TEMA 6: ORGANIZACIÓN CELULAR

- A célula como unidade fundamental nos seres vivos. A teoría celular- Métodos de estudo das células. Preparación e procesado das mostras. Tipos de microscopios, poder de resolución e estimación de tamaños relativos.- Métodos de organización celular: a célula procariota e eucariota. Célula eucariota animal e vexetal. - Estrutura bacteriana. Bacterias (gram+ e gram-). Función de nutrición, relación e mecanismos de reprodución. Formas acelulares: os virus e os prións. Estrutura e ciclo dos bacteriófagos e dos virus que infectan ás células eucariotas.

A CÉLULA COMO UNIDADE FUNDAMENTAL NOS SERES VIVOS. A TEORÍA CELULAR«A célula é a unidade estrutural e funcional dos seres vivos». Pero para chegar a esta conclusión foron necesarios varios descubrimentos.Hooke examinando ao microscopio unhas laminiñas de cortiza, observou que estaban formadas por unhas cavidades poliédricas ás que denominou células.Leeuwenhoek, contemporáneo de Hooke, realizou detalladas observacións de células animais e vexetais e ata descubriu o mundo dos microorganismos, utilizando un microscopio simple.No século XIX perfeccionáronse os microscopios e outros avances científicos permitiron a Scheleiden e Schuwann formular a Teoría celular:

1. A célula é o ser vivo máis pequeno e sinxelo.2. Todo ser vivo está formado por unha ou máis células.3. Toda célula é capaz de manterse viva por si mesma.4. Toda célula procede doutra preexistente.

Cando se postulou a teoría celular, algúns científicos europeos consideraban que esta non era aplicable ao sistema nervioso, debido á súa particular estrutura reticular de fibras e células interconectadas, na que non era posible individualizar os elementos celulares. Foi Ramón y Cajal quen demostrou a individualidade neuronal, rebatendo así a teoría reticulista e dando o seu valor universal á teoría celularA construción en 1937 do primeiro microscopio electrónico permitiu asentar esta teoría ao ser posible observar os orgánulos existentes no interior das células.

Todas as células presentan unha serie de características en común:- Unha membrana que as separa do medio.- Unha zona onde se acumula o material xenético; o núcleo nas eucariotas e unha

zona chamada nucleoide nas procariotas.– O citoplasma, cheo de sustancias de reserva e de orgánulos celulares.

1

MÉTODOS DE ESTUDO DAS CÉLULAS.

Métodos morfolóxicos.Calquera investigación debe comezar con estudos morfolóxicos xerais do material biolóxico sobre o que se vai traballar, nos que se empregarán tanto os microscopios ópticos (nivel estrutural) coma o electrónico (nivel ultraestrutural).Métodos químicos.Rematada a Segunda Guerra Mundial, o descubrimento da aplicación dos isótopos radiactivos ( técnicas de radiosótopos) revolucionaron o coñecemento celular. Con isótopos radiactivos pódense marcar determinadas moléculas, o que permite realizar estudos tanto no espazo ( emprazamento das distas moléculas en estruturas ou orgánulos da célula) como no tempo (seguimento de procesos biosintéticos).Métodos experimentais.O descubrimento das técnicas de cultivo in vitro de células animais, técnicas que se aplicaban a microorganismos unicelulares, significou un gran avance, xa que os investigadores puideron dispor de gran cantidade de células en condicións controladas.Os avances da bioloxía molecular que se fixeron en virus, procariontes e eucariontes permiten afondar en aspectos cada vez máis inextricables da vida da célula.

PREPARACIÓN E PROCESADO DAS MOSTRAS. TIPOS DE MICROSCOPIOS, PODER DE RESOLUCIÓN E ESTIMACIÓN DE TAMAÑOS RELATIVOS.

OS MICROSCOPIOSOs microscopios son instrumentos que nos permiten observar imaxes aumentadas de obxectos moi pequenos, como as células. Basicamente existen dos tipos de microscopios : óptico e electrónico.

Microscopio ópticoUtiliza como radiación de luz visible, que pode enfocarse mediante lentes de vidro, e componse das seguintes partes:

• Fonte de iluminación: unha lámpada eléctrica, colocada no pé do microscopio.• Elementos mecánicos: conxunto de pezas para soster a parte óptica e as mostras a

observar.• Elementos ópticos: son tres sistemas de lentes

(condensador, obxectivo e ocular)1. O condensador concentra os raios de luz

sobre a mostra, obténdose así unha maior iluminación; adoitan levar un diafragma para regular a cantidade de luz e adecuala ás necesidades de observación.

2. O obxectivo recolle os raios de luz que atravesan a mostra, e producen unha imaxe

2

aumentada da mesma. Os microscopios adoitan ter varios obxectivos, de distintos aumentos fixados a unha peza chamada revólver.

3. O ocular amplifica a imaxe producida polo obxectivo, e enfócaa sobre o ollo humano.

Poder de resolución dun microscopio: é a capacidade para distinguir dos puntos moi próximos.

As mostras biolóxicas deben ser dunhas micras de grosor ( é dicir, ten que ser moi fina), para que os raios luminosos poidan atravesalas.Poden facerse dous tipos de preparacións:

• Temporais. Non son duradeiras e trátase xeralmente, de mostras vivas que soen ser incoloras e transparentes á luz. Para unha observación en detalle soen precisarse tinguir as mostras.

• Permanentes. Son duradeiras e prepáranse con técnicas especiais: fixación, inclusións, corte, tinción e montaxe.

O Fixación: lévase a cabo cuns líquidos fixadores o conservantes que preservan a preparación.

O Inclusión: substancias empregadas para evitar a deformación dos tecidos animais durante o corte

o Corte: empréganse microtomos, que son aparatos que efectúan cortes extremadamente finos.

O Tinción: Según as estruturas que se queiran destacar, utilízanse uns colorantes ou outros. Os colorantes máis empregados son: azul de metileno (células), orceína (cromosomas), ligol (amidón), cristal violeta( tinción de Gram para bacterias).

O Montaxe: Consiste en cubrir a mostra tinguida, cun medio de montaxe viscoso e transparente. Glicerina, bálsamo de Canadá.

Microscopio electrónico. Ten unhas bases científicas diferentes do microscopio óptico. En lugar de luz visible utiliza un feixe de electróns. As lentes non son de vidrio, senón bobinas cilíndricas que xeran un campo magnético.

• Microscopio electrónico de transmisión (MET). Os electróns atravesan a mostra e van a parar a unha pantalla. Teñen un poder de resolución de 4 A e permite ata un millón de aumentos, mil veces máis ca o óptico

• Microscopio electrónico de barrido ou scanner (MES). Os electróns son reflexados pola superficie da mostra, polo que se conseguen imaxes dos obxectos en tres dimensións. Ten un poder de resolución unhas cincuenta veces menos ca o de transmisión e permite uns 200.000 aumentos.

3

FISIOLOXÍA CELULARA teoría celular considera que a célula é a unidade fisiolóxica de todos os organismos, no sentido de que realiza as tres funcións básicas de todo ser vivo: obtención de enerxía do medio ambiente e a súa posterior transformación en enerxía útil para a célula (función de nutrición) e a aplicación desta enerxía para perpetuar as súas estruturas ao longo do tempo e do espazo ( función de relación e reprodución).

Funcións celulares de nutrición. Toda célula é en si mesma unha organización inestable que mantén o ordenamento da súa fráxil estrutura grazas á utilización constante de enerxía. Para conseguila existen distintos sistemas, segundo trátese de células autótrofas ou heterótrofas:* Autótrofas: se utilizan como fonte de carbono o C02 atmosférico (materia inorgánica), e á súa vez, dependendo da fonte de enerxía que utilicen, poden ser:

• Fotosintéticas: se a fonte de enerxía é a luz solar.• Quimiosintéticas: se utilizan a enerxía liberada en reaccións químicas exotérmicas

(a partir de compostos inorgánicos).* Heterótrofas: se toman o carbono en forma de compostos orgánicos.

Funcións celulares de relación. Son aquelas mediante as cales a célula entra en contacto co seu medio ambiente, a fin de recoller del a máxima información que lle permita responder do xeito máis vantaxoso para a súa supervivencia. A membrana plasmática é a encargada de manter as funcións de relación que leva a cabo mediante a excitabilidade fronte aos estímulos.

Funcións celulares de reprodución. Son aquelas que aseguran a continuidade das células e leva a cabo mediante a mitose e meiose ( reprodución sexual), ou en caso de organismos unicelulares por bipartición (reprodución asexual).

Segundo o seu grao de complexidade as células clasifícanse en: Procariotas e Eucariotas

CÉLULA PROCARIOTA.• Son organismos procariotas os que pertencen ao Reino Moneras: bacterias e

cianobacterias.• A maior parte destas células forman colonias ou filamentos de células

independentes entre si, pero unidas por unha substancia.• Viven practicamente en todos os ambientes : augas doces ou salgadas, desde zonas

tropicais ata o polo....• O seu tamaño oscila entre 1-10 micras de longo e 0,2 a 1 de ancho.• En canto á súa estrutura, carecen de membrana nuclear e de orgánulos con

membrana. Ademais posúen unha parede celular rodeando á membrana.• Os ribosomas das células procariotas son máis pequenos ca os eucariotas

4

A CÉLULA EUCARIOTA

• A celula eucariota é máis grande que a procariota, e polo tanto máis complexa.• Posúe un núcleo delimitado por unha membrana nuclear en cuxo interior áchase o

DNA .• O DNA é máis abundante e aparece dividido en moléculas lineais e empaquetadas,

asociadas a proteínas (histonas) formando os cromosomas (ou a cromatina).• Presentan células eucariotas os organismos pertencentes aos Reinos: Protistas,

Fungos, Metafitas e Metazoos.• As células eucariotas poden vivir illadas orixinando os seres unicelulares (protistas),

ou ben agruparse e diferenciarse orixinando os distintos tecidos que constitúen un ser pluricelular (fungos, metafitas e metazoos).

DIFERENZAS ENTRE CÉLULA ANIMAL E VEXETAL

Célula animal (heterótrofa) • Posúen centríolos, estruturas cilíndricas formadas por proteínas e que nas células

eucariotas son dúas, perpendiculares entre si e que interveñen no desprazamento dos cromosomas durante a división celular.

• Teñen formas variadas (estrelada, forma de fuso, cilíndricas...) • Non teñen vacúolos.

5

Célula vexetal (autótrofa)• Conteñen cloroplastos orgánulos con dobre membrana encargados de realizar a

fotosíntese.• Vacúolos encargadas de regular a presión osmótica• Parede celular, con fibras de celulosa que rodean externamente á membrana plasmática• Adoitan ter forma poligonal.

6

ESTRUTURA BACTERIANA. BACTERIAS GRAM + E GRAM -

Están formadas por : cápsula bacteriana (que pode faltar), parede bacteriana, membrana plasmática, citoplasma, inclusións, ribosomas, cromosoma, mesosoma, vellosidades (pili), flaxelo.

Cápsula bacterianaAparece en moitas bacterias patóxenas. É unha capa xelatinosa formada por glícidos

e proteínas. Ten distintas funcións: Regular o intercambio de auga, ións e substancias

nutritivas. Almacena distintas substancias. Defensa fronte antibióticos, bacteriófagos e

células fagocíticas. Protexe da desecación a bacteria debido a que é

moi rica en auga.

Parede bacteriana Está formada fundamentalmente por peptidoglicanos

ou mureína, que dan lugar a unha envoltura ríxida e que a protexe de fenómenos osmóticos. Segundo sexa esta parede, poden ser de dous tipos:

• GRAM + : posúe unha capa grosa constituída por mureina ou peptidoglicanos .Tínguese con “violeta de xenciana”

• GRAM - : posúe unha parede máis fina de mureína. Non se tingue.

Polo que definiremos as bacterias Gram+ como microorganismos procariotas que presentan unha parede

celular rica en peptidoglicanos (mureína). Tínguese de cor azul coa tinción de Gram.

O proceso da tinción de Gram é o seguinte:• Primeiro, tínguense as bacterias co colorante “violeta de xenciana” ou cristal

violeta. Tanto as Gram+ como as Gram- quedan tinguidas de azul.• Engádese o reactivo ligol. Só a parede das Gram+ forma co ligol, un esmalte

impermeable ao alcol.• Engádese alcol. As bacterias Gram– decolóranse e as Gram+, polo esmalte

impermeable, continúan de cor azul.• A continuación, engádese colorante safranina. As Gram-, previamente decoloradas,

tínguense de vermello e as Gram+ seguen de cor azul.

7

Funcións da parede Manter a forma da bacteria. Intervir na regulación do paso de ións É responsable da virulencia de moitas bacterias. Nela residen a maioría dos antíxenos bacterianos. É resistente a acción dos antibióticos , unha vez formada, xa que estes actúan sobre

as encimas que regulan a formación da parede. ¿Que quer dicir que a penicilina é un antibiótico bacteriostático, e sen embargo, a lisozima é un encima bacteriolítico?

