E

zXUNTA DE GALiciACONSELLERIA DE CULTUR A E %PORTE

15 OUT. 2007

REXISTR-0 XERALENTRADA .N9 .....

arquestudio s.l.consultor de pdtrsitionto uitura e turismo

Ángel Concheiro Coello-Arqueólogo- )E EN

SAI

CONSELLSRIA DE CULTUat' E DRTESAN TIAGO DE COMPOSTELA

Servizo ARQUEOLOAANTRADA

Núm... Data. .......

Prospección arqueolóxica en Curtis(A Coruña)

Informe valorativoSintese dos resultados e inventario

3V7)--27c-Zaldo/c)-)--

Índice

A- MEMORIA

1. Ficha técnica

2. Introducción: medio físico e arqueoloxía de Curtis

2.1 0 medio2.2 0 patrimonio arqueolóxico

3. Planeamento da actuación arqueolóxica

3.1. Obxectivos3.2. Zona de prospección3.3. Metodoloxía3.4. Medios humanos e prazo de execución

4.Estado actual do expediente

5. Desenvolvemento do plano de traballo

6. Resultados

B- INVENTARIO

C- LOCALIZACIÓN

D- FOTOGRAFÍAS

1

A.- MEMORIA

2

1. Ficha técnica

Norne: Proxecto de prospección arqueolóxica no Concello de Curtis (ACoruña)

Promotor: Dirección Xeral de Patrimonio Cultural

Dirección arqueolóxica: Ángel Concheiro Coello (arqueólogo)

Prazo de execución: 15 días

Orzamento: 5997,2 euros

Executa: ARQUESTUDIO, S.L.

3

2. Introducción: medio físico e arqueoloxía de Curtis

2.1. 0 medio

Curtis é un concello senlleiro e moi característico das altas terras coruriesas que orlan asmariñas dos Frades. Ten unha poboación de 4622 habitantes' e unha superficie de116,6 km2. Divídese en 4 parroquias: Curtis (1855 hab), Fisteus (879 hab), Foxado(552 hab) e Lurdes (1426 hab) . A capital municipal, moi disputada, sitúase no núcleode Teixeiro, pertencente á parroquia de Curtis, aínda que compartindo sempreprotagonismo con Curtis - Estación, feo e fucionarial nome para un pequeno eencantador aglomerado de espirito vilego.

Alí as vivendas dos comerciantes frocereron nun craxexar de fume de ferrocarril epavimentos de adoquín, achanzadas no solpor dun verán inmenso.Ú latexa o corazóngastado dunha terra vella, e acaso fatigada, cómpre lembrar a silueta esquía da MaríaAntónia, coas telas ao lombo, procurando escenas dunha nenez perdida. Veigas,cómaros, tenzas e pifieirais nas que albiscan chouzos e casas, feos e grises como noitede boroa e caña, Curtis dexérgase como un mundo de perspectivas longas, perdidas nasherbas grises de pastos sen dono, e sóriase coa luneta máxica dos Dans. Alí, onde nósfitamos, a vista dos ollos da Rosalía enxerga, nese ollar de auga, paseniño e sen rume,as ánseas dun mozo da montaña que a viu, nun solpor longo de abril, e non a esquece.

E probablemente sexa Curtis o concello máis estrictamente näif de Galicia. Xunto aosnovos parques empresariais, conviven as pequenas explotacións gandeiras familiares, nomedio dunha paisaxe dun verde rechamante.

A vía férrea Palencia — Coruña, construida no último tercio do século XIX 2 , e mailasestradas C-554 e C-540, que enlazan coa N-VI e a Autovía do Noroeste, son asprincipais vías de comunicación do municipio.O relevo é o típico das mesetas que orlan as terras baixas das Mariñas. Caracterizase porun amplo nivel de aplanamento que bordea os 550 m. de altitude. Só na zona oeste,coincidindo coas alturas da serra da Co ya da Serpe, un contundente horst alongado queforma parte da Dorsal meridiana, supéranse, por pouco, os 600 m de altitude.Dende o punto de vista da litoloxía, o territorio fragméntase en dous dominios: ao Limpóñense as famosas formacións de ollo de sapo, mentres ao O dominan os xistos daserie de Ordes.

