Obesidade infantil: un problema de peso

Receitas: menú de friameiraDime como comes...

Os zapatos do colexioAnálises de sangue

Dourada, troita e robaliza Eroski NATUR

alimentación saúde

a revista do socio consumidor

Ano XXXVII - Época IV - Nº 167 SETEMBRo 2012 • www.consumer.es

sumariodirector: Alejandro Martínez BerriochoaSUBdirectorA: María HoyosredActorA XeFe: Rosa CuevascoordinAción de redAcción e edición en internet: Miren Rodríguez edición en gAlego: Ángeles Pérez Fiúza do Servizo de Normalización Lingüística da Confederación de Empresarios de Galicia

diStriBUción: Rosa Cuevas

inVeStigAción “A Fondo”: Equipo de EROSKI CONSUMER Responsable: Rosa Cuevas Deseño e elaboración: Jaime Parra, Cristina Leciñana e Carlos Crespo

inFormAción de eroSki: Redacción: Rosa Cuevas e María Huidobro

oUtroS contidoS: Novas tecnoloxías: Jordi Sabaté Entrevista: Azucena García Alimentación: Maite Zudaire e Laura Caorsi Saúde: Montse Arboix e Marta Chavarrías Econ. Doméstica: Blanca ÁlvarezMascotas: Eva San Martín

deSeÑo e mAqUetAción: DUPLO comunicación gráfica (www.duplo.com.es) Fotografía: Rubén García e Becky Lawton Ilustración: Luis Demano Fotomecánica: Lithos Impresión: MCC Graphics

redAcción e AdminiStrAción de eroSki conSUmer: EROSki Publicaciones. Bº San Agustín, s/n. 48230 Elorrio (Bizkaia)

Tel.: 946 211 487_Fax: 946 211 614

Depósito legal: SS-907-2012 • ISSN: 2254-6480

Obesidade infantilenqUiSA A 1.575 conSUmidoreS pArA coÑecer

háBitoS AlimenticioS inFAntíS

12

34

50 O bus máis saudable. EROSKI pon en ruta por 70 localidades un autobús para difundir entre a poboación hábitos de alimentación saudable e consumo responsable

42 RECEITAS. Menú de friameira

12 PATACASCoñecer cal é a variedade que mellor se adapta á cada técnica culinaria é clave para lograr o éxito da preparación

34 DIME COMO COMES E DIREIChE SE A TúA DIETA é EqUIlIbRADA

22

167VIDA COTIÁ 4 novastecnoloxías

PRObA PRÁCTICA 6 dereitos 8 quenousinteresou 10 expertosnutricionistas

22 afondo EnquISA SObRE ObESIdAdE InFAnTIL

28 entrevista dobreA unIVERSIdAdE: ESTÁ AdAPTAdA AO mERCAdO LAbORAL?

INFORMES 18 alimentación / quE hAI dETRÁS dE CAdA mEnú ESCOLAR?

32 saúde / COmPRAR OS zAPATOS dO COLExIO

34 alimentación / SEguE unhA dIETA EquILIbRAdA?

36 saúde / AnÁLISES dE SAnguE: COmO AS dESCIFRAR

38 bebé / RAbEChAS: TRuCOS PARA SuPERALAS

40 economía / COmPRAR un PISO A unhA EnTIdAdE bAnCARIA

EROSKI48 eroski nAtUr

dOuRAdA, RObALIzA E TROITA EROSKI nATuR

50 eroSkinOVA CAmPAñA PARA dIFundIR hÁbITOS SAudAbLES

www.consumer.esEROSKI CONSUMER é a revista do socio consumidor de Eroski. A cooperativa Eroski é unha asociación de consumidores que dedica os seus esforzos desde hai máis de vinte e cinco anos á formación e in-formación dos consumidores. EROSKI CONSUMER defende os dereitos recoñecidos aos consumidores de bens e servizos, co fin de que os poidan exercer de xeito responsable e esixir o seu cumprimento. EROSKI CONSUMER é un medio de comunicación comprometido coa promoción de hábitos de vida saudables, o consumo sustentable e a conservación do medio ambiente. EROSKI CONSUMER publica informacións sobre iniciativas de responsabilidade social de Eroski e sobre os produtos das marcas de Eroski e, excepcionalmente, transmitirá informacións que Eroski considere de grande interese para os seus socios e clientes.

difusión controlada por:

a revista do socio consumidor

EdITA: EROSKI S. Coop. co patrocinio de FUNDACIÓN EROSKI • Setembro 2012 - Nº 167 • Tiraxe: 12.000 exemplares

54

novastecnoloxíasPROBA PRÁCTICA

Proba práctica: tres alternativas a Spotify para escoitar músicaRdio é o servizo máis completo, Rockola.fm e Biit.fm recoméndanse para escoitar música sen complicacións e Grooveshark é o apropiado para usalo desde ordenadores

Spotify é unha das plataformas máis populares do mundo para reproducir música en streaming, con ao redor de trece millóns de usuarios. Este servizo, que permite escoitar música de forma gratuíta e limitada, tamén conta con varias tarifas para acceder a funcións exclusivas e a todo o seu catálogo de cancións. A pesar das súas vantaxes, non é unha fórmula perfecta. No mercado hai algunhas propostas alternativas que poden resultar de interese para distintos públicos. EROSKI CONSUMER realizou unha proba de uso con tres servizos existentes en España para acceder a música en streaming co fin de compro-bar as súas vantaxes e inconvenientes. Os servizos seleccionados son: Grooves-hark (http://grooveshark.com), Rockola.fm (http://www.rockola.fm) —xunto coa súa aplicación Biit.fm— e Rdio (http://www.rdio.com/).

GroovesharkO mellOr: a facilidade para facer

listas de reprodución e a súa boa calidade de son.

O peOr: os problemas derivados dos seus litixios coas discográficas.

Grooveshark é unha das alternativas a Spotify máis coñecidas grazas a que é gratis nalgúns países. Permite crear listas de reprodución co seu catálogo de can-cións, compartilas con amigos ou acceder ás doutros usuarios. Ademais, acepta subir arquivos de música, de tal maneira que os que o utilizan poden entrar á súa propia discoteca desde calquera lugar. No entanto, non é posible acceder á música sen conexión a Internet. A isto súmase o feito de que diferentes litixios coas grandes distribuidoras fixeron que o seu catálogo se reducise nos últimos meses, polo que empezou a cobrar por este servizo. A principios de ano, Grooveshark tivo que pechar o seu servizo en Alemaña debido ás presións dunha organización de dereitos de autor.

En España este servizo pódese utilizar de forma gratuíta con publicidade, ou ben mediante subscrición aos dous plans de prezos. Grazas aos seis dólares ao mes da tarifa “Grooveshark Plus”, elimínase a publi-cidade do sitio e ofrécense algúns temas para personalizar o ámbito gráfico. “Groo-veshark Anywhere”, que ten un custo de nove dólares mensuais, está orientada ao uso deste servizo en aplicacións móbiles.

Grooveshark dispón dunha versión web en HTML5 que permite o seu uso desde calquera navegador, tanto desde ordena-dores coma desde dispositivos portátiles. Con todo, é unha versión simplificada do servizo que conta con buscas de cancións, listas de reprodución predefinidas a xeito de estacións de radio e unha listaxe coas cancións máis populares do momento.

rockola.fm e Biit.fmO mellOr: non é necesario ter coñe-

cementos musicais.

O peOr: escaso catálogo respecto a outras alternativas.

Rockola.fm é un servizo de música gratuí-to en streaming ofrecido pola empresa española Rockola Media Grup desde 2009. A súa vantaxe respecto a outras propos-tas reside en que a música dispoñible se organiza mediante a creación de listas predefinidas con diferentes estilos musi-cais ou artistas. Ademais, cada cantante ou grupo conta cunha páxina con informa-ción.

No entanto, non é posible buscar unha canción concreta ou crear as súas propias listas personalizadas. Ademais, o seu catá-logo é máis reducido que outras alternati-vas. Rockola.fm, ao igual que Grooveshark, pódese utilizar sen necesidade de estar rexistrado, aínda que se recomenda estalo para acceder algunhas das súas funcións, como a de gardar as emisoras favoritas.

O servizo conta na súa páxina de inicio cunha ruleta multicolor para elixir a mú-sica en función do estado de ánimo. Para iso, relaciona diferentes estilos musicais cun sentimento. Dispón, ademais, dunha aplicación móbil —para iOS e Android— con acceso ás diferentes emisoras de radio organizadas por xéneros musicais. Tamén permite elixir as favoritas e escoita-las sen conexión a Internet. Outra opción que facilita é a de poder buscar artistas, emisoras e cancións para conectarse con radios relacionadas.

Esta empresa tamén desenvolveu unha aplicación exclusiva para móbiles —só para os sistemas operativos iOS, Android e Blackberry— denominada Biit.fm que funciona a xeito de radio personalizada. É dicir, conta con diferentes canles musicais con diversidade de estilos e temáticas aos que os usuarios se poden subscribir. Ofrécese de forma gratuíta, aínda que inclúe cortes publicitarios entre cancións cada certo tempo.

rdioO mellOr: un ámbito gráfico sinxelo

e moi visual.

O peOr: non inclúe o traballo dalgúns artistas internacionais recoñecidos.

Rdio é unha plataforma de música en streaming deseñada polos fundadores de Skype e Kazaa e, segundo os seus creadores, contén un catálogo con máis de doce millóns de cancións. Este servizo é similar a Spotify, aínda que dispón dun ámbito gráfico moi simplifi-cado e intuitivo que facilita o seu uso. O esquema de prezos de Rdio componse dunha tarifa denominado “Rdio Web”, que permite reproducir música de forma ilimitada en navegador de ordenador, ou ben mediante unha aplicación para Windows e Mac Os X (versión 10.6 ou superior). Este plan ten un custo 4,99 euros ao mes.

Unha das funcións máis interesantes da aplicación para ordenadores é a posi-bilidade de escanear todas as cancións engadidas a iTunes polo usuario e crear unha colección en Rdio con aquelas que formen parte do catálogo deste servizo. Nesta proba de uso, dunha discoteca ecléctica con 4.000 cancións en iTunes, Rdio engadiu 426 cancións ao catálogo. Ademais, algúns dos álbums engadidos non eran accesibles debido a restricións de uso na xestión de licenzas e dereitos.

Pola súa banda, “Rdio Ilimitado” inclúe as mesmas funcións que a tarifa web, pero tamén acepta o uso en comprimidos e smartphones. Ademais, esta versión permite sincronizar cancións entre dispositivos de tal forma que se poden reproducir estes temas seleccionados desconectado de Internet. Esta tarifa ten un custo de 9,99 euros ao mes. Rdio conta con aplicacións para os sistemas operativos Android, iOS, Blackberry e Windows Phone 7. No caso de iOS, a súa aplicación é universal e polo tanto dispón dunha versión deseñada especi-ficamente para o iPad.O mellor para:

• Obter recomendacións de música: rdio• Utilizar en modo radio: rockola.fm• escoitar música de forma gratuíta: Grooveshark• Simplicidade de uso e ámbito gráfico: rdio• Usar desde dispositivos portátiles e teléfonos: rdio

7

DEREITO DE DESISTENCIA DO CONSUMIDOR

Desiste por teléfono dunha compra a domicilio pero non ten validez legal

Un cidadán recibiu no seu domicilio a visita de dous comerciais que lle venderon un aparato de imanterapia (produto que asegura ter propiedades magnéticas beneficiosas para a saúde). Tres días des-pois chamou a empresa para dicir que non lle interesaba o produto e que pasasen polo seu domicilio a recollelo, solicitude que foi acep-tada por teléfono. Pero despois a empresa demandouno por non pagamento do prezo de produto (900 euros) e na sentenza da Au-diencia Provincial de Asturias, do 23 de marzo de 2012, condenouse o consumidor a pagar esa cantidade. Segundo esta sentenza, tratá-base dun contrato realizado fóra do establecemento mercantil, no que a lei regula de xeito expreso o dereito de desistencia do consu-midor e, neste caso, o vendedor cumprira coa entrega do documen-to de desistencia, no que se destacaba en letra negra e de forma específica que se tiñan sete días a partir da data de recepción do pe-dido para exercitar tal dereito mediante envío do documento ao do-micilio social da empresa vendedora. Para a Audiencia Provincial non quedou probada a desistencia do consumidor, polo que o contrato era válido e debía pagar o prezo.

RESPONSABILIDADE CIVIL

Contrata un seguro do fogar e non lle cobre accidentes por augaNunha vivenda o vertedoiro encheuse de auga e verteuse polo piso ata chegar á vivenda do piso inferior. A compañía de seguros negou-se a cubrir os danos nas dúas casas e alegou que foi un accidente e que entre as garantías contratadas na póliza non se atopaba a res-ponsabilidade civil. As dúas propietarias afectadas demandaron a aseguradora, pero só a dona do piso inferior gañou o xuízo pola can-tidade de 2.233 euros polo importe das reparacións. Para a Audien-cia Provincial de León, na sentenza do 29 de febreiro de 2012, aínda que entre as garantías contratadas non se incluía a responsabilida-de civil, si se dicía cubrila noutro apartado da póliza e, de acordo á in-terpretación dos contratos de seguro, calquera dúbida que puidese xurdir nas relacións aseguradoras debe resolverse en favor do asegu-rado. Con todo, respecto aos danos na vivenda asegurada considé-rase nesta sentenza que só se cubrían os danos por auga en caso de rotura de canalizacións ou similar e, neste caso, non foi este a súa ori-xe por se tratar dun mero accidente.

RESPONSABILIDADE CONTRACTUAL DO SERVIZO DE TINTURARÍA

A tinturaría devólvelle o vestido destinxidoUna muller levou un vestido á tinturaría para que llo limpasen. Ao comprobar a perda de cor da prenda reclamou o Instituto Galego de Consumo, pero a reclamación rematou sen sanción e acudiu aos tri-bunais. A Audiencia Provincial da Coruña, na sentenza do 25 de abril de 2012, condenou a tinturaría a indemnizar a consumidora con 464 euros fronte aos 580 solicitados. Declárase nesta sentenza que es-tes servizos de limpeza se rexen por contratos de obra consistentes na limpeza das prendas sen deterioralas, así como que á tinturaría lle competía probar o caso fortuíto ou a forza maior para liberarse da responsabilidade. Neste caso, como non probou que a etiquetaxe fose defectuosa ou que a deterioración derivase do fixador empre-gado no tinxido da prenda, condenouse a tinturaría a indemnizar os danos causados. Ademais tampouco se probou que o vestido se re-tirase da tinturaría, nin que a súa deterioración se producise fóra dela e con posterioridade á súa limpeza.

6

Levei o coche do meu fillo ao taller de sempre. Dixéronme que non adoitaban traballar con esa marca pero aceptárono para o seu arranxo. Repararon a avaría, pero pasaron uns días e o sis-tema de calefacción púxose en marcha ao arrancar o vehícu-lo sen poder apagarse. Por iso, leveino de novo ao taller, onde me cambiaron dúas pezas sen que a avaría se solucionase. Teño que pagar os cambios da peza se non solucionaron a avaría?

O consumidor ten dereito a que lle fagan un pre-suposto previo por escrito e só se pode proceder á prestación do servizo unha vez que o usuario ou a persoa autorizada asine ou renuncie de for-ma fidedigna á súa elaboración. Ademais as ava-rías ou defectos ocultos que aparezan durante a reparación deben comunicarse ao usuario no pra-zo máximo de corenta e oito horas, co seu im-porte, e só logo de conformidade expresa poderá realizarse a reparación. Tamén está prohibida a substitución innecesaria de pezas. Por outro lado, consideramos que o contrato de reparación é un contrato de obra con obriga de alcanzar un resul-tado e que, de acordo coa regulamentación do contrato de depósito, o taller pode reter o vehícu-lo ata o completo pagamento do que se lle deba. Neste sentido, o usuario poderá desistir do encar-

go realizado en calquera momento, pero deberá aboar ao taller o importe polos traballos efectua-dos ata a retirada do vehículo.Agora ben, se o presuposto estivese aceptado e se considerase innecesario o cambio das pezas porque non contribuíron a reparar a avaría, enten-demos que non estaría obrigado ao pagamento desas concretas intervencións. Suxerimos que in-tente aclarar canto antes a situación cun presu-posto por escrito. Pola contra, pode ter problemas para retirar o vehículo sen previo pagamento das cantidades que o requiran, polo que é posible que deba recorrer á Arbitraxe de Consumo ou aos tri-bunais. Con todo, antes dese paso solicite unha folla de reclamacións e acuda aos servizos de con-sumo do seu municipio ou provincia.

Dirixiámonos ao pobo para pasar as vacacións e sufrimos un accidente, sen máis contratempos que o susto e a avaría do co-che. A compañía de seguros enviounos a guindastre e un taxi ata casa. Quedaban xa poucos quilómetros e o coche quedou nun taller próximo. Ao día seguinte chamei a miña compañía de seguros para solicitar un coche de substitución, como teño contratado, pero non houbo maneira. Paguei entón un coche (225 euros) para os meus desprazamentos durante as vacacións ata que me devolveron o meu. Podo reclamar?

Lea con detemento as condicións da súa póliza, sobre todo as relativas á asistencia en viaxe. A co-bertura ou garantía de remolque e traslado do ve-hículo máis o medio de transporte ata o domicilio e a cobertura de vehículo de substitución mentres o vehículo está en reparación son compatibles e, cando así se desprenda da póliza, a compañía de-be facilitar ese vehículo de substitución durante o tempo de reparación. Así o entendeu o Servizo de Reclamacións da Dirección de Seguros polo que

en caso de contratarse a cobertura de vehículo de substitución para accidente, a aseguradora incum-priría a Lei do contrato de seguro en virtude da cal o asegurador está obrigado a satisfacer a indem-nización tras a comunicación do sinistro. Reclame por escrito e achegue copia da factura do aluguer do vehículo. Se non obtén unha resposta satisfac-toria, diríxase ao defensor do cliente do asegurado e, en última instancia, ao Servizo de Reclamacións da Dirección de Seguros.