Membrana plasmáticaEnvolve ó citoplasma e a súa estrutura é similar a das células eucariotas, sendo a súa

principal misión regular o paso de substancias. A súa principal diferencia é a presenza dunha serie de repregues cara o interior chamados mesosomas, que teñen diferentes misións, debidos aos encimas que se atopan neles:

Dirixen a duplicación do ADN bacteriano. Realizan a respiración celular ¿A que orgánulo equivalen nas eucariotas? Interveñen tamén no control do crecemento bacteriano. Nas bacterias fotosintéticas interveñen nese proceso, xa que é aquí onde se atopan

os fotosistemas. En bacterias nitrificantes interveñen na asimilación do nitróxeno, nitratos e nitritos.

CitoplasmaNel atopamos:

Ribosomas, semellantes aos eucariotas pero de tamaño máis pequeno, que tamén interveñen na síntese de proteínas.

Inclusións, é dicir, gránulos de reserva ou residuos do seu metabolismo, que están dispersos polo citoplasma e carecen de membrana. Son polisacáridos, lípidos, ...

As bacterias fotosintéticas teñen cromatóforos onde se acumula a bacterioclorofila necesaria para a realización da fotosíntese.

Cromosoma bacterianoEstá constituído por unha soa molécula de ADN bicatenario e circular, xeralmente unido aos mesosomas. Sitúase na zona chamada nucleoide e a súa función é conservar a información xenética e dirixir o funcionamento da bacteria.A veces, presentan moléculas pequenas de ADN circular chamadas plásmidos ou episomas, que se replican independentemente do cromosoma bacteriano.

FlaxelosSon prolongacións moito máis longas que a propia bacteria e de estrutura máis sinxela ca das células eucariotas. Sérvelle a bacteria para desprazarse.

8

Pelos, pili ou fimbriasSon filamentos ocos, en forma de tubo, situadas na superficie dalgunhas bacterias e que lle serven para intercambiar material xenético con outras bacterias, intercambiar substancias co exterior ou pegarse a un substrato.

NUTRICIÓN BACTERIANADependendo da forma de nutrirse, as bacterias poden ser:

Saprofitas: descompoñen a materia orgánica morta.Comensais: viven noutros organismos sen causarlle dano nin beneficio

HETERÓTROFAS Parasitas: aprovéitanse da materia orgánica doutro ser vivo causándolle dano.

Simbiontes: cando se benefician mutuamente ela e o seu hóspede. Exemplo: bacterias intestinais dos herbívoros ou a E. coli do noso aparello dixestivo que produce vitamina K e evitan o desenvolvemento doutras bacterias patóxenas.

Fotoautótrofas: utilizan a luz como fonte de enerxía para realizar a AUTÓTROFAS fotosíntese.

Quimioautótrofas: Obteñen a enerxía da oxidación de compostos inorgánicos.

En canto as súas necesidades de osíxeno poder ser: Aeróbicas: si precisan osíxeno para o seu metabolismo.Anaeróbicas: se non precisan osíxeno. Poden ser:

• Estritas: non poden vivir nunha atmosfera con osíxeno ( é mortal)• Facultativas: poden vivir con ou sen osíxeno.

Define: aerobio, anaerobio facultativo, quimioautótrofo, quimioheterótrofo, fotoautótrofo e fotoheterótrofo.

RELACIÓNMoitas especies de bacterias posúen mobilidade. O desprazamento pode efectuarse mediante reptación sobre un substrato sólido, por movementos de contracción e dilatación ou ben mediante flaxelos.Comprobáronse respostas fronte a estímulos luminosos en bacterias fotosintéticas, e tamén a estímulos químicos.Formas esporas como modo de resistencia.

REPRODUCIÓNA reprodución é asexual e realízase mediante bipartición aínda que tamén posúen mecanismos parasexuais coma a:

9

• Conxugación na que unha bacteria doadora transmite ADN por medio dun pelo sexual á bacteria receptora.

• Transformación. Unha bacteria introduce no seu interior fragmentos de ADN que aparecen libres no medio procedentes da lise doutras bacterias.

FORMAS ACELULARES: VIRUS E PRIÓNS

VIRUSSon estruturas acelulares e non se consideran seres vivos porque non posúen metabolismo propio, polo que conseguen a súa reprodución como parasitos obrigados intracelulares dos seres vivos, causándolles enfermidades infecciosas. Poden parasitar bacterias e células eucariotas.Cando están fora das células chámanse virións.