A rede fluvial está moi ben estructurada e resulta moi rica, como ocorre coas terras doscontrafortes da dorsal meridiana.Os solos do concello mostran a variedade típica do noroeste ibérico, totalmentecondicionada pola topografía. Así, nas zonas altas dominan os solos tipo ranker, moipouco desenvolvidos e pouco profundos, con dous horizontes A — C 3 . Nas zonas baixasdominan as terras pardas ou cambisoles, de tres horizontes A — B — C, presentes en

Censo de 19962 A estación de Curtis foi inagurada o ano 1883.3 Para a tipificación dos solos seguiuse a clasificación establecida por Pérez Alberti, A., en Xeografía de

Galicia, Vigo, 1990

4

tódalas zonas de relevo suave. Non podemos esquecer a presencia de solos hidromorfos,empozados gran parte do ano, as denominadas brañas, que xeralmente coinciden conáreas de altura de relevo cóncavo e drenaxe impedida.O clima inseríase tradicionalmente nunha zona de transición entre os dominios oceánicohúmido, oceánico continental chairego e oceánico hiperúmido da penichairas situadasao oeste da dorsal galega.A vexetación é a común nos concellos desa área xeográfica de transición. A situaciónclímax é a dun conxunto formado por bosque caducifolio atlántico de carballos con(Quercus robur), con presencia de masas de salgueiros (Salix sp.) e bidueiros (Betulasp.) nos lugares húmidos e beiras de ríos e regatos. Esta panoplia arbórea está asociada aun sotobosque moi característico, a chamada landa atlántica, formado por un mato, moidenso pero pouco desenvolvido en altura, de queiroas e uces (Erica vulgaris, Callunas.p.). A continuada acción do home sobre este espacio provocou unha degradación,primeiro, e unha transformación, despois, das súas condicións naturais,fundamentalmente da cuberta vexetal. O resultado foi unha diminución moi acusada dobosque autóctono, que foi substituido por masas forestais con especies típicas derepoboación, fundamentalmente o pirieiro(Pinus pinaster), e pola colonizaciónextensiva das áreas de monte baixo polo sempre ubicuo toxo (Ulex europaeus).

2.2. 0 patrimonio arqueolóxico

Ademáis da súa variedade xeográfica e riqueza ambiental, Curtis é un concello rico enxacementos arqueolóxicos. Ata o momento estaban inventariados 117 xacementos,froito do traballo de catalogación de varios arqueólogos. O traballo meirande débesellea Victor Tomás, que leva a cabo o catálogo e a delimitación de xacementos paraPXOM, aínda que tamén hai que incluir traballos posteriores e puntuais de ManuelLestón e Francisco Doval.Os restos pertencen a diversas épocas e, sobre todo, abundan os túmulos neolíticos, xaestudiados no seu día por Felipe Criado, algunhas veces agrupados en amplasnecrópoles, algunha moi numerosa, como a de , aínda que tamén hai estacións degravados rupestres, sempre con motivos abstractos moi sinxelos e castiros, algún conestructuras defensivas ben desenvoltas. E de destacar que no ano 1933, no castro docastelo en Foxado, apareceu de xeito fortuito un acubillo de varios torques de ouro detipo distinto, pero entre os que dominan os do chamado tipo

de,

5

3. Desenvolvemento da actuación arqueolóxica

A intervención, máis complexa do que nun principio cabería esperar, comprendeudiversos contidos:

1.-Traballo previo de gabinete: consulta de inventarios e memorias depositadas naDirección Xeral de Patrimonio Cultural, revisión e baleirado bibliográfico.

2.- Redacción de proxecto.

3.- Traballo de campo.

4.- Elaboración de informes e memoria final.

3.1. Obxectivos

O obxectivo desta campaña de prospección foi a identificación e localización exacta doPatrimonio arqueolóxico catalogado no concello de Curtis, así como identificacióndoutros novos xacementos que se poidan atopar durante os traballos..