UN CASO SIMILAR PODE MERECER UNhA SENTENZA DISTINTA

Esta sección recolle sentenzas dos nosos tribunais que, polo seu contido, afectan os consumidores e usuarios de todo tipo de produtos e servizos. Non esqueza que ante feitos similares, as cuestións de proba, as circunstancias concretas das partes implicadas e ata o tribunal que sexa competente na causa pode determinar sentenzas distintas.

DÚBIDAS LEGAIS consultoriolegal@consumer.es

Se tes dúbidas legais, mándanos un correo electrónico. Tras estudar as posibilidades de cada caso, os servizos xurídicos de EROSKI CONSUMER suxiren as actuacións máis adecuadas para cada situación. Trátase só dunha orientación posto que as cuestións xudiciais son complexas e están cheas de circunstancias que condicionan os casos e inflúen nas sentenzas. Recorda que a única contestación ás consultas que se reciban será a publicada nestas páxinas.

Der

eito

sConsultorio

Sent

enza

s

8

Consellos para alongar a vida do noso ordenador O axuste orzamentario actual ao que se adaptan numerosos fogares españois obriga convivir o maior tempo posible con aparatos tan importantes como un coche, un televisor ou un ordenador, e de buscar formas de facer que o seu rendemento sexa satisfactorio. Estes son algúns consellos que indican que pasos seguir para evitar a compra dun ordenador antes de tempo:

- Usar aplicacións e programas web. Sempre que sexa posible e se dispoña dunha conexión de banda ancha, é mellor utilizar programas que teñan a súa base nun servidor externo en lugar do escritorio e do disco duro do ordenador.

- Gardar datos e arquivos na nube. Servizos como Google Drive ou iTunes Match permítennos gardar documentos e arquivos multimedia en servidores externos.

- Desfragmentar o disco duro con frecuencia. Fálase moito do consumo do procesador, pero pouco do disco duro que tamén gasta canto máis cheo está.

- Eliminar con frecuencia os arquivos temporais. Todas as descargas, escoitas ou visualizacións en streaming que se fan desde a Rede se gardan no ordenador durante un período de tempo en forma de arquivos temporais. Acumúlanse así numerosos pequenos programas que consumen recursos do procesador.

- Suprimir a miúdo as cookies. Á parte de por problemas de privacidade, as cookies teñen o inconveniente de que sempre se manteñen activas en segundo plano.

Máis información en www.consumer.es/tecnoloxia

Accións para non desperdiciar alimentos - Planificar. Antes de comprar, debe pensarse nos menús previstos para uns días, revisar os ingredientes dos que xa se dispón e escribir unha lista para os que se necesitan.

- Conservar. É fundamental manter os alimentos de acordo coas instrucións que figuran no envase para conservalos en óptimas condicións.

- Rotar. Tras a compra, deben poñerse os produtos máis antigos da despensa e da neveira na parte dianteira, á vista, e colocar detrás os novos.

- Revisar. Convén utilizar os produtos que caduquen antes e dar prioridade aos alimentos máis perecedoiros.

- Aproveitar. As sobras poden utilizarse na comida seguinte, como ingrediente nunha nova preparación ou conxelalas para outra ocasión, sempre que se respecten as necesarias condicións de hixiene.

- Conxelar. Os alimentos xa cociñados e que non se consuman poden conxelarse en porcións adecuadas para dispoñer deles máis adiante.

- Reciclar. Separar os residuos domésticos segundo as súas características. Algúns restos de alimentos, como as froitas e verduras xa pasadas ou as súas peladuras, poden converterse en compostaxe e utilizarse como fertilizante para as plantas.

Máis información en www.consumer.es/ seguridad-alimentaria

Erros bancarios: como reclamar? As irregularidades das entidades pódense deber a erros fortuítos aínda que, a miúdo tamén se orixinan por mala praxe de bancos e caixas. No caso dos depósitos, dos empréstitos ou das transferencias fraudulentas, as reclamacións disparáronse. Por iso convén saber como reclamar ante unha irregularidade:

- Acudir á entidade e comunicar con detalle en que consiste o erro. O primeiro paso pódese levar a cabo a través do teléfono ou de Internet, ou ben é posible comparecer na oficina habitual.

- Servizos de atención ao cliente. Se non se alcanzou unha solución pola vía anterior debe presentarse unha reclamación por escrito ao Departamento de Atención ao Cliente. O prazo máximo que ten o cliente para realizar a súa queixa é de doce (12) meses desde que detecta a irregularidade, mentres que a entidade dispón de dous meses para dar resposta.

- Servizo de Reclamacións do Banco de España. O cliente afectado deberá acreditar que acudiu previamente ao Departamento de Atención ao Cliente ou ao Defensor do Cliente. Farase por escrito ou por vía telemática (DNI electrónico ou outro sistema de sinatura electrónica que o Banco de España recoñeza).

- Vía xudicial. A última opción é acudir aos tribunais.

Máis información en www.consumer.es/economia

Etiquetas que axudan elixir mellor os alimentos A continuación, expóñense algunhas das novidades máis importantes recollidas no novo regulamento sobre etiquetaxe de alimentos, de obrigado cumprimento para o ano 2014:

- Maior lexibilidade en función do tamaño da etiqueta. Rematouse “a letra pequena” que tanto custa ler. A información deberá ser visible, cun tamaño mínimo de letra de 1,2 mm en envases cunha superficie máxima igual ou superior a 80 cm2 e de 0,9 mm para envases máis pequenos.

- Orixe do alimento en carne de porcino, ovino, caprino e aves de curral. Deberá especificarse o país de orixe ou lugar de procedencia do in-grediente primario destes alimentos en calquera das súas variantes: carne fresca, refrixerada ou conxelada.

- Orixe específica dos aceites ou graxas, tanto de procedencia ani-mal como vexetal, presentes no ali-mento. Terá que concretarse a orixe de graxas e aceites, cunha tarefa pen-dente, están excluídos fóra da obriga da etiquetaxe as graxas trans, á espe-ra de que a Comisión Europea pre-sente un informe no prazo de tres anos e estableza que debe modificar-se a normativa ao respecto.

Máis información en www.consumer.es/alimentacion

Twitter é a outra rede social na que EROSKI CONSUMER (@eroskiconsumer, @ECONSUMERma - con información espe-cífica sobre medio ambiente- e @caminoasantiago -o Twitter da Guía do Camiño a Santiago-) ten unha presenza moi activa. Este é o ranking dos nosos tuits máis “retuiteados”:

1. Elsa Punset, “Axudar os demais xera felicidade e é bo para a saúde”

2. Día Mundial do refuxiado: respecto e tolerancia para os máis de 42 millóns de desprazados

3. Infografía para preparar un menú infantil san e equilibrado

Iogur no almorzoO iogur é un alimento probiótico cuxos beneficios para a saú-de puxéronse de manifesto en multitude de ocasións. Que mellor forma de empezar o día que con esta sinxela receita de iogur caseiro? Cun pouco de froita e cunhas folerpas de avea ou millo obtense un almorzo saudable e delicioso.Edit Ciotti: “Súmome a este almorzo. Moi san e delicioso”.

Jessenia Leon: “Moi rico!”

Marie-luise Pfaff: “Que rico e que san”.

Limpar o ordenadorO teclado do ordenador pode acumular unha cantidade de su-cidade considerable. Explicamos paso a paso a través dun ar-tigo como efectuar a súa limpeza... e tamén que facer en caso de derramamento de líquidos sobre o teclado, unha situación que se dá máis a miúdo do que nos gustaría recoñecer.Cati Vidal Sanso: “Eu límpoo cunha brocha de cando en vez, pasándolle o aspirador ou cun pano húmido escorrido con amo-níaco”.Blanca Alvarez Gonzalez: “Vouno ler porque a última vez que o aspirei tragou un par de letras”.Manuel Martin Gonzalez: “Eu póñoo boca abaixo e cunha es-ponxa cun pouco de xabón, case escorrida, e queda moi ben”.

O re

cunc

ho d

o le

ctor

que nosinteresouFaite o noso amigo e síguenos nas Redes

o máis comentado

Os responsables da revista EROSKI CONSUMER atendemos directamente as inquietudes en EROSKI CONSUMER, RESPONDE.Os responsables da revista EROSKI CONSUMER atendemos as inquietudes, suxestións e impresións dos lectores sobre os contidos da publicación. A súa opinión é moi valiosa para nós e queremos contar coa súa colaboración para mellorar.

Pode contactar connosco:Por teléfono: de luns a venres, de 10:00 a 12:00 horas, en 946 211 627 e 946 211 487. Por correo electrónico: info@consumer.esNas redes sociais: a través do noso perfil en Facebook e en Twitter (ler normas de uso).

o noso Top

9

10 11

O obxecto do Consultorio Nutricional é ofrecer unha resposta ás dúbidas que lles poden xurdir aos consumidores sobre calquera aspecto vinculado coa alimentación, nutrición e dietética. Os nosos expertos nutricionistas seleccionarán de entre todas as cuestións que cheguen a través do consultorio en liña, dispoñible en www.consumer.es/alimentacion, dúas consultas, que se responderán nesta sección da revista..

os expertos nutricionistasDE EROSKI CONSUMER RESPONDEN

ABC DA NUTRICIÓN

Índice glicémicoO índice glicémico (IG) é unha medida que se utiliza para cla-sificar os alimentos que se con-sumen con respecto a como afectan os niveis de azucre (glice-mia ou nivel de glicosa) no san-gue. O IG aplícase aos alimentos ricos en hidratos de carbono, xa que a proteína e a graxa non al-teran directamente a glicemia. Aínda que hai listas universais re-lativas ao “índice glicémico dos alimentos”, existen factores que modifican a velocidade de absor-ción dos carbohidratos comple-xos ou simples, o que fai dubidar da súa utilidade clínica: a respos-ta individual, o consumo do ali-mento en forma illada (mazá) ou nunha dieta mixta (mazá e pre-sa de froitos secos), modo de ela-boración, textura e torado do alimento, natureza do alimento (fresco, procesado), contido en fi-bra e glute...

FÁLASE DE...

A etiquetaxe de alimentos deberá distinguir entre a caducidade e o con-sumo preferenteO Parlamento europeo aprobou un novo regulamento de infor-mación ao consumidor sobre a etiquetaxe de alimentos. A razón é proporcionar unha informa-ción máis clara aos consumido-res sobre o valor nutricional, as datas aptas para o consumo ou os ingredientes alérxenos dos alimentos, entre outros aspectos relevantes.A etiquetaxe deberá incluír de forma obrigatoria a información nutricional máis relevante para que o cidadán poida elixir os ali-mentos cun maior coñecemen-to, de acordo coas calorías e coa cantidade de graxas, graxas sa-turadas, carbohidratos, azucres, proteínas e sal dos produtos. A etiquetaxe ha de marcar as dife-renzas entre data de caducidade e de consumo preferente coa in-tención de evitar riscos para a se-guridade física do consumidor, de acordo coa tendencia da po-boación de apurar ao máximo as advertencias para o consumo in-dicadas nos produtos. Esta nova norma obriga a algúns produ-tos, ata agora exentos de indicar a data de caducidade, a marca-la no envase, xa que poderían ser prexudiciais para a saúde.

OS CONSELLOS DO MES

Tempo de uvas antioxidantesA uva é un alimento do que se obtén un gran rendemento pola fun-cionalidade nutricional dos seus diversos compoñentes: as sementes, a propia carne e mesmo a pel. As distintas variedades reúnen moi-tos puntos comúns no seu valor nutritivo, en contido en fibra, vitami-nas, minerais e oligoelementos, mentres que as uvas negras acumulan maior cantidade de compostos fitoquímicos antioxidantes (carotenoi-des, flavonoides, antocianos, taninos) respecto das variedades de uvas verdes tipo moscatel.Publicáronse investigacións recentes que tratan de avaliar o efecto do extracto de semente de uva sobre os cambios na presión arterial, a fre-cuencia cardíaca ou os niveis de lípidos (colesterol total, LDL-colesterol, HDL-colesterol, triglicéridos). A metaanálise máis recente e completa, publicada en 2011 no Journal of American Dietetic Association, re-vela que o extracto de semente de uva parece reducir de forma sig-nificativa a presión arterial sistólica e a frecuencia cardíaca, pero non se observan efectos relevantes sobre os lípidos. Os estudos que analizaron en humanos o efecto dos antioxidantes extraídos da pel da uva repor-tan un aumento da actividade dunha das máis potentes encimas antio-xidantes endóxenas como é a glutatión reductasa.Á vista destes bos resultados, o consello é comer e mastigar ben todo o gran de uva, con pebidas e pel incluídas.Algunhas propostas para degustar esta froita de tempada son:· Zume natural de mazá e uva· Mosto natural de uva negra e moscatel· Ensalada de leitugas con uvas e queixo· Peixe ao forno con salsa de uvas· Solombo con puré de mazá e uvas· Biscoito con uvas e améndoas· Compota de mazá ou pera con uva moscatel

Cociñar a pasta “ao dente”O modo no que se cociñe a pasta inflúe en que esta sexa fonte de enerxía lenta ou todo o contrario, que se converta nun alimento rico en azucres de doada e rápida asimilación que explica que ao pouco tem-po do seu consumo se volva ter fame.Co fin de que a pasta sexa unha fonte excelente de hidratos de carbo-no complexos de absorción lenta ha de quedar cocida “ao dente”, é di-cir, cocida por fóra e semicrúa no seu interior.O modo apropiado de cocer a pasta é quentar un litro de auga cun chorriño de aceite por cada 100 g de pasta. En canto rompe a ferver a auga, engádese unha presa de sal e a pasta. Despois remóvese de can-do en vez para lograr que quede solta. Considérase que a pasta está “ao dente” cando está cocida por fóra pero no interior unha pequena par-te queda semicrúa, o que fai que ao mastigar resulte lixeiramente dura. Para saber se alcanzou este punto, pódese sacar da cazola un macarrón ou un espaguete, partilo pola metade e comprobar se o interior queda un pequeno fío de pasta crúa (de cor diferente). Nese momento retíra-se do lume e escórrese.

Hai alimentos que reforzan a flora intestinal e as defensas do organismo e serven como axu-da para frear a infección, pero tamén os hai que serven de substrato para estes fungos, polo que é fundamental revisar a dieta.

O azucre é o alimento principal dos fungos do xénero Cándida, de aí que un dos sínto-mas específicos cando se desenvolve esta infección sexa a necesidade e o desexo de comer doce ou alimentos ricos en azucres. Se a candidose é moi persistente e moles-ta, pode ser preciso, segundo valoración médica ou dietética, reducir ou eliminar de forma puntual o consumo de froitas, ao ser estas fonte natural de azucres.

Se se toman antibióticos, un bo remedio é tomar de forma simultánea un comple-mento de probióticos (lactobacilo, bifido-bacterias). Hai nutrientes para as defensas (vitaminas A, C e E). O xerme de trigo, o aceite de oliva virxe extra e un puñado de

froitos secos proporcionan unha boa dose de vitamina E. As hortalizas e froitas de cor laranxa-amarelo-avermellada (cenoria, ca-baza, mandarinas, melón cantalupo, man-go, tomate) son fonte de vitamina C e E.

A falta de encimas dixestivas leva consi-go unha incorrecta e insuficiente dixestión dos alimentos. Esta mala dixestión pode ser a causa do desequilibrio da flora intestinal e do aumento das cándidas. Estes fungos, entre outros microorganismos, fermentan os nutrientes mal dixeridos, o que dá lu-gar a fenómenos de putrefacción que se acompañan con síntomas dixestivos como inchazo, gases, malestar e cansazo. Xermi-nados, como os brotes de soia, de alfalfa... ou os alimentos fermentados como o miso ou o chucrut, ademais das verduras crúas, achegan encimas con efectos similares ás do aparato dixestivo.

Hai alimentos que serven para fortalecer a flora intestinal e evitar o ataque dos fungos Cándida despois de tomar antibióticos?

O vinagre de mazá, pola natureza da súa fer-mentación, é máis suave para o aparato di-xestivo que o vinagre branco ou o de viño, polo que a opción é acertada.

O vinagre branco, polo propio proceso de elaboración, é o que contén máis canti-dade de ácido acético. Isto explica o seu sabor máis forte e pronunciado. Por esta condición tamén é o menos indicado, en

particular se se usa con frecuencia, se se é xeneroso co vinagre á hora de aliñar ou se teñen problemas dixestivos. Respecto ao contido en acético seguiríao o vinagre de viño, de cor negra, e o vinagre de mazá, al-go máis lixeiro en composición. Unha op-ción interesante é probar outros vinagres máis suaves como o de arroz.

Gustaríame saber que vinagre é máis saudable: o de viño ou o de mazá. Polo seu sabor prefiro o segundo, pero non sei se fago ben en elixilo en case todas as comidas que fago.

12

As mil e unha patacasCoñecer cal é a variedade que mellor se adapta á cada técnica culinaria é clave para lograr o éxito da preparación

Poucos alimentos poden presumir de ter o título de “incondicional na cociña”. Un deles é a pataca: está á altura dos pratos máis esixentes pero tamén dos máis mundanos. E é que a súa mellor carta de presentación é probablemente, o seu prezo. É apto para todo tipo de economías, por menos dun euro é posible adquirir un quilo de patacas coas que com-pletar un bo guiso para toda a familia. Así é este alimento: a pataca, un produto tan sinxelo como saudable, nutritivo e apetitoso, caracterizado por ser a base da alimentación de millóns de persoas en todo o mundo e un exquisito manxar que xerou centenares de receitas culinarias polas súas exce-lentes características nutritivas e organolépticas. Non obstante, debe consumirse nun curto período de tempo xa que poden xerminar enseguida. O seu

gu

ía d

e co

mp

ra p

atac

as

13

cultivo é tamén moi esixente e está condiciona-do pola climatoloxía. Agora ben, debido ao gran número de países que cultivan este tubérculo no mercado hai unha gran variedade de tipos e a súa dispoñibilidade asegúrase durante todo o ano.A cantidade de variedades sitúase ao redor das 200, que se clasifican segundo a cor da pel e as características da súa carne, forma e tamaño. Cada tipo de pataca ten unhas propiedades específicas para a súa utilización na cociña, xa sexa fervidas, cocidas, fritas, asadas... Para saber elixir a varieda-de óptima para fritir, cocer ou asar, a clave do éxito dos seus pratos, a presente Guía de compra debulla as particularidades das variedades con presenza maioritaria no mercado.

