� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2013ko azaroa � � �155. zenbakia � � � � � � � � �

LANA BIZIMODUPolitikari ez ezik irakaskuntzarieskainitako urte luzeetako ibiliazsakonean, Maria Jesus Aranburu 20

� � �� � �

� � � � � � � � � sarrera 03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 155.a (2013ko azaroa)

Urtea. XIV.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio eta

Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 685 730792 /

oalegria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. A. Agirrezabala

Webgunea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaInkesta. Zerkomunikabidekontsumitzen duzugehiago? 13

mamiaJose Maria Guibert.DeustukoUnibertsitatekoerrektorea, heziketazeta unibertsitateaz 04Klik! ‘Traganarru’obraren entseguaargazkitan 16Azaroak 25.Emakumeen aurkakoindarkeriaren kontrakonazioarteko eguna 24

jakitekoBestaldetik. Jose LuisZubizarreta ‘Xubi’,saskitik kanpo 34

� � �2013KO AZAROKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

16

Ba al dakizu Mireia Epeldek azken urtea

izango duela txirrindularitza

ibilbidean? � Uztarria

04

34

egin zaitez bazkide Uztarrian

1.060bazkidegara Uztarria Komunikazio

Taldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak

orain arte 13 liburu, CD 1 eta biografiak txikiak atera

ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro diraurtean. 110.000 euroko

aurrekontua dugu 2013an.

Liburuxka biografikoak. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza

mamia � � � � � � � � � gizartea04

U rte askoanikasten aritu eta irakasle bezalaeskarmentu handia hartu ostean,Donostian errektoreorde izan dabost urtez, eta ekainaz geroztikDeustuko Unibertsitateko errek-torea da Jose Maria Guibert. “Ilu-sio handiarekin” ekin dio karguberriari eta errektorearen “jardu-na antolatzen” dihardu hilabetehauetan. Zer moduzkoa da errektoreesperientzia? Ondo hasi gara, eta neure buruakokatzen ari naiz. Jendeak ondohartu nau. Hiru hilabete hauetanjendea ezagutzen eta elkarrizketaasko izaten ari naiz. Izan ere, aldebatetik, Deustun barrura begira-ko lana dago. Bestetik, harremaneta lan asko kanpora begirakoak

dira, erakunde desberdinekin.Horiek guztiak ari naiz ezagutzen. Zeintzuk dira errektorebaten eginkizun nagusiak?Zureak, kasu honetan? Hori galdetzen dit ilobak. Jendeaanimatu, dagoen plan estrategi-koa ezagutu eta maila eta arlodesberdineko planif ikazioaklandu, eguneroko erabakiak plan-teatzeko. Deustun gobernu kon-tseilua dugu eta organo horrekestrategia lantzen du. Hain zuzen,errektorea dago patronalaren etazuzendaritzaren arteko lan horre-tan. Goikoekin, patronalarekin,planifikatzen den estrategia horibehera, zuzendaritzara, transmiti-tu eta exekutatzea, betearazteadagokit. Goikoekin planteatuta-koa gero egin egin behar da. Eta

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1962ko maiatzak 8.� � �Herria. Azpeitia. � � �Bizitokia. Bilbo. � � �Lanbidea.Deustuko Unibertsitatekoerrektorea.

kin, lan intelektuala, talde-lana,konpetentziak, baloreen forma-zioa... Ikerketari dagokionean,asko hobetu da alor hori Deustu-ko fakultateetan. Eusko Jaurlari-tzatik eta Bizkaiko Diputaziotik ja-sotako diru- laguntzei esker,azken hiru urtetan, bikoiztu edohirukoiztu egin dira zenbakiak:ikerketarako taldeak, publikazio-ak, kanpo harremanak, Europakoeta Espainiako proiektuak, beka-dunak, kontratuak... Momentu ho-netan, 300 ikertzaile ditugu, 600ikasle, 400 laguntzaile. Erronkahoriez gain, Bolonia prozesuarenondorioz, gradu eta master guz-tiak berritu ziren eta, orain, uda-berrian, doktoratutza plan zaharrakendu eta zazpi doktoratutzaberri onartuko dizkigute, datorren

JOSE MARIA GUIBERTDeustuko Unibertsitateko errektorea

Pentsaera praktikoaizatea da giltzarria”Unibertsitatearen, gizartearen eta enpresaren artekoloturak sakonduko dituen heziketa ezinbestekoa daberetzat eta hori du erronka. �� Ainitze Agirrezabala (Loiola)

“

batzuetan ez da erraza. Zailenaexekutatzea da, ez gauzak esatea. Norantz bideratu nahi duzuDeustuko unibertsitatea?Zer erronketan jarriko duzuarreta? Alde batetik, indarrean den planestrategikoa datorren urtean bu-katzen da eta ikasturte honetanari gara planteatzen hurrengoplan estrategikoa, ‘Deustu 2018’.Batez ere, hezkuntza eta ikerketaarloetan izango dira proiektuak.Hezkuntzan dugun gure modeloalanduko dugu: tutoretzak ikaslee-

gizartea � � � � � � � � � mamia 05

urtean martxan jartzeko. Beraz,ikerketa lotuta joango da dokto-rautzekin. Era berean, beste ba-tzuei, Madrilgo Comillasekoei,esaterako, elkarlanean gure dok-toratutzan sartzen lagundu diegu. Urte askoan ikasten arituzara eta irakasle bezala ereeskarmentu handia duzu,eta orain unibertsitate batzuzentzen ari zara. Zu ikaslezinenean eta irakasle zine-nean errektoretzaz zenuenirudiak ba al du zerikusirikorain ezagutzen ari zarena-rekin?Maristetatik Betharramistetaraeta, ondoren, Donostiara joannintzen unibertsitatera eta, garaihartan, noski, ez nekien zer zenerrektorea. Gero, Deustun komi-sio askotan-eta egon naiz; Do-nostian errektoreorde izan nin-tzen bost urtez, lan asko egin ge-nuen elkarrekin eta hor ia bane-kien zer zen errektore izatea. Kon-tua da, norbera izatea errektorea.Jendea zuri begira dago etahemen zuk erabaki behar duzu.Hilabete hauetan nire dekanoguztiek eta errektoreordeek lananola egiten duten ondo ulertzenegon naiz, bakoitzarekin. Masterbat ari naiz egiten Deustuko gau-zak ezagutzeko. Deusto urtehauetan aberastu egin da, gauzaasko dago martxan –fundazioa,entitateak, ikerketa taldeak, insti-tutoak...– eta hori dena antolatze-ak eta sinplifikatzeak badu lana.Gauza asko egiten dira eta seina-le ona da, baina horren gober-nantzak egokia behar du izan.

Unibertsitatearen eta gizar-tearen eta enpresaren arte-ko loturak sakondu beha-rraz asko hitz egiten da.Behar adinako harremanadagoela uste al duzu? Zeregiten da eta zer egin behar-ko litzateke? Bai, harremana egon behar da,beti. Boloniako batzarrean eraba-ki zen harreman gehiago eduki-tzea Europako herrialdeen arte-an, ikasketa kredituek batean etabestean balioa izateko, ikasleenjoan-etorriari laguntzeko, ikaske-tak praktikoagoak izateko. Izanere, Europako hezkuntza minis-troek kritikatu ziguten unibertsita-teoi gure munduan egotea eta gi-zartearekin edo enpresekin ha-rremanik ez izatea. Eta eskatzenziguten gizarteari begira praktiko-agoak izatea. Horregatik, Bolo-niaren prozesu horren baitan,ikasketa batzuetan arlo profesio-nala gehiago landu da eta prakti-koagoak dira. Batzuetan enpre-sarioek unibertsitateen irudi txa-rra dute. Enpresatik urruti gaude-la diote. Noski, gu beti izangogara teorikoagoak, gure proze-suak makalagoak izango dira per-tsonekin lana egiten dugulako.Erritmo desberdinak dira. Or-duan, zertan da orain errektorea-ren lana? Enpresiko harremanaridagokionean, mentalitate prakti-koa edukitzea da gakoa. Deustunorain sartu da gradu guztietanpraktikak egiteko posibilitatea.Lehen aukera enpresa edo inge-niaritzan bakarrik zegoen. Langa-bezia dela eta, unibertsitatea edoFP formazioa bukatzen dutengazteek hiru hilabetez enprese-tan lana egiteko laguntza ematendu Eusko Jaurlaritzak. 200 batikaslerentzako laguntza eman di-gute guri, enpresaren munduanesperientzia izateko. Gizarteak,politikariek, enpresek... asko es-pero dute unibertsitateengandik.Zentzu horretan, erronka da uni-bertsitateak gizarteari baloreakematea, zentzua, lan serioa. Gureerantzukizuna da jendearen es-pektatibak betetzea.

Hezkuntza eta

ikerketa arloetan

izango dira, batez

ere, proiektuak”“

Patronalarekin

planifikatutakoa

gero exekutatzea

dagokit niri”“

mamia � � � � � � � � � gizartea06

Gaur egungo gazteak akade-mikoki inoizko prestatue-nak izan daitezke baina, eraberean, lan munduan sartze-ko inoiz baino zailtasungehiago dauzkate.Bai, jendea formatuta dago, pres-takuntza ona du eta titulu asko,baina arazoa da ekonomiak ezduela jarraitzen hezkuntzak duenerritmoa. Hezkuntza ondo doa,asko inbertitu da eta jarraitukodugu inbertitzen, baina ekono-miaren krisia izan da txarra. Brasil,Maroko eta beste herrialde ba-tzuk gorantz badoaz, gu behe-rantz goaz. Lehen Europak besteherrialde askorekin zuen aldeatxikituz doa. Beste toki batzutanekonomia hazten doa eta lanadago, baina gure kasuan etorki-zuna ez da batere ona. Langabezian edo ‘ez dagoz-kien’ lanetan zenbat uniber-tsitari ohi dauden ikusita,merezi al du unibertsitateikasketak izatea?Estatistikak beti egongo dira uni-bertsitatearen alde. Datuen ara-bera, unibertsitate ikasketak di-tuztenen artean langabezia tasaaskoz ere baxuagoa da, erdiabaino gutxiago, gazteria oroko-rrarekin alderatuta. Krisia delaeta, FP ikasketek gorantz egindute. Gure kasuan, beheruntzzihoazen matrikulazioak, bainaazken hiru urte hauetan %10 igodira. Orduan, krisi garaian ere,jendeak ikastearen aldeko apos-tua egiten du. Galdera horrenatzean dago, ikasi bakarrik lanaegiteko? Hori ondo dago, baina

ikasi baita ere pertsona bezalaheltzeko, mundua ezagutzeko,pentsatzeko gaitasuna izateko...Ingeniaritzako irakaslea izan nin-tzen garaian, ate irekien jardunal-dietara etortzen ziren gazteen etafamilien lehen galderak ziren: ‘Zerlaboratorio daude? Zer ikastenda?’. Orain, hamarretik bederatzigaldera dira, ‘Zer aterabide du?,Lana ba al dago?’. Dagoen krisiaeta ziurgabetasunarekin, jendea-ren kezka da hori. Hezkuntza erreformak,tasen igoerak… Unibertsita-tean ikasi nahi dutenek eregero eta zailtasun gehiagodituzte. Nola baloratzen di-tuzu (hezkuntzarekin lotu-ta) Espainiako Gobernuarenazkenaldiko neurriak? Tasaren kontua igo dute 5etik 5,5edo 6ra, baina datu positibo batbadago: Raxoiren gobernua inoizeman den diru gehiena ari daematen beketan. Tasen igoerahori ona da esfortzua eginaraztendelako, baina txarra batzuk ezergabe geratzen direlako. Orduan,arazoa dago, hori da kontua. Deustukoa unibertsitate

eraman zituzten. Erabakiaez zen denen gustukoa izan.Eztabaida egon zen, baina eraba-ki hori hartu da hango mantenusistemekin dokumentu horiek ho-beto mantentzeko baliabideakdaudelako. Hemen ez zegoen ho-rretarako bitartekorik eta honda-tzen ari ziren. Gainera, erabakiahartu duten guztiak –Loiolako na-gusia, Jesuiten probintziaburua,Jaurlaritzakoa eta Gasteizko ar-duraduna– Azpeitikoak dira. Izannaiz hango liburutegia ikusten etalan asko egin behar da liburu ho-riek konpontzeko eta gordetzeko,oso egoera txarrean baitzeuden.Altxorrak hemendik atera etabeste toki batera eramatea deli-katua da hemengo sentimendu-rako, baina esaten dena interesorokorrerako egin da. Eta hemen-goak dira, ez dira Deustukoak. Epe jakin bat al duzu errek-tore izateko? Alegia, zenbatdenborarako ikusten duzuzeure burua eginkizun ho-rretan? Bai, lau urterako nago. Gero, izandaitezke beste hiru gehiago etabeste hiru gehiago. Tope hamar.Estatutuetan hala dago zehaztuta. Kargua uzten duzun egune-rako proiekturik, desiorik,ilusiorik bai? Hor dugu jesulagunen proiektua.Jesulagundiak munduan 202 uni-bertsitate ditu. Duela lau-bostmende, Erromako unibertsitateaegin zenean, orduko errektore je-suitak lau arrazoi jarri zituen uni-bertsitatean lana egiteko helburubezala: justicia –arazo etikoez ar-duratu eta kontzientzia etikoalandu–, utilitas –jendeari lagundulanbide bat izateko–, humanitas–pertsona formatu, batez erealde arrazionala– eta f ides–fedea landu–. Orduan, nire hel-buru pertsonala zer den? Noski,jesuita bezala, gure ideala da,nahiz toki batean edo besteanegon, prestutasun hori izatea.Guk elkarte kontzientzia handiadugu. Nahiko korporatibistakgara jesuitak, ez ditugu hierarkiahandiak gure artean.�

pribatua izanda, aipatutakoneurri horiek zenbaterainoeragiten diote? Deustuk urtero ematen ditu 5-6milioi euro bekatan. Bi milioi pasaDeustuko dirua da eta beste 3-4milioi Madrildik eta Gasteiztikdatoz. Gero eta gehiago ematenda, behar handia dagoelako.Nota onak ateratzeagatik ematendiren bekak jaitsi ditugu eta be-harrean daudenei laguntzekobekak igo. Hori da iaztik honagure kasuan eman den aldaketa. Guibert-Uzin izanda, zeriruditzen zaizu Corrugado-sekin gertatu dena?Pena izan da horrelako erabakiaeta egoera. Eraikuntzako krisihandi hori eta gero, esaten zutenhorrelako hamar bat enpresadaudela Espainian eta lana bos-tentzat. Orduan, ba, hauek itxiegin dute. Jabearen, Gallardo tal-dearen, erabakia izan da hemen-go gauzak ixtea eta hori da ara-zoa, beraien esku egotea-edo.Azpeitirako eta bailararako daarazoa. Loiolako liburutegiko hain-bat altxor Bilbora, Deustura

� � �Foru Ibilbidean, Berdura plazaatzeko etxean jaio zen, etahamar urte zituenetik Donostiaeta Azpeitia artean bizi izan zenJose Maria Guibert. Aurrenamiserikordian ikasi zuen etaBetharrametan, gero. Donostianjarraitu zituen ikasketak eta 20urterekin egin zen jesulagun.1993an apaiztu, 1996an tesiaaurkeztu –berrikuntza etaikerketa arloko proiektu batenkudeaketaz–, eta 1998an hasizen lanean DeustukoUnibertsitatean. “Besteak beste,kalkulua, teknologia kudeaketa,ingelesa, etika eta ingeniaritzairakatsitakoa naiz”. Bost urtezerrektoreordea ere izana daDonostian, eta hainbat liburuargitaratu du urte hauetan.

AEBetan, Ingalaterran,Manilan, Valladoliden, Bilbon eta

Azpeitiarekin ahaztu gabeDonostian bizi izan da, bainaAzpeitia ez du saltzeko.Jaioterria, batez ere, Loiolanjesulagunek egiten dituztenbatzarrengatik bisitatzen baduere, “Saninazioak eta GabonZaharrak beti pasatzen ditutAzpeitian. Koadrilarekin erenoizbehinka biltzen naiz. Duelaurte batzuk, koadrilako lagunbat hil zitzaigun bihotzekoakemanda, eta urtero, gaboninguruan, haren aldeko mezaeta afaria izaten ditugu.Neronek ematen dut meza,Madalenako kaperan”.

Gurasoek, oraindik, Azpeitiaeta Donostia artean bizitzearenusadioari eusten diote. “Aitagaixo dugu, parkinsonarekin,eta igandero joaten naizDonostira, konpainia eginezlaguntzera”.

Ekonomiak ez

du jarraitzen

hezkuntzak duen

erritmoa”“

Zazpi

doktoratutza berri

onartu eta jarriko

dira martxan”“

Informaziorik gabe, kostata eran-tzungo dugu gertakari bati buruz, gertatudena ezagutzen ez badugu, edo ikuspegibakar batetik emaniko informazioan oinarritu-ta... edo ez? Gezurra badirudi ere sekulakoabildadea dugu ezagutzen ez dugunaz iritziaemateko. Pentsatu al dugu, baina, sekula,zergatik jokatzen dugun hain arin? Gutxi eza-gutu, eta asko jardun, eta hanka sartuz gero,akatsa defendatu, aitortzea baino lehenagoedozer! Ez esan ez duzuenik egin...

Ezinbestekoa egiten da, beraz, galdegiteazergatik ez diogun buruari eragiten, zergatikez dugun sakontzen, zergatik konformatzengaren aukerarik errazenekin, automatismoakbehin eta berriz errepikatuz, autodefentsamekanismoak muturreraino eramanez. Zer-gatik garen, hain sinpleak, azalekoak eta as-kotan, hain antzekoak. Ez gara askeak ala?Baina zer da askatasuna? Norbanakoarennortasuna eta gaitasunak, ahalmenak, espe-rientzia librean oinarrituz garatzea bada...

Hor dago koska. Garapen hori, guztiz bal-dintzatua dugu, sistemak funtziona dezan, ar-taldean joan behar baitugu, ez pentsatu, ezekin: errentagarritasunaren printzipiora ma-kurtutako automatak, eta gainera tontoak,horixe gara. Bizitzaren motorra lana dela si-nesteko, lanaren bidez lorturiko aberastasuneta onarpen sozialari gorazarre egiteko, etazenbat eta ondasun gehiago pilatu, orduaneta pertsona garrantzitsuagoak garela ames-teko hezten gaituzte, aldiz, lanik ez duena,zenbaki hutsa da. Lehia basatia da, pertsonaasko, aukera bakarra. Hau buruak leher egingabe eramateko, aurreiritziz betetzen diguteburua, eta geure jabegoa defendatzea etahanditzeak edozein prezio baino balio han-diagoa duela sinestarazten, bizitzaren oina-rria hori bilakatuz, pilatu, kosta ala kosta.

Jakina, lana ezinbestekoa da, lurraren on-darea lantzetik, eraldatzetik eta elkarren arte-ko harremanetatik bizi garelako. Baina para-digma kapitalistaren araberako lana, gehien-

Artaldean

� � �Lana eta aisia-kontsumoaardatz, guztiok arazoenaurrean antzerako jarrerakizatera bideratzen gaituzte

� � � � � � � � � � � � � � � �hodei mendinueta� � �

go baten bizitzaren esklabotzan oinarritzenda, fisikoa zein mentala. Geure baitan gartze-laratuak, hauturik sinpleenetan ere geuri ko-meni zaiguna hautatzeko, ondorioak begiratuere egin gabe, automatikoki, nirea. Horrela,lana eta aisia-kontsumoa ardatz, guztiok ara-zoen aurrean antzerako jarrerak izatera etaekintzak egitera bideratzen gaituzte, eta, so-zialki onartua den patroitik ateratzen denaegurtzera.

Establishmentaren aurka doana, doala ba-karrik, gal bedi, deskalifikatuko dugu, etiketa-tu, marikoia edo bollera, Jon edo Ane izatenjarraitu arren, benetan bere barne egonezineierantzuna emateko hautua egin duena,askea, dela ikusi beharrean. Gu, artaldeaneroso, goazen lekura goazela, norbaitek era-man beharko gaituela ez gara ohartzen. Bi-xente bezala, donde va la gente.

Gertakariak aztertu, pentsatu, kontrastatueta horren arabera ekiteko, hots, gure pen-tsamendu kritikoa garatzeko, beldurturik, lo-tsaturik, konplexuz beterik bizi gara. Noraezhorretan, artaldearen parte garela sentitzeakmundu leihakor eta gordin honetan babessentimendua ematen digu; babesaren pre-zioa, baina altuegia da.

� � � � � � � � � iritzia 07

K ultur kontuez mintzatunahi nuke hilabete honetako artikuluan,kritika bat egitea egokitzen zait oraingo ho-netan kultura munduan ikusten ditudan kontueta egoera batzuekin batere ados ez nagoe-lako.

Badirudi kultur ekintzen munduan “debal-dekerian” eroriak garela aspaldian. Zer dadebaldekeria? Sortzaileek gauzak musutrukegitea programa kultural batzuek betetzeko.Nortzuk dira onuradunak? Antolatzaileak, sarritan soldata f inko bat duen jendea eta sortzaile baten larruan jartzeko gai ezdena. Nortzuk dira kaltetuenak? Profesiona-lak edo profesional izan nahi duten norbana-koak.

Kultur sortzaile eta ekintzaile autonomobatentzat gauzak aurrera ateratzea oso zailada, egiten duenarekiko maitasun handia izanbehar du, zeren eta medioak urriak izaten diraeta buru buelta eta sakrifizio ugari egin beharizaten ditu, eta denboraz gain bere poltxikotikdiru dezente jarri behar izaten du.

Sortzaile amateurraren kasua guztiz des-berdina da, gauzak denbora pasa egitenditu, egiten duena atsegin du baina beste lanbatetik bizi da.

Badirudi bi kontzeptu horiek nahasi direlagaur egun. Gauza bera al da pertsona batekbi astetako margo ikastaro bat egin ondorenerakusketa bat burutzea edo beste batek for-makuntza baten ondorioz eta urteetan berelanean jarraipen bat izatearen poderioz lortu-tako lan bat aurkeztea? Batek besteak bainotxalo gehiago jasotzea ez da kontua, balora-zioa ez da bizkarreko pare batekin ematenden gauza. Beldurrez nago zenbait jende ezote den gai hori desberdintzeko, eta ez naizkaleko jendeaz ari, udaleko nahiz erakundepublikoetako kultur antolatzaileez baino. Nor-banako sortzaile batek kultur ekitaldi bateanparte hartzea nahi badute errespetu eta be-girunez ordaindu egin behar zaio, gainontze-ko debaldekeriek, argazkiak jendez betetze-

Debaldekeriak

� � �Sortzaile batek kulturekitaldi batean parte hartzeanahi badute, begirunezordaindu egin behar zaio

� � � � � � � � � � � � � � � �iosu salegi� � �

az gain, zenbaiten dominei disdira ateratzekobaino ez dute balio.

Azpeitiako erakusketaAzpeitian Betharrameko aretoa egokitu etazabaldu zuen udalak jendeak erakusketakegin ahal izateko. Espazio bezala ongi dago,publizitate pixka bat egiten da eta aurrera.Kontua da bertako erakusketak kantitatearenarabera antolatuak daudela, urteko aste guz-tiak betetzea komeni da errentagarritasunaateratzeko lokalari, berdin dio erakusketarenedukia kalitatezkoa den ala ez, ardura duengauza bakarra erakusketa musutruk izateaeta programa betetzea da, hau da, urtekoaste guztiak konpleto izatea. Hori, adibidez,norbaitek Venezuelara oporretan egin zuenbidaia argazkitan erakusteko ondo dago(errespetu guztia argazkilariari), baina ez au-rrekontu minimo bat eskatzen duen landuta-ko proiektu bat erakusteko.�

iritzia � � � � � � � � �08

� � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

� � �“Patinak, lanetikirten eta haizepixka bat hartzekodira”UNAI FRANTZESENAAzpeitiko Musika Bandako zuzendaria

� � �“Euskarazkotelebistaren aldekoapustu berri honekmaratoia izanbehar du, ezesprinta”

� � �“Inork ezin naupilotarien abizenak gaizkiahoskatzeraderrigortu”XABIER EUZKITZETelebista aurkezlea

� � �“Ziegan sentitudugu EuskalHerriarenberotasuna etahorrek lagundudigu lasai egoten”ENEKO IBARGURENHerriraren aurkakosarekadan atxilotua

Unai Frantzesena.

� � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

GORA. Euskarak eskertuko dizu.Dendari honek bezeroei zuzendutako oharra euskara hutsean idatzi du. Hariak etaorratzak euskaraz hobeto egiten dute, nonbait, dantza. � Uztarria

BEHERA. Euskarari kasu zipitzik ez.Herriko kaleetan iragarki hau jartzen joan den iragarleak hankamotz utzi du euskara.Euskarari laguntzeko atzerapauso galanta! � Uztarria�

��

iritzia � � � � � � � � �10

� � � � � � � � � iritzia 11

Oraingoan nitarrak haserretuko zaizkit.Baina astelehena da, hego haizea harrodabil, burua lehertu beharrean dut eta barruahustu beharra. Gertutik bizi izana barrutik bi-zitzea dagokit. Eskola kirolaz ari naiz, haurrekegun egiten duten kirolaz. Gaur gurasoak pa-kean utziko ditut (orain 20 urte nuen iritzi beradut gaur, aldaketa bakarra egun neroni ereartalde horretako kidea naizela). Hori bai, ira-kasle guztientzako dudan miresmen berberadut, musutruk, gure seme-alabak entrenatze-ko kuraia duten gaztetxoentzat.

Orain asko ez, nire bi alabei barkamen pu-blikoa eskatu nien eta berriro ere eskatu be-

Kirolkrazia� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

� � �IKUSTEKOA!� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�AZPEITIARRAK, SARITUTAKO ARGAZKIAN.Espainiako Familia Ugariko Argazkilaritza Lehiaketa irabazi du Azpeitiko Artetxe-Aramendi familiak. Antton eta Nagorek bostseme-alaba dituzte: 6 eta 5 urteko Julen eta Jokin, eta 2 urte dituzten hirukiak: Ane, Irati eta Leire. Etxeko txikienek inoiz ezzuten elurra ikusi. Sari bezala, 600 euroko balioa duen tableta irabazi dute. Zorionak famili! � Artetxe-Aramendi familia.�

harrean nago. Eskolaz kanpoko kontuekinhaurtzaroa behar bezala gozatzen ez diegulauzten seguru nago. Jabetu gabe nengoena,adin horretan, jolas eta irri-iturri izan behar lu-keen kirola, umeei ume ez izaten uztekobeste eraso bat dela. ‘Galanta bota dek orainere’. Baina tori datua. Gaur egun zortzi urtekoneska-mutikoek, astean Realeko jokalariekbaino entrenamendu ordu gehiago dituzte.Dena programatuta, dena planifikatuta, korri-ka batetik bestera, artzairik artzai. Aske izanbeharrean, lotuta ikuluz-ikulu. Ahh, eta geroteknifikazioa. Gorroto dudan hitza. BarkatuIraurgi eta Lagun Onak, baina adin horietako

haurrak hitz horrekin lotzea sekulako pekatuada. Gure gizartean nola demontre sortukodira hondamendi honetatik aterako gaituztenliderrak, txikitatik guraso, irakasle eta entre-natzaileen aginduak betetzera behartzen ba-ditugu. Agindutakoa egin eta goazen aurrera.Johan Cruyfen hitzak erabiliz, kirola akade-mietatik kanpora, kirola kalean. Talentua lan-tzeko gero ere nahiko denbora badago.

Kitto, bota beharrekoa bota dut. Bakarrenbat ados izango dut eta ia denak kontra.Baina barruak hustu beharrean nengoen. Etabeti bezala, ni aurreneko pekataria. Beraz ezdut harririk botako.�

iritzia � � � � � � � � �12

MIREIA EPELDE. Emakumea eta kirola eta kirola eta emakumea gutxi azal-tzen dira eta gutxik ematen diote merezi duten garrantzia. Batzuk dirudienez burugogorrak dira eta hortxe jarraitzen dute jo eta su eta ezin dugu ahaztu beretzat dire-la garaikurrak baina herritar bezala herriari ematen dion ospea goraipatu behardugu. Animo Mireia eta ea laster ikusten garen!!

Beste urtebeterako kontratua

� � � � � � � � � � � � � � � �aitor gorrotxategi� � �

� � �URRIKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

DANTZA. Lastima da baina zuek ez utzi dantza egiteari.Trikitixa dantzariak beti izan ditut gogoko, dantza egiteaere bai baina zaila iruditzen zait eta auspoa ere ona beharda. Hauek bezalako bikote bati begira orduak pasatukonituzke eta lehen postua ez lortzeak ez du esan nahi nire-tzat eta askorentzat ez direla onenak, zorionak eta animo!

Ezin eutsi txapelari

EKONOMIA. Notizia beneten tristea. Zeinek pentsatuko zuen oraindela urte batzuk gure herriak horrelako langabezia-tasa izango zuenik...Gure eta herritarren kezka nagusia da langabezia, eta denok burubela-

Iraileko langabezia tasa, Azpeitian: %17,10rri saiatu behar dugu egoera honi aurre egiten eta zulo beltz horretatikateratzen. Instituzioetatik ere ahalegin handia egin behar dugu aterabi-deak emateko arazo honi.�

Badira hamar urte Euskaldunon Egunkariaitxi, zuzendaritza atxilotu eta torturatu zutenetik. Ha-maika urte nituen orduan, ikastolan ikasten genuen.

Badira lau urte 34 gazte atxilotu, torturatu eta es-petxeratu zituztenetik. Hamazazpi urte nituen or-duan, Leioan ikasten genuen.

Badira bi urte ETAk borroka armatua amaitutzateman zuenetik. Hemeretzi urte nituen orduan, Ko-lonbian bizi nintzen.

Hogeita bat urte ditut orain, Leioan ikasten arinaiz berriz. Eta azken hilabetean, Herriraren aurka-ko sarekadan Kurku eta beste hamazazpi lagunatxilotu dituzte, eta aske geratu diren arren, Herrira-ren kontuak blokeatu eta jarduerak debekatu dituzte.

Azken hilabetean, Xapo eta Goñi gazteak espe-txeratu dituzte, herriak epaiketa politikoen aurreanduen konpromisoa adierazten duen herri harresiabortizki zapalduz.

Azken hilabetean, 34 gazte haien eta sumario be-

Justiziagile injustuak� � � � � � � � � � � � � � � �amaia agirretxe� � �

raren pean atxilotu zituztenen aurkako epaiketa hasida Madrilen, tartean Olatz Eizagirre. Bertaratu ezdiren lauak bilatu eta atxilotzeko agindua eman dute.

Azken hilabetean, CSI Iruñan epaileak 22 DNAfroga burutu ditu, ikurrina zintzilikatu zuten arrantza-leak atxilotzeko.

Azken hilabetean, Herriko tabernen auzian 110herriko taberna, Orkatz barne, ixteko aukera azter-tuko dute eta beste 40 euskal militante politikoepaitu. Madrilen deklaratu beharko du Enbortxok ere.

Azken hilabetean, Estrasburgok Espainiaren he-legitea atzera bota du, Ines del Rioren kasuarekinbatera, 197/2006 doktrinaren eraginez bahitutadauzkaten presoen esperantza irekiz, tartean Paterra.

Saiatu arren ez dut ezer ulertzen, edo gehiegiulertzen dut. Ez da bakerik gabeko justiziarik, eztajustiziagile injustuagorik ere. Justizia organoak ezdaude gure esku, baina herri honen epaia inoizbaino argiagoa da.�

Hezkuntzaren lege berriak (LOMCE) erlijioariburuzko sestra areagotu du, besteak beste. Zentropublikoek erlijio konfesionala eskaini beharko dute,orain arte bezala, baina –orain arte ez bezala– eba-luaketa izango du, matematikak bezalaxe, eta erlijiokonfesionala ikasi nahi ez duenak beste ikasgai fun-tsezko bat izango du ordez. Erlijio katolikoari dagokio kontua batez ere: Islamakez du ia inon kopururik lortzen, eta juduei eta pro-testanteei, gutxi izateaz gain, bost axola zaie eurenerlijioa eskolan irakastea. Eliza katolikoa pribilegiobila, eta PP eskaintzeko prest, botoen truk.

Bego argi: on eta beharrezko deritzat eskola pu-blikoan erlijio gertakaria irakasteari. Guztiz beha-rrezkoa iruditzen zait azpeitiar gazteek Moises etaMahoma, Konfuzio eta Laozi, Buda eta Mahaviraezagutzea. Eta Daoa eta Korana. Eta Biblia: Caineta Abel anaia bikien historia gogorra, edo uholdehandian bizidunak salbatu zituen Noeren kutxarena,

Erlijioa eskola publikoan� � � � � � � � � � � � � � � �joxe arregi� � �

edo hizkuntzen ugaritasuna sagaratzen duen Babe-leko dorrearena. Amos profetaren salaketa zorro-tzak, Isaias profetaren iragarpen hunkigarriak. Na-zareteko Jesusen Zoriontasunak, eta Samariar ona-ren parabola... Belen eta artzainak, Pilato eta Kalba-rioa. San Sebastian eta San Ignazio. Eta... Zer uler-tuko dute bestela azpeitiar gazteek museo batean?Nola maiteko dute gure historia, literatura, egute-gia, festak...? Nola sartuko dira gure iraganaren etaorainaren sakonean?

Nire aukera argia da: eskola publikoan erlijio ger-takaria bai, baina erlijio konfesionalik ez. Erlijio ger-takaria bere sakon, anitzean. Baina ez erlijio batzukbakarrik (erlijio katolikoa azken batean). Eta ez gotzai-nek (edo imanek) izendaturiko irakasleen eskutik, etagotzainek (edo imanek) ezarritako edukien arabera.

Pribilegio politikoak behar dituen erlijioa galdurikdago, sistema erlijiosoaren babesa behar duen sis-tema politikoa bezalaxe.�

Galdetzen hasita, noiz hasiko da

hondakinak biltzeko sistema berria

martxan? � Uztarria

Zer komunikabide

kontsumitzen

duzu gehiago?� Ainitze Agirrezabala

PEPITA ITURRIZA75 urte

“Telebista. Bihotz-kontuak tratatzendituztentelebistako saioak

ikusten ditut, batez ere. Irratiaeta prentsa idatzia ez zaizkitinoiz gustatu izan. Ezkonduginenean Zaragozara egingenuen bidaia eta han ikusigenuen telebista aurrenekoz”.

BEATRIZ URIA66 urte

“Etxean goizeko08:00etarakoirratia pizten dugueta Euskadi

Irratiako albisteak entzutenditugu. Bazkalostean etaafalondoan albistegia telebistazikusten dugu”.

LURDES ALTZIBAR52 urte

“Denborarik gabebizi naiz eta ez dutkomunikabiderikkontsumitzen.

Beno, telebista askotan izatendut piztuta, baina ez diot kasurikegiten: ‘ari duk eta jardundezala’, pentsatzen dut”.

MILA URANGA57 urte

“Egunero erostendugu egunkaria.Eta etxeaneztabaida izaten

dugu batzutan, zer egunkarierosi erabakitzerakoan.Telebista ere pizten dugu,albistegiak ikusteko”.�

���INKESTA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 13

iritzia � � � � � � � � �14

� � �HAU HOLAXEENK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � �enok sudupe� � �

L ehengo hilean nioen mundu askodaudela, mundua leitzeko modu asko.Munduaren berri jakiteko jendearekin hitzegin dezakegu, irratia entzun, l iburuakirakurri, imaginatu, irudikatu, amestu. Etahala ere, oraindik telebistak balio du mundualeitzeko. Telebistan ere badira zirrikituak,badira ondo egindako programak,objektiboak direla saldu eta objektibotasu-nez jarduten den jendea, subjektiboak direlaesan eta subjektibotasunez jarduten duena,gauza ezberdinak egin nahi dituena, oraindikharritzen gaituena. Badira oraindik pelikula

Telebista (II)� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantzesena� � �

onak botatzen dituzten kateak, haurtzaroragaramatzaten marrazkiak ikus ditzakegu, kul-tuzko gero eta telesail gehiago dago, etaabar.

Eta hala ere, galdu egiten naiz telebistan.Ez dut jakiten zer ikusi, ez dut planifikatzen, ezdut ondo erabiltzen. Galdu egiten nau. Itsasohandiegia da niretzat eta nire modukoentzat,igeri egiten justu-justu dakigunontzat. Olatu handiegiak daude eta ezin duguitsasargia ikusi. Ezin dugu olatu handi hori-ez kanpo dagoena ikusi. Eta galdu egitengara.

Zorionez, Berria egunkarian agertzendiren harribitxidun zutabe horietako bat daAritz Galarragak daukan ‘Ekograf iak’.Telebistaz aritzen da, kritika egiten du, entre-saka egiten du. Bere galbahetik pasatzenditu programak, kazetariak, saioak. Saio ba-tean ikusten dena kontatzen digu, baina baitaikusten ez dena ere, gure moduko askoksuma ezin dezakeguna ere. Itsasargia dagure moduko naufragoentzat. Horrela, tele-bista ikusi gabe ere jakin dezakegu mundua-ren berri.

Telebista irakurri ere egin baitaiteke.�

���� � � � � � iritzia 15

Hilabete honetako nire pro-posamena Gatibu talde bizkaita-rraren azken diskoa da. 2012. ur-teko abenduan, Baga Biga diske-txearen zigilupean argitaratuzuten Zazpi Kantoietan diskoa,hain zuzen.

Gernikarren bosgarren lanarenaurkezpena Durangoko Azokanizan zen eta izugarrizko arrakastaizan zuen. Azokako diskorik sal-duena izatea lortu zuten, 3.000kopiarekin.

Abestien estiloari dagokione-an, disko indartsua, energikoaeta baikorra egin dute. Aurrekoe-tan bezala rock estiloari eutsizemozionatu eta alaitzen dutenabestiak dira. Hala ere, oraingoanbatukada momentuak aurki di-tzazkegu, bai balada hunkigarriakere. Beti ere beraien sena galdugabe.

Gatibu� � � � � � � � � � � � � � � �ane bastida� � �

Aurretik kaleratutako gainon-tzeko diskoekin alderatuta, oraingo honetan, hitzak intimoa-goak dira, agian. Beraiek diote-nez, bizitzako momentuak islada-tzen dituzte kantuetan eta horienletretan. Beraien ustez mina arin-tzeko era onena barrukoa atera-tzea da eta disko honetan lortudute. Esaldietan fijatuz gero, se-guruenik bizitako momenturenbatekin identifikaturik sentitukozara.

Nahiz eta diskoaren abestiguztiak gustuko ditudan, guztienartean Gora Kopak! izango litza-teke nire gogokoena. Bertan la-gunei edota ustezko laguneiburuz mintzatzen dira, zeintzukerrealitatean benetakoak lau ba-karrik izaten dira bizi osoan gureondoan egon direnak eta egongodirenak. Abesti hau lagun horiei

eskainia doa estribilloan topabaten bidez.

Gernikarren bosgarren diskoa-ri jarriko nioken eragozpen baka-rra abesti kopurua da. Zazpiabestirekin diskoa motzegi gera-tu zaie eta gehiago entzuteko irri-kaz uzten zaitu. Hala ere, agianberaien nahia hori izan da, gugehiago entzuteko amorruzuztea. Berez, disko honetarako40 abesti konposatzeraino iritsibaitziren.

Uda honetan Euskal Herr iosoan batean eta besteanibili dira kontzertuak eskaintzen.Hala ere, beraiek entzuteko auke-rar ik izan ez baduzue edotagehiagoren gogoz geratu bazare-te, jakin ezazue azaroaren 16an,zapatuan, Azkoit iko Herr ikoPlazan izango dituzuela entzun-gai.�

���KRITIKA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �‘Zazpi kantoietan’ diskoa

Disketxea. Baga Biga.Argitalpen urtea. 2012.Abesti kopurua. Zazpi.Estiloa. Rocka.Salneurria. 11€.

Bizirauteko teatroaAntzerki Topaketetan estreinatuko den ‘Traganarru’obran bi herritar izango dira. Entseguko irudiekinbilduma osatu du Uztarriak.� A. Agirrezabala � E. Muguruza

mamia � � � � � � � � � klik!16

� ‘TRAGANARRU’.

1912ko galerna latza pairatuzuten herrietan, Bermeo etaElantxobe inguruetan, haizezurrunbiloari ematen diotenizena da traganarru. Hala,1912ko gizarteari argazki batatera diote eta garai hartaninondik inora pegatzen ezduen pertsonaia bat sartu.Tragedia bat kontatzen da,baina ilusioz beteta eta berebizitzako aukera delasinestuta dagoen gauregungo pertsonaia batenbegietatik kontatuta.

�EIZMENDI ETA OLAIZOLA.Zazpi aktore arituko dira taula gaineanlanean, haietako bi herritarrak dira, GurutzeEizmendi eta Erika Olaizola ama-alabak.Gainerakoak, Iñigo Azpitarte, Jon AnderAlonso, Iñaki Santos, Inazio Tolosa etaIker Etxarri dira.

BADA TEATROA SORTUAntzerkiari eta aktoreei aukera bateskaintzeko asmoz, Urki Muguruzazarauztarrak egitasmo propioa jarri du abian.Berak idatzi eta zuzendu du proiektua, etaBada Teatroa sortu. Zuzendari laguntzaileabere ama du, Maite Bastos.

klik! � � � � � � � � � mamia 17

�

NAHASKETA XELEBREA.Egungo gazte surflari prototipo baten ikuspegitik 1912kobiztanleak nolakoak ziren kontatu nahi izan du Muguruzak.“Bodyboarderrak, istripuz edo, mende bat atzera egingo dujauzi. Ez du jakingo zer demontre gertatu zaion, eta beretzatespreski prestatutako entrenamendu profesional bat delapentsatuko du. Beraz, denboraz gaindiko talka kulturalakeragindako umore absurdua presente dago. 1912ko gizarteaoso gogorra da, eta zentzu horretan, tragikomedia da”.

�

�IKUSKIZUNA ELKARLANEAN.Muguruzaren esanetan, “taldekiderik gabe ez legokeproiekturik. Kristoren lana ari dira egiten aktoreak. Entseguordu dezente sartu ditugu eta inork ez du oraindik duro batikusi. Antzerki talde ofizialek entsegu ordu guztiak kobratzendituzte eta askoz ere erosoagoa da. Aurreneko unetik jadaordainsari hori duzu”. Argazkian ikusi bezala, entseguintentsiboa egiteko, landetxe batera joan izan da taldea.

mamia � � � � � � � � � klik!18

�MUSIKA, ZUZENEAN.Zuzeneko espazio sonoroa, umore absurdoa etaxinpletasunean aberats izatea dira, erabiliko dituzten kodeak.

� BI ERREALITATE BATEAN.Artea, sormena, harremanak, kultura... uztartzen dituen munduan murgilduta, afizio moduanulertzen dena ofizio bihurtu asmoz, Muguruzak sortutako bigarren ikuskizunean bi errealitate,bi kulturek talka egingo dute. Argazkian, 1912 eta 2013 urteetako errealitateak, gizartea.Zarauztarraren lehen lana ‘Munstroa’ izan zen, 2010ean

klik! � � � � � � � � � mamia 19

�BALORAZIORAKO UNEA.Zarauzko Alproja antzerki taldearen lokalean egiten dituzte entseguak. Entseguaren ostean,taldekide guztiak biltzen dira balorazioa egin eta zer hobetu behar den hitz egiteko. Guztia prest,antzezlana azaroaren 9an (21:30) estreinatuko da, Azpeitiko Euskal Antzerki topaketetan.�

�

mamia � � � � � � � � � atzera begira: maria jesus aranburu20

MARIA JESUS ARANBURUirakasle eta politikari ohia

Ordaindu gabeko lanpiloa dago egiteko”Irakaskuntza eta politika izan ditu bizitzako bi lanildoak. Orain, erretiroa hartuta, bizitza berrantolatzenari da eta zereginak ez zaizkio falta. �� Ainitze Agirrezabala

Ikasgelako atea eraz-tunarekin kax-kax jo, hamar artekontatu eta sartuko zen. Barruan,ikasleak zintzo eserita izango zi-tuen zain. Hala gogoratzen dutebere ikasle ohiek. Izaera zorrotze-ko emakumea, zorrotza bere jar-dunean eta besteei ere hala es-katzen dakiena. Erretiroa hartuberritan, Uztarriarentzat bere ibil-bide profesionalaren eta pertso-nalaren errepasoa egin du. Zer moduz jubilatuaren bizi-moduan?Ondo, momentu honetan jubila-ziora moldatzen eta bizitza be-rrantolatzen. Oso pozik nago,hainbeste urte eta gero, iritsi nai-zelako adin honetara eta aukeraberri honi ahalik eta etekin han-diena atera nahian.

“Ardura handiko lanak beteizan du orain arte zure bizi-tza; orain, erretiratuta, no-lakoa da zure egunerokoa? Egun batetik bestera pertsonabezala ez da zure balioa buka-tzen. Balio bera duzu, gertatzendena da beste modu batera eginbehar dituzula gauzak. Eta nik bu-ruan berrogei mila gauza ditutegiteko, eta bat da nire seme-ala-bek, Olatzek eta Ikerrek, beharbanaute, prest izango naute la-guntzeko. Bestalde, 50. urteurre-na beteko du Azpeitiko Ikastolaketa horren antolaketan zenbaitlantxo egiteko ere prestutasunaagertu dut. Eta gero alderdia, mi-litante bezala ere mila lan daudeegiteko. Nik esaten dut, jubila-tzen garenean, bukatzen da di-

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1948ko ekainak 19.� � �Herria. Azpeitia. � � �Bizitokia. Azpeitia. � � �Lanbidea.Erretiratua.

nartekoak... Baina antolatu eginbehar; bestela ‘egin behar diat’horretan geratzen dira gauzak. Baserriko bizimodua askogustatzen zaizu. Getarianduzun baserrian mermela-dak egiteko denbora gehiagoizango duzu orain. Bai, denbora gehiago badut.Gertatzen dena da oraindik ereez dudala nire agendan horibehar den bezala sartu. Zuk esanbezala, orain fruitua jasotzeko ga-raia da, ondoren mermeladak etahorrelakoak egiteko. Uda osoahan pasatzen dugu.Irakaskuntza eta politikaizan dira zure ibilbideko bilan ildoak. Non sentitu izanzara erosoago?Ez dira konparagarriak, baina bai

ruaren truke lan egiteko garaia,baina diru hori kentzen baldin ba-duzu ere, ordaindu gabeko lanpilo bat dago. Elkarrizketako hitzorduajartzeko deitu nizunean,gimnasioan harrapatu zin-tudan. Bai, kar, kar, kar. Hankei ere era-giten diet, pixka bat. Baigera Jubi-latuen Elkarteak antolatuta, aste-an bitan gimnasiara noa. Gero,eguneroko paseoak ere bai. Egi-teko dudan beste gauza da, etxe-an ditudan argazki guztiak orde-natzea, ikastolakoak, nire bizitzapolitikakoak, familiarenak, lagu-

atzera begira: maria jesus aranburu � � � � � � � � � mamia 21

Nik neuk esan dezakedana dabai irakaskuntzan eta bai politi-kan, oso pozik egon naizela. Etaahal dudan ondoena egin izandut lana bai batean eta bai beste-an. Pertsonekin harremanetanegotea, txikitan ezagutu nituenikasleak egun non dauden ikus-tea... hori dena aberasgarria da

oso. Eta politikan gauza bera.Zenbait proiektu aurreraatera izan dituzu, batzuk han-ditu egin dira, beste batzuk

desagertu... Neu asko aberas-tu nau bai batak, zein besteak.

Azpeitiko Karmelo Etxega-rai Ikastolan urteetan arituzara irakasle lanean. Askoaldatu al da irakasleen lana?Bai, asko aldatu da. Hasieran,pentsa, elizaren eskola ginen, ile-gala zelako ikastola. Gero, legali-zatu zen. Garai hartan ginen mili-tante, militanteak. Ez genuen gi-zarte segurantzarik, ez dirurik.Guraso eta irakasleak txandatuz,oilaskoak erre, patata tortillakegin eta taberna astebururo ge-nuen irekita Artzubian, Huiti fami-liaren lokaletan. Hasiera hartan,ikastola aurrera ateratzeko espiri-tu hura ezinbestekoa zen eta halaibiltzen ginen, baina hark ezinzuen betirako izan. Irakasleenprestakuntza akademikoari da-gokionean, berriz, orain mila aldizhobea da. Orduan, aldatu? Ikara-garri. Bai baliabideen aldetik etabaita gizarteko beharrei erantzu-teko moduan ere. Eta ikasleak, aldatu al dira? Asko, gizartea asko aldatu dela-ko. Baina badaude gauzak aldatu

ez direnak. Gu umeak ginenean,zuek umeak zinetenean, beti ibiliizan zarete eta gara baimentzenziguten haren ertzean. Gertatzendena da lehenago baldin bazenbost metroko koadroa, orain delaaskoz ere eremu zabalagoa, kilo-metroko koadroa. Baina jarrerabera da. Beti autoritatea duen ho-rrek esaten didana ea pixka batgainditzen dudan. Gero, badagobeste gai bat niretzako asko alda-tu dena. Eta da, gaur egun, guregaztetxoek nahi duten hura nahidute ja. Nik bizikleta bat lortu nahidut eta etxean esan didate gain-ditzen badut, ondo portatzen ba-naiz, eta aurrezteko pixkanaka nikere eta, orduan, ba hori lortzekosaiatu egingo naiz. Gaur egun,saiakera horren espir itu horigaldu egin da. Eta ez diot inorierrua gainera botatzen, zeren gu-raso bezala guk egin dugu horigure umeekin. Horiez gain, niumea nintzela, eskolako edozeinkexakin joaten bazinen etxera, ira-kasleak edukiko zuen arrazoia.Eta orain beste muturrean gaude.Orduan, aldaketa handiak daude.Zer gizarte mota egiten ari gara?Edo, egin dugu? Hor denok duguzer pentsatua. Ez bakarrik gura-soek eta irakasleek. Besteak beste, gaztelaniairakatsi izan duzu. Horretangabezia handia izan deladiote. Hala al da? Eta egun? Dudarik gabe. Nik adibide bat ipi-niko dizut. Gu garai haietan udaguztietan irakaskuntzako presta-kuntza-ikastaroak egitera joatenginen, Donostira eta Nafarroara.Eta nik beti nahi izaten nuen gaz-telera erakusteko ikastaroren bategitea. Eta ez zen egoten. Egotenziren euskararen erabilera bultza-tzekoak eta. Azpeiti bezain herrieuskaldunak ez ziren asko. Or-duan, gabezia bazegoen. Baina,beno, inor ez zen galdu munduane! Denek gainditu zuten hasieranzuten hutsune hura.Zure ikasle ohiek esandakoada, gelako ‘bihurrienekin’bereziki ondo konpontzenzinela.

Ikaragarrizko

zortea izan nuen,

senarrak oso ondo

ulertu zuelako”“

Zerbitzu

espirituarekin

aritu izan naiz bi

arloetan lanean”“

irakaskuntzan, bai politikan, zer-bitzu publikoaren sentimendua-rekin zaude. Era oso desberdine-an, baina biek dute hori, zureonena eman nahia besteen onu-rarako, noski zeu ere aberastuz.

Eta esango nuke nire bizitzan horiizan dela ibilbidearen ezaugarria.Atzera begiratuta, nola balo-ratzen duzu egindako lana? Beno, nire lana baloratzeko,beste batzuk baloratu dezatela.

mamia � � � � � � � � � atzera begira: maria jesus aranburu22

� egin behar zen, edozerri heldubehar zitzaion. Zerbitzu espirituhorrekin egon behar zenuen. Nikez dut esaten orain ez dagoenikzerbitzu espiritua, horixe dagoela.Baina beste mundu bat zen. Herri mailako politika esko-la ona izan al zenuen Gipuz-koa mailakoa garatzeko? Bai, dudarik gabe. Herri mailanezin zara eskakeatu. Udaleko zi-negotzia baldin bazara, erakus-leihoko lehenengo ilaran zaude,eta orain ere halaxe daude. Edo-zein herritar etorri daiteke eta es-katu, txalotu edo aurpegiratu ha-lako ez duzula ondo egin. Diputa-zioan beste distantzia batekinzaude herritarrengandik. Udale-an zaudela, herritarrengandik osohurbil zaude, satisfazio askoz eregehiago dituzu.

Eta nola iritsi zitzaizun Az-peititik Gipuzkoako Foru Al-dundira jauzia emateko au-kera? Alderdi barruan nengoen, bani-tuen ardura batzuk, baina ia udalautzita, ez nengoen bizitza publiko-an, nolabait esateko. Azkoitikoikastolan zuzendari nengoela,nire harreman zirkuloa irakaskun-tzan zabaldu egin zen. Eta nikuste dut hor juntatu egin zirelaizarrak, eta Eli Galdosek hotsegin zidan ea bere ekipora joannahi nuen galdezka. Sorpresahandia izan zen. Normala den be-zala etxean kontsultatu nuen gi-zonarekin. Nik artean umeak gaz-tetxoak nituen. Gizonak horretanoso ikuspegi irekia zuen eta esanzidan, ‘nahi baduzu aurrera’. Etahalaxe joan nintzen, 1991n.

Bai, egia da. Ikasle arruntak, ikas-le onak izan zirenak eta direnak,noski, atentzio bat behar dute etaatentzio hori ematen diezu. Bainazure erronka nagusia dira ikasinahi ez dutenak, geldirik egonezina dutenak... Eta nik horiekinbereziki harreman ona izan duteta, gaur egun, kalean ikusi etahitz egiten dugunean, emoziona-tu egiten naiz. Garai hartan, trukuasko ibili izan nuen nik. Ikaslebihurriak zirenei agintzen nien,suspentso kopurua jaitsiz gero,Uranganera meriendatzera joan-go ginela. Eta egin izan genuen. Zeure ikasle garaian kanpo-an egon zinen ikasten. Garaihartako zer oroitzapen ditu-zu?Hamabi urterekin interna joannintzen Donostira, Jesuitinetara.Gaur egun, ez nuke bidaliko nireiloba bat 12 urterekin interna,baina orduan normala zen. Garaihartan, ikasteko borondatea ze-nuenean, edo zure gurasoek nahizutenean zuk batxilergoa egitea,joaten ginen interna. Gero, 16 ur-terekin, Frantziara joan nintzen,eta 18rekin Donostira, majisteri-tza ikastera. Oso oroitzapen ede-rrak ditut. Hegoak ia zabalduta,Frantzian egon nintzen urtea ereoso berezia izan zen. Politikara etorrita, noizhasi zinen EAJn militatzen?Ni famili abertzalekoa naiz etanire gurasoak jeltzaleak izan zirenbeti. Ni independiente bezalasartu nintzen udalean zinegotziEAJrekin, 1983an. Orduan eznengoen afiliatuta; alderdian zati-keta izan zen garaian afiliatu nin-tzen, udala utzi eta gero, 1987an. Emakume asko al zinetengarai hartan militantzia ho-rretan? Bai, militantzian emakume askoizan ditu beti alderdiak. Herrietanemakume zinegotzi batzuk bazi-ren, baina kargu publikoetan niregenerazioan hasi ginen normali-zazio batean. Gipuzkoako ForuAldundiko lehenbiziko emakumediputatu izan nintzen, Gema Za-baleta PSOEkoarekin batera,

1991n. Emakume diputatuak iza-teak hainbat aldaketa ere ekarrizituen. Zure aurreneko kargua zine-gotziarena izan zen. Esperientzi fuertea izan zen, zati-keta tokatu zitzaigulako, bainaaldi berean, oso-oso aberatsa etaederra. Imanol Elias alkate ge-nuela sartu ginen ekipoa. Zatike-ta izan zenean Imanolek alkateizatea utzi egin zuen eta Jose MariBastida orduan ipini zen alkate.Ni kultura eta euskarako zinegotziizan nintzen. Legealdi hartan ipinigenituen martxan Euskal AntzerkiTopaketak, euskaltegia, Azpei-tian zer? aldizkaria, udako zineaarkupetan, dantzak... Garai har-tan gauza asko egin genuen. Zer-bitzu aldetik hazten ari ziren uda-lak eta hasiera hartan denetik

2

1. Banderadun, 1966ko sansebastianetan. Kantinerak: MariaJesus Elustondo eta Fatima Azkue; zuzendaria, Joxe Esnaola‘Panadero’. 2. Hondarribian hasi zen andereño, 1969an.Argazkian, Azpeitiko ikasle taldearekin Gernikan, 1973an. 3. Azpeitiko udalean zinegotzi izan zen, 1983tik 87ra. Azpeitikobandako zuzendari Joxe Mari Altuna omendu zuten, 1986an. 4.

Kultura diputatu zela, Koldo Mitxelenan, Gabriel Celayaren, KoldoMitxelenaren eta Ruiz Balerdiren alargunekin. 1991-95 legealdia.5. Saharan, Tindufen. Gizarte Zerbitzuetatik joan zen, 1995-99legealdian. 6. Korrika, 2011n, Donostian. 7. Ekainberrirenirekiera ekitaldia, 2008an. Kultura diputatu, bere azken legealdia.8. Ekainean, jubilatu zela-eta, despedida egin zioten ikastolan.

5

1

3

64

7

82

atzera begira: maria jesus aranburu � � � � � � � � � mamia 23

Aranburu bezala, pentsatzen dutgehiago egin zitekeela. Krisi ga-raian etorkizuneko ikuspegiaazaldu behar da eta proiektuaklandu, garaia etortzen deneanproiektuak aurrera ateratzen le-henengoak izateko. Orain da mo-mentua horretarako. Eta ez zaitiruditzen horretan ari denik udala. Azken udal hauteskundee-tan lehen aldiz EAJ ez zenizan alderdirik bozkatuena.Are gehiago, Bilduk gehien-go osoa lortu zuen. EAJkokide bezala ezusteko handiaizan al zen? Ez. Akaso, ez nuen espero hain-beste boto, baina Bilduk, bereizenak esaten duen bezala, alder-di desberdinak bildu zituen. Or-dura arte, zatiketa garaitik zeudenPNV, EA, Aralar, Ezker Batua...Eta horiek horrela joanda, gure al-derdiak ateratzen zituen botogehiena. Ez hori bakarrik. Berriroere Ezker Abertzaleak hauteskun-deetara aurkezteko aukera eduki-ta, hainbeste urtetan aukera horikendu egin ziotela kontuan eduki-

ta, jakinekoa zen. Hori da malgukibaten efektua bezala. Zuk malgu-ki bat zapalduta baldin baduzu,toki gutxi okupatzen du eta bestenorbaitek hartuko du haren tokia,baina askatzen duzunean,bouuum!, botea egiten du, bainapoliki-poliki, boteak emanaz, bo-teak emanaz, bere onera etortzenda. Orduan, sorpresa? Akaso,hainbeste boto izatearena. Kalean askotan hitz eginizan da zuen alderdi barruko‘familiez’. Ba al daude? Etahala bada, ondo konpontzenal dira? Nik ez dut uste daudenik, ez. Nikuste dut gure alderdian, beste al-derdi eta kolektibo guztietan be-zala, gauza berdina ikustekomodu desberdinak daudela. Ma-tizak, esango nuke. Gure alder-dian denok alderdi berekoak garaeta oinarrizko printzipioetan era-bat ados gaude. Bestela ez gina-teke egongo alderdi berean.Gero, gauza batzuk egiteko mo-duan, gehiago gustatuko zaizuestilo hau edo bestea. Baina fa-miliak eta historiak daudela, horigure arerioen kontua da. Familiaren zentzu hertsiraetorrita, ondorengoak badi-tuzu etxean, bat bainogehiago, iloben artean. Ma-haiaren bueltan elkartzenzaretenean, politikaz askohitz egiten al duzue? Bai. Batetik, Azpeitiko iloba ba-tzuk ditut politikan, beste ilobabat Tolosan... Bai, gure familianpolitika bizi dugu. Egun denetikdago gure etxean, abanikoko ko-lore guztiak, eta bai, politikaz hitzegiten da. Politika utzi eta berriroikastolara itzuli zinen,2011n. Nolatan? 2011n aurrejubilaziorako aukerabanuen, baina nahiago izan nuen65 urtera arte lanean jarraitzea,hasitako tokira bueltatu eta ande-reño hasi eta andereño bukatu.Eskerrak eman nahi dizkiot ikas-tolari, azken bi urte hauetan izandudan harreragatik eta nire lane-an hain gustura ibili izanagatik.�

Esther Larrañaga zure al-derdikideak dio emakumeeigehiago kostatzen zaiela po-litikan eta beste arlo batzue-tan ardurak izateko aukereieustea. Zer uste duzu zuk? Zuena beste belaunaldi bat daeta egoera asko aldatu da. Gurebelaunaldiko emakume askoondo prestatuta zegoen, askokaukerak izan zituen, baina jasota-ko hezkuntza eta kultura medio,familia lehenesten genuen. Niksuerte ikaragarria izan nuen, se-narrak oso ondo ulertu zuelakoeta familian presentzia berak izanzuelako. Emakumeok, gizonezko-ek bezala, ausardia puntua edukiegin behar dugu, noski, inguruaklaguntzen badigu. Izan ere, ‘segu-rola’ baldin bagara, ez dugu inoizaurrerapausorik emango. Kultura, Euskara eta Gizar-te Zerbitzuak arloetan aritu-takoa zara politikari. Zereman dizute hiru mundu ho-riek eta zer ikasi duzu? Nik uste eman didatela, nire fami-liarekin eta lagunekin batera, nai-zena. Eman didate bizipoza, etaestomagoko min bat baino gehia-go ere bai. Baina, azken batean,mundu horietan egin naiz. Azpei-tiko famili normal bateko alabanaiz, eta aukerak eduki ditudane-an baietza eman eta aurrerapau-so bat eman dut, orduan horrekeman dit aukera pertsona askore-kin harremanak izateko, bidaiatze-ko, mundua prisma desberdine-tatik ikusteko eta, azken batean,zuk bizi izan dituzun arlo guzti ho-riek zu osatzen doaz. Eta, beno,gaur naizena izatera heldu naiz.Azpeitiari dagokionez, nolaikusten duzu esparru horienosasuna?2011n diputazioa utzi nuenean,neure buruari ipini nion obligaziobat: distantzia bat markatzea or-dura arte kultura arloan eduki ni-tuen harremanekin. Hori neureosasun mentalarentzat ezinbes-tekoa zen. Izan ere, lehenago ba-nengoen mostradorearen aldehorretan, antolaketan eta zerbi-tzuan, orain nago mostradorea-

ren alde honetan, bezero bezala.Erradikala izan nintzen. Urtebetepasan ez nintzen kultur ekitaldie-tara joan. Gero, poliki-poliki, hur-biltzen joan naiz, beti ere eskukofrenua botata. Zeren nire karakte-rra kontutan izanda, zezena beza-laxe sartuko nintzateke. Eta, he-rria nola ikusten dudan ekintzaeta bizitza horretan? Egia esangodizut, ez nago sartuta oraindik.Espero dut joango naizela sar-tzen, pixkanaka. Eta egungo herriko politika-gintza nola ikusten duzu?Ba, zer nahi duzu esatea. Herrihonetako herritarrek beren botoaeman zuten eta gaur dugun udalada herritarrek nahi izan dutena.Eta horrek merezi du errespetuguzti-guztia. Orain, ni alderdi ba-tekoa naiz, EAJ-PNVkoa, eta ezindut pasatzen utzi egun Azpeitiandugun egoera. Azpeitia krisi osolarria pasatzen ari da. Ikusi beste-rik ez dago zenbat tailer itxi den,eta nahiz eta jakin udalak bereeremua duela mugitzeko, kanpo-tik begiratuta nik, Maria Jesus

Bidaiak, zigarroa, ipuinak� � �Aitortzeko moduko bizioez edo zaletasunez galdetuta, hirubehintzat aitatu ditu Maria Jesus Aranburuk. Haietako bat,munduko bazterrak ezagutzeko asmoz, “koadrilan bidaiatzekoduten ohitura polita”. “Ibilaldi oso ederrak” egindakoak dira, etajarraitzeko asmoarekin. “Hilero hainbesteko bat botatzengenuen, eta hasieran bi urtetik behin ateratzen baginen ere,gero urteroko ohitura bihurtu zen. Aurreneko bidaia Pariseraegin genuen, eta ondoren etorri ziren: Viena, Kuba, New York,Grezia, Lisboa, Berlin, Amsterdam... A zer oroitzapenak!”.

Beltza. Ducadosa. “Utzita egon nintzen, baina alarguntzean,berriz heldu nion zigarroari eta ez dut askatu. Orain, zigarroitxurako plastikozko txotxa hartuta entretenitzen naiz. Asko arinaiz jaisten; pakete batek hiru egun irauten dit. Gainera, askosoziala da. Jendearekin nagoenean, bakardadean irakurtzen arinaizela, informe bat idazterakoan...”. Bizioa lagun.

Irakurtzea eta ipuinak idaztea ere afizio ditu. “Egon naiz urtebatzuk behar bezala leitzeko denborarik gabe eta, orain, berrizhasi naiz. Jose Luis San Pedroren ‘Escribir es vivir’ liburuarekinari naiz”. Ipuinak idaztea, berriz, ikaragarri gustatzen zaio.“Betidanik izan dut ipuinak kontatzeko zaletasuna, eta orain urtebatzuk idazten hasi nintzen. Oraindik ez dut batere argitaratu;horiek argia ikustea geroko historia da”. Osasuna eta umorealagun baditu, ‘langile’ izaten jarraituko duela, dudarik ez dago.�

Legeabera, mugaEmakumeen kontrako indarkeria protokoloa sinatuarren, “bide luzea” dago egiteko eta “gizarte egituraaldatzea ezinbestekoa” da. �� Monika Juaristi

A zpeitia emakumeen kon-trako indarkeriaren protokoloa sinatu zuen ai-tzindarietako bat da Gipuzkoan, Eibarrenatzetik. Iaz sinatu zuten, uztailaren 19an, hainzuzen. Protokoloaren helburua indarkeriarenbiktimei arreta hobea ematea da, eta hori lor-tzeko erakunde guztien koordinazio eta jar-duerarako neurriak jasotzen ditu. EdurneAranbarri Parekidetasun Saileko teknikaria-ren iritziz, horixe da, hain zuzen, protokoloa-ren indargune nagusienetako bat: “Azpima-rratzekoa da protokoloak zehazten dituelajarduera mekanismoak; ez koordinazioak ba-karrik, jarduerak ere bai: arreta nola eginbehar den eta erakunde bakoitzak eman be-harreko pausoak, esaterako”. Protokoloa si-natu zuten Udaleko Gizarte Zerbitzuen Sai-lak, Parekidetasun Sailak eta Udaltzaingoak;Azpeitiko Anbulateorioak; Ertzaintzak; ForuAldundiko larrialdi zerbitzuak; Lanbidek; etaazkenik, herriko lau ikastetxeek: Iraurgi ikas-tetxea, Ikasberri Ikastola, Karmelo EtxegaraiIkastola eta Azkoitia-Azpeitia Urola DBHIkastola.

Oraindik, ordea, egiteko asko dagoela na-barmendu du teknikariak, eta aurrerapauso-ak egiteko orduan duten mugarik handienalegea bera dela dio: “Protokoloa legeari osolotuta dago, eta hori da guk topatu dugunarazorik handiena. Erakunde asko gaudeprotokoloan, baina bakoitzak prozedurak be-tetzeko arau batzuk ditu. Orduan, guri, nahiz

mamia � � � � � � � � � gizartea24

eta iruditu kasu bat deribatzerakoan proze-sua modu batera edo bestera egitea egokia-goa litzatekeela, muga horrekin topatzengara”. Administrazio publikoetan ematendiren aldaketek ere, eragin zuzena dute pro-tokoloan. Orain, esaterako, Azkoitiko ErtzainEtxea Zarauzkoaren menpe egotera pasatuda, eta “horrelako prozesuak ematen direne-an, gisa honetako protokoloak apur bat zin-tzilik geratzen dira, noraezean”. Hala ere, la-nean jarraitzen dute, aurrera begira: “Denbo-ra guztian kontu guzti horiek afinatzen gabil-tza. Uste dut, beharrak azaleratu eta denonartean martxan jarri ahala aldatuko direlaarauak. Mugimendu txikiak ikusten direnean,ikusiko dugu nondik jarraituko dugun lanean”.

Elkarlana ezinbestekoa izan da protokoloaeratzerakoan, eta ikastetxeekin izandako ha-rremanaren garrantzia nabarmendu dute ar-duradunek, besteak beste: “Prebentzio lanhorretan eta kasuak detektatzeko orduanpaper garrantzitsua jokatzen dute ikastetxe-ek”. Herriko ikastetxeekin elkarlanean aritzenda Udala, eta aurtengoa, seigarren ikastur-

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

8biktima. Erregistratu ditu Udalak 2013an,orain arte. Haietako lau azpeitiarrak dira eta bestelau etorkinak.

20-22urte ingurukoak. “Osokezkagarria” da azken urteotan gazteen arteanemandako biolentzia kasuen gorakada.

emakume horiek euren biziaren jabe izatea,autonomoak izatea eta eskubide guztienjabe izatea”. Helburu horiek betetzeko, urte-an zehar, hainbat tailer eta ekimen antolatzendira Emakumeen Txokoan. Hilaren 22an eta23an esaterako, edertasun kanonen inguru-ko tailer bat egingo dute: Bellas a lo bestia.Zazpi ordukoa izango da, eta izena eman dai-teke Udaletxeko Parekidetasun Saileanedota Emakumeen Txokoan bertan.

Bestetik, Bilgune Feministaren lana ereguztiz beharrezkotzat jo du Aranbarrik: “Gu-retzako sentsibilzazio eta kontzientziazio langarrantzitsua egiten dute herrian halako pla-taformek. Bilgune Feministak egun irudikatunahi diguten berdintasun faltsua azaleraztendu, eta modu sutilean ematen diren emaku-meen kontrako indarkeri kasu horiek ere aza-lerazten ditu, besteak beste. Izan ere, hilke-ten eta bortxaketen inguruko informazioa ja-sotzen dugu, baina egunero jasaten den in-darkeri estruktural hori ez dugu bizitzen.Guzti horrengatik, Bilgune Feministak lanoso garrantzitsua betetzen duela uste dut”.

Generazio aldaketaProtokoloak eta prebentzio lanek, ordea, ezdituzte indarkeria kasuak saihesten, eta2013an zortzi biktima erregistratu ditu Azpei-tiko Udalak. “Horietako lau azpeitiarrak dira,eta beste lau, etorkinak. Oro har, biktimakgazteak dira, baina adinekoetan ere ematendira kasuak, puntualki. Aurten, esaterako,adineko emakume azpeitiar bat tratu txarrenbiktima izan da. Urtero izaten da adineko bik-timaren bat”, azaldu du Edurne Zubia GizarteZerbitzuetako arduradun teknikariak.

Edurne Aranbarrik gaineratu duenez, ge-nerazio aldaketa bat eman da azken urteo-tan, eta “oso kezgarria” dela azpimarratu du:“Kezkagarria da azken urteotan gazteen arte-an emandako biolentzia kasuen gorakada.Biktimetan generazio aldaketa bat eman da,eta 20-22 urte inguruko biktimak daude.Lehen adin horretako kasurik ez zen ematen”.

Herrian, ordea, beharrezkoa da sentsibili-zazio maila altuagoa lortzea. Izan ere, dagoenarazoetako bat herritarren aldetik dagoenparte hartze baxua dela nabarmendu duAranbarrik: “Partehartzeak altuagoa beharkoluke, zalantzarik gabe. Emakumeen aurkakoindarkeriaren aurka suposatzen da munduguztia gaudela, eta gero hori ez da plasma-tzen antolatzen diren ekitaldietan”. Beraz,parte-hartzea igoz eta sentsibilizazioa etakontzientziazioa landuz, ea markagailua hu-tsean finkatzen den lehenbailehen.�

���“Gizarte egiturak horrelajarraitzen duen bitartean,emakumeen aurkakoindarkeriak jarraituko du”

� � �“Kezkagarria da azkenurteotan gazteen arteanemandako biolentzia kasuengorakada. Biktimetangenerazio aldaketa eman da”

EDURNE ARANBARRI

Parekidetasun Saileko teknikaria

gizartea � � � � � � � � � mamia 25

tea da. “Ikastetxeei informazioa ematea osogarrantzitsua da guretzako”, eta horregatik,informazio eskaintza horren baitan, Parekide-tasun Sailak eta Gizarte Zerbitzuen Sailakproiektu zehatzak lantzen dituzte ikastetxee-tan, modu iraunkorrean. Lehenengoak, sexuheziketa eskaintza prozesua eskaintzen du,eta Gizarte Zerbitzuen Sailak, berriz, bi hezi-keta programa eskaintzen ditu: elkarbizitzaeta drogomenpekotasuna.

Kontzientziazio eta prebentzio lan handiaegiten dute herriko hainbat plataformek. Ba-tetik, eta Udalak kudeatuta, Emakumeen Txo-koa dago. “Guri iruditzen zaigu emakumeenaurkako indarkeria gaur egungo gizartearenondorio bat dela, eta beraz, gizarte egiturakhorrela jarraitzen duen bitartean, emakume-en aurkako indarkeriak jarraitu egingo du.Horregatik, ahalegintzen gara prebentziolana egiten. Emakumeen Txokoa emakumeenjabetza bultzatzeko tresna bat da. Emakume-ak biktima bezala tratatu beharrean, bestepauso bat ematea beharrezkoa da, eta ahaliketa zerbitzu onenak emanez lortu nahi dugu

A iora. Oraintxe iritsi zai-dan topaketetako egitaraua etxera.Amets. Bai, nik ere ikusi dinat, aurten indar-tsu datozela eman diten.Ihintza. Nik oraindik ez dinat ikusi bainabeste urtetan guztietara joaten nindunan.Aiora. Ni ere bai, euskarazko antzerkia nahizamateurra ikusteko aukera bikaina dun.Amets. Badakizue, beraz, neskak, hilabetehonetarako plana egin da zaukanagu.Ihintza. Hori bai, antzerkira joan behar ba-gaitun gozokiak eta jatekoak etxean utzikodizkinagu antzerkia bukatu ostean jateko etaez dizkinagu saiora emango.Aiora. Arrazoia dun, antzerkira, antzerkiaikustera joaten gaitun eta ez jatera.Amets. Amorrua ematen din alboan zorroenzarata entzuteak, antzezleekiko errespetufalta handia dun, egia esan.Ihintza. Orain jatekoaz ari zaretela, aurre-koan perretxikoak biltzera joan behar nindu-nan eta ordu aldaketa zela eta lo hartu ninaneta azkenean ez ninan ezer bildu.Aiora. Hainbat buruhauste bizitakoa naun niere ordu aldaketaren erruz.Amets. Nik ere bazaukanat ohitura, bainaGipuzkoan hainbeste piñurekin Nafarroarajoaten naun.Ihintza. Plan polita izaten dun, otarra hartueta basoan zehar bilaketan ibiltzea.Aiora. Badakizue orduan, otarra bete oste-an tripa ere bete beharko dinagu.Amets. Otarra bete? Azkar mugitzen ez ba-gaitun laurdena ere ez dinagu beteko.Ihintza. Jendea hasi dun martxa ederrean!Aiora. Lehengoan nire aitaren lagun batekhiru otarra bete-beteta ekarri zitinan.Amets. Ea, lasai, ez gaitun perretxikoak jan

Ñam, ñam

gabe geldituko, besterik ezean hortxe zau-den supermerkatuak.Ihintza. Ez dun txarra... baina horrek ez dingraziarik. Nik Euskal Herrian dauzkagun pa-rajeez nahi dinat disfrutatu, eta oraintxegaude sasoian! Hurrengoan beranduegiizango dun.Aiora. Aurrekoan pentsatzen egon eta kon-turatu nindunan ez dudala gure Herri maiteaezagutzen. Oporretara joateko orduan betikanpora begira jartzen naun, hemengoaribegiratu gabe.Amets. Ba badakizue neskak, hurrengooporraldian Euskal Herria konkistatzera!�

���IHINTZA. “Plan politaizaten dun, otarra hartu etabasoan bilaketan ibiltzea”

� � �AIORA. “Badakizue orduan,otarra bete ostean tripa erebete beharko dinagu”

� � � � � � � �aiora olaizola� � �

� � �AMETS. “Otarra bete?Azkar mugitzen ez bagaitunlaurdena ez dinagu beteko”

� � � � � � � �amets cañizares� � �� � � � � � � �ihintza elustondo� � �

iritzia � � � � � � � � �26

jakiteko � � � � � � � � � azaroari begiratua28

Tartalariei elkartasunaNafarroako lehendakari Yolanda Barcinari tartak jaurti zizkiotenAHTren aurkako tartalariei elkartasuna adierazteko asmoz,hitzaldia eta elkarretaratzea antolatu dira herrian. � Uztarria

Abiadura Handiko Trenarenaurkako ‘Mugitu!’ desobedientziamugimenduko hiru kidek Nafarro-ako lehendakari Yolanda Barcina-ri tartak jaurti zizkioten, Pirinioeta-ko Lan Komunitatea Toulousenegiten ari zen osoko bilkuran.

Tartalariak aretotik kanporatuzituzten, atxiloketarik eta identifi-kaziorik egin gabe. NafarroakoForuzaingoak, ordea, tartalariakatxilotu eta “agintarien aurkakoatentatua” egitea leporatuta Es-painiako Entzutegi Nazionaleaninputatu zituen. Gainera, lauga-rren pertsona bat akusazio bera-rekin auzipetua izan da, prentsau-rreko batean parte hartzeagatik.Hilaren 18an da epaiketa, 5 eta 9urte arteko kartzela zigor eskariekin.

AHTren aurkako tartalariei el-kartasuna adierazteko asmoz,hainbat ekitaldi antolatu dituzte

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. AHTren aurkakotartalariei elkartasunaadierazteko ekintzak.� � �Eguna. Azaroak 6(asteazkena) eta 12(asteartea). � � �Ordua. 19:00eta 12:00. � � �Tokia.Sindikatu Zaharra eta plaza.

eta haietako bi Azpeitian egingodira. Hala, hil honen 6an, asteaz-kena, AHTren aurkako tartalariekhitzaldia eskainiko dute, Sindika-tu Zaharrean, 19:00etan. Azaroa-ren 12an, azoka egunez, berriz,elkarretaratzea egingo da plazan,‘Epaiketarik ez! ’ lelopean(12:00). Era berean, AzkoitikoMatadeixen hiru kontzertu –Sato-rrak, Gaitze eta Walkmans– izan-go dira, hilaren 15ean (22:30).�

���AHT-REN AURKAKO TARTALARIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

2011n gertatua. Pirinioetako Lan KomunitateaToulousen egiten ari zen osoko bilkuran jaurti zizkioten tartak Barcinari.

5-9urte arteko kartzela zigorrak. Hala eskatu dituEspainiako Entzutegi Nazionalak. Hilaren 18an hasiko da epaiketa.�

1Kantu Jira,giroa alaitzekoSantