PROGRAMACIÓN DE LINGUA CASTELÁ E …“N LEN… · 2.3 ÁREA: Lingua castelá e ... o Mª Rita...

1

PROGRAMACIÓN DE

LINGUA CASTELÁ E

LITERATURA

CURSO 2015-2016

2

ÍNDICE

1 INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN 5

1.1 Membros do departamento 1.2 Cursos e materias que imparte cada membro do departamento 1.3 Reunión de departamento 2 PROGRAMACIÓN POR CURSO E ÁREA

2.1 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO:1º E.S.O. 6 2.1.1 Obxectivos 2.1.2 Contidos 2.1.3 Temporalización 2.1.4 Metodoloxía 2.1.5 Materiais e recursos 2.1.6 Criterios de Avaliación 2.1.7.Estándares de aprendizaxe avaliables 2.1.8 Atención á diversidade: Materiais específicos Apoios ACis

2.2 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO:2º E.S.O. 11 2.2.1 Obxectivos 2.2.2 Contidos 2.2.3 Temporalización 2.2.4 Metodoloxía 2.2.5 Materiais e recursos 2.2.6 Avaliación

Métodos e procedementos: Criterios de avaliación

2.2.7 Atención á diversidade: Materiais específicos Apoios ACis

2.3 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO:3º E.S.O. 15 2.3.1 Obxectivos 2.3.2 Contidos 2.3.3 Temporalización 2.3.4 Metodoloxía 2.3.5 Materiais e recursos 2.3.6 Criterios de avaliación 2.3.7: Estándares de aprendizaxe avaliables 2.3.8 Atención á diversidade: Materiais específicos

3

2.4 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO:4º E.S.O. 21 2.4.1 Obxectivos 2.4.2 Contidos 2.4.3 Temporalización 2.4.4 Metodoloxía 2.4.5 Materiais e recursos 2.4.6 Avaliación


2.4.7 Atención á diversidade: Materiais específicos

2.5 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO:1ºBACHARELATO. 26 2.5.1 Obxectivos 2.5.2 Contidos 2.5.3 Temporalización 2.5.4 Metodoloxía 2.5.5 Materiais e recursos 2.5.6 Avaliación

Métodos e procedementos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables

2.5.7. Criterios de cualificación 2.5.8 Atención á diversidade: Materiais específicos

2.6 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO: 2ºBACHARELATO 34 2.6.1 Obxectivos 2.6.2 Contidos 2.6.3 Temporalización 2.6.4 Metodoloxía 2.6.5 Materiais e recursos 2.6.6 Avaliación


2.6.7.Criterios de cualificación 2.6.8. Atención á diversidade: Materiais específicos Apoios 2.6 ÁREA: Literatura Universal CURSO: 2ºBACHARELATO 40 2.6.1 Obxectivos 2.6.2 Contidos 2.6.3 Temporalización 2.6.4 Metodoloxía 2.6.5 Materiais e recursos

4

2.6.6 Avaliación Métodos e procedementos: Criterios de avaliación

2.6.7. Criterios de cualificación 2.6.8 Atención á diversidade: Materiais específicos 3. RECUPERACIÓN DE PENDENTES (por curso) 46 4. ATENCIÓN AO ALUMNADO REPETIDOR. 47 5. CONTRIBUCIÓN DAS MATERIAS AO LOGRO DAS COMPETENCIAS BÁSICAS. 47 6. PROGRAMACIÓN DA EDUCACIÓN EN VALORES 50 7. CONTRIBUCIÓN AO PLAN LECTOR 50 8. EMPREGO DAS TICs 53 9. PROCEDEMENTOS DE ACREDITACIÓN DE COÑECEMENTOS PREVIOS 53 10. CRITERIOS PARA AVALIAR A PROGRAMACIÓN E A PROPIA PRÁCTICA DOCENTE 54 11. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA 54 ANEXO I: CONTIDOS E CRITERIOS DE

AVALIACIÓN MÍNIMOS (por curso) 56 ANEXO II: CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN da ESO 64

5

1 INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

1.1 Membros do departamento o María Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda o Almudena Fernández Lanza o María del Carmen Ferreiro Salgado (Xefa Departamento ) o Dores Emma Villarino Cid

1.2 Cursos e materias que imparte cada membro do departamento

o María Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda (Xefa de Estudos), que impartirá Lingua castelá en dous grupos de 2º de Bacharelato. Sumando un total de 6 horas de docencia.

o Almudena Fernández Lanza, que impartirá docencia en dous grupos de 2ºde ESO e en catro grupos de 4º de ESO. Sumando un total de 18 horas de docencia.

o María del Carmen Ferreiro Salgado, (Xefa Departamento) que impartirá docencia en tres grupos de 1º de ESO e dous grupos de 1º de Bacharelato. Sumando un total de 18 horas de docencia.

o Dores Emma Villarino Cid, que impartirá docencia en catro grupos de 3º de ESO e dous grupos de 2º de ESO. Sumando un total de 18 horas de docencia.

o Mª Rita Ramilo, Interina de Lengua y literatura, compartida con el Departamento de inglés, que impartirá docencia en un grupo de 1º da ESO, en un grupo de 2º da ESO e Literatura Universal de 2º Bacharelato. Sumando un total de 11 horas de docencia.

1.3 Reunión de departamento

Haberá a lo menos unha reunión de departamento mensual que se fixará oportunamente, en función das necesidades.

6

2 PROGRAMACIÓN POR CURSO E ÁREA 2.1 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO: 1º E.S.O. 2.1.1 Obxectivos

a. Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social e cultural.

b. Utilizar a lingua para expresarse de forma coherente e adecuada ós diversos contextos da actividade social e cultural.

c. Coñecer a realidade plurilingüe de España e as variedades do castelán e valorar esta diversidade.

d. Utilizar a lingua oral na actividade social e cultural de forma adecuada ás distintas situacións comunicativas.

e. Empregar as diversas clases de escritos mediante os que se produce a comunicación.

f. Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar para buscar información e redactar textos propios.

g. Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información para obter, diversos tipos de opinións.

h. Facer da lectura fonte de pracer e crear hábitos lectores.

i. Comprender textos literarios utilizando coñecementos básicos sobre as convencións de cada xénero, recursos estilísticos e temas e motivos da tradición literaria.

j. Aproximarse ó coñecemento das máis relevantes mostras do patrimonio literario e velo no seu contexto histórico-cultural.

k. Aplicar con autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas lingüísticas básicas para comprender textos orais escritos e escribir e falar con adecuación, coherencia, cohesión e corrección.

l. Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que supoñían xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

2.1.2 Contidos Escoitar, falar, conversar:

α. Comprensión de noticias de actualidade próximas aos intereses do alumnado. β. Exposición de informacións de actualidade tomadas dos medios de

comunicación. χ. Narración oral, a partir dun guión preparado, coa axuda de medios audiovisuais

e das tecnoloxías da informacións e da comunicación. δ. Comprensión de textos orais utilizados no ámbito académico. ε. Participación activa en situacións de comunicación propias do ámbito

académico. φ. Participación activa en traballos en grupo.

7

Ler e escribir:

a. Comprensión de textos propios da vida cotiá. b. Comprensión de textos dos medios de comunicación atendendo a súa estructura

(xéneros, características...). c. Comprensión de textos do ámbito académico en diversos soportes, dicionarios,

glosarios, enciclopedias e webs educativas. d. Utilización dirixida da biblioteca e das tecnoloxías da información e da

comunicación como fonte di información. (TIC) e. Reflexión crítica con respecto á información. f. Composición de textos propios da vida cotiá. g. Composición de textos dos medios de comunicación. h. Composición de textos do ámbito académico: mapas, esquemas, resumos,

exposicións... en papel ou dixital. i. Utilización da composición escrita como fonte de información. j. Dominio das normas de presentación dos textos escritos tanto gramaticais,

ortográficas e tipográficas en papel ou dixital. Educación literaria:

a. Lectura de obras adecuadas á idade. b. Recitado de poemas, recoñecendo o ritmo, versificación figuras semánticas. c. Lectura de relatos de diferentes culturas recoñecendo rasgos do relato literario. d. Lecturas de obras teatrais recoñecendo os rasgos do texto dramático. e. Diferenciación dos grandes xéneros literarios a través da lectura. f. Composición de textos de intención literaria. g. Utilización dirixida da biblioteca do centro e virtuais. h. Desenvolvemento da autonomía lectora como fonte de pracer.

Coñecemento da lingua:

a. Observación das diferenzas entre comunicación oral e escrita e os usos coloquiais e formais.

b. Coñecemento xeral da divesidade lingüística e da súa distribución xeográfica. c. Coñecemento das modalidades da oración e dos modos verbais. d. Identificación das diferentes categorías gramaticais en textos orais e escritos. e. Recoñecemento e uso coherente das formas verbais sobre todo dos tempos de

pretérito na narración. f. Recoñecemento do funcionamento sintáctico dos verbos, identificando o suxeito

e os complementos e unha terminoloxía sintáctica básica: oración, suxeito, predicado nominal ou verbal.

g. Uso de procedementos para compoñer os enunciados con expresións de valor explicativo, aposicións, adxectivo.

h. Distinción entre palabras flexivas e non flexivas, coñecemento das categorías gramaticais e dos mecanismos de formación de palabras.

i. Interpretación das informacións lingüísticas dos dicionarios e outras obras de consulta.

j. Iniciación ó uso de dicionarios e de correctores ortográficos dos procesadores de textos.

k. Coñecemento e uso das normas ortográficas.

8

2.1.3 Temporalización Seguindo o ritmo do alumnado seguirase a orde secuencial do libro de texto que vai combinando os diferentes contidos. A nosa proposta é a seguinte: 1º trimestre: unidades 1 a 4 2º trimestre: unidades 5 a 8 3º trimestre: unidades 9 a 12

2.1.4 Metodoloxía Será fundamentalmente activa. Prestarase especial importancia ao perfeccionamento da escritura e da lectura. Realizaranse periodicamente actividades encamiñadas a mellorar a expresión oral: lecturas en voz alta, exposicións... Teranse en conta as influencias da lingua galega (tratarase de afondar no coñecemento e respecto de ambas linguas) No relativo á parte de Literatura, perseguirase unha iniciación ao texto literario dando a coñecer os diferentes xéneros. Faránse visitas á biblioteca para que o alumno entre en contacto con ela e saiba utilizar o servizo de préstamo. Ademais do libro de texto, utilizaranse cadernos, dicionarios, periódicos, revistas así como novas tecnoloxías (TICs). Como a asignatura de 1º curso consta de 4 horas de docencia, unha delas aproveitarase para facer lecturas. Así, faranse tres lecturas obligatorias ao longo do curso, unha por avaliación:

Cervantes, Don Quijote, Adaptación de Agustín Sánchez, Clásicos Adaptados de Vicens-Vives (Cucaña juvenil).

Luis Sepúlveda, El gato que enseñó a volar a la gaviota.

Conan Doyle, Estudio en escarlata, Ed. Anaya, Colección Clásicos a medida

2.1.5 Materiais e recursos

O libro de texto para 1º E.S.O. será LENGUA Y LITERATURA da Editorial Anaya.

Ademais do libro de texto e o CD correspondente, o alumno/a disporá dun dicionario manual e de diversas obras literarias de lectura obrigatoria, algunhas das cales poderá facilitarllas o propio seminario.

Igualmente, terá acceso a obras de consulta na biblioteca do IES cunha visita programada para coñecer o seu funcionamento.

Tamén se tratará de que o alumno entre en contacto coas novas tecnoloxías (TIC), elaborando traballos en soporte dixital, usando o corrector informático os dicionarios en CDROM, de maneira que poderán facer uso da aula de informática.

Farase uso de caderniños de ortografía, gramática e léxico que servirán de reforzo e repaso para os alumnos.

9

2.1.6 Criterios de avaliación 2.1.7.Estándares de aprendizaxe avaliables

Sintetizar o sentido global e a intención comunicativa de textos orais e escritos diferenciando as ideas principais e as secundarias.

Sintetiza o sentido global e a intención comunicativa de textos orais e escritos diferenciando as ideas principais e as secundarias.

Realizar a exposición oral dun tema de forma ordenada e clara utilizando as novas tecnoloxías.

Realiza a exposición oral dun tema de forma ordenada e clara utilizando as novas tecnoloxías.

Realizar guións, esquemas, resumos, narracións orais e escritas (en soporte papel e dixital) seleccionando e utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe e respectando as normas ortográficas e gramaticais.

Realiza guións, esquemas, resumos, narracións orais e escritas (en soporte papel e dixital)

Organizar e realizar, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información coa fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

Organiza e realiza, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información coa fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación. Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital.

Identificar e recoñecer as diferentes categorías gramaticais.

Identifica e recoñece as diferentes categorías gramaticais.

Coñecer os recursos literarios básicos. Coñece os recursos literarios básicos.

Identificar as características dos xéneros literarios.

Identifica as características dos xéneros literarios.

Identificar os diferentes tipos de textos orais e escritos polas súas características.

Identifica os diferentes tipos de textos orais e escritos polas súas características.

Redactar textos persoais sinxelos cumprindo as regras de corrección.

Redacta textos persoais sinxelos cumprindo as regras de corrección.

Coñecer e valorar a diversidade lingüística do seu grupo, do centro docente e da súa contorna.

Coñece e valora a diversidade lingüística do seu grupo, do centro docente e da súa contorna.

Ler e comprender con un grado crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos e intereses.

Le e comprende con un grado crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos e intereses. Fala en clase dos libros e comparte as súas impresiones cos compañeiros/as.

10

2.1.8 Atención á diversidade: Materiais específicos No departamento existe un material extra para traballar nas aulas que sirve como reforzo e repaso para os que o necesitan así como material que serve de complemento para o alumnado que necesita avanzar e ampliar os seus coñecementos.

Ese material foi recollido por todo o departamento.

Apoios O centro conta cunha profesora de apoio para primeiro de ESO á que se lle brinda material desde o departamento.

Tamén hai 4 grupos de reforzo educativo, favorecemos e fomentamos a coordinación entre os profesores destes grupos e facilitamos os materiais e a información requerida.

ACis Aínda non se pode saber o alumnado que terá ACIs neste curso, hai material recollido para eles con caderniños de reforzo de lectura, gramática, ortografía... e material que suxire o departamento de Orientación. As programacións fanse en colaboración co Dpto de Orientación segundo as necesidades específicas do alumnado. Normalmente espérase á Avaliación inicial a non ser que xa veña proposto polos departamentos de orientación de Primaria.

11

2.2 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO: 2º E.S.O. 2.2.1 Obxectivos a. Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social e

cultural. b. Utilizar a lingua para expresarse de forma coherente e adecuada ós diversos

contextos da actividade social e cultural. c. Coñecer a realidade plurilingüe de España e as variedades do castelán e valorar esta

diversidade. d. Utilizar a lingua oral na actividade social e cultural de forma adecuada ás distintas

situacións comunicativas.

e. Empregar as diversas clases de escritos mediante os que se produce a comunicación.

f. Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar para buscar información e redactar textos propios.

g. Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información para obter, diversos tipos de opinións.

h. Facer da lectura fonte de pracer e crear hábitos lectores.

i. Comprender textos literarios utilizando coñecementos básicos sobre as convencións de cada xénero, recursos estilísticos e temas e motivos da tradición literaria.

j. Aproximarse ó coñecemento das máis relevantes mostras do patrimonio literario e velo no seu contexto histórico-cultural.

k. Aplicar con autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas lingüísticas básicas para comprender textos orais escritos e escribir e falar con adecuación, coherencia, cohesión e corrección.

l. Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que supoñían xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

2.2.2 Contidos Falar, escoitar, conversar:

a. Comprensión de informacións de actualidade procedentes dos medios de comunicación.

b. Exposición de informacións de actualidade tomadas dos medios de comunicación. c. Narración oral, a partir dun guión preparado, coa axuda de medios audiovisuais e

das tecnoloxías da informacións e da comunicación. d. Comprensión de textos orais utilizados no ámbito académico. e. Participación activa en situacións de comunicación propias do ámbito académico. f. Participación activa en traballos en grupo. g. Utilización da lingua para tomar conciencia dos coñecementos. Ler e escribir:

a. Comprensión de textos propios da vida cotiá. b. Comprensión de textos dos medios de comunicación atendendo a súa estrutura

(xéneros, características...).