Poucas calorías, moita augaA mala fama perséguea. Á pataca atribúeselle po-pularmente a categoría de ser un alimento pobre en nutrientes. Con todo, o valor nutritivo deste tubér-culo varía segundo sexa a forma na que se prepare e cociñe. A súa composición é a seguinte:Hidratos de carbono: o 80% da composición da

pataca é auga. Polo tanto, o número de calo-rías que achegan o determina a técnica culinaria empregada no prato. Un dato: 100 g de pataca crúa apenas achegan setenta calorías. O seguin-te elemento que destaca é o hidrato de carbono (amidón), responsable á súa vez da inxestión ca-lórica do alimento, menor, iso si, en comparación

14 15

gu

ía d

e co

mp

ra p

atac

asunHa Pataca, un usoPolo seu tamaño, ciclo de cultivo ou recolección pode ser: pataca extratemperá (se se recolle entre xaneiro e abril), temperá (de abril a xuño), semitem-perá (de xuño a setembro), e tardía (entre outubro e xaneiro) forma, cor... os criterios para clasificar as patacas son diversos e variados. A continua-ción, preséntanse as principais características e as recomendacións de emprego das variedades de pataca máis habituais.

co resto de farináceos. Ao quentarse a pataca, o amidón xelatinízase e cambia a súa textura, dan-do lugar á textura que se aprecia cando se come.

lípidos (graxas): a súa presenza é escasa e ató-panse sobre todo debaixo da pel deste tubérculo.

Proteínas: localízanse debaixo da pel e a súa ache-ga supón só un 2% do peso en seco da pataca, a diferenza do resto de farináceos, destacan as albuminas, globulinas, prolaminas e glutelinas. As proteínas non se ven afectadas no proceso de cocción.

Vitaminas: ricas en vitaminas C, A, B1, B2 e B6. Áchanse tamén baixo a pel, de maneira que can-do se planan perden parte destas vitaminas.

minerais: destaca o potasio como o máis repre-sentativo (concéntrase basicamente na súa pel), así como o fósforo, o magnesio, o calcio e o ferro. Convén ter en conta a abundancia deste mineral se se ten insuficiencia renal, o que obriga mode-rar o seu consumo. Pódese reducir a un terzo a súa concentración en potasio se se plana, déixase en remollo durante horas e se se cambia a au-ga de remollo antes de cociñala. O seu contido baixo en sodio, unido á súa riqueza en potasio, fai que as patacas sexan aptas para persoas con hipertensión.

Fibra: a pataca tamén contén fibra, pero a súa presenza é relativamente baixa (cerca dun 2% do total). Por iso, é dos poucos vexetais que se poden consumir aínda que se padeza diarrea.

o segredo está na cocciónA modalidade que mellor conserva todo o seu sabor e o seu valor nutritivo é fervida ou cocida. Esta forma require que se poñan as patacas en remollo con auga fría e sal (dúas culleradas por cada li-tro de auga) e se cozan durante polo menos trinta minutos, o tempo dependerá do tamaño da pataca. Unha vez finalizada a cocción, hai que escorrer as patacas e planalas en quente. Se se decide por fa-cer un prato de patacas asadas, convén escoller as que sexan do mesmo tamaño, xa que no interior do forno a calor penetra de xeito uniforme e poderían quedar algunhas crúas ou demasiado feitas se tive-sen diferentes tamaños. Logo hai que colocalas no forno a uns 180 ºC e deixar que asen durante unha hora ou algo máis, segundo o tamaño. É necesario cambialas de posición para que asen de igual xeito por todas as partes.Un xeito de cocelas rapidamente é cociñar as pa-tacas á brasa; aproveitando as brasas do lume pódense colocar as patacas envoltas en papel de aluminio. Convén picalas cunha variña de metal ou cun pau pequeno e moi fino, rematado en punta, antes de poñelas ao lume. Tamén se poden coci-ñar no microondas, chega con lavar as patacas coa pel e perforalas cunha agulla, un escarvadentes ou algún tipo de instrumento con punta, poñelas no microondas nun recipiente tapado e deixalas cocer. O tempo dependerá do tamaño da pataca e da potencia do microondas.Non hai que obviar que a fritura é tamén unha das fórmulas máis utilizadas aínda que a súa achega en enerxía é das máis elevados (case 300 cal por 100 g de patacas fronte ás 80 cal das porcións cocidas ou fervidas); para lograr un bo prato de patacas fritas é importante lavalas e deixalas en remollo co fin de que perdan o amidón. Despois débense escorrer, cortar e fritir. O idóneo é rea-lizar a fritura en aceite de oliva, sen deixar que o aceite se queime, durante uns dez minutos, segundo o tamaño. Finalmente, cómpre escorrer e retirar o exceso de aceite deixándoas repousar sobre un papel absorbente. Un xeito de obter unhas patacas fritas máis douradas consiste en retirar as patacas antes de que inicien o cambio de cor, escorrelas, deixalas repousar uns minutos e volver a fritilas co aceite quente. Deste xeito obtéñense unhas patacas perfectamente douradas.

Kennebecrecoñécela por... é o tipo de pata-ca máis habitual e probablemente a que todos teñamos na despensa. De pel parda e carne branca é unha das máis consumidas. Adoitan ser de gran tamaño e forma irregular e moi sensi-bles á luz, de maneira que poden xer-minar con facilidade e o seu aspecto é anello, xa que normalmente non se venden lavadas. apropiada para: a súa carne é tenra e, por iso, absorbe moi ben os sabo-res. Aínda que se poden fritir, asar ou cociñar ao forno, os expertos coinciden en sinalar que son as máis apropiadas para cociñar ou asar ao forno.

monalisarecoñécela por... a súa forma ovala-da e a súa cor algo amarelenta tan-to no exterior (pel) coma no interior (carre). É unha pataca semitemperá e tamén das máis comúns no mercado. apropiada para: é unha variedade de gran calidade culinaria e caracteríza-se porque é un alimento moi versátil na cociña. A súa carne tenra e fari-ñeira faina ideal para usar en cocidos, guisados e tamén frituras.

desiréerecoñécela por... este tipo de pata-ca, con forma ovalada e longa, é de pel vermella e carne amarela. Des-taca porque soporta moi ben o paso do tempo e por iso se conserva sen xerminar durante longos períodos. É un aspecto interesante para os que non consomen grandes cantidades de pataca e fan transcorrer moito tempo desde un uso a outro. apropiada para: dá moi bos resulta-dos se a técnica empregada é a coc-ción, pero tampouco resulta ser unha mala opción se finalmente se utiliza para fritir.

16

gu

ía d

e co

mp

ra p

atac

as

17

Bintjerecoñécela por... é unha pataca tar-día, de cor amarelenta por fóra e por dentro, a súa carne é branca. Ademais, adoita ter manchas superficiais e, en xeral, son de gran tamaño e de forma alongada. apropiada para: ao ser tardía, ma-dura durante moito máis tempo e a súa achega en auga é menor. Por este detalle, nada banal, é a mellor elec-ción para as frituras. Unha boa pataca frita, menos graxenta e calorífica, con-séguese se se somerxe en abundan-te aceite quente (de 160 a 170 ºC na frixideira). O sal engádese ás patacas unha vez fritas, só así xoga o seu papel de condimento.

Fénixrecoñécela por... a súa forma redon-da pero sen grandes volumes, case chata ou esmagada. A súa pel é ama-relenta e ao longo da súa superficie presenta “ollos” ou afundimentos de tamaño medio. No seu interior, a súa carne é branca tirando a amarela. apropiada para: resulta ser unha op-ción interesante para fritir. Non obs-tante, o seu verdadeiro atributo é que aínda que se coza mantense enteira, sen agretarse nin se esborrallar con facilidade. Por esta razón, é a pataca ideal para completar guisos ou estufa-dos: mantén a súa forma tras a cocción e ademais, espesan ou axudan ligar a salsa.

>Patacas “Panadeiras”. Estas pata-cas conteñen un sabor neutro que as fai apropiadas para combinalas con todo tipo de alimentos. Para a súa elaboración é necesario cortalas de xeito moi fino, cun grosor duns tres milímetros. Deben retirarse as partes máis verdosas ou escuras. Se non se cociñan ao momento dében-se somerxer en auga para evitar a súa oxidación. Unha vez cortadas poden cociñarse fritas ou asadas. A pataca panadeira é un perfecto acompañamento para carnes, peixes ou verduras. Unha opción é dourar a pataca ata que queda branca, sen que rompa. Despois, colócase nunha bandexa e enfórnase xunto con cebola cortada en xuliana fina. Sazónase con sal e pementa branca, e enfórnase a temperatura alta ata que se obtén unha pataca branda, fina.

>Patacas “risoladas”. Son as pata-cas redondas e pequenas. Cómpre cortalas cun cortador específico de

forma redonda ou, no seu defec-to, pódense cortar en dados

pequenos cun coitelo. Lávanse en abundante auga e cócen-

se, sen engadir sal. En función do tamaño das bóliñas, tardarán máis ou menos tempo en branquexarse, uns catro minutos. Unha vez listas, escórrense e colócanse na bandexa do forno e engádese manteiga un pouco quente, en estado liquido. É importante que as patacas non queden amontoadas. Cando xa estean preparadas, enfórnanse ata que queden douradas e listas para consumir como gornición.

>Puré “Parmentier”. Pélanse as patacas, córtanse en anacos peque-nos e cócense. Escórrense e sécanse no forno durante uns minutos. Despois, tritúranse co pasapuré en quente. De forma paralela quén-tase leite con manteiga (150 gr de manteiga por quilo de pataca e 2 dl de leite fervendo) que se engade á vez que se van triturando as pata-cas. Por último, sazónase con sal e pementa ao gusto.

>Puré “duquesa”. Este tipo de puré ademais de como prato, serve como base para preparar outros como croquetas. A súa elaboración é simi-lar ao puré “parmentier”. A diferen-za é que se engade á mestura tres

xemas de ovo batidas por cada quilo de patacas. É importante non callar as xemas e facer a mestura de xeito homoxénea. Logo engádese sal e pementa ao gusto e noz moscada.

>Patacas onduladas. Para elabo-ralas na casa, é necesario dispoñer de patacas frescas e un cortador de mandolina (con coitela ondulada). Córtanse as patacas coa mandoli-na, no seu defecto, pode utilizarse un relador caseiro que dispoña de corte ondulado. Se non se van a fritir no momento, é conveniente deixalas en remollo para evitar a súa oxidación, o mellor é lavalas, pelalas e fritilas ao momento. Xa cortadas, frítense as patacas nunha tixola con abundante aceite e un chisco de sal ata que estean doura-das. O máis recomendable é utilizar aceite de oliva cun sabor suave para apreciar mellor o sabor da pataca. Unha vez douradas, retíranse e coló-canse sobre papel absorbente para eliminar o aceite sobrante e que non queden demasiado aceitosas. Antes de consumilas engádese sal ao gusto do consumidor.

Unha de patacas, na casaAgora que a lección de cales son as mellores patacas para segundo que usos está aprendida, a continuación , EROSKI CONSUMER propón unhas cantas ideas para preparalas de distintas formas e sacar o máximo rendemento a este alimento básico:

comPralas e conserValas Coñecer a variedade é clave para acertar na súa elec-ción, pero prestar atención ao estado da pataca na súa compra non o é menos, en especial para o peto, así evitaremos así ter que desbotar exemplares non aptos para o seu consumo. Convén elixir as patacas que:

Estean enteiras, cun aspecto saudable e consistente sen cheiros nin manchas estrañas ou sospeitosas.

Hai que deixar as que teñan puntos xerminados, zonas verdes ou deformacións esaxeradas.

A pataca é un produto apto para todos os petos, pero non está de máis botar contas segundo o consumo deste alimento para intentar axustar este gasto. Se é alto e recorrente, o máis conveniente é mercalas en formatos grandes (mallas de 5 a 10 kg ou ata máis peso). Se pola contra, o consumo é máis limitado, unha opción máis interesante son as de granel: o seu prezo adoita ser algo máis elevado, pero deste xeito cómpranse só as que se consomen e se evíta que as patacas que perma-necen máis tempo almacenadas xerminen ou, mesmo, podrezan.

Sexa cal for a clase pola que finalmente nos decan-temos, hai algo común a todas elas: a importancia da súa conservación. En xeral, a maioría xermina de xeito rápido se as condicións de almacenamento non son as adecuadas. Por iso, hai que ter en conta os seguintes consellos:

Mantelas nun lugar fresco, ventilado e escuro (entre 8 e 10 ºC). Pero hai que evitar a escuridade total xa que esta axuda a que xerminen antes.

Evitar amontoalas en caldeiros ou barreños. É mellor distribuílas ao longo da superficie.

Se se almacenan a baixas temperaturas (por exem-plo no frigorífico ou na terraza no inverno) acumulan azucres ao degradarse o amidón, polo que as patacas adquiren un sabor moi doce que se percibe no padal.A medida que envellecen, ou se lle dá a luz, xorden na súa pel zonas verdes que poden conter substancias tóxi-cas como a solanina. A cocción non as elimina, polo que hai que eliminar as partes afectadas antes de cociñalas.

www.consumer.es

1918

Os menús escolares conteñen máis ingredientes dos que se aprecian a simple vista. Nun único prato, ademais dos

alimentos, a súa textura e o seu sabor, cabe o coñecemento e a dedicación de decenas de profesionais que coordinan o seu traballo para levar unha dieta equilibrada e saudable á mesa dos nosos nenos. Así, onde os “peques” ven pescada, macarróns ou ensalada, os adultos ven estritas normativas, recomendacións nutricionais, medidas de hixiene na manipu-lación de alimentos e tempos de entrega que han de cumprirse para non romper as cadeas de frío ou calor. Para coñecer polo miúdo como se elaboran os menús das escolas, EROSKI CON-SUMER visitou unha empresa que se dedica a isto desde hai máis de corenta anos. Nesta reportaxe, describimos o proceso paso a paso e explicamos quen intervén nel.

A elaboración dos me-nús, paso a pasoA alimentación infantil non é un xogo de nenos. Detrás de cada prato e bandexa que se ofrece nos centros educativos hai unha extensa liña de traballo que está suxeita a permanentes controis sanita-rios, nutricionais e de calidade. Non é casual. As empresas que se dedican á restauración colectiva teñen nas súas mans o crecemento de miles de nenos: o seu obxectivo é promover a saúde dos ‘peques’ mediante unha boa alimenta-ción, e esa responsabilidade é moi gran-de. O principal desafío do sector é que todos os nenos, sen excepción, reciban un menú axeitado ás súas necesidades e poidan comer na escola.

1DeseñoOs pratos que chegan á mesa dos

“peques” non nacen na cociña, senón noutra mesa: a dos dietistas-nutricionis-tas que se encargan de deseñalos. Para iso, o equipo toma como referencia as recomendacións do Consello Interterrito-rial do Sistema Nacional de Saúde sobre alimentación en centros educativos e as particulares de cada territorio.Nesta etapa considéranse varias cues-tións: con que frecuencia se inclúen os distintos tipos de alimentos nos menús, a cantidade de produtos segundo a ida-de dos comensais, a estacionalidade das materias primas, a cultura gastronómica, as festas locais e as necesidades espe-ciais dalgúns nenos.

alimentación

Comer na escola:

que hai detrás de cada menú?Cada prato e bandexa que se ofrecen nos centros educativos alberga unha extensa liña de traballo que está suxeito a permanentes controis sanitarios, nutricionais e de calidade

Ademais destes aspectos, os profesionais teñen en conta as suxestións que reciben dos colexios e se preocupan por mellorar os sabores, os aromas, as texturas, as co-res, as calidades nutricionais, a varieda-de e a presentación dos pratos que crean. Con todos estes elementos sobre a mesa, créase unha Ficha de prato, un documen-to que recolle información fundamental sobre as características desa prepara-ción. Por exemplo, os ingredientes que leva cada prato e as súas proporcións, o xeito de elaboralo, o seu valor nutricional, a listaxe de alérxenos que pode conter, os puntos de control críticos e, mesmo, a loxística que se necesita para que o prato chegue ao colexio en condicións óptimas de consumo.

2AprovisionamentoA elección dos ingredientes é tan

importante como a súa selección. É di-cir, non abonda con facer unha listaxe de materias primas saudables: o seguinte paso é decidir onde se van comprar. Por iso, unha vez que se aproban as fichas dos pratos, a área de compras contacta coas empresas que poden subministrar os ingredientes necesarios para facelos. Comeza entón un proceso de avaliación e auditorías para determinar cales serán os provedores e homologalos.

20 21

Os menús especiais

O obxectivo principal das empresas de restauración colectiva é que todos os nenos poidan comer na escola. Trátase dunha meta ambi-ciosa, xa non pola cantidade de comensais ou centros educativos que abastecen, senón porque hai nenos con necesidades alimenti-cias moi concretas. Para eles, o equipo de nutricionistas confecci-ona dietas específicas, que cobren distintas situacións.

Alerxias, intolerancias alimen-tarias (celiaquia, diabetes etc.), patoloxías como a obesidade, as enfermidades metabólicas, crenzas relixiosas ou decisións nutricionais (elabóranse menús sen carne de porco e menús vexetarianos).

