qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura...

78
qarTuli ena da literatura qarTuli ena da literatura

Transcript of qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura...

Page 1: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarTuli

ena da literatura

Page 2: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

Page 3: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura

Sesavali

erovnul saswavlo gegmaSi centraluri adgili ukavia qarTul enas, romelic saqarTvelos skolebSi qarTuli enisa da literaturis saxelwodebiT iswavleba.

qarTuli ena mxolod erT-erTi saswavlo sagani ki ar aris, aramed, sxva saganTagan gansxvavebiT, swavlis enaa, yvela danarCeni sagnis Seswavlis saSualebaa. qarTuli enisa da literaturis standartis birTvs warmoadgens ena, rogorc pirovnebis TviTgamoxatvis, azris Camoyalibebisa da gadacemis saSualeba. enobrivi unar-Cvevebi unda warmovidginoT ara rogorc maTi SemTxveviTi nakrebi, aramed rogorc erTi mTliani sistema. man xeli unda Seuwyos pirovnebis piradi, cxovrebiseuli, socialuri Tu profesiuli sirTuleebis damoukideblad daZlevis process. gansakuTrebiT mniSvnelovania is, rom qveda safexurze SeZenili unari Tavadve iqces axal unar-CvevaTa ganviTarebis wyarod swavlebis momdevno safexurze, vlindebodes kompleqsur pirovnul aqtivobaSi, interaqtiur mimarTebebSi, sakomunikacio iniciativis, damoukidebeli kritikuli analizisa da siaxleTa prezentaciis survilSi.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis mizani

pirovnebis saerTo kultura, sakomunikacio da profesiuli unar-Cvevebi swored mSobliuri enisa da literaturis safuZvelze yalibdeba, is qmnis im ZiriTad baziss, romelsac efuZneba adamianis Tavisufali ganviTarebis mTeli Semdgomi procesi.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis prioritetul miznebs warmoadgens:

•� ganuviTaros mozards ZiriTadi sametyvelo unarebi (wera, kiTxva, mosmena, saubari);

•� gamoumuSaos weriTi da zepiri metyvelebis kultura; •� ganuviTaros sakuTari azris logikuri TanamimdevrobiT gamoTqmisa da sxva-

dasxva daniSnulebis werilobiTi teqstis Seqmnis unari;•� Camouyalibos damoukidebeli, SemoqmedebiTi da refleqsuri azrovnebis una-

ri; •� Seayvaros kiTxva; gamoumuSaos literaturis, rogorc sityvis xelovnebisa da

kulturis faqtis, aRqmisa da gacnobierebis unari; •� gaacnobierebinos erovnuli da zogadsakacobrio kultura, rogorc cvlile-

bisa da ganviTarebis mudmivmoqmedi procesi.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis ZiriTadi amocanebiamocanebi

saganmanaTleblo miznebidan gamomdinare, qarTuli enisa da literaturis swavleba skolaSi iTvaliswinebs konkretuli amocanebis gadaWras. amgvar amocanebs warmoadgens:

•� kaligrafiuli kulturis gamomuSaveba;•� leqsikuri maragis Sevseba-gamdidreba;•� azris cxadad, lakonurad, mkafiod da mwyobrad gamoxatvis unaris Camoyali-

beba; •� sametyvelo etiketis normebis dacva; •� msjelobis unaris ganviTareba;

Page 4: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� saazrovno moqmedebaTa (analizi, Sedareba, ganzogadeba) ganviTareba enobriv (teqstobriv) monacemTa safuZvelze;

•� funqciurad da Sinaarsobrivad mravalferovani teqstebis Seswavlisa da gaa-zrebis unaris Camoyalibeba;

•� teqstebTan SemoqmedebiTi (Tavisufali) damokidebulebis gamomuSaveba;•� diskusiebSi monawileoba, monologuri da dialoguri metyvelebis unar-Cve-

vaTa Camoyalibeba;•� teqstis analizis unaris ganviTareba;•� sxvadasxva saxis leqsikonebiT, xelT arsebuli sxvadasxva saSualebiT (bi-

blioTeka, interneti da sxv.) sargeblobis Cvevis Camoyalibeba;•� teqstis agebis kanonzomierebis gaTvaliswinebiT teqstis Seqmna;•� miznobrivi amocanis Sesatyvisi stiliT wera da metyveleba;•� orTografiuli da punqtuaciuri normebis saTanadod gamoyeneba;•� sxvadasxva tipis, stilisa da Janris teqstebis analizis da Seqmnis unaris ga-

momuSaveba;•� mwerlis Semoqmedebis gaazreba subieqturi (mwerlis cxovrebis mniSvnelovani

faqtebi da momentebi) da obieqturi (epoqis zogadi konteqsti) faqtorebis gaTvaliswinebiT;

•� literaturul nawarmoebSi asaxuli problematikis mimarT sakuTari damoki-debulebis gamoxatva, pirovnuli poziciis Camoyalibeba da misi argumenti-reba;

•� literaturul nawarmoebebSi asaxuli faseulobebis gamovlena da maT mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva;

•� qarTuli da msoflio literaturuli procesebisa da universaluri litera-turuli Temebis urTierTkavSiris gaazreba.

qarTuli enisa da literaturis swavlebis mimarTulebebi

qarTuli enisa da literaturis swavlebis ZiriTadi mimarTulebebia warmoad-gens zepirmetyveleba, mosmena, kiTxvas da wera. es mimarTulebebi sam ZiriTad sfe-roSi hpovebs realizebas. esenia: ena, ritorika da literatura .

a. unar-Cvevebis ganviTarebaze orientirebuli mimarTulebebi:

1. zepirmetyveleba. es mimarTuleba or erTmaneTTan mWidrod dakavSirebul sa-metyvelo qcevas aerTianebs. esenia: mosmena da laparaki. am sametyvelo qcevebTan dakavSirebuli unar-Cvevebis Tanamimdevruli ganviTareba miznad isaxavs Tavisufa-li, Tanamedrove komunikaciisaTvis mzadmyofi pirovnebis Camoyalibebas. es gulisx-mobs zepiri metyvelebis, azris gamoxatvis unar-Cvevebis, mosmenis kulturisa da interaqtiuri unarebis ganviTarebas da safuZvels uyris humanuri, tolerantuli, sxvaTa azris damfasebeli pirovnebis aRzrdas.

2. kiTxva _ aris safuZveli wignierebisa, romelic srulfasovani pirovnebis Camoyalibebis aucilebel pirobas warmoadgens. es mimarTuleba emsaxureba nairgvari werilobiTi informaciis wakiTxvisa da gamoyenebis unar-Cvevebis gamomuSavebas, mSobliur da msoflio literaturasTan ziarebas. moswavlem unda gamoiyenos kiTxvis ZiriTadi strategiebi, raTa SeeZlos teqstis SerCeva, masSi sasurveli informaciis damoukideblad moZieba, kritikuli kiTxva, gramatikuli, statikuri da konteqsturi monacemebis gamoyeneba teqstis Rrmad wvdomis mizniT, specialuri saZieblebisa da leqsikonebis gamoyeneba, teqstebis swrafi da diferencirebuli kiTxva, miRebuli

Page 5: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

informaciis damuSaveba, monacemTa analizi da daskvnebis gamotana.

3. wera _ informaciisa da sakuTari azris werilobiTi gadmocema, weris kulturis Camoyalibeba pirovnebis inteleqtualuri SesaZleblobebis realizaciis aucilebe-li pirobaa. moswavlem unda SeZlos individualuri SemoqmedebiTi unaris gamovlena da ganviTareba, azrebisa da damokidebulebebis gamoxatvis enobriv-stilisturi saSualebebis daufleba, sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad Sesatyvisi stilis SerCeva, winaswari gegmis Sedgena, sakvanZo sityvebis SerCeva, `Savi~ xelnaweris gasworeba-redaqtireba; igi unda daeuflos azris werilobiT Camoyalibebis unar-Cvevebs, agreTve mkafio xelweras, marTlwerisa da punqtuaciis savaldebulo nor-mebs.

b. sagnobrivi mimarTulebebi

ena azrovnebisa da komunikaciis saSualebaa. Sesabamisad, enis swavleba enis am ori umTavresi funqciis win wamowevasa da prioritetul miznad dasaxvas unda emsaxure-bodes. 1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba, rogorc azrovnebis saSualeba, upir-velesad gulisxmobs adamianis TviTgamoxatvis enobrivi saSualebebis flobas, enis semantikuri da struqturuli kanonzomierebebis codnas; moswavleebi euflebian mSobliuri enis marTlwerisa da marTlmetyvelebis ZiriTad normebs. mSobliuri enis swavlebis ZiriTad princips warmoadgens enis aqtiuri gamoyenebis unar-Cveve-bis daufleba; ara gramatikuli codnis TviTmiznuri dagroveba, aramed moswavleTa srulyofili enobrivi ganviTareba. aqedan gamomdinare, aqcentebi gakeTdeba gramati-kis ara Teoriuli kursis miwodebaze, aramed praqtikuli gramatikis kursis Semu-Savebaze. standartSi mocemuli sakiTxebi, romlebic leqsikologia-morfologia-sintaqsis sakiTxebs moicavs, moswavles unda miewodebodes teqstTan mimarTebaSi, teqstidan gamomdinare. 2. enis swavlebis am komponentTan mWidrodaa dakavSirebuli enis komunikaciuri aspeqtebi; misi mizania, gamoumuSaos moswavles is unar-Cvevebi, romlebic aucile-belia ama Tu im sametyvelo situaciis marTebulad Sefasebisa da sametyvelo qcevis adekvaturad warmarTvisaTvis, nebismier socialur garemoSi warmatebuli komuni-kaciis dasamyareblad, komunikaciis ZiriTadi xerxebisa da strategiebis dasaufle-blad. enis swavlebis es komponenti socialuri interaqciisaTvis saWiro unar-Cve-vebis ganviTarebas isaxavs miznad. 3. mxatvruli teqsti, rogorc sityvis xelovneba, aireklavs cxovrebas Tavisi winaaRmdegobebiTa da sirTuleebiT, gamoirCeva ideaTa, msoflmxedvelobaTa da es-Tetikur gancdaTa mravalferovnebiT; swored amitom, mxatvruli teqstebis gage-bis, analizisa da Sefasebis, literaturis fenomenis Taviseburebidan gamomdinare, moswavleTa winaSe bunebrivad Cndeba sakuTari Tavisa da samyaros Secnobis indivi-dualuri perspeqtiva.literaturis swavlebis procesma xeli unda Seuwyos da erTgvari biZgi misces Ti-

Toeul moswavleSi arsebuli unikaluri _ individualuri da SemoqmedebiTi _po-tencialis gamovlenas. pirovnebaze orientirebul saganmanaTleblo procesSi unda Seiqmnas iseTi saswa-vlo garemo, romelSic individs eqneba saSualeba, pirovnuli gamocdilebis safuZvelze gaiazros da Seafasos mxatvrul teqstebSi asaxuli siRrmiseuli da cxovrebiseuli problemebi.

literaturasTan urTierTobam unda ganuviTaros moswavles mxatvruli da esTetikuri gemovneba, gauRviZos Sinagani aqtiurobisa da TviTSemecnebis survili.

Page 6: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

standartis struqturastandarti moicavs TiToeuli klasis bolos misaRwev Sedegebsa da am Sedegebis

Sesamowmebel indikatorebs. Sedegebi da indikatorebi dalagebulia sami ZiriTadi mimarTulebis (zepirmetyveleba, kiTxva, wera) mixedviT; es aris unar-Cvevebis gan-viTarebaze orientirebuli mimarTulebebi (standartis struqturis garTulebis Tavidan acilebis mizniT, moixsna ganawileba sagnobrivi mimarTulebebis mixedviT, rac pirvel redaqciaSi iyo mocemuli da rasac Semosuli SeniSvnebis didi nawili exmaureboda). TiToeul mimarTulebaSi 3-dan 6-mde Sedegia. indikatorTa raodenoba ar aris SezRuduli: meryeobs 2-dan 10-mde. Sedegis misaRwevad ar aris aucilebe-li, moswavle asrulebdes yvela indikators; es exeba gansakuTrebiT maRal klasebs. standarts axlavs programis Sinaarsi, romelze dayrdnobiTac masSi mocemuli Sede-gebis miRwevaa SesaZlebeli. programis SinaarsSi gawerilia konkretuli sakiTxe-bi (masala) sagnobrivi mimarTulebis mixedviT - enis (informaciis gageba, analizi da Sefaseba), ritorikisa (socialuri interaqcia) da literaturis (mxatvrulimxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva) sferoebidan. saxelmZRvanelos avtori ar aris) sferoebidan. saxelmZRvanelos avtori ar aris valdebuli, zedmiwevniT misdios programis Sinaarss - mas sarekomendacio xasiaTi aqvs; aseve, rekomendaciis saxiT standarts erTvis qarTvel mweralTa CamonaTvali, romelTa nawarmoebebze dayrdnobiT SesaZlebelia standartSi mocemuli savalde-bulo Sedegebis miRweva.

swavlebis safexurebis daxasiaTeba

a. dawyebiTi safexuri (I-VI klasebi)

dawyebiTi swavleba moicavs eqvswlian cikls; skolis es periodi moiTxovs swavlebis amocanebis warmodgenas integrirebuli, koordinirebuli saxiT. amdenad, am SemTxvevaSi wamyvani principia sagnis (enisa da literaturis) Sinaarsobrivi erTianoba. dawyebiTi safexuris dasrulebis Semdeg moswavles unda SeeZlos:

a. informaciis gageba, analizi da Sefaseba.a. informaciis gageba, analizi da Sefaseba.•� sxvadasxva tipis teqstebis mosmena da gadmocema; •� wakiTxuli winadadebebisa da teqstis konstruireba (enobrivi analizi da sin-

Tezi); •� sxvadasxva saxis teqstebis Segnebulad da gaazrebulad kiTxva;•� teqstebSi mocemuli gramatikuli konstruqciebis gamoyofa da saTanado in-

terpretaciiT warmodgena; •� misTvis nacnob Temebze sxvadasxva xasiaTis teqstebis gamarTulad wera; •� gramatikis, orTografiis, punqtuaciis praqtikulad aucilebeli minimumis

Segnebulad gamoyeneba.•� b. enis komunikaciuri aspeqtebi.enis komunikaciuri aspeqtebi.•� sxvadasxva sametyvelo situaciaSi adekvaturad reagireba;•� kamaTis, diskusiisa da msjelobis strategiebis gamoyeneba;•� sakomunikacio unar-Cvevebis koreqcia da daxvewa komunikaciis etiketuri

normebis mixedviT;•� kiTxvis ZiriTadi strategiebis daufleba;•� sxvadasxva xasiaTis, miznisa da daniSnulebis werilobiTi teqstebis SeTxzva.

Page 7: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

g. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva.•� sxvadasxva literaturuli Janris teqstis mosmena, wakiTxva da sakuTari

emociebisa da azris gamoxatva;•� mosmenili an wakiTxuli mxatvruli nawarmoebis dakavSireba pirad

gamocdilebasTan;•� teqstis epizodebis erTamaneTTan dakavSireba da mTavari Temis gansazRvra;•� gmiris saqcielis zneobrivi Sefaseba;•� mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebis amocnoba da maTi funqciis axsna;•� mxatvruli teqstebis Seqmna;•� sakuTari interesebis mixedviT sakiTxavi literaturis SerCeva.

programis ZiriTadi Sinaarsi dawyebiT safexurze

mSobliuri enis swavleba dawyebiT safexurze emsaxureba TviTgamoxatvisa-mSobliuri enis swavleba dawyebiT safexurze emsaxureba TviTgamoxatvisa-Tvis aucilebeli enobrivi unar-Cvevebis Camoyalibebas yvela ZiriTadi _ mosmenis, metyvelebis, kiTxvisa da weris _ mimarTulebiT. amave dros, es procesi gulisxmobs im minimaluri lingvisturi kompetenciis formirebas, rac enis praqtikuli gamoye-nebis TvalsazrisiT aris aqtualuri da rac bavSvis inteleqtualur SesaZleblo-bebsa da interesebs Seesabameba.

ZiriTadi resursebi (teqstebi), romelTa safuZvelzec xdeba mSobliuri enisa da literaturis saswavlo amocanebis gadawyveta, SeiZleba or tipad daiyos: mxa-tvrul-SemoqmedebiTi da oficialur-saqmiani. maTSi gaerTianebulia SemoqmedebiTi, SemecnebiTi da pragmatuli xasiaTis teqstebi (Sesabamisi ganawileba da CamonaTva-li qvemoT sqemis saxiT aris warmodgenili).

teqstTa sxvadasxva tipebi qmnis im aucilebel Tematur garemos, romlis gac-nobamac moswavle unda moamzados nairgvari cxovrebiseuli da profesiuli ur-TierTobisaTvis. moswavleebi unda daeuflon mxatvruli, SemecnebiTi da yofiTi teqstebis Seqmnis, aRqmisa da interpretaciis unar-Cvevebs. maT unda iswavlon teqs-tebis damoukideblad Sedgena, teqstebSi mocemuli sakiTxebis Sesaxeb informaciis mopoveba, maTi analizi da SeZlon damokidebulebebis (poziciisa da Sefasebebis) Ta-visufali gamoxatva.

teqstis tipebi

Mmxatvruli oficialur-saqmiani

TxrobiTi, lirikuli, aRweriTi, mimoxilviTi, monologuri, dialoguridialoguri

sainformacio, yofiT-aRweriTi, procedurul-aRweriTi, sadiskusio, axsna-ganmartebiTi, samecniero-popularuli

teqstis saxeebi

SemoqmedebiTi SemecnebiTi pragmatuli

leqsi; moTxroba; igavi; piesa; legenda Canaxati; eskizi; portreti; zRapari; miTi; balada; gamocana; andaza; enis gasatexi.

analizi; msjeloba; moxseneba; diskusia; daskvna; reziume; anotacia; mimoxilva; sagazeTo statia; istoriuli informacia; enciklopediuri statia; ganxilva; dok. filmi; telegadacema; amocanis piroba.

yofiTi aRwera; angariSi; avtobiografia; axsna-ganmarteba; gancxadeba; oqmi; sareklamo teqsti; piradi werili; moxsenebiTi baraTi.

Page 8: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

Tematika:

buneba, mogzauroba, Tavgadasavali, fantastika, ojaxi, Tanatolebis cxovre-ba, Sroma-swavla, humanizmi, samSoblo, istoria, religia, zneobrivi magaliTebi, adamianuri urTierTobebi.

b. sabazo safexuri (VII-IX klasebi)

is unar-Cvevebi, romlebic moswavlem SeiZina dawyebiT safexurze, viTardeba sabazo safexurze. swavlebis am etapze moswavle avlens midrekilebas filosofi-uri da fsiqologiuri azrovnebisadmi, amitom qarTuli enisa da literaturis swav-lebaSi aqcentebi keTdeba iseT masalaze, romelic Seicavs problemas (problemebs), gansxvavebul Tvalsazrisebs da moiTxovs am problemebis gadaWris alternatiuli gzebis Ziebas, Tvalsazrisebis Sejerebasa da sakuTari damokidebulebis gamoxatvas.

sabazo swavleba moicavs samwlian cikls. sabazo safexuris dasrulebis Semdegabazo swavleba moicavs samwlian cikls. sabazo safexuris dasrulebis Semdeg moswavles unda SeeZlos:

a. informaciis gageba, analizi da Sefasebainformaciis gageba, analizi da Sefaseba

•� sxvadasxva saxis teqstebis mosmena da aRqma; •� teqstis nawilebis erTmaneTTan logikurad dakavSireba da am logikuri

kavSirebis amsaxveli sintaqsur-stilisturi xerxebis saTanadod gamoyeneba.•� azris gamoTqmisTvis Sesaferisi emociuri elferis mqone sityvebisa da

frazebis SerCeva da maTi konteqstSi Casma; •� sxvadasxva saxis (rogorc literaturuli, ise samecniero-popularuli,

publicisturi, saqmiani), stilisa da Janris teqstebis Tavisuflad gageba, maTi enobrivi analizi da sinTezi;

•� teqstis struqturaSi garkveva da mis nawilebs Soris kavSiris gaazreba;•� sxvadasxva sirTulis da sxvadasxva saxis (SemoqmedebiTi, SemecnebiTi,

pragmatuli) teqstis gamarTulad wera gansxvavebul Temebze; gramatikis, orTografiis, punqtuaciis codna da am codnis Segnebulad gamoyeneba teqstis asagebad da dasaxvewad.

b. enis komunikaciuri aspeqtebi

•� sakuTari komunikaciuri qcevebis adekvaturad Sefaseba da saTanadod warmarTva;

•� im unar-Cvevebisa da strategiebis daufleba, romlebic miRebulia mocemul kulturul garemoSi kamaTis, diskusiis, debatebisa da sakuTari azris gamoTqmisas;

•� teqstis wasakiTxad, dasamuSaveblad da gasaanalizeblad aucilebeli kiTxvis strategiebis daufleba;

•� sxvadasxva xasiaTis zepiri da werilobiTi teqstebis sakomunikacio miznis amocnoba da am kuTxiT teqstis efeqturobis Sefaseba;

•� weris dros sakomunikacio miznis gaTvaliswinebiT funqciuri stilis marTebulad SerCeva; sakuTari naweris redaqtireba da koreqtireba.

g. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

•� mxatvrul teqstSi gamomsaxvelobiTi xerxebis amocnoba da maTi efeqturobis Sefaseba;

Page 9: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� literaturul nawarmoebSi asaxuli movlenebisa da problemebis dakavSireba subieqtur gamocdilebasTan;

•� sxvadasxva literaturul nawarmoebebSi gamokveTili problematikis erTmaneTTan dakavSireba, Sedareba da Sepirispireba;

•� nawarmoebSi arsebuli problemuri sakiTxebis araerTmniSvnelovani da arasworxazovani interpretacia;

•� sociokulturuli konteqstis gavlenis aRmoCena literaturul nawar-moebebSi;

•� literaturis mniSvnelobis gaazreba adamianuri gamocdilebis sxvadasxvagvari gamovlenis (SemecnebiTi, SemoqmedebiTi da eTikuri) ganviTarebisaTvis;

•� sxvadasxva Janrisa da saxis teqstebis werilobiT struqturireba da organizeba, sadac mJRavndeba misi literaturuli gemovneba, SemecnebiTi interesebi, SemoqmedebiTi moTxovnilebebi.

g. saSualo safexuri (X-XII klasebi)

zogadi ganaTlebis saSualo safexuri swavlebis samwlian cikls iTvaliswinebs (X-XII klasebi). igi savaldebulo ar aris da, faqtobrivad, moswavlis umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisaTvis momzadebas emsaxureba.

XI_XII klasebSi humanitaruli da arahumanitaruli profiluri jgufebis standartebi qarTul enasa da literaturaSi gansxvavebulia; bunebrivia, humanitaruli klasebisTvis specialur sagnebSi meti droa gamoyofili da am mimarTulebiT mozardis unar-Cvevebis ganviTarebas meti yuradReba eqceva; Tumca, sruli zogadi ganaTlebis mqone axalgazrda garkveul moTxovnebs (profiluri orientaciis miuxedavad) mainc unda akmayofilebdes. igi unda avlendes kvleviT unar-Cvevebs da, saerTod, im zogad da specifikur unarebs, romlebic mas momavalSi arCeuli profesiis dauflebaSi daexmareba.

saSualo safexuris dasrulebis Sedegad moswavles unda SeeZlos:

a. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

•� sxvadasxva saxis zepiri teqstebis analizi enobriv-gamomxatvelobiTi saSualebebis TvalsazrisiT;

•� adekvaturad, gamarTulad da damarwmuneblad metyveleba;•� wakiTxuli teqstis konstruireba (enobrivi analizi da sinTezi); •� teqstebis tipebis amocnoba da ganmarteba maTs struqturul-gramatikul Tu

stilistur Taviseburebebze dayrdnobiT; •� teqstebSi mocemuli gramatikuli konstruqciebis gamoyofa da maTi saTanado

interpretaciiT warmodgena. •� sxvadasxva tipisa da stilis teqstebis gamarTulad wera; gramatikis,

orTografiis, punqtuaciis wesebis Segnebulad gamoyeneba teqstis asagebad da dasaxvewad.

b. enis komunikaciuri aspeqtebienis komunikaciuri aspeqtebi

•� sakomunikacio unar-Cvevebisa da strategiebis ganviTareba, romlebic uzrunvelyofs socialur garemoSi pirovnebis adekvatur TviTgamoxatvas; saubris, diskusiis, debatebis, sxvadasxva Temebze kamaTis warmarTvas;

•� sxvadasxva tipis zepiri da werilobiTi teqstebis Sefaseba maTi sakomunikacio amocanis gaTvaliswinebiT;

•� wakiTxulis gadamowmeba da Sefaseba sandoobis, aqtualurobis, popularobisa da sxva kriteriumebis mixedviT;

Page 10: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� konkretuli sakiTxis Sesaswavlad informaciis moZieba, kritikulad gadamowmeba da monacemTa bankis Sedgena;

•� sxvadasxva mizniT, sxvadasxva auditoriisaTvis nebismieri tipis werilobiTi teqstis SeTxzva.

g. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

•� argumentirebuli msjeloba sxvadasxva Janris mxatvrul teqstebSi gamovlenili msoflmxedvelobrivi sakiTxebisa da literaturuli Taviseburebebis Sesaxeb;

•� literaturul nawarmoebze subieqturi mosazrebis Camoyalibeba da warmoCena;

•� literaturul nawarmoebebSi mxatvruli azrovnebis formebis identificireba, Sedareba, Sepirispireba, dakavSireba da analizi;

•� sxvadasxva epoqis literaturul teqstebSi asaxul kulturul faseulobaTa gaazreba da maT mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva;

•� sxvadasxva Janris literaturuli teqstis Seqmnis procesSi cxovrebiseuli da SemoqmedebiTi gamocdilebis realizeba;

•� werilobiT teqstebSi sakuTari poziciisa da RirebulebiTi damokidebulebebis sxvadasxva literaturuli formiT warmoCena;

•� qarTuli da msoflio literaturuli procesebisa da universaluri literaturuli Temebis urTierTkavSiris aRmoCena.

Page 11: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

I klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. I. 1. moswavle ismens da adekvaturad aRiqvams martiv informacias; sworad reagirebs nacnob sametyvelo situaciebSi qarT. I. 2. moswavle gadmoscems martiv informacias misTvis nacnob Temebze

qarT. I. 3. moswavle icavs marTlmetyvelebis elementarul wesebs qarT. I. 4. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqmnil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas

qarT. I. 5. moswavle saTanadod aRiqvams wakiTxuli martivi teqstis Sinaarss qarT. I. 6. moswavle amoicnobs teqstSi martiv enobriv erTeulebs qarT. I. 7. moswavles gamomuSavebuli aqvs wignTan muSaobis sawyisi Cvevebi qarT. I. 8. moswavle gamoxatavs Tavis damokidebulebas wakiTxuli teqstis mimarT

qarT. I. 9. moswavle wers karnaxiT da nabeWdi teqstidan / dafidan gadawers martiv winadadebebs

qarT. I. 10. moswavle adgens martiv winadadebebs nacnob Temebze

qarT. I. 11. moswavle icnobs da marTebulad iyenebs werilobiTi teqstis grafikul struqturas

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. I. 1. moswavle ismens da adekvaturad aRiqvams martiv informacias; sworad reagirebs nacnob sametyvelo situaciebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� asrulebs maswavleblis martiv zepir instruqciebs;•� ucnobi sityvebis mniSvnelobis dasazusteblad svams SekiTxvebs;•� monawileobs situaciur TamaSebSi, jgufur aqtivobebSi da saWiroebis

mixedviT adekvaturad cvlis sametyvelo rolebs (usmens sxvebs, svams/pasuxobs SekiTxvebs);

•� amoicnobs da iyenebs sametyvelo etiketis enobriv formulebs (misalmeba, damSvidobeba, bodiSis moxda, madlobis gadaxda da a. S.).