12

c. Comprensión de textos do ámbito académico en diversos soportes, dicionarios, glosarios, enciclopedias e webs educativas.

d. Utilización dirixida da biblioteca e das tecnoloxías da información e da comunicación como fonte di información. (TIC)

e. Reflexión crítica con respecto á información. f. Composición de textos propios da vida cotiá. g. Composición de textos dos medios de comunicación. h. Composición de textos do ámbito académico: mapas, esquemas, resumos,

exposicións... En papel ou dixital. i. Utilización da composición escrita como fonte de información. j. Dominio das normas de presentación dos textos escritos tanto gramaticais,


a. Lectura de obras adecuadas á idade. b. Recitado de poemas, recoñecendo o ritmo, versificación figuras semánticas. c. Lectura de relatos de diferentes culturas recoñecendo rasgos do relato literario. d. Lecturas de obras tetarais recoñecendo o rasgos dos subxéneros dramáticos. e. Diferenciación dos grandes subxéneros literarios a través da lectura. f. Composición de textos de intención literaria. g. Utilización dirixida da biblioteca do centro e virtuais. h. Desenvolvemento da autonomía lectora como fonte de pracer. Coñecemento da lingua:

a. Recoñecemento das diferenzas entre comunicación oral escrita e os usos coloquiais e formais.

b. Recoñecemento da divesidade lingüística e da súa distribución xeográfica. c. Coñecemento dos significados contextuais que adquiren as modalidades da oración. d. Identificación das formas de deíxe persoal temporal e espacial en textos orais e

escritos. e. Identificación dalgúns conectores textuais (orde, explicación e contraste, elipses e

uso do hiperónimo). f. Recoñecemento e uso coherente das formas verbais sobre todo dos valores do

presente de indicativo. g. Recoñecemento do funcionamento sintáctico dos verbos, identificando o suxeito

(axente, causa, paciente), complementos, predicado nominal e verbal. h. Uso de procedementos para compoñer os enunciados con expresións de valor

explicativo, e emprego de construcións de participio e de xerundio. i. Distinción entre palabras flexivas e non flexivas, coñecemento das categorías

gramaticais e dos mecanismos de formación de palabras. j. Interpretación das informacións lingüísticas dos diccionarios e outras obras de

consulta. k. Coñecemento e uso das normas ortográficas apreciando o seu valor social. 2.2.3 Temporalización Primer trimestre: Las funciones del lenguaje. Denotación y connotación. Acentuación de palabras agudas, llanas y esdrújulas.

13

Usos de B/V. El sustantivo. Clasificación. El adjetivo. Clasificación. Las figuras retóricas: personificación, antítesis, comparación, metáfora, aliteración. La narración I Sujeto, Predicado y Atributo: identificación y clasificación. 2º Trimestre: La narración II, III Usos de G/J La diptongación. Los hiatos. La conjugación verbal. Perífrasis verbales vs. locuciones verbales. Los valores verbales. La onomatopeya, la gradación y la paronimia. Tercer Trimestre: Usos de la H Los triptongos. Los campos semánticos. Las familias léxicas. Los determinativos. Clasificación y usos. Los pronombres. El adverbio. Clasificación. Las preposiciones y conjunciones. La narración IV. Las funciones sintácticas. Identificación: C.D.; C.I; C. Ag.; C.Ptivo.; C. Rég.; C. C. Lectura obligatoria: Primer Trimestre: Sonia Mirón, Si tú quieres, Ed Círculo Rojo Segundo Trimestre: Antología 2, Ed. Almadraba. Tercer Trimestre: José Luis Velasco, El misterio del eunuco, Ed SM, Gran Angular 2.2.4 Metodoloxía Será fundamentalmente activa.

Prestarase especial importancia ao perfecionamiento da escritura e da lectura. Realizaranse periodicamente actividades encamiñadas a mellorar a expresión oral: lecturas en voz alta, exposicións... Teranse en conta as influencias da lingua galega (tratarase de afondar no coñecemento e respecto de ambas linguas) No relativo á parte de Literatura, perseguirase unha iniciación ao texto literario dando a coñecer os grandes fitos da cultura occidental. Faranse visitas á biblioteca para que o alumno entre en contacto con ela. Se se pode levarase aos alumnos a ver unha obra teatral para que coñezan en directo o espectáculo e as súas características.

14

Ademais do libro de texto, utilizaranse cadernos, dicionarios, cadernos do profesor, periódicos, revistas así como novas tecnoloxías (TIC). Faranse algunhas lecturas obligatorias ao longo do curso, unha por avaliación

2.2.5 Materiais e recursos O libro de texto para 2º E.S.O. será Broquel, Ed. Almadraba.

Ademais do libro de texto, o alumnado disporá dun dicionario manual e de diversas obras literarias de lectura obrigatoria, algunhas das cales poderá facilitarllas o propio seminario e a biblioteca.

Igualmente, o alumno terá acceso a obras de consulta na biblioteca do IES cunha visita programada para coñecer o seu funcionamento.

Tamén se tratará de que o alumno entre en contacto coas novas tecnoloxías (TIC), elaborando traballos en soporte dixital, usando o corrector informático, os dicionarios en CDROM, de maneira que poderán facer uso da aula de informática.

Farase uso de caderniños de ortografía, gramática e léxico que servirán de reforzo e repaso para os alumnos/as. 2.2.6 Avaliación Métodos e procedementos Toda avaliación educativa busca favorecer a reflexión e o debate dos implicados, e a súa aprendizaxe a partir da súa propia experiencia. Por iso debe suscitarse baixo as formas de coavaliación, autoavaliación e avaliación cualitativa do proceso educativo, do alumno e do profesor.

Á vista do anterior, resulta imprescindible que se leve un diario de clase onde se anoten contidos, observacións, reaccións, reflexións, por parte do profesor, que axudarán á avaliación do proceso educativo.

Seguiremos sempre o mesmo proceso:

1. Avaliación inicial: mapa conceptual inicial a partir do cal o profesor seleccionará as actividades que permitan un adecuado progreso dos alumnos-as. 2. Avaliación procesual: continuada de acordo cos traballos de clase día a día. A observación e seguimento dos alumnos centrarase en aspectos como:

• Grado de participación nas actividades propostas no aula. • Grado de interese e gusto alcanzado pola lectura a través dos comentarios e debates sobre os libros lidos. • Presentación de traballos persoais (en soporte dixital e papel). • Probas obxectivas escritas sobre os temas tratados en clase.

3. Avaliación sumativa: nesta terase en conta todos os elementos anteriormente descritos e outros como:

• Correcta expresión oral e escrita. • Ortografía e puntuación. • Riqueza de léxico.

15

Criterios de avaliación

a. Captar o sentido global e a intención comunicativa de textos orais diferenciando as ideas principais e as secundarias.

Comprender o sentido global e a intención comunicativa de textos escritos diferenciando as ideas principais e as secundarias.

Realizar a exposición oral sinxela dun tema de forma ordenada e clara utilizando as novas tecnoloxías e a comunicación.

Realizar guións, esquemas, resumos, narracións orais e escritas (en soporte papel e dixital) seleccionando e utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe e respectando as normas ortográficas e gramaticais.

Expoñer unha opinión persoal sobre unha lectura dunha obra literaria axeitada ao alumno.

Recoñecer a estrutura e os elementos dos xéneros literarios básicos. Aplicar os coñecementos literarios na comprensión e valoración do texto. Identificar os diferentes tipos de textos orais e escritos polas súas características

evitando a discriminación. Aplicar os coñecementos literarios na valoración de fragmentos atendendo á

caracterización dos subxéneros, versificación e funcionalidade dos recursos retóricos.

b. Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso lingüístico. c. Coñecer unha terminoloxía lingüística básica. d. Compoñer textos, en soporte papel ou dixital, seguindo os modelos literarios.

2.2.7 Atención á diversidade Materiais específicos No departamento existe un material extra para traballar nas aulas que sirve como reforzo e repaso para os que o necesitan. Entre ese material tamén hai actividades de ampliación para os que poden avanzar máis.

Ese material foi recollido por todo o departamento Apoios O centro conta cunha profesora de apoio para segundo de ESO á que se lle brinda material desde o departamento.

Tamén hai 5 grupos de reforzo educativo, favorecemos e fomentamos a coordinación entre os profesores destes grupos e facilitamos os materiais e a información requerida.

ACIs O alumnado que tivo ACIs no curso pasado seguirá, posiblemente coas ACIs. Estudiaranse outros posibles casos, como alumnado repetidor, por si fose necesario da. pero o hai material recollido para eles con caderniños de reforzo de lectura, gramática, ortografía...

16

2.3 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO: 3º E.S.O. 2.3.1 Obxectivos α. Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social e

cultural. β. Utilizar a lingua para expresarse de forma coherente e adecuada ós diversos

contextos da actividade social e cultural. χ. Coñecer a realidade plurilingüe de España e as variedades do castelán e valorar esta

diversidade. δ. Utilizar a lingua oral na actividade social e cultural de forma adecuada ás distintas


ε. Empregar as diversas clases de escritos mediante os que se produce a comunicación.

φ. Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar para buscar información e redactar textos propios.

γ. Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información para obter, diversos tipos de opinións.

η. Facer da lectura fonte de pracer e crear hábitos lectores.

ι. Comprender textos literarios utilizando coñecementos básicos sobre as convencións de cada xénero, recursos estilísticos e temas e motivos da tradición literaria.

ϕ. Aproximarse ó coñecemento das máis relevantes mostras do patrimonio literario e velo no seu contexto histórico-cultural.

κ. Aplicar con autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas lingüísticas básicas para comprender textos orais escritos e escribir e falar con adecuación, coherencia, cohesión e corrección.

λ. Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que supoñían xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

2.3.2 Contidos Escoitar, falar e conversar:

a. Comprensión de textos procedentes dos medios de comunicación audiovisuais, reportaxes e entrevistas da radio e televisión.

b. Exposición da información de actualidade tomadas dos medios de comunicación. c. Narración oral sinxela a partir dun guión preparado, coa axuda de medios

audiovisuais e das tecnoloxías da informacións e da comunicación. d. Comprensión de textos orais utilizados no ámbito académico. e. Colaboración en actividades de aprendizaxe indiviual ou compartidas, búsqueda de

información. f. Participación en actividades de aprendizaxe compartida. g. Utilización da lingua para tomas conciencia dos coñecementos. Ler e escribir:

a. Comprensión de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais.

17

b. Comprensión de textos dos medios de comunicación atendendo as diferenzas entre información e opinión.

c. Comprensión de textos do ámbito académico en diversos soportes, dicionarios, glosarios, enciclopedias e webs educativas.

d. Utilización dirixida da biblioteca e das tecnoloxías da información e da comunicación como fonte de información. (TIC)

e. Reflexión crítica con respecto á información evitando a discriminación. f. Composición de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais como diarios,

circulares... g. Composición de textos propios dos medios de comunicación reportaxes, entrevistas,

en soporte dixital ou papel. h. Composición de textos do ámbito académico: mapas, esquemas, resumos,



a. Lectura de obras adecuadas á idade relacionadas cos períodos e autores literarios da Idade Media ata o século XVII.

b. Recitado de poemas tratando certos temas dos distintos períodos e correntes literarias e valorando os recursos retóricos e métricos do texto.

c. Lectura de relatos da narrativa desde a épica medieval en verso á narración moderna en prosa, e os seus personaxes.

d. Lecturas de obras teatrais do teatro clásico español, recoñecendo as características formais e temáticas.

e. Composición de textos de intención literaria e de traballos sinxelos. f. Utilización dirixida da biblioteca do centro e virtuais. g. Desenvolvemento da autonomía lectora como fonte de pracer e de coñecemento

doutras culturas e mundos e tempos. Coñecemento da lingua:

a. Coñecemento das diferenzas entre usos orais formais e informais da lingua e da súa adecuación.

b. Recoñecemento e uso dos significados das modalidades da oración e das perífrases verbais de carácter modal.

c. Identificación dos usos deícticos de cortesía e de confianza. d. Identificación e uso dos conectores textuais (distributivos, orde contraste

explicación e causa) e os fenómenos de nominalización e hiperonimia. e. Recoñecemento e uso coherente das formas verbais con especial atención ás

perífrases verbais aspectuais. f. Identificación do suxeito e dos complementos verbais e uso da terminoloxía

sintáctica: enunciado, frase e oración, suxeito, predicado, pred. nominal e verbal, verbo e complementos; axente, causa e paciente; oración activa, pasiva, transitiva, intransitiva, complemento directo, indirecto, de réxime, circunstancial, axente e atributo; cláusula simple e complexa; oracións bipolares.

g. Coñecemento das clases de palabras e da súa forma (flexión, afixos…). h. Interpretación das informacións lingüísticas dos dicionarios e outras obras de

consulta. i. Uso autónomo do dicionario e de correctores dos procesadores de textos.

18

j. Coñecemento e uso das normas ortográficas apreciando o seu valor social 2.3.3 Temporalización Dado que o libro de texto vén estruturado en bloques de contido iranse distribuíndo durante as tres avaliacións en función ás necesidades do alumnado e do programa. 1º trimestre: unidades 1,2 de lingua e 1 e 2 de literatura medieval 2º trimestre: unidades 3 e 4 de lingua e 3 e 4 de literatura ( Prerrenacemento e Renacemento) 3º trimestre: unidades 5 e 6 de lingua e 5 e 6 de literatura (Barroco) 2.3.4 Metodoloxía Será fundamentalmente activa Prestarase especial importancia ao perfeccionamento da ortografía. Realizaranse periodicamente actividades para mellorar a expresión oral: lecturas en voz alta, exposicións... Teranse en conta as influencias da lingua galega (tratarase de afondar no coñecemento e respecto de ambas linguas) No relativo á parte de Literatura, perseguirase unha iniciación ao texto literario dando a coñecer a Historia de la Literatura Española, as súas obras e autores fundamentais. Ademais do libro de texto, utilizaranse cadernos, dicionarios, cadernos do profesor, periódicos, revistas así como o que poden aportar os medios de comunicación (radio, prensa e televisión). Tratarase de que o alumno manexe o soporte dixital e papel e faga un uso racional do procesador de textos e da informática aplicada á asignatura (TIC). Faranse tres lecturas obrigatorias ao longo do curso, unha por avaliación: Pedro Muñoz Seca,La venganza de don Mendo, Cátedra Don Juan Manuel, El Conde Lucanor, Adaptación de Vicens Vives Isabel Allende, La ciudad de las bestias, Mondadori 2.3.5 Materiais e recursos O libro de texto para 3º E.S.O. será Lengua castellana y literatura 3º E.S.O., ed. Akal.

Ademais do libro de texto, o alumno disporá dun dicionario manual e de diversas obras literarias de lectura obrigatoria, algunhas das cales poderá facilitarllas o propio seminario e a biblioteca.


Tamén se tratará de que o alumno entre en contacto coas novas tecnoloxías (TIC), elaborando traballos en soporte dixital, usando o corrector informático os dicionarios en cdrom, de maneira que poderán facer uso da aula de informática.


19

2.3.6 Criterios de avaliación 2.3.7. Estándares de aprendizaxe avaliables

Captar e reter as ideas esenciais e intencións de textos orais e escritos, de diferente tipo, reproducindo o seu contido.

Capta as ideas esenciais e intencións de textos orais e escritos, de diferente tipo, reproducindo o seu contido.

Sintetizar oral ou por escrito o sentido global de textos de diferente tipo.

Sintetiza oral ou por escrito o sentido global de textos de diferente tipo.

Realizar guións, esquemas etc., seleccionando e utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe.

Realiza guións, esquemas etc., seleccionando e utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe.

Producir textos escritos (en soporte dixital ou papel) de diferente tipo (adecuándoos á situación, utilizando as estruturas organizativas de cada un e respectando os criterios de correción).

Produce textos escritos (en soporte dixital ou papel) de diferente tipo (adecuándoos á situación, utilizando as estruturas organizativas de cada un e respectando os criterios de correción).

Organizar e realizar, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información coa fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

Organiza e realiza, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información coa fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

Distinguir e analizar as categorías morfolóxicas.

Distingue e analiza as diferentes categorías morfolóxicas.

Distinguir e analizar as relacións sintácticas.

Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple, diferenciando suxeito e predicado.

Transforma oracións activas en pasivas e viceversa.

Distinguir a formación das palabras e os seus compoñentes.

Distingue a formación das palabras e os seus compoñentes.

Recoñecer as características máis relevantes dos períodos literarios estudados.

Recoñece as características máis relevantes dos períodos literarios estudados.

Recoñecer os máis importantes procedementos retóricos.

Recoñece os máis importantes procedementos retóricos.

Coñecer o xénero ao que pertence un texto literario e a súa estrutura básica.

Coñece o xénero ao que pertence un texto literario e a súa estrutura básica.

Recoñecer e identificar en textos orais e escritos distinto tipo de imaxes e expresións que denoten algunha forma de discriminación social, racial, sexual etc. Evitar o seu uso e utiliza outras alternativas.

Recoñece en textos orais e escritos distinto tipo de imaxes e expresións que denoten algunha forma de discriminación social, racial, sexual etc. Evita o seu uso e utiliza outras alternativas.

Localizar nun mapa e recoñece as linguas de España e explica algunha das súas

Localiza nun mapa e recoñece as linguas de España e explica algunha das súas

20

características diferenciais, comparando varios textos e recoñece as súas oríxes históricas.

características diferenciais, comparando varios textos e recoñece as súas oríxes históricas.