En todos estes casos, os menús elabóranse nunha zona dife-renciada da cociña —afastada da produción normal— e cunha planificación especial para evitar calquera tipo de contaminación cruzada.

3Elaboración do menú na cociña

En materia de restauración colectiva, a cociña é un mundo á parte. Nela rexen unhas normas moi estritas de hixiene e un control minucioso da temperatura, tanto dos alimentos e das coccións, coma do ambiente onde se preparan. O desafío dos cociñeiros non só é elaborar pratos ricos, atractivos e equilibrados, senón fa-celo de modo que garanta a saúde dos nenos. Por esta razón, a cociña está di-vidida en diferentes seccións e o persoal traballa en equipos, segundo o tipo de prato que se vai preparar.Baixo a supervisión dun xefe de cociña, cuxo papel é similar ao dun director de orquestra, os primeiros pratos e os se-gundos elabóranse en sectores diferen-tes. O mesmo acontece coas sobremesas ou os menús especiais (isto é, pratos es-pecíficos para nenos con intolerancia ao glute ou con diabetes, por exemplo, que requiren máis coidado aínda para evitar descoidos e erros). O traballo coordina-do e o control das temperaturas —con coccións a máis de 70 ºC e pratos que se manteñen a máis de 65 ºC unha vez elaborados— dá como resultado unha sinfonía de sabores que, ademais, coida a saúde dos “peques”.

Recepción e control de materias pri-mas. Cando un provedor homologado de materia prima chega á empresa, pon-se en marcha o proceso de recepción e control. O persoal de almacén descarga as mercadorías, cotexa o contido dos palés co albará de entrega, comproba as datas de vencemento e —moi im-portante— toma a temperatura dos ali-mentos. Se todo é correcto, etiquétase a mercadoría cun código interno que se xuntará a cada produto durante todo o proceso para garantir a trazabilidade.

Almacenamento. O almacenamento das materias primas é outro punto clave, xa que non todos os alimentos se poden conservar do mesmo xeito nin teñen a mesma durabilidade. Para os que nece-sitan baixas temperaturas, existen gran-des cámaras frigoríficas que aseguran que se manteña a cadea de frío. Se se trata de alimentos que se deben con-servar en seco —arroz, fariña, aceite—, colócanse en estantes axeitados coas súas correspondentes etiquetas. Deste modo, todas as subministracións están organizadas e atópanse con facilidade para levalas á cociña cando é necesario.

4Envasado e etiquetadoUnha vez que se preparan os ali-

mentos, é preciso envasalos e etiqueta-los. Cada cousa ha de ir no seu lugar e, ademais, debe contar con información detallada de que é e para quen se elabo-rou. O envasado realízase con moito coi-dado en zonas illadas e en superficies de traballo impecables para evitar calquera tipo de contaminación. As bandexas, á súa vez, colócanse en recipientes illan-tes para manter a temperatura da comida durante o resto do proceso.

5Expedición, transporte e distribución

Os camións de repartición están deseña-dos para conservar os alimentos ao longo da distribución, tal como saíron da coci-ña. Por iso, dentro destes vehículos hai compartimentos estancos de frío e calor. Ademais de viaxar por separado, os re-cipientes illantes estíbanse ao milímetro —para aproveitar o espazo— e dun mo-do ordenado, segundo os centros educa-tivos que visitará ese camión. O obxectivo é optimizar os tempos de repartición, así que cada minuto conta.As bandexas con alimentos han de che-gar á hora da comida, e, ademais, teñen que estar nas mellores condicións para o seu consumo. Por iso, a loxística de dis-tribución é tan importante. Para axilizar a repartición, estúdanse as rutas: téñen-se en conta o tráfico ou as distancias desde a empresa ata o colexio antes de establecer os itinerarios idóneos.

6Recepción e mantemento no comedor escolar

Cando as bandexas chegan á escola, o persoal do comedor encárgase de re-cibilas e mantelas en condicións ata o momento do consumo. Os alimentos que requiren frío —por exemplo, os io-gures— consérvanse refrixerados, e as preparacións que se consumen quentes colócanse en mesas especiais que man-teñen a temperatura indicada. Esta etapa —case a última de todo o proceso— é a primeira que ven os nenos.

7Limpeza e desinfección (L+D)

Para os colexios, a alimentación cotiá empeza e remata no comedor. Para as empresas de restauración colectiva, non. Aínda que o obxectivo de alimentar os nenos se cumpre na escola, cómpre un paso máis para facelo ben e sen riscos: a hixiene posterior.O persoal de L+D (siglas de limpeza e desinfección) é tan importante como o dos nutricionistas, dos cociñeiros ou dos repartidores. De feito, os responsables do sector fan fincapé en que “unha cousa non se entende sen a outra”. Todos os utensilios de cociña, as bandexas e o enxoval (que regresa á empresa) pasan por un proceso de limpeza e desinfección con altas temperaturas que garante os requisitos de seguridade alimentaria e, polo tanto, a saúde.

www.consumer.es

alimentación

afondo

22 23

Enquisa a 1.575 consumidorEs dE novE comunidadEs autónomas para coñEcEr hábitos alimEnticios infantís

Só nun 50% doS fogareS oS nenoS comen verdura e enSaladaS todoS oS díaS e arredor dun 10% doS caSoS, a merenda conSiSte en bolaría induStrial ou ‘Snack’ en bolSa. no 14%, oS máiS pequenoS non practican ningún tipo de exercicio fíSico concreto no Seu tempo libre

Xa non é “patrimonio” único de sociedades como a americana. Desgraciadamente, a obesidade infantil, un dos grandes males endé-micos do século XXI, está en alza no noso país: o 45% da poboación preadolescente ten problemas de peso, o 26% ten sobrepeso e o 19% obesidade, cifras que non conseguiron reducirse nos últimos dez anos. Un neno con sobrepeso non é un neno con hábitos saudables. EROSKI CONSUMER quixo comprobar de primeira man cales son os costumes alimenticios e os hábitos de ocio dos máis pequenos. Por iso, realizou máis de 1.500 enquisas en fogares de nove comunidades autónomas (Andalucía, Illas Baleares, Castela a Mancha, Cataluña, Comunidade Valenciana, Galicia, Madrid, Navarra e País Vasco), nos que vivisen ne-nos de entre 5 e 12 anos. A persoa que contestou á entrevista sempre era a responsable da compra. En tres de cada catro ocasións, tratábase dunha muller e nun 59% das veces tiña entre 35 e 44 anos. En canto ao seu nivel académico, un 33% dos entrevistados eran universitarios, un 37% tiñan bacharelato superior, BUP ou FP e outro 22% obtiveron o título de bacharelato elemental ou o de EXB.A cada un dos entrevistados preguntóuselle, entre outras cuestións, so-bre a rutina á hora de alimentar os seus fillos (se comen no comedor do colexio, se o teñen en conta cando planifican o resto da dieta, como é o almorzo, xantar e merenda, cantas comidas fai ao día, se petiscan entre horas, con que frecuencia comen os distintos grupos de alimentos, etc.) e sobre as actividades que realizan no seu tempo libre (deporte fóra e dentro do colexio, uso da consola e videoxogos etc.). Ademais, tamén se consultou sobre a opinión que teñen da obesidade infantil, as súas causas e responsabilidades.

Obesidade infantil:hábitos nutricionais

erróneos e menos actividade física

da recomendada

2524

máiS derivadoS cárnicoS que peixe

O seguinte consello nutricional para os nenos de entre 5 e 12 anos é comer peixe e carne entre tres e catro veces por semana, alternando o seu consu-mo. Nun 76% dos domicilios entrevistados, cómese carne entre dúas e tres veces á semana. Destaca negativamente que nun 35% se coma pescado só un ou dúas veces á semana e que nun 3% o fagan só de forma ocasional e mesmo que nunca o inxira. Con respecto ao ovo, debe alternarse o seu con-sumo coa carne e co peixe, e tomar ata catro uni-dades á semana. E é que é o alimento que contén proteínas máis completas e de maior valor bioló-xico, polo que o seu consumo é moi recomendable. Un 32% dos entrevistados di incluír este alimento na dieta dos seus fillos entre dúas e tres veces á semana e un 62% faino entre unha e dúas veces á semana.

Hamburguesas, salchichas, embutidos e outros produtos similares teñen un alto contido en gra-xa saturada, colesterol e sodio. Ademais, en gran parte dos casos, estes produtos levan engadidos ingredientes como as proteínas do leite, contrain-dicados para persoas con alerxias ou intolerancias alimentarias. A presenza na dieta destes produtos é prescindible e poden substituírse por outros ali-mentos. Aínda así, nun 27% dos fogares entrevista-dos inclúense os derivados cárnicos todos os días e noutro 30% fano dúas ou tres veces á semana. Por outra banda, outro tipo de alimentos prescindibles son os pratos precociñados, que se aconsella to-mar unicamente de forma ocasional e sen abusar. Así o fan nun 47% dos domicilios entrevistados por EROSKI CONSUMER e noutro 39%, aseguran que nunca os inclúen nas dietas dos seus fillos.

pouca verdura e legumeS

Cos anos, a nosa alimentación cambiou e a dos máis pequenos tamén. Incrementouse o consu-mo calorífico e incluíronse na dieta máis pro-teínas e máis graxas. A este respecto, EROSKI CONSUMER quixo saber cantas comidas ao día fan os pequenos da casa, posto que a recomenda-ción xeral é de cinco inxestións de comida nunha soa xornada. No 88% dos fogares entrevistados, así o facían. Unicamente un 12% admitía facer catro comidas e só un 0,4% recoñece que os nenos co-men tres veces.E, que é o que comen nesas cinco inxestións dia-rias? Tendo en conta que os nenos de 5 a 12 anos medran ata 8 cm por ano necesitan unha alimen-tación variada que lles permita desenvolver a súa actividade física e estar sans.A primeira recomendación é comer ensaladas e verduras todos os días. Na enquisa, só nun 50% dos fogares aseguraron levar a cabo está máxima. O resto, incluía este tipo de alimentos dúas ou tres veces á semana (nun 34%), unha ou dúas veces á semana (nun 12%) ou só de forma ocasional (nun 2%). Noutro 2% dos fogares nunca incluían ensala-das nin verduras na dieta dos seus fillos.En segundo lugar, aconséllase inxerir de dúas a catro veces por semana arroz, pasta e patacas, al-ternando o seu consumo. Así o fan nun 63% dos fogares consultados, pero o dato negativo é que un 14% o fai todos os días da semana. Tamén os legu-mes se teñen que incluír na dieta dos escolares de dúas a catro veces por semana e só nun 30% dos 1.575 domicilios enquisados o fan. Por regra xeral, un 64% dos consultados reducen o seu consumo a unha ou dúas veces á semana e mesmo un 4% só os inxire de forma ocasional e un 2% nin sequera os inclúe nas dietas dos seus fillos.

Os malos hábitos alimenticios e o sedentarismo despexan doadamente a ecuación da obesidade e do sobrepeso infantil. Se xa desde a infancia se adquiren malos costumes nestas materias, poden proxectarse ao longo de toda a vida e afectar a saúde. A nenez é o momento decisivo para con-solidar boas prácticas nutricionais e de exercicio físico.EROSKI CONSUMER comprobou que a pesar de que no 75% dos fogares entrevistados, os pais cren que a alimentación dos seus fillos é bastante equi-librada, aínda persisten algúns costumes erróneos en materia de nutrición: pouca verdura, demasia-dos derivados cárnicos, moita bolaría industrial... O deporte deixa de ser unha materia pendente entre os pequenos; segundo a enquisa, nun 14% dos fo-gares os nenos non realizan no seu tempo libre ningún tipo de exercicio físico concreto (ademais das dúas horas de ximnasia que practican na es-cola). É moi aconsellable que os nenos acumulen polo menos trinta minutos de actividade física ao aire libre todos os días.

O papel dos pais é fundamen-tal á hora de educar os seus fillos nuns hábitos alimenti-cios saudables. Os seus costu-mes, gustos e preferencias e rexeitamentos cara a determi-nados alimentos reflíctense nos máis pequenos e no seu comportamento cara á súa alimentación.

Durante a enquisa, EROSKI CONSUMER comprobou que no 66% dos fogares entrevistados, a familia fai unha supervisión diaria das comidas e bebidas que inxire o neno, tanto dentro como

fóra do fogar, e un 33% faino habitualmente.

Os proxenitores son conscien-tes, en xeral, de que a obesi-dade é un grave problema. De feito, un 81% dos entrevista-dos non están nada de acordo coa afirmación de que se trata simplemente dunha cuestión estética. Ademais, o 98% cre que é unha cuestión de saúde que non só afecta os adultos e un 78% opina que non se pasa co tempo, de feito, outro 96% asume que un neno obeso terá problemas de saúde na súa idade adulta.

Pero, que é o que motiva a aparición da obesidade? Un 98% atribúea a unha alimen-tación inadecuada e outro 83% engade o factor da falta de exercicio físico e a vida sedentaria. Ademais, un 47% culpa os pais (por renuncia e malos hábitos), outro 27% dos casos pensa que a xenética herdada ten moito que ver e un 20% relaciónao coa saúde e coas enfermidades.

Por último, da totalidade de fogares entrevistados, nun 90% pensan que só os pais teñen a responsabilidade de

educar os nenos en hábitos alimentarios saudables. Outro 11% cre que o compromiso debe ser tanto de pais coma de profesores e un 10% carga con esta responsabilidade a avós ou coidadores. E, como se combate a obesidade infantil? No 96% dos fogares consideran que se consegue cambiando de dieta e hábitos alimenticios, e o 85% engade a actividade física ou deporte. Só un 17% menciona a axuda médica (un endócrino) e un 1%, a medicina alternativa.

A visión dos pais

afondoobEsidadE infantil

frecuencia de conSumo de grupoS de alimentoS noS fogareS entreviStadoS

Grupos de alimentos Todos os días2 ou 3 veces á semana

1 ou 2 veces á semana

Só de forma ocasional Nunca

Ensaladas E vErduras 49,7% 34,1% 12,5% 2,2% 1,9%

CarnE E polo 17,4% 75,7% 6,3% 0,3% 0,3%

pEixE 4,0% 57,8% 35,3% 1,7% 1,2%

arroz, pasta, pataCas 14,3% 62,9% 22,5% 0,4% 0,0%

pratos prECoCiñados 0,1% 1,1% 12,3% 47,1% 39,3%

lEgumEs 0,9% 30,0% 63,7% 3,9% 1,6%

dErivados CárniCos(1) 26,6% 29,8% 25,8% 14,4% 3,3%

ovos 1,0% 32,3% 62,4% 3,2% 1,1%

Froita FrEsCa 80,1% 12,5% 4,2% 2,0% 1,1% * (1) Salchichas, embutidos, etc.

2726

coidado porque se se toma mentres se fai outra cousa, córrese o perigo de eludir os mecanis-mos de control da fame e da saciedade. Ademais, adóitanse elixir alimentos xa preparados e listos para o seu consumo, moitos deles de alto conti-do calorífico e baixo valor nutricional. Na enquisa, EROSKI CONSUMER comprobou que cando pe-tiscan, os nenos toman patacas fritas, codias, “gu-sanitos” e outras larpeiradas salgadas no 60% dos fogares entrevistados; e caramelos e outras lar-peiradas doces no 58% dos casos. En proporcións máis baixas, leite ou outros lácteos (nun 16%), froita fresca (nun 15%). Ademais, noutros fogares tamén elixen bebidas e refrescos industriais (nun 5%), galletas (nun 3%) ou xeados (nun 2%).

menoS tele, máiS exercicio

O segundo condicionante para evitar a obesida-de infantil é o exercicio físico que debe realizar o neno tanto fóra como dentro do centro escolar. Sería recomendable que os pequenos acumulasen polo menos trinta minutos de actividade física ao aire libre de intensidade moderada a maior parte dos días: camiñar, trotar, correr, nadar, montar en bicicleta...Na enquisa, EROSKI CONSUMER comprobou que nos 1.575 fogares consultados, os nenos realizan unha media de dúas horas á semana de ximnasia ou deporte como materia obrigatoria no colexio. Pero isto non é suficiente, realízase algún tipo de

As necesidades de enerxía e certos nutrientes son maiores entre os nenos que noutras etapas da vida. Por iso, para que se cubra a totalida-de dos requirimentos nutritivos, os expertos reco-mendan fraccionar a alimentación ao longo do día. EROSKI CONSUMER comprobou que no 4% dos fogares consultados non se xanta habitualmente. O resto opta maioritariamente polo bocadillo (un 37%), pola peza de froita (un 27%) e polos produtos lácteos (un 16%). Malia o seu contido en graxas saturadas, aínda nun 14% dos fogares consultados se decantan por ofrecer aos seus fillos bolaría in-dustrial ou un aperitivo ou snack en bolsa.

petiScar Sobe enteiroS

A merenda tamén debe ser unha parte habitual da alimentación infantil. Evita que transcorran moitas horas desde a comida ata a cea, aínda que convén que non sexan moi consistentes para non quitar aos nenos o apetito da noite. Nos 1.575 fogares consultados, observáronse moi poucos casos nos que habitualmente os nenos se saltan a merenda (só un 0,7%). Entre os que si merendan: nun 40% dos fogares danlles un bocadillo; nun 23%, unha peza de froita; nun 22%, algún produto lácteo; e nun 11% bolaría industrial ou un snack en bolsa.Petiscar ou o hábito de comer entre horas é cada vez máis frecuente. De feito, un 12% dos fogares consultados recoñece que os seus fillos o fan ha-bitualmente. Cando se petisca hai que ter moito

Por último, os beneficios da froita fresca son de sobra coñecidos. A recomendación xeral é incluír este tipo de alimento todos os días da semana e así din que o fan nun 80% dos fogares entrevista-dos. Non obstante, nun 13% fano só dúas ou tres veces á semana; nun 4%, unha ou dúas veces á semana; nun 2%, só de forma ocasional; e nun 1%, nunca se inclúe froita fresca na dieta dos nenos.Tamén son prescindibles as lambetadas, larpeira-das, bolos industriais etc. que achegan calorías baleiras, non nutren e quitan apetito. Nun 29% dos fogares entrevistados, os nenos rara vez ou nunca as toman, en similar proporción fano unha vez á semana, un 26% cómenas dúas ou tres veces á se-mana (por exemplo, as fins de semana) e nun 11%, entre unha e tres veces ao mes. Tamén se atoparon casos nos que os pais dan aos seus fillos larpeira-das todos os días (nun 4% dos casos).

almorzo, materia pendente?

O almorzo é a comida máis importante do día. Para que sexa completo, debe estar composto polo menos por un lácteo ou proteico, cereais (galle-tas, cereais, pan etc.) e froita ou zume. É necesa-rio destinar vinte minutos para lograr a inxestión necesaria de nutrientes. Durante a enquisa, ato-páronse poucos casos (un 0,5%) nos que os nenos non almorzaban. Non obstante, nun 10% dos domi-cilios consultados o almorzo consiste unicamente nun vaso de leite (ou un lácteo) ou un zume.

Se o teu fillo ten sobrepeso...

actividade física fóra do colexio? Unha vez rema-tada a xornada escolar, nun 64% dos domicilios entrevistados, os nenos dedican habitualmente as tardes a facer as tarefas da escola e, despois, practican algunha actividade física. Outro 30% afir-ma que despois de facer as tarefas, saen ao par-que ou á rúa a xogar e un 6% ve habitualmente a televisión ou xoga aos videoxogos. Con todo, nun 14% dos fogares, recoñeceron que os seus peque-nos non realizan no seu tempo libre ningún tipo de exercicio físico concreto.Por último, nese tempo libre, cantas horas dedican os nenos a ver a tele ou a xogar cos videoxogos e coa consola? Investir máis de dúas horas ao día diante da televisión ou nos videoxogos implica un 67% máis de risco de padecer problemas de aten-ción. Na enquisa, nun 44% dos fogares entrevista-dos recoñece que os seus fillos ven a tele ou xogan con videoxogos todos os días ou case todos, pero outro 41% asegura que só o fan as fins de semana. Mesmo un 15% di que non o fan habitualmente. En concreto, un 50% di que cada xornada ven entre unha e dúas horas e un 43% menos dunha hora. Con todo, só un 6% entre dúas e tres horas ao día e un escaso 1% máis de tres horas.

www.consumer.es

A detección do sobrepeso é unha tarefa simple, abonda con botar unha ollada perio-dicamente á báscula e estar atentos ao que se entende como peso normal segundo idade, altura ou constitución física. O problema xorde cando este sobrepeso se fai habitual ou tende a aumentar sen que se aprecie a posibilidade de reverter a situación de forma natural. É entón cando a fami-lia debe botar man no asunto e acudir a un especialista.

Axuda profesional. Ante a mínima sospeita de que poida xurdir algunha complicación metabólica hai que acudir ao médico, ou ben ao especialista en dietética. En calquera caso, o profesional deberá valorar de forma integral os hábitos

de vida do neno, o seu ritmo e nivel de actividade física e a conduta alimentaria que segue. Pero tamén debe-rá informarse acerca da forma de cociñar, do tipo de alimentos, das cantidades que adoita comer o neno, da orde nas comidas (almorzos, xantares, merendas) e dos horarios.

Compañía dos proxeni-tores. A obesidade infantil é o resultado dunha ecua-ción complexa na que inter-veñen factores xenéticos, ambientais, socioeconómi-cos e, sen dúbida, psicoló-xicos. Todo iso forma parte do costume familiar e da relación que mantén o neno (tamén os pais) coa comida. É imprescindible, por iso, a compañía dos proxenitores

na consulta dietética para resolver as dúbidas que teña o neno sobre as cuestións que lle poida formular o especialista en dietética ou o médico relativas á súa alimentación.

Sobrepeso, tamén preocupante. O diag-nóstico do sobrepeso ou da obesidade é sinxelo e rápido, xa que os datos antropomé-tricos (peso, talle e perí-metros de cintura, cadeira, coxa e brazo) se comparan cos establecidos para a poboación infantil. Con eles márcase a diferenza entre sobrepeso e obesidade. Malia que a obesidade repre-senta un maior risco para a saúde do neno, non hai que deixar nun segundo plano o sobrepeso. Este trastorno

tamén cómpre tratalo con seriedade desde os primeiros anos de vida. É aí onde, pre-cisamente, radica a dificul-tade: en coñecer a orixe que levou a que o neno aumente de peso.

Implicación familiar. Non hai que perder de vista a condición xenética do menor. Non obstante, na maioría dos casos o exceso de peso responde máis a desequilibrios nutricionais e a que non se consomen as suficientes enerxías. De calquera modo, o problema do sobrepeso transformara-se nunha constante no neno se a familia ao completo non se implica nun cambio cara a uns hábitos de vida e alimenticios máis saudables.

aS frecuenciaS recomendadaS bolaría, rEpostaría, pataCas Fritas dE bolsa E similarEs, rEFrEsCos, prECoCiñados (pizza, hamburguEsa E similarEs), lambEtadas...

ocasionalmente. sen abusar

pEixEs E CarnEs

3-4 veces por semana. alternar o seu consumo

ovos

ata 4 unidades á semana, alternando a súa presenza con carnes e peixes.

arroz, pasta, pataCas

2-4 veces por semana. alternar o seu consumo

lEgumEs

2-4 veces por semana (dúas como primeiro prato e dúas como gornición)

Froitas, vErduras, Ensaladas, láCtEos E pan

cada día

afondoobEsidadE infantil

2928

cara a caraUNIVERSIDADE E MERCADO LABORAL

“A universidade está adaptada ao mercado laboral, pero queda moito

camiño por percorrer”

En época de crise mírase a universi-dade. Miles de estudantes licéncianse cada ano e, malia contar cun título, e en aparencia con mellores expecta-tivas de futuro, moitos vense aboca-dos ás listas do paro. Ata un millón agarda xa nas súas casas a chamada dunha empresa. A pregunta está no aire: que fai a universidade? Laureano González Vega, membro de ANECA e licenciado en matemáticas, atrévese a responder: “Un esforzo cada vez máis grande por adaptarse ao mercado laboral”.A universidade en España está adap-tada ao mercado laboral? Está adapta-da e fai un esforzo cada vez máis grande por adaptarse, pero queda moito camiño por percorrer. Non obstante, a univer-sidade non pode responder só ás esi-xencias do momento porque estas son cambiantes.O proceso de Bolonia achegouna ao mercado laboral? A grande vantaxe do proceso de Bolonia é que nos fixo dar prioridade ao obxectivo da empregabili-dade nun futuro a medio ou longo prazo. Persegue que os estudantes atopen un traballo acorde coa formación recibida, aínda que non se pode pensar que todos o conseguirán. Por iso a formación ha de ser moi xeral, útil a curto, medio e longo prazo.En canto ao modelo de universidade, débese tender cara a centros especia-lizados? Tivemos tendencia a que cada universidade acumule todos os graos posibles, pero non ten sentido que repi-tamos a oferta. Temos que discernir on-de somos bos ou onde o podemos facer mellor e, en momentos de escaseza de recursos, concentralos aí para sobresaír e impartir unha formación excelente.

Que función cumpre ANECA neste sentido? ANECA é unha ferramenta da nosa ordenación universitaria, como consecuencia de que somos partícipes do Proceso de Bolonia. Este parte de tres eixes nos que cumprimos un papel importante. Somos garantes da calidade na universidade; a grandes trazos, ava-liamos as ensinanzas, títulos de grao, máster e doutorado en función de pará-metros europeos e da lexislación espa-ñola; e, algo especial de ANECA, é que temos encomendada a avaliación dos profesores que se queren presentar a unha oposición, a un posto estable etc.Cal é o nivel do profesorado? Demos un salto cualitativo en investigación nos últimos vinte anos. Agora investígase moitísimo máis. Pero aínda nos falta ir cara a publicacións cun peso importante e un compoñente de investigación que dea valor engadido.Cal é o nivel dos estudantes con res-pecto a Europa? O punto débil son aínda os idiomas. Non obstante, os es-tudantes saen da universidade moi ben formados e, en caso de ir traballar ao es-tranxeiro, teñen moi boas oportunidades. Quen dá o paso e se arrisca ten pou-cas dificultades para atopar un traballo, sempre que sexa capaz de solucionar a barreira do idioma.Isto sucede sobre todo entre os que realizan a tese. En España, os doutores teñen unha dificultade adicional para atopar traballo fóra da universidade ou do ámbito da investigación, xa que as empresas non ven a necesidade de con-tratalos, algo que non acontece noutros países. Ademais, o sector da industria baséase na peme e a contratación de doutores non está normalizada. Por ou-tro lado, boa parte dos doutores só que-ren traballar no ámbito da investigación e este non pode absorberlos a todos.

É necesaria a colaboración da uni-versidade con institucións públicas e empresas privadas para impulsar a colocación dos mozos? O cambio de orientación das universidades apostou polas prácticas en empresas. Algunhas comunidades obrigaron a implantalas en todos os graos, algo fundamental porque o estudante coñece o mundo exterior e a universidade retroaliméntase. Pero al-gúns graos converteron as prácticas en optativas porque non atopan empresas abondas. Por iso, fai falta máis colabora-ción, que as universidades insistan nese tipo de contactos e se fomente a cultura emprendedora.Destácanse carreiras con máis po-sibilidades de acceso a un emprego. Anímase a estudar en función das es-tatísticas? Encadrar nun ranking o bo ou o malo non é conveniente. Ligar a definición dun plan de estudos ás de-mandas do mercado laboral nun mo-mento determinado é un erro porque é posible que, ao licenciarse, o mercado laboral pida outras cousas. Ao definir un plan de estudos non hai que perder a perspectiva do emprego, pero o estudan-te debe recibir unha formación que lle dea ferramentas para adaptarse ao fu-turo, que ninguén sabe que pode ser. Se se guía polos rankings, o estudante pode elixir unha carreira que non lle motive e, ou ben non a remate, ou dedique a súa vida profesional a unha actividade que mesmo lle desgusta.Cúmprese o 25 aniversario do Progra-ma Erasmus, cal foi a súa principal vantaxe? Todas. Debería ser obrigatorio estudar un ano fóra de España. O Pro-grama Erasmus foi un éxito do que nin sequera os que o crearon eran conscien-tes. Non lle atopo ningunha pega e, se tivese que dicir unha, é que non estea xeneralizado.

Coordinador de Avaliación de Ensinanzas e Institucións da Axencia

Nacional de Avaliación da Calidade e Acreditación

(ANECA)

GaureanoLonzalez

30 31

“As universidades especializadas poderían mellorar a taxa de inserción dos universitarios”

A Fundación Universidad-Empresa facilita a relación entre ambos os dous actores. Naceu en 1973 con este pro-pósito, ao que gardou fidelidade desde entón. Fernando Martínez Gómez, di-rector xerente da entidade, recorda que uns 40.000 universitarios participaron nos programas de iniciación profesional que impulsan e acadaron índices de inserción do 80%. No actual marco de crise, reclama manter este contacto, aproveitar a experiencia e opinión das empresas para formar en competencias e fomentar o espírito emprendedor dos universitarios. Non obstante, tamén advirte a propia institución: “A univer-sidade debe mostrar aos estudantes como poñer en valor as súas enormes capacidades fronte a potenciais empre-gadores”.Que papel xogan as universidades no desenvolvemento? Sempre foron acto-res esenciais no desenvolvemento social, tecnolóxico e económico. Representan un factor clave para a competitividade, máis necesario que nunca porque a recupera-ción require unha reconsideración pro-funda do modelo de crecemento. Débese apostar por un novo modelo produtivo baseado no coñecemento e en activida-des que acheguen valor engadido, na educación, na investigación e na innova-ción. É necesaria a vinculación real entre a investigación desenvolvida nas univer-sidades e os procesos de innovación re-quiridos no sector produtivo, así como a formación de profesionais proactivos, em-prendedores e coas calidades, capaci-dades e competencias requiridas por un mercado cada vez máis internacional, tec-nolóxico e competitivo.Que achega para iso a colaboración entre universidade e empresa? O ante-rior non será posible se non reforzamos o binomio educación-empresa. Temos

que crear, alimentar e manter alianzas e obxectivos estratéxicos, xunto cun sólido compromiso por alcanzar resultados de eficacia, eficiencia e excelencia. Calcúla-se que tan só 15.000 empresas en España colaboran coas universidades, un 0,45% do total. A comunidade universitaria ne-cesita facer un maior esforzo de apertura á sociedade, especialmente respecto das pequenas e medianas empresas, a través de accións de achegamento e sensibiliza-ción que destaquen os beneficios mutuos da relación entre universidade e empresa en termos de competitividade. Cal é o papel da Fundación Universi-dad-Empresa neste contexto? O seu propósito é achegar os mundos acadé-mico e empresarial. Identificar, facilitar e desenvolver canles de achegamento, co-laboración e diálogo entre universidade e empresa. Fomos a primeira institución española, e cremos que europea, creada con este fin específico.Foméntase o emprendemento desde a universidade? En setembro presentare-mos un estudo sobre este tema, pero po-do adiantar un compromiso crecente das universidades respecto da educación em-prendedora. Saben que é o instrumento clave para mellorar a empregabilidade dos titulados universitarios. Na actual conxuntura económica, de mercado e de emprego, non abonda unha boa formación e cunha axeitada capacitación. Cada vez son máis imprescindibles actitudes per-soais proactivas, emprendedoras e inno-vadoras.Estas son as claves para acceder ao primeiro emprego? A vida universitaria compréndese como o único obxectivo vital do estudante, que parece prorrogar du-rante uns anos a decisión sobre o seu futuro. Pero pasado ese tempo, intérnase nun territorio descoñecido. As prácticas

para estudantes son unha ponte para a formación técnica, que permite desenvol-ver a maioría das habilidades e compe-tencias demandadas no mercado. Marcan a diferenza entre os miles de titulados dunha mesma titulación e universidade.Inflúe o mercado laboral na universida-de? É desexable que os xestores univer-sitarios sexan conscientes da realidade do mercado laboral. Isto acontece sobre todo nos programas de posgrao e menos nos títulos de grao. Pero xurdiron novos títulos moi centrados en sectores indus-triais con proxección de futuro, como o deseño de videoxogos e contidos dixitais, os recursos enerxéticos ou a prevención e seguridade. É probable que as univer-sidades que se especialicen melloren a taxa de inserción dos titulados universi-tarios. O problema de base está en que non se mostra aos estudantes como po-ñer en valor as súas enormes capacida-des fronte a potenciais empregadores. A metodoloxía que impuxo o proceso de Bo-lonia, ben aplicada, debería servir para paliar estas carencias.Segundo o sétimo informe INNOVACEF 2012, os novos investigadores “outor-gan un 4 sobre 10 ao grao de confianza que lles transmite o sistema nacional de I+D+i”. O menor de todas as edi-cións. Hai risco de perder os nosos científicos? A investigación científica é unha das actividades máis sensibles aos recortes orzamentarios desde 2009. Es-peramos que a Axencia de Financiamen-to, anunciado antes do verán, impoña un novo ritmo de recuperación, que a cien-cia conte con vocación de futuro e que as universidades reaccionen con estratexias máis fortes para a comercialización e o autofinanciamento das súas actividades.

www.consumer.es

cara a caraUNIVERSIDADE E MERCADO LABORAL

Director xerente da Fundación

Universidad-Empresa

ernandoFMartinez

33

Non só sosteñen o peso dos máis pequenos, senón que soportan a

suor, a choiva, o frío, as carreiras e as patadas a balóns que poñen en xogo a súa supervivencia e a saúde do menor que calza eses zapatos. Elixir un bo cal-zado infantil, que non aperte nin orixine rozaduras, cómodo e funcional para cada ocasión e actividade é fundamental para a comodidade dos nenos así como para evitar lesións na etapa adulta. Son nu-merosos os estudos que demostraron que o uso repetido de calzado incorrecto po-de provocar deformidades nos pés (cavos e planos), dor nos xeonllos e outros pro-blemas, debido a posturas inadecuadas. Pero é algo do que aínda non somos conscientes: un recente estudo do Ins-tituto de Biomecánica de Valencia (IBV) demostrou que os pais fíxanse máis no aspecto dos zapatos que nas súas pro-piedades biomecánicas, un feito que po-de pasar factura á saúde dos pés dos escolares. Segundo este estudo, ao elixir un zapato de tipo Oxford/escolar, os pais

Probar os zapatos cos calcetíns que se vaian a usar de xeito habitual e evitar os calcetíns elaborados con acrílicos, xa que o recomendable é que sexan de la ou algodón.

Meter o dedo polo talón para dar co número exacto de pé do neno. Se entra con soltura, significa que é a súa talla, xa que o pé debe entrar no zapato sen necesidade de utilizar un calzador.

Pasar a man polo interior do cal-zado coa intención de comprobar que estea ben acabado e non teña costuras brutas ou mal dispostas no seu interior.

Elixir unha punteira ancha e ríxida, así os dedos pódense mover de forma cómoda no seu interior.

Seleccionar un calzado de peso li-xeiro e flexible para que se dobre ao camiñar. Se os adultos non poden flexionar o calzado coas mans, os ne-nos tampouco poderán facelo cos pés inmaturos.

Eleccións que prexudican os pésNos últimos anos xurdiron varias mo-das que poden prexudicar os pés dos nenos. Unha delas é comprar zapatos que xa levan elementos anatómicos de serie, que colocan os fabricantes e que —suponse— teñen unha función bene-ficiosa. Con todo, poden estar contrain-dicadas para certos pés e, polo tanto, resultar inútiles ou prexudiciais. O costume occidental de comprarlles aos máis pequenos unhas primeiras botiñas ríxidas pode pasarlles factura. Un estudo de Kasturba Medical Colle-ge, de Manipal (India) en 2.300 nenos constatou que o desenvolvemento de pés planos é máis común nos nenos que levan calzado pechado nas primei-ras etapas (8,6%), respecto dos que van descalzos (2,8%). E, entre os que levan

CONSELLOS SOBRE CALZADO INFANTIL

• No caso das nenas, desaconsé-llase o uso de zapatos de tacón alto no calzado infantil, nin sequera de forma ocasional.

• Diversificar o calzado e non utili-zar só un par de zapatos, senón polo menos dous ou tres pares e rotalos.

• Acudir ao podólogo se se observa un desgaste anormal da sola do zapato.

• Evitar o calzado con elementos anatómicos de serie que colocan os fabricantes.

• Utilizar as zapatillas deportivas só para facer deporte e non como calzado escolar exclusivo.

saúde

Como un neno con zapatos novosO uso repetido dun calzado incómodo pode provocar deformidades nos pés e dor nos xeonllos na etapa adulta dos máis pequenos

guíanse no 38% dos casos pola estética, o 30% na biomecánica e no confort, no 23% na súa calidade e duración, no 8% en que sexan fáciles de poñer e quitar e só no 1% no prezo.

Comprar os zapatos do colexioO costume de aproveitar os libros do ir-mán maior para o pequeno non se pode aplicar aos zapatos. É preciso comprobar o crecemento do pé de cada neno (me-dran unha media de tres centímetros ao ano) e renovar o seu calzado a medida que o necesite. Co fin de realizar unha elección con éxito, aconséllase seguir to-das estas pautas na compra de zapatos infantís:

Acompañalo e probarlle ambos os zapatos e que camiñen con eles pos-tos uns minutos para comprobar se lle molestan e, unha vez que os leven, ve-rificar se provocan irritacións.

Acudir pola tarde a compralos, xa que a esa hora os pés están máis in-chados.

32

zapatos, é menos habitual nos que le-van sandalias. Outra moda prexudicial é a de levar calzado deportivo como único calzado para o colexio, posto que as zapatillas deportivas apenas transpiran e a suda-ción e maceración excesiva favorecen o desenvolvemento de eccemas, verru-gas e alerxias. Se se compran, deben garantir a transpiración, extremar a hixiene, levar este calzado con calce-tíns de algodón ou fío, e utilizalo só para facer deporte. Doutra banda, nos adolescentes, o seu uso continuado fai que o pé sexa máis ancho e muscula-do, sobre todo a planta, e causa pro-blemas na etapa adulta e dificultades para adaptarse aos zapatos, máis nas mulleres. En canto ás nenas, non deben usar zapatos de tacón e convén atrasar ao máximo o seu uso.Se se observa que a sola do zapato desgasta de forma irregular, hai que levar o neno ao podólogo, posto que un pé normal produce un desgaste unifor-me da sola.

www.consumer.es

34 35

Segue unha dieta equilibrada?

• De 9 a 10 puntos: parabéns! Segue unha dieta sa e equilibrada, garantía de boa nutrición e de protección de enfermidades. Os bos costumes alimentarios convén perpetualos como garantía de benestar e saúde.

• De 7 a 8 puntos: boa dieta. Abundan os bos costumes na súa forma de comer, polo que polo que pouco lle custará identificar os fallos e corrixilos.

• De 5 a 6 puntos: necesita mellorar! A baixa puntuación indica que hai varios aspectos que mellorar con respecto aos seus hábitos alimenta-rios. Revise o cuestionario e formú-lese por onde empezar.

• Menos de 5 puntos: suspenso! É momento de reformularse a forma de comer: os erros alimentarios son abundantes e o suficientemente importantes como para tomar conciencia e iniciar o cambio. O tipo de alimentación que segue condú-ceo a carencias nutritivas, trastornos pasaxeiros (altibaixos emocionais, falta de enerxía, fallos na concen-tración e na memoria, cambios de humor, malas dixestións...) que poden empeorar e se facer cróni-cos (fatiga crónica, colon irritable, obesidade, trastornos cardiovascu-lares, enfermidades dexenerativas, osteoporose, cancro...).

Non hai ningunha dúbida: come-mos máis do que cremos. Nun

só día, tomamos máis de 200 eleccións alimentarias de xeito automático, ca-se sen pensar, e estas decisións con-ducen a comer máis da conta sen ser conscientes diso. E menos aínda das consecuencias producidas por unha mala alimentación como a ganancia de peso ou o desenvolvemento dunha morea de trastornos ou enfermidades asociadas a unha dieta insá. Ser cons-ciente diso é o punto de partida para aprender a comer mellor, de xeito máis saudable e de forma máis equilibrada. En relación cos hábitos alimentarios da poboación española, os resultados da última e recente enquisa elaborada pola Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición (AESAN) co-rroboran a evidencia de que se come mal: a poboación española afástase da dieta mediterránea, xa que come de-masiada carne, o dobre de sal respecto á cantidade saudable e poucas froitas e hortalizas.Decaemento, fatiga crónica, arrefria-mentos e infeccións recorrentes, alti-baixos emocionais, mal humor repentino e enfermidades crónicas (obesidade, diabete, colesterol, hipertensión, ácido úrico....) son indicadores que evidencian unha mala nutrición. Tomar conscien-cia de como se come de verdade (que se toma con frecuencia, cando, canto, que motiva a desorde alimentaria) é clave para recoñecer as fortalezas en alimentación e reforzalas, detectar as debilidades para corrixilas e comezar a aplicar pequenos cambios dietéticos que se perpetúen no tempo.

Máis pescado que carne =1 puntoPescado branco ou azul, a cuestión é que predomine sobre a carne na die-ta cotiá. Os peixes azuis, ademais de proteínas de alta calidade, conteñen ácidos graxos insaturados omega-3, cuxo consumo beneficia en caso de trastornos cardíacos e vasculares, de-bido á súa capacidade para reducir o colesterol total e os triglicéridos. A porción saudable é de 140 g, e a frecuencia idónea é alternar a súa presenza con carnes e ovos, e con mestura de legumes e cereais como fonte de proteína vexetal de calidade.

Legumes: varias veces por semana =1 puntoConta un punto se se come legume polo menos dúas veces por semana. Ademais, serven de substitutos pro-teicos perfectos das carnes. Sirva o exemplo para substituír mínimo un día por semana (mellor sempre que se coma legume) a porción de carne pola dun prato de lentellas con arroz,

de sopa de fideos e garavanzos, ou de cuscús con chícharos.

Aposta pola graxa “sa” =1 puntoComer a diario —ou case— un pu-ñado de froitos secos (25 g) é unha forma sa e natural de prover ao corpo graxas insaturadas cardioprotectoras xunto a un nutrido grupo de antioxi-dantes.

Sal, na súa xusta medida =1 punto Comer máis alimentos frescos en lugar dos de elaboración industrial (conservas, salsas, embutidos...), ser comedido co sal ao cociñar e condimentar e usar herbas e espe-cias para dar sabor aos pratos, son bos costumes que conducen a comer con menos sal. A cantidade máxima recomendada de sal son cinco gra-mos ao día, e inclúe o sal e todos os alimentos que a conteñan.

Aceite de oliva virxe sempre na despensa =1 puntoÉ rico en ácidos graxos monoinsa-turados (ácido oleico), vitamina E e fitosterois, todos eles compostos car-dioprotectores que protexen a nosa saúde.

Alimentos naturais e de tempada =1 puntoA alimentación sa é a máis próxima, a máis sinxela, a de tempada e a máis natural. O costume de comer produ-tos de elaboración industrial ou pre-cociñados resulta rápido e cómodo, pero vai en detrimento da calidade da dieta.

www.consumer.es

alimentación

Dime como comes e direiche se a túa dieta é equilibradaRecoñecer as fortalezas da nosa dieta para reforzalas e detectar as debilidades para corrixilas é o punto de partida se se pretende levar unha alimentación sa e equilibrada

procesados a partir deles, como o propio arroz, o pan, a pasta ou os cereais de almorzo (folerpas de avea, de millo, müesli...) axudan no proceso depurativo pola súa riqueza en fibra e antioxidantes e proporcionan ener-xía máis duradeira e maior vitalida-de. Un pode iniciarse co pan integral ata completar a despensa co resto de cereais integrais, pouco a pouco, ata substituír por completo as versións refinadas.

Hidratos complexos nas comidas principais =1 puntoOs hidratos de carbono complexos (cereais integrais e derivados e le-gumes) serán os que predominen so-bre os simples (azucres) e a principal fonte de enerxía da dieta para gozar de boa saúde física e mental e previr trastornos e enfermidades.

Hábitos alimentarios na boa dirección: suma puntos Comer froita fresca a diario=1 puntoA froita fresca de tempada é unha elección intelixente; resulta máis nutritiva e saborosa a un prezo máis razoable. Entre horas, a froita é un aperitivo acertado e lixeiro, e unha forma segu-ra de tomar polo menos dúas porcións diarias. Froitas e hor-talizas achegan pouca enerxía e son unha excelente fonte de fibra, vitaminas, minerais e fitonutrientes antioxidantes. O seu consumo pro-texe de enfermidades crónicas co-mo diabetes tipo 2, de enfermidades cardiovasculares e dalgúns tipos de cancro.

Ensalada ou verduras verdes en comidas e ceas =1 puntoComer a diario algo de ensalada ou de verduras de folla verde (leitugas, escarola, chicoria, acelga, espinacas, brócoli, borraxe, alcachofa, agróns...) axuda o organismo a depurarse de toxinas e radicais libres. A súa com-posición (riqueza en potasio e auga, escaseza de sodio) propicia a súa ac-ción depurativa, laxante e diurética.Recoméndase tomar dúas porcións de verduras e hortalizas (unha delas crúa, en forma de ensalada) e tres de froita, polo menos unha rica en vitamina C (laranxas, mandarinas, amorodos, melón etc.).

Aposta pola alimentación integral =1 puntoOs grans integrais e os alimentos

36 37

Conteñen máis de 1.500 palabras e, con todo, o cidadán do “montón” só

coñece o significado dunhas poucas, co-mo glicosa e colesterol. As análises de sangue inclúen numerosos termos que resultan complexos de entender e in-terpretar. A este inconveniente cómpre engadir, ademais, que os valores de nor-malidade se poden reflectir de distintas formas de acordo ao criterio do labora-torio que analice a mostra. No entanto, o mellor é confiar no criterio do médico antes de alarmarse ante un resultado que non se entende. A continuación de-tállase cada apartado.

As analíticas reflicten varios valores dos glóbulos vermellos. En primeiro lugar, é frecuente que conste o núme-ro de hemacias, expresado en millóns por milímetro cúbico, cuxos valores normais oscilan entre 4.300.000 e 5.900.000/mL. No hemograma tamén se cuantifica a hemoglobina (entre 12,5 e 17g/L) que a miúdo é propor-cional ás hemacias; é dicir, cando hai anemia, tanto o número de hemacias como a cifra de hemoglobina son baixos. O hematócrito é o tanto por cento de hemacias no volume total do sangue e tamén é un bo indicador para as anemias. Os resultados acep-tables son distintos en homes, dun 40,7% a un 50,3 %, que en mulleres, do 36,1% ao 44,3%.

No hemograma constan outros da-tos que resultan útiles: VCM (volume corpuscular medio, con valores entre 78 e 100 femtolitros, fL), que reflicte o tamaño das hemacias; HCM (he-moglobina corpuscular media, que oscila entre 27 e 32 picogramos por célula, pg/cél.), referido á cantidade de hemoglobina de cada hemacia; e CHCM (concentración de hemoglo-bina corpuscular media, de 32 a 36 gm/dL), que relaciona a cantidade de hemoglobina que leva a hemacia co seu volume.

Respecto dos glóbulos brancos ou leucocitos, o hemograma reflicte a súa cifra total (consta coa palabra «reconto», con valores normais en-tre 3.500 e 11.000/mL) e as diferentes clases de leucocitos (recóllese como «fórmula leucocitaria»). Os leucocitos son o alicerce básico de defensa fron-te aos microorganismos. O número de leucocitos aumenta nas infeccións e predomina un tipo ou outro, segundo

o tipo de microorganismos (nas infec-cións bacterianas aumentan os neu-trófilos e nas provocadas por virus os linfocitos e os monocitos). Poden di-minuír en infeccións moi graves, ante enfermidades da medula ósea ou co-mo efecto secundario dalgún fármaco.

O hemograma estuda as plaquetas (130.000 e 450.000/mL), que inter-veñen na formación de coágulos sanguíneos. As enfermidades hema-tolóxicas e os trastornos hepáticos son as causas máis frecuentes que alteran o seu número.

Estudo da función do fígado e do ril: bioquímicaCreatinina: as determinacións relacio-

nadas co ril son a urea (valor normal: 10 e 40 mg/dl), a creatinina (entre 0.6 e 1.2 mg/dl) e o monograma. A crea-tinina é unha proteína muscular que circula polo sangue e que se elimi-na a través da ouriña. Os seus niveis son un dos indicadores máis precisos do funcionamento do ril. A urea mide tamén a función renal e o grao de hidratación. Aumenta na insuficiencia

renal, en estados de deshidratación e en individuos con moita masa mus-cular.

Ionograma: dado que unha das funcións primordiais do ril é a eliminación de auga e de electrólitos, o estudo da función renal compleméntase co io-nograma, que determina os niveis de sodio, potasio e cloro. Estes últimos, en ocasións, identifícanse coas siglas da táboa periódica de elementos: Na (135-146 mEq/l), K (3,5-5,0 mEq/l) e Cl (98-106 mEq/l), respectivamente.

Transaminases: no apartado da bio-química tamén se estuda a función do fígado. Os valores que se mostran como GOT/ALT (valor normal entre 0 e 37 U/L ), GPT/AST (entre 0 e 41 U/L) e GGT (entre 11 e 50 U/L) co-rresponden ao que de forma xenérica se coñece como transaminases. Son enzimas que se achan no interior das células hepáticas. Valores por enriba dos normais denotan que hai un pro-ceso que provoca unha inflamación. Estes procesos poden ser de índole tan variada como unha hepatite (agu-da ou crónica) ou os efectos tóxicos do alcohol ou de certos fármacos.

Estudo do metabolismo: a glicosa e o colesterolA glicosa é un azucre (hidrato de carbo-no) considerado como a principal fonte de enerxía para as células. Os seus ni-veis varían durante o día e son máximos nas dúas horas que seguen á inxestión e mínimos tras xaxúns prolongados. Os niveis normais oscilan entre setenta e cento dez miligramos por decilitro de sangue (70 mg/dL e 110 mg/dL). O diag-nóstico de diabetes establécese cando hai dúas determinacións en xaxún por riba de 126 mg/dL ou unha por riba de

saúde

Análises de sangue: como as descifrarA interpretación dos resultados dunha analítica pode dar lugar a confusións, xa que algúns valores de normalidade dependen de cada persoa

200 mg/dL, aínda que sexa logo dunha comida. No caso de que os valores de glice-mia estean por riba de 100 mg/dL, pero por debaixo de 126 mg/dL, fálase de in-tolerancia á glicosa, que pode indicar un estado previo de diabetes. Nestes casos, recoméndase facer un estudo de sobrecarga de glicosa que consiste en administrar un preparado con 75 g de glicosa e determinar a glicemia ás dúas horas. Se se obteñen valores entre 140 e 199 tamén se establécese o diagnóstico de diabetes. Para o estudo das graxas ou lípidos, as analíticas determinan os valores do colesterol e dos triglicéridos. Do coles-terol estúdanse os seus niveis totais e algunhas das súas fraccións, que se co-ñecen como colesterol «bo» (HDL) e co-lesterol «malo» (LDL). O colesterol é un elemento imprescindible para a vida, xa que é o precursor dalgunhas hormonas e dos ácidos biliares. Dado que é unha sustancia graxa, non é soluble no auga do sangue e necesita unha lipoproteína que a transporte. As lipoproteínas máis coñecidas son a LDL e a HDL. A LDL é a responsable do transporte do colesterol aos tecidos, polo que se é elevada, con-tribúe a que se deposite máis colesterol nas paredes das arterias. Pola contra, a HDL retira o colesterol dos tecidos e, por ese motivo, coñécese de xeito popu-lar como colesterol «bo».

www.consumer.es

Análise das células do sangue: o hemogramaOs tres grupos de células presentes no sangue son: os glóbulos vermellos, os glóbulos brancos e as plaquetas.

Os glóbulos vermellos, tamén cha-mados hemacias ou eritrocitos, son os corpúsculos (elementos) encarga-dos de transportar o osíxeno desde os pulmóns ata todas as células do organismo. No seu interior áchase a hemoglobina, que leva o osíxeno e é a responsable da característica cor vermella do sangue.

38 39

Non fai falta ser Zipi Zape, nin a audaz Mafalda para entender o

que é unha rabecha infantil, un enfado ou unha perrencha. No salón de moitos fogares hai unha María Rodríguez e un Xosé Pérez que cada día se tira ao chan, patexa, chora e berra sen parar cando non consegue o que desexa, e o peor é que esta escena non é unha situación excepcional para moitas familias, senón que se converteu nun feito cotián. Os expertos aseguran que os pequenos de entre 2 e 4 anos expresan a través do rabecha a súa frustración ante unha si-tuación que non é do seu agrado. Esta actitude, no entanto, pode facer perder os nervios a moitos proxenitores, máis se ten lugar nun espazo público. Por iso os psicólogos aseguran que a rabecha infantil debe corrixirse o antes posible para evitar que se converta nunha fe-rramenta en mans dos nenos, coa que o pequeno logre todo o que se propón.

A rabecha do neno: a que se debe?A rabecha defínese como un enfado grande que vive o neno acompañado en numerosas ocasións dun choro violen-to. O pequeno adoita berrar dun modo desmesurado, tirarse ao chan, retorcerse e mesmo chegar a pegar os seus pais, ou poñerlles unha impresionante cara de odio. Esta reacción infantil adoita desencadear nerviosismo e alteración por parte dos proxenitores, máis aínda cando esta ten lugar nun espazo público e o pequeno molesta outras persoas coa súa actitude.O pequeno non é capaz de controlar os seus sentimentos, que o desbordan, e, por iso, responde de forma explosiva.A rabecha pode desencadease porque algo non lle sae como esperaba ou por non ter as aptitudes necesarias. O en-fado xorde, así mesmo, cando un adulto

impide o neno facer o que quere, ou o proxenitor non responde a todas as súas demandas. O cansazo do pequeno é ou-tra causa frecuente de rabechas.

Pódense evitar as rabechas?Ante estas situacións o labor dos pais é guiar o comportamento do neno e ensi-narlle que esa non é a forma axeitada de expresar o seu enfado, cansazo ou malestar. O obxectivo debe ser que o pequeno comprenda que nin os choros nin os patexos son unha ferramenta eficaz para conseguir o que anhela. A principal premisa que debe conducir a resposta dos proxenitores ante unha rabecha é a de non ceder. É dicir, non claudicar ante a rechamante reacción do pequeno, nin lle dar o que pide. A meta? Demostrar o pequeno que a súa estratexia non funciona.

Trucos para minimizar as rabechas

Ignorar o pequeno. Non facer caso ao neno pode dar bos resultados ante unha rabecha. O neno sabe que sen un público que o observe o efecto dos seus choros e berros

Catro Consellos impresCindibles

• A unión fai a forza. Ante a rabecha do neno, todos os adultos deben responder por igual. Se un cede, as estratexias non resultarán efectivas.

• É preciso manter a calma e non se enfadar, nin berrar. Dese modo, só se conseguirá que o neno vexa que os pais emulan a súa actitude.

• Unha rabecha infantil pode resul-tar moi molesta para as persoas alleas que a presencian. Convén desculparse con elas e facer todo o posible para intentar aliviar a molestia.

• Reforzar as actitudes positivas do neno e premialo con xestos de cariño e recoñecemento cando o pequeno evite por si só as rabe-chas. Aos poucos, o pequeno aprenderá a controlar as súas emocións e a responder de forma axeitada ante a frustración.

bebé

Rabechas: trucos para superalasA rabecha é unha reacción normal do pequeno ante a frustración que debe corrixirse o antes posible

a súa frustración tenden a intensifi-car a súa reacción en determinadas situacións, como cando están cansos ou teñen fame.

Os pais coñecedores destas circuns-tancias poden esquivar a rabecha, ao detectar estes síntomas nos seus fillos, deitándoos ou deixándoos descansar un anaco.

Máis vale previr. Coñecer as reac-cións do neno pode axudar os pais a sortear un enfado infantil violento. Non se trata de ceder ante o peque-no senón de botar man doutras ferramentas eficaces, como o diálo-go. Un pai que sabe que ante unha orde, ou negativa determinada, o ne-no responderá cunha rabecha debe anticiparse: ha de intentar razoar co pequeno antes de que se desenca-dee o enfado. Se, por exemplo, acode a unha tenda onde hai lambetadas, e sabe que o neno patexará se non se lle compra todo o que pide, antes de entrar débese negociar co neno. Un trato eficaz pode ser pactar que tan só se lle comprará unha lambe-tada e que en caso de rabecha non obterá ningunha.

www.consumer.es

é nulo. Se a rabecha ten lugar no seu fogar, abondará con saír do cuarto onde estea o pequeno, non sen antes dicirlle que esa actitude é inadecuada e que “regresaremos” cando se calme.

As rabechas infantís son, así mesmo, habituais en lugares públicos como no parque, no supermercado, ou durante o paseo. Nestes escenarios pode dar as costas ao pequeno para que se decate de que non consegui-rá nada coa rabecha.

O poder das palabras. Razoar cun neno no medio dunha rabecha pode resultar unha misión imposi-ble. É moi probable que o pequeno non escoite nada do que lle di ou, sinxelamente, que non poña atención. Nestas situacións, é máis efectivo esperar a que o enfado

pase. Entón, débese falar co neno sobre o acontecido e ensinarlle que as cousas se poden solucionar por camiños diferentes ao pateo. O reforzo positivo é unha das claves para lograr que o neno renuncie ás rabechas. Se a próxima vez que o neno se enfronte a unha situación difícil o neno opta polo diálogo, en vez de pola rabecha, é clave felicita-lo por iso.

Recoñecer as causas da rabecha. Identificar os motivos que desen-cadean a rabecha do neno é fun-damental para axudar o pequeno a dominar as súas emocións. Os ne-

nos que recorren á rabe-cha para expresar

40 41

mento: comprarlle o piso ao banco. Nos últimos anos, as entidades financeiras convertéronse nas maiores propietarias de vivenda do país. Segundo estima-cións, contan con preto de 140.000 pisos que necesitan vender. Agora ben, non todos os cidadáns saben como comprar un piso ao banco e cales son as súas vantaxes e inconvenientes.

Valorar o inmobleAínda que o vendedor sexa un banco, o intermediario que ensina os pisos será un comercial de axencia e non un ban-queiro ou comercial das sucursais.Á hora de facer a visita, é moi impor-tante fixarse e preguntar polas cali-dades dos materiais, iluminación do inmoble, gastos comunitarios, servizos e comunicacións por transporte público próximas etc. Este tipo de información é moi útil cando se trata de promocións situadas aos arredores das grandes ci-dades. Antes de comprar hai que ase-gurarse de se o inmoble está situado nunha zona “fantasma”, con moi pouca vida e servizos arredor. Polo xeral, os maiores descontos dos bancos adoitan darse en inmobles deste tipo, xa que as súas carteiras están cargadas de pisos con estas características.Ademais da información sobre o inmo-ble, é fundamental que o comprador esixa ao banco a súa “nota simple”, no que debe figurar que o propietario é o vendedor. Se non é así, non se poderá realizar a compravenda. O banco debe-rá cambiar ou feito constar no rexistro que se trata dun inmoble embargado ou adquirido por outra vía, pero na súa posesión.

Xa se poden rastrexar todas as rúas en busca da vivenda máis barata,

xa se poden facer todas negociacións e regateos pertinentes que, salvo que se conte con diñeiro ao contado, a maio-ría de cidadáns reciben un “non” co-mo resposta do banco cando solicitan financiamento para comprar un piso. Se o vendedor é un particular, unha axencia, un promotor ou unha coope-rativa e necesitase unha hipoteca, en raras ocasións a pode conseguir. Só hai unha fórmula que permite ese financia-

Exame de solvencia: o papelameSeleccionado o inmoble, é a hora do comprador. O banco faralle un exame exhaustivo de solvencia antes de con-cederlle o empréstito. Se se trata do banco principal do cliente, a entidade xa coñecerá os seus datos persoais (debe ter o seu DNI fotocopiado), a dinámica de gastos e ingresos, a con-tía da súa nómina... mesmo é posible que tramitase a súa declaración da renda dos últimos anos. Se, ademais, non cambiou de traballo nos anos que leva como cliente, pode que non lle so-liciten o seu contrato laboral, como si adoita ser habitual nas compravendas con particulares ou axencias. Se é así, todos estes pasos estarán superados.De entrada, calquera vendedor dun pi-so, tamén os bancos, solicita a nómina, os movementos de conta, o contrato de traballo, a vida laboral, consulta o CIRBE (rexistro de morosos) e as dúas últimas declaracións da renda para admitir ou denegar unha hipoteca. Se se adquire un piso ao banco de toda a vida, agás a consulta o CIRBE que é inescusable, e o documento da vida laboral, o resto de pasos poden non requirir ningún tipo de molestias para o cliente bancario. Isto fai que a res-posta á necesaria hipoteca, o si ou o non, se dea en pouco tempo. Desde que o cliente confirma o seu interese por comprarlle un piso ao banco poden mediar dous ou tres días.Conseguir un “si” para comprar unha vivenda presenta, polo tanto, vantaxes, pero tamén inconvenientes, que non hai que pasar por alto. Vexamos os máis importantes:

Vantaxes de negociar cun banco

o papelame é menor: en moitas ocasións abondará con solicitar on line o documento da vida laboral ao Ministerio de Emprego e Segurida-de Social.

importantes descontos: a necesida-de das entidades bancarias de des-prenderse dos múltiples inmobles fai que sexa máis doado regatear e conseguir un bo prezo para o piso con eles que con particulares ou axencias.

Financiamento máis doado: ante dous clientes de igual solvencia, o banco concede máis facilidades a quen lle adquire un piso da súa pro-pia carteira respecto ao que solicita financiamento para pagar unha vi-venda allea á entidade. En ocasións, ofrecen hipotecas polo 100% do valor de taxación.

economía

Da inmobiliaria á sucursal bancariaO desconto que se pode obter por comprar un piso a unha entidade bancaria pode resultar atractivo porque é máis sinxelo conseguir financiamento, pero non sempre as condicións da hipoteca son as mellores

desVantaxes Financiamento máis caro: conseguir a hipoteca non quere dicir que as súas condicións sexan as mellores. Hoxe os bancos teñen moitos pro-blemas para refinanciarse, co que o prezo das súas hipotecas é moi caro. Segundo datos do Banco de España, as hipotecas con prazos superiores a dez anos concédense con tipos me-dios do 4,77%. Tendo en conta que o euribor se sitúa na actualidade no 1,26%, un sinxelo cálculo indica que os bancos aplican diferenciais me-dios do 3,5%. Hai que ter en conta que se trata de hipotecas moi caras. Negociar neste punto unha rebaixa do diferencial é moi importante.

Moita vinculación: ademais de pa-gar moitos xuros, os bancos tamén queren que o cliente que lles compra un piso se vincule moito con eles. Entre as condicións do empréstito adoita ser habitual a esixencia de subscribir un plan de pensións, se-guro de vida e/ou fogar, varias tar-xetas... Se non se cumpren, poden denegar a solicitude ou elevar moito máis o tipo de xuro aplicado.

coidado cos vicios ocultos: algu-nhas vivendas de nova construción poden conter posibles defectos que non se recoñecen nas visitas realiza-das, como unha fuga de auga ou gas ao dar de alta a subministración ou unha humidade nas primeiras chu-vias despois da compra... Para evi-tar sorpresas, convén engadir unha cláusula na escritura do inmoble que responsabilice o banco dos gastos inesperados pola posta en marcha das subministracións básicas.

www.consumer.es

É fundamental que o comprador esixa ao banco a súa “nota simple” no debe figurar que o propietario é o vendedor

42

Sabes como funciona o semáforo? É un sinxelo código de cores que indica se a cantidade dos nutrientes que compón a receita é alta, media ou baixa. Informa sobre as calorías e os nutrientes máis importantes desde o punto de vista da saúde: azucres, graxa, graxa saturada, sal e fibra. As receitas presentan normalmente ingredientes cuxa porcentaxe sobre a Cantidade Diaria Orientativa (CDO) é alta (predominan os amarelos). Estes pratos están concibidos como prato principal dunha comida ou cea. O seu tamaño de ración é superior e a súa achega nutricional é máis elevada. Por este motivo, as receitas teñen uns puntos de corte diferentes aos dos produtos. • A cor verde indica que a ración de consumo de cada nutriente achega menos do 10% da CDO. É dicir, unha cantidade baixa do nutriente. • A cor amarela indica que achega entre o 10% e o 35% da CDO (unha cantidade media do nutriente). • A cor laranxa indica que achega máis do 35% da CDO (unha cantidade alta do nutriente).

rece

tass

epte

mb

ro

Menú de friameiraAínda que os bares, restaurantes e comedores laborais son os lugares máis fre-cuentados polos que comen fóra do fogar, existen outras opcións, como a friameira ou o “táper”. Non é un sistema novo, non resulta sofisticado e nin sequera require de tecnoloxías revolucionarias. Hoxe máis que nunca, o recurso de levar a comida ao traballo gaña enteiros. Cun pouco de organización, pódese planificar a alimen-tación semanal sen que iso supoña un investimento esaxerado de tempo. O mellor é que esta fórmula de alimentarse tan socorrida e parca en gastos non está dis-putada co mantemento dunha dieta saudable.Confeccionar un bo menú é a clave para conseguir o equilibrio nutricional na nosa dieta. Para iso, é fundamental coñecer en primeiro lugar, a cantidade de calorías que se necesitan segundo o momento do día e buscar receitas equilibradas que se axusten a elas. Na táboa que segue, é posible coñecer os requirimentos enerxé-ticos para unha dieta de 2.000 kcal ademais de distintas ideas para que o menú sexa redondo. E como sempre, nas páxinas seguintes, o desenvolvemento dalgu-nhas delas (as que levan asterisco) co seu semáforo nutricional e co seu comenta-rio dietético. Para máis información sobre o resto de receitas: www.consumer.es/alimentacion/recetas.

Primeiro pratochícharos con xamón e ovos escalfadosUnha ración contén: GRAXA CALORÍAS AZUCRES GRAXA SATURADA SAL FIBRA 212,3 1,8 g 11,6 g 3,2 g 0,7 g 2,6 g

10,6% 2% 16,6% 16,2% 12,5% 10,9%

* da CDO para un adulto ** o consumo de fibra é escaso e cómpre incrementalo

sobremesaensalada de froitas frescasUnha ración contén: GRAXA CALORÍAS AZUCRES GRAXA SATURADA SAL FIBRA 88,6 17,9 g 0,2 g 0 g 0 g 3 g

4,4% 19,9% 0,3% 0,1% 0,1% 12,5%

* da CDO para un adulto ** o consumo de fibra é escaso e cómpre incrementalo

segundo pratoPeituga de Polo emPanada con rustrido de vaíñasUnha ración contén: GRAXA CALORÍAS AZUCRES GRAXA SATURADA SAL FIBRA 360,7 4,1 g 7,9 g 2,1 g 0,8 g 3,2 g

18% 4,5% 11,3% 10,5% 12,8% 13,2%

* da CDO para un adulto ** o consumo de fibra é escaso e cómpre incrementalo

Primeiro Pratochícharos con xamón e ovos escalfados

ingredientes: 400 g de chícharos (poden utilizarse en conserva) 100 g de ceboliña 4 dentes de allo 100 g de xamón curado 4 ovos 10 ml de aceite de oliva - Un chisco de sal

como se elabora:Cocer os chícharos cun pouco de cebola en auga fervendo con sal e cun chorriño de aceite. Cando estean case cocidos, retiralos do lume e refrescalos.Cocer suavemente con pouco lume a ceboliña picada e o allo. Cando estea todo dourado, engadir os chícharos, o xamón en cadradiños, un vaso de auga e deixar que coza durante uns dez minutos ou ata que estean tenros os chícharos.Para escalfar os ovos, dispoñer unha cazola con pouca altura e ancha con auga fervendo, sal e un chorriño de vinagre.Botar un a un os ovos á auga fervendo (coma se fosemos facer ovos fritos) e con axuda da espumadeira envolver a xema coa clara e sacar cando se calle.Colocar os ovos sobre os chícharos con xamón. Deixar arrefriar e colocar na friameira e quentar antes de comer. Para elaborar esta

receita dunha forma máis rápida e sinxela é posible utilizar ingredientes xa preparados como os chícharos de bote, o allo desecado e os cadradiños de xamón xa cortados..

comentario dietético:Os chícharos son un alimento enerxético composto fundamentalmente por hidra-tos de carbono complexos (amidón na súa maior parte) e de proteínas vexetais. Son unha fonte importante de fibra, máis abun-dante na súa pel, e é a que lle confire a textura ríxida e dura. Sobre o resto de legu-mes destaca o seu contido en vitamina B1. Conteñen cantidades interesantes doutros nutrientes, aínda que en menor medida se se compara con outros legumes. Ao acom-pañarse de ovos e xamón constitúe un prato completo en canto a graxas e proteínas, polo que se complementa perfectamente cunha ensalada vexetal. Esta receita é unha forma diferente de comer ovos con culler.

4 Media 20’-30’ 5-10

43

cantas calorías necesitamos ao longo do día?

% calorías totais A nosa proposta % calorías

ALMORZO 20-25% - Café con leite 22,2% (444 Kcal) (400-500 kcal) - Pan integral con xamón ibérico e aceite de oliva

MEDIA MAÑÁ 5-10% - Laranxa 5% (100 Kcal) (100-200 kcal) - Plátano

COMIDA 30-35% - Chícharos con xamón 33% (661 Kcal) (600-700 kcal) e ovos escalfados* - Peituga de polo empanada con rustridos de vaíñas* - Ensalada de froitas frescas*

MERENDA 5-10% - Rebanda de pan integral 9,5% (190 Kcal) (100-200 kcal) con bonito - Infusión

CEA 20-25% - Sopa de arroz 26,4% (528 kcal) (400-500 kcal) - Cola de pescada ao forno con champiñóns e pemento verde - Iogur natural desnatado

MÁXIMO 2.000 Kcal

rece

tass

epte

mb

ro

44 45

sobremesaensalada de froitas frescas

ingredientes: 1 plátano 1 kiwi 1 melocotón 1 nectarina 100 g de melón 20 ml de zume de limón 10 g de azucre (optativo)

como se elabora:Pelar os plátanos e os kiwis e cortalos en toros. Retirar a pel dos melocotóns e nectarinas, qui-tarlles o óso e toralos en dados.Por último o melón, sacar a súa carne coa axuda dun sacabólas pequeno. Dispoñer o conxunto na friameira, engadir o limón sobre os anacos de froitas e esparexer con azucre ou con edulcorante sen calorías. Reservar no frigorífico ata o momento de preparar a bolsa para levar a comida.

comentario dietético:As froitas de verán préstanse para elaborar este tipo de sobremesas sas e refrescan-tes grazas á intensidade dos seus aromas e cores. Ao elaborar este tipo de sobremesas obtense unha mestura de sabores e texturas que resulta realmente atractivo, e que pode servir para que os máis pequenos ou para as persoas que non teñan costume de consumir froitas se animen a iso. Ademais de ser unha sobremesa moi nutritiva rica en vitaminas, minerais, fibra e substancias con acción anti-oxidante, prepárase en moi pouco tempo, polo que se pode elaborar sen ningún pro-blema e mesmo animar os nenos a que parti-cipen na súa preparación.