Page 12: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. I. 2. moswavle gadmoscems martiv informacias misTvis nacnob Temebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� miniSnebebze, ilustraciebze da a. S. dayrdnobiT gadmoscems mosmenili teqstis Sinaarss;

•� aRwers ilustracias (aRwers moqmedebas, asaxelebs sagnebs, sworad aRwers saganTa ganlagebas: win, ukan, zeviT, qveviT, marjvniv, marcxniv);

•� metyvelebisas iyenebs winadadebis modalobebs (Txroba, SekiTxva, Txovna, brZaneba) da Sesabamis intonacias;

•� winaswar micemuli gegmis / instruqciis mixedviT Tanamimdevrulad gadmoscems faqtebs.

qarT. I. 3. moswavle icavs marTlmetyvelebis elementarul wesebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mkafiod gamoTqvams bgeras sityvaSi;•� pauziT gamoyofs sityvebs erTmaneTisagan;•� saTanadod iyenebs sakavSirebel sityvebs (da, rom, magram...);•� winadadebis dasrulebas gamoxatavs pauziT da Sesabamisi intonaciiT;•� Tavs aridebs paraziti CanarTebis gamoyenebas sametyvelo pauzebis dros (ese

igi, diax, mna-mna...).

qarT. I. 4. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqmnil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da ganarCevs erTmaneTisagan leqss, gamocanas, enis gasatexs;•� amoicnobs zRapars dasawyisisa da dasasrulis formulebis mixedviT (iyo da

ara iyo ra;… Wiri iqa, lxini aqa...).•� svams / pasuxobs SekiTxvebs mosmenil teqstTan dakavSirebiT;•� amoicnobs personaJis emociur mdgomareobas (mxiaruli, mowyenili,

gakvirvebuli da a. S.);•� monawileobs personaJis jgufur daxasiaTebaSi;•� monawileobs teqstis saxeldaxelo inscenirebaSi, irCevs rolis Sesatyvis

intonaciasa da Jest-mimikas.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. I. 5. moswavle saTanadod aRiqvams wakiTxuli martivi teqstis Sinaarss.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle::

•� kiTxulobs xmamaRla, mTliani sityvebiT (an damarcvliT) martivi winadadebebiT Sedgenil mcire moculobis teqstebs (sabavSvo leqsebs, gamocanebs, andazebs, enis gasatexebs, fragmentebs moTxrobidan da sxv.);

•� akavSirebs ilustracias wakiTxul teqstTan (mag. teqstis romeli epizodia gamoxatuli ama Tu im ilustraciaze);

•� qmnis teqstis an misi calkeuli epizodis Sesatyvis ilustraciebs;•� cdilobs daicvas pauza sasven niSnebTan da kiTxulobs saTanado intonaciiT;•� winadadebis sazRvrebis Sesabamisad akeTebs pauzas;•� agrZelebs sxvis mier dawyebul kiTxvas;

Page 13: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� poulobs da kiTxulobs teqstSi maswavleblis mier miTiTebul adgilebs;•� svams kiTxvebs wakiTxulTan dakavSirebiT da pasuxobs maswavleblis mier

dasmul SekiTxvebs.

qarT. I. 6. moswavle amoicnobs teqstSi martiv enobriv erTeulebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganarCevs Tanxmovan da xmovan asoebs erTmaneTisgan;•� gamoarCevs sityvaSi marcvlebs;•� kiTxvis dasmiT saTanadod aRiqvams moqmedebis, sagnebisa da maTi Tvisebebiss, sagnebisa da maTi Tvisebebis

gamomxatvel sityvebs;•� ganarCevs da amoicnobs winadadebis sazRvrebs teqstSi.

qarT. I. 7. moswavles gamomuSavebuli aqvs wignTan muSaobis sawyisi Cvevebi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganarCevs wignis garekans, Tavfurcelsa da ZiriTad teqsts; •� kiTxvisas uWiravs / udevs wigni sworad da saTanado distanciaze;•� kiTxvisas iyenebs misTvis xelsayrel xerxs (magaliTad, TiTis gayoleba);•� formaluri niSnebis mixedviT (ilustraciebi, msxvili Srifti da a. S.)

amoicnobs sabavSvo wigns, Jurnals;•� ganarCevs saTaurs, ZiriTad teqsts, avtoris gvars da saxels, teqstis bolos

mocemul kiTxvebs;•� ganarCevs teqstis sityvier da arasityvier (ilustraciebi, pirobiTi niSnebi)

nawilebs;•� kiTxulobs xmamaRla, damarcvliT da mTliani sityvebiT, Tavadve asworebs

kiTxvis dros daSvebul Secdomebs (sityvis arasworad wakiTxvis SemTxvevaSi Tavidan kiTxulobs mas).

qarT. I. 8. moswavle gamoxatavs Tavis damokidebulebas wakiTxuli teqstis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� afasebs wakiTxuls (momewona / ar momewona);•� afasebs personaJs da mis saqciels (keTilia / borotia; kargad moiqca / cudad

moiqca da a.S.);•� ixsenebs wakiTxulis msgavs ambavs;•� amoicnobs personaJis emociur mdgomareobas (mxiaruli / mowyenili /

gakvirvebuli da a.S).

mimarTuleba: wera

qarT. I. 9. moswavle wers karnaxiT da nabeWdi teqstidan / dafidan gadawers martiv winadadebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xelis swori moZraobiT wers (gamosaxavs) anbanis yvela asos Sesabamisi mimarTulebiT, icavs proporciebs;

•� icavs manZils asoebs Soris;•� adekvaturad iyenebs bgeris grafikul gamoxatulebas _ asos;

Page 14: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� mocemuli bgerebiTa da asoebiT adgens sityvebs zepirad da Semdeg wers;•� SeuZlia nabeWdi / dafaze naweri teqstis sworad gadawera;•� cdilobs daweros sityvebi asoebis gamorCenisa da zedmeti CanarTebis

gareSe.

qarT. I. 10. moswavle adgens martiv winadadebebs nacnob Temebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� weris procesSi saTanadod iyenebs sagnebis, maTi Tvisebebisa da moqmedebis gamomxatvel sityvebs;

•� maswavleblis mier mocemuli sityvebis mixedviT agebs martiv winadadebas;•� sityvebis dasakavSireblad marTebulad iyenebs kavSirebs (da, magram...);•� werilobiT pasuxobs martiv kiTxvebs.

qarT. I. 11. moswavle icnobs da marTebulad iyenebs werilobiTi teqstis grafikul struqturas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganarCevs xelnawer teqsts nabeWdisgan;•� sworad aformebs martiv xelnawer teqsts: gamoyofs saTaurs da teqstis Ziri-saTaurs da teqstis Ziri-

Tad nawils.

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. informaciis gageba, analizi da Sefasebainformaciis gageba, analizi da Sefaseba

ZiriTadi Tematika: bgera da aso; marcvali. kavSiri da gansxvaveba doneebs Soris: sityva _ winadadeba; martivi winadadebis ageba; TxrobiTi, kiTxviTi da brZanebiTi winadadebebis intonaciis gamoxatva; winadadeba _ dasrulebuli azri.

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi Tematika: mosmenisa da saubris wesebi; Tavaziani metyveleba; metyvelebis etiketuri formebi (misalmeba, damSvidobeba, bodiSis moxda, madlobis gadaxda, Txovna); sityvieri da arasityvieri komunikacia (Jestebi, mimika, xmis doneebi, intonacia); werilobiTi teqstis grafikuli struqtura: gansxvavebuli tipis Sriftebi, ilustraciebi. teqsti, saTauri, avtori.

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatvamxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

ZiriTadi Tematika: mcire zomis leqsebi, moTxrobebi da zRaprebi Tanatolebze, samSobloze, megobrobaze, adamianur urTierTobebze, cxovelebze, sikeTesa da borotebaze, adamianisa da bunebis urTierTobaze.

sakiTxavi masala: literaturuli da xalxuri zRapari; mcire zomis folkloruli teqstebi: enis gasatexebi, gamocanebi, andazebi, leqsebi. qarTuli da ucxouri sabavSvo klasika da Tanamedrove mwerlebis zRaprebi, moTxrobebi, komiqsebi, qarTuli sabavSvo leqsebi.

Page 15: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

II klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. II. 1 moswavle adekva-turad reagirebs martiv sa-metyvelo situaciebSi.

qarT. II. 2. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqm-nil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas.

qarT. II. 3. moswavle metyve-lebaSi iyenebs aqtiur le-qsikasa da ZiriTad enobriv formebs.

qarT. II. 4. moswavle iyenebs kiTxvis martiv strategiebs.

qarT. II. 5. moswavle kiTxulobs da igebs mcire zomis teqstebs.

qarT. II. 6. moswavle amoicnobs martivi teqstis arsebiT eno-briv-gramatikul niSnebs.

qarT. II. 7. moswavle adresatis gaTvaliswinebiT Txzavs martivi saxis sakomunikacio da mizno-briv teqstebs.

qarT. II. 8. moswavle damouki-deblad adgens mcire moculo-bis teqstebs nacnobi leqsikis gamoyenebiT.

qarT. II. 9. mcire moculobis teqstebis Seqmnisas moswavle iyenebs ZiriTad gramatikul elementebs.

qarT. II. 10. moswavle iyenebs nawe-ris gasworebis martiv xerxebs.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. II. 1. moswavle adekvaturad reagirebs martiv sametyvelo situaciebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs sametyvelo situaciis adresants (vin laparakobs), adresats (vis elaparakebian) da saubris Temas;

•� sametyvelo situaciisa da adresatis gaTvaliswinebiT SearCevs marTebul gam-onaTqvams (rogor xar? / brZandebiT?);

•� adresatis gaTvaliswinebiT warmarTavs etiketur dialogebs nacnob Temebze (mipatiJeba, Tavaziani Txovna an uari da a. S.).

qarT. II. 2. moswavle ismens da igebs nacnob Tematikaze Seqmnil mcire zomis teqstebs da gamoxatavs Tavis damokidebulebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmoscems mosmenili teqstis Sinaarss;•� asaTaurebs teqsts;•� agrZelebs sxvis mier dawyebul Txrobas;•� gamoxatavs sakuTar damokidebulebas personaJisa da misi moqmedebis mimarT

(momwons / ar momwons, kargad moiqca / cudad moiqca; keTilia, gonieria da a. S.);

•� ismens teqsts da asaxelebs Sesabamis multfilms, sabavSvo films. ixsenebs

Page 16: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

msgavssa da gansxvavebul adgilebs. •� akavSirebs mosmenil teqstSi asaxul ambavs pirad gamocdilebasTan;•� gamoxatavs konkretuli personaJis qmedebiT aRZrul emociebs (mag., gamak-

virva, Semecoda da a. S.);•� monawileobs personaJis, obieqtis an movlenis jgufur daxasiaTebaSi.

qarT. II. 3. moswavle metyvelebaSi iyenebs aqtiur leqsikasa da ZiriTad enobriv for mebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers da axasiaTebs nacnob sagans TvalsaCino niSnebis mixedviT;•� ganarCevs winadadebis modalobebs (Txroba, kiTxva, natvra, brZaneba) da war-

moTqvams maT Sesabamisi intonaciiT;•� ambis gadmocemisas iyenebs misTvis nacnob da bunebriv sityvaformebsa da mar-

tiv winadadebebs;•� saTanadod iyenebs kavSirebs (an, magram...); •� sworad xmarobs kiTxviT sityvebs (vin?, ra?), uaryofiT nawilakebsa (ar, ver)

da nacvalsaxelebs (piris, kuTvnilebis) saTanado konteqstSi;•� ganasxvavebs Cveulebriv (rogor xar? wamodi, gTxov...) da Tavazianobis ga-

momxatvel (rogor xarT? / brZandebiT? wamobrZandiT..., gTxovT...) enobriv formebs.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. II. 4. moswavle iyenebs kiTxvis martiv strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� yuradRebas aqcevs da iyenebs saxelmZRvaneloSi mocemul pirobiT niSnebs;•� cdilobs ganmartos ucnobi sityvebi konteqstis mixedviT an mimarTavs maswa-

vlebels / mSobels;•� iyenebs wignis sarCevs, teqstis Semdeg mocemul sityvaTa ganmartebebs;•� gamoyofs miTiTebul an saWiro abzacs, teqstis dasawyissa da dasasruls;•� icnobs wignis martiv struqturas: wignis yda, Tavfurceli avtorisa da sa-

Tauris miTiTebiT, teqsti, sarCevi; •� ilustraciebis mixedviT amoicnobs teqstis an wignis SesaZlo Sinaarss;•� SemuSavebuli aqvs martivi wesi, romlis mixedviT wignSi iolad CainiSnavs an

moZebnis konkretul adgils.

qarT. II. 5. moswavle kiTxulobs da igebs mcire zomis teqstebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xmamaRla (mTliani sityvebiT) kiTxulobs sabavSvo leqsebs, gamocanebs, anda-zebs, enis gasatexebs, igav-arakebs, mcire zomis moTxrobebs;

•� gamoarCevs axal sityvebsa da frazebs winadadebaSi, azustebs maTs mniSvnelo-bas kiTxvebis saSualebiT;

•� adekvaturad pasuxobs wakiTxuli teqstis irgvliv dasmul kiTxvebs;•� gadmoscems wakiTxuli teqstis Sinaarss axlad Seswavlili leqsikuri erTeu-

lebis gamoyenebiT;•� akavSirebs ilustracias wakiTxul teqstTan, moZebnis da kiTxulobs teqstSi

Page 17: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

ilustraciis Sesabamis epizods;•� ilustraciebis mixedviT gamoTqvams varauds teqstis SesaZlo Sinaarsis Se

saxeb;•� qmnis teqstis ilustraciebs;•� kiTxulobs gamometyvelebiT da saTanado intonaciiT, icavs winadadebebs

Soris pauzebs.

qarT. II. 6. moswavle amoicnobs martivi teqstis arsebiT enobriv-gramatikul niSnebs.niSnebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xmamaRali kiTxvisas sworad gansazRvravs winadadebis sazRvrebs teqstSi; icavs pauzas;

•� cdilobs konteqstis gaTvaliswinebiT axsnas ucnobi sityvebi; •� ganarCevs da asaxelebs personaJis / obieqtis damaxasiaTebel sityvebs Sinaar-

sobrivi TvalsazrisiT (sagnis, pirovnebis aRmniSvneli sityvebi, moqmedeba-mdgomareobis aRmniSvneli leqsika...);

•� adarebs da kiTxvis dasmis saSualebiT ajgufebs sityvebs (saxelebi da moqme-debis aRmniSvneli sityvebi; dajgufeba - vin? da ra? ras akeTebs?).ras akeTebs?).

mimarTuleba: wera

qarT. II. 7. moswavle adresatis gaTvaliswinebiT Txzavs martivi saxis sakomunikacio da miznobriv teqstebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� swers werils megobrebs da warmosaxviT personaJebs;•� adresatis mixedviT (mag., werili maswavlebels, megobars) SearCevs sakomuni-

kacio etikets (misalmebis, gamomSvidobebis, mokiTxvis, keTili survilebis da a. S. aRmniSvneli Cveulebrivi da Tavaziani formebi);

•� Seadgens gamafrTxilebel warwerebs da gancxadebebs (mag., nu SeexebiT; daikar-ga ZaRli da a. S.).

qarT.. II. 8. moswavle damoukideblad adgens mcire moculobis teqstebs nacnobi leqsikis gamoyenebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers da asaTaurebs mcire zomis martiv teqsts;•� mokled wers piradi gamocdilebis Sesaxeb (zafxulis ardadegebi, Cemi megoba-

ri, Sinauri cxovelebi da a. S.);•� pasuxobs kiTxvebs zepirad da Semdeg werilobiT;•� wers karnaxiT;•� swers werils megobrebs da warmosaxviT personaJebs; •� Seadgens gamafrTxilebel warwerebs da gancxadebebs (mag., frTxilad, ezoSi

ZaRlia, nu SeexebiT; daikarga ZaRli da a. S.);•� axasiaTebs misTvis nacnob sagnebs da adamianebs.

qarT. II. 9. mcire moculobis teqstebis Seqmnisas moswavle iyenebs ZiriTad gramatikul elementebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saxelebsa da moqmedebis aRmniSvnel sityvebs sworad aTanxmebs ricxvSi;edebis aRmniSvnel sityvebs sworad aTanxmebs ricxvSi;

Page 18: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� konteqstis mixedviT marTebulad iyenebs zmnis droebs (warsuli, awmyo, moma-vali );

•� iyenebs maerTebel kavSirebs sityvaTa da sityvaTa jgufebis dasakavSireblad winadadebaSi;

•� marTebulad iyenebs TxrobiT, brZanebiT da kiTxviT winadadebebs (sworad iy-enebs zmnur formebs) da winadadebebis bolos svams saTanado sasven niSnebs.

qarT. II. 10. moswavle iyenebs naweris gasworebis martiv xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs sakuTar nawers xmamaRla da asworebs SemCneul Secdomebs;•� amoiwers maswavleblis mier Casworebul formebs an mTlian winadadebas

(Secdomebis gasworeba da a.S.).

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

ZiriTadi Tematika:

leqsikologiuri aspeqti: sityvebi gamoxataven nairgvar semantikas: sagans, Tvisebas, moqmedebas da sxv.; SeiZleba erTsa da imave sityvas sxvadasxva mniSvneloba hqondes; sityvis SerCeva SesaZlebelia (da aucilebeli) Sinaarsis mixedviT, raTa azri ukeT gadmoices.

gramatikuli aspeqti: xmovani da Tanxmovani; sityvis bgeriTi analizi da sinTezi. sityvis formobrivi analizis sawyisi Cvevebis gamomuSaveba; kavSiri da gansxvaveba doneebs Soris: sityva _ winadadeba _ teqsti; martivi winadadebis ageba da ZiriTadi sasveni niSnebis gamoyeneba; warmoTqmuli winadadebis intonaciis gamoxatva werisas da dawerilisa _ piriqiT, warmoTqmisas; sityvaTa Sinaarsobrivi kavSiri winadadebaSi; winadadeba _ dasrulebuli azri; mocemuli sityvebiT winadadebis konstruireba; TxrobiTi, kiTxviTi da Zaxilis winadadebebi. 2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi Tematika: saubris Tema, adresanti da adresati; etiketuri dialogebi. mosmenis strategiebi (Tema, saTauri da sakvanZo sityvebi). SeswavliTi kiTxva (saswavlo teqstis kiTxvis strategiebi: saTaurisa da abzacebis mixedviT kiTxvebis dasma, sakvanZo sityvebis gamoyofa); teqstis koreqtirebis martivi xerxebi (Camateba, amoReba). teqsti, rogorc Tematuri da azrobrivi erTianoba. saTauris tipebi. teqstis struqturul-azrobrivi nawilebi: dasawyisi, ZiriTadi nawili, dasasruli. aRwera da msjeloba. miznobrivi da zepiri komunikaciis martivi teqstebi (werili, dialogi, gancxadeba, gamafrTxilebeli warwerebi).

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

ZiriTadi Tematika: leqsebi, moTxrobebi da zRaprebi Tanatolebze, samSobloze, megobrobaze, simarTleze, adamianur urTierTobebze, adamianisa da bunebis urTierTobaze, sikeTesa da borotebaze.

ZiriTadi Tematika: literaturuli da xalxuri zRaprebi, igav-arakebi; mcire folkloruli Janrebi: enis gasatexebi, gamocanebi, andazebi, leqsebi. qarTuli da ucxouri sabavSvo klasika, moTxrobebi, komiqsebi, qarTuli sabavSvo leqsebi.

Page 19: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

III klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. III. 1. moswavle mos-meniT amoicnobs teqstis daniSnulebas da adresats; adresatis gaTvaliswinebiT warmarTavs sametyvelo qce-vas.

qarT. III. 2. moswavle ismens literaturul teqstebs, igebs da gadmoscems maT Si-naarss.

qarT. III. 3. moswavle saTa-nadod iyenebs ZiriTad eno-briv-gramatikul saSuale-bebs.

qarT. III. 4. moswavle da-moukideblad (xmamaRla/Cu-mad) kiTxulobs da igebs sxvadasxva saxis teqsts mi-sTvis nacnob Temebze.

qarT. III. 5. moswavle xmamaR-la kiTxulobs mxatvruli prozis nacnob, mcire zomis fragments.

qarT. III. 6. moswavle gamo-xatavs literaturuli teq-stis mimarT sakuTar damoki-debulebas.

qarT. III. 7. moswavle iyenebs kiTxvis zogierT strate-gias.

qarT. III. 8. moswavle amoic-nobs martivi teqstis ar-sebiT enobriv-gramatikul niSnebs.

qarT. III. 9. moswavle wers da Sesabamisad aformebs sxvadasxva saxis martiv miznobriv teqsts.

qarT. III. 10. moswavle da-moukideblad qmnis mcire zomis teqsts; gasagebad ayalibebs azrs.

qarT. III. 11. teqstis Seqm-nisas moswavle marTebulad iyenebs ZiriTad grama-tikul elementebs.

qarT. III. 12. moswavle iye-nebs teqstis Casworebis martiv xerxebs.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. III. 1. moswavle mosmeniT amoicnobs teqstis daniSnulebas da adresats; adresatis gaTvaliswinebiT warmarTavs sametyvelo qcevas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs sakomunikacio da miznobrivi teqstebis adresats (Tanatolebi, ufrosebi, warmosaxviTi personaJebi da sxva), adresatis gaTvaliswinebiT irCevs Sesabamis sametyvelo etiketsa da araverbalur saSualebebs (Jesti, mimika, intonacia);

•� monawileobs jgufur aqtivobebSi, situaciur TamaSebSi, warmarTavs dialogebs gansxvavebul adresatTan (Tanaklaseli, maswavlebeli) erTsa da imave Temaze da adekvaturad irCevs Sesabamis sametyvelo stils.

Page 20: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. III. 2. moswavle ismens literaturul teqstebs, igebs da gadmoscems maT Sinaarss.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saTauris mixedviT gamoTqvams varauds teqstis SesaZlo Sinaarsis Sesaxeb; •� asaxelebs mosmenil teqstSi asaxul faqtebs, personaJebs;•� aRwers da axasiaTebs sagnebsa da personaJebs TvalsaCino niSnebis mixedviT;•� yveba mosmenili teqstis Sinaarss;•� martivi gegmis mixedviT yveba wakiTxuli teqstis Sinaarss;•� monawileobs inscenirebaSi, arCevs rolis Sesabamis intonaciasa da sxva

gamomsaxvelobiT xerxebs; •� avlebs paralels mosmenil teqstSi asaxul ambavsa da pirad gamocdilebas

Soris;•� martivi gamoTqmebiT (momwons / ar momwons, sainteresoa / uinteresoa,

veTanxmebi / ar veTanxmebi, erTgulia / moRalatea, mamacia / mxdalia da a. S.) afasebs nawarmoebs, personaJebs, maTs saqciels da cdilobs sakuTari mosazrebis axsnas (ar veTanxmebi imitom, rom.., sainteresoa imiT, rom... da a. S.);

•� Sinaarsis ukeT gasaazreblad cdilobs kiTxvebis dasmiT gaarkvios axali sityvebisa da frazebis mniSvneloba.

qarT. III. 3. moswavle saTanadod iyenebs ZiriTad enobriv-gramatikul saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sasaubro TemebisaTvis (weliwadis droebi, cxovelebi, qalaqi, sofeli da a. S.) iyenebs specialur leqsikas;

•� sityvaTa SesakavSireblad gaazrebulad iyenebs kavSirebsa da sityva-kavSirebs (an, Tu, vinc, rac, rogorc, roca / rodesac...);

•� sworad iyenebs piris, CvenebiT, kiTxviT da uaryofiT nacvalsaxelebs; •� saTanado konteqstSi sworad iyenebs sityvebs: yvela, zogi (zogierTi), arcerTi

da sxva. . .•� marTebulad svams kiTxvebs: vin? ra? rogori? romeli? ramdeni? da kiTxviT

winadadebaSi maxvils svams kiTxviT sityvebze;•� sworad uxamebs zmnas saxels pirsa da ricxvSi;•� ganarCevs da sworad iyenebs Cveulebriv da Tavazianobis gamomxatvel zmnur

formebs (modi - mobrZandiT; aiRe - inebeT, dajeqi - dabrZandiT da sxva).

mimarTuleba: kiTxva

q. III. 4. moswavle damoukideblad (xmamaRla/Cumad) kiTxulobs da igebs sxvadasxva saxis teqsts misTvis nacnob Temebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs mcire zomis moTxrobebs, igav-arakebs, sabavSvo leqsebs, miznobriv teqstebs (instruqcia, reklama, amocanis piroba da a.S. );

•� amoicnobs da asaxelebs wakiTxuli teqstis Temas; •� asaxelebs martivi miznobrivi teqstebis (abra, reklama, gancxadeba, eqimis

rCeva-darigeba, saWmlis momzadebis recepti, wamlis recepti da a. S.)

Page 21: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

daniSnulebas.•� akavSirebs saTaurs teqstis SinaarsTan;•� yofs teqsts Sinaarsobriv nawilebad da asaTaurebs maT; •� asaxelebs teqstSi asaxul faqtebs, moqmedebis adgils, personaJebs;•� saubrobs personaJTa urTierTdamokidebulebaze (vin vis exmareba / atyuebs /

uyvars / sZuls...); •� konteqstis mixedviT amoicnobs ucxo sityvebis mniSvnelobas da ganmartavs

maT; •� sworad igebs da xsnis sabavSvo Jurnal-gazeTebSi mocemul rebusebs,

krosvordebs, asrulebs sxvadasxva tipis saxaliso savarjiSoebs.

qarT. III. 5. moswavle xmamaRla kiTxulobs mxatvruli prozis nacnob, mcire zomis fragments.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� SearCevs sasurvel fragments, klaselTa winaSe gamosvlamde gadis repeticias;

•� intonaciis saSualebiT gadmoscems fragmentSi asaxul ganwyobas;•� teqstis Sinaarsis Sesabamisad cvlis metyvelebis temps, xmis tembrs, da

simaRles;•� cdilobs msmenelTan mxedveloboTi kontaqtis damyarebas.

qarT. III. 6. moswavle gamoxatavs literaturuli teqstis mimarT sakuTar damokidebulebas

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle::

.•� gamoxatavs wakiTxuli teqstiT aRZrul emociebs, gancdebs;•� asaxelebs multfilmebs, suraTebs, naxatebs, mosmenil da wakiTxul

nawarmoebebs, romlebic gaaxsenda teqstis kiTxvis dros, msjelobs msgavseba-gansxvavebaze;

•� asaxelebs nawarmoebis gmirebis moqmedebis motivs (ratom moiqca ase) da afasebs maTs saqciels;

•� asaxelebs sayvarel personaJs da xsnis sakuTar arCevans;•� wakiTxuli nawarmoebisgan miRebuli STabeWdilebiT qmnis ilustraciebs da

afasebs sxvebis mier Seqmnil ilustraciebs (ramdenad asaxavs ilustracia teqstis Sinaarss);

•� qmnis sayvareli nawarmoebis an sabavSvo wignis makets.

qarT. III. 7. moswavle iyenebs kiTxvis zogierT strategias.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� konteqstis gaTvaliswinebiT xsnis ucnob sityvebs; •� maswavleblis daxmarebiT adgens teqstis martiv gegmas misTvis sasurveli

formiT (sityvierad an naxatebiT);•� sargeblobs saskolo biblioTekis katalogebiT, avtorisa da saTauris

mixedviT moiZiebs misTvis sasurvel wigns, saxelwodebis mixedviT – sabavSvo Jurnal-gazeTebs.