Identificar estructuras textuais diferentes: narración, descripción, prescripción, argumentación e exposición. Explicar os mecanismos lingüísticos que a diferencian os tipos de discurso.

Identifica estructuras textuais diferentes: narración, descripción, prescripción, argumentación e exposición. Explica os mecanismos lingüísticos que a diferencian os tipos de discurso

Ler e comprender unha selección de textos literarios, en versión orixinal ou adaptados, e representativos da literatura da Idade Media ao Século de Ouro, identificando o tema, resumindo o seu contido e interpretando a linguaxe literaria.

Le e comprende unha selección de textos literarios, en versión orixinal ou adaptados, e representativos da literatura da Idade Media ao Século de Ouro, identificando o tema, resumindo o seu contido e interpretando a linguaxe literaria.

2.3.8 Atención á diversidade Materiais específicos No departamento existe un material extra para traballar nas aulas que serve como reforzo e repaso para os que o necesitan así mesmo entre ese material tamén hai actividades de ampliación para os que poden avanzar máis.


21

2.4 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO: 4º E.S.O. 2.4.1 Obxectivos a. Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social e

cultural. b. Utilizar a lingua para expresarse de forma coherente e adecuada ós diversos

contextos da actividade social e cultural.

c. Utilizar a lingua oral na actividade social e cultural de forma adecuada ás distintas situacións comunicativas.

d. Empregar as diversas clases de escritos mediante os que se produce a comunicación.

e. Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar para buscar información e redactar textos propios.

f. Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información para obter, diversos tipos de opinións.

g. Facer da lectura fonte de pracer e crear hábitos lectores.

h. Comprender textos literarios utilizando coñecementos básicos sobre as convencións de cada xénero, recursos estilísticos e temas e motivos da tradición literaria.

i. Aproximarse ó coñecemento das máis relevantes mostras do patrimonio literario e velo no seu contexto histórico-cultural.

j. Aplicar con autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas lingüísticas básicas para comprender textos orais escritos e escribir e falar con adecuación, coherencia, cohesión e corrección.

k. Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que supoñían xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

2.4.2 Contidos Escoitar, falar e conversar:

a. Comprensión de textos procedentes dos medios de comunicación audiovisuais, reportaxes e entrevistas e opinións da radio e televisión.

b. Exposición da información de actualidade tomadas dos medios de comunicación tendo en conta os diferentes puntos de vista.

c. Presentación oral ben estruturada a partir dun guión preparado, coa axuda de medios audiovisuais e das tecnoloxías da informacións e da comunicación.

d. Utilización da lingua para tomas conciencia dos coñecementos. Ler e escribir:

a. Comprensión de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais e disposicións legais e folletos.

b. Comprensión de textos dos medios de comunicación atendendo aos xéneros de opinión, editoriais ou columnas.

c. Comprensión de textos do ámbito académico en diversos soportes, diccionarios, glosarios, enciclopedias e xebs educativas.

22

d. Utilización dirixida da biblioteca e das tecnoloxías da información e da comunicación como fonte de información. (TIC)

e. Reflexión crítica con respecto á información evitando a discriminación. f. Composición de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais como foros,

instancias, folletos, curricula vitae. g. Composición de textos propios dos medios de comunicación tales como artigos de

opinión, cartas ao director, en soporte dixital ou papel. h. Composición de textos do ámbito académico: mapas, esquemas, resumos,



a. Lectura de obras adecuadas á idade relacionadas cos períodos e autores literarios do século XIX ata a actualidade.

b. Recitado de poemas contemporáneos achegándonos ao simbolismo e as vangardas, valorando os recursos retóricos e métricos dos poemas.

c. Lectura de relatos contemporáneos analizando as súa estrutura e voces narrativas. d. Lecturas de obras tetarais contemporáneas, recoñecendo as características formais e

temáticas. e. Coñecemento das características xerais dos grandes períodos literarios desde o

século XIX ata a actualide. f. Ahegamento aos grandes autores deste período literario. g. Composición de textos de intención literaria. h. Utilización dirixida da biblioteca do centro e virtuais. i. Desenvolvemento da autonomía lectora como fonte de pracer e de coñecemento

doutras culturas e mundos e tempos. Coñecemento da lingua:

a. Coñecemento das diferenzas entre os diferentes rexistros da lingua adaptándoos a cada situación comunicativa.

b. Coñecemento da diversidade lingüística de España (linguas e dialectos) e reflexión sobre a situación actual.

c. Utilización das formas da subxectividade en textos expositivos e argumentativos. d. Identificación e uso dos conectores textuais especialmente os de causa,

consecuencia, e condición. e. Recoñecemento e uso coherente da correlación temporal da coordinación e

subordinación e no discurso (estilo directo e indirecto). f. Recoñecemento do suxeito e dos complementos verbais incluíndo as subordinadas

substantivas, adxectivas, e adverbiais e uso da terminoloxía sintáctica: enunciado, frase e oración, suxeito, predicado, pred. Nominal e verbal, verbo e complementos; axente, causa e paciente e impersonal; oración activa, pasiva, transitiva, intransitiva, complemento directo, indirecto, de réxime, circunstancial, axente e atributo; oración subordinada substantiva, adxectivas e adverbiais.

g. Uso de procedementos para compoñer enunciados cohesivos mediante o emprego de termos como: aposicións, adxectivo, e oracións de relativo, construcións de participio e de xerundio; coordinadas(copulativa, disxuntiva, adversativa e consecutiva); subordinadas adverbiais, causais, consecutivas, condicionais e concesivas.

23

h. Interpretación das informacións lingüísticas dos diccionarios e outras obras de

consulta. i. Uso autónomo do dicionario e de correctores dos procesadores de textos. j. Coñecemento e uso das normas ortográficas con usos dos termos apropiados como

sílaba tónica, til diacrítico) apreciando o seu valor social 2.4.3 Temporalización Dado que o libro de texto vén estruturado en bloques de contido iranse distribuíndo durante as tres avaliacións en función ás necesidades do alumnado e do programa. 1º trimestre: Repaso da gramática. Literatura: Unidades 1-2 2º trimestre: Cláusula simple e composta: sub. sust., adx., adv.. Literatura: Unidades 3-4-5 3º trimestre: Oración. Literatura: 6-7-8-9. 2.4.4 Metodoloxía Será fundamentalmente activa. Prestarase especial importancia ao perfeccionamiento da ortografía. Realizaranse periódicamente actividades encamiñadas a mellorar a expresión oral: lecturas en voz alta, exposicións... Teranse en conta as influencias da lingua galega (tratarase de afondar no coñecemento e respecto de ambas linguas) No relativo á parte de Literatura, perseguirase unha iniciación ao texto literario dando a coñecer a Historia de la Literatura Española, as súas obras e autores fundamentais. Ademais do libro de texto, utilizaranse cadernos, dicionarios, cadernos do profesor, periódicos, revistas así como o que poden aportar os medios de comunicación (radio, prensa e televisión). Tratarase de que o alumno manexe o soporte dixital e papel e faga un uso racional do procesador de textos e da informática aplicada á asignatura (TIC). Faranse tres lecturas obligatorias ao longo do curso, unha por avaliación:

Gustavo Adolfo Bécquer, Leyendas (Selección). Fernando Arrabal, Pic-nic. Los mejores relatos españoles del siglo XX, Alfaguara. (Selección). .

2.4.5 Materiais e recursos O libro de texto para 4º E.S.O. será Lengua castellana y literatura 4º E.S.O., ed. Akal.

Ademais do libro de texto, o alumno disporá dun dicionario manual e de diversas obras literarias de lectura obrigatoria, algunhas das cales poderá facilitarllas o propio seminario e a biblioteca.


24



2.4.6 Avaliación Métodos e procedementos: Toda avaliación educativa busca favorecer a reflexión e o debate dos implicados, e a súa aprendizaxe a partir da súa propia experiencia. Por iso debe suscitarse baixo as formas de coavaliación, autoavaliación e avaliación cualitativa do proceso educativo, do alumno e do profesor.



1. Avaliación inicial: mapa conceptual inicial a partir do cal o profesor seleccionará as actividades que permitan un adecuado progreso dos alumnos-as. Durante o primeiro trimestre farase un repaso dos contidos gramaticais de terceiro para así aclarar os contidos e partir para unha millor aprendizaxe. 2. Avaliación procesual: continuada de acordo cos traballos de clase día a día. A observación e seguimento dos alumnos centrarase en aspectos como:

• Grado de participación nas actividades propostas no aula. • Grado de interese e gusto alcanzado pola lectura a través dos comentarios e debates sobre os libros lidos. • Presentación de traballos persoais (en soporte dixital e papel) e grupais. • Probas obxectivas escritas sobre os temas tratados en clase.


• Correcta expresión oral e escrita. • Ortografía e puntuación.

Riqueza de léxico. Criterios de avaliación a. Ter unha boa corrección ortográfica. b. Captar e reter as ideas esenciais e intencións de textos orais e escritos, de diferente

tipo, reproducindo o seu contido. c. Sintetizar oralmente ou por escrito o sentido global de textos escritos, de diferente

tipo. d. Realizar guións, esquemas etc., seleccionando e utilizando a técnica máis útil en

cada tarefa de aprendizaxe. e. Producir textos escritos (coa axuda dos medios de comunicación e das TIC) de

diferente tipo (adecuándoos á situación, utilizando as estruturas organizativas de cada un e respectando os criterios de corrección).

25

f. Organizar e realizar, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información coa fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

g. Distinguir e analizar as relacións sintácticas. h. Distinguir e analizar as categorías gramaticais. i. Comprender o contido das lecturas realizadas. j. Recoñecer as características máis relevantes dos períodos literarios estudados. k. Coñecer o xénero ao que pertence un texto literario e a súa estrutura básica. l. Recoñecer os máis importantes procedementos retóricos, expresando unha opinión

persoal sobre os aspectos máis apreciados. m. Recoñecer e identificar en textos orais e escritos distinto tipo de imaxes e expresións

que denoten algunha forma de discriminación social, racial, sexual etc. Evita o seu uso e utiliza outras alternativas.

n. Coñecer a terminoloxía lingüística necesaria para a reflexión sobre o uso. o. Aplicar os coñecementos sobre a lingua e usalo para resolver problemas.

2.4.7 Atención á diversidade Materiais específicos No departamento existe un material extra para traballar nas aulas que sirve como reforzo e repaso para os que o necesitan.

Entre ese material tamén hai complemento para os que poden avanzar máis.


.

26

2.5 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO: 1º Bacharelato 2.5.1 Obxectivos a. Comprender discursos orais e escritos dos diferentes contextos da vida social e

cultural, especialmente do ámbito académico e comunicativo. b. Expresarse oralmente e por escrito mediante discursos coherentes, correctos e

adecuados ás diversas situacións comunicativas. c. Utilizar e valorar a lingua oral e a escrita como medios eficaces de comunicación e

de adquisición de novos coñecementos desenvolvendo un discurso racional. d. Obter, interpretar e valorar informacións de diversos tipos e opinións diferentes

utilizando con espírito crítico as novas tecnoloxías. e. Adquirir novos coñecementos e reforzo dos que xa posúe en Teoría da

Comunicación, Morfoloxía, Sintaxe, Léxico, Semántica, Historia da Literatura, Estilística, e Tipoloxía Textual.

f. Coñecer a realidade plurilingüe e pluricultural de España, analizando a súa orixe e o seu desenvolvemento histórico atendendo as variedades idiomáticas de España así como ao español de América.

g. Analizar diferentes usos sociais das linguas evitando os prexuízos e os xuízos de valor.

h. Ensinar ao alumno a ler criticamente de maneira que sexa capaz de interpretar os textos literarios á luz dos coñecementos histórico-culturais e de teoría literaria que vaia adquirindo.

i. Informar e exercitar ao alumno na comprensión e o comentario de textos literarios, promovendo a lectura de obras atractivas e de calidade, facilitando a reflexión lingüística sobre elas e a súa relación co marco histórico, ideolóxico e estético en que foron creadas.

j. Coñecer a características xerais dos periodos literarios, os seus autores e obras máis representativas; así como os seus recursos literarios e a súa funcionalidade.

k. Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal. Contidos

Contidos comúns: a. Interese pola boa presentación dos textos escritos tanto en soporte papel ou dixital

(dominio das TIC), e aprecio pola necesidade de ceñirse as normas gramaticais, ortográficas e tipográficas.

b. Comprensión do discurso literario como fenómeno comunicativo e estético, elemento de transmisión cultural e de realidade histórica

c. Lectura e comentario de obras breves e de fragmentos das distintas épocas literarias e xéneros.

d. Consolidación da autonomía lectora e aprecio pola literatura como fonte de pracer, de coñecemento, doutros mundos e culturas.

e. Utilización autónoma da biblioteca do centro, das do entorno e das bibliotecas virtuais

f. Utilización dos procedementos para a obtención, o tratamento e a evaluación da información, a partir dos documentos procedentes de fontes impresas, dixitais, para a comprensión e produción de textos.

27

g. Aplicación reflexiva de estratexias de auto-corrección e auto-avaliación para progresar na aprendizaxe autónoma da lingua.

A variedade dos discursos e o tratamento da información: a. Coñecemento do papel que desenvolven os factores da situación comunicativa na

determinación da variedade dos discursos. b. Recoñecemento dos aspectos textuais (coherencia, cohesión, adecuación), e

sociolingüísticos (a pragmáticos) dun texto. c. Establecemento dunha tipoloxía textual tendo en conta aspectos comunicativos

(orais e escritos), discursivos ( expositivos, argumentativos, descriptivos, narrativos, dialogados) e temáticos (académicos, publicitarios, literarios, profesionais, persoais).

d. Identificación do tema, da estrutura organizativa e das características lingüísticas de textos expositivos, narrativos e descritivos contextualizados dentro dos textos académicos (humanísticos, científicos e técnicos) e dos medios de comunicación.

e. Creación dos diferentes tipos de textos orais e escritos. f. Análise do tema, da estrutura e dos trazos lingüísticos dos textos publicitarios e

xornalísticos. g. Realización de textos publicitarios e xornalísticos

O discurso literario: Coñecemento dos rasgos estéticos máis destacados dun texto literario (formas métricas e figuras retóricas). A Idade Media desde as primeiras manifestacións literarias ata o século XIV:

• Contexto histórico. • Poesía: A lírica popular.

Épica: Mío Cid. Mester de Clerecía: Berceo, Juan Ruíz.

• Prosa: Afonso X, Don Juan Manuel. • Teatro: evolución.

O século XV: • Contexto histórico. Transición ao Renacemento. • Lírica tradicional. O Romanceiro.

• Cortesá. O Cancioneiro. • Poetas: Santillana, Jorge Manrique.

• Prosa: didáctica, sentimental e libros de cabaleirías. • Teatro: as Danzas da Morte e o seu significado en Europa e na Península.

La Celestina.

O século XVI: • Características xerais. • Lírica: Renovación formal e temática.

Poetas: Garcilaso de la Vega, Fray Luis de León, Juan de la Cruz.

• Prosa: variedades narrativas e antecedentes da novela moderna. El Lazarillo de Tormes. • Teatro: Novidades teatrais.

Escritores: Lope de Rueda, Gil Vicente.

• A presenza da muller escritora. O século XVII:

28

• Contexto histórico. • Lírica: Temas e motivos literarios. Novidades. • Poetas: Lope de Vega, Góngora e Quevedo. • Prosa: Novela didáctica, costumista e cortesá (Novelas Ejemplares)

Nacemento da novela moderna: El Quijote.

Novela picaresca: Guzmán de Alfarache, El Buscón.

• Teatro: “comedia nueva”. Autores: Lope de Vega, Cervantes, Calderón.

• Escritoras: María de Zayas. O século XVIII:

• Neoclasicismo e Prerromanticismo. • Neoclasicismo: prosa e teatro ( Moratín)

O século XIX

• O Romanticismo. Poesía (Bécquer e Rosalía) e teatro (Zorrilla e Duque

de Rivas) • O Realismo: Galdós e Clarín • O Naturalismo.

Coñecemento da lingua: a. Recoñecemento da modalidade da oración e dos actos da fala (funcións da linguaxe,

e signos lingüísticos, elementos da comunicación). b. Recoñecemento e uso dos conectores e marcadores oracionais, e dos procedementos

anafóricos que axudan a cohesión e a coherencia dun texto. c. Recoñecemento e uso das formas de expresión da subxectividade e da obxectividade

e das súas formas de expresión nos textos. d. Coñecemento, valoración e uso dos tempos verbais e das perífrasis. e. Análise e recoñecemento dos elementos morfolóxicos de composición, derivación e

flexión, na formación de palabras. f. Distinción entre os usos denotativos e connotativos das palabras. g. Coñecemento e análise das relacións semánticas e dos cambios de significado das

palabras. h. Sistematización dos conceptos relativos a estructura sintáctica: funcións sintácticas,

oracións simples.. i. Uso reflexivo e coñecemento das normas tipográficas, ortográficas e gramaticales. j. Coñecemento dos rasgos que configuran o sistema fonolóxico e as súas convencións

ortográficas. k. Recoñecemento e emprego dos procedementos lingüísticos e paralingüísticos nos

textos. l. Coñecemento das convención gramaticais e os seus conceptos principais:

substantivo, adxectivo, pronomes, preposicións, conxuncións, adverbios). m. Coñecemento dos diferentes rexistros e usos sociais (niveis) da lingua, valoración da

súa necesidade e emprego correcto dos mesmos. n. Coñecemento e análise da pluralidade lingüística de España (variedades e dialectos),

analizando os diferentes fenómenos de bilingüismo e diglosia, e a interferencia lingüística.

29

2.5.3 Temporalización Iranse distribuíndo durante as tres avaliacións en función das necesidades do alumnado e do programa os diferentes contidos. A proposta é: 1º trimestre: unidades 8 a 13 2º trimestre: unidades 14, 15 e 5, 6, 7 3º trimestre: unidades 1 a 4

Así quedaría distribuída a materia el Literatura (1º trimestre e parte do 2º) e Lingua (parte do 2º e 3º trimestre) 2.5.4 Metodoloxía Na comunicación oral, o profesorado deberá promover, no traballo de aula, intercambios de comunicación reais e observar a fala do alumnado para facerlles reflexionar sobre os enunciados e sobre os usos lingüísticos co fin de que utilicen de forma adecuada os códigos lingüísticos e non lingüísticos e de axudarlles a corrixir e a mellorar a súa competencia comunicativa.

Para a interpretación de textos deben practicarse estratexias que axuden a captar o significado dun texto, tales como: extraer o significado global, sintetizar o tema, enumerar as ideas esenciais, establecer relacións entre as ideas, identificar a progresión temática, esquematizar, recoñecer a estrutura do texto...

Na práctica da comunicación escrita débese insistir na planificación do texto, realización de resumos ou cadros sinópticos das distintas épocas, escolas e autores, nos que figuren os trazos máis relevantes do periodo do escritor.

Prestarase especial importancia ao perfeccionamento da ortografía. No relativo á parte de Literatura, perseguirase unha iniciación ao texto literario dando a coñecer a Historia de la Literatura Española, as súas obras e autores fundamentais. Tratarase de que o alumno manexe o soporte dixital e papel e faga un uso racional do procesador de textos e da informática aplicada á asignatura (TIC). Faranse dúas lecturas obrigatorias ao longo do curso, elexidas polo alumno/a sempre que esas obras estean na programación do curso. Incorporando as TICs no curso e fomentando a competencia dixital, proponemos ao alumnado que por grupo realice bibliotrailers dos libros lidos.

Leranse e comentaranse fragmentos de diferentes obras e autores medievais, renacentistas e barrocos. Audición de discos literarios. Utilización do servizo de préstamo de lectura da Biblioteca do Centro. 2.5.5 Materiais e recursos O libro de texto para 1º Bacharelato será Lengua castellana y literatura 1º Bachillerato Ed. Casals.

30

Ademais do libro de texto, o alumno disporá dun dicionario manual e de diversas obras literarias de lectura obrigatoria, algunhas das cales poderá facilitarllas o propio Dpto e a biblioteca.

Igualmente, o alumnado terá acceso a obras de consulta na biblioteca do IES.

Tamén se tratará de que o alumno entre en contacto coas novas tecnoloxías (TIC), elaborando traballos en soporte dixital, usando o corrector informático os dicionarios en CDROM, de maneira que poderán facer uso da aula de informática. Este curso faremos bibliotrailers e bibliotubers.

2.5.6 Avaliación Métodos e procedementos: Toda avaliación educativa busca favorecer a reflexión e o debate dos implicados, e a súa aprendizaxe a partir da súa propia experiencia. Por iso debe suscitarse baixo as formas de coavaliación, autoavaliación e avaliación cualitativa do proceso educativo, do alumno e do profesor.







Riqueza de léxico. Criterios de avaliación a. Comprender e expresar: demostrar a comprensión lectora, o dominio ortográfico e a

capacidade de síntese, elaborando resumos e cadros sinópticos de diferentes textos. b. Entender e empregar, as diferentes relacións semánticas para enriquecer e favorecer

o seu dominio lingüístico nos termos que se empreguen no seu libro de texto. c. Coñecer e diferenciar as distintas categorías gramaticais (substantivos, adxectivos,

verbos, adverbios, pronomes, determinantes, preposicións, e conxuncións). d. Coñecer as distintas unidades sintácticas (frases, cláusulas, oracións) e ser capaz de

localizalas nun texto e de diferenciar modalidades oracionais e clases de predicados. e. Coñecer as características dos distintos movementos literarios estudados no curso,

os seus principais autores e obras.

31

f. Identificar os elementos da comunicación, signos lingüísticos e funcións da linguaxe.

g. Recoñecer os diferentes niveis e rexistros lingüísticos. h. Recoñecer e identificar as diferentes variedades dialectais que se dan na Península

sen prexuízo de ningunha delas e tendo en conta os fenómenos relacionados bilingüismo e diglosia.

i. Identificar os procedementos de coherencia e cohesión dos textos. j. Recoñecer os diferentes textos estudados: narrativos, descritivos, explicativos,

argumentativos e prescritivos. k. Identificar os diferentes xéneros literarios e as súas características. l. Coñecer as diferentes formas métricas e as figuras retóricas. Estándares de aprendizaxe avaliables a. Realiza exposicións orais sobre temas especializados, consultando fontes de

información diversa, utilizando as tecnoloxías da información e seguindo unha orde previamente establecida.

b. Exprésaae oralmente con fluidez, e coa entoación, tono, timbre e velocidade adecuados. Sintetiza por escrito textos orais de carácter expositivo, de temas especializados e propios do ámbito académico, discriminando a información relevante.

c. Escoita de manera activa, toma notas, e plantea preguntas coa intención de aclarar ideas que non comprendeu.

d. Desenvolve por escrito un tema do currículo con rigor, claridade e correción ortográfica e gramatical.

e. Comprende e sintetiza textos escritos de diferentes tipoloxías (argumentativo, narrativo, expositivo, periodístico...) identificando o tema e a estructura e distinguindo as ideas principais e as secundarias.

f. Realiza traballos de investigación planificando a súa realización, fixando os seus propios obxectivos, organizando a información en función dunha orde predefinida, revisando o proceso de escritura para mellorar o produto fi nal e chegando a conclusiones personais.

g. Utiliza as TICs para documentarse, consultando fontes diversas, evaluando, contrastando, seleccionando e organizando a información relevante e respetando as normas de presentación de traballos escritos: organización en epígrafes, procedementos de cita, notas a pe de páxina, bibliografía.

h. Utiliza a terminoloxía gramatical adecuada para a explicación lingüística dos textos. i. Identifica e explica os usos e valores das diferentes categorías gramaticais

(sustantivo, adjectivo, verbo, pronomes, determinativos, artigos, adverbios e conxuncións) nun texto.

j. Recoñece a estructura sintáctica das oracións (simple, cordinada, bipolar e complexa ) explicando la relación entre los distintos grupos de palabras.

k. Recoñece as oracións activas, pasivas, impersonais e medias contrastando as diferencias entre elas en función da intención comunicativa do texto en que aparecen.

l. Distingue e incorpora os distintos procedementos de cohesión e coherencia textuais nos textos oral y escrita.

m. Identifi ca, analiza e interpreta as formas gramaticais que fan referencia ao contexto temporal e espacial e a os participantes na comunicación.

n. Explica, a partir dun texto, a orixe e evolución das linguas de España e valora a diversidade lingüística como parte de noso patrimonio cultural.

32

o. Lee y analiza fragmentos y obras signifi cativas dende a Idade Media ata o século XIX.

p. Identifica as características temáticas e formais relacionándoas co l contexto, movemento e xénero ao que pertence e a obra do autor.

q. Compara textos de diferentes épocas e constata a evolución de temas e formas. r. Interpreta críticamente fragmentos de obras significativas dende a Idade Media ata o

século XIX. s. Detecta as ideas que manifiestan a relación da obra co seu contexto histórico,

artístico e cultural. t. Argumenta con rigor o seu propio xuízo crítico. Criterios de cualificación

Os criterios de cualificación da área de Lingua castelá e Literatura son os seguintes:

EXAMES

Realizaranse, a lo menos, dous por avaliación. Farase nota media, sempre que demostren que en ambas partes adquiriron uns coñecementos mínimos. Non se fará nota media se a nota do exame non é igual ou superior a 4 puntos.

Proba ordinaria. Farase nota media de todas as avaliacións. O Alumno/a terá a materia aprobada se alcanza unha nota media de 5. O alumno/a que suspenda dúas ou máis avaliacións deberá ir ao exame final con toda a materia. Se suspende unha avaliación irá unicamente coa avaliación suspensa.

Na proba extraordinaria de setembro o alumno irá con toda a materia, non se farán partes.

LECTURA OBRIGATORIA

Haberá dúas lecturas obrigatorias no curso dentro das establecidas na programación. Comprobarase que se leu mediante un control de lectura ou un traballo. A lectura desta obra é obrigatoria para aprobar a avaliación. E se non o demostra en xuño, terá que ir coa materia á proba extraordinaria de setembro. Cualificarase de apto ou non apto.

ORTOGRAFÍA

Por cada falta de ortografía ou por cada dous tiles descontaranse 0.10 puntos da nota final do exame.

ACTITUDE E TRABALLO

Como entendemos a avaliación como un proceso continuo, isto implica que se valorarán outros aspectos:

- o interese na aprendizaxe. - a atención ás explicacións. - a participación activa ou dirixida. - o respecto aos seus compañeiros e á profesora. - o respecto ás normas que rexen o intercambio comunicativo.

33

- a entrega puntual de todos os traballos solicitados. - a presentación, a orde e a pulcritude de todo tipo de actividades de expresión escrita. - a corrección das actividades.

Se todos estes aspectos son positivos sumarase na nota final de xuño 1 punto

sobre a media obtida.

Os exercicios feitos na clase poderán recollerse periodicamente (opcional) para comprobar se se realizaron, como os realizaron e se se corrixiron debidamente no caso de cometeren erros.

Cada vez que un alumno/a teña que corrixir unha actividade na clase e non a realizase, poraselle un negativo; cada 3 negativos supoñen un 0, que fará nota media cos exames da avaliación.

2.5.7 Atención á diversidade Materiais específicos Este departamento ten un material extra para traballar nas aulas que sirve como reforzo e repaso para os que o necesitan. Non podemos esquecer que o nivel dalgúns alumnos é mellorable e que algúns proveñen de Diversificación. Entre ese material tamén hai complemento para os que poden avanzar máis.


34

2.6 ÁREA: Lingua castelá e Literatura CURSO: 2º Bacharelato 2.6.1 Obxectivos a. Coñecer e utilizar os diversos tipos de dicionario para localizar información. b. Utilizar técnicas de tratamento da información como o resumo, o esquema, o mapa

de conceptos e a paráfrases en soporte papel e informático. (TIC) c. Comprender discursos orais e escritos dos diferentes contextos da vida social e

cultural, especialmente do ámbito académico e comunicativo. d. Expresarse oralmente e por escrito mediante discursos coherentes, correctos e

adecuados ás diversas situacións comunicativas. e. Utilizar e valorar a lingua oral e a escrita como medios eficaces de comunicación e

de adquisición de novos coñecementos desenvolvendo un discurso racional. f. Obter, interpretar e valorar informacións de diversos tipos e opinións diferentes

utilizando con espírito crítico as novas tecnoloxías. g. Adquirir novos coñecementos e reforzo dos que xa posúe en Teoría da

Comunicación, Morfoloxía, Sintaxe, Léxico, Semántica, Historia da Literatura, Estilística, e Tipoloxía Textual.

h. Coñecer a realidade plurilingüe e pluricultural de España, analizando a súa orixe e o seu desenvolvemento histórico atendendo as variedades idiomáticas de España así como ao español de América.

i. Analizar diferentes usos sociais das linguas evitando os prexuízos e os xuízos de valor.

j. Ensinar ao alumno a ler criticamente de maneira que sexa capaz de interpretar os textos literarios á luz dos coñecementos histórico-culturais e de teoría literaria que vaia adquirindo.

k. Informar e exercitar ao alumno na comprensión e o comentario de textos literarios, promovendo a lectura de obras atractivas e de calidade, facilitando a reflexión lingüística sobre elas e a súa relación co marco histórico, ideolóxico e estético en que foron creadas.

l. Coñecer a características xerais dos periodos literarios, os seus autores e obras máis representativas; así como os seus recursos literarios e a súa funcionalidade.

m. Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal.

2.6.2 Contidos

Contidos comúns: a. Utilización de estratexias para a produción de traballos persoais acudindo a

diferentes fontes. b. Interese pola boa presentación dos traballos, en soporte papel ou dixital. c. Emprego de guías de lectura que dean autonomía ao lector/a como fonte de pracer. d. Lectura crítica e comentario de obras literarias mediante a realización de tarefas que

desenvolvan as catro destrezas básicas, expresión e comprensión oral e escrita. e. Comprensión do discurso literario como fenómeno comunicativo e estético. f. Valoración da pluralidade lingüística. A variedade dos discursos e o tratamento da información: a. Clasificación e caracterización dos diferentes xéneros de textos orais e escritos, de

acordo cos factores da situación, analizando o rexistro e a adecuación ao contexto.

35

b. Sistematización das propiedades textuais (coherencia, cohesión, adecuación, pragmática, xerarquización de ideas…), a partir de modelos e esquemas discursivos.

c. Análise das características e da estructura organizativa dos textos dialogados e argumentativos, procedentes de diferentes ámbitos académico, divulgativo, humanísticos, científicos e técnicos.

d. Composición e exposición de textos dialogados e argumentativos, procedentes de diferentes ámbitos académico, divulgativo, humanísticos, científicos e técnicos.

e. Análise das características e da estructura organizativa dos textos xornalísticos. f. Utilización dos procedementos para a obtención, o tratamento e a evaluación da

información, a partir dos documentos procedentes de fontes impresas, dixitais, para a comprensión e produción de textos.

g. Interese pola boa presentación dos textos escritos tanto en soporte papel ou dixital (dominio das TIC), e aprecio pola necesidade de ceñirse as normas gramaticais, ortográficas e tipográficas.

O discurso literario: Século XVIII: A Ilustración.

• Lírica: posbarroca e neoclásica. • Prosa: o ensaio e o desenvolvemento dos xornais.

Autores: Feijoo, Cadalso, Jovellanos.

• Teatro: a comedia de costumes e a comedia posbarroca. Autores: Moratín.

Século XIX: Contexto histórico. Romanticismo: Características, xéneros e temas.

Autores: Espronceda, Bécquer, Rosalía de Castro. Larra. Teatro: Rivas e Zorrilla.

Realismo e Naturalismo: influencia europea. Características e temas. Autores: Galdós, Clarín e Pardo Bazán. Escritoras liberais. Modernismo: características europeas e influencia hispanoamericana. Características e tendencias poéticas. O conto literario. Autores: Rubén Darío.

Século XX: Transformacións literarias: • Comezos de século ata a Primeira Guerra Mundial. J.R.Jiménez. Xeración do 98. Vangardismo.Novecentismo. • Da Primeira Guerra Mundial á Guerra Civil Española: Grupo do 27, literatura comprometida. • De 1940 ata os anos 70: Literatura de posguerra. Realismo social. Literatura dos 60. • Década dos 70. Os novísimos. • Dos 80 ata a actualidade: autores significativos, tendencias variadas, literatura xuvenil. • Literatura hispanoamericana.

Coñecemento da lingua:

a. Recoñecemento das diferentes voces da lingua castelá: patrimoniais, cultismos, semicultimos, préstamos.

b. A formación de palabras: derivación,composición, acronimia, parasíntese.

36

c. Coñecemento das diferentes relacións semánticas: sinonimia, polisemia, homonimia, antonimia, hiperonimia…

d. Afondamento nos diferentes mecanismos de coherencia e cohesión dun texto. e. Sistematización dos conceptos de oración e enunciado. f. Coñecemento das diferentes modalidades da oración. g. Identificación e análise das relacións sintácticas da oración composta:

xustaposición, subordinación, coordinación e interordinación. h. Repaso dos coñecementos adquiridos relativos os diferentes rexistros e usos

sociais (niveis) da lingua, valoración da súa necesidade e emprego correcto dos mesmos.

i. Uso reflexivo e coñecemento das normas tipográficas, ortográficas e gramaticales.

j. Recoñecemento e emprego dos procedementos lingüísticos e paralingüísticos nos textos.

k. Repaso dos coñecementos e análises da pluralidade lingüística de España (variedades e dialectos), analizando os diferentes fenómenos de bilingüismo e diglosia, e a interferencia lingüística.

l. Recoñecemento dos rasgos máis característicos do español de América e das súas variedades así como exercer unha valoración positiva das mesmas.

m. Aplicación reflexiva de estratexias de autocorrección e autoavaliación para progresar na aprendizaxe autónoma da lingua.

2.6.3 Temporalización Iranse alternando os temas de lingua e os de literatura e distribuiranse entre as tres avaliacións do xeito seguinte:

1ª avaliación: temas 1, 2, 3, 9, 10, 11

2ª avaliación: temas 4, 5, 12, 13, 14

3ª avaliación: temas 6, 7, 8, 15, 16.

2.6.4 Metodoloxía

Na comunicación oral, o profesorado deberá promover, no traballo de aula, intercambios de comunicación reais e observar a fala do alumnado para facelos reflexionar sobre os enunciados e sobre os usos lingüísticos co fin de que utilicen de forma adecuada os códigos lingüísticos e non lingüísticos e de axudalos a mellorar a súa competencia comunicativa.

Para a interpretación de textos deben practicarse estratexias que axuden a captar o significado dun texto, talles como: extraer o significado global, sintetizar o tema, enumerar as ideas esenciais, establecer relacións entre as ideas, identificar a progresión temática, esquematizar, recoñecer a estrutura do texto...


37

Lectura de catro obras:

Antonio Machado, Campos de Castilla.

Gabriel García Márquez, Crónica de una muerte anunciada.

Antonio Buero Vallejo, La Fundación.

Antonio Muñoz Molina, Plenilunio.

Audición de discos literarios.

Utilización do servizo de préstamo de lectura da Biblioteca do Centro 2.6.5 Materiais e recursos O libro de texto para 2º de Bacharelato será Lengua castellana y literatura 2º Bachillerato (Método @pruebas), Ed. McGraw Hill.

Ademais do libro de texto, o alumno disporá dun dicionario manual e de catro obras literarias de lectura obrigatoria, algunhas das cales poderá facilitarllas o propio seminario e a biblioteca.



Farase uso de caderniños de ortografía, gramática e léxico que servirán de reforzo e repaso para os alumnos. 2.6.6. Avaliación Métodos e procedementos: Toda avaliación educativa busca favorecer a reflexión e o debate dos implicados, e a súa aprendizaxe a partir da súa propia experiencia. Por iso debe suscitarse baixo as formas de coavaliación, autoavaliación e avaliación cualitativa do proceso educativo, do alumno e do profesor.



1. Avaliación inicial: mapa conceptual inicial a partir do cal o profesor seleccionará as actividades que permitan un adecuado progreso do alumnado. 2. Avaliación procesual: continuada de acordo cos traballos de clase día a día. A observación e seguimento dos alumnos centrarase en aspectos como:

• Grao de participación nas actividades propostas no aula. • Grado de interese e gusto alcanzado pola lectura a través dos comentarios e debates sobre os libros lidos.

38

• Presentación de traballos persoais. • Probas obxectivas escritas sobre os temas tratados en clase.


• Correcta expresión oral e escrita. • Ortografía e puntuación. • Riqueza de léxico.

Criterios de avaliación a. Elaborar esquemas, resumos, mapas de conceptos e adaptacións de textos de

distintos tipos. b. Interpretar e analizar textos orais e escritos de diferente tipoloxía facendo fincapé

nos estudados este curso. c. Elaborar textos escritos e orais de diferentes tipos, prestando especial atención á súa

coherencia, corrección e adecuación. d. Identificar e analizar unidades lingüísticas (palabras, frases, cláusulas, oracións)

segundo criterios formais e funcionais. e. Recoñecer e interpretar as variedades sociais e de rexistro da lingua. f. Recoñecer e valorar os fenómenos característicos das linguas e dialectos que se falan

en España. g. Recoñecer e valorar as distintas variedades xeográficas do español. h. Recoñecer e valorar as distintas variedades xeográficas do español de América. i. Expoñer oralmente e por escrito de forma razoada a propia opinión. j. Analizar e interpretar textos literarios. k. Relacionar textos literarios co seu marco social, ideolóxico e estético. l. Interpretar en textos literarios os trazos propios do xénero ou do movemento ao que

pertencen. m. Coñecer as características dos autores e correntes literarias máis importantes da

literatura española e das linguas peninsulares estudadas durante o curso. n. Elaborar textos literarios de acordo con determinadas pautas xenéricas ou retóricas. o. Coñecer e utilizar diversos tipos de dicionarios. p. Realizar exposicións orais, debidamente planificadas, acerca de cuestións

gramaticais ou literarias, seguindo un esquema preparado previamente. Criterios de cualificación

Probas escritas. Ao longo do curso faranse, como mínimo, tres probas escritas, unha por avaliación. As probas escritas serán o instrumento para valorar os coñecementos sobre lingua e literatura das alumnas e alumnos, así como o uso correcto da lingua. Abranguerán catro partes:

a) uso da lingua: explicación de palabras, resumo, comentario crítico; b) morfoloxía e sintaxe; c) literatura; d) libros de lectura.

39

A proba escrita, composta polas catro partes mencionadas, cualificarase de 0 a 9 puntos. Cada falta de Ortografía, cada dous erros de tiles ou cada incorrección gramatical ou sintáctica descontarán 0.10 puntos. Os exames poderán realizarse ben nas sesións de clase ou fóra de horas de clase, pola tarde, segundo conveña á marcha do curso e ao mellor desenvolvemento da proba .

Exposicións orais. As alumnas e alumnos deberán realizar, como mínimo, unha exposición oral individual por avaliación, na hora de clase, sobre temas de lingua e de literatura asignados pola profesora. A exposición será planificada, seguindo un esquema preparado previamente, que deberá entregarse á profesora. A realización da exposición oral cualifícase con 0,50 puntos; a correcta realización da exposición oral cualifícase con 0,50 puntos: en total, 1 punto, que se sumará á nota da proba escrita.

Falta de asistencia aos exames ou ás exposicións orais. Se algunha persoa non se presenta aos exames escritos ou ás exposicións orais, deberá achegar xustificante médico da ausencia para optar á súa realización noutra data, que fixará a profesora. Cualificación final do curso. Será a media aritmética das tres avaliacións. As persoas que non acaden a nota media de 5, terán opción a un exame final de toda a materia. Este exame será escrito e terá a mesma estrutura ca os das tres avaliacións, coa diferenza de que se cualificará de 0 a 10 puntos. Proba extraordinaria de setembro. A proba extraordinaria de setembro abranguerá toda a materia e terá a mesma estrutura ca os exames escritos das tres avaliacións, coa diferenza de que se cualificará de 0 a 10 puntos.

2.6.7 Atención á diversidade Materiais específicos Este departamento ten un material extra para traballar nas aulas que sirve como reforzo e repaso para os que o necesitan. Entre ese material tamén hai complementos para os que poden avanzar máis.


.

2.7. ÁREA: LITERATURA UNIVERSAL CURSO: 2º BACHARELATO

De acordo co Decreto 126/2008 de 19 de xuño polo que se establece a ordenación e o currículo de Bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (Diario Oficial de Galicia, 23 de xuño de 2008), a materia Literatura Universal proponse os seguintes

40

2.7.1.Obxectivos

O ensino da Literatura universal terá como obxectivo contribuír a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades:

a) Coñecer os grandes movementos estéticos, as principais obras literarias, autoras e autores que foron conformando a nosa realidade cultural.

b) Ler e interpretar con criterio propio textos literarios completos e mais fragmentos representativos deles e saber relacionalos cos contextos en que foron producidos.

c) Constatar, a través da lectura de obras literarias, a presenza de temas recorrentes, tratados desde diferentes perspectivas ao longo da historia: temas que manifestan inquedanzas, crenzas e aspiracións comúns aos seres humanos en todas as culturas.

d) Comprender e valorar criticamente as manifestacións literarias como expresión de creacións e sentimentos individuais e colectivos e como manifestación do afán humano por explicar o mundo en diferentes momentos da historia.

e) Analizar e interpretar imaxes e modelos que transmite a literatura escrita por mulleres.

f) Gozar da lectura como fonte de novos coñecementos e experiencias e como actividade pracenteira para o lecer.

g) Planificar e redactar cun grao suficiente de rigor e adecuación traballos sobre temas literarios, seguindo guións elaborados polo profesorado, e realizar exposicións orais correctas e coherentes sobre eles, tamén con axuda das tecnoloxías da información e da comunicación e de medios audiovisuais.

h) Saber utilizar de forma crítica as fontes bibliográficas adecuadas para o estudo da literatura, con axuda das tecnoloxías da información e a comunicación. Ser quen de transformar os coñecementos adquiridos.

i) Adquirir as destrezas de analizar, sintetizar, comprender, xulgar, valorar, transformar e crear un texto propio que demostren a asimilación de coñcementos sólidos sobre a literatura en xeral.

j) Analizar as relacións existentes entre obras significativas da literatura universal e obras musicais ou de calquera outra manifestación artística (ópera, cinema) a que serven como punto de partida. Establecer o diálogo entre liteartura e imaxe, fundamentalmente imaxes cinematográficas: transcodificación.

2.7.2. Contidos

Da antigüidade á Idade Media

O papel das mitoloxías e da relixión nas orixes da literatura.

Breve panorama das literaturas bíblica, grega e latina. O heroe clásico da traxedia e da épica. O papel dos personaxes femininos e masculinos.

A narrativa medieval.

Renacemento e clasicismo

Contexto xeral. Os cambios do mundo e a nova visión do ser humano.

A lírica do amor: o Petrarquismo. Orixes: a poesía trobadoresca e o Dolce Stil Nuovo.

41

A narración en prosa. O nacemento do relato moderno.

Teatro clásico europeo. O teatro isabelino en Inglaterra.

O Século das Luces

O desenvolvemento do espírito crítico: a Ilustración. A Enciclopedia. A prosa ilustrada.

A novela europea no século XVIII.

O Romanticismo

A primeira metade do século XIX.

A revolución romántica: conciencia histórica e novo sentido da ciencia.

Poesía romántica. Novela histórica.

A segunda metade do século XIX

As innovacións filosóficas, científicas e técnicas e a súa influencia na creación literaria. Marx, Darwin e Freud.

Da narrativa romántica ao realismo en Europa-

Literatura e sociedade. Evolución dos temas e das técnicas narrativas do realismo.

Principais novelistas da Europa do século XIX. Os personaxes femininos nalgunhas das obras máis representativas.

O nacemento da gran literatura norteamericana (1830-1890). Da experiencia vital á literatura. O renacemento do conto.

O arranque da modernidade poética: o Simbolismo.

A renovación do teatro europeo: un novo teatro e unhas novas formas de pensamento.

Os novos enfoques da literatura no século XX e as transformacións dos xéneros literarios

A crise do pensamento decimonónico e a cultura de fin de século. A creba da orde europea: a crise de 1914. As innovacións filosóficas, científicas e técnicas e a súa influencia na creación literaria. O Existencialismo e o Marxismo.

A consolidación dunha nova forma de escribir na novela. O nacemento do heroe contemporáneo. A trama policíaca.

As vangardas europeas. O Surrealismo.

A literatura escrita por mulleres.

A culminación da gran literatura americana. A xeración perdida.

O teatro do absurdo e o teatro de compromiso.

A literatura e as outras artes: o cinema

Literatura e cinema. As adaptacións das grandes obras ao cinema. Estudo e comparación.

O cinema como literatura: os grandes filmes e guións cinematográficos do século XX. O cine como arte literaria de masas.

O teatro como espectáculo total.

A canción moderna, os grandes poetas da canción.

42

2.7.3 Temporalización Os contidos enunciados nas anteriores epígrafes iranse distribuíndo durante as tres avaliacións en función das necesidades do alumnado e do programa. O libro de texto proporciona unha pauta, que se poderá modificar segundo as necesidades do profesor que imparta a materia. 1ª avaliación: Unidade 1. Antigüidade

- O papel das mitoloxías e da relixión nas orixes da literatura.

- Breve panorama das literaturas bíblica, grega e latina.

- O heroe clásico da traxedia e da épica.

- O papel dos personaxes femininos e masculinos.

Unidade 2: A Idade Media

- A narrativa medieval. Unidade 3: Renacemento e clasicismo

- Contexto xeral. Os cambios do mundo e a nova visión do ser humano.

- A lírica do amor: o Petrarquismo. Orixes: a poesía trobadoresca e o Dolce Stil Nuovo.

- A narración en prosa. O nacemento do relato moderno.

- Teatro clásico europeo. O teatro isabelino en Inglaterra.

Lectura da 1ª avaliación : Hamlet, de William Shakespeare 2ª avaliación: Unidade 4: O Século das Luces

- O desenvolvemento do espírito crítico: a Ilustración. A Enciclopedia. A prosa ilustrada.

- A novela europea no século XVIII.

Unidade 5 : O Romanticismo

- A primeira metade do século XIX.

- A revolución romántica: conciencia histórica e novo sentido da ciencia.

- Poesía romántica. Novela histórica.

43

Unidade 6: A segunda metade do século XIX

As innovacións filosóficas, científicas e técnicas e a súa influencia na creación literaria. Marx, Darwin e Freud.

Da narrativa romántica ao realismo en Europa-

Literatura e sociedade. Evolución dos temas e das técnicas narrativas do realismo.

Principais novelistas da Europa do século XIX. Os personaxes femininos nalgunhas das obras máis representativas.

O nacemento da gran literatura norteamericana (1830-1890). Da experiencia vital á literatura. O renacemento do conto.

O arranque da modernidade poética: o Simbolismo.

A renovación do teatro europeo: un novo teatro e unhas novas formas de pensamento.

Lectura da 2ª avaliación : Frankestein de Mary Shelley. 3ª Avaliación: Unidade 7 : Os novos enfoques da literatura no século XX e as transformacións dos xéneros literarios

- A crise do pensamento decimonónico e a cultura de fin de século. A creba da orde europea: a crise de 1914. As innovacións filosóficas, científicas e técnicas e a súa influencia na creación literaria. O Existencialismo e o Marxismo.

- A consolidación dunha nova forma de escribir na novela. O nacemento do heroe contemporáneo. A trama policíaca.

- As vangardas europeas. O Surrealismo.

- A literatura escrita por mulleres.

- A culminación da gran literatura americana. A xeración perdida.

- O teatro do absurdo e o teatro de compromiso.

Unidade 8: A literatura e as outras artes: o cinema

- Literatura e cinema. As adaptacións das grandes obras ao cinema. Estudo e comparación.

- O cinema como literatura: os grandes filmes e guións cinematográficos do século XX. O cine como arte literaria de masas.

- O teatro como espectáculo total.

- A canción moderna, os grandes poetas da canción.

Lecturas da 3ª avaliación: Poemas de Alberto Caeiro, de Pessoa. Novela do xedrez, Stefan Zweig.

44

2.7.4 Metodoloxía Na comunicación oral, o profesorado deberá promover, no traballo de aula, intercambios de comunicación reais e observar a fala do alumnado para facerlles reflexionar sobre os enunciados e sobre os usos lingüísticos co fin de que utilicen de forma adecuada os códigos lingüísticos e non lingüísticos e de axudarlles a corrixir e a mellorar a súa competencia comunicativa.

Para a interpretación de textos deben practicarse estratexias que axuden a captar o significado dun texto, tales como: extraer o significado global, sintetizar o tema, enumerar as ideas esenciais, establecer relacións entre as ideas, identificar a progresión temática, esquematizar, recoñecer a estrutura do texto...


Tratarase de que o alumno manexe o soporte dixital e papel e faga un uso racional do procesador de textos e da informática aplicada á asignatura (TIC).

Faranse catro lecturas obrigatorias ao longo do curso:

William Shakespeare, Hamlet.

Mary W. Shelley, Frankenstein.

Stefan Zweig, Novela de ajedrez.

Fernando Pessoa, Poemas de Alberto Caeiro.

Fragmentos de diferentes autoras y autores. Audición de discos literarios. Utilización do servizo de préstamo de lectura da Biblioteca do Centro. 2.7.5 Materiais e recursos O libro de texto proposto será

Ademais, o alumnado disporá dun dicionario manual e das catro obras literarias de lectura obrigatoria, que tamén poderá facilitar a biblioteca.



2.7.6 Avaliación Métodos e procedementos Toda avaliación educativa busca favorecer a reflexión e o debate dos implicados, e a súa aprendizaxe a partir da súa propia experiencia. Por iso debe suscitarse baixo as formas

45

de coavaliación, autoavaliación e avaliación cualitativa do proceso educativo, do alumno e do profesor.







Riqueza de léxico. Criterios de avaliación Os criterios de avaliación pretenden comprobar o desenvolvemento das capacidades seguintes: a) Caracterizar algúns momentos importantes na evolución dos grandes xéneros

literarios (narrativa, poesía, teatro), relacionándoos coas ideas estéticas dominantes e as transformacións artísticas e históricas.

b) Analizar e comentar obras breves e fragmentos significativos de distintas épocas, interpretando o seu contido de acordo cos coñecementos adquiridos sobre temas e formas literarias, así como sobre períodos e autores.

c) Realizar exposicións orais, debidamente planificadas, acerca dunha obra, de autoras, autores ou dunha época con axuda de medios audiovisuais e das tecnoloxías da información e da comunicación, expresando as propias opinións e seguindo un esquema preparado previamente.

d) Realizar traballos de investigación a partir da lectura dunha obra significativa dunha época, seguindo un guión previamente establecido, interpretándoa en relación co seu contexto histórico e literario e efectuando unha valoración persoal.

e) Realizar, oralmente ou por escrito, valoracións en forma de ensaio das obras literarias como punto de encontro de ideas e sentimentos colectivos e como instrumentos para acrecentar o caudal da propia experiencia.

f) Realizar análises comparativas de textos da literatura universal con outros da literatura galega e española da mesma época, pondo de manifesto as influencias, as coincidencias ou as diferenzas que existen entre eles.

g) Recoñecer a influencia dalgúns mitos e arquetipos creados pola literatura e o seu valor permanente na cultura universal. Recoñecer e criticar tamén estereotipos de xénero nos personaxes creados pola literatura.

46

h) Achegar exemplos de obras significativas de literatura universal adaptadas a outras manifestacións artísticas analizando nalgún deles a relación entre as diferentes linguaxes expresivas e os resultados obtidos.

i) Participar ordenadamente nos debates e discusións que se realicen na clase sobre determinados aspectos dunha obra ou dun movemento. Trátase de valorar o traballo diario, o interese, a tolerancia á hora de escoitar as opinións doutras persoas e a confianza para expresar as propias.

j) Ler, analizar e interpretar as catro obras de ñlectura obrigatoria.

Criterios de calificación 1 Probas escritas. Ao longo do curso faranse, como mínimo, tres probas escritas, unha por avaliación. Estas probas, que abranguerán os contidos teóricos e os catro libros de lectura obrigatoria, serán o instrumento para valorar os coñecementos sobre literatura das alumnas e alumnos.

2 Cualificación. A proba escrita, composta polas tres partes mencionadas, cualificarase de 0 a 10 puntos 3 Ortografía. Cada falta de Ortografía, cada dous erros de tiles ou cada incorrección gramatical ou sintáctica descontarán 0.10 puntos da nota de cada unha das probas descritas na epígrafe 1. Esta norma aplicarase incluso cando se trate da mesma falta repetida.

4. Temporalización. Os exames poderán realizarse ben nas sesións de clase ou fóra de horas de clase, pola tarde, segundo conveña á marcha do curso e ao mellor desenvolvemento da proba.

5. Recuperacións. Farase unha por avaliación, que poderá ser ao final de cada avaliación ou ao final do curso, en maio. A recuperación poderá fixarse polas tardes, fóra do horario de clase. Para quen suspenda estas recuperacións, haberá un exame final de toda a materia, que se celebrará en maio. 6 Libros de lectura. É obrigatorio que o alumno demostre, mediante a proba citada, a lectura dos catro libros indicados na Programación Didáctica. A falta deste requisito será motivo para a non superación da materia.

7 Traballos de curso (e valoración na convocatoria ordinaria). Ao longo do curso cada alumno deberá realizar exposicións orais, sobre temas de literatura asignados pola profesora. A exposición será planificada, seguindo un esquema preparado previamente, que deberá entregarse á profesora. A realización das exposicións orais é obrigatoria. A correcta realización das exposicións poderá incrementar a nota final ata nun punto (1 punto), sempre que alumno supere as probas escritas conforme se indica na epígrafe 2.

8 Falta de asistencia aos exames ou ás exposicións orais. Se algunha persoa non se presenta aos exames escritos ou ás exposicións orais, deberá achegar xustificante médico da ausencia para optar á súa realización noutra data, que fixará a profesora.

47

9 Outras consideracións. Se a alumna ou alumno superase a materia conforme ás normas descritas, a profesora poderá valorar, na convocatoria ordinaria, para mellorar a cualificación, os seguintes aspectos:

a) respecto pola profesora e polos compañeiros; b) respecto polas normas que rexen os intercambios comunicativos (ton de voz adecuado, respecto da quenda de palabra, rexistro adaptado á situación comunicativa…); c) participación e traballo na clase (atención ás explicacións, toma de apuntes, resolución de tarefas, corrección das actividades, exposicións orais); d) traballo na casa (realización asidua das tarefas propostas).

2.7.7 Atención á diversidade Materiais específicos Este departamento ten un material extra para traballar nas aulas que sirve como reforzo e repaso para os que o necesitan.. Entre ese material tamén hai complementos para os que poden avanzar máis.

3 . RECUPERACIÓN DE PENDENTES ESO A forma de recuperar a materia pendente dos alumnos de 2°, 3° e 4° de ESO, por tratarse dunha materia progresiva, é a seguinte:

A materia pendente quedará aprobada sempre e cando o/a alumno/a acade como mínimo un oito como suma das notas da primeira e da segunda avaliacións do curso no que está. Entregaráselle un caderno de reforzo que se valorará periódicamente e que é de necesaria entrega nos prazos acordados. Sen ter realizado este traballo non se aplicará a norma anterior.

Prazo de entrega:

-Semana do 23 ao 27 de novembro

- Semana do 22 ao 26 de febreiro

En caso contrario o alumno terá dereito a presentarse a un exame que terá lugar no mes de maio e que será fixado polo centro. Ese exame deberá estar aprobado cun cinco como nota mínima. O proceso de avaliación será levado pola profesora que lle imparte clase neste ano. O profesor ou profesora reunirá aos seus alumnos que teñan a materia suspensa e explicaralles o plan de traballo. Tamén lles indicará que de non superar esta materia, computará no curso actual para a non promoción. BACHARELATO

Os alumnos coa materia pendente de 1º de Bacharelato deberán realizar tres traballos manuscritos: un de lingua, outro de literatura e outro sobre un dos libros de lectura, cuxos temas e datas de entrega fixará a profesora. Para aprobar, será necesario obter un

48

5, como mínimo, en cada un deles. Será requisito imprescindible presentar os traballos nas datas que se indiquen oportunamente. Non se admitirá a entrega de traballos fóra das datas fixadas. Se os alumnos non entregan os tres traballos correcta e puntualmente, deberán concorrer ao exame final cuxa data fixará a xefatura de estudos. Neste exame darán conta dos contidos de lingua, literatura e dos tres libros de lectura. Para aprobar, será necesario obter un 5, como mínimo, en cada unha das tres partes: lingua, literatura e libros de lectura. Ao alumnado que teña a materia pendente de 1.º de Bacharelato non se lle considerará aprobada a materia do segundo curso, sendo requisito indispensable aprobar a do curso inferior.

4. ATENCIÓN AO ALUMNADO REPETIDOR O profesor de aula fará un especial seguimento do alumnado repetidor que suspendera a materia de Lingua e Literatura.. Na evaluación inicial decidirá se necesita un reforzo ou unha atención personalizada.

5. CONTRIBUCIÓN DA MATERIA AO LOGRO DAS COMPETENCIAS

BÁSICAS

Na área de Lengua Castellana y Literatura incidiremos no entrenamento de todas as competencias de maneira sistemática facendo fincapé nos descriptores máis afins á área, por exemplo a Competencia lingüística.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

Dende a área de Lingua Castelá e Literatura se desenvolven de forma xeral varios aspectos de esta competencia, xa que as análises das estructuras morfolóxicas, sintácticas e textuais supoñen un entrenamento do razonamento lóxico, e a súa sistematización, a aplicación dun método rigoroso. Por outro lado, a variedade tipolóxica e temática dos textos pon en contacto a área coa relación do home coa realidade, o mundo científico e a contorna medioambiental. Así, ademáis dos descriptores da competencia que se traballan puntualmente nas unidades, destacamos os siguientes: • Tomar conciencia dos cambios producidos polo home na súa contorna e as

repercusións para a vida futura. • Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade

circundante.

49

• Aplicar estratexias de resolución de problemas a situacións da vida cotiá.

Comunicación lingüística

A competencia en comunicación lingüística entrénase de maneira explícita no propio ámbito curricular; por tanto, poderíamos incluir calquera dos descriptores desta competencia. Sin embargo, edado que se explicitan nas unidades segúndo a relevancia que teñen en cada unha de elas, resáltanse aquí aquelos que favorecen a súa transversalidade. Destacamosos descriptores seguintes: • Comprender o sentido dos textos escritos e orais. • Expresarse oralmente con corrección, adecuación e coherencia. • Respetar as normas de comunicación en calquera contexto: turno de palabra, escoita

atenta ao interlocutor… • Manexar elementos de comunicación non verbal en diferentes rexistros nas diversas


Competencia dixital

A nosa materia debe contribuir ao entrenamento da competencia dixital, tan relevante e necesaria no contexto actual. O uso das novas tecnoloxías supon un novo modo de comunicación que haberá que entrenar de maneira sistemática. A produción de procesos comunicativos eficaces nos que se emplean os contidos propios da materia é esencial para o desenvolvemento da competencia dixital no alumnado. Para elo, nesta área, traballaremos os siguientes descriptores da competencia: • Empregar distintas fontes para a procura de información. • Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. • Elaborar información propia derivada da información obtida a través de medios

tecnolóxicos. • Comprender as mensaxes que veñen dos medios de comunicación. • Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir

informacións diversas. • Manexar ferramentas digitais para a construción de coñecemento. • Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Conciencia e expresións culturais

A expresión lingüística e o coñecemento cultural que se adquire a través da literatura facilitan desde a área o desenvolvemento desta competencia. A verbalización de emocións e sentimentos sobre as manifestacións literarias ou artísticas, as creacións propias, o coñecemento do acervo literario... fan desta área unha canle perfecta para adestrar a competencia. Traballamos, pois, os seguintes descriptores: .

• Valorar a interculturalidad como unha fonte de riqueza persoal e cultural.

• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

50

• Apreciar a beleza das expresións artísticas e das manifestacións de creatividade e gusto pola estética no ámbito cotián.

• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

• Mostrar respecto cara ao patrimonio cultural mundial nas súas distintas vertentes e cara ás persoas que contribuíron ao seu desenvolvemento

Competencias sociais e cívicas

Traballar con outros, descubrir as diferenzas e establecer normas para a convivencia favorece o desenvolvemento das competencias sociais e cívicas. Desde o uso da lingua para consensuar, establecer e cumprir regras de funcionamento ata o seguimiento das normas de comunicación pódese adestrar en Lingua Castelá e Literatura esta competencia. Por outra banda, a contextualización da comunicación lingüística e literaria propia do área e a importancia da crítica textual fan fundamental o traballo desta competencia. Para iso adestraremos os seguintes descriptores: • Coñecer as actividades humanas, adquirir unha idea da realidade histórica a partir de

distintas fontes e identificar as implicaciones que ten vivir nun Estado social e democrático de dereito referendado por unha constitución.

• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos.

• Mostrar disponibilidad para a intervención activa en ámbitos de participación establecidos.

• Recoñecer riqueza na diversidad de opinións e ideas. • Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.

Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor

O adestramento do sentido de iniciativa e espírito emprendedor é de vital importancia en calquera contexto educativo porque favorece a autonomía dos alumnos e o desenvolvemento de habilidades persoais para emprender accións innovadoras en contextos académicos que logo se poderán extrapolar a situacións vitais. No propio estudo da asignatura, os alumnos e as alumnas deben recoñecer os seus recursos e adquirir hábitos que lles permitan superar dificultades no traballo e na consecución de metas establecidas. Os descriptores que priorizaremos son:

• Optimizar os recursos persoais apoiándose nas fortalezas propias. • Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. • Ser constante no traballo, superando as dificultades. • Dirimir a necesidade de axuda en función das dificultades da tarefa. • Xestionar o traballo do grupo, coordinando tarefas e tempos. • Xerar novas e divergentes posibilidades desde coñecementos previos do tema. • Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de

obxectivos. • Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.

51

Aprender a aprender

A competencia pódese desenvolver na área fomentando tarefas que permitan que o alumnado recoñézase a si mesmo como aprendiz para a mellora dos seus procesos de aprendizaxe. Neste sentido, Lingua Castelá e Literatura préstase especialmente a iso, xa que é un área que favorece os procesos metacognitivos e a adquisición de estratexias e estruturas de aprendizaxe extrapolables a outras áreas e contextos. Trabállanse os seguintes descriptores de xeito prioritario: • Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, funcións

ejecutivas. • Xestionar os recursos e motivaciones persoais en favor da aprendizaxe. • Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. • Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional,

interdependiente... • Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos. • Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función

dos resultados intermedios. • Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

6. PROGRAMACIÓN DA EDUCACIÓN EN VALORES

De acordo coa normativa vixente o docente ten a responsabilidade de ensinar, á parte dos contidos específicos da materia, outros de carácter máis xeral, independentes da materia que ten que impartir, os chamados “temas transversais”, posto que atravesan todas as áreas e fan referencia a “actitudes, normas e valores” que os rapaces deben adquirir.

Dado o seu tratamento interdisciplinar, no se teñen que incorporar como novos contindos senón que se teñen que contemplar xunto cos específicos da área.

Como non se poden estudar todos eles en todos os temas iranse repartindo polas diferentes unidades temáticas da materia, tendo en conta que a asignatura de Lingua castelá e Literatura pódese prestar facilmente ao seu tratamento debido a que consta con innumerables textos ó longo da tradición literaria que teñen un vínculo coa transversalidade. Ademáis tamén se usan os medios de comunicación, prensa, radio e televisión que a diario nos poñen en contacto con eles.

Aínda así, grosso modo pódense facer as seguintes referencias específicas:

Educación para a convivencia: poderase ver en textos extraídos da prensa, así como en textos literarios, como fragmentos de El Libro de Buen Amor, El Quijote, por mostrar algúns exemplos.

Educación para a saúde: ademais da prensa, fragmentos de El Lazarillo, La Celestina.

Educación para a paz: ademais da prensa, en bo número de textos medievais como Romances, El Mío Cid, Fuente Ovejuna.

Educación vial: extraídos en xeral da prensa.

Educación para Europa: calquera texto de actualidade.Educación non sexista: calquera texto literarario no que se poida ver a figura da muller en cada período desde a literatura

52

medieval; La Celestina, El Libro de Buen Amor, hasta a literatura máis actual, por exemplo Nada, Los Santos Inocentes, La familia de Pascual Duarte...

- Educación do consumidor: principalmente en artigos de prensa aínda que xa se pode ver algo nos contos medievais de El Conde Lucanor... - Educación sexual: a través de artigos de prensa e tamén de textos literarios como a poesía amorosa do século XV etc.

7. CONTRIBUCIÓN AO PLAN LECTOR

Non debe caber a menor dúbida de que a materia de Lingua castelá e Literatura leva implícito un “Plan Lector”. O fomento da lectura, aspecto tan importante para a aprendizaxe, abórdase nesta materia desde dous puntos de vista: • Externamente, a través de diferentes lecturas adaptadas á idade e os coñecementos dos alumnos. • Internamente, a través de textos que axudan e favorecen á aprendizaxe da materia e vencelladas directamente con ela. A continuación analizarase cada un destes apartados e concretaranse os procedementos que leva a cabo este “Plan lector”. No primeiro apartado falábase dunha serie de lecturas externas á materia pero sempre adaptadas ao alumno e aos seus coñecementos. O profesorado que imparte a materia reúnese ao comezo de cada curso e elixe por cursos alomenos tres libros de lectura. Téñense en conta as lecturas doutros anos e as experiencias que se tiveron con elas, sobre todo se foron amenas e fixeron disfrutar os rapaces. Neste curso académico as lecturas serán: 1º de E.S.O. Cervantes, Don Quijote, Adaptación de Agustín Sánchez, Clásicos Adaptados de Vicens-Vives (Cucaña juvenil).

Luis Sepúlveda, Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar.

2º de E.S.O. Antología de lecturas 2, Selección de David Fernández, Almadraba José Luis Velasco, El misterio del eunuco, Ed SM, Gran Angular Sonia Mirón, Si tú quieres, Ed. Círculo Rojo 3º de E.S.O.

Muñoz Seca,, La venganza de don Mendo, Ed. Cátedra Don Juan Manuel, El Conde Lucanor, Adaptación de Vicens Vives Isabel Allende, La ciudad de las bestias, Mondadori 4º de E.S.O. Gustavo Adolfo Bécquer, Leyendas, (Selección).

53

Fernando Arrabal, Pic-nic. Los mejores relatos españoles del siglo XX, Alfaguara. 1º BACHARELATO O alumnado deberá elixir dúas lecturas obligatorias do programa.

2º BACHARELATO

Antonio Machado, Campos de Castilla. Gabriel García Márquez, Crónica de una muerte anunciada. Antonio Buero Vallejo, La Fundación. Antonio Muñoz Molina, Plenilunio.

2º BACHARELATO, Literatura Universal

William Shakespeare, Hamlet.

Mary W. Shelley, Frankenstein.

Stefan Zweig, Novela de ajedrez.

Fernando Pessoa, Poemas de Alberto Caeiro.

Todas estas lecturas levan consigo un plan de traballo. No caso da E.S.O. a elección das lecturas é máis libre, sen embargo no Bacharelato téñense en conta os períodos literarios que se estudan e os libros escollidos axudan á aprendizaxe dos mesmos. O alumno xa acada unha madurez suficiente para afrontar esas lecturas. O plan de traballo é similar en todos os cursos, os rapaces len o libro con carácter obrigatorio e farán unha proba ou un traballo segundo decida o profesor do mesmo. Se o libro ten certa dificultade para eles adícanse unhas clases á explicación do mesmo, pero unha vez xa lido e sobre as dúbidas que eles mesmos expresen. A nota dese traballo ou proba sumarase as notas obtidas nas probas de contido da materia, animando así ó alumno á súa lectura. Naqueles cursos nos que a asignatura ten catro horas en lugar de tres adícase unha desas horas á lectura. Ademais esa ampliación de horario coincide co primeiro ciclo da E.S.O. e ao alumno axúdaselle a familiarizarse coa lectura, foméntase a lectura en voz alta, fáiselle participar do texto con explicacións do contido do mesmo ou con representacións de diferentes fragmentos, anímaselle a poñelo en relación con outra materias ou con sucesos acaecidos na vida que o rodea… No segundo ciclo o alumno fai unha lectura individual do libro tendo en conta que a súa idade xa o permite, non por iso se deixa de facer, como xa se dixo, unha clase de revisión do libro e repaso no caso de que o alumno teña dificultades con el. Xa no Bacharelato, aínda que o proceso lector é individual si que se adica unha clase á revisión da lectura. As obras escollidas son clásicos e o alumno non está moi familiarizado coa linguaxe dos mesmos aínda que suelen estar algo adaptados. De todos os xeitos a revisión da lectura supón un momento fantástico para estudiar a través da obra o período literario, os seus rasgos estéticos, o seu contexto histórico e faise desde a lectura acadando así que o alumno se familiarice con outros métodos de aprendizaxe e

54

non só a clase maxistral. O estudo da obra literario ponos en contacto con outras áreas como a historia, a filosofía, incluso a matemática e a natureza… Á marxe destas lecturas, de carácter obrigatorio, facilítase ao alumnado outra serie de lecturas adecuadas á súa idade e que o animen á lectura para elo pónselle en contacto coa Biblioteca, encargada do Proxecto Lector do centro, vinculando así ó alumno e a materia con aspectos importantes do centro fóra da clase e da aula. Desde ela foméntanse concursos e outras actividades relacionadas coa lectura e coa visualización de películas moitas delas relacionadas con libros literarios acercándoos así desde outro lado á literatura. Para a elaboración dos traballos, se é o caso, o alumno deberá entregalo a ordenador, buscar información e manexar o corrector ortográfico, facendo uso correcto das novas tecnoloxías (TIC). No segundo apartado, a asignatura conta cun amplo abanico de posibilidades utilizando diferentes medios: • O emprego de artigos de prensa axuda a familiarizarse ao alumno co entorno, coa sociedade, a través da lectura fomentando tamén o seu espíritu crítico. Este aspecto é moi empregado no primeiro ciclo da E.S.O., no que convén traballar esta destreza e familiarizalos coa prensa dunha forma sinxela. • A elaboración de textos por parte do alumno a través dos cales se resuman contidos dos libros de lectura, de fragmentos, de obras, de autores, en soporte papel e multimedia. • A lectura en voz alta de textos poéticos que despertan a sensibilidade do alumno. • O emprego das novas tecnoloxías facendo un uso razonable de internet, para buscar información sobre épocas literarias, autores, obras…Ponse así en contacto o alumno coas TIC. • O libro de texto contén cantidade de textos que fan referencia ás diferentes épocas literarias a través das cales se poden ver as diferentes características estéticas do período en cuestión, a súa sociedade, os seu pensamento filosófico, a súa concepción da vida…Por exemplo fragmentos de El Quijote, La Celestina…Utilizaranse diferentes según os períodos que toque estudar en cada curso. Esta actividade resulta moi lúdica para eles porque lles fai acercarse á literatura dunha forma diferente e amena para eles. Aínda así é máis práctica a partir do segundo ciclo da E.S.O. e no Bacharelato. Todos estes elementos forman parte do “Plan Lector” do departamento de Lingua castelá e Literatura tendo en conta o que tamén fai a este respecto á Biblioteca que como xa dixen leva a cabo o “Proxecto Lector” do centro. Tamén se coordinou con outros departamentos que tamén levan a cabo traballos semellantes pola similitude entre as materias como as Linguas Estranxeiras (Inglés e Francés), a Lingua Galega, O departamento de Latín, as lecturas de Filosofía e as de Historia. Por último este Plan Lector entrou en contacto directo coas novas tecnoloxías cumprindo así o establecido polos novos decretos de ensinanza secundaria.

55

8. EMPREGO DAS TICs Como establece o decreto que regula as ensinanzas en educación secundaria, esta materia fomenta o emprego das novas tecnoloxías como xa establece o seu currículo. Este apartado non especifica de maneira concreta onde se foron incorporando as mesmas porque considérase unha tarefa innecesaria. As novas tecnoloxías fóronse incorporando ó longo dos contidos de cada un dos cursos así como no Plan Lector como xa se especificou. Unha lectura da programación xustificará esta afirmación. Xeralmente, introducíronse formando parte da metodoloxía de cada curso (entrega de traballos en formato multimedia, búsqueda de información…). Pero tamén se incorporaron de maneira directa nos contidos dos cursos (coñecendo e usando o corrector ortográfico…). En 1 de Bacharelato este ano levarase a cabo un proxecto TIC: no primeiro trimestre os alumnos farán por grupos un bibliotrailer da lectura que fixeron e no segundo trimestre un bibliotuber. Para ver todos estes aspectos deberase ler a programación onde se especifica e concreta o emprego das novas tecnoloxías na materia de Lingua Castelá e Literatura.

9. PROCEDEMENTOS DE ACREDITACIÓN DE COÑECEMENTOS PREVIOS DAS MATERIAS PARA PREPARAR A AVALIACIÓN INICIAL

A avaliación inicial facilítanos non só coñecemento achega do grupo como conxunto, senón que tamén nos proporciona información de diversos aspectos individuais dos nosos estudantes; a partir dela poderemos: Identificar aos alumnos ou ás alumnas que necesitan un maior seguimiento ou personalización de estratexias no seu proceso de aprendizaxe. (Débese ter en conta a aquel alumnado con necesidades educativas, con altas capacidades e con necesidades non diagnosticadas, pero que requiran atención específica por estar en risco, pola súa historia familiar, etc.). Saber as medidas organizativas a adoptar. Establecer conclusións sobre as medidas curriculares a adoptar, así como sobre os recursos que se van a empregar. Analizar o modelo de seguimiento que se vai a utilizar con cada un deles. Fixar o modo en que se vai a compartir a información sobre cada alumno ou alumna co resto de docentes que interveñen no seu itinerario de aprendizaxe; especialmente, co titor. Durante os primeiras semanas do curso dedícaremolas a repasar cos nosos alumnos e alumnas os contidos máis importantes do curso anterior. A través de diferentes técnicas podemos detectar os puntos febles para pórlles remedio e as fortalezas para potencialas Tamén se farán probas para saber o grado de consecución dos contidos dos que temos que partir.

56

10 CRITERIOS PARA AVALIAR A PROGRAMACIÓN E A PROPIA PRÁCTICA DOCENTE Utilízanse diferentes criterios para avaliar a programación e a práctica docente do noso departamento.

Están as reunións mensuais de departamento nas que levamos conta do día a día na evolución da programación e xa se detectan, ás veces, erros na mesma ou posibles futuras rectificacións, sobre todo no tocante á temporalización…

Ao final de cada trimestre, coincidindo coas avaliacións o departamento recolle os resultados de cada grupo para ser entregados ao equipo directivo do centro. Con eses resultados vai unha pequena valoración dos diferentes grupos e da evolución da materia en cada un deles. Estes resultados son analizados no departamento tratando de por en relación os contidos expostos en cada grupo, o respecto dos mínimos, a actitude dos rapaces, suxestións por parte deles…

A final de curso o departamento debe elaborar unha memoria final na que cada membro recolle toda a materia que impartiu por cursos e analiza o desenvolvemento da programación. Esta memoria entrégase ao equipo directivo, pero tamén se analiza no departamento propoñendo a mellora da programación para o curso próximo.

En cada comezo de curso revísase a programación do ano anterior e cámbianse aqueles aspectos que sexan necesarios tendo en conta os resultados de anos anteriores. Pondo un exemplo concreto, o ano precedente, dados os resultados dos alumnos con materia pendente, decidiuse cambiar os criterios de cualificación dos mesmos, así como revisar os criterios de cualificación de cada profesor para tratar de igualar na medida do posible o traballo dos membros de departamento. 11. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA Este departamento contribúe activamente co Plan de Convivencia con dous aspectos. Por un lado dous membros do departamento participan nel, un como membro do departamento de orientación desde onde se desenvolve directamente o Plan, e outro, como membro do equipo directivo. Por outro lado, a nosa programación contempla, a través dos criterios de cualificación, un criterio unánime con respecto ao comportamento na aula e cos compañeiros, ao cumprimento das normas, como elemento fundamental para a cualificación final do alumnado. 12. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES As actividades levaranse a cabo sempre e cando non supoñan unha carga económica excesiva para o alumnado, en caso contrario non se realizarían.

1. Con motivo do Día do Libro proxéctanse algunhas actividades: Concurso literario. Exposición sobre obras e autores en lingua castelá. Asistencia, se for posible, a unha charla ou conferencia sobre algún aspecto literario. Concurso de redacción.

57

2. Un dos principais intereses do Departamento é que o alumnado asista a unha representación teatral polo menos unha vez durante o curso escolar. De momento aínda non hai nada confirmado porque os diferentes grupos teatrais ou editorais están poñéndose en contacto con nós. Durante o 1 º ou 2º trimestres intentarase levar aos diferentes grupos. Intentarase que veña ao instituto Sonia Mirón autora dunha obra de lectura obrigatoria para alumnos/as de 2º da E.S.O., que serán os que asistan á conferencia. O Departamento tratará de inscribir nas obras teatrais de Abanca en Vigo, para alumnos da E.S.O., pero aínda falta a confirmación.

58

ANEXO I: CONTIDOS MÍNIMOS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN (POR CURSO)

1º de E.S.O.

CONTIDOS MÍNIMOS

a) Capacidade de interpretar o contido dun texto. b) Adquisición de forma gradual, ao longo do ciclo un dominio aceptable das

normas ortográficas: grafías e signos de puntuación. c) Exposición das propias ideas e opinións de forma oral e escrita. d) Ampliación gradual do caudal léxico. e) Distinción das distintas categorías gramaticais estudadas. f) Coñecemento dos principais recursos da Literatura. g) Familiarización e un uso razoable das novas tecnoloxías aplicadas á materia.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

a) Sintetizar oralmente o sentido global de textos de diferente tipo diferenciando as

ideas principais e as secundarias.

b) Realizar a exposición oral dun tema de forma ordenada.

c) Realizar guións, esquemas etc., en soporte dixital e papel, seleccionando e utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe.

d) Organizar e realizar, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información co fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

e) Coñecer os recursos literarios básicos.

f) Utilizar correctamentes o léxico específico da materia.

g) Coñecer e utilizar correctamente as normas ortográficas básicas.

2º de E.S.O.

CONTIDOS MÍNIMOS a) Capacidade de interpretación do contido dun texto. b) Adquisición de forma gradual e dominio aceptable das normas ortográficas:

grafías e signos de puntuación. c) Expresión das propias ideas e opinións de forma coherente e diferenciando o

rexistro (formal ou coloquial) segundo a situación comunicativa. d) Ampliación gradual do caudal léxico. e) Identificación das distintas categorías gramaticais e os elementos da oración. f) Coñecemento dos principais recursos da Literatura. g) Recoñecemento e distinción dos xéneros literarios e as súas características. h) Coñecemento das principais obras da Literatura española e das outras linguas

peninsulares.

59


a) Captar e reter as ideas esenciais e intencións de textos orais, de diferente tipo e distinto nivel de formalización, reproducindo o seu contido en textos escritos.

b) Elaborar o resumo dunha exposición ou debate oral sobre un tema específico e co que está familiarizado.

c) Sintetizar oralmente o sentido global de textos escritos de diferente tipo identificando as súas intencións, diferenciando as ideas principais e das secundarias.

d) Realizar a exposición oral dun tema de forma ordenada e fluída, axustándose a un plan ou guión previo, presentando de forma coherente as informacións e argumentos.

e) Realizar guións, esquemas etc., seleccionando e utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe.

f) Producir textos escritos de diferente tipo, adecuándoos á situación, utilizando as estruturas organizativas de cada un e respectando os criterios de corrección.

g) Organizar e realizar, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información co fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

h) Coñecer o xénero ao que pertence un texto literario. i) Valorar e gozar da lectura como forma de comunicación e como fonte de

enriquecemento cultural e de pracer persoal. j) Ler obrigatoriamente un libro, indicado polo profesor, por trimestre.

3º de E.S.O.

CONTIDOS MÍNIMOS

a) Dominio da ortografía e aceptable emprego dos signos de puntuación. b) Recoñecemento das ideas esenciais e as intencións dun texto. c) Produción de textos orais e escritos adecuados a unha determinada situación. d) Recoñecemento, clasificación e manipulación das unidades morfolóxicas e

sintácticas. e) Coñecemento dun léxico medio entendendo e empregando os termos utilizados

no libro de texto. f) Capacidade para situar no seu marco histórico-literario os autores e as obras do

programa.


Dominar a ortografía

a) Captar e reter as ideas esenciais e intencións de textos orais e escritos, de diferente tipo, reproducindo o seu contido.

b) Sintetizar oralmente ou por escrito o sentido global de textos escritos, de diferente tipo.

c) Realizar guións, esquemas etc., (en soporte dixital e papel) seleccionando e utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe.

60

d) Identificar textos escritos de diferente tipo: narrativos, descritivos, expositivos e argumentativos.

e) Organizar e realizar, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información co fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

f) Distinguir e analizar as relacións sintácticas.

g) Distinguir e analizar as categorías morfolóxicas.

h) Comprender o contido das lecturas realizadas.

i) Recoñecer as características máis relevantes dos períodos literarios estudados.

j) Coñecer o xénero ao que pertence un texto literario e a súa estrutura básica.

k) Recoñecer os máis importantes procedementos retóricos, expresando unha opinión persoal sobre os aspectos máis apreciados.

l) Recoñecer e identificar en textos orais e escritos distinto tipo de imaxes e expresións que denoten algunha forma de discriminación social, racial, sexual etc. Evita o seu uso e utiliza outras alternativas.

m) Entender a correcta articulación dos sons, acentuación das palabras e entoación das frases, de modo que distingue con claridade a enunciación, a interrogación, a admiración e o mandato, así como algúns matices expresivos da emoción.

n) Valorar e gozar da lectura como forma de comunicación e como fonte de enriquecemento cultural e de pracer persoal.

o) Ler obrigatoriamente un libro, indicado polo profesor, por trimestre.

4º E.S.O.

CONTIDOS MÍNIMOS

a) Dominio da ortografía e aceptable emprego dos signos de puntuación. b) Recoñecemento das ideas esenciais e as intencións dun texto. c) Produción de textos orais e escritos adecuados a unha determinada situación. d) Recoñecemento, clasificación e manipulación das unidades morfolóxicas e

sintácticas. e) Coñecemento dun léxico medio entendendo e empregando os termos utilizados

no libro de texto. f) Capacidade para situar no seu marco histórico-literario os autores e as obras do

programa.


a) Dominar a ortografía e empregar aceptablemente os signos de puntuación. b) Captar e reter as ideas esenciais e intencións de textos de diferente tipo e distinto

nivel de formalización, reproducindo o seu contido. c) Elaborar o resumo dunha exposición ou de textos escritos sobre un tema

específico e co que está familiarizado. d) Realizar guións, esquemas etc., (en soporte dixital ou papel) seleccionando e

utilizando a técnica máis útil en cada tarefa de aprendizaxe.