ESTRUTURA E TIPOS DE VIRUSA súa estrutura é moi sinxela. Están formados por:

Unha cuberta exterior de proteínas denominada cápside formada por subunidades proteicas denominadas capsómeros En ocasións tamén posúen unha envoltura externa que procede da bicapa lipídica da célula infectada; nela atópanse, sen embargo, proteínas específicas do virus.

No seu interior conteñen un ácido nucleico que pode ser ADN ou ARN (nunca os dous xuntos). O ADN pode ser lineal ou cerrado sobre si mesmo. Tanto o ADN coma o ARN poden estar formados por unha cadea sinxela ou unha cadea dobre.

Bacteriofagos ou fagos: virus que parasitan bacterias. Estes virus teñen unha cabeza de forma poliédrica, onde se aloxa o ácido nucleico (ADN), e unha especie de cola de forma helicoidal que inxecta o ácido nucleico no interior da bacteria. No extremo da cola presenta unha placa con espiñas e fibras que conteñen encimas e ATP, que serven para destruír a parede bacteriana.

10

Reproducción vírica. Ciclo vital

Os virus son parasitos intracelulares obrigados. Cando penetran nunha célula empregan a súa maquinaria, e dicir, os seus orgánulos e enzimas, para fabricar a súa cápside e o seu material xenético.

a) Ciclo lítico.

1. Fixación ou adsorción: O bacteriófago fíxase por medio das súas fibras a parede bacteriana.

2. Penetración: un encima da cola do virus perfora a parede bacteriana e a continuación inxecta o ácido nucleico no citoplasma da bacteria.

3. Eclipse: o ácido nucleico vírico, utilizando nucleótidos e ARN polimerasas do hóspede, dirixe a síntese de gran cantidade de ARNmensaxeiros víricos, que sirven de base para a síntese das proteínas do virus como os capsómeros, endonucleasas (destrúen o ADN bacteriano), e endolisinas (rompen a parede bacteriana). O ADN vírico sofre múltiples replicacións, utilizando os complexos enzimáticos da bacteria.

4. Ensamblaxe: prodúcese a unión de capsómeros e ácidos nucleicos e fórmanse novos virus.

5. Lise. Os virus formados, debido a acción dun enzima que rompe a parede bacteriana (lisozima) saen para infectar novas células e a bacteria morre.

b) Ciclo lisoxénicoNon sempre que un virus penetra nunha célula se produce a lise desta. Existen fagos atemperados ou atenuados (profagos): o seu ácido nucleico incorpórase ao ácido nucleico celular converténdose nunha célula lisoxénica.

11

O ADN vírico pode permanecer latente (inactivo) varias xeracións. A isto se lle coñece como latencia viral, transmitíndose á seguinte xeración cada vez que a bacteria se divide, ata que un determinado estímulo (raios X, radiacións ionizantes,..) inducen a separación do profago, que iniciará un novo ciclo lítico.Durante o tempo que a bacteria teña o profago será inmune fronte a infeccións de virus da mesma especie.

12

VIRUS DA GRIPE

Pertence a un grupo de virus chamado Ortomixovirus. É un virus máis ou menos esférico cunha cápside helicoidal rodeada dunha envoltura semellante á membrana plasmática das células que parasita. Ademais presenta unhas espículas que recobren a súa superficie.O seu ácido nucleico é un RNA de cadea única.É un virus cunha gran variabilidade xenética do que existen 3 tipos: A, B e C. O tipo A é o máis virulento debido a súa elevada capacidade de mutar, e polo tanto, de gran dificultade para conseguir unha vacina. Existen distintos subtipos.É un virus capaz de infectar a seres humanos e a outros mamíferos e aves. Ao longo da historia da humanidade causou pandemias (epidemia moi estendida que afecta a moitos países e continentes)

O contaxio é a través das gotiñas que expulsamos ao tusir, esvirrar ou por contacto con obxectos contaminados.

O período de incubación dura entre 1-3 días dende a penetración.

Os síntomas da enfermidade son: escalofríos, febre alta, dores musculares de articulacións e de cabeza, tose.

O seu tratamento só combate os síntomas molestos da enfermidade(analxésicos) ou para a febre (antipiréticos). Os antibióticos son totalmente inútiles contra enfermidades víricas.Nas vacinas empréganse virus atenuados ou inactivos, pero non son unha garantía de inmunidade absoluta fronte a enfermidade, aínda que o proceso gripal desencadeado será menos intenso.

Ciclo de infección do virus da gripe1. Entrada: o virus penetra no organismo e recoñece a célula hóspede mediante certas

proteínas da súa envoltura e fíxase gracias a elas. Ambas membranas (a da célula e a do virus) fusiónanse e todo o virión penetra na célula hóspede. Este virus presenta unha gran afinidade polas células do tracto respiratorio.

2. Replicación: unha vez dentro da célula hóspede comeza a replicación do seu material xenético. Trátase de ARN (-) de cadea única. Pero ademais este virus ten un encima chamado ARNtranscritasa . Mediante ese encima , na célula hóspede vanse a formar dous tipos de ARN:- Un ARN (+) que son copias incompletas do ARN viral, e que serven de ARNm para a síntese de proteínas do virus.- Outros ARN (+) completos, que serven de moldes para formar os ARN (-) do virión.

13

3. Ensamblaxe: posteriormente ensamblaranse o RNA (-) e a cápside. Posteriormente o virión, sen envoltura, emigra cara a membrana celular.Ao mesmo tempo, as proteínas que van constituir a envoltura vírica emigraron a membrana plasmática, onde en certas zonas reemplazaron as proteínas do hóspede. A estas zonas aproxímanse os novos virus, onde serán expulsados por xemación. Deste modo a liberación dos virus con envoltura non produce a rotura da célula, que pode sobrevivir certo tempo. Este proceso dura varias horas.

VIRUS DA SIDA (VIH)

Os primeiros casos desta enfermidade aparecen en 1981. En 1983 aíllan o virus.Pénsase que a súa orixe está nun virus moi parecido ao que ataca aos monos verdes africanos, e que, nun momento dado, mutando lixeiramente pasou a poboación humana. Debido aos movementos migratorios humanos extendeuse por todo o mundo.

Estrutura do virión

É un virus que pertece ao grupo dos retrovirus (é dicir, é un virus de ARN, que ademais ten un encima, a transcritasa inversa, que lle permite ao entrar o virus nunha célula hóspede, transcribir o ARN en ADN), e ten as seguintes características:– Unha forma esférica e unha envoltura formada por unha dobre capa lipídica con

proteínas. Da súa cuberta saen numerosas espiñas cara o exterior: son glicoproteínas que lle serven para aferrarse os receptores das membranas das células do sistema inmunitario (Linfocitos T4,). Debaixo desta cuberta hai outra capa de proteínas que rodea á cápside.

– Cápside: ten forma de cono truncado, e está formado por proteínas. No seu interior atópase o material xenético:ARN monocatenario. Unida a él está a transcritasa inversa (enzima) que se encargará de formar unha cadea de ADN a partir do ARN no interior da célula hóspede.

Ciclo vital do VIH

Comeza coa unión de partículas do virus a receptores das membranas celulares. As principais células branco deste virus son os Linfocitos T4 .que son os encargados de activar outras células do sistema inmunitario (células T asasinas e linfocitos B).Mediante endocitose o virus penetra no interior da célula. Unha vez no interior , a cápside desintégrase e a transcritasa inversa comeza a formar ADN a partir do ARN vírico. A febra do ADN replícase e fórmase unha dobre hélice, que entra no núcleo e intégrase no cromosoma da célula.O virus pode permanecer así (estado de latencia) durante varios anos. Por causas descoñecidas, nun momento dado pode activarse comportándose coma un xene máis : transcríbese e tradúcese pola maquinaria metabólica celular e orixina novas copias de ARN

14

vírico, proteínas da cápsula e da envoltura e o enzima transcritasa inversa. Estes compoñentes ensámblanse e os virus abandonan a célula mediante un proceso de xemaciónA capacidade de mutación que presentan os virus, dificultan a prevención natural e artificial. Aínda que se descubra unha vacina para loitar contra un virus (por exemplo o da sida ), se este muta a vacina deixa de ser eficaz.

OS PRIÓNSÉ unha conformación alterada dunha proteína presente no cerebro capaz de provocar enfermidades neurodexenerativas.Son exclusivamente proteínas ( e dentro deste grupo glicoproteínas).Provocan enfermidades dexenerativas do sistema nervioso en animais como a enfermidade das vacas tolas ou a scrapie en ovellas, e a encefalopatía espoxiforme ou enfermidade de Creutzfeldt-Jakob na especie humana.

15