Page 22: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. III. 8. moswavle amoicnobs martivi teqstis arsebiT enobriv- gramatikul niSnebs.gramatikul niSnebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganarCevs da asaxelebs personaJis / obieqtis damaxasiaTebel sityvebs Sinaar-sobrivi TvalsazrisiT (sagnis Tvisebisa da odenobis gamomxatveli leqsika, moqmedeba-mdgomareobis aRmniSvneli leqsika...);

•� adarebs da kiTxvis dasmis saSualebiT ajgufebs sityvebs (ra? vin? rogori? ramdeni? ras akeTebs?).

mimarTuleba: wera

qarT. III. 9. moswavle wers da Sesabamisad aformebs sxvadasxva saxis martiv miznobriv teqsts.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers martiv instruqciebs (mag.: rogor unda moviqceT quCis gadasasvlelebze, rogor movuaroT Sinaur cxovelebs, rogor gavufrTxildeT saskolo nivTebs da a. S.);

•� konkretuli miznisa da adresatis mixedviT Txzavs da aformebs mosawvevi ba-raTis teqsts;

•� Txzavs da Sesabamisad aformebs martiv dialogebs; •� Sesaferisi leqsikis gamoyenebiT adgens martiv dargobriv teqstebs (klima-

turi pirobebis aRwera, geografiuli garemos aRwera, maTematikuri amoca-na).

qarT. III. 10. moswavle damoukideblad qmnis mcire zomis teqsts; gasagebad ayalibebs azrs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle::

•� qmnis sxvadasxva Janris mcire zomis teqsts (zRapari, moTxroba);•� sxvadasxva saganSi SeZenili codnis safuZvelze qmnis mcire zomis Txzulebas

(mag. `Semodgoma”, `Sinauri cxovelebi~ da sxva);`Semodgoma”, `Sinauri cxovelebi~ da sxva);•� aRwers konkretul faqts / movlenas sakuTari cxovrebidan;•� Tanamimdevrulad gadmoscems Sinaarss werilobiT;•� wers karnaxiT;•� teqstis Sedgenis dros iyenebs axlad Seswavlil sityvebsa da frazebs;•� teqstis an epizodis Sinaarsis gadmocemisas iyenebs avtoriseul leqsikas,

zogierT mxatvrul xerxs (epiTetebi, martivi Sedarebebi);

qarT. III. 11. teqstis Seqmnisas moswavle marTebulad iyenebs ZiriTad gramatikul elementebs.gramatikul elementebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs zmnas saTanado pirisa da ricxvis formiT;•� sworad iyenebs kavSirebs (da, Tu, magram, an) rTuli da Serwymuli winadadebebis

nawilebis dasakavSireblad;•� saTanadod iyenebs piris, CvenebiT (es / is kaci movida - es / is movida...) da

kiTxviT (romeli? rogori?) nacvalsaxelebs; •� saTanado konteqstSi sworad xmarobs sityvebs: yvela, zogi (zogierTi),

arcerTi;

Page 23: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� sworad uxamebs zmnas saxels pirsa da ricxvSi, sworad aTanxmebs ricxviT da / an zedsarTav saxelsa da arsebiT saxels brunvasa da ricxvSi...;

•� msgavsi mniSvnelobis leqsikuri erTeulebidan SearCevs mocemuli konteqstisTvis Sesaferis / marTebul sityvas;

•� iyenebs dialogis gaformebisTvis saWiro enobriv-gramatikul saSualebebs (zmnis me-2 piris formebi, punqtuaciis niSnebi);

•� sworad damarcvlavs sityvebs da gadaaqvs striqonidan striqonze;•� saTanadod iyenebs sasven niSnebs (wertili, mZime, orwertili, mravalwertili,

brWyalebi, kiTxvis da Zaxilis niSnebi).

qarT. III. 12. moswavle iyenebs teqstis Casworebis martiv xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadaikiTxavs da Caasworebs sakuTar nawers, Sesabamisi pirobiTi niSnebiT Caa-matebs, amoSlis an gadasvams teqstSi sasurvel sityvas an winadadebas;

•� karnaxiT nawer teqsts adarebs dedans da Caasworebs;•� amowmebs da Caasworebs nawerSi misTvis nacnob sasven niSnebs.

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

ZiriTadi Tematika:

leqsikologiuri aspeqti: aqtiuri leqsikuri fondi; sityvaTa dajgufeba-

gansxvaveba Sinaarsobrivi da eqspresiuli TvalsazrisiT; xatovani gamonaTqvamebi

da martivi frazeologizmebi.

gramatikuli aspeqti: winadadebis ZiriTadi wevrebi: zmna-Semasmeneli da masTan

dakavSirebuli moqmedi piri (subieqti); zmna da sagaremoebo sityvebi; kavSirebi

winadadebaSi. saxelis sxvadasxva brunvis formebs Soris funqciuri sxvaoba; zmnuri

da saxeluri formacvaleba; tipobrivi orTografiuli Secdomebis gasworebis

wesebi; ZiriTadi sasveni niSnebi (wertili, mZime, kiTxvis, Zaxilis niSnebi, brWyalebi,

orwertili, mravalwertili).

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi Tematika:

sakomunikacio amocana da mizani; miznobrivi teqstis daniSnuleba da adresati.

saubrisa da kamaTis Tema; jgufuri aqtivoba, situaciuri TamaSi da konkretuli

roli; sabavSvo biblioTekiT sargeblobis wesebi; kiTxvis strategiebi (Tema, mTavari

da meorexarisxovani gmirebi, saTaurisa da teqstis azrobrivi mimarTeba). teqstis

tipebi: miznobrivi teqstebi (recepti, samaxsovro wesebi, abra, reklama, gancxadeba

Page 24: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

da a.S.), dargobrivi teqstebi (geografiuli aRwera, klimaturi pirobebis aRwera,

maTematikuri amocana da a.S.); teqstis Casworebis martivi xerxebi.

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

sakiTxavi masala:

qarTuli da msoflios xalxTa zRaprebi, Tqmulebebi, legendebi, miTebi;

adaptirebuli literaturuli teqstebi, lirikuli da siuJetiani leqsebi, prozauli

Txzulebebi (mcire moculobis) dasrulebuli ambiT, saintereso siuJetiT, mkafiod

da naTlad gamoxatuli saTqmeliT.

Tematika: Tanatolebis cxovreba, saTavgadasavlo, iumoristuli nawarmoebebi,

didaqtikuri xasiaTis Txzulebebi da sxv.

Page 25: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

������ �� � �

�������

����

��

��

���

����

�� �����

���������������� ����������

���������������� ���������������������������

� ����������� ������������

��������� �� ����� ������������ �������� ����������� ������ ������� ��

��������� ��� ���������

���������� ���������������

� �������������� ������������������������������������������

�������������������������������������

� �������������������������������������������������

� ��������������������������������������!��������������

�������������������������������������������"��������

� �������������������������������������#������������������

�$�����������!�����������������$���!�������������������������

���������������"������������������

� ��������$���$�����������������������������������"��������

� ����������"����������������������

� ��%"������������������������&������'����������������

����������!�����������������

� ����������������������������������

������������ � ���� � ��� �

���������� ����� �

�������� ��������������� �� �����������

��������

����������������������� ���� ��������������������������

�������

������������ ������������������� �����

�������������������

������������������

�������������� ��������������������������������������

����������

!��������� ����� ��� �

������������ ������"�����������������#�

������������������

$���������������������� ���� �������������������������

%�������#��������&����������������������� �����������'��������������

(����'�����������)���� � ��������������������

������� ������������������ �������������

*�����������"��

�� �����+���������"�������������

,�������������������������������������� �������������������������

�-������������ ������������������������������ �

������'��������"�����������

'������� �����+����������)���� ���������

�����������'�����������������������������

����������

Page 26: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

������ �� � �

�������

��

��

��

��

��� ����

���������� �� ����� ���������� �������� ��������������� ��������

�� �������� �����

���������� ���������������

� ��(���������������������������$�����&��'��������

�����������������������������

� �����������������������������������������������������

� !����������������������������������������������

� ���������$�����&�������������$����������������������������

�����������������������

� ���������������������������������������������������

� �����������������$����������'�$������������

� ���������������������)�������������������������

��������������������������!���������������������

����������� �� ����� ���������� ���� ����� ������� �������� ������������

��������

���������� ���������������

� �����������(��!�������������#��'����������������

���������������������������������������� ��������

� ����������$������������������������������������������

���������"������������������������&������������������������

��*����������������������������������������"�����������

��������������*������������������������������

� ������������������������������������������'����

� ��� �������������������*���������������������'��������

� �����������������������������������)���� ������"����������

�������������������������������������������������

� �"������������������������������!�������

� ���"�����������������!����

��������!�� �� ����� � ������ ��������� �������"���������� �����������

���������� ���� ����� �����������

���������� ���������������

� �"�!�����������������������������������������"������

�$���!����� �������

� ���������������������������������������������������������

�"���������"�������������������������������������������

Page 27: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

������ �� �

�������

����

��

��

���

����

� ������������������������� ������������������������

'�������������������������������������������������������

������'���'������������������������������

� ��������������������������"������'���������������������!������

������������������#����������������������

� ���"���������������������$�����������������������

�������"��������������������(���������������������������

��������������

� ���������������'��������������������������������$������

��������������

� ����������������'����#�'������

����������������

��������#� �� ����� ������������� ���������� ����������� ���$�� ������

�������%����������� ���������

���������� ���������������

� �������������������������'������)����������

�����������'�

� ��������������������������������

� ��������������������������������������������)���������

������������������������(���������������

� �������������)���������������������������������������

� ��� �������������������$�����&��������"�������������

��������

� ������������$������������������"�������������������������

������"������$�����&������!�������������������������

� "�������������������������#�����$�����&���$����

� ��������������'��������'�������������������������

���������

� ��������������������������!��������������������������

��������&�� �� ����� ���������� �������� ��������������� ����������������

'��������%�����������(� ����)� ������� �������������� �������

��*������� ��������

���������� ���������������

� ���������"������������������)�����������������������

$�����&��������������� ���

� ��������������������������������������������������

� ��������������������)��������������������������!�����������

$�����&�����������������������������������������

Page 28: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

������ �� � �

�������

��

��

��

��

��� ����

� ��������������������������������������������� �������

������������������������"������������������������������

��������������������$������������������

��������+�� ��*�������� ���,������� ��� ����������� ��������� �������������

�� ����� � ������ ����������� �����������

���������� ���������������

� �����������������������������������������������������

� ���������������"����������������������������������'�

�����������!��������������������������������������

� ��������������������������������*�����*�����������������

��������������!����������'�$���������������������

�������������������������'�$������������������$��������������

� ���������"���������������������"�������$���������������������

�����������������������������������������������������������

� ���"�����������������'�������������������������

��������-�� �� ����� ��$���� ����������� �� .��� ����� $���� �������

���������� ���������������

� �����������������+�����������!�*��'�������������'�����������

� ��'�������������!�������������'�������'��������������

����������������������������������������������$������

�����������������������$���������'���������������������'�$���

��������$�����������'����������$�����������

� ���!������������������"��������������������������������������������$��������������������!���������������������������������

� ����������������������������������������������

� ����������������������������������������������������������

������$�����&���������

��������/� �� ����� ���� ��� ������� �������� ��������� ��� ������

�������������� ��������

���������� ���������������

� �������������������������

� ��������������������������������������������"��������������

�����������������������

���������������

Page 29: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

������ �� � �

�������

����

��

��

���

����

� ���������������������������$�����&��������������

!�������������������������������������������������'��������

� ���������������������������������������������������

��������0��� ����� ����������� ��������� � ������ ����������� ��

�������*�����������$������� ���*���������������.����������

,������� � ������

���������� ���������������

� ����������"����������������������������������

����������������� �����������

� ������������!��������������������������������������

!�������������� ��'����������������������������������������

��������"��������

� �������������������"������������������� ���� ���������

����������������������������������'�����

� ��������"�����������������������!������������������������

���������)!�'��� ������

� ����������"��������������������������������������*��������������

��+"��������������������������������

���������� �� ����� *����� ����� �� ��� ������������

���������� ���������������

� ���������������������������������

� ��������"���������'�������������������������������

��'������� ������������

� ������������������������������������������������$������������

� ��������������������������������������"���!�'�)

���������

� � �����������������������������������������������'�������������������������'����#�'�������������������������

������!�����������������������������

� �����������������������������������������������������������������������'���������������������

Page 30: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

������ �� � �

�������

��

��

��

��

��� ����

����� ���� ��� ���

�������������� ������������������������������� �����

��� ������������ �������� �������������������

������������� �!�������!�����"��� ��#�� ��� ���������� !������ ������� �$�������� ������� �

����������������"���������������������� ������������������������������������������������� ������������������"������ ����� ����������� (��!��� ���"����������������

��� ������"������������������������"�����������"������������������"���������������������������������"��������"����������������������� �!"��� ��#�� ��� ������� ������� �� '����� $����� ��������� ���������

������!��������������������������������'�'��������������������������������

�������������������������������������������*����������"�������������"������

����������������������������������������������"������������"������!��������

����������"�������'�����������������

��� ����� !��"��!���"��� ��#�� ���

������������� �!�����������������������������+�������������(��!���������

��������������������� '�$���� �������� �����������!��������� ������ �����������������������������"��������!����������'����������������������������$���������$���� ���������������� ����������� ������������� ����������� ���� �������

�!���������������

��� �$� %�"��� ��� ��� �����������%������$� %�

��!��$�%�� �������

��������������'�$�����"�������������������!���������!�����������'�$�����������������������������������������������*�������������������������������������

��������������$��������������������������������'�$����������������������

����������������������$��'������'������������������!��������������������������������������������������������

������������� �!���������!����������������"������������������������������������

����������� ��'��������� !�������� ������������ �� �������� ������������"�!���������$�����������%����������������

Page 31: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

VII klasiVII klasiwlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. VII. 1. moswavle ismens uc-nobi informaciis Semcvel teq-stebs da warmoadgens zepir in-formacias auditoriis winaSe

qarT. VII. 2. moswavle ismens da afasebs sxvaTa metyvelebas maTi sakomunikacio amocanis gaTva-liswinebiT

qarT. VII. 3. moswavle cvlis sa-metyvelo qcevas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTva-liswinebiT

qarT. VII. 4. moswavle monawileobs saklaso da saskolo diskusiebSi

qarT. VII. 5. moswavle amoicnobs da iyenebs zepirmetyvelebis Ziri-Tad enobriv maxasiaTeblebs

qarT. VII. 6. amoicnobs da Sesaba-misad iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs

qarT. VII. 7. moswavle ki-Txulobs sxvadasxva tipis teqstebs; gamoxatavs da xsnis sakuTar damokide-bulebas maT mimarT

qarT. VII. 8. moswavle amoicnobs teqstis Sesaba-misobas konkretul mizansa da auditoriasTan

qarT. VII. 9. moswav-le aanalizebs teqsts struqturuli da enobri-vi maxasiaTeblebis mixe-dviT

qarT. VII. 10. iyenebs ki-Txvis miznis Sesabamis strategiebs

qarT. VII. 11. moswavle qmnis werilobiT teq-stebs sxvadasxva mizniT

qarT. VII. 12. moswavle irCevs werilobiTi teq-stis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT

qarT. VII. 13. moswav-le icavs werilobiTi teqstis organizaciis wesebsa da enobriv nor-mebs

qarT. VII. 14. moswavle mimarTavs weris stra-tegiebs naweris efeqtu-ri organizebisaTvis

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. VII. 1. moswavle ismens ucnobi informaciis Semcvel teqstebs da warmoadgens zepir informacias auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens Cumad, CainiSnavs ZiriTad faqtebsa da debulebebs, sakuTar damokidebu-lebas gamoxatavs araverbaluri xerxebiT: yuradRebiani mzeriT, Tavis daqne-viT, RimiliT da sxv.;

•� sasaubro situaciaSi iTxovs Tanamosaubrisagan informaciis dazustebas (ver gagige / gagigeT; xom ar gaimeoreb? / gaimeorebT? ras gulisxmob? / gulisx-mobT?);

•� azris dasazusteblad imeorebs Tanamosaubris naTqvams (rogorc gavige, Seni / Tqveni azriT, Sen / Tqven Tvli / TvliT...);

•� mosmenis Semdeg svams adekvatur kiTxvebs;

Page 32: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� mosmenil informaciaSi ganasxvavebs faqtebs damokidebulebebisgan (Sefase-bebisgan), amoicnobs mTavar azrs da reziumes saxiT warmoadgens auditoriis winaSe;

•� warmoadgens informacias jgufSi miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb konkret-ul sakiTxTan dakavSirebiT da ganmartavs, ra procesebi uZRoda win am gadaw-yvetilebis miRebas;

•� SearCevs Temas zepiri gamosvlisaTvis, amzadebs moxsenebas da warmoadgens au-ditoriis winaSe;

•� aqcents akeTebs (intonaciiT, perifraziT, ganmartebebiT...) zepiri gamosvlis arsebiT sakiTxebze;

•� moiZiebs an sagangebod qmnis Sesaferis vizualur masalas (plakats, sqemas an raime sxva TvalsaCinoebas).

qarT. VII. 2. moswavle ismens da afasebs sxvaTa metyvelebas maTi sakomunikacio amocanis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs mosaubris sakomunikacio amocanas (ismens skolaSi mowveuli stu-mris, tele- da radiogadacemebis wamyvanTa da monawileTa saubars da gan-sazRvravs, ra mizans isaxaven isini: msmenelis informirebas, darwmunebas Tu garTobas);

•� msjelobs imis Sesaxeb, ramdenad gaarTva Tavi mosaubrem sakomunikacio amo-canas (anu gasagebad miawoda Tu ara msmenels informacia, SeZlo Tu ara misi darwmuneba, garToba...);

•� aanalizebs satelevizio intervius an diskusias (ra iyo gadacemis Tema; ratom moiwvia wamyvanma maincdamainc es adamianebi; iyo Tu ara wamyvani koreqtuli; usmenda Tu ara stumars; iyo Tu ara raime gamaRizianebeli wamyvanis metyvele-baSi; ramdenad efeqturad iyenebdnen mosaubreebi Jest-mimikis enas da sxva);

•� msjelobs imis Sesaxeb, moewona Tu ara (da ratom) Tanaklaselis mier waki-Txuli leqsi, igav-araki, prozauli teqstis fragmentebi, zepirad gadmocemu-li ambavi an warmodgenili informacia.

qarT. VII. 3. moswavle cvlis sametyvelo qcevas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� reagirebs msmenelTa verbalur da araverbalur reaqciebze (imeorebs naTqvams ufro xmamaRla da garkveviT, anelebs an aCqarebs metyvelebis temps);

•� leqsis an mxatvruli prozis fragmentebis zepirad kiTxvis dros intonaciis saSualebiT gadmoscems nawarmoebSi asaxul ganwyobas da teqstis Sinaarsis Sesabamisad cvlis metyvelebis temps, xmis tembrs da simaRles;

•� ama Tu im situaciis gaTamaSebisas warmoTqvams erTsa da imave replikas sxvadasxva (sixarulis, gabrazebis, siamayis, mowyenilobis) gancdis gamomxatveli intonaciiT;

•� warmoadgens zepiri informaciis sxvadasxva versias auditoriis gaTvaliswinebiT (magaliTad, rogor mouyveboda erTsa da imave ambavs skolis direqtors da megobars, patara da-Zmas).

Page 33: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. VII. 4. moswavle monawileobs saklaso da saskolo diskusiebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� jgufTan erTad amzadebs sadiskusio gamosvlas: damoukideblad daamuSavebs sakiTxs, moiZiebs informacias, SeimuSavebs Tvalsazriss, romelsac gaacnobs da SeuTanxmebs jgufis wevrebs;

•� gamodis wyvilis, jgufisa Tu klasis momxseneblis rolSi da iTvaliswinebs da gamoxatavs maTs saerTo azrs;

•� saubrisas Semoifargleba konkretuli TemiT da Tavs aridebs zogad sakiTxebze msjelobas;

•� ismens da eTanxmeba an koreqtulad uaryofs Tanamosaubris azrs;•� damajereblad icavs sakuTar azrs, magram ar cdilobs diskusiaSi dominanturi

poziciis dakavebas;•� saTanado wesisa da etiketis dacviT uZRveba mini-diskusias (im SemTxvevaSi,

Tu wamyvania da ara rigiTi monawile).

qarT. VII. 5. moswavle amoicnobs da iyenebs zepirmetyvelebis ZiriTad enobriv maVII. 5. moswavle amoicnobs da iyenebs zepirmetyvelebis ZiriTad enobriv ma xasiaTeblebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da iyenebs zepiri Txrobis damaxasiaTebel niSnebs (magaliTad, sa-sveni niSnebis funqciiT iyenebs intonacias, mimarTavs Jestebisa da mimikis enas da sxva);

•� ganasxvavebs da marTebulad iyenebs sxvadasxva funqciuri (sasaubro, mxa-tvruli, oficialur-saqmiani, publicisturi) stilisaTvis damaxasiaTebel sintaqsur konstruqciebs;

•� amoicnobs da axasiaTebs poetur nawarmoebSi bgerweriTi efeqtis Semqmnel elementebs (riTma, ritmi, aliteracia);

•� intonaciasa da sityvier signalebze dayrdnobiT amoicnobs mosaubris sa-komunikacio amocanas (magaliTad, intonaciis mixedviT ganarCevs SekiTxvas Txovnisagan; Sefasebis gamomxatvel sityvebze dayrdnobiT amoicnobs mosau-bris damokidebulebas saubris Temis mimarT da a. S.);

•� amoicnobs da iyenebs Sefasebis (damokidebulebis) gamomxatvel sityvebs (gankerZoebul sityvebsa da gamoTqmebs; garkveuli modalobebis gamomxatvel martiv da Sedgenil Semasmenels: `ara mgonia~..., `vfiqrob~..., `dasaSvebia~..., `savaraudoa~..., `samwuxaroa~... da sxva);

•� Txrobisas saTanadod iyenebs iribi naTqvamis gamomxatvel formebs; gadahyavs pirvel pirSi monaTxrobi mesame pirSi;

•� marTebulad iyenebs movlenaTa Tanmimdevrobis gamomxatvel sityvebs (pirve-lad, jer, Semdeg, da bolos, dasasruls da sxva).

qarT. VII. 6. amoicnobs da Sesabamisad iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs.strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs auditoriaze zemoqmedebis araverbalur xerxebs (mxedvelobiTi kon-taqti, xmis awev-daweva, saubris tempis Secvla, Jestikulacia) zepiri gamosv-lebis dros msmenelTa interesis gasaRviveblad;

•� amoicnobs msmenelis reaqciis da iyenebs sapasuxo strategiebs; magaliTad: azris perifrazireba, mokle ganmartebebis CarTva, cxovrebiseuli magaliTe-bis damowmeba da a. S.;

•� auditoriis winaSe gamosvlamde gadis repeticias;

Page 34: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� aanalizebs im faqtorebs, ramac xeli Seuwyo warmatebas an gamoiwvia waru-matebloba zepiri gamosvlis dros da maswavlebelTan erTad isaxavs xarveze-bis gamosworebis gegmas.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. VII. 7. moswavle kiTxulobs sxvadasxva tipis teqstebs; gamoxatavs daVII. 7. moswavle kiTxulobs sxvadasxva tipis teqstebs; gamoxatavs da xsnis sakuTar damokidebulebas maT mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxvadasxva mizniT (Seswavla, siamovnebis miReba, garkveuli informaciis mo-Zieba, gamoxmaureba, Sefaseba) kiTxulobs gansxvavebuli Janris mxatvrul da aramxatvrul teqstebs (leqsebs, igav-arakebs, novelebs, patara moTxrobebs, gamoCenili adamianebis biografiebs, sagazeTo qronikas, gancxadebebs, rekla-mas, sainformacio da misTvis saintereso Tematikis Semcvel statiebs, saTa-vgadasavlo literaturas da sxva);

•� amoicnobs teqstis mizans (risTvis aris dawerili teqsti: mkiTxvelis in-formirebis, garTobis Tu darwmunebisaTvis) da auditorias (visTvis aris gankuTvnili);

•� afasebs teqsts miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT (magaliTad, aris Tu ara saxelmZRvaneloSi mocemuli instruqciebi gasagebi; SeZlo Tu ara reklamam misi darwmuneba; isiamovna Tu ara mxatvruli nawarmoebis kiTxviT; miiqcia Tu ara sagazeTo statiis saTaurma misi yuradReba da sxva);

•� saubrobs imis Sesaxeb, raze daafiqra wakiTxulma; ra iyo teqstSi misTvis nac-nobi da gasagebi; ra _ ucnobi da gaugebari;

•� amoicnobs wakiTxul informaciaSi mTavar azrs (ideas), ganasxvavebs faqtebs damokidebulebebisgan (Sefasebebisgan) da ajamebs maT reziumes saxiT (zepirad an werilobiT);

•� afasebs personaJebis moqmedebas: axasiaTebs maT saqcielisa da metyvelebis mixedviT;

•� afasebs mTxrobelis (an sxva personaJebis) damokidebulebas konkretuli gmiris mimarT;

•� ganmartavs personaJTa qcevis motivs, ukavSirebs sakuTar gamocdilebas (`me rogor moviqceodi~...) da cdilobs maTi qcevis prognozirebas gansxvavebul situaciaSi (`ra iqneboda, rom~...);

•� asaxelebs sayvarel wigns, mwerals, personaJs da xsnis Tavis arCevans.

qarT. VII. 8. moswavle amoicnobs teqstis Sesabamisobas konkretul mizansa da auditoriasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs saTaurisa da teqstis urTierTmimarTebaze (magaliTad, daexmara Tu ara saTauri siuJetis amocnobaSi);

•� akeTebs komentars mxatvrul nawarmoebSi dialogis funqciis (ratom iyenebs mwerali teqstSi dialogebs), xedvis kuTxis (visi TvaliT aris aRqmuli mov-lenebi; vin aris mTxrobeli; Seicvleboda Tu ara raime sxva personaJs rom moeTxro igive ambavi), siuJetis (gamoyofs TxrobaSi moqmedebis ganviTarebis safexurebs) da ganwyobis (ganmartavs, rogor ukavSirdeba erTmaneTs ganwyoba da siuJetis ganviTareba: ra molodins gviqmnis nawarmoebis dasawyisi; marTl-

Page 35: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

deba Tu ara es molodini) Sesaxeb;•� amoicnobs da ganmartavs, rogor qmnis avtori ganwyobas nawarmoebSi: adarebs

erTmaneTs sxvadasxva Janris nawarmoebis (magaliTad, deteqtivi, istoriuli moTxroba, igav-araki...) dasawyiss; ganmartavs, ra iqcevs mkiTxvelis yuradRe-bas;

•� amoicnobs da ganmartavs personaJTa saxeebis Seqmnis zogierT xerxs (magali-Tad, avtoriseuli daxasiaTeba, metyveleba, portreti, interieri da sxva).

