Nola erretorika erabili (filosofia klasikoa)
40
erretorika pathos logos ethos inventio dispositio exordio narratio argumentatio peroratio elocutio actio memoria intellectio
Transcript of Nola erretorika erabili (filosofia klasikoa)
erretorikapa
thos
logo
sethosinventio
dispo
sitioex
ordio
narratio
argumentatio
peroratioelocutio
actio
memoriaintellectio
Kasu bakoitzeankonbentzitzekoegokitzen dena teorizatzeko fakultatea
Aristoteles
hiru faktore
hitz egiten dion
norkzernori
hitz egiten duen
hartzen den hizpide
pertsuasioa hiru oinarri
ethos pathos logos
hizlariaren sinesgarritasuna
entzuleen emozioak eta psikologia
diskurtsoaren demostrazioa
ethos hizlaria komentzigarria izateko erakutsi beharrekoak
borondate ona (eunoia)
bizitza hobetzeko nola etazergatik aldatu jakitea
ondorien beldurrik gabe zuzena dena adieraztea
entzuleak errespetatzea eta hoberena nahi izatea
jakituria praktikoa (Φρόνησηs)
bertutea (areté)
pathos emozioek gizakiak judizioetanalda daitezela eragiten dute
hizlariak diskurtsoaren helburuari laguntzeko desiratutako emozioa sortarazi dezake audientzian
suminalasaitasuna
gorrotoabeldurra
konantzalotsa
haserreaesker ona
errukiainbidia
antzeratzea
logos diskurtsoan demostratzen denaedo demostratzen dela dirudiena
hizlariak egia edo egia dirudiena argudiatzeko erabiliko dituen elementuakentimema eta adibideak
pertsuasio frogak
oinarri hartzen dutenak
sinesgarritasunakonantza
ez da beharrezkoalitekeena
ekintza eta moralari buruz banakako gertaerak dira:askotan gertatzen direnakbaina beste modu bateanere izan daitezkeenak
diskurtso motak hiru dira, hiru baitiradiskurtsoen entzule motak
deliberatiboa
forentsea
epidiktikoa
hiritarrek asanbladan ematendiren aholkuak komenigarri edo kaltegarri diren epaitzen dutenak
epaileak epaitegietan norbait akusatu edo akusazioeiaurre egiteko helburua dutenak
hizlariak norbait laudatzenedo deitoratzen ohoragarri edo lotsagarri agertzen duena
laburbilduz
interesa
path
os
logosethos
(objektiboa)
azalduz
argudioakkonbentzitu
(subjektiboa)
sentimenduakemozionatueraginez
konantza
lortzeko
entzuleen
nola?
path
os
logosethos
prestatu dudan diskurtsomagistral honetan entzungo duzuena
azterketan sartuko da eta osointeresgarria izateaz gain,
baita garrantz......itsua da zuentzat...
entzun!!z bako entzun
halakoak!
path
os
logo
sethosinventio
dispo
sitioex
ordio
narratio
argumentatio
peroratioelocutio
actio
memoriaintellectio
path
os
logo
sethosinventio
dispo
sitioex
ordio
narratio
argumentatio
peroratioelocutio
actio
memoriaintellectio
kaska!!
zer esan behar dugunzein ordenan esatea komeni den
adierazteko modurik egokienazein den
hiru koska
“actio”ra pasatu baino lehenlasai hartu eta kontuan izan urrats guztiak
intellectio 1inventio 2
dispositio 3elocutio 4
memoria 5actio 6
gaiari loturik dauden ideiak eta pentsamenduak ulertu1. intellectio
zein da intentzioa? zer esan?
zer uste du?zein audientzia?
entzuleak baldintzatzen du diskurtsoa
path
os
logosethos
gaiak sor dezakeen mailainteres
diskurtsoaren prestakuntza antolatzeko nolakoak diren jakitea behar-beharrezkoa da entzuleak
dituzten ezagupenak
hizlariarekiko duten jarrera
diskurtsoa sortzeko ideiak, argudioak eta ikuspuntuak aukeratzea2. inventio
ideiak eta argudioak bilatzeko “topoi” edo leku komunakdeituak diren lagundu zaitezkegaldekizun multzoaz
nor(k)?
nola?
zergatik?
zertaz?
non?
gogoratzeko erelagungarriak
izango direnak zer?
noiz?
diskurtsoa sortzeko ideiak, argudioak eta ikuspuntuak aukeratzea2. inventio
aukeratu audientziarentzat onargarriak izangodirenak eta, helburua lortzeko egokienak soilik
efektua egokia izan dadinez ahaztu diskurtsoaren
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
osotasuna
segida logikoa
progresioa
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
osotasunaosotasuna apurtzen dute:
errepikapen hutsalak
beharrizanik gabe luzatzea
ideia, argudio edo funtsezkoak diren gertaerak ez adieraztea
ahoberokeria, gehiegikeriak edo justifikaziorik gabe gertaerak handitu edo gutxitzea
gaia galtzea (digresioa)
ideia guztiak elkar
lotuak eta ideia nagusiarekin erlazioan
daude, diskurtsoa borobila delarik
segida logikoa
diskurtsoaren haria josia dago, eta ongi uler daiteke elementuak bata bestearen ondorioak dira koherentzialogikoa mantenduz
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
progresioa
igoera mailakatu:
urratsez-urrats interesean gora joatea gertaera nagusienera iritsi arte,eta orduan azkeneko irtenbidea ematea entzuleen interesa mantenduz
garrantziaren arabera kontrakoiritziak ezeztatzen etatxikienetik nagusienera gure arrazoiak baieztatzenbukaerarako argudio indartsu bat utziz
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
progresioa
igoera mailakatu:
urratsez-urrats interesean gora joatea gertaera nagusienera iritsi arte,eta orduan azkeneko irtenbidea ematea entzuleen interesa mantenduz
garrantziaren arabera kontrakoiritziak ezeztatzen etatxikienetik nagusienera gure arrazoiak baieztatzenbukaerarako argudio indartsu bat utziz
funtsezko parteak estrategikoki kokatu:
publikoak arreta ez galtzeko, edo
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
igoera mailakatu:
urratsez-urrats interesean gora joatea gertaera nagusienera iritsi arte,eta orduan azkeneko irtenbidea ematea entzuleen interesa mantenduz
progresioa
garrantziaren arabera kontrakoiritziak ezeztatzen etatxikienetik nagusienera gure arrazoiak baieztatzenbukaerarako argudio indartsu bat utziz
funtsezko parteak estrategikoki kokatu:
publikoak arreta ez galtzeko, edogaltzekotan berreskuratzekotrikimailua izanik
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositioin
lau ataletan egituratzen da
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
sarrera edo gaiarenaurkezpena entzuleakerakartzeko helburuaz
exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
diskurtsoa eratzekooinarrian hartuko diren gertakari eta datuen azalpena
sarrera edo gaiarenaurkezpena entzuleakerakartzeko helburuaz
exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
atal nagusia, baieztapenak
ondorioztatzeko premiazkoak
diren argudioen adierazpena
confirmatio: gure ideien aldeko
frogak ematearefutatio:
onartzen ez direniritziak gezurtatzea
diskurtsoa eratzekooinarrian hartuko diren gertakari eta datuen azalpena
sarrera edo gaiarenaurkezpena entzuleakerakartzeko helburuaz
exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoaren edukiak banatzea, ordenatzea eta antolatzea3. dispositio
hitz-atzea, argudioenlaburpena,ondorio nagusiaketa entzuleenemozio etaarrazoiaridei egin,edoeskaerabatluzatu
sarrera edo gaiarenaurkezpena entzuleakerakartzeko helburuaz
atal nagusia, baieztapenak
ondorioztatzeko premiazkoak
diren argudioen adierazpena
confirmatio: gure ideien aldeko
frogak ematearefutatio:
onartzen ez direniritziak gezurtatzea
diskurtsoa eratzekooinarrian hartuko diren gertakari eta datuen azalpena
diskurtsoa ikastea 5. memoria
exordio
narratio
argumentatio
peroratio
diskurtsoa ikasihizketan trebea izateko
sortzeko erabiliditugun tarteakeskeman landuz
“topoi” edo lekukomunak eta
diskurtsoaren helburua adierazteko estilo egokiena bilatzea4. elocutio
inventio materialak aukeratu
+dispositioordenatu
= estiloagramatika
zaindua
ulergarriaargia
guraerretorikoak
ahotsa, keinuak, jarrera lasaia, jantzia... den-dena ferpektu gado
jendaurrean hitz egiteko prestatzea6. actio
ez nago urduri ez nagourduri ezna doduriduri
Sanson zeinzan? Sanson Sanson zan! Eta
Sanson Sanson ez bazan Sansonzein izango zan? Sanson Sansonez bazan ez zan Sanson izango!
path
os
logosethos
ahoa etairekielkarrekin
giltza
hitzarengiltzahitzaren
mintza!
Iturriak:Xabier Altzibar: "Erretorika" Literatura Terminoen Hiztegia
La Retórica: Desde Aristóteles al Siglo XXI
FLE. Filosofia Batxilergoan. Vicens-VivensAristóteles: Retórica. Editorial Gredos
by@amaiafilo