3.2. Zona de prospección

Concello de Curtis.

3.3. Metodoloxia

Aplicouse a metodoloxía habitual para este tipo de actuacións, consistente nunhabaleirado documental, nunha prospección extensiva de todo o territorio, documentandoe rexistrando os xacementos catalogados, e nunha prospección intensiva de zonasseleccionadas que "grosso modo" coinciden con áreas onde existen evidencias ereferencias sobre a existencia de xacementos arqueolóxicos ou onde as característicasfisiográficas suxiren a probable presencia de restos ata agora non localizados. Tamen selevou a cabo a prospección intensiva no entorno inmediato dos xacementos catalogados.

Os xacementos e indicios foron localizados a partir das coordenadas UTM obtidassegundo sistema GPS centimetrico e cartografados na planimetría base do planeamentomunicipal.

6

Os datos de localización e a descrición do xacemento se presentan nunha ficha sintéticaacompañada dunha fotografía e dun plano de localización. Este catálogo será presentadoen soporte dixital, así como en soporte convencional (papel), á Dirección Xeral dePatrimonio Cultural, promotora dos traballos.

3.4. Medios humanos e prazo de execución

Os medios humanos empregados na prospección son 1 arqueólogo director do proxecto(Ángel Concheiro Coello) e 1 técnico axudante. O material técnico empregado correupor conta da empresa contratista ARQUESTUDIO, S.L.

No prazo que marca a lexislación que regula a actividade arqueolóxica en Galicia,remitiranse á Consellería de Cultura e Deporte os informes e memorias pertinentes,acompañados das fichas normativas dos novos xacementos e a cartografía base.

4. Estado actual do expediente

Aínda que en si mesmo a consulta do expediente forma parte da metodoloxía detraballo, neste caso polo custoso que chegou a ser a súa comprensión, ben merecefigurar ou nun apartado á parte ou no capítulo de Resultados.

O fondo documental presente nos arquivos da Dirección Xeral de patrimonio Culturalatópase a día de hoxe nun estado de total confusión, derivado tanto da inxente cantidadede xacementos catalogados (117 xacementos, - referencias e — topónimos), como dasdistintas mans que colaboraron na súa construcción.

Os documentos máis importantes que o forman e que foron manexados son:

Inventario de xacementos arqueolóxicos da Xunta de Galicia, composto porfichas individualizadas e polo que cada xacemento, referencia ou topónimorecebe un código de identificación. O inventario está formado polas fichasnormativas da Xunta de Galicia, así como polo cartografado dos elementoscatalogados a escala 1: 20.000 (1:10.000 reducido).

O número de xacementos presentes no inventario é de 117, aínda que nontódolos xacementos teñen ficha correspondente. Todo este maule débese avarios autores e corresponden con distintas épocas. A major cantidade débese ácatalogación realizada polo arqueólogo Víctor Tomas Botella, e foron redactadasen 1996. Outro número débese á autoría de Francisco Javier Doval Galán e foronrealizadas en 2003. Por último, no ano 2005 foi Manuel Lestón Gómez quenaportou novas fichas de xacementos.

Ademais desto, no inventario figura un relativo bo número de xacementosdestruidos.

7

Fichas do catálogo realizado para as Normas Subsidiarias de planeamento doconcello. Foron elaboradas por Víctor Tomas Botella e coinciden coas fichas deinventario ata o número de código.

8

5. Desenvolvemento do plano de traballo

A primeira fase do trabalo consistiu nun baleirado e interpretación da documentaciónpresente no expediente. Unha vez referenciados os xacementos catalogados, procedeuseá recollida e comprobación de datos en campo.

A información obtida volcouse a unha base de datos en espera de ser pasada ás fichas decatálogo. De xeito paralelo, prepárase a súa localización en cartografía a escala 1:5000.

Para a realización do inventario, observamos que existía un número moi alto dedenominacións para os xacementos, sobre todo mámoas, feito moi pouco habitual e quechamaba a confusión. De feito, poderla pensarse que nos atopamos diante dun rexistrode túmulos illados ou en pequenos grupos que ocupan extensivamente o territorio. Nadamáis lonxe da realidade, xa que unha porcentaxe mol elevada deste tipo de xacementospoden adscribirse, neste concello, a tres grandes necrópoles: a do Outeiro da Ponte, aonorte; a da Corda de Ara, no centro; e a de Montouto, nas penicháns de Foxado.

Así, optamos por agrupar ás mámoas de Recareo, Baiuca e Arrescalvo, na parroquia deSta. Baia, no conxunto da Corda de Aro. O mesmo fixemos coas mámoas de Canteirade León, Camiño da Espirieira, Medorias da Croa e Medorias de Tras a Croa, todasrecollidas agora no grupo de Montouto.

9

arquestudio s.l.Itm (1C-r4n14/Ili44lilv

6. Resultados

Confirmáronse en campo un total de 85 xacementos arqueolóxicos.

A comparación do fondo documental e a súa comprobación en campo permitiuestablecer varios grupos de xacementos segundo fose a súa problemática.

A. Xacementos ben referenciados.

A este grupo pertencen un conxunto de xacementos arqueolóxicos, bastantenumeroso, no que coinciden os datos de nome, descrición e localización. Nestesenso debe dicirse que ao usar GPS centimétrico sempre pode haber diferencias nacifras de aproximación a centímetros, sobre todo no caso de xacementos desuperficie ampla, como castros ou asentamentos fortificados.

B. Xacementos destruidos.

Lamentablemente, tamén é un grupo numeroso. Moitos desapareceron nointermedio entre os traballos de 1996 e hoxe en día (caso das mámoas 1 e 2 daCorda de Aro), e outras xa se catalogaron como destruidas no seu día.

C. Xacementos inexistentes.

Comprende os puntos que tento sido catalogados como xacementos arqueolóxicos,agora, tras unha análise máis detida pensamos que non responden a esa categoría.Aquí atópanse, por exemplo, o GA15032045, no conxunto do Outeiro da Ponte, queen realidade correspóndese cunha pedreira.

D. Xacementos mal ubicados

Ocorre cos xacementos pertencentes a necrópoles de máis dunha decena dexacementos tumulares, moi agrupados, ademais Un caso paradigmático é o dotúmulo 1 de Outeiro da Ponte.

A Coruña, 10 de outubro de 2007

Ángel Concheiro Coello

10

B.- INVENTARIO

11

N° Código Nome Lugar Parroquia Tipoloxía1 GA15032001 Medorra de Same! 1 Same! Foxado Mámoa2 GA 15032036 Medorra de Samel 2 Same! Foxado Mámoa3 GA 15032110 Medorra de Same! 4 Same! Foxado Mámoa4 GA15032003 Buraca do Carbón Estraviz Foxado Mámoa5 GA 15032016 Medorra de Paradela Paradela Foxado Mámoa6 GA 15032017 Medorra de As Lamas Paradela Foxado Mámoa7 GA15032019 Monte Uceiras Montouto Foxado Mámoa8 GA15032020 Mámoa de Montouto 1 Montouto Foxado Mámoa9 GA 15032054 Mámoa de Montouto 2 Montouto Foxado Mámoa10 GA15032021 Mámoa de Montouto 3 Montouto Foxado Mámoa11 GA15032055 Mámoa de Montouto 4 Montouto Foxado Mámoa12 GA15032022 Mámoa de Montouto 5 Montouto Foxado Mámoa13 GA 15032023 Mámoa de Montouto 6 Montouto Foxado Mámoa14 GA15032058 Mámoa de Montouto 7 Montouto Foxado Mámoa15 GA15032059 Mámoa de Montouto 8 Montouto Foxado Mámoa16 GA15032060 Mámoa de Montouto 9 Montouto Foxado Mámoa17 GA15032024 Mámoa de Montouto 10 Montouto Foxado Mámoa18 GA15032061 Mámoa de Montouto 11 Montouto Foxado Mámoa19 GA15032062 Mámoa de Montouto 12 Montouto Foxado Mámoa20 GA 15032025 Medorra da Muradela Medorra Foxado Mámoa21 GA15032026 Medorra do Monte Anta Monte Anta Foxado Mámoa22 GA15032027 Medorra do Cruceiro Sancibrán Foxado Mámoa23 GA 15032029 Medorra de Edrada Edrada Foxado Mámoa24 GA15032064 Mámoa de San Cristovo 1 S. Cristobo Foxado Mámoa25 GA 15036065 Mámoa de San Cristovo 2 S. Cristobo Foxado Mámoa26 GA15036104 Mámoa de San Cristovo 3 S. Cristobo Foxado Mámoa27 GA 15036067 Mámoa da Edrada 1 Edrada Foxado Mámoa28 GA15036068 Mámoa da Edrada 2 Edrada Foxado Mámoa29 GA 15036069 Mámoa da Edrada 3 Edrada Foxado Mámoa30 GA 15036096 Medorra de Pena da Lousa Paradela Foxado Mámoa31 GA 15036097 Medorra do Raposo 1 Edrada Foxado Mámoa32 GA15036098 Medorra do Raposo 2 Edrada Foxado Mámoa33 GA15036099 Medorra do Raposo 3 Edrada Foxado Mámoa34 GA 15036100 Medorra da Gándara Edrada Foxado Mámoa35 GA 15032101 Peza da Medorra Edrada Foxado Mámoa36 GA15036106 Corda de Ara 3 Edrada Foxado Mámoa37 GA15036117 Corda de Ara 4 Edrada Foxado Mámoa38 GA15036085 Castro de Remourán Remourán Foxado Castro39 GA15036086 Castro de Padreiro Pedreira Foxado Castro40 GA 15036087 Castro de Vila do Castro Vila Castro Foxado Castro41 GA 15036108 Maques de Abaixo Maques Curtis Hábitat42 GA15036006 Outeiro da Ponte 1 A Ponte Curtis Mámoa43 GA15036038 Outeiro da Ponte 2 A Ponte Curtis Mámoa44 GA15036007 Outeiro da Ponte 3 A Ponte Curtis Mámoa

12

45 GA15036041 Outeiro da Ponte 4 A Ponte Curtis Mámoa46 GA15036042 Outeiro da Ponte 5 A Ponte Curtis Mámoa47 GA15036043 Outeiro da Ponte 6 A Ponte Curtis Mámoa48 GA15036044 Outeiro da Ponte 7 A Ponte Curtis Mámoa49 GA 15036046 Outeiro da Ponte 8 A Ponte Curtis Mámoa50 GA 15036047 Outeiro da Ponte 9 A Ponte Curtís Mámoa51 GA 15036048 Outeiro da Ponte 10 A Ponte Curtis Mámoa52 GA 15036008 Medoña da Ponte A Ponte Curtis Mámoa53 GA15036012 Mámoa de Abelar 1 Abelar Curtis Mámoa54 GA 15036051 Mámoa de Abelar 2 Abelar Curtis Mámoa55 GA15036052 Mámoa de Abelar 3 Abelar Curtis Mámoa56 GA15036014 Medoña de Froula 1 Froula Curtis Mámoa57 GA15036011 Medoña de Froula 2 Froula Curtis Mámoa58 GA15036066 Medorra de Enxameado Enxameado Curtis Mámoa59 GA15036073 Corda de Ara 5 A Baiuca Curtis Mámoa60 GA 15032074 Corda de Ara 6 A Baiuca Curtis Mámoa61 GA15032075 Corda de Ara 7 A Baiuca Curtis Mámoa62 GA15032078 Corda de Ara 8 Arrescalvo Curtis Mámoa63 GA15032079 Corda de Ara 9 Arrescalvo Curtis Mámoa64 GA15032080 Corda de Ara 10 Arrescalvo Curtis Mámoa65 GA15032103 Corda de Ara 11 Arrescalvo Curtís Mámoa66 GA 15032109 Mámoa de Espitleira Espikira Curtis Mámoa67 GA15036115 Petroglifo de Espirieira Espifieira Curtis Petroglifo68 GA15032083 Castro de Vilardois Vilardois Curtis Castro69 GA15032084 Castro de Penedo Teixeiro Curtis Castro70 GA15032088 Castro de Santaia Santaia Curtis Castro71 GA15032090 Castro de Fádregas Frádegas Curtis Castro72 GA15032091 Castro de Vilarullo Vilarullo Curtis Castro73 GA 15032005 Cabana dos Mouros Cabana Fisteus Mámoa74 GA 15032009 Medoña de Boilouro Boilouro Fisteus Mámoa75 GA15032030 Medorra de Pardirieiro Parditleiro Fisteus Mámoa76 GA15032093 Mámoa de Godulfes Godulfes Fisteus Mámoa77 GA15032111 Monte Souteiras Boilouro Fisteus Mámoa78 GA15032033 Chousa das Penas Estremil Fisteus79 GA15032034 Castro de Estremil Estremil Fisteus Castro80 GA 15032082 A Roda de Godulfes Godulfes Fisteus Castro81 GA15032089 Castro de Mérelas Merelas Fisteus Castro82 GA15032092 Castro de Fisteus Castro Fisteus Castro83 GA15032112 Castro do Porto Porto Fisteus Castro84 GA 15032113 Castro de Esmoris Esmorís Fisteus Castro85 GA15032114 Os Castros Balter Fisteus Castro

13

C.- LOCALIZACIÓN

14

N' código Nome Coordenadas UTM1 GA15032001 Medorra de Same! 1 580891 /47813742 GA15032036 Medorra de Same! 2 580964 / 47813543 GA15032110 Medorra de Samel 3 580981 / 47813144 GA15032003 Buraca do Carbón 584050 / 47808755 GA15032016 Medorra de Paradela 583666 / 47784166 GA15032017 Medorra de As Lamas 582572 / 47799617 GA15032019 Medorra de Monte Uceiras 581931 / 47785388 GA15032020 Mámoa de Montouto 1 581338 / 47780289 GA15032054 Mámoa de Montouto 2 581303 / 477798810 GA15032021 Mámoa de Montouto 3 581415 /477809611 GA15032055 Mámoa de Montouto 4 581424 / 477812312 GA15032022 Mámoa de Montouto 5 581426 / 477813613 GA15032023 Mámoa de Montouto 6 581572 / 477747014 GA15032058 Mámoa de Montouto 7 581471 / 477764115 GA15032059 Mámoa de Montouto 8 581481 / 477776316 GA15032060 Mámoa de Montouto 9 581452 / 477766517 GA15032024 Mámoa de Montouto 10 581817 / 477713918 GA15032061 Mámoa de Montouto 11 581551 /477743619 GA15032062 Mámoa de Montouto 12 581713 /477743420 GA15032025 Medorra da Muradela 583601 /477676521 GA15032026 Medorra do Monte da Mita 581178 / 477554622 GA15032027 Medorra do Cruceiro 584969 / 477569623 GA15032029 Medorra da Edrada 581924 / 477438624 GA15032064 Mámoa de San Cristovo 1 581345 / 477549525 GA15032065 Mámoa de San Cristovo 2 581383 /477540426 GA15032104 Mámoa de San Cristovo 3 581307 / 477550627 GA15032067 Mámoa da Edrada 1 582207 / 477396828 GA15032068 Mámoa da Edrada 2 582270 / 477399329 GA15032069 Mámoa da Edrada 3 582301 /477392930 GA15032096 Medorra de Pena da Lousa 583827 / 477814131 GA15032097 Medorra da Peza do Raposo 1 582647 / 477385332 GA15032098 Medorra da Peza do Raposo 2 582624 / 477382533 GA15032099 Medorra da Peza do Raposo 3 582669 / 477380534 GA15032100 Medorra de Gándara 581876 / 477389535 GA15032101 Peza da Medorra 580550 / 477555936 GA15032106 Mámoa de Corda da Ara 3 579249 /477400037 GA15032117 Mámoa de Corda da Ara 4 579338 / 477319538 GA15032085 Castro de Remourán 584080 / 477933539 GA15032086 Castro de Pedreiro 581315 / 477479740 GA15032087 Castro de Vila do Castro 580830 / 477472141 GA15032108 Maques de Abaixo 578560 / 477910042 GA15032006 Mámoa de Outeiro da Ponte 1 577786 / 477932143 GA15032038 Mámoa de Outeiro da Ponte 2 577800 / 477939144 GA15032007 Mámoa de Outeiro da Ponte 3 577346 / 4779180

15

45 GA15032041 Mámoa de Outeiro da Ponte 4 577328 / 477920746 GA15032042 Mámoa de Outeiro da Ponte 5 577410 / 477905547 GA15032043 Mámoa de Outeiro da Ponte 6 577394 /477907548 GA15032044 Mámoa de Outeiro da Ponte 7 577374 / 477905749 GA15032046 Mámoa de Outeiro da Ponte 8 577436 / 477908250 GA15032047 Mámoa de Outeiro da Ponte 9 577426 / 477911151 GA15032048 Mámoa de Outeiro da Ponte 10 577405 / 477913852 0A15032008 Medoria da Ponte 576954 / 477836553 GA15032012 Mámoa de Abelar 1 579190 / 477792654 GA15032051 Mámoa de Abelar 2 579261 /477793655 GA15032052 Mámoa de Abelar 3 579305 /477794756 GA15032011 Medoña de Froula 1 579429 / 477720457 GA15032014 Medoria de Froula 2 579243 /477726958 GA15032066 Medoria de Enxameado 575573 / 477459959 GA15032073 Mámoa da Corda de Ara 5 578934 / 477393460 GA15032074 Mámoa da Corda de Ara 6 578815 / 477364761 GA15032075 Mámoa da Corda de Ara 7 578773 /477333662 GA15032078 Mámoa da Corda de Ara 8 578658 / 477250863 GA15032079 Mámoa da Corda de Ara 9 578650 / 477247264 GA15032080 Mámoa da Corda de Ara 10 578613 / 477237265 GA15032103 Mámoa da Corda de Ara 11 578690 / 477260966 GA15032109 Mámoa de Espirieira 580892 / 478022167 GA1532115 Petroglifo de Espirieira 581340 / 477930568 GA15032083 Castro de Vilardois 579942 / 478193369 GA15032084 Castro de Penedo 577954 / 477770870 GA15032088 Castro de Santaia 578067 / 477428871 GA15032090 Castro de Frádegas 577164 / 477687272 GA15032091 Castro de Vilarullo 575995 / 477591773 GA15032005 Cabana dos Mouros 571194 / 477526574 GA15032009 Medoria de Boilouro 572927 / 477653675 GA15032030 Medorra de Pardirieiro 571025 / 477852376 GA15032093 Mámoa de Godulfes 572461 / 477761077 GA15032111 Medoria de Monte Souteiras 572611 / 477698178 GA15032033 Chousa das Penas 570723 / 477206579 GA15032034 Castro de Estremil 570794 / 477213680 GA15032082 A Roda de Godulfes 572364 / 477764181 GA15032089 Castro de Merelas 572410 / 477876182 GA15032092 Castro de Fisteus 571713 / 477596883 GA15032112 Castro do Porto 576819 / 477932384 GA15032113 Castro de Esmorís 572426 / 477162185 GA15032114 Os Castros 573297 / 4773026

16

D.- FOTOGRAFÍAS

17

GA15032006 (Outeiro da Ponte , exemplo de xacemento desubicado

'14

„edel.

-•

,2>

'"• ' 4ra.t'

et« • •,•; ..‘et ,

Parte central dunha suposta mámoa (GA15032045)

'

j.•

18

Mámoa na Corda da Ara GA15032103)

Túmulo inédito practicamente destruido polos traballos agrícolas

19