•� amoicnobs da ganmartavs auditoriaze zemoqmedebis xerxebs iseT teqstebSi, rogoricaa reklama;

•� ganmartavs, ra xerxebs iyenebs gazeTi mkiTxvelis yuradRebis misapyrobad (masalis ganlageba, sad aris moTavsebuli axali ambebi, reklama, statia; rubrikebi, saTaurebi, Srifti);

•� gamoyofs sainformacio statiaSi wamyvan abzacs da damatebiT abzacebs;•� gansazRvravs ZiriTad ideas da ganmartavs, rogor uwyobs xels sxvadasxva

mxatvruli detali ZiriTadi ideis warmoCenas (ra efeqts axdens saTauri, rogor moipova Jurnalistma informacia, faqtebs efuZneba misi monaTxrobi Tu mosazrebebs da sxva).

qarT. VII. 9. moswavle aanalizebs teqsts struqturuli da enobrivi maxasiaTeblebis mixedviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da axasiaTebs sxvadasxva funqciur stils (sasaubro, mxatvruli, publicisturi, saqmiani);

•� gamoyofs teqstis funqciur tipebs (Txroba, aRwera, msjeloba) erTi Txro-biTi teqstis farglebSi da ganmartavs maTs daniSnulebas;

•� amoicnobs da ganmartavs sxvadasxva Janris teqstebis mniSvnelovani element-ebis daniSnulebas (magaliTad, strofebad dayofis an ritmis, riTmis da sxva bgerweriTi efeqtebis daniSnulebas leqsSi; abzacis daniSnulebas prozaul teqstebSi);

•� amoicnobs da ganmartavs frazebsa da sityvebs (gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi, sxvadasxva modalobis gamomxatveli zmnebi), romlebic exmarebian mkiTxvels, gamijnos faqti mosazrebisagan (Tvalsazrisisagan);

•� amoicnobs da ganmartavs zogierT stilistur efeqts (magaliTad, ganmeoreba, paralelizmi);

•� amoicnobs sityvebsa da frazebs, romlebic qmnis ganwyobas nawarmoebSi;•� amoicnobs mxatvrul saxeebs (gapirovneba, Sedareba, metafora), maTs enobriv

Taviseburebebs da ganmartavs maTs funqcias teqstSi;•� ganmartavs, sad iwyeba da sad mTavrdeba siuJetis ganviTarebis safexurebi da

ra markerebi gamoiyeneba amisaTvis (magaliTad, drois aRniSvna: maSin, rode-sac, didi xnis winaT da a. S.; adgilis aRniSvna: Sors, cxra mTas iqiT, patara sofelSi da a. S.; movlenaTa Tanmimdevrobis aRniSvna: maSin, Semdeg da bo-los);

•� ganmartavs, ratom aris Txroba I an III pirSi; atarebs eqsperiments, gadahyavs I pirSi monaTxrobi III pirSi an piriqiT da aRwers miRebul efeqts. msjelobs imis Sesaxeb, ratom iwereba ase cota istoria II pirSi;

•� atarebs eqsperiments zmnis droebTan dakavSirebiT: iRebs TxrobiTi xasiaTis teqsts, gadayavs zmnebi warsuli drois formidan awmyoSi da msjelobs miRe-bul efeqtze;

•� amoicnobs da ganmartavs auditoriaze zemoqmedebis enobriv saSualebebs te-qstSi (sintaqsuri konstruqciebi, specifikuri leqsika, frazeologizmebi,

Page 36: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

myari Sesityvebebi);•� ganmartavs enis arakonvenciuli gamoyenebis mizezebs teqstSi (Jargoni, di-

aleqtizmi, arasaliteraturo forma, neologizmi).

qarT. VII. 10. iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wignis gacnobis mizniT iyenebs gacnobiTi kiTxvis xerxebs (cnoba avtors, wignis saTaurs, anotacias, epigrafs, Tavebis saxelwodebebs, aTvalierebs ilustraciebs, sqemebs, tabulebs);

•� konkretuli informaciis moZiebis mizniT swrafad CaikiTxavs teqsts, eZebs sayrdenebs: sakvanZo sityvebs, Tavebis, paragrafebis saTaurebs, kiTxulobs abzacebis pirvel winadadebas;

•� Seswavlis mizniT nela kiTxulobs teqsts, xelaxla gadaikiTxavs nawilebs, akeTebs Canawerebs da sxva);

•� msmenelTa winaSe gamosvlisas kiTxulobs xmamaRla, warmoaCens masalis cod-nas da iTvaliswinebs auditoriis ganwyobas;

•� iyenebs sxvadasxva strategias SeswavliTi kiTxvis dros ucnobi sityvis mniS-vnelobis gasagebad (konteqsti, sityvaTa agebulebis codna, leqsikoni);

•� qmnis leqsikons sityvaTa maragis gasamdidreblad;•� moiZiebs saWiro informacias misTvis saintereso Temebze sxvadasxva wyaroe-

bSi (enciklopediebi, leqsikonebi, wignebi, interneti).

mimarTuleba: wera

qarT. VII. 11. moswavle qmnis werilobiT teqstebs sxvadasxva mizniT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers gamoxmaurebas wakiTxul wignze, nanax speqtaklze (aRniSnavs, ra moewona, ram daainteresa, ra ar moewona da ratom);

•� uaryofs an eTanxmeba sagazeTo publikaciaSi gamoTqmul mosazrebas da asab-uTebs sakuTar pozicias;

•� wers sainformacio statias skolis gazeTisaTvis, icavs am tipis teqstisaT-vis damaxasiaTebel stilsa da formas;

•� wers sareklamo teqsts (reklamas ukeTebs Tanaklaselebis mier Seqmnil sax-viTi da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebs, saskolo RonisZiebas);

•� wers saqmian teqsts (magaliTad, gancxadebas an Txovnas);•� wers instruqcias an aRwers proceduras, sadac TanamimdevrobiT iZleva zust

miTiTebebs;•� wers TxrobiTi xasiaTis teqstebs (magaliTad, sakuTar an sxvis biografias;

realur an gamogonil istorias misTvis saintereso Temebze, literaturuli nawarmoebis an mis mier gamogonili personaJis Tavgadasavals);

•� Txzavs TxrobiTi teqstis dasawyisis ramdenime versias (iyenebs dasawyisis cnobil modelebs: mimarTva mkiTxvelisadmi; aforizmi an sayovelTaod aRi-arebuli WeSmariteba; moqmedebis droisa da adgilis aRniSvna da sxva).

Page 37: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. VII. 12. moswavle irCevs werilobiTi teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers sayvareli wignis Sesavals, sadac urCevs Tanatolebs, rom aucileblad waikiTxon es wigni;

•� wers wakiTxuli wignis anotacias sxvadasxva (avtoris, gamomcemlis, mkiTxvelis) poziciidan;

•� wers misaloc an mosawvev baraTs sxvadasxva adresatisaTvis (megobris, Soreuli nacnobis, asakiT ufrosi adamianisaTvis), Tavs aridebs kliSeebsa da Stampebs;

•� wers sareklamo teqsts sxvadasxva auditoriisaTvis (magaliTad, bavSvebisa da didebisaTvis);

•� wers erTsa da imave istorias bavSvebisa da ufrosebisaTvis;•� swers werils megobars, wignis avtors, personaJs, gamoCenil adamians,

Sesabamisad cvlis weris stils.

qarT. VII. 13. moswavle icavs werilobiTi teqstis organizaciis wesebsa da enobriv normebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sworad iyenebs abzacs da sxva struqturul maxasiaTeblebs (saTaurs, qvesa-Taurs da a. S.);

•� Tanamimdevrulad agebs Txrobas, sworad iyenebs erTi nawilidan meoreze ga-dasvlis aRmniSvnel sityvebs (jer, Semdeg, bolos...);

•� iyenebs sxvadasxva tipis (TxrobiT, kiTxviT, Zaxilis), struqturis (martivi, Tanwyobili, qvewyobili) da sigrZis (gavrcobili, gauvrcobeli) winadade-bebs;

•� marTebulad iyenebs sasven niSnebs citirebisa da dialogis gadmocemis dros;•� marTebulad iyenebs da aformebs pirdapir da irib naTqvams;•� icavs marTlwerisa da punqtuaciis wesebs.

qarT. VII. 14. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebi- saTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� weris dawyebamde gansazRvravs mizans da auditorias; agrovebs masalas;•� adgens teqstis gegmas;•� wers teqstis pirvel variants;•� iyenebs sxvadasxva resurss (leqsikoni, biblioTeka da sxva);•� gadaamuSavebs da gadaaTeTrebs nawers, yuradRebas amaxvilebs rogorc Si-

naarsze, ise stilis elementebze;•� daamuSavebs saboloo redaqcias damoukideblad an sxvebis (Tanaklaselis, mas-

wavleblis) daxmarebiT asworebs punqtuaciur, stilistur da orTografiul Secdomebs;

•� maswavlebelTan erTad saxavs xarvezebis gamosworebis gzebs.

Page 38: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

informaciis gageba, analizi da Sefaseba

enisa da teqstis urTierTmimarTeba. gramatikis swavlebaSifunqciur-semantikurigramatikis swavlebaSi funqciur-semantikuri midgomis upiratesoba, rac enobrivi movlenebis Rrma da mravalmxriv Seswavlas gulisxmobs maTi funqcionirebis TvalsazrisiT; enis gakveTilebze yuradReba unda daeTmos ara mxolod enis sistemis aRwera-klasifikacias, aramed sametyvelo amocanis Sesatyvisi swori, azrobrivad zusti, stilisturad da situaciurad marTebuli enobriv-gamomsaxvelobiTi xerxebis Ziebas. Sesabamisad, gramatikuli masala SerCeuli unda iqnas im sametyvelo amocanebis gaTvaliswinebiT, rac miTiTebulia standartSi da, bunebrivia, unda iswavlebodes ara izolirebulad, aramed Sesaswavli teqstebis stilur da Sinaarsobriv maxasiaTeblebTan erTad.

Tematika:

zogadi cnobebi qarTuli enis Sesaxeb. qarTuli enis buneba. qarTuli enis ad-gili msoflio enaTa Soris.

qarTuli enis bgeriTi Sedgeniloba. bgera. mxatvruli teqstis bgeriTi or-ganizacia: aliteracia, asonansi, riTma. riTmis saxeebi, gariTmvis xerxebi. bgera da azri. bgerweris azrobrivi funqcia.

intonacia. intonaciis ZiriTadi elementebi: logikuri maxvili, pauza, melo-dika, metyvelebis tempi, xmis tembri; tipobrivi sintaqsuri konstruqciebis (ki-TxviTi, TxrobiTi da sxva winadadebebis) intonaciuri naxazi. mxatvruli nawarmoe-bis intonaciuri analizi da gamometyvelebiTi kiTxva.

logikuri maxvili. logikuri maxvili, rogorc sityvis gamoyofisa da xazga-smis saSualeba winadadebaSi, mniSvnelovani adgilebisa - teqstSi.

pauza. pauza da misi azrobrivi datvirTva. logikuri (azrobrivi) da fsiqo-logiuri pauzebi (gaxsenebis, gaCumebis, daZabulobis pauzebi). pauzis aRniSvna weri-lobiT teqstSi.

werilobiTi teqstis grafikul-gamomsaxvelobiTi saSualebebi. werilobiTi teqstis struqtura. sityvaTa da striqonTa ganlageba. sasveni niSnebi. vizualuri efeqtebi: teqstis figuruli ganlageba, Sriftis Secvla, sakvanZo sityvebis gamoyo-fa.

orTografia. orTografiis wesebis dacva _ werilobiTi teqstis aucilebe-li maxasiaTebeli. orTografiuli leqsikoni. orTografiis darRveva, rogorc mxa-tvrul-gamomsaxvelobiTi xerxi.

punqtuacia. punqtuacia da azri. punqtuacia da intonacia. punqtuaciis ni-Snebis stilisturi SesaZleblobebi. punqtuaciis niSnebze uaris Tqma, rogorc mxa-tvruli xerxi.

leqsikologia. sityvaTwarmoebis Taviseburebani qarTul enaSi. sityvaT-warmoebis modeli, rogorc enis leqsikuri maragis gamdidrebis saSualeba. sityva mxatvrul teqstSi. sityvis gadataniTi mniSvneloba. sinonimebi, omonimebi, anto-nimebi, dialeqtizmebi, Jargoni, arqaizmebi, neologizmebi, profesiuli leqsika da maTi gamoyeneba mxatvrul teqstSi.

* * *

Sesabamisad, VIII klasSi yuradReba daeTmoba morfologiis sakiTxebs, arsebiTi saxelis, zedsarTavi saxelis, zmnis da sxva metyvelebis nawilebis gamomsaxvelobiT

1.

Page 39: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

SesaZleblobebs, IX klasSi ki _ sintaqsuri konstruqciebis gamomsaxvelobiT SesaZleblobebs.

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi cnebebi: zepiri da werilobiTi komunikacia. sakomunikacio situacia (vin, vis, ras, sad, rodis, ratom, risTvis). sakomunikacio amocana. komunikaciis adre-sati (auditoria). komunikaciis saxeebi: araoficialuri, oficialuri. sametyvelo qceva. zepiri metyveleba: xma, intonacia, Jesti, mimika. mosmenis ori ZiriTadi xerxi. zepiri metyvelebis strategiebi. kiTxva: gacnobiTi, ZiebiTi da SeswavliTi kiTxvis xerxebi.

3. teqsti, rogorc enobrivi erTeuli

ZiriTadi cnebebi. teqsti. teqstis Tema, saTauri, sakvanZo sityvebi, mTavari azri (idea), intonacia, dialogi, monologi, Janri, stili, metyvelebis tipebi. teq-stis gadmocema (mokled, vrclad), Txroba.

metyvelebis funqciuri tipebi. aRwera, Txroba, msjeloba.teqstis funqciuri tipebi. sasaubro (megobruli werili, saubari, diskusia);

samecniero (saxelmZRvaneloebSi warmodgenili saswavlo teqstebi, enciklopedie-bis da cnobarebis statiebi); oficialur-saqmiani (gancxadeba, reklama, axsna-gan-marteba, reziume, anotacia, instruqcia, oficialuri werili); mxatvruli (miTi, zRapari, legenda, leqsi, igavi, moTxroba, novela); publicisturi (sainformacio qronika, sagazeTo statia, biografia, gamoxmaureba).

4. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

iseve, rogorc enobrivi, literaturuli masalac unda SeirCes standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswinebiT. kerZod, imisaTvis, rom literaturulma nawarmoebma miizidos mozardi, aRuZras wakiTxulis irgvliv msjelobisa da kamaTis survili, pirvel rigSi, is misTvis gasagebi eniT unda iyos dawerili; Semdeg - misTvis saintereso Temas unda exebodes da, bolos - gamokveTili da naTeli struqturiT unda gamoirCeodes. es ukanaskneli maxasiaTebeli mniSvnelovania imdenad, ramdenadac moswavlem unda gaacnobieros, rogor `igeba~ teqsti. magaliTad, standartSi dasmuli erT-erTi amocanis mixedviT, moswavle TxrobiTi teqstis struqturaSi unda erkveodes (unda amoicnos TxrobiTi teqstis struqtura, unda SeeZlos zepiri da werilobiTi Txroba), amitom sasurvelia SeirCes gamokveTili struqturis mqone TxrobiTi teqstebi, gamokveTili SesavliT, Sua nawiliT da dasasruliT.

poeturi nawarmoebebidan unda SeirCes gamokveTili bgerweruli efeqtebis mqone teqstebi, rac xels Seuwyobs enobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebis: riTmis, asonansis, aliteraciis Seswavlas.

Janrobrivi maxasiaTeblebis mixedviT VII klasSi rekomendebulia miTebis, zRaprebi, legendebis, moTxrobebis, novelebis, igavebisa da leqsebis Seswavla.

programis sayrdens, bunebrivia, qarTuli klasikuri da Tanamedrove literatura warmoadgens, magram dasaSvebia ucxouri literaturis saukeTeso Targmanebis gamoyenebac.

litmcodneobiTi aspeqtebi. riTma, ritmi, aliteracia, gapirovneba, Sedareba, metafora, sxvadasxva funqciur stili (sasaubro, mxatvruli, publicisturi, sa-qmiani); teqstis funqciuri tipebi (Txroba, aRwera, msjeloba); aforizmi; abzacis daniSnulebas prozaul teqstebSi; stilisturi efeqtebis Semqmneli mxatvruli sa-Sualebani (ganmeoreba, paralelizmi...).

Page 40: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

VIII klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. VIII. 1. moswavle is-mens msjelobas konkretul sakiTxebze da warmoadgens sakuTar Tvalsazriss au-ditoriis wi naSe.

qarT. VIII. 2. moswavle is-mens da afasebs oratoris gamosvlas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

qarT. VIII. 3. moswavle amoicnobs da iyenebs msje lobis ZiriTad enobriv ma-xasiaTeblebs.

qarT. VIII. 4. moswavle ir-Cevs da iyenebs zepiri ga-mosvlis momzadebis stra-tegiebs.

qarT. VIII. 5. moswavle kiTxu-lobs teqstebs (mxatvruls da aramxatvruls), romlebic Seicaven garkveul Tvalsazriss an msjelobas konkretul saki-Txebze da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxulis mimarT.

qarT. VIII. 6. moswavle aana-lizebs teqstis Sesabamisobas konkretul mizansa da audito-riasTan.

qarT. VIII. 7. moswavle aanali-zebs nawarmoebis funqcionire-bis mniSvnelovan aspeqtebs.

qarT. VIII. 8. moswavle iyenebs enobrivi maxasiaTeblebis co-dnas teqstebis struqturis asaxsnelad.

qarT. VIII. 9. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis stra-tegiebs (gacnobiTi, SeswavliTi, ZiebiTi kiTxva).

qarT. VIII. 10. werilobiT gadmoscems sakuTar Tval-sazriss, msjelobs konkre-tul sakiTxze saTanado argumentebis moxmobiT.

qarT. VIII. 11. moswavle irCevs werilobiTi teq-stis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

qarT. VIII. 12. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmne-lad moswavle marTebulad iyenebs enobriv-grama-tikul struqturebsa da xerxebs.

qarT. VIII. 13. moswavle mimarTavs weris strate-giebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. VIII. 1. moswavle ismens msjelobas konkretul sakiTxebze da warmoadgens sakuTar Tvalsazriss auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:edegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� svams konkretul sakiTxs (konkretuli sakiTxi literaturuli nawarmoebi-dan, raime mniSvnelovani realuri yofiTi faqtis ganxilva, istoriuli mov-lenis Sefaseba da a. S.) da ismens sxvebis azrs am sakiTxTan dakavSirebiT;

•� msjelobs saTanado argumentaciis moxmobiT da Tanamimdevrulad aviTarebs Tavis mosazrebas;

•� msjelobidan gamoaqvs adekvaturi daskvna;•� sakuTari mosazrebis gasamyareblad iyenebs citatebs sainformacio wyaro-

Page 41: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

ebidan, sxvadasxva faqts, statistikur monacemebs, fragmentebs interviudan da a. S.;

•� teqstSi dasmul problemur sakiTxs imitirebuli situaciis (minispeqtakli, roluri TamaSebi, `literaturuli sasamarTlo~ da a. S.) saSualebiT warud-gens auditorias (klass);

•� konkretuli auditoriisaTvis SearCevs teqstis Sesabamis tips (mag. roluri teqsti, Txroba, kamaTi);

•� ismens an Tavad gamoTqvams sakiTxis gadaWris alternatiul variantebs; gamokveTs sakuTar Tvalsazrissa da argumentebs.

qarT. VIII. 2. moswavle ismens da afasebs oratoris gamosvlas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens da kritikulad afasebs, ramdenad Seesabameba sxvebis mier gamoyenebuli enobriv-stiluri saSualebebi msjelobisas gadmocemul Sefasebebs, damo-kidebulebebsa da daskvnebs;

•� leqsikis, frazeologizmebis, sintaqsuri konstruqciisa Tu sxva enobrivi niSnebis mixedviT amoicnobs, Tu romeli auditoriisaTvis aris gamosvla gamiznuli;

•� afasebs, ramdenad Seesabameba mosaubris mier gamoyenebuli enobrivi saSualebebi saubris Temas, mizansa da auditorias;

•� asaxelebs gamoxatvis TvalsazrisiT yvelaze efeqtur da sust adgilebs saubridan (sad iyo Txroba saintereso, STambeWdavi, monotonuri, mosawyeni, ra verbaluri Tu araverbaluri saSualebebiT miiRweoda efeqti).

qarT. VIII. 3. moswavle amoicnobs da iyenebs msjelobis ZiriTad enobriv maxasiaTeblebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da iyenebs zepiri msjelobisTvis damaxasiaTebel ZiriTad enobriv saSualebebs (magaliTad: Tvalsazrisisa da argumentis gamosakveTad iyenebs araverbalur saSualebebs: intervals saubarSi, intonacias, xmis sxvadasxva doneebs, Jestikulacias da a. S.);

•� mosmeniT ganasxvavebs da adekvaturad iyenebs zepiri msjelobisTvis damaxasiaTebel enobriv-gramatikul formebs (subieqturi damokidebulebis gamomxatveli enobriv-gramatikuli saSualebebi: CarTuli, danarTi, gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi da sxva);

•� amoicnobs da iyenebs msjelobisTvis damaxasiaTebel funqciuri stilis enobriv maxasiaTeblebs (nominaluri winadadebebi, pirobiT-SedegobiTi konstruqciebi da a. S.);

•� amoicnobs ritorikul figurebs, romlebic efeqturad gamoxataven msjelobis mizans (argumentebis gamoyenebiT ama Tu im pirovnebis Seqeba / gakicxva, konkretuli movlenis gamarTleba / uaryofiTad Sefaseba da a. S.);

•� ganarCevs da saTanadod iyenebs sakuTar metyvelebaSi gamoTqmebs, romelTac gansakuTrebuli damarwmunebeli Zala aqvs (mag. figuraluri gamonaTqvamebi, saxe-simboloebi da a. S.).

Page 42: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. VIII. 4. moswavle irCevs da iyenebs zepiri gamosvlis momzadebis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens sasaubro teqstebs (magaliTad, mowveuli pirovnebebis metyvelebas, sainformacio Tu sareklamo teqsts) da amoicnobs im damarwmunebel saSualebebs (magaliTad, argumentaciis siZliere, saTanado magaliTebi, lirikuli gadaxveva, figuraluri gamonaTqvamebi, emociuri foni da sxva), romlebic gansakuTrebul zemoqmedebas axdens auditoriaze;

•� amoicnobs da metyvelebisas iyenebs imgvar miniSnebebs, rogoricaa tonis cvalebadoba, xmis simaRle (xmis awev-daweva), an saubris siCqare, raTa moamzados auditoria axali da mniSvnelovani azris gasacnobad;

•� auditoriis winaSe gamosvlamde winaswar amzadebs da saTanado situaciebSi iyenebs damxmare (vizualur, eleqtronul, musikalur da a. S.) masalas;

•� auditoriis gaTvaliswinebiT moamzadebs konkretul teqsts da msmenelTa yuradRebis misapyrobad iyenebs sxvadasxva xerxs (mag. iumori, anekdotebi, statistikuri monacemebis gamoyeneba, emociuri metyveleba da sxva).

mimarTuleba: kiTxva

qarT. VIII. 5. moswavle kiTxulobs teqstebs (mxatvruls da aramxatvruls), romlebic Seicaven garkveul Tvalsazriss an msjelobas konkretul sakiTxebze da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxulis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da gansazRvravs problemur sakiTxebs wakiTxul teqstSi; •� sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT (adarebs da magaliTebi mohyavs adre

wakiTxuli teqstebidan, filmebidan da a. S.) ganixilavs teqstSi wamoWril sakvanZo sakiTxs;

•� arkvevs teqstSi dasmuli problemis gamomwvev mizezebs;•� poulobs sadiskusio problemis gadaWris alternatiul variantebs; •� moiZiebs argumentebs sadavo sakiTxis gadawyvetis TiToeuli variantis

mxardasaWerad;•� poulobs msgavsebebsa da gansxvavebebs sxvadasxva avtoris mier Seqmnil iseT

teqstebSi, romlebic Seicavs erTsa da imave an msgavs problemas;•� ixsenebs da sakuTari poziciis gasamyareblad iyenebs teqstSi wamoWrili

problemis Taobaze gamoTqmul gansxvavebul mosazrebebs;•� gamoxatavs sakuTar damokidebulebas teqstSi asaxuli zneobriv-eTikuri

problemebis mimarT.

qarT. VIII. 6. moswavle aanalizebs teqstis Sesabamisobas konkretul mizansa da auditoriasTan.da auditoriasTan.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs, ramdenad Seesabameba teqstis struqtura mizans; •� msjelobs, ra saSualebebiT axdens gavlenas avtori konkretul auditoriaze

da rogor qmnis ganwyobas;•� avtoriseuli miznis gaTvaliswinebiT msjelobs personaJTa daxasiaTebis

xerxebze;•� msjelobs, ramdenad Seesabameba teqstis dizaini mizansa da auditoras

(ilustraciisa da teqstis mimarTeba, Sriftis zoma da saxesxvaoba da sxva);

Page 43: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� msjelobs imaze, Tu ramdenad uwyobs xels sxvadasxva mxatvruli detali ZiriTadi ideis warmoCenas.

qarT. VIII. 7. moswavle aanalizebs nawarmoebis funqcionirebis mniSvnelovan aspeqtebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� mimoixilavs nawarmoebSi aRweril adgils, dros, axasiaTebs kulturul-socialur garemos;;

•� akavSirebs am faqtorebs nawarmoebis SinaarsTan;•� saubrobs, Tu rogor SeiZleba Secvalos nawarmoebis Sinaarsi konteqsturi

faqtorebis cvlilebam; •� xsnis, Tu rogor SeiZleba Secvalos mkiTxvelis interpretacia konteqsturi

faqtorebis cvlilebam;•� saubrobs imaze, Tu rogor moqmedebs konteqsturi faqtorebi problemis arsis

gagebasa da misi gadaWris gzebze.

qarT. VIII. 8. moswavle iyenebs enobrivi maxasiaTeblebis codnas teqstebis struqturis asaxsnelad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs mxatvrul xerxebs, romlebic teqsts efeqturs da sasiamovnos xdis (mag. hiperbolizacia, saxe-simboloebi, alegoria, metafora da sxva) da xsnis maTs daniSnulebas;

•� afasebs mxatvrul saxeebs da gaiazrebs maTs rols nawarmoebis SesaZlo interpretaciaSi;

•� amoicnobs da aRwers zogierT teqnikur xerxs, romelic gamoyenebulia garkveuli ganwyobis Sesaqmnelad (magaliTad, teqstis dizaini: dialogebisa da monologebis monacvleoba, teqstis Tavebad da abzacebad dayofa; nawilebis dasaTaureba da a. S.);

•� amoicnobs avtoris mier miznobrivad gamoyenebul leqsikas (arqaizmebi, dialeqturi formebi, Jargoni, neologizmebi, barbarizmebi da sxva) da saubrobs maTs daniSnulebaze;

•� xsnis, Tu rogor moqmedebs teqstis mkiTxveliseul interpretaciaze enobriv-gramatikuli formebi da wyoba (magaliTad, monologuri da dinamiuri metyvelebisTvis damaxasiaTebeli gramatikuli wyoba; danarTis, CarTulis da sxva gankerZoebuli sityvebisa da gamonaTqvamebis roli da a. S.).

qarT. VIII. 9. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs (gacnobiTi, SeswavliTi, ZiebiTi kiTxva).

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� xelaxla ubrundeba teqstSi gaugebar adgilebs;•� moniSnavs teqstSi interpretaciisTvis mniSvnelovan adgilebs;•� iyenebs markirebis sakuTar sistemas (magaliTad, teqstis arSiaze pirobiT

niSnebs, iyenebs markers);•� azustebs teqstebSi mowodebuli informaciis sandoobas (gadaamowmebs

informacias enciklopediaSi, leqsikonebSi);•� iyenebs sakiTxebis CamonaTvalis formiT Sedgenil reziumeebsa da grafikul

cxrilebs teqstSi mniSvnelovani informaciisa da ideebis gamosakveTad.

Page 44: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

mimarTuleba: wera

qarT. VIII. 10. werilobiT gadmoscems sakuTar Tvalsazriss, msjelobs konkretul sakiTxze saTanado argumentebis moxmobiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� problemuri sakiTxis Sesaxeb wers narkvevs, sagazeTo statias, martiv proe-qts, axsna-ganmartebiTi xasiaTis teqstebsa da angariSebs;

•� faqtebze, statistikur monacemebze, sxvadasxva wyaroebze (enciklopedia, le-qsikonebi, beWdviTi da eleqtronuli sainformacio saSualebebi) dayrdno-biT gansazRvravs problemas, werilobiT ayalibebs mosazrebas, SearCevs am mosazrebis ganmamtkicebel argumentebs;

•� problemuri Temis Sesaxeb Txzavs mxatvrul teqstebs: Canaxats, scenars ro-luri TamaSebisaTvis, mcire zomis moTxrobebs;

•� gamoxatavs da werilobiT ayalibebs pirad gancdebsa da ganwyobaze damyare-bul STabeWdilebas;

•� cxovrebiseul da literaturul gamocdilebaze dayrdnobiT ayalibebs saku-Tar Sexedulebas konkretul problemur sakiTxTan dakavSirebiT.

qarT. VIII. 11. moswavle irCevs werilobiTi teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da Tavadac iyenebs iseT saSualebebs (magaliTad, mwerlis, sazogado moRvawis gamonaTqvamebis / mosazrebebis damowmeba, mimarTvis an emociis gamoxatvis formebi da sxva), rac Seesabameba sxvadasxvagvar auditoriasa da miznebs;

•� auditoriis asakisa da codnis donis gaTvaliswinebiT aformebs teqsts;•� wers konkretul problemaze sxvadasxva poziciidan da sxvadasxva

auditoriisaTvis (magaliTad, skolaSi arsebuli problemuri situaciis Sesaxeb wers mSoblis, Tavad moswavlis, direqtoris da a. S. poziciidan);

•� warmoadgens problemuri sakiTxis Sesaxeb informacias sxvadasxva mizniT (darwmunebis, TanagrZnobis gamowvevis motiviT da sxva).

qarT. VIII. 12. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad moswavle marTebulad iyenebs enobriv-gramatikul struqturebsa da xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sworad xmarobs zmnis dro-kiloTa da qcevis formebs;•� icavs punqtuaciisa da marTlweris saliteraturo normebs; •� marTebulad Caanacvlebs damokidebul winadadebebs informaciis damazuste-

beli gankerZoebuli sityvebiTa da gamoTqmebiT (magaliTad, `Cemi Zma, rome-lic Tormeti wlisaa~... `Cemi Zma, Tormeti wlis biWi~...);Cemi Zma, Tormeti wlis biWi~...);

•� marTebulad iyenebs msjelobisa da argumentaciisTvis Sesaferis leqsikasa da sintaqsur konstruqciebs (`Tu... maSin~; `aqedan gamomdinare~...; `amrigad...; maSasadame~...; `rasac adasturebs~...);

•� mimoxilviTi xasiaTis teqstis Seqmnisas iyenebs Sesabamis enobriv-gramatikul struqturebsa da xerxebs.

Page 45: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. VIII. 13. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs teqstis tips, Tematikas da Seadgens gegmas specifikuri miznebisa da auditoriis moTxovnebis gaTvaliswinebiT;

•� SearCevs masalas da ajgufebs gegmis Sesabamisad;•� Seaqvs teqstSi Sinaarsobrivi da struqturuli xasiaTis Sesworebebi, raTa

igi iyos mkafio, logikuri da Tanamimdevruli;•� asworebs nawerSi marTlweris, punqtuaciisa da gramatikul Secdomebs; iyenebs

orTografiul da ucxo sityvaTa leqsikonebs;•� msjelobisas sakuTari Tvalsazrisis dasasabuTeblad iyenebs iseT masalas,

rogoricaa citatebi sxvadasxva wyarodan, cxrilebi, fotoebi da xelovnebis nimuSebis suraTebi;

•� iyenebs kompiuterul teqnologias teqstebis Sesadgenad, dakabadonebisa da prezentaciis mosamzadeblad.

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

zogadi cnobebi qarTuli enis Sesaxeb. enis raoba da funqciebi; ena daenis raoba da funqciebi; ena da azrovneba; ena da metyveleba; enaTa ojaxebi; qarTuli da misi monaTesave enebi; qarTuli saliteraturo ena da kiloebi.

leqsikologiuri aspeqtebi: specifikuri leqsika, sityvis pirdapiri da gadataniTi mniSvnelobiT xmareba; erT- da mravalmniSvnelobiani sityvebi; sityvis mniSvnelobis gafarToeba-daviwroeba, sityvis konteqsturi mniSvneloba;sityvis konteqsturi mniSvneloba; frazeologizmebi, myari Sesityvebebi; arasaliteraturo formebis, Jargonisa da barbarizmebis arakonvencionaluri gamoyenebis aspeqtebi; leqsikonebze muSaoba.leqsikonebze muSaoba.

gramatikuli aspeqtebi: brunvis formaTa gamoyeneba zmnuri konstruqciebis konteqstSi: saxelobiTi, moTxrobiTi, micemiTi brunvebis funqcionireba; zedsarTavi saxeli da arsebiTi saxelis naTesaobiTi brunva - msazRvreli (msazRvrelis gamoyeneba sxvadasxva datvirTviT - informaciul teqstSi, mxatvrul teqstSi (epiTeti, metafora); ricxvSi SeTanxmebis sakiTxebi (ricxviTi saxeli - arsebiTi saxeli; saxeli - zmna); wodebiTi brunvis sakiTxi (sakuTar da sazogado saxelebTan); CvenebiTi nacvalsaxeli (es - eg - is, aseTi - maseTi - iseTi; ase - egre - ise dapirispireba), metyvelebis procesSi am erTeulTa gamoyenebis aspeqtebi; kumSva-kvecis sakiTxebi mxolobiTi-mravlobiTis konteqstSi; zmnis droiTi da sivrculi parametrebi (zmnizeda zmniswini) da brunvis formebi (moqmedebiTi, viTarebiTi brunvebi, Tandebuliani formebi - zmnizedur konstruqciebSi); droisa da movlenaTa Tanmimdevrobis aRmniSvneli enobriv-gramatikuli erTeulebi (pirvelad, jer, Semdeg, bolos, dasasruls; maSin, rodesac, didi xnis winaT da a. S.); zmnis droebi (warsulis, awmyosa da momavlis gamomxatveli zmnuri formebi); garkveuli modalobebis gamomxatveli zmnuri formebi; zmnis pirebi da nacvalsaxelTa sistemasTan mimarTeba;zmnis pirebi da nacvalsaxelTa sistemasTan mimarTeba; zmnis piris niSnebTan dakavSirebuli marTlweris sakiTxebi; qcevis arsi (obieqtebTan mimarTebiT). qcevis funqciebi (rogor Caenacvleba Tandebuliani saxeli: aSenebs TavisTvis - iSenebs; aSenebs sxvisTvis - uSenebs); kontaqti da masTan dakavSirebuli

Page 46: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

marTlweris wesebi (ratom gaakeTebina, daawerina da ara gaakeTebia, daaweria); gvari (konversiis arsis gaazreba da funqciebi teqstSi); zmnis dro da Sida kilour-aspeqturi diferenciacia (sruli, usruli, kilouri sxvaoba: vkece, vkece, ver davkece tipisa da sxva.).

2. enis komunikaciuri aspeqtebiZiriTadi cnebebi: zepiri da werilobiTi komunikaciis calmxrivi (zepiri

gamosvla auditoriis winaSe) da mravalmxrivi (kamaTi, diskusia) formebi; sakomunikacio situaciis elementebi (adresati, adresanti) da maTi funqciuri mimarTeba; sakomunikacio amocana, misi gavlena teqstis formaze; zepiri komunikaciis araverbaluri xerxebi (intonacia, Jesti, mimika, xmis sxvadasxva done, pauza metyvelebaSi, metyvelebis siCqare); komunikaciis saxeebi: araoficialuri, oficialuri.

metyvelebis tipebi. msjeloba, diskusia,teqstis saxeebi. mimoxilviTi xasiaTis teqstebi; narkvevi, sagazeTo statia,

martivi proeqti, axsna-ganmartebiTi xasiaTis teqstebi, angariSi, Canaxati, scenari roluri TamaSebisaTvis, mcire zomis moTxrobebi.

strategiebi. mosmenisa da metyvelebis strategiebi (problemis gansazRvra, mosazrebis Camoyalibeba, argumentis dasaxeleba); kiTxvis strategiebi (markirebis sistema, informaciis gadamowmeba, enciklopediebiTa da l;eqsikonebiT sagebloba reziumisa da cxrilebis Sedgena), weris strategiebi (dagegmva, masalis Segroveba, naweris gadamuSaveba, redaqtireba, koreqtireba).

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

standartSi asaxuli amocanebis gaTvaliswinebiT sasurvelia SeirCes imgvari literaturuli nawarmoebebi, romlebSic gamokveTili Tematika Seesatyviseba moswavleTa Sinagan samyaros, maT moTxovnilebebsa da interesTa sferos. teqstebma da maTSi asaxul sakvanZo, sadavo sakiTxebze msjelobam xeli unda Seuwyos mozardSi refleqsuri azrovnebis Cvevebis gamomuSavebas; mxatvruli azrovnebis unaris ganviTarebas, TviTSemecnebis surviliს gaRvivebas.

iseve, rogorc VII klasSi, programis sayrdens am etapzec warmoadgens qarTuli klasikuri da Tanamedrove mwerloba, ucxouri literaturis saukeTeso nimuშებთან erTad.

Page 47: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

IX klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. IX. 1. moswavle ismens da warmoadgens auditoriis winaSe sxvadasxva Tvalsaz risebs sadavo an problemur sakiTxze.

qarT. IX. 2. ismens da afa-sebs diskusiis monawileTa metyvelebas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

qarT. IX. 3. moswavle msje-lobs gansxvavebuli teqste-bis enobriv Taviseburebebze.

qarT. IX. 4. moswavle amoic-nobs da iyenebs diskusiisa da kamaTis ZiriTad enobriv maxasiaTeblebs.

qarT. IX. 5. moswavle iyenebs diskusiisa da kamaTis tra-tegiebs.

qarT. IX. 6. moswavle kiTxu-lobs teqstebs (mxatvruls da aramxatvruls), rom-lebic Seicaven sxvadasxva Tvalsazriss problemur an sadavo sakiTxebze da gamoxa-tavs sakuTar damokidebule-bas wa kiTxulis mimarT.

qarT. IX. 7. moswavle iyenebs enobrivi maxasiaTeblebis codnas teqstebis struqtu-ris asaxsnelad.

qarT. IX. 8. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs.

qarT. IX. 9. moswavle weri-lobiT gadmoscems sakuTar Tvalsazriss sadavo an pro-blemur sakiTxebze; ajamebs gansxvavebul Sexedulebebs mocemul sakiTxze.

qarT. IX. 10. moswavle we-rilobiT gadmoscems deta-lur informacias, gansxva-vebul Tvalsazriss.

qarT. IX. 11. moswavle ir-Cevs werilobiTi teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswi nebiT

qarT. IX. 12. moswavle icavs werilobiTi teqstis struq turas da enobriv nor mebs.

qarT. IX. 13. moswavle mi-marTavs weris strategiebs naweris efeqturi organize-bisaTvis.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. IX. 1. moswavle ismens da warmoadgens auditoriis winaSe sxvadasxva Tvalsazrisebs sadavo an problemur sakiTxze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� problemur sakiTxebze zepiri moxsenebis momzadebisas iTvaliswinebs konkretuli auditoriis socialur-kulturul interesebs, codnas da a.S.;

•� sxvadasxva saSualebiT (mokle ganmartebebis CarTva, gameoreba, xmis awev-daweva da sxva) gamokveTs mniSvnelovan adgilebs zepiri moxsenebidan;

•� iyenebs argumentaciis sxvadasxva formas (mizez-SedegobiTi, analogiaze an induqciaze damyarebuli argumentebi);

Page 48: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� msjelobisas iyenebs citatebs sainformacio wyaroebidan da mxatvruli teqstebidan, sxvadasxva faqtobriv da statistikur monacemebs da a. S.;sxvadasxva faqtobriv da statistikur monacemebs da a. S.;

•� amoicnobs zepir moxsenebaSi problemur sakiTxTan dakavSirebiT gamoTqmul Tvalsazrissa da argumentebs da afasebs, ramdenad damajerebeli da efeqturia argumentacia;

•� ismens sxvebis mosazrebebs mis mier dasmul problemasTan dakavSirebiT da eTanxmeba / ar eTanxmeba, iTvaliswinebs / ar iTvaliswinebs maT saTanado argumentaciiTa da eTikis normebis dacviT.

qarT. IX. 2. ismens da afasebs diskusiis monawileTa metyvelebas sakomunikacio amocanisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da ganixilavs zepir teqstSi problemebs, romelTa erTmniSvnelo-vnad gadaWra rTulia (magaliTad, `xevisberi goCas~ problematika onises, Tavad xevisberis an xalxis poziciidan);

•� ayalibebs sakuTar Tvalsazriss problemis garSemo gamarTul jgufur disku-siebSi da gansxvavebuli Tvalsazrisis gasaazreblad svams kiTxvebs;

•� azustebs, sworad gaigo Tu ara sxvebis mier gamoTqmuli Tvalsazrisi (mag., "Tu sworad gavige," "Tu ar vcdebi" ...);

•� ganixilavs zepir teqstSi gadmocemul an nagulisxmev Tvalsazrisebs sxva-dasxva konteqstSi (cxovrebiseuli an literaturuli gamocdileba, wa-moWril problemasTan dakavSirebuli misTvis cnobili faqtebi, statistiku-ri monacemebi, sxvadasxvagvari informacia da a. S.);

•� dramatuli monologis an roluri teqstis saxiT warmoadgens gansxvavebuli Tvalsazrisebis miseul interpretacias;

•� ismens radio da satelevizio interviuebs, gamosvlebs, ganixilavs maTSi Cam-oyalibebul an nagulisxmev gansxvavebul Tvalsazrisebs;

•� gansxvavebuli Tvalsazrisebis ganxilvisas iyenebs audio da vizualur (vid-eo, multimedia, xelovnebis nimuSebis reproduqciebi da sxva TvalsaCino ma-sala) saSualebebs.

qarT. IX. 3. moswavle msjelobs gansxvavebuli teqstebis enobriv Taviseburebebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:•� msjelobs imaze, Tu ra gavlenas axdens msmenelis socialur-kulturuli in-

teresebi, codna da Sexedulebebi mosmenili teqstis maTeul interpretaciaze (mag., ras miaqcevda yuradRebas prezidentis gamosvlaSi glexi, saxelmwifo moxele, xelovani, mozardi da a.S.);

•� amoicnobs da afasebs diskusiebis, debatebis, politikuri / ritorikuli ga-mosvlebis, dramatuli monologis enobriv efeqtebs (magaliTad, `me var qar-Tveli, maSasadame, me var evropeli.~);

•� saubrobs imaze, Tu rogor icvleba mosaubris ena erTsa da imave sakiTxze msjelobisas auditoriis socialur-kulturuli interesebis, codnisa da Sexedulebebis gaTvaliswinebiT;

•� amoicnobs, zepiri metyvelebisaTvis damaxasiaTebeli ra niSnebi Semodis ena-Si msjelobis werilobiTidan zepir formatSi gadasvilisas (magaliTad, Je-stikulaciis, mimikis, intonaciis, xmis donis da sxva araverbaluri saSuale-bebis gamoyeneba saqmian, formalur da araformalur situaciaSi, debatebSi da a.S.).

Page 49: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. IX. 4. moswavle amoicnobs da iyenebs diskusiisa da kamaTis ZiriTad enobriv maxasiaTeblebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansxvavebuli Tvalsazrisis warmodgenisas sakomunikacio amocanis, miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT SearCevs damarwmunebel enobriv formulebs, ritorikul figurebs;

•� amoicnobs da mravalplanian teqstze msjelobisas marTebulad iyenebs Sesabamis enobriv struqturebsa da modelebs: mizezSedegobrivi msjelobisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi, Sesabamisi kavSirebi, gramatikuli formebi, specialuri leqsika da a. S. (magaliTad, `radgan ... ~; `Tu ... maSin~, `maSasadame~, `ese igi~, `aqedan gamomdinare...~ da sxva);

•� analogiaze damyarebuli msjelobisas marTebulad iyenebs Sesabamis enobriv-gramatikul konstruqciebs, kavSirebs, leqsikas (magaliTad, `Sesabamisad~, `gaTvaliswinebiT~, `msgavsad~, `rogorc, ... ise~ da sxva);

•� marTebulad iyenebs kerZoobiTi msjelobis ganzogadebisaTvis (induqciuri msjeloba) damaxasiaTebel enobriv struqturebs, modelebs, leqsikas.

qarT. IX. 5. moswavle iyenebs diskusiisa da kamaTis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� winaswar ecnoba auditorias (socialur-kulturuli foni, asaki, codnis done, interesebi da a. S.), Seadgens gamosvlis gegmas, qmnis rolur teqsts, gadis repeticias, amowmebs reglaments da a. S.;

•� auditoriis yuradRebis mobilizaciisaTvis adekvaturad iyenebs intervals metyvelebaSi, xmis doneebs, sxeulis enas, usadagebs am saSualebebs teqsts;

•� operatiulad reagirebs auditoriis reaqciaze: amyarebs da azustebs diskusiis an kamaTisaTvis saWiro argumentebs, Seaqvs ganmartebebi, ramdenjerme imeorebs erTsa da imaves da sxva;

•� iTvaliswinebs diskusiisa da kamaTis monawileTa SesaZlo argumentebs da amzadebs Sesabamis pasuxebs;

•� sapirispiro argumentebis mosmenisas CainiSnavs ZiriTadsa da mTavars, rasac SemdgomSi iyenebs kontrargumentebisaTvis;

•� auditoriis dasaintereseblad iyenebs sxvadasxva saSualebas (mag. anekdotis CarTva, vizualuri masalis gamoyeneba, emociuri wiaRsvlebi da a. S.).

mimarTuleba: kiTxva

qarT. IX. 6. moswavle kiTxulobs teqstebs (mxatvruls da aramxatvruls), romlebic Seicaven sxvadasxva Tvalsazriss problemur an sadavo sakiTxebze da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxulis mimarT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� kiTxulobs sxvadasxva sirTulis teqstebs (maT Soris romanebs), xedavs problemis gadawyvetis sxvadasxva perspeqtivas da msjelobs im Temebsa da sakamaTo sakiTxebze, romlebic safuZvlad udevs am teqstebs;

•� gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxul teqstebSi warmodgenil sxvadasxva Tvalsazrisze;

Page 50: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� afasebs mxatvrul nawarmoebSi warmodgenil konfliqts / problemas, aseve avtoris, mTxrobelis, personaJis xedvas da pozicias epoqis istoriuli, kulturuli da literaturuli tradiciebis gaTvaliswinebiT;

•� kiTxulobs presas, eleqtronul teqstebs, afasebs warmodgenil argumentebsa da gamoTqmul Tvalsazrisebs;

•� wakiTxul teqstebSi asaxul gansxvavebul Tvalsazrisebs ganixilavs gansxvavebuli poziciebidan (subieqturi, mokamaTis, neitraluri);

•� ukavSirebs wakiTxul teqstSi gadmocemul an nagulisxmev Tvalsazrisebs cxovrebiseul gamocdilebasa da sxva literaturul nawarmoebebs (filmebs).

qarT. IX. 7. moswavle iyenebs enobrivi maxasiaTeblebis codnas teqstebis struqturis asaxsnelad.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs enobriv-gramatikul struqturebsa da xerxebs sxvadasxva tipis te-qstebSi, romlebic erTsa da imave Temas exeba (magaliTad, saswavlo teqsti geografiis saxelmZRvanelodan da mogzauris STabeWdilebebi, dRiurebi da a.S.);

•� adarebs tipobriv xerxebs da/an pirobiTobebs sxvadasxva teqstebSi (magali-Tad, stereotipebi reklamebSi da simboloebi moTxrobebsa da poeziaSi);

•� saubrobs teqstSi gamoTqmuli hipoTezis Sesaxeb da sworad iyenebs varaudis gamomxatvel sintaqsur konstruqciebs, sityva-kavSirebs, gankerZoebul si-tyvebs da gamonaTqvamebs (`radgan...~; `Tu ... maSin~, `amis gaTvaliswinebiT...~, `aqedan gamomdinare...~);

•� amoicnobs enobriv-gramatikul konstruqciebs, romlebic msjelobis Sedegs asaxaven (mag., `Sesabamisad~, `aqedan is daskvna gamogvaqvs, rom...~, `maSasada-me~, `msgavsad~, `rogorc, ... ise~ da sxva).

•� miuTiTebs gvxdeba Tu ara teqstSi avtoriseuli metyveleba da movlenebis avtoriseuli Sefaseba;

•� gansazvRvravs, ra formiT aris gadmocemuli sxvisi metyveleba (pirdapiri da iribi naTqvami) da msjelobs SerCeuli formis efeqturobaze.

•� aRniSnavs ra mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebi gamoiyeneba teqstSi da ra mizniT;

•� amoicnobs avtoris metyvelebis Taviseburebas, miznobrivad gamoyenebul si-tyvebsa da frazebs, romlebic qmnian nawarmoebSi ganwyobas da msjelobs maT daniSnulebaze;

qarT. IX. 8. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� vrceli teqstebis kiTxvisas xelaxla gadaavlebs Tvals ama Tu im adgils, akeTebs Canawerebs, gamoyofs mniSvnelovan Tvalsazrisebs, Camowers kiTxvebs teqstis ukeT gasagebad;

•� sworad igebs da iyenebs im miniSnebebs, romlebic gadmocemulia saTauris, ilustraciebis, cxrilebis, sqemebis, gansxvavebuli Sriftis saSualebiT;

•� azustebs teqstSi mocemul ucnob informacias; amowers sakiTxebs Semdgomi ganmartebisa da damuSavebisaTvis;

•� iyenebs sqemebs, diagramebs, cnebebis ganmartebebs, azrobriv rukebs an sxva

Page 51: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

saSualebebs mniSvnelovani informaciisa da ideebis gasaazreblad da dasamu-Saveblad.

mimarTuleba: wera

qarT. IX. 9. moswavle werilobiT gadmoscems sakuTar Tvalsazriss sadavo an prob lemur sakiTxebze; ajamebs gansxvavebul Sexedulebebs mocemul sakiT xze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers Txzulebas konkretuli Temis an sakiTxis Sesaxeb, romelSic aanalizebs gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebul alternatiul Sexedulebebs;

•� sakuTari Sexedulebebis/mosazrebebis dasasabuTeblad mohyavs saTanado argumentebi;

•� ganixilavs mxatvrul teqstSi gamokveTil ideebsa da problemebs cxovrebiseul da literaturul gamocdilebaze dayrdnobiT;

•� gamokveTs nawerSi mxatvruli teqstis ZiriTad ideas calkeuli epizodebis, mxatvruli detalebis, personaJTa qmedebis motivaciis, maTi xasiaTis, grZnobebisa da msoflmxedvelobis gaTvaliswinebiT;

•� misTvis sasurveli formiT (moTxroba, novela, ese, Canaxati, leqsi) gadmoscems Seswavlil teqstSi asaxul problemebs;

•� sakuTari Tvalsazrisisa da emociur-faseulobiTi damokidebulebis gamosax-atavad qmnis personaJTa SedarebiT da SepirispirebiT daxasiaTebebs;

•� Seswavlili teqstis konteqstis (dro, adgili, epoqa, garemo da a.S.) SecvliT Txzavs axal Txzulebas imave Temaze, problemaze.

qarT. IX. 10. moswavle werilobiT gadmoscems detalur informacias, gansxvavebul Tvalsazriss.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Sesabamisi modelis mixedviT wers sainformacio angariSs sakamaTo sakiTxze gamarTuli mini-diskusiis Sesaxeb;

•� saTanado formis dacviT Seadgens moswavleTa sadiskusio klubis, klasis krebis da a. S. sxdomis oqms;

•� mkafiod da Tanamimdevrulad ayalibebs instruqciebs konkretuli amocanisTvis (magaliTad, diskusiis da debatebis warmarTvis Tanamimdevrobis Sesaxeb; rogor Caataros Tanaklaselma konkretuli eqsperimenti da sxva);

•� wers mini-reportaJs saskolo RonisZiebis Sesaxeb;•� wers mimoxilviTi xasiaTis statias skolis gazeTisaTvis, romelSic ayalibebs

gansxvavebul Tvalsazrisebs;•� wers ganmartebiTi xasiaTis teqstebs, romlebSic iyenebs sxvadasxva beWdur da

eleqtronul informacias (saenciklopedio statias, sagazeTo informacias, internets da sxva).

•� ayalibebs sxvaTa Tvalsazrisebs da ukeTebs komentars.

Page 52: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. IX. 11. moswavle irCevs werilobiTi teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� werisas iTvaliswinebs auditoriis asakobriv, socialur, kulturul da sxva fons;

•� sxvadasxva auditoriisaTvis SearCevs teqstis tips (literaturuli narkvevi, mimarTva, werili, rekomendacia, veb-gverdi, ese da a.S.), raTa upasuxos maT moTxovnebs da interesebs;

•� konkretuli miznis mixedviT cvlis teqstis tips, gadahyavs erTi tipis te-qsti meoreSi (magaliTad, TanaklaselTa informirebis mizniT, presaSi gamo-qveynebul mTavrobis angariSis teqsts ayalibebs TxrobiT teqstad);

•� auditoriis Taviseburebebis gaTvaliswinebiT SearCevs sxvadasxva damarwmu-nebel / damainteresebel saSualebas (magaliTad, mogonebas, mwerlis xatovan frazas, iumors, paralels da sxv.).

qarT. IX. 12. moswavle icavs werilobiTi teqstis struqturas da enobriv normebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansxvavebuli Tvalsazrisebis werilobiT gadmosacemad SearCevs specifikur leqsikas, terminebs, frazebs;

•� sagangebod gamoyofs konkretul Tvalsazriss Sesabamisi enobrivi formule-biT (mag., "rogorc avtori ambobs...", "es Tvalsazrisi mniSvnelovania imdenad, ramdenadac...") da amxsneli sityvebiT (sinonimebi, ganmartebebi leqsikonidan da a. S);

•� msjelobisas iyenebs saTanado sintaqsur konstruqciebs; marTebulad asaxavs msjelobis sasurvel Tanamimdevrobas (mag., "pirvel rigSi...", "amis Semdeg...", "dabolos...");

•� sxvadasxva tipis msjelobis werilobiT warmosadgenad iyenebs Sesabamis kav-Sirebs, gramatikul formebs, modalur elementebs;

•� mkafiod ayalibebs azrs, iyenebs dakavSirebisa da Tanamimdevrobis Sesabamis xerxebs;

•� nawerSi adekvaturad asaxavs zepiri metyvelebisTvis damaxasiaTebel araver-balur elementebs (mimika, intonacia, xmis done, sxeulis ena da sxva) Sesabami-si saSualebebiT (mravalwertili, kiTxva-Zaxilis niSani, Sorisdebulebi...).

qarT. IX. 13. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansxvavebuli Tvalsazrisebis saprezentaciod qmnis gegmas; •� moiZiebs da ajgufebs argumentebs gansxvavebuli Tvalsazrisebis

warmosaCenad;•� winaswar Camowers savaraudo SekiTxvebs, romlebic SeiZleba konkretul

sakiTxTan dakavSirebiT gauCndes auditorias;•� winaswar agrovebs masalas (citatebi nawarmoebebidan, sxvadasxva mkvlevarTa

mosazrebebi, istoriuli faqtebi da sxva), romlebic SeiZleba dasWirdes gansxvavebuli Tvalsazrisebis werilobiT prezentaciisas;

•� kiTxulobs nawers sakoreqturod, asworebs teqnikur Secdomebs, leqsikonis mixedviT amowmebs formebs; ganmartavs SesaZlo gaugebar terminebs;

Page 53: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

•� xmamaRla ukiTxavs nawers Tanaklasels (maswavlebels, mSobels) da maTi SeniSvnebis gaTvaliswinebiT Caasworebs mas.

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

leqsikologiuri aspeqtebi: sinonimia da antonimia; frazeologizmebi da myari Sesityvebani; etimologia.gramatikuli aspeqtebi: zmnuri konstruqciebi da martivi winadadeba (qarTuli enis specifika - oTxi mTavari wevrisgan Semdgari winadadeba); zmnis centraluri roli qarTul winadadebaSi (pirTa marTva); zmnis dro-kiloTa formebis urTierTmimarTe-bis sakiTxi rTul winadadebebSi (droze rom movsuliyavi, saxlSi damxvdebodi...); zmniswini da misi funqciebi (mimarTuleba, aspeqti, sityvaTwarmoeba); qvemdebare-Se-masmenlisa da saxelis msazRvrelTan SeTanxmeba; saxeldebiTi da uqvemdebaro wina-dadebebis mxatvruli funqcia; informaciis damazustebeli da subieqturi damoki-informaciis damazustebeli da subieqturi damoki-subieqturi damoki-debulebis gamomxatveli gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi (danarTi, CarTuli); gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi (danarTi, CarTuli); nominaluri winadadebebi, pirobiT-SedegobiTi konstruqciebi; monotonuri da dina-miuri metyvelebisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi.

TxrobiTi, kiTxviTi, Zaxilis winadadebebis struqtura; martivi gavrcobili da gauvrcobeli, Tanwyobili, qvewyobili winadadebebis ZiriTadi niSnebi; sasaubro, samecniero, mxatvruli, oficialur-saqmiani, publicisturi stilisaTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi; gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi; pirdapiri da iribi naTqvami; sasveni niSnebis xmareba citirebisa da dialogis gadmocemis dros; marTlwerisa da orTografiis normebi.

Serwymuli winadadeba da misi funqciebi; kavSirebis roli rTul winadadebaSi - ama Tu im kavSiris SerCevis efeqturoba; ukavSiro SeerTebis mizezi da mizani; Tanwyobis da qvewyobis arsi; qvewyobil winadadebebSi misaTiTebeli sityvebisa da wevr-kavSirebis funqciebi (wevr-kavSirTa roli mxatvrul nawarmoebebSi); sityva - winadadeba - teqsti); winadadeba - rogorc gramatikis umaRlesi erTeuli, magram teqstis lingvistikis umartivesi erTeuli; abzaci. aRweris, Txrobisa da msjelobis sintaqsi. ra Taviseburebebia damaxasiaTebeli TiToeuli maTganisTvis? mizez-Sedegobrivi msjelobisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi, Sesabamisi kavSirebi, gramatikuli formebi, specialuri leqsika (magaliTad, `radgan ... ~; `Tu ... maSin~, `maSasadame~, `ese igi~, `aqedan gamomdinare...~ da sxva); analogiaze damyarebuli msjelobisTvis msjelobisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi, kavSirebi, leqsika (magaliTad: `Sesabamisad~, `gaTvaliswinebiT~, `msgavsad~, `rogorc, ... ise~ da sxva); induqciaze damyarebuli msjelobisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi, kavSirebi, modaluri sityvebi.

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

ZiriTadi cnebebi: jgufuri diskusia da misi strategiebi, gansxvavebulijgufuri diskusia da misi strategiebi, gansxvavebuli Tvalsazrisebis Camoyalibeba diskusiaze gasatanad, dramatuli monologi, roluri teqstebi, radio da satelevizio interviu, teqsti da konteqsti, teqsti da fonuri informacia; diskusiebis, debatebis, politikuri / ritorikulidiskusiebis, debatebis, politikuri / ritorikuli

Page 54: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

gamosvlebis, dramatuli monologis, auditoria da misi socialur-kulturuli interesebi, da a.S. msjeloba da msjelobis saxeebi, mizez-Sedegobrivi, analogiaze damyarebuli, induqciuri), zepiri moxsenebis momzadeba da warmodgena konkretuli auditoriis miznis, socialur-kulturuli donis, Taviseburebebis, interesebis gaTvaliswinebiT.

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

swavlebis am etapze mozardTa asakobrivi fsiqologiisa da inteleqtualuri SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT unda moxdes SedarebiT rTuli da mravalferovani literaturuli masalis SerCeva.

SerCeulma mxatvrulma teqstebma xeli unda Seuwyos mozardTa damoukidebeli, SemecnebiTi, SemoqmedebiTi da mxatvrul-esTetikuri gemovnebis ganviTarebas.

literaturuli teqstebi unda gamoirCeodes aqtualuri (rogorc mxatvruli, ise yofiTi TvalsazrisiT) problematikiT, raTa mozards mieces misTvis mniSvnelovan da saintereso sakiTxebze msjelobis, agreTve gansxvavebuli da sxvadasxvagvari Tvalsazrisis gamoTqmis saSualeba.

sasurvelia saxelmZRvaneloSi Sevides sxvadasxva epoqis literaturuli teqstebi, romlebic mozardTaTvis TvalsaCinos gaxdis literaturaSi asaxuli konkretuli problemis sxvadasxva kulturul konteqstSi, sxvadasxvagvarad gaazrebis aucileblobas. mniSvnelovania isic, rom mozards Seeqmnas garkveuli Teoriuli warmodgena literaturis, rogorc sociokulturuli fenomenis Sesaxeb, SeZlos yofiTi realobisa da mxatvruli gamonagonis urTierTmimarTebis Taviseburebebis gacnobiereba. Tanamedrove qarTul literaturul nawarmoebebTan erTad sasurvelia ucxou-ri literaturis (rogorc poeturi, ise prozauli teqstebi) im nimuSebis warmodge-nac, romlebic tipologiisa da problematikis TvalsazrisiT msgavsebas amJRavneben swavlebis am etapisaTvis SerCeul mxatvrul nawarmoebebTan.

Page 55: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

X klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. X. 1. moswavle monawi leobs saklaso da saskolo diskusiebSi

qarT. X. 2. kamaTis dros mos wavle mimarTavs Sesabamis taqtikas da icavs sametyve-lo qcevis eTikur normebs

qarT. X. 3. auditoriis wi naSe moxsenebiT gamosvlisas moswavle iyenebs zepiri komunikaciis efeqtianobis gasaZlierebel xerxebs

qarT. X. 4 moswavle aanali-zebs da afasebs Tanaklase-lebis zepir moxsenebebs

qarT. X. 5. moswavle amoic-nobs da Sesabamisad iyenebs zepiri komunikaciis stra-tegiebs

qarT. X. 6. moswavle kiTxu-lobs da aanalizebs sxvada sxva tipis teqstebs fun-qcionirebisa da organizebis TvalsazrisiT.

qarT. X. 7. moswavle ganas xvavebs teqstSi faqtobriv, konceptualur da qveteq-stur informacias

qarT. X. 8. moswavle ki-Txulobs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebebs, pu-blicistur Txzulebebs da gamoxatavs sakuTar damoki-debulebas.

qarT. X. 9. moswavle kiTxu-lobs, aanalizebs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebs

qarT. X. 10. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs

qarT. X. 11. moswavle wers Txzulebas sxvadasxva miz-niT da sxvadasxva audito-riisaTvis

qarT. X. 12. moswavle qmnis mxatvrul teqsts moce-muli pirobis an modelis mixedviT

qarT. X. 13. moswavle wers saswavlo referats erTi an ramdenime wyaros mixedviT.

qarT. X. 14. moswavle adgens teqstis konspeqts Sesaba-misi wesebis dacviT.

qarT. X. 15. moswavle wers gamoxmaurebas wakiTxul wign ze an mxatvrul nawar-moebze

qarT. X. 16. moswavle mi-marTavs weris strategiebs naweris efeqturi organize-bisaTvis

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. X. 1. moswavle monawileobs saklaso da saskolo diskusiebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� diskusiis dros warmoadgens sakuTar an jgufis saerTo pozicias;•� mkafiod da gasagebad ayalibebs azrs;•� msjelobs argumentirebulad, gamoaqvs adekvaturi daskvna;•� iyenebs faqtebs (mag., statistikur monacemebs) da citatebs sxvadasxva

wyarodan sakuTari mosazrebis gasamyareblad;•� saubrisas Semoifargleba konkretuli TemiT da Tavs aridebs zogad sakiTxebze

msjelobas;

Page 56: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� damajereblad icavs sakuTar mosazrebas, magram ar cdilobs diskusiaSi dominanturi poziciis dakavebas;

•� saTanado wesisa da etiketis dacviT uZRveba mini-diskusias (im SemTxvevaSi, Tu wamyvania).

qarT. X. 2. kamaTis dros moswavle mimarTavs Sesabamis taqtikas da icavs sametyvelo qcevis eTikur normebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Tu TviTon ayenebs Teziss, mimarTavs `Tavdasxmis~ taqtikas (pirdapiri mimar-Tva adresatisadmi; oponentis kiTxvebiT `dabombva~);

•� Tu oponentia, iyenebs `diax, magram...…~; `nawilebad dayofis~ da `Sejame-bis~ meTodebs (Tavidan TiTqos eTanxmeba mowinaaRmdeges, Semdeg misi Tezisis uaryofaze gadadis: mowinaaRmdegis argumentacias nawil-nawil ganixilavs; ajamebs mowinaaRmdegis pozicias da gadadis mis uaryofaze);

•� akontrolebs sakuTar xmas, mimikas da Jestikulacias;•� ar aris zedmetad kategoriuli;•� ar aris zedmetad seriozuli (ganmuxtavs situacias xumrobiT, iumoriT).•� koreqtulia oponentebis mimarT, ismens da konstruqciulad pasuxobs gansx-

vavebul azrs.

qarT. X. 3. auditoriis winaSe moxsenebiT gamosvlisas moswavle iyenebs zepiri komunikaciis efeqtianobis gasaZlierebel xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amyarebs kontaqts msmenelebTan (iyenebs ritorikul SekiTxvebs, mimarTvas, erToblivi moqmedebis amsaxvel ganmazogadebel formebs. mag., `Cveni miza-nia...~... `mivaqcioT yuradReba~... `rogorc viciT~.... da sxva);`mivaqcioT yuradReba~... `rogorc viciT~.... da sxva);

•� uiolebs auditorias informaciis aRqmas (specialurad gamoyofs informa-ciis nawilebs; imeorebs; mohyavs magaliTebi; mkveTrad aRniSnavs erTi Temi-dan meoreze gadasvlas. mag., `upirveles yovlisa~..., `Semdeg~..., `dabolos~..., `moviyvan mxolod erT magaliTs~..., `mivaqcioT yuradReba~..., `vimeoreb~..., `axla ganvixiloT~..., `gadavideT momdevno sakiTxze~... da sxva);

•� miipyrobs msmenelis yuradRebas (gamoyofs moxsenebis saintereso nawils spe-cialuri leqsikis, CanarTebis, ritorikuli SekiTxvebis, SeZaxilebis saSu-alebiT; mag., `aRmoCnda, rom es ase ar aris~...., `es xom Zalian iolia~..., `ra aris aq araCveulebrivi?~... `evrika!~ da sxva);

•� gamoyofs mTavars, arsebiTs (iyenebs mizezSedegobriv konstruqciebs; msmenel-isadmi pirdapir mimarTvas. mag., `Sesabamisad~..., `SevajamoT~..., `SeiZleba davaskvnaT~..., `miaqcieT yuradReba~... da sxva);

•� gamoxatavs Tavis damokidebulebas informaciis Sinaarsisadmi (Txrobisas iy-enebs pirvel pirs, damokidebulebis gamomxatvel CanarTebs. mag., `minda giam-boT~..., ̀ Cemi azriT~..., ̀ mTlianad viziareb azrs~..., ̀ aqedan gamomdinare, mimaC-nia~... da sxva).

qarT. X. 4. moswavle aanalizebs da afasebs Tanaklaselebis zepir moxsenebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs imis Sesaxeb, Tu ramdenad efeqturi iyo moxsenebis Sesavali nawili

Page 57: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

(SeZlo Tu ara momxsenebelma msmenelebTan kontaqtis damyareba; saubris Temis gamokveTa; moaxerxa Tu vera msmenelis daintereseba da ra xerxebi gamoiyena amisaTvis);

•� ganmartavs, ramdenad efeqturad iyo warmodgenili moxsenebis ZiriTadi nawi-li (iyo Tu ara informacia dayofili azrobriv monakveTebad; damajerebeli iyo Tu ara momxseneblis msjeloba, moyvanili magaliTebi, faqtebi, citatebi; iyo Tu ara mkveTrad gamoyofili erTi nawilidan meoreze gadasvla);

•� msjelobs imis Sesaxeb, ramdenad efeqturi iyo moxsenebis daskvniTi nawili (ramdenad kargad SeZlo momxsenebelma ganmazogadebeli Tezisebis an moxsene-bis ZiriTadi azris Camoyalibeba da ra xerxebi gamoiyena man amisaTvis).

qarT. X. 5. moswavle amoicnobs da Sesabamisad iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs auditoriaze zemoqmedebis araverbalur xerxebs (mxedvelobiTi kontaqti, xmis awev-daweva, saubris tempis Secvla, Jestikulacia) da Sesa-bamisad iyenebs maT zepiri gamosvlebis dros msmenelTa interesis gasaRvive-blad;

•� amoicnobs msmenelis reaqcias da iyenebs iseT sapasuxo strategiebs, rogore-bicaa azris perifrazireba sicxadisaTvis an momzadebuli teqstidan gadaxve-va azris ukeT ganmartebisaTvis;

•� amzadebs teqsts da vizualur masalas auditoriis winaSe gamosvlamde, gadis repeticias;

•� aanalizebs faqtorebs, ramac xeli Seuwyo warmatebas an gamoiwvia warumate-bloba zepiri gamosvlis dros da maswavlebelTan erTad saxavs xarvezebis gamosworebis gegmas.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. X. 6. moswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva tipis teqstebs funqcionirebisa da organizebis TvalsazrisiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� aRwers teqstis kompozicias; aRniSnavs, ras warmoadgens teqsti: dasrule-bul nawarmoebs, winadadebas, prozaul strofs Tu fragments; rogor aris igi dayofili abzacebad (abzaci udris fragments, strofs; abzaci naklebia strofze, winadadebaze);

•� aRniSnavs, romeli piria (I Tu III) teqstis avtori da ra Taviseburebas aniWebs es teqsts;

•� miuTiTebs, gvxvdeba Tu ara teqstSi avtoriseuli metyveleba da movlenebis avtoriseuli Sefaseba;

•� gansazRvravs, ra formiT aris gadmocemuli sxvisi metyveleba (pirdapiri / iribi naTqvami) da msjelobs SerCeuli formis efeqturobaze;

•� axasiaTebs teqsts metyvelebis procesSi monawile pirebis raodenobis mixed-viT (monologi, dialogi, polilogi);

•� gansazRvravs metyvelebis tips (aRwera, Txroba, msjeloba);•� axasiaTebs teqstSi arsebul kavSirebs (jaWvuri, paraleluri);•� gansazRvravs funqciur stils (sasaubro Tu mwignobruli; samecniero,

Page 58: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

oficialur-saqmiani, publicisturi, mxatvruli);•� aRniSnavs, ra mxatvrul-gamomsaxvelobiTi xerxebi (epiTeti, Sedareba,

metafora, alegoria, gapirovneba, paralelizmi, gradacia, inversia da sxva) gamoiyeneba teqstSi da ra mizniT.

qarT. X. 7. moswavle ganasxvavebs teqstSi faqtobriv, konceptualur da qveteqstur informacias.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amokrebs teqstidan faqtobriv informacias (anu informacias moqmedebis ad-gilis, drois, monawileebis Sesaxeb; saqmis viTarebis, movlenaTa Tanamimde-vrobis, personaJTa qcevis Sesaxeb);

•� mimarTavs gansxvavebul strategiebs konceptualuri informaciis amosakre-bad mxatvrul da aramxatvrul teqstebSi (mxatvrul teqstebSi akvirdeba avtoriseul plans: lirikul gadaxvevebs, movlenaTa da personaJTa avtori-seul Sefasebebs; aramxatvrul teqstebs yofs abzacebad, gacxrilavs TiToe-ul abzacs detalebis, magaliTebis, avtoriseuli Sefasebebisagan da am gziT ayalibebs Tezisebs teqstis TiToeuli abzacidan);

•� amoicnobs qvetestur informacias da aqvs qveteqstebis axsnis sakuTari ver-sia.

qarT. X. 8. moswavle kiTxulobs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebebs, publicistur Txzulebebs da gamoxatavs sakuTar damokidebulebas.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� saubrobs imis Sesaxeb, Tu raze daafiqra nawarmoebma (publicisturma Tx-zulebam);

•� akritikebs an iziarebs nawarmoebis personaJis an avtoris Sexedulebebs (mo-hyavs citatebi teqstidan sakuTari azris naTelsayofad);

•� msjelobs problemaze, romelic dainaxa nawarmoebSi (publicistur Txzule-baSi);

•� ganmartavs, ratom isiamovna / ver isiamovna nawarmoebis (publicisturi Tx-zulebis) kiTxviT;

•� saubrobs imis Sesaxeb, ramdenad Seesabameba / ar Seesabameba is, rac nawarmoe-bSia (publicistur TxzulebaSia) asaxuli, mis pirad cxovrebiseul gamoc-dilebas an Sexedulebebs.

qarT. X. 9. moswavle kiTxulobs, aanalizebs sxvadasxva Janris mxatvrul nawarmoebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs nawarmoebis centralur ideas / problematikas;oblematikas;•� ajgufebs personaJebs konfliqtTan mimarTebaSi;•� msjelobs nawarmoebis kompoziciur Taviseburebaze; sakvanZo epizodebis

(scenebis) urTierTkavSirze; misi struqturuli elementebis (eqspozicia, prologi, epilogi...) daniSnulebaze;

•� TxrobiTi xasiaTis nawarmoebebSi gamoyofs siuJetis ganviTarebis safexurebs (kvanZis Sekvra, moqmedebis ganviTareba, kulminacia, kvanZis gaxsna);

•� saubrobs personaJis xatvis xerxebze nawarmoebSi (portreti, peizaJi, inte-

Page 59: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

rieri, avtoriseuli daxasiaTeba, personaJis metyveleba);•� msjelobs avtoris metyvelebis Taviseburebaze: mxatvrul-gamomsaxvelobiT

xerxebsa da maTs funqciaze nawarmoebSi;•� gansazRvravs avtoris, mTxrobelis, personaJis pozicias an xedvis kuTxes,

rac ganapirobebs nawarmoebSi warmodgenili ambis / konfliqtis / problemis interpretacias;

•� afasebs lirikul nawarmoebs subieqtur aRqmasa da / an mxatvruli faseulo-bebis gaazrebaze dayrdnobiT;

•� akavSirebs mxatvrul nawarmoebs istoriul konteqstTan da Tanamedroveo-basTan (msjelobs imis Sesaxeb, Tu rogor aisaxa istoriuli viTareba, epoqis kulturuli da literaturuli tradiciebi ama Tu im nawarmoebSi).

qarT. X. 10. moswavle iyenebs kiTxvis miznis Sesabamis strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iyenebs kiTxvis sxvadasxva xerxs: gacnobiTi kiTxva, SeswavliTi kiTxva, kiTxvava, kiTxva ZiriTadi informaciis amokrebisaTvis;

•� iyenebs markirebis sxvadasxva xerxs (miniSnebebi teqstis arSiaze, sakvanZo sityvebis an saintereso adgilebis xazgasma, sxvadasxva feris markeris gamoyeneba da sxva);

•� iyenebs sxvadasxva saSualebas ucnobi sityvis mniSvnelobis dasadgenad (konteqsti, sityvaTa agebulebis codna, leqsikoni);

•� qmnis leqsikons sityvaTa maragis gasamdidreblad;•� moniSnavs da amoiwers teqstidan konceptualuri Tu faqtobrivi TvalsazrisiT

mniSvnelovan citatebs da urTavs komentarebs.

mimarTuleba: wera

qarT. X. 11. moswavle wers Txzulebas sxvadasxva mizniT da sxvadasxva auditoriisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� weris dawyebamde azustebs mizans da auditorias (risTvis wers-TviTgamoxa-tvis, mkiTxvelis informirebis, darwmunebis Tu mxatvruli nawarmoebis Seqm-nis mizniT; vin iqneba misi naweris potenciuri mkiTxveli: maswavlebeli, sxva ufrosebi, Tanatolebi Tu masze umcrosebi);

•� irCevs miznisa da auditoriis Sesaferis stils (mag., Tu naweri misi Tanato-lebis an masze umcrosebisTvisaa gankuTvnili, irCevs familarul tons da mis Sesatyvis leqsikas; sakonferencio TemisaTvis - akademiur stils da sxva);

•� arCevs da iyenebs wyaroebs miznisa da auditoriis gaTvaliswinebiT;•� Savad Sesrulebis Semdeg gadaamuSavebs nawers (gadaxedavs kritikuli TvaliT;

amoiRebs, Caamatebs, gadaaadgilebs imis mixedviT, aris Tu ara saTqmeli logi-kurad dalagebuli, gasagebia Tu ara auditoriisaTvis, aris Tu ara Sesavali da daskvna efeqturi, aris Tu ara kavSiri winadadebebsa da abzacebs, teqstis calkeul nawilebs Soris, miesadageba Tu ara mizansa da saTaurs).

Page 60: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�0

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. X. 12. moswavle qmnis mxatvrul teqsts mocemuli pirobis an modelis mixedviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers igavs mocemuli moraluri sentenciis sailustraciod;•� mocemuli dasawyisis mixedviT agrZelebs nawarmoebs (moTxrobas, novelas,

zRapars, igavs, leqss, piesas) Janris specifikis gaTvaliswinebiT;•� aqvs nawarmoebis dasasrulis sakuTari versia / versiebi;•� wers moTxrobas mocemuli winadadebis mixedviT (Sifravs winadadebaSi Cade-

bul faqtobriv da qveteqstur informacias da ayalibebs logikurad gamar-Tuli teqstis saxiT);

•� qmnis mxatvrul teqsts mocemuli saTauris, Temis, ideis an fabulis mixed-viT;

•� wers parodias romelime cnobil nawarmoebze;•� gadmoaqvs warsul epoqebSi Sqmnili cnobili nawarmoebis fabula Tanamedrove

epoqaSi da Txzavs siuJets axali socialuri da istoriuli konteqstis gaT-valiswinebiT (mag., `Tanamedrove mgzavris werilebi~);

•� Txzavs poetur nawarmoebs mocemuli sariTmo sityvebis gamoyenebiT.

qarT. X. 13. moswavle wers saswavlo referats erTi an ramdenime wyaros mixedviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� irCevs Temas;•� moiZiebs da daamuSavebs wyaroebs;•� adgens referatis gegmas;•� wers referats Sesabamisi standartis dacviT (zustad pasuxobs Temas, mizno-

brivad iyenebs wyaroebs, aformebs Sesabamisad);•� Tu referati erTi statiis mixedviT iwereba, icavs Sesabamis sqemas: Sesava-

li (statiis dasaxeleba, sad da rodis gamoqveynda; cnobebi avtoris Sesaxeb; statiis Tema; avtoris mier arCeuli kvlevis, argumentaciis meTodi); stati-aSi gaSuqebuli ZiriTadi sakiTxebis, problemebis, debulebebis CamonaTvali; amaTgan yvelaze mniSvnelovanTa analizi; Sefaseba.

qarT. X. 14. moswavle adgens teqstis konspeqts Sesabamisi wesebis dacviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� iwers dasakonspeqtebeli teqstis monacemebs (avtori, saTauri, gamocemis weli);

•� dakonspeqtebamde, Sinaarsis kargad gasaazreblad yuradRebiT gadaikiTxavs teqsts;

•� adgens gegmas _ konspeqtis sayrdens;•� dakonspeqtebis dros furcelze tovebs vrcel mindvrebs Semdgomi damate-

bebis, SeniSvnebis, ucnobi sityvebisa da terminebis axsna-ganmartebebisaTvis;•� mimarTavs teqstis perifrazirebas anu wers sakuTari sityvebiT (rac xels

uwyobs informaciis gaazrebas da, Sesabamisad, damaxsovrebas).

Page 61: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�1

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. X. 15. moswavle wers gamoxmaurebas wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gadmoscems wakiTxuliT aRZrul STabeWdilebebs;•� warmoadgens problemas, romelic dainaxa nawarmoebSi; akritikebs an iziarebs

avtoris Tvalsazriss;•� gamoxatavs personaJTa mimarT sakuTar damokidebulebas;•� msjelobs imis Sesaxeb, ra iyo konkretul nawarmoebSi misTvis misaRebi da ra

- miuRebeli;•� misTvis yvelaze STambeWdav adgilebs ukeTebs komentarebs;•� moixmobs adgilebs teqstidan sakuTari azris dasasabuTeblad.

qarT. X. 16. moswavle mimarTavs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� Tavs uyris ideebs (iyenebs ideebis generirebis sxvadasxva teqnikas: wyaroebis kiTxva, `gonebrivi ieriSi~, Jurnalisturi kiTxvebi da sxva);

•� winaswar agrovebs masalas (citatebi nawarmoebebidan, sxvadasxva mkvlevarTa mosazrebebi, istoriuli faqtebi da da sxva);

•� irCevs da kritikulad afasebs wyaroebs. gamoyenebis SemTxvevaSi aucileblad miuTiTebs da icavs masalis damowmebis wesebs: citireba, perifrazireba, re-ziumireba;

•� kiTxulobs nawers sakoreqturod, asworebs Secdomebs, leqsikonebis mixed-viT amowmebs formebs;

•� xmamaRla ukiTxavs nawers Tanaklasels (maswavlebels, mSobels) da maTi SeniS-vnebis gaTvaliswinebiT Caasworebs mas;

•� saboloo variantis redaqtirebis dros gadaikiTxavs nawers imis gadasamow-meblad, Tu ramdenad logikurad da gamarTulad aris gadmocemuli azri da Caanacvlebs ukeTesi variantiT / Seucvlis adgils;

•� icavs citirebis wesebs (citatas svams brWyalebSi, miuTiTebs avtors, gverds).

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. teqstis funqciuri analizi; teqstis stilistika

teqstis gansazRvreba. enisa da teqstis urTierTmimarTeba. ena da metyveleba. teqsti da metyveleba. winadadebaTa azrobrivi gadabmis tipebi: jaWvuri da paraleluri kavSirebi. winadadebaTa SekavSirebis xerxebi metyvelebaSi: leqsikuri ganmeoreba, nacvalsaxelebi, sinonimuri leqsika.

teqstis erTeulebi: winadadeba, rTuli sintaqsuri erTeuli (prozauli strofi). prozauli strofis kompozicia (dasawyisi, Sua nawili, dasasruli). fragmenti da misi saxeebi. Tavi, rogorc teqstis struqturuli nawili. abzaci,

Page 62: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

�2

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

rogorc teqstis kompoziciuri erTeuli. abzacis tipebi.metyvelebis tipebis klasifikacia agebulebis mixedviT: pirveli piris

metyveleba, misi Taviseburebani metyvelebis funqciuri stilebis mixedviT. meore piris metyveleba, misi gamoyenebis sferoebi da Tavisebureba. mesame piris metyveleba, misi gamoyeneba sxvadasxva funqciur stilSi.

teqstebis klasifikacia sxvisi naTqvamis gadmocemis mixedviT: pirdapiri naTqvami, iribi naTqvami, arasakuTari-pirdapiri naTqvami. maTi funqcia, stilisturi Taviseburebani da gamoyenebis sferoebi.

teqstebis klasifikacia metyvelebis monawileTa raodenobis mixedviT: monologi, misi struqturuli da stilisturi Taviseburebani. monologis saxeebi. dialogi, misi struqturuli da stilisturi Taviseburebani, gamoyenebis sferoebi. polilogi.

metyvelebis funqciuri tipebi. aRwera, misi struqturuli da stilisturi Taviseburebani. Txroba da misi stilisturi funqciebi. msjeloba, misi stilisturi Tavisebureba, daniSnuleba. metyvelebis funqciuri tipebis Sereva mxatvrul da publicistur TxzulebebSi.

teqstebis klasifikacia winadadebaTa Soris kavSirebis mixedviT. teqstebi jaWvuri, paraleluri da Sereuli kavSirebiT.

teqstebis funqciur-stiluri ti pologia. sasaubro, samecniero, oficialur-saqmiani, mxatvruli, publicisturi metyveleba.

individualuri stili. zogierTi individualuri stilis daxasiaTeba (SerCeviT). abzaci da individualuri stili.

2. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

mxatvruli nawarmoebebi unda SeirCes standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswinebiT. vinaidan aqcenti keTdeba mxatvruli nawarmoebis zepir da werilobiT analizze, sasurvelia gamokveTili struqturisa da mcire moculobis teqstebis arCeva, raTa SesaZlebeli iyos maTi detaluri analizi. am TvalsazrisiT, sruliad SesaZlebelia daveyrdnoT, rogorc XIX saukunis qarTul literaturas, romelic tradiciulad iswavleboda X klasSi; Tumca, aucilebeli iqneba imis gaTvaliswineba, rogor gagrZeldeba swavleba XI da XII klasebSi; SesaZlebelia, standartSi dasmuli amocanebis gaTvaliswinebiT SeirCes sxvadasxva periodis literatura Tematuri, Janrobrivi an raime sxva principis mixedviT.

3. teqstis tipebi

sasaubro (diskusia, zepiri moxseneba); samecniero (samecniero da samecniero-popularuli statiebi, referati); publicisturi (ese, sagazeTo statiebi, sxvadasxva periodis publicistika; biografia) teqstebi; mxatvruli nawarmoebebi (leqsi, moTxroba, novela, poema).

Page 63: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

XI klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. XI. 1. moswavle warmoadgens sajaro moxsenebas (zepiri ga-mosvla) konkretuli mizniT konkretuli au-ditori is winaSe.

qarT. XI. 2. moswavle ismens da kritikulad afasebs sajaro gamosv-lebs.

qarT. XI. 3. moswavle amoicnobs da iyenebs sajaro gamosvlis efe-qtianobis gasaZliere-bel saSualebebs.

qarT. XI. 4. moswavle iyenebs zepiri komu-nikaciis strategiebs sajaro gamosvlis mom-zadebis dros.

qarT. XI. 5. moswavle kiTxu-lobs da aanalizebs sxva-dasxva periodis teqstebs maTSi asaxuli informaciis, Temebis, ideebis da proble-matikis TvalsazrisiT.

qarT. XI. 6. aanalizebs, ro-gor gamoiyeneba mxatvruli / aramxatvruli teqstis ele-mentebi misi interpretaciis dros.

qarT. XI. 7. aanalizebs mxa-tvruli nawarmoebis enobriv saSualebebs funqcionirebis TvalsazrisiT.

qarT. XI. 8. moswavle irCevs da iyenebs kiTxvis efeqtur strategiebs.

qarT. XI. 9. moswavle wers mxa-tvruli nawarmoebis analizs.

qarT. XI. 10. moswavle wers sxvadasxva saxis eses.

qarT. XI. 11. moswavle wers recenzias wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze.

qarT. XI. 12. moswavle wers sxvadasxva xasiaTis aramxa-tvrul teqstebs.

qarT. XI. 13. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad moswav-le adekvaturad iyenebs saTana-do enobriv-gramatikul saSua-lebebs.

qarT. XI. 14. moswavle iyenebs weris strategiebs naweris efe-qturi organizebisaTvis.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. XI. 1. moswavle warmoadgens sajaro moxsenebas (zepiri gamosvla) konkretuli mizniT konkretuli auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� winaswar gansazRvravs sajaro gamosvlis mizans (auditoriis informireba / daintereseba / gadarwmuneba / provocireba...), arCevs teqstis tips, enas da agebs zepiri gamosvlis teqsts konkretuli amocanis mixedviT;

•� iTvaliswinebs auditorias (vin iqneba msmeneli, ra socialur-kulturuli interesebi da codnis done gaaCnia auditorias, ramdenad icnobs igi gansaxil-vel sakiTxs da da a.S.);

•� winaswar mofiqrebuli gegmis mixedviT (Sesavali, ZiriTadi nawili, daskvnebi) gadmoscems saTqmels;

•� mkafiod, cxadad da gasagebad ayalibebs gansaxilveli sakiTxis arss, pro-blemis ganmsazRvrel aspeqtebs da sakuTar mosazrebas;

Page 64: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� saubrobs konkretuli Temis specifikis Sesabamisi cnebebiT, terminebiT, fra-zebiT, romlebic Tavadac kargad aqvs gaazrebuli da sxvebsac agebinebs (azus-tebs, ganmartavs, paralels avlebs da a. S.);

•� sakuTari mosazrebis gasamyareblad iyenebs citatebs mxatvruli nawar-moebebidan, samecniero literaturidan, literaturuli kritikidan da sxvadasxva sainformacio resurss (faqtebi, fragmentebi interviudan, statistikuri monacemebi, biblioTeka, interneti, audio da vizualuri masala da a. S.), riTac xels uwyobs mTavari ideis gamokveTas;

•� iyenebs sxvadasxva saxis saorganizacio modelebs (Sedareba - Sepirispireba; qronologiuri Tanamimdevroba; sivrculi ganlageba; mizezi - Sedegi; gansazR-vreba; mniSvnelobis xarisxi; problema - gadawyveta);

•� monawileobs imitaciur situaciebSi (saskolo parlamentis sxdomebi, lite-raturuli sasamarTloebi da a. S.).

qarT. XI. 2. moswavle ismens da kritikulad afasebs sajaro gamosvlebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ismens gamosvlebs, maTSi gamoTqmul mosazrebebs, axal informacias, dokumen-tur masalas da gamoTqvams sakuTar Sexedulebas, Tu ramdenad damajerebelia maTSi gamoTqmuli hipoTezebi da varaudebi;

•� gamoaqvs daskvna rogorc sakuTari, ise sxvebis msjelobidan da SeniSnavs ms-gavseba-gansxvavebas;

•� msjelobs imaze, ramdenad lakoniurad, mkafiod da efeqturad aris gamokve-Tili Sesaval nawilSi teqstis ZiriTadi idea, gansaxilveli sakiTxebi, pro-blematika;

•� saubrobs imis Sesaxeb, ramdenad `amarTlebs~ teqstis ZiriTadi nawili im molodins, rac msmenels uCndeba Sesavali nawilis mixedviT (mag. SesavalSi dasmuli romeli sakiTxi ganixila mosaubrem srulad, ra iyo bundovani da fragmentuli, ra sakiTxi darCa mosaubris yuradRebis miRma da a.S);

•� aanalizebs zepir teqstSi warmodgenil daskvnebs teqstis ZiriTad nawilTan Sesabamisobis TvalsazrisiT (mag. ramdenad logikuri Cans daskvnebi moxsene-bis ZiriTad nawilSi moyvanili faqtebis, magaliTebis, citatebis, mosazrebe-bis fonze).

qarT. XI. 3. moswavle amoicnobs da iyenebs sajaro gamosvlis efeqtianobis gasaZlierebel saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� amoicnobs da iyenebs zepiri enis ritorikul saSualebebs: ama Tu im pirovnebis an faqtis STambeWdavad daxasiaTeba, damajerebeli argumentaciiT msmenelis darwmuneba, konkretuli movlenis an pirovnebis gansja (gamarTleba / gamtyuneba, gamamarTlebeli / gamamtyunebeli argumentis an sabuTis moZieba da warmodgena, mosmenili teqstis farglebSi tyuilis dadgena da gamoaSkaraveba);

•� msmenelis dainteresebisa da procesSi CarTvis mizniT mimarTavs dialogur metyvelebas (rTavs msmenels msjelobis procesSi, mimarTavs auditorias SekiTxvebiT, maT Soris ritorikuliT, auditorias gamoiwvevs SekiTxvebis dasasmelad da a. S.);

•� amoicnobs da marTebulad iyenebs auditoriaze zemoqmedebis sxvadasxva xerxs: gulwrfelobisa da pirdapirobis efeqtis Seqmna (`me Tu mkiTxavT...~,

Page 65: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

`simarTle rom Tqvas kacma...~, `rac marTalia, marTalia...~), faqtebiTa da argumentebiT ieriSi, faqtebiT manipulacia da a. S.

•� ar aris zedmetad kategoriuli da sakuTari mosazrebebis gamoxatvisas iyenebs iseT frazebs, romlebic mravalmxrivi interpretaciis SesaZleblobaze mianiSnebs: `meore mxriv...~, `TumcaRa...~, `SesaZloa...~, `dageTanxmebiT, magram...~, `miuxedavad amisa~...

•� auditoriaze zemoqmedebisa da damajereblobis misaRwevad cdilobs Tavisi gamosvlis bolos kidev erTxel xatovnad da efeqturad gaimeoros mTavari saTqmeli.

qarT. XI. 4. moswavle iyenebs zepiri komunikaciis strategiebs sajaro gamosvlis momzadebis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs erTmaneTs gamoyenebuli sainformacio wyaroebis tipebs, mag., CD-ROM, interneti, saenciklopedio statia da sagazeTo werili, afasebs TiToeuls mocemuli miznis, sandoobis da a. S. TvalsazrisiT;

•� amzadebs teqsts winaswar, auditoriis winaSe gamosvlamde, gadis repeticias da moipovebs damxmare (magaliTad, vizualur) masalas saprezentaciod;

•� ZiriTadi ideisa Tu informaciis analizisaTvis moipovebs saWiro masalas sxvadasxva saSualebis (mag. Tvalis gadavleba, xelaxali wakiTxva, amonawerebis da SeniSvnebis amokreba da sxva) gamoyenebiT;

•� zepiri gamosvlis mosmenisas iyenebs sxvadasxva strategias (mag. sayrdeni sityvebisa da frazebis CaniSvna, gamosvlis mokle gegmis Sedgena da sxva) mtkicebulebaTa bunebis gansazRvrisa da msjelobis Tanamimdevrulobis Sefasebis mizniT;

•� iyenebs Canawerebs (anotaciebs) ZiriTadi da periferiuli ideebisa da informaciis sxvadasxva kriteriumis mixedviT dasaxarisxeblad da TanamimdevrobiT dasalageblad;

•� auditoriis yuradRebis misapyrobad, saWiroebis SemTxvevaSi, Caanacvlebs winaswar momzadebul teqsts improvizebuliT.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. XI. 5. moswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis teqstebs maTSimoswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis teqstebs maTSikiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis teqstebs maTSi asaxuli informaciis, Temebis, ideebis da problematikis TvalsazrisiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs imaze, Tu rogor gansazRvravs konkretuli epoqa literaturul Temebs, ideebs, problematikas da informaciis specifikurobas;

•� aanalizebs konkretuli epoqis damaxasiaTebel niSnebs da maTs gavlenas li-teraturul nawarmoebSi asaxuli problemis gadaWris gzaze;

•� aanalizebs erTi periodis teqstebSi asaxul problemebs, Temebs, ideebs msga-vseba-gansxvavebis TvalsazrisiT;

•� adarebs erTi da imave Temebis, ideebis, problemebis interpretacias sxva-dasxva epoqis teqstebSi da msjelobs msgavseba-gansxvavebaze;

•� afasebs epoqisTvis damaxasiaTebel Temebs, ideebsa da problemebs am epoqisave kulturuli konteqstis mixedviT;

•� amoicnobs konkretuli epoqisTvis damaxasiaTebel Temebs, ideebsa da

Page 66: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

problemebs sxvadasxva nawarmoebebSi da afasebs ara im epoqisTvis damaxasiaTebeli Rirebulebebisa da faseulobebis konteqstSi, aramed neitraluri poziciidan.

qarT. XI. 6. aanalizebs, rogor gamoiyeneba mxatvruli / aramxatvruli teqstis elementebi misi interpretaciis dros.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs teqstis organizaciis Taviseburebebze;seburebebze;•� literaturuli Janrebis specifikuri niSnebis amocnobis safuZvelze gansaz-

Rvravs nawarmoebis Janrs;•� poliJanrul nawarmoebSi amoicnobs sxvadasxva Janris niSnebs;•� ganasxvavebs epikur da scenur Txrobas, msjelobs maT Taviseburebebze;•� gamoyofs teqstSi mxatvruli konfliqtis ganviTarebis safexurebs (kvanZis

Sekvra, moqmedebis ganviTareba, kulminacia, kvanZis gaxsna);•� msjelobs nawarmoebis struqturuli elementebis (eqspozicia, prologi, epi-

logi, retrospeqcia) daniSnulebaze.

qarT. XI. 7. aanalizebs mxatvruli nawarmoebis enobriv saSualebebs funqcionirebis TvalsazrisiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs mxatvruli nawarmoebis stilis ganmsazRvreli enobrivi figurebis funqciis Sesaxeb: fonologiuri figurebi (aliteracia, asonansi), semantikuri figurebi (metafora, evfemizmi, metonimia), sintaqsuri figurebi;

•� akavSirebs leqsis ritmul formas emociur intonaciasTan;•� amoicnobs riTmisa da ritmis funqcias bgerweriTi efeqtisa da leqsis

ganwyobis Sesaqmnelad;•� poulobs da miuTiTebs leqsSi evfoniis Seqmnis saSualebebze;•� xsnis (ganmartavs) mwerliseul metaforas;•� msjelobs mxatvrul teqstSi enobrivi da mxatvruli Sinaarsis gadmocemis

gansxvavebul saSualebebze; •� aanalizebs mxatvruli Sinaarsis mqone frazebs, romlebic enobrivad gaugebaria

da `gaSinaarseba~ xdeba im asociaciebiTa Tu reminiscenciebiT, romelTac leqsis bgerweriTi da sxva efeqtebi qmnis (mag. am tipisa: ̀ mieTovos, moeTovos kedlebs farSavangebi~...);

•� msjelobs mxatvruli Sinaarsis im formaze, romelic enobrivi nonsensis meSveobiT miiReba. (mag. am tipisa: ̀ disaganca ufro desi”, ̀ da ocneba mogonebas iiT moaiavebs~ da a. S. )

qarT. XI. 8. moswavle irCevs da iyenebs kiTxvis efeqtur strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs kiTxvis mizans da iyenebs Sesabamis strategias (mag., wigniswignis gacnobis mizniT iyenebs gacnobiTi kiTxvis xerxebs anu kiTxulobs wignis avtoris saxels, wignis saTaurs, anotacias, epigrafs, Tavebis saxelwodebebs, aTvalierebs ilustraciebs, sqemebs, tabulebs; konkretuli informaciis moZiebis mizniT swrafad CaikiTxavs teqsts, eZebs sayrdenebs: sakvanZo sityvebs, Tavebis, paragrafebis saTaurebs, kiTxulobs abzacebis pirvel winadadebas; Seswavlis mizniT nela kiTxulobs teqsts, xelaxla gadaikiTxavs nawilebs,

Page 67: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

akeTebs Canawerebs da sxva);•� ganixilavs epoqis Sesaxeb misTvis nacnob informacias amave epoqis nawarmoebTan

mimarTebiT da Camowers sakiTxebs, romelTa dazustebas, ukeT gacnobas isurvebda momavalSi;

•� moniSnavs nawarmoebSi epoqisaTvis damaxasiaTebel leqsikas da istoriul-eTnografiuli yofisTvis damaxasiaTebel pasaJebs;

•� iyenebs sxvadasxva strategias SeswavliTi kiTxvis dros ucnobi sityvis mniSvnelobis gasagebad (konteqsti, sityvaTa agebulebis codna, leqsikoni);

•� qmnis leqsikons sityvaTa maragis gasamdidreblad.

mimarTuleba: wera

qarT. XI. 9. moswavle wers mxatvruli nawarmoebis analizs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs nawarmoebis Temas da ideas;•� msjelobs mis kompoziciur Taviseburebaze da struqturuli elementebis

(eqspozicia, prologi, epilogi) daniSnulebaze; saTanadod iyenebs weris procesSi Tavis codnas;

•� aanalizebs personaJTa saxeebs, ajgufebs konfliqtTan mimarTebaSi da gan-sazRvravs maT rols siuJetis ganviTarebaSi;

•� msjelobs avtoris poziciisa da imis Sesaxeb, rogor gamoixateba es pozicia nawarmoebSi;

•� aanalizebs teqsts mxatvrul-gamomsaxvelobiTi TvalsazrisiT (rogor qmnis avtori TxrobaSi ganwyobas, personaJTa saxeebs; ramdenad efeqturia nawar-moebis stili da ena; msjelobis leqsis ritmis, riTmis da sxva bgerweruli efeqtebis Sesaxeb);

•� akavSirebs mxatvrul nawarmoebs istoriul konteqstTan.

qarT. XI. 10. moswavle wers sxvadasxva saxis eses.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers eses, romelSic pirad an literaturul gamocdilebaze dayrdnobiT msje-lobs mocemuli Temis problemebis Sesaxeb (amtkicebs / uaryofs, gamoTqvams varauds, adarebs, avlebs paralelebs);

•� werisas iyenebs mxatvrul-gamomsaxvelobiT xerxebs, romelTa saSualebiTac ukeT warmoaCens Tavis SemoqmedebiT, esTetikur damokidebulebas teqstisad-mi;

•� mocemuli Temis irgvliv moiZiebs, afasebs da SearCevs Sesabamis wyaroebs, li-teraturul paralelebs, ixsenebs cxovrebiseul faqtebs da sxva;

•� wers literaturul eses, romelSic axasiaTebs personaJs (fsiqologiuri portreti) an ganixilavs nawarmoebSi asaxul problemas;

•� ganixilavs personaJis xasiaTs, qcevis motivs, Rirebulebebsa da faseulo-bebs;

•� ganixilavs nawarmoebSi asaxul problemas, risTvisac iyenebs literaturul an cxovrebiseul paralelebs;

•� wers eses SemoqmedebiTi TviTgamoxatvisTvis, ganwyobilebebis, STabeW-dilebebis, emociebis da a. S. gadmosacemad.

Page 68: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

qarT. XI. 11. moswavle wers recenzias wakiTxul wignze an mxatvrul nawarmoebze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� ganixilavs wakiTxul teqsts piradi da literaturuli gamocdilebis konte-qstSi;

•� warmoadgens nawarmoebSi asaxul problemas da ayalibebs problemis gadaWris avtoriseul variantze sakuTar Sexedulebebs;

•� akritikebs an iziarebs avtoris Tvalsazriss saTanado argumentebis moSvelie-biT;

•� kritikulad afasebs imas, Tu ra iyo misTvis nacnobi da gasagebi, ra - ucnobi da gaugebari;

•� aanalizebs misTvis mniSvnelovan da saintereso sakiTxebs, risTvisac iyenebs sxvadasxva resurss: amonaridebs literaturuli kritikidan, epizodebs erT-nairi an msgavsi problemis Semcveli nawarmoebidan da sxva.

qarT. XI. 12. moswavle wers sxvadasxva xasiaTis aramxatvrul teqstebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wers pirad da oficialur werilebs saTanado modelebis gamoyenebiT da iy-enebs saTanado dargis profesiul terminologias;

•� wers mimdinare saskolo, saraiono, respublikuri RonisZiebebis angariSs;•� wers saswavlo RonisZiebebis oqmebs saTanado sqemisa da standartis gamoyene-

biT;•� wers sainformacio xasiaTis mimoxilvas sxvadasxva asakis, interesebis, cod-

nis donis da a. S. auditoriisaTvis; •� wers e. w. CV-s.

qarT. XI. 13. sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad moswavle adekvaturad iyenebs saTanado enobriv-gramatikul saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adekvaturad iyenebs TxrobiTi, msjelobiTi da aRweriTi xasiaTis teqsti-sTvis damaxasiaTebel zmna-Semasmenlis formebs, avtoriseuli poziciis ga-momxatvel damxmare zmnebs, gaiazrebs da agebs TxrobiTi (aRweriTi, msjelo-biTi) xasiaTis teqstisTvis damaxasiaTebel sintaqsur konstruqciebs da am konstruqciebis kavSirebs, zmna-Semasmenlis dro-kiloTa formebs, CarTul si-tyvebsa da gamonaTqvamebs, anaforul nacvalsaxelebsa da zmnizedebs, sityvis leqsikur da semantikur ganmeorebebs, sinonimur da antonimur Canacvlebebs;

•� saTanadod iyenebs funqciur stilTa SesaZlo monacvleobas kontaminaciuri teqstis farglebSi, roca erTmaneTs enacvleba Txroba, msjeloba, aRwera;

•� enobrivi da stiluri saSualebebis gaTvaliswinebiT, gansxvavebuli formiT gadmoscems mTavar saTqmels (mag. roluri teqstis saxiT Cawers TxrobiT teqsts an piriqiT, rolur teqsts gadaakeTebs TxrobiT teqstad);

•� ganarCevs da Sesabamisi enobriv-gramatikuli saSualebebis gamoyenebiT weri-lobiT teqstSi warmoadgens sxvadasxva xasiaTis masalas: informacia, komen-tari, prognozi, varaudi, eWvi da a.S.

Page 69: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

��

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qarT. XI. 14. moswavle iyenebs weris strategiebs naweris efeqturi organizebisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs mizans, auditorias da amis Sesabamisad irCevs strategias; •� gegmavs da wers Sav variants;•� werilobiTi teqstis Sesaqmnelad winaswar moipovebs damxmare masalas;•� ayalibebs saTqmels TanamimdevrobiT;•� iyenebs Canawerebs ZiriTadi da periferiuli ideebisa da informaciebis sx-

vadasxva kriteriumis mixedviT dasaxarisxeblad da TanamimdevrobiT dasal-ageblad;

•� Savad Sesrulebis Semdeg gadaamuSavebs nawers (gadaxedavs kritikuli TvaliT; amoiRebs, Caamatebs, gadaaadgilebs imis mixedviT: aris Tu ara saTqmeli logi-kurad dalagebuli, aris Tu ara Sesavali da daskvna efeqturi; aris Tu ara kavSiri winadadebebsa da abzacebs, teqstis calkeul nawilebs Soris; miesad-ageba Tu ara saTaurs);

•� saboloo variantis redaqtirebis dros asworebs gramatikul, punqtuaciur da orTografiul Secdomebs.

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

leqsikologiuri aspeqtebi: profesiuli da dargobrivi leqsika; dialeqtizme-bis, arqaizmebis, neologizmebis gamoyeneba

gramatikuli aspeqtebi: droSi Tanamimdevrobisa (Semdeg, mere, manam...sanam, mas Semdeg, rac...) da sivrculi ganlagebis gamomxatveli zmnizedebi, sityvaTSexamebani da sityva-kavSirebi; mizez-Sedegobrivi urTierTobis amsaxveli enobriv-gramatiku-li (leqsikuri, morfologiuri, sintaqsuri) saSualebani; mravalmxrivi interpre-taciis SesaZleblobis gamomxatveli modaluri sityvebi, kavSirebi da winadadebis wyoba; epikuri da scenuri TxrobisTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri konstruqciebi; mxatvruli nawarmoebis stilis ganmsazRvreli fonologiuri (aliteracia, asonan-si), da semantikuri figurebi (metafora, evfemizmi, metonimia), sintaqsuri figurebi; TxrobiTi, msjelobiTi da aRweriTi xasiaTis teqstisTvis damaxasiaTebeli sintaq-suri konstruqciebi da am konstruqciebis kavSirebi, zmna-Semasmenlis dro-kiloTa formebi, CarTuli sityvebi da gamonaTqvamebi, anaforuli nacvalsaxelebi da zmni-zedebi, sityvis leqsikuri da semantikuri ganmeorebebi, sinonimuri da antonimuri Canacvlebebi, avtoriseuli poziciis gamomxatvel damxmare zmnebis struqtura da funqciebi;

Page 70: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

100

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

2. enis komunikaciuri aspeqtebi

zepiri moxseneba (sajaro gamosvla). moxsenebis mizani, moxsenebis dagegmva da momzadeba. ZiriTadi Tvalsazrisebi, argumentebi, daskvnebi. zepiri gamosvlis auditoria, misi codnis done da interesebi. zepiri gamosvlis efeqtis gamaZlierebeli strategiebi.

teqstis tipebi: sxvadasxva xasiaTis recenzia, piradi da oficialuri werilebi, oqmi, sainformacio angariSi.

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

swavlebis am etapze SeirCeva sxvadasxva periodis SedarebiT rTuli da mravalferovani literaturuli masala, raTa moswavlem SeZlos sxvadasxva peri-odis teqstebis analizi da Sedareba maTSi asaxuli informaciis, Temebis, ideebisa da problematikis TvalsazrisiT. gaacnobieros, Tu ra Temebi, ideebi da problemebia damaxasiaTebeli ama Tu im epoqisaTvis, ra gavlenas axdens konkretuli epoqa literaturul nawarmoebSi asaxuli problemis gadaWris gzebze, ra Rirebulebebisa da faseulobebis konteqstSi unda ganixilebodes es problemebi. SerCeuli teqstebi Janrobrivadac mravalferovani unda iyos: poeziis saukeTeso nimuSebTan erTad unda iswavlebodes epikuri da dramatuli Janris nawarmoebebi, publicistika, memuaruli da avtobiografiuli Txzulebebi, literaturuli eseebi, SesaZlebelia poliJanruli nawarmoebebis Setanac. qarTuli literaturis nimuSebTan erTad sasurvelia ucxouri literaturis (rogorc poeturi, ise prozauli teqstebi) im nimuSebis warmodgenac, romlebic imave epoqaSia Seqmnili da tipologiisa da problematikis TvalsazrisiT axlos dganan swavlebis am etapisaTvis SerCeul mxatvrul nawarmoebebTan.

Page 71: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

101

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

XII klasi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:zepirmetyveleba kiTxva wera

qarT. XII. 1. moswavle war-moadgens saswavlo proeqts auditoriis winaSe.

qarT. XII. 2. moswavle kri-tikulad aanalizebs da afasebs TanaklaselTa mier warmodgenil saswavlo proe-qtebs.

qarT. XII. 3. moswavle amoic-nobs da iyenebs saswavlo proeqtis prezentaciis Sesa-bamis xerxebs.

qarT. XII. 4. moswavle iyenebs sxvadasxva strategias saswa-vlo proeqtis prezentacii-saTvis.

qarT. XII. 5. moswavle kiTxu-lobs da aanalizebs sxva-dasxva periodis, qveynisa da kulturis teqstebs maTSi asaxuli informaciis, Teme-bis, ideebisa da problema-tikis TvalsazrisiT.

qarT. XII. 6. moswavle ada-rebs erTmaneTs sxvadasxva teqstSi asaxul faseulo-bebsa da Sexedulebebs.

qarT. XII. 7. moswavle aana-lizebs kulturuli, socia-luri da istoriuli faseu-lobebis gavlenas teqstsa da mis interpretaciaze.

qarT. XII. 8. moswavle aana-lizebs mxatvruli saxis Se-saqmnel enobriv saSualebebs.

qarT. XII. 9. moswavle aana-lizebs, ra efeqts axdens avtoris enobrivi arCevani mkiTxvelze sakuTari da sxvebis interpretaciebis Se-darebis safuZvelze.

qarT. XII. 10. moswavle irCevs da iyenebs kiTxvis efeqtur strategiebs.

qarT. XII. 11. moswavle wers gamokvlevas (mcire moculobis samecniero na-Sroms) winaswar SerCeul Temaze.

qarT. XII. 12. moswavle wers saswavlo referats ramdenime wyaros mixedviT.

qarT. XII. 13. moswavle wers mxatvruli nawarmoe-bis analizs.

qarT. XII. 14. moswavle iye-nebs weris saTanado stra-tegiebs.

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: zepirmetyveleba

qarT. XII. 1. moswavle warmoadgens saswavlo proeqts auditoriis winaSe.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� jgufTan erTad gansazRvravs Temas da problemas, romlis gadaWrasac iTva-

Page 72: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

102

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

liswinebs saswavlo proeqti;•� mkafiod da naTlad ayalibebs proeqtis mizans;•� arCevs masalas proeqtis saprezentaciod (citatebi, mosazrebebi, argumentebi,

kvlevis Sedegebi, faqtebi, statistikuri monacemebi da sxva);•� arCevs da iyenebs proeqtis saprezentaciod sxvadasxva vizualur saSuale-

bas (plakatebs, sqemebs, diagramebs, asociaciur da gonebriv rukebs da a. S.), riTac uadvilebs proeqtis aRqmas auditorias;

•� SesavalSi ayalibebs winaswari kvlevis Sedegebs, proeqtis ZiriTad mimar-Tulebebs da gansazRvravs formats;

•� proeqtis ZiriTad nawilSi warmoadgens dasmuli problemis gadawyvetis gzeb- sa da saSualebebs;

•� daskvniT nawilSi gansazRvravs mosalodnel Sedegebs;•� damajereblad scems pasuxs proeqtis irgvliv dasmul SekiTxvebs.

qarT. XII. 2. moswavle kritikulad aanalizebs da afasebs TanaklaselTa mier warmo- dgenil saswavlo proeqtebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs, ramdenad aqtualuria saswavlo proeqtSi warmodgenili proble-ma;

•� afasebs, ramdenad gasagebad, naTlad da mkafiod iyo warmodgenili mizani, pro-blema, sakvlevi Tema;

•� afasebs proeqtis miznisa da misi ganxorcielebis gzebis / saSualebebis adekva-turobas;

•� msjelobs imis Sesaxeb, ramdenad gasagebi iyo auditoriisaTvis warmodgenili proeqti (enis, leqsikis, terminologiis da a. S. TvalsazrisiT);

•� afasebs proeqtis warmomdgenis prezentabelurobas (SeZlo Tu vera audito-riis yuradRebis mipyroba, rogori iyo misi Jestikulacia, manerebi, hqonda Tu ara mxedvelobiTi kontaqti auditoriasTan, ramdenad keTilganwyobili iyo auditoriis mimarT da a. S.);

•� afasebs proeqtis prezentaciisas gamoyenebuli vizualuri masalis efeqturo-bas.

qarT. XII. 3. moswavle amoicnobs da iyenebs saswavlo proeqtis prezentaciis Sesaba- mis xerxebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� warmoadgens proeqts mkafiod Camoyalibebuli struqturiT: Sesavali nawili, winaswari kvlevis Sedegebi, problemis arsi, miznebi da amocanebi, ganxorcie-lebis gzebi, mosalodneli Sedegebi, Sefasebis kriteriumebi;

•� martivad, gasagebad ayalibebs saTqmels (Tavs aridebs rTuli konstruqciis winadadebebs; iyenebs martivi wyobis nominalur winadadebebs sqematuri aRwe-risaTvis, mosalodneli Sedegebis mkafiod warmosadgenad);

•� prezentaciisas mkveTrad gamoyofs proeqtis nawilebs da yuradRebas amaxvi-lebs am nawilebs Soris kavSirze: ramdenad Seuwyo xeli winaswarma kvlevam proeqtis am saxiT Camoyalibebas; ramdenad logikurad ukavSirdeba erTma-neTs proeqtis mizani da mosalodneli Sedegebi; ramdenad Seesabameba proeqtis ganxorcielebis gzebi da saSualebebi dasaxul mizans;

•� miipyrobs msmenelis yuradRebas (gamoyofs moxsenebis saintereso nawils spe-cialuri leqsikis, CanarTebis, ritorikuli SekiTxvebis, SeZaxilebis, inver-

Page 73: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

10�

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

siis saSualebiT. mag.: “aRmoCnda, rom es ase ar aris....” “es xom Zalian iolia...” “ra aris aq araCveulebrivi?” da sxva);da sxva);

•� proeqtis nawilebs Soris kavSirs gamoxatavs specialuri enobrivi saSualebe-biT (mizez-Sedegobrivi konstruqciebi, pirobiTi winadadebebi, droTa Tanamim-devrobisa da logikuri urTierTmimarTebis gamomxatveli sityvaTSexamebebi da winadadebis wyoba: mag., Tu ... maSin, vinaidan ... maSasadame, aqedan gamomdi-nare, Sesabamisad...; msmenelisadmi pirdapir mimarTvas: SevajamoT..., SeiZleba davaskvnaT..., miaqcieT yuradReba... da sxva).

qarT. XII. 4. moswavle iyenebs sxvadasxva strategias saswavlo proeqtis prezenta ciisaTvis.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� winaswar amzadebs prezentacias (gansazRvravs prezentaciis xangrZlivobas, arCevs mTavar saTqmels, amzadebs vizualur masalas da alagebs mas prezenta-ciis Tanamimdevrobis Sesabamisad...);

•� gadis repeticias megobrebis, ojaxis wevrebis an sarkis win (iniSnavs dros, varjiSobs maxvilisa da intonaciis, mimikis modificirebaSi);

•� prezentaciamde ecnoba auditorias da Seaqvs cvlilebebi auditoriis codnis donis, asakis, interesebis gaTvaliswinebiT;

•� prezentaciis Sinaarsis Sesabamisad axdens xmis modulacias (mniSvnelovan ideas / azrs warmoTqvams nela, xmamaRla da SeiZleba damarcvliTac, iyenebs logikur maxvilebs);

•� proeqtis erTi nawilidan meoreze gadasvlamde akeTebs pauzas da mimarTavs auditorias, aqvT Tu ara SekiTxvebi proeqtis am nawilTan dakavSirebiT;

•� zepiri gamosvlisTvis winaswar amoiwers baraTebze mniSvnelovan frazebs, mo-nacemebs an ZiriTad Tezisebs, romlebic exmareba prezentaciis Tanamimdevru-lad warmarTvaSi;

•� prezentaciisas inarCunebs mxedvelobiT kontaqts.

mimarTuleba: kiTxva

qarT. XII. 5. moswavle kiTxulobs da aanalizebs sxvadasxva periodis, qveynisa da kulturis teqstebs maTSi asaxuli informaciis, Temebis, ideebisa da problematikis TvalsazrisiT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� adarebs sxvadasxva drois, epoqis, kulturuli konteqstis da problemebis amsaxvel teqstebs da msjelobs maTs msgavseba-gansxvavebaze;

•� ganixilavs teqstSi mocemul informacias im periodis konteqstSi, romelSic Seqmnilia (an romelsac asaxavs) igi (magaliTad, TxzulebaSi `istoriani da azmani SaravandedTani~ - Tamaris meoTxe hipostasad gamocxadeba epoqis isto-riul realobasTan kavSirSi);

•� mxatvruli teqstidan amoarCevs detalebs, romlebSic, misi azriT, yvelaze ukeT aisaxeba konkretuli epoqa, kulturuli konteqsti da a.S.;

•� aanalizebs da ikvlevs msgavs an erTnair problemas sxvadasxva qveynisa da kulturis teqstebSi (magaliTad, asketizmis problema XIX saukunis qarTul da sazRvargareTul literaturaSi);

•� gamoTqvams varauds, Tu rogor Seicvleboda konkretuli teqsti, igi sxva so-cialuri, kulturuli an istoriuli konteqstis amsaxveli rom yofiliyo;

Page 74: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

10�

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

•� sxvadasxva epoqis literaturuli nawarmoebebis analizis safuZvelze adarebs erTmaneTs tradiciul da Tanamedrove faseulobebs;

•� teqstSi asaxuli problemis interpretaciisas iTvaliswinebs konkretuli epoqis Taviseburebebs (kulturuli, istoriuli, fsiqologiuri aspeqtebi);

•� kiTxulobs sxvadasxva kulturul konteqstSi Seqmnil literaturul nawar-moebebs da aanalizebs maTSi dasmul msgavs problematikas;

•� kiTxulobs Targmanebs da gamoTqvams Tavis mosazrebas erTi da imave nawar-moebis ori (an meti) Targmanis Taobaze (moswons / ar moswons) da cdilobs daasabuTos Tavisi arCevani.

qarT. XII. 6. moswavle adarebs erTmaneTs sxvadasxva teqstSi asaxul faseulobebsa da Sexedulebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� msjelobs sxvadasxva nawarmoebSi asaxuli faseulobebisa da Sexedulebebis msgavseba-gansxvavebaze;

•� msjelobs im faqtorebis Sesaxeb, romlebic sxvadasxva nawarmoebSi asaxul Sexedulebebsa da faseulobebs Soris arsebul gansxvavebebs ganapirobebs;

•� cvlis nawarmoebSi asaxuli movlenebis konkretul istoriul konteqsts (ad-gili, dro, adamianuri urTierTobebis formebi) saubrobs imaze, Tu rogor moqmedebs kulturuli, socialuri da istoriuli faseulobebi problemis arsis gagebasa da misi gadaWris gzebze.

qarT. XII. 7. moswavle aanalizebs kulturuli, socialuri da istoriuli faseulo bebis gavlenas teqstsa da mis interpretaciaze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� axasiaTebs nawarmoebSi aRweril adgils, dros, kulturul-socialur gare-e-mos;

•� msjelobs, sad gamovlinda nawarmoebSi konkretuli epoqis faseulobebi da Rirebulebebi;

•� msjelobs avtoris / personaJis faseulobebsa da Sexedulebebze, romelTac isini avlenen teqstSi ganviTarebul konfliqtTan mimarTebaSi;

•� aanalizebs avtoris / personaJis damokidebulebas konkretuli istoriuli epoqis faseulobebis mimarT;

•� akavSirebs am faqtorebs nawarmoebis SinaarsTan;•� iziarebs / ar iziarebs nawarmoebis personaJis an avtoris Sexedulebebs; ga-

moxatavs sakuTar damokidebulebas da saTanado argumentaciiT icavs mas; •� amoicnobs da xsnis teqstSi im universaluri simboloebis mniSvnelobas, rom-

lebic damaxasiaTebelia garkveuli istoriuli periodisa da kulturisaT-vis;

•� xsnis, Tu rogor SeiZleba Secvalos mkiTxvelis interpretacia socialuri, istoriuli da kulturuli garemos cvlilebam.

qarT. XII. 8. moswavle aanalizebs mxatvruli saxis Sesaqmnel enobriv saSualebebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� wakiTxul nawarmoebSi amoicnobs mxatvrul saxeebs da afasebs maT efeqturo-basa da mniSvnelobas;

•� ganarCevs mxatvrul nawarmoebSi movlenaTa (avtoriseul, personaJis) subie-

Page 75: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

10�

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

qtur da obieqtur xedvas;•� gaiazrebs enas, rogorc mxatvrul saxeTa Seqmnis saSualebas;•� adarebs erTmaneTs informaciis daniSnulebas mxatvrul da aramxatvrul te-

qstebSi da ganixilavs informacias, rogorc saSualebas mxatvruli saxis Ses-aqmnelad (gzas mxatvruli ganzogadebisken);

•� saubrobs imis Taobaze, rom aramxatvruli teqsti uSualod asaxavs realobas, mxatvruli teqsti ki met-naklebad wyvets uSualo kavSirs konkretul movle-nasTan da damoukidebel mxatvrul fenomens qmnis;

•� gaiazrebs poeturi logikis specifikurobas (`momwyurdi axla, ise momwyurdi, viT ubinaos yofna binaSi~, `am revolverSi aris rva tyvia, erTs gaimetebT? me gTxovT, momkaliT!~);

•� ganasxvavebs poetur xedvasa (`rogorc saZroxe qvabs oSxivari...~) da poetur xilvas (`stiroda suli cbier Rvinoebs...~, `da Semdeg ucnob pianinoebs atri-alebda tanjvis lirikiT~);

•� gaiazrebs konkretuli mxatvruli saxis Rirebulebas mxatvrul saxeTa siste-maSi.

qarT. XII. 9. moswavle aanalizebs, ra efeqts axdens avtoris enobrivi arCevani mkiTxvelze sakuTari da sxvebis interpretaciebis Sedarebis safuZvelze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs avtoris mier SemoTavazebul stils;•� saubrobs imaze, ramdenad Seesabameba avtoris mier SemoTavazebul stils mis

mier gamoyenebuli enobriv-gramatikuli konstruqciebi da leqsika;•� afasebs avtoriseuli individualuri stilis mniSvnelobas adamianur urTier-

TobaTa da samyarosadmi sakuTari damokidebulebis gamosaxatavad; •� saubrobs im mxatvrul-gamomsaxvelobiT xerxebze, romelTa meSveobiTac

nawarmoebSi gamoikveTeba avtoris / personaJis / neitraluri xedva, araordi-naluri da stereotipuri damokidebulebebi konkretuli problemis mimarT.

qarT. XII. 10. moswavle irCevs da iyenebs kiTxvis efeqtur strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs kiTxvis mizans (ratom vkiTxulob am teqsts?) da irCevs miznis Sesabamis strategias (gacnobisaTvis gadaaTvalierebs wigns, gadaxedavs anota-cias, winasityvaobas, sarCevs, Tavebis saxelwodebebs, ilustraciebs; infor-maciis moZiebis mizniT moZebnis sakvanZo sityvebs, winadadebebs, kiTxulobs Tavebis dasawyissa da dasasruls da a.S.; Seswavlisa da kvlevisaTvis kiTxu-lobs nela, xelaxla ubrundeba wakiTxuls, akeTebs Canawerebsa da Sesabamis aRniSvnebs;

•� SemuSavebuli aqvs teqstis markirebis sakuTari sistema (magaliTad, akeTebs warwerebs saniSneebze, iyenebs sxvadasxva feris markers wakiTxulis klasifi-cirebisaTvis da a. S.);

•� amoiwers / moniSnavs wakiTxulidan sxvadasxva qveynisaTvis damaxasiaTebel frazeologias, terminebs, leqsikas;

•� amoiwers / moniSnavs wakiTxulidan ama Tu im epoqisaTvis damaxasiaTebel ar-qaizmebsa da neologizmebs, qmnis mcire leqsikons;

•� moiZiebs Sesabamis informacias sxvadasxva wyaroebidan (enciklopedia, inter-

Page 76: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

10�

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

neti, istoriuli wyaroebi, presa da sxva) gansxvavebuli kulturis, qveynisa da epoqis nawarmoebSi asaxuli movlenis ukeT gasaazreblad.

mimarTuleba:: wera

qarT. XII. 11. moswavle wers gamokvlevas (mcire moculobis samecniero naSroms) winaswar SerCeul Temaze.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� winaswar SerCeuli TemisTvis amzadebs da aanalizebs masalas (informaciuli xasiaTis, kritikuli, samecniero, sakiTxis kvlevis istoria...)

•� sxvadasxva saSualebiT (leqsikonebi, saenciklopedio statiebi, dargobrivi cnobarebi, interneti da a. S.) gadaamowmebs SerCeul masalas sxvadasxva kri-teriumis mixedviT (wyaros sandooba, aqtualuroba, relevantoba...),

•� SerCeuli wyaroebidan amokrebil masalas iyenebs (imowmebs, perifrazirebas axdens, mokled gadmoscems) saTanado wesebis dacviT;

•� Sesabamis wyaroebze, masalaze, sakiTxis kvlevis istoriaze dayrdnobiT Camoa-yalibebs naSromis ZiriTad Tvalsazriss da misTvis mosaxerxebeli formiT Seadgens gegmas;

•� icavs samecniero naSromis formats: sakvlevi sakiTxi, mis Sesaxeb arsebuli literaturis (Tvalsazrisebis, Sexedulebebis) mimoxilva, moswavlis mier Catarebuli kvlevis Sedegebi, romelsac eyrdnoba naSromis ZiriTadi Tval-sazrisi, daskvna.

qarT. XII. 12. moswavle wers saswavlo referats ramdenime wyaros mixedviT.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� SearCevs Temas / Temebs referirebisaTvis; •� moiZiebs da garkveuli kriteriumebis mixedviT referatisTvis airCevs ramde-

nime wyaros;•� SerCeuli wyaroebidan amokrebs masalas / sakiTxebs, romlebsac arsebiTad

unda daeyrdnos saswavlo referati; •� adgens referatis gegmas;•� wers referats Sesabamis formatSi;•� mkafiod miuTiTebs referatisTvis SerCeul sxvadasxva wyaros da icavs Sesa-

bamis sqemas: Sesavali (wyaroebis dasaxeleba, gamoqveynebis dro da adgili; cnobebi avtoris Sesaxeb; calkeuli avtoris mier gamoyenebuli kvlevis meTo-di da a. S.);

•� SerCeuli TanamimdevrobiT gadmoscems calkeul wyaroebSi gaSuqebul sakiTxebs, problemebs; afasebs, udarebs, upirispirebs erTmaneTs sxvadasx-va wyaroSi gadmocemul Tvalsazrisebs; nawilobriv/sruliad eTanxmeba / ar eTanxmeba / iTvaliswinebs avtorTa debulebebs.

qarT. XII. 13. moswavle wers mxatvruli nawarmoebis analizs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� gansazRvravs nawarmoebis konceptualur ideas;•� Tavisuflad axdens mxatvruli teqstis analizis organizeba-struqturire-vruli teqstis analizis organizeba-struqturire-

bas;•� axasiaTebs personaJebs (adarebs da upirispirebs maT erTmaneTs); qmnis perso

Page 77: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

10�

qarTu

li ena d

a lit

erat

ur

a

naJTa fsiqologiur portrets konkretuli konteqstis mixedviT (saqcieli, gadawyvetileba, msjeloba da a. S.);

•� gansazRvravs konfliqtis arss da aanalizebs personaJTa damokidebulebas / mimarTebas am konfliqtTan;

•� werilobiT gadmoscems avtoris damokidebulebas nawarmoebSi asaxul faseu-lobebsa da Sexedulebebze;

•� aanalizebs teqstis mxatvrul-gamomsaxvelobiT saSualebebs (ganwyobis, per-sonaJTa saxeebis asaxva; nawarmoebis stili da ena; msjelobs leqsis ritmis, riTmis da sxva enobrivi saSualebebis Sesaxeb mxatvruli efeqtebis Sesaqmne-lad) da msjelobs, ramdenad Seesabameba es saSualebani nawarmoebis ZiriTad Sinaarss;

•� iyenebs citatebs nawarmoebidan sakuTari argumentebis dasasabuTeblad;•� msjelobs, Tu ra damokidebuleba aqvs avtors konkretuli istoriuli epoqis

kulturuli faseulobebis mimarT.

qarT. XII. 14. moswavle iyenebs weris saTanado strategiebs.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

•� sxvadasxva saxis teqstisaTvis (referati, gamokvleva, analizi) qmnis gegmas;•� agebs miznobriv sqemas (ra aris Cemi mizani? ra masalas gamoviyeneb miznis mi-

saRwevad? rogori iqneba Cemi naweris formati? ra saxis problemebi SeiZleba Semeqmnas muSaobisas da rogor SemeZleba maTi daZleva?);

•� wers naSromis Sav variants da Semdeg gadaamuSavebs nawers; •� asworebs nawers orTografiuli, punqtuaciuri da qarTuli saliteraturo

enis normebis mixedviT.

programis Sinaarsi

Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemuli Sinaarsis safuZvelze:

1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba

gramatikuli aspeqtebi: stilis raoba; tavtologia da paronomazia, kalki, atro-fia; funqciuri stilis gamoyeneba da daniSnuleba; enaTmecnieruli da poeturi sti-listika; mxatvruli teqstis lingvisturi analizi; ritorikuli SekiTxvebis arsi da struqtura; mizez-Sedegobrivi konstruqciebi, pirobiTi winadadebebi, droTa Tanamimdevrobisa da logikuri urTierTmimarTebis gamomxatveli sityvaTSexamebebi da winadadebis wyoba; ena, rogorc mxatvrul saxeTa Seqmnis saSualeba; mxatvrul saxeTa Seqmnis enobrivi meqanizmi; poeziis ena; poeturi logika; pirdapiri, iribi da arasakuTrivi pirdapiri naTqvami; arasakuTrivi pirdapiri naTqvamis qvesaxeobebi; teqstis redaqtirebisTvis aucilebeli gramatikuli, punqtuaciuri da orTogra-fiuli wesebi da normebi.

2. enis komunikaciuei aspeqtebi

saswavlo proeqti. proeqtis dagegmva, winaswari kvlevebi da maTi Sedegebi; proe-qtis werilobiTi gaformeba da prezentacia.

teqstis tipebi: saswavlo proeqti, gamokvleva (mcire moculobis samecniero naSro-mi), saswavlo referati.

Page 78: qarTuli - მთავარი wlamde/qartuli ena da literatura.pdf · qarTuli ena da literatura 1. zogadi nawili saganSi qarTuli ena da literatura Sesavali erovnul saswavlo gegmaSi

10�

qar

Tu

li

ena

da

lit

erat

ur

a

3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva

XII klasis bolos moswavles Camoyalibebuli unda hqondes is unar-Cvevebi, rom-lebic mas umaRles saswavlebelSi warmatebiT swavlis saSualebas miscems, anu swav-lebis am etapze aqcenti kvleviTi unar-Cvevebis formirebaze keTdeba. Tu XI klasSi moswavles saSualeba hqonda Seeswavla, gaeanalizebina da Seedarebina sxvadasxva periodis SedarebiT rTuli da mravalferovani literaturuli masala maTSi asaxu-li informaciis, Temebis, ideebisa da problematikis TvalsazrisiT, XII klasSi imave saqmianobas is axorcielebs sxvadasxva periodis, qveynisa da kulturis teqstebis safuZvelze. man unda ikvlios da gaaanalizos msgavsi an erTnairi problema sxva-dasxva qveynisa da kulturis teqstebSi, kulturuli, socialuri da istoriuli faseulobebis gavlena teqstSi ganviTarebul konfliqtsa da problemebis gadaWris gzebze. amitom, damamTavrebel klasSi izrdeba naTargmni literaturis xvedriTi wili (unda gaviTvaliswinoT isic, rom moswavle am droisaTvis unda flobdes ro-melime ucxour enas mainc, rac mas saSualebas miscems, Seadaros dedani Targmans). Janrobrivad da Tematurad mravalferovan literaturul masalasTan erTad swav-lebis am etapze SesaZlebeli da sasurvelicaa literaturuli kritikis, samecniero da kvleviTi xasiaTis, sakiTxis kvlevis istoriis amsaxveli masalis Semotanac.

rekomendebul mweralTa CamonaTvali:

iakob xucesi giorgi merCuleioane sabanisZedaviT aRmaSenebeliSoTa rusTavelivaxtang VIsulxan-saba orbelianidaviT guramiSvilibesik gabaSvilialeqsandre WavWavaZegrigol orbelianinikoloz baraTaSviligiorgi erisTaviilia WavWavaZeakaki wereTelialeqsandre yazbegi vaJa-fSaveladaviT kldiaSviliegnate ninoSvilivasil barnoviniko lorTqifaniZeleo qiaCelikonstantine gamsaxurdiamixeil javaxiSviligrigol robaqiZegeronti qiqoZedemna Sengelaiagalaktion tabiZetician tabiZepaolo iaSvilikolau nadiraZeterenti granelivalerian gafrindaSvilipolikarpe kakabaZegiorgi leoniZe

ioseb griSaSvilisimon Ciqovaniniko samadaSviliSoTa niSnianiZelado asaTianimirza gelovanilevan goTuagiorgi SatberaSviliguram rCeuliSviliWabua amirejibiana kalandaZemuxran maWavarianigivi gegeWkorinodar dumbaZearCil sulakaurirezo inaniSvilirezo WeiSvilinaira gelaSvilinodar wuleiskirioTar WilaZejemal qarCxaZeguram gegeSiZegoderZi CoxeliTamaz bibiluriguram doCanaSviliSoTa CantlaZebesik xaranaulilia sturuaguram asaTianioTar CxeiZevladimer sixaruliZejemal TofuriZenugzar SataiZeaka morCilaZe