4 Doada 50’-60’ 10-20segundo pratoPeituga de Polo emPanada con rustrido de vaíñas

ingredientes: 600 g de peituga de polo 1 cebola 1 tomate 1 dente de allo 200 g de feixóns verdes 50 g de fariña 2 ovos 100 g de pan relado - Un chisco de sal

como se elabora:Pelar e picar en brounoise (en cadradiños pequenos) a cebola, o tomate e o dente de allo. Cando a cebola se doure, engadir as vaí-ñas cortadas en tiras e cociñar a lume suave durante vinte minutos, cun chisco de sal e azucre. Para empanar as peitugas, toralas en tres partes, salgar lixeiramente e pasalas por fariña, ovo batido e pan relado.Fritilas nunha tixola cun centímetro de aceite de oliva, volta e volta ata que se douren lixeira-mente e se cociñe o seu interior. Unha vez que se arrefríen, colocar as peitugas e o rustrido de vaíñas na friameira e quentar antes de comer.

comentario dietético:As peitugas son a parte do polo máis magra, polo que achegan poucas calorías e graxas en comparación con outras carnes. Con todo, o modo de cociñar este alimento pode transformar substancialmente o resultado final do prato e facelo enerxético e non apto para todos os públicos. Neste caso, o empa-nado das peitugas require fritura, polo que o prato final ten un importante contido en graxas e calorías. Para reducir este impacto, convén deixar as peitugas fritas repousar en papel absorbente. O acompañamento vexetal é unha boa medida para equilibrar o prato e complementalo en vitaminas (fola-tos, vitamina C) e fibra, nutrientes que esca-sean na carne.

4 Doada 15’-20’ 5-10

mascotas

Son propietario dun can: que obrigas teño?O dereito a ter un can implica obrigas legais como garantir o seu benestar e a súa saúde, unha evidencia que non sempre asumen os donos

Decálogo Do bo Dono/compañeiro Dun can

Co fin que un can sexa feliz e se desenvolva de acordo coa súa natureza, necesita que os seus donos cumpran coas súas necesidades materializadas do seguinte xeito:

• Ofrecerlle agarimo, amor, paciencia e comprensión.

• Comprometerse ao seu coidado ata o final da súa vida.

• Proporcionarlle alimento, auga e refuxio.

• Facilitarlle atención sanitaria e acompañalo cando estea enfermo.

• Respectar as súas necesidades emocionais e sentimentos.

• Ofrecerlle compañía para que non se senta só.

• Coidalo cando chegue á vellez e ofrecerlle unha calidade de vida adecuada.

• Non abandonalo nunca.

• Respectar a súa natureza e acep-talo tal e como é.

• Acompañalo e apoialo no seu último alento.

leis autonómicas de protección de animais, así como as ordenanzas mu-nicipais que as desenvolven, adoitan recoller a obriga de velar pola segu-ridade doutras persoas ou animais e evitar molestias a terceiros. Por iso, é obrigatorio que o can estea suxeito coa correa na vía pública.

Manter a cidade libre de excrementos tamén é responsabilidade do propie-tario do animal. Os concellos pre-vén sancións de distinta contía para quen as incumpra. En Madrid, as multas son de ata 1.500 euros, men-tres que na localidade biscaíña de Barakaldo ascenden a 3.000 euros. Outras cidades son máis permisivas como Alacante, onde os castigos es-tán ao redor dos 200 euros.

O abandono de animais é ilegal, polo que o infractor pode ser sanciona-do. Se unha persoa é testemuña do abandono dun animal, tamén ten a obriga de denuncialo. Pódese poñer en coñecemento do Servizo de Pro-tección da Natureza da Garda Civil (Seprona), no teléfono gratuíto 062.

Falta de responsabilidade dalgúns donos Cada ano as cifras recordan a falta de responsabilidade respecto do coida-do dos cans de certas persoas: malos tratos, abandonos e, en xeral, tenza irresponsable. En moitas ocasións, os animais adquírense de xeito irracio-nal, sen pensar nos compromisos que implica convivir cun can. As principais irregularidades, e situacións inxustas, prodúcense como consecuencia dunha gran desinformación, por falta de tempo e compromiso e polas modas puntuais.

www.consumer.es

46

Convivir cun can, ou con calquera outro animal, é unha lección con-

tinua de aprendizaxe e entendemento mutuo. Pero tamén é un dereito e, sobre todo, un deber que implica asumir obri-gas, entre elas, cubrir as necesidades físicas e emocionais do animal. A lei en España castiga o maltrato, o abando-no e o non asumir as necesidades dos nosos animais. A tenza responsable do can é unha norma de obrigado cum-primento. Abusar dun can ou infrinxirlle dano, ademais de ser unha conduta cruel e deplorable, está prohibido e castiga-do pola lei en España. O Código penal español, no seu artigo 337, protexe os cans fronte ao maltrato e tipifica como delito as condutas abusivas contra os animais domésticos, entre eles, o can. Quen abusen dun can poden ser cas-tigados entre tres meses e un ano de cárcere. A lei tamén recolle a posibili-dade de que o maltratador de masco-tas non poida traballar en ningún sitio relacionado con cans durante os próxi-mos tres anos. Un total de 109.074 cans foron abando-nados en España 2010, segundo o estu-do Fundación Affinity sobre Abandono de Animales de Compañía. Mentres que a Garda Civil tramitou un total de 13.004 denuncias relacionadas co mal-trato a animais en 2011, e preto dun centenar de persoas foron detidas ou imputadas no noso país por compor-tamentos crueis contra os animais ese mesmo ano.Aínda que, de acordo coa lei, se pode condenar unha persoa por abusar dun can, son moi raras as veces nas que a violencia contra as mascotas se cas-tiga coa pena de prisión. Na maioría

47

dos casos o castigo limítase a unha multa que varía en cada comunidade autónoma. O Código penal é único e rexe pa-ra todo o territorio nacional, pero as comunidades autónomas aproban as súas propias leis de protección animal que adoitan conter medidas específi-cas para a protección das mascotas, entre elas, o can, e multas para quen as incumpran.

Obrigas do propietario dun canUn can pode vivir preto de 17 anos, durante os cales o dono debe cumprir cunha serie deberes e responsabilida-des, como as que se detallan a conti-nuación:

O compromiso moral de coidalo ata o final da súa vida. Proporcionarlle alimento de cali-dade para desenvolverse de xeito

correcto, de acordo coa súa na-tureza e un acubillo adecua-

do onde resgardarse das inclemencias climato-

lóxicas. Cumprir as

normas que derivan da súa tenza: identifi-calo cun micro-chip e censalo

no Concello. Ofrecerlle a aten-

ción sanitaria que pre-cise cando estea enfermo

e seguir o calendario de va-cinacións e desparasitacións que

marque o veterinario. Respecto ao resto dos cidadáns, as

4948

Máxima frescura: da auga á mesaA robaliza, a troita e a dourada Eroski NATUR proceden de augas nacionais e están alimentadas con pensos 100% naturais

RobalizaCriada no mar Mediterráneo, a robaliza Eroski NATUR é un peixe semigraxo moi nutritivo polo seu alto contido en proteínas, vitaminas e minerais como o ferro, cinc e fósforo. Trátase dun dos exemplares máis magros, xa que apenas achega 1,3 g de graxa por cada 100 g de carne.Pola súa escasa contribución calorífica, esta especie está indicada en dietas de estómago delicado e obesidade. Pero, como a maioría de peixes, pode conter larvas de Anisa-kis simplex, un parásito que causa reaccións alérxicas en persoas especialmente sensibles. Non obstante, é sinxelo eliminalo: abonda con conxelar a peza ou cociñala ben feita.Moi apreciada pola súa carne branca, compacta, con poucas espiñas e de sabor fino e delicado, a robaliza Eroski NATUR pódese preparar ao forno, á brasa ou en papillote. Ademais, polo seu tamaño, entre 800 g e un quilo, é excelente para compartir entre dúas ou catro persoas.

TRoiTaPeixe de suave sabor, a troita Eroski NATUR foi criada nas augas pu-ras dos nosos ríos. Este exemplar semigraxo apenas contén uns 3 g de graxa por 100 g de porción comes-tible, polo que, cociñado ao forno, ao vapor e ata frita, pode incluírse nos réximes hipocalóricos e baixos en graxas. A súa carne supón unha fonte interesante de vitamina A, unha achega nutritiva fundamental para a prevención e resistencia de infeccións e a regulación do sistema nervioso.Ademais, como os seus filetes son doados de mastigar e tragar e se po-den quitar ben as espiñas, as troitas son recomendables para nenos ou persoas maiores.

DouRaDaPolo seu contido moderado de graxa está considerado un pei-xe semigraxo de gran dixestibilidade, moi adecuado en dietas con pouca graxa e de control de peso. Criada en mar aberto de augas do Mediterráneo, a dourada Eroski NATUR é perfecta para unha ou dúas porcións e para preparala enteira ao forno ou ao sal. O seu sabor aromático e a súa carne fina fan que resulte saborosa sen moitos condimentos.Rica en potasio e fósforo, minerais importantes para o siste-ma nervioso, a dourada tamén se aconsella en caso de altera-cións cardiovasculares, debido á súa achega de omega-3.

Nunha dieta saudable, variada e equilibrada como a mediterránea, o peixe é un alimento fundamental. Relativamente baixo en ca-lorías e de doada dixestión, neste produto fresco atópanse todos os nutrientes impli-cados no crecemento e desenvolvemento do corpo humano: proteínas, ácidos graxos omega-3, calcio, ferro, cinc, iodo, vitaminas do grupo B e vitaminas A, D e E. Os expertos en nutrición consideran que se debe consu-mir coa mesma frecuencia ca carne, é dicir, como mínimo tres veces por semana en porcións de 125 a 150 g.Resulta, polo tanto, un manxar moi reco-mendable a calquera idade xa que mellora os síntomas dalgunhas enfermidades e axu-da a prevención doutras, como as cardiovas-culares. A pesar das súas valiosas propieda-des, o peixe ten un grande inconveniente: é un dos alimentos que maior número de alerxias provoca.

Garantía de frescuraA oferta de peixe é moi ampla, pero nesta época do ano as especies idóneas para protagonizar os nosos pratos son a troita, a robaliza e a dourada, posto que se atopan no seu mellor momento de consumo. As tres especies ampáranse baixo o selo de calidade Eroski NATUR, unha garantía de frescura e calidade.Co fin de ofrecer a máxima frescura, redú-cense os tempos entre a captura do xénero e a venda nas peixarías de EROSKI. Unha marca (etiqueta visible en cada exemplar) contén un código con esta información en cada peixe Eroski NATUR e serve para con-trolar e comprobar esta característica.

Acuicultura sustentableAdemais, a troita, a robaliza e a dourada Eroski NATUR proveñen das augas nacio-nais máis puras, coidadas grazas ao control periódico dos seus indicadores de calidade. Este aspecto só é posible grazas á acuicultu-ra sustentable que se practica. Isto asegura, ademais do óptimo desenvolvemento destes peixes nas mellores condicións, o respecto polas especies pesqueiras e polo ecosistema. A alimentación dos exemplares Eroski NATUR é 100% natural: limítase a por-centaxe de graxa dos pensos e só se inclúen proteínas de peixes e vexetais. Esta dieta, adaptada a cada especie e ás súas fases de crecemento, achega os nutrientes necesa-rios para o seu perfecto desenvolvemento. O método da cría sustentable baséase ta-mén no benestar das súas especies. A cali-dade de vida dos peixes Eroski NATUR está avalada pola limitación da densidade de carga e polo tipo de augas de cultivo onde viven, que posúe un contido graxo o máis parecido posible ao que tería o seu alimento en estado libre e en cantidade tal que non favorece un crecemento rápido, senón en proporcións similares ao que atoparía na vida silvestre. //

5150

Comer a diario alimentos que conteñen máis fibra e menos sal e azucre e, ademais, desterrar as graxas trans da nosa alimen-tación é beneficioso para a saúde. EROSKI sábeo e ademais de contar cunha oferta de produtos que fai posible esta premisa, non dubida en colaborar na educación nutricional da cidadanía cunha nova ini-ciativa que pretende sensibilizar sobre a importancia duns hábitos de alimentación saudable e dun consumo responsable. Para iso, desde principios de xullo, puxo a rodar un autobús que baixo o lema “Cam-pións en calidade. Únete ao equipo”, conta con diversos talleres educativos no seu in-terior, percorre máis de 70 localidades do País Vasco e Navarra, ademais de Castro Urdiales (Cantabria), Calahorra (A Rioxa) e Miranda de Ebro (Burgos).

Así, durante cento vinte días, 202 cen-tros de EROSKI (25 hipermercados e 177 supermercados) recibirán a visita deste orixinal bus vermello que tamén ao longo

O bus máis saudableEROSKI pon en ruta por 70 localidades un autobús para difundir entre a poboación hábitos de alimentación saudable e consumo responsable

Un compromiso de sempreEsta campaña de EROSKI aposta por concienciar a poboación sobre varios problemas de saúde que afectan os españois: aumentou a mortalidade por causa das enfermidades cardio-vasculares; España está á cabeza dos países con maiores índices de obesidade infantil, por diante de EE.UU.; e o número de nenos que padecen obesidade aumenta ano a ano. Ademais, o noso consumo medio de sal ao día ascende a 9,7 g, o dobre do valor de sal recomendado pola Organización Mundial da Saúde (OMS).EROSKI, no seu compromiso co benestar dos consumidores, non só promove bos hábitos con iniciati-vas como “Campións en calidade. Únete ao equipo”. Tamén se implica coa cidadanía a través da oferta de produtos saudables de calidade, sen graxas trans, con menos sal e azucre, sen glute, alimentos de orixe local, frescos de tempada, e sempre a prezos competitivos, tal e como o destacou o presidente da compañía, Agustín Markaide, na inauguración da campaña.Este esforzo en favor da calidade e da saúde levou, nalgúns casos, a accións pioneiras como o semáforo nutricional por cores para identificar os principais nutrientes dos alimen-tos das súas marcas propias, ou a eliminación en todos os produtos de EROSKI das graxas vexetais parcial-mente hidroxenadas (graxas trans) non recomendadas pola OMS, xa que o seu consumo xera acumulación de colesterol nas arterias, o que dificul-ta a circulación sanguínea e aumenta o risco de padecer enfermidades cardiovasculares.Estas propostas, precisamente, tive-ron o seu recoñecemento: en 2009 EROSKI obtivo o Premio “Mellor estratexia NAOS empresarial” por estas dúas propostas. Recentemen-te, recibiu un accésit “Estratexia NAOS” polo programa de redución de sal que diminuíu os niveis deste composto en 21 produtos da casa.

do verán estivo presente en praias e festas locais e, que a partir deste mes de setem-bro, se achegará a centros escolares.

O interior deste peculiar medio de trans-porte conta cunha zona de exposición e cun espazo habilitado para desenvolver nove talleres formativos orientados ao público familiar. Neles trabállanse de for-ma amena e activa pautas para elaborar menús saudables e equilibrados, coñecer a combinación idónea de alimentos e as recomendacións sobre a inxestión diaria dos nutrientes, identificar os alimentos de cada tempada e interpretar de forma co-rrecta o semáforo nutricional (implantado en todos os produtos de marca propia de EROSKI). Todo iso, para axudar a realizar unha compra intelixente, é dicir, como comer mellor sen gastar máis. “Somos o que comemos”, “O peso xusto” ou “Esperar o inesperado” é algúns dos curiosos no-mes dos talleres.

Para esta tarefa, a campaña “Campións en

Primeira ParadaO road-show “Campións en ca-lidade. Únete ao equipo” partiu o 4 de xullo de Bilbao. O presidente da cooperativa, agustín markaide, presentou a iniciativa acompañado do alcalde da capital biscaíña, iñaki azkuna; o presidente da Federación española de Sociedades de Nutrición, alimentación e dietética, Jordi Salas-Salvadó; e o director xeral de azti-Tecnalia, rogelio Pozo, entidade coa que erOSKi colabora para a implan-tación de proxectos de i+d, para o desenvolvemento de novos produtos e para o progreso do plan de calidade dos produtos.

calidade. Únete ao equipo” dispón dun gru-po formado por catro persoas que atende os consumidores que queren, dun xeito moi sensorial a través de xogos, dinámicas e catas de produtos, coñecer mellor de que xeito poden coidar a súa saúde coa alimentación: un nutricionista-dietista en-cárgase das actividades de alimentación. Tamén hai un animador e un bloguero que actualizan a páxina web que se creou para este evento: www.campeonesenca-lidad.com. Nela pode consultarse a infor-mación das datas e das localidades nas que estará o bus, ademais do calendario das actividades en marcha; así mesmo, un asesor de beleza lidera os cursos de belle, a gama de cosmética de EROSKI:

Marca brancaA iniciativa serve, ademais, para difundir as vantaxes dos produtos EROSKI que naceron en 1977 e acuñaron a expresión “marca branca” pola cor dos seus envases. En xullo, hai xa trinta e cinco anos, seis produtos constituíron o primeiro paso na carreira das marcas propias. Hoxe en día, son máis de 2.500 os que se acollen baixo esta denominación e que forman as gamas de EROSKI Basic, Sannia, Seleqtia, Natur e belle. //

Actualizada! Aplicación de receitas EROSKI CONSUMER

iPad-iPhone AndroidDescarga a túa aplicación con este código

Aplicac

ión

GRAT

UÍTA

Semáforo nutricionalPropostas e menús saudables