61

e) Identificar textos escritos de diferente tipo: narrativos, descritivos, expositivos, científicos, xornalísticos e argumentativos.

f) Organizar e realizar, individualmente ou en equipo, a consulta de diversas fontes de información co fin de desenvolver traballos sinxelos de investigación.

g) Identificar os procedementos de coherencia, cohesión, adecuación e corrección de diferentes textos.

h) Comprender o contido das lecturas realizadas. i) Recoñecer as características máis relevantes dos períodos literarios estudados. j) Distinguir e analizar as categorías morfolóxicas. k) Distinguir e analizar as relacións sintácticas. l) Coñecer o xénero ao que pertence un texto literario e a súa estrutura básica. m) Recoñecer os máis importantes procedementos retóricos. n) Coñecer a realidade lingüística de España e localiza as variedades dialectais da

súa lingua, valorando a diversidade como manifestación de identidade e riqueza. o) Recoñecer e identificar en textos orais e escritos distinto tipo de imaxes e

expresións que denoten algunha forma de discriminación social, racial, sexual etc. Evita o seu uso e utiliza outras alternativas.

p) Atender á correcta articulación dos sons, acentuación das palabras e entoación das frases, de modo que distingue con claridade a enunciación, a interrogación, a admiración e o mandato, así como algúns matices expresivos da emoción.

q) Valorar e goza da lectura como forma de comunicación e como fonte de enriquecemento cultural e de pracer persoal.

r) Ler obrigatoriamente un libro, indicado polo profesor, por trimestre. 1º BACHARELATO


a) Demostrar a comprensión lectora, o dominio ortográfico e a capacidade de síntese, elaborando resumos e cadros sinópticos de diferentes textos.

b) Entender e empregar as diferentes relacións semánticas para enriquecer e favorecer o seu dominio lingüístico nos termos que se empreguen no seu libro de texto.

c) Coñecer e diferenciar as distintas categorías gramaticais (substantivos, adxectivos, verbos, adverbios, pronomes, determinantes, preposicións e conxuncións).

d) Coñecer as distintas unidades sintácticas (frases, cláusulas, oracións) e ser capaz de localizalas nun texto e de diferenciar modalidades oracionais e clases de predicados.

e) Coñecer as características dos distintos movementos literarios estudados no curso, os seus principais autores e obras.

f) Identificar os elementos da comunicación, signos lingüísticos e funcións da linguaxe.

g) Recoñecer os diferentes niveis e rexistros lingüísticos. h) Recoñecer e identificar as diferentes variedades dialectais que se dan na

Península sen prexuízo de ningunha delas e tendo en conta os fenómenos relacionados (bilingüismo e diglosia).

i) Identificar os procedementos de coherencia e cohesión dos textos. j) Recoñecer os diferentes textos estudados: narrativos, descritivos, explicativos,

argumentativos e prescritivos.

62

k) Identificar os diferentes xéneros literarios e as súas características. l) Coñecer as diferentes formas métricas e as figuras retóricas. m) Lectura obrigatoria de dous libros indicados polo profesorado n) Realizar exposicións orais, debidamente planificadas, sobre cuestións

gramaticais ou literarias, seguindo un esquema preparado previamente.

CONTIDOS MÍNIMOS

a) Análise das características e da estrutura organizativa dos textos expositivos

(orais e escritos), argumentativos, prescritivos, descritivos e narrativos b) Utilización dos procedementos para a obtención, o tratamento e a avaliación da


c) Interese pola boa presentación dos textos escritos tanto en soporte papel ou dixital (dominio das TIC), e aprecio pola necesidade de respectar as normas gramaticais, ortográficas e tipográficas.

d) Coñecemento das características estéticas máis destacadas dun texto literario (formas métricas e figuras retóricas).

e) Lectura e comentario de obras breves e de fragmentos das distintas épocas literarias e xéneros.

f) As formas narrativas, líricas e dramáticas desde a Idade Media ata o século XIX, tratando de ver o desenvolvemento do xénero ao longo da historia.

g) Consolidación da autonomía lectora e aprecio pola literatura como fonte de pracer, de coñecemento, de outros mundos e culturas.

h) Lectura, estudo e valoración crítica de obras significativas das diferentes épocas e xéneros.

i) Recoñecemento entre a modalidade da oración e os actos da fala (funcións da linguaxe, e signos lingüísticos, elementos da comunicación).

j) Recoñecemento e uso dos conectores e marcadores oracionais que axudan a cohesión e a coherencia dun texto.

k) Recoñecemento e uso das formas de expresión da subxectividade e da obxectividade e das súas formas de expresión nos textos.

l) Análise e recoñecemento dos elementos morfolóxicos de composición, derivación e flexión, na formación de palabras.

m) Distinción entre os usos denotativos e connotativos das palabras. n) Coñecemento e análise das relacións semánticas e dos cambios de significado

das palabras. o) Sistematización dos conceptos relativos a estrutura sintáctica: funcións

sintácticas, oracións simples, compostas, subordinadas e coordinadas). p) Uso reflexivo e coñecemento das normas tipográficas, ortográficas e gramaticais. q) Coñecemento das características que configuran o sistema fonolóxico e as súas

convencións ortográficas. r) Coñecemento das convención gramaticais e os seus conceptos principais:

substantivo, adxectivo, pronomes, verbo, preposicións, conxuncións, adverbios). s) Coñecemento dos diferentes rexistros e usos sociais (niveis) da lingua,

valoración da súa necesidade e emprego correcto dos mesmos. t) Coñecemento e análise da pluralidade lingüística de España (variedades e

dialectos), analizando os diferentes fenómenos de bilingüismo e diglosia, e a interferencia lingüística.

63

u) Aplicación reflexiva de estratexias de autocorrección e autoavaliación para progresar na aprendizaxe autónoma da lingua.

v) Realización de exposicións orais, debidamente planificadas, sobre cuestións gramaticais e literarias, seguindo un esquema preparado previamente.

w) Lectura de dous libros que figuren na programación..

2º BACHARELATO. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA


a) Elaborar resumos e comentarios críticos de textos de distintos tipos.

b) Interpretar e analizar textos orais e escritos de diferente tipoloxía facendo fincapé nos estudados este curso.

c) Elaborar textos escritos e orais de diferentes tipos, prestando especial atención á súa coherencia, corrección e adecuación.

d) Identificar e analizar unidades lingüísticas (palabras, frases, cláusulas, oracións) segundo criterios formais e funcionais.

e) Definir e explicar o significado de palabras dadas.

f) Recoñecer e interpretar as variedades sociais e de rexistro da lingua.

g) Recoñecer e valorar os fenómenos característicos das linguas e dialectos que se falan en España.

h) Recoñecer e valorar as distintas variedades xeográficas do español e do español de América.

i) Expoñer oralmente e por escrito de forma razoada a propia opinión.

j) Analizar e interpretar textos literarios.

k) Relacionar textos literarios co seu marco social, ideolóxico e estético.

l) Interpretar en textos literarios os trazos propios do xénero ou do movemento ao que pertencen.

m) Coñecer as características dos autores e correntes literarias máis importantes da literatura española e hispanoamericana desde o século XVIII ata a actualidade, e das linguas peninsulares estudadas durante o curso.

n) Elaborar textos literarios de acordo con determinadas pautas xenéricas ou retóricas.

o) Coñecer e utilizar diversos tipos de dicionarios.

p) Ler catro libros do programa da asignatura. Analizar e valorar criticamente os temas, argumentos, estrutura, personaxes, espazo e tempo, estilo etc.

q) Realizar exposicións orais, sobre cuestións gramaticais e literarias, debidamente planificadas, seguindo un esquema preparado previamente.

CONTIDOS MÍNIMOS

a) Elaboración de resumos e comentarios críticos sobre textos periodísticos de opinión.

64

b) Clasificación e caracterización dos diferentes xéneros de textos orais e escritos, de acordo cos factores da situación, analizando o rexistro e a adecuación ó contexto.

c) Análise das características e da estrutura organizativa dos textos periodísticos (artigos de opinión, columna...), publicitarios e literarios.

d) Definición e explicación de palabras dadas. e) Utilización dos procedementos para a obtención, o tratamento e a avaliación da


f) Comprensión do discurso literario como fenómeno comunicativo e estético, elemento de transmisión cultural e de realidade histórica.

g) Coñecemento das formas narrativas desde o século XVIII ata a actualidade, considerando o desenvolvemento do xénero ao longo da historia e incluíndo a novela e o conto latinoamericanos na segunda metade do século XX.

h) Coñecemento da poesía desde o século XVIII ata a actualidade, considerando a súa evolución e incluíndo as tendencias da lírica hispanoamericana na segunda metade do século XX.

i) Coñecemento do teatro desde o século XVIII ata a actualidade, tendo en conta a súa renovación e a súa tradición.

j) Coñecemento do ensaio: as orixes do periodismo e do ensaio nos séculos XVIII e XIX. A evolución do ensaio ao longo do século XX.

k) Consolidación da autonomía lectora e aprecio pola literatura como fonte de pracer, de coñecemento, doutros mundos e culturas.

l) Composición de textos literarios ou de intención literaria segundo modelos lidos e comentados.

m) Revisión de todos os coñecementos de lingua adquiridos no curso anterior relativos a fonoloxía; gramática (clases de palabras); sintaxe (oracións simples e compostas), morfoloxía (formación de palabras, composición, derivación e flexión), semántica (as relacións semánticas e os cambios semánticos).

n) Repaso dos coñecementos adquiridos relativos aos diferentes rexistros e usos sociais (niveis) da lingua, valoración da súa necesidade e emprego correcto dos mesmos.

o) Recoñecemento e uso das formas de expresión da subxectividade e da obxectividade e das súas formas de expresión nos textos.

p) Interese pola boa presentación dos textos escritos, tanto en papel como en formato dixital.

q) Coñecemento e uso reflexivo das normas tipográficas, ortográficas e gramaticais. r) Repaso dos coñecementos e análise da pluralidade lingüística de España

(variedades e dialectos), analizando os diferentes fenómenos de bilingüismo e diglosia, e a interferencia lingüística.

s) Recoñecemento das características do español de América e das súas variedades, así como valoración positiva destas.

t) Realización de exposicións orais, debidamente planificadas, sobre cuestións gramaticais e literarias, seguindo un esquema preparado previamente.

u) Lectura de catro libros do programa. Análise e valoración crítica dos temas, argumentos, estrutura, espazo e tempo, estilo etc.

v) Lectura, estudo e valoración crítica de fragmentos de obras significativas das diferentes épocas e xéneros.

65

2º BACHARELATO. LITERATURA UNIVERSAL CONTIDOS MÍNIMOS

a) Coñecemento dos grandes movementos estéticos, as principais obras literarias, autoras e autores que conforman a nosa realidade cultural, desde os inicios da literatura ata os nosos días.

b) Lectura e interpretación de textos literarios completos e de fragmentos representativos destes.

c) Lectura e interpretación das catro obras obrigatorias do programa. d) Comprensión, análise e valoración crítica das manifestacións literarias. e) Análise e interpretación das imaxes e modelos que transmite a literatura escrita

por mulleres. f) Redacción, cun grao suficiente de rigor e adecuación, de traballos sobre temas

literarios. g) Exposición oral correcta e coherente sobre temas literarios, planificada e

desenvolvida aténdose a un guión previamente elaborado. h) Utilización crítica de fontes bibliográficas, en papel e dixitais, para o estudo da

literatura. i) Adquisición das destrezas de análise, síntese, valoración crítica, transformación

e creación de textos propios que demostren a asimilación de coñecementos sólidos sobre a literatura.

j) Análise das relacións existentes entre obras literarias e obras musicais, cinematográficas e gráficas en xeral.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN a) Caracterizar algúns momentos importantes na evolución dos grandes xéneros

literarios (narrativa, poesía, teatro), relacionándoos coas ideas estéticas dominantes e as transformacións artísticas e históricas.

b) Analizar e comentar obras breves e fragmentos significativos de distintas épocas, interpretando o seu contido de acordo cos coñecementos adquiridos sobre temas e formas literarias, así como sobre períodos e autores.

c) Realizar exposicións orais, debidamente planificadas, acerca dunha obra, de autoras, autores ou dunha época con axuda de medios audiovisuais e das tecnoloxías da información e da comunicación, expresando as propias opinións e seguindo un esquema preparado previamente.

d) Realizar traballos de investigación a partir da lectura dunha obra significativa dunha época, seguindo un guión previamente establecido, interpretándoa en relación co seu contexto histórico e literario e efectuando unha valoración persoal.

e) Realizar, oralmente ou por escrito, valoracións en forma de ensaio das obras literarias como punto de encontro de ideas e sentimentos colectivos e como instrumentos para acrecentar o caudal da propia experiencia.

f) Realizar análises comparativas de textos da literatura universal con outros da literatura galega e española da mesma época, pondo de manifesto as influencias, as coincidencias ou as diferenzas que existen entre eles.

g) Recoñecer a influencia dalgúns mitos e arquetipos creados pola literatura e o seu valor permanente na cultura universal. Recoñecer e criticar tamén estereotipos de xénero nos personaxes creados pola literatura.

66

h) Achegar exemplos de obras significativas de literatura universal adaptadas a outras manifestacións artísticas analizando nalgún deles a relación entre as diferentes linguaxes expresivas e os resultados obtidos.

i) Participar ordenadamente nos debates e discusións que se realicen na clase sobre determinados aspectos dunha obra ou dun movemento.

j) Ler, analizar e interpretar as catro obras de lectura obrigatoria.

67

ANEXO II: CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Lingua castelá e Literatura 1º e 2º E.S.O.

• Exames: • Realizaranse a lo menos dous exames por trimestre. • Farase avaliación continua de maneira que o alumnado que aprobe dúas

avaliacións terán a materia aprobada, sempre que unha desas avaliacións sexa a terceira.

• Aqueles que suspendan máis de unha avaliación terán que facer un exame final que recollerá toda a materia dada durante o curso.

• O 80% da nota final será o resultado dos exames e no 20% restante valorarase os traballos realizados en clase ou os propostos polo profesor para casa e o esforzo e interese que amose o alumnado.

• Imprescindible para aprobar a materia é ler os libros de lectura obrigatoria. • Ortografía:

Baixarase por cada falta ou dúas tiles 0,10 A nota é o que queda ó restar as faltas. Un alumno pode suspender por non acadar un mínimo de cinco debido as faltas.

• Lecturas: Faranse a lo menos dúas. A lectura dos libros é obrigatoria, sen ela o alumno pode suspender aínda que aprobara o exame. Farase en cada caso un control de lectura ou un traballo indicado polo profesor (a súa entrega, no prazo proposto polo profesor, é obrigatoria para aprobar o trimestre).

• Actitude: Terase en conta a actitude ante a asignatura, ante o estudio, o seu comportamento á hora de poñer a nota final, podendo subir ou baixar.

• Traballo: Tamén se valorará o esforzo, a entrega puntual de traballos, facer diariamente os deberes propostos, á hora de poñer a nota final en cada avaliación. A non entrega de traballos poderá supor que ese alumnado suspenda a asignatura. Exame de Setembro: O alumnado que teña a materia para setembro deberá presentarse con toda a materia nunca iría por parciais. As faltas tamén contarán. Un alumno poderá suspender por faltas.

Lingua castelá e Literatura, 3º e 4º E.S.O. • Exames:

• Realizaranse dous exames por trimestre. • Ao ser avaliación continua os alumnos que aproben dúas avaliacións terán a

materia aprobada, sempre que unha desas avaliacións sexa a terceira. • Aqueles que suspendan máis de unha avaliación terán que facer un exame final

que se realizará a última semana lectiva de xuño . • O 80% da nota final será o resultado dos exames e no 20% restante valorarase os

traballos realizados en clase ou os propostos polo profesor para casa e o esforzo e interese que amose o alumnado.

• Imprescindible para aprobar a materia é ler os libros de lectura obrigatoria.

68

• Nestes dous cursos será obrigatorio amosar un coñecemento adecuada da materia específica de Literatura. Separando a nota de Lingua da de Literatura. Se suspende algunha das partes (Lingua ou Literatura) terá a materia suspensa.

• Imprescindible para aprobar a materia é ler os libros de lectura obrigatoria. • Ortografía:

Baixarase por cada falta ou dúas tiles 0,10 A nota é o que queda ó restar as faltas. Un alumno pode suspender por non acadar un mínimo de cinco debido as faltas.

• Lecturas: Faranse a lo menos dúas. A lectura dos libros é obrigatoria, sen ela o alumno pode suspender aínda que aprobara o exame. Farase en cada caso un control de lectura (que terá que estar aprobado) ou un traballo indicado polo profesor (a súa entrega, no prazo proposto polo profesor), é obrigatoria para aprobar o trimestre.

• Actitude: Terase en conta a actitude ante a asignatura, ante o estudio, o seu comportamento á hora de poñer a nota final, podendo subir ou baixar.

• Traballo: Tamén se valorará o esforzo, a entrega puntual de traballos, facer diariamente os deberes propostos, á hora de poñer a nota final en cada avaliación. A non entrega de traballos poderá supor que ese alumnado suspenda a asignatura. Exame de Setembro: O alumnado que teña a materia para setembro deberá presentarse con toda a materia nunca iría por parciais. As faltas tamén contarán. Un alumno poderá suspender por faltas.

PROGRAMACIÓN DE LINGUA CASTELÁ E …“N LEN… · 2.3 ÁREA: Lingua castelá e ... o Mª Rita...

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓN DE LINGUA CASTELÁ E …“N LEN… · 2.3 ÁREA: Lingua castelá e ... o Mª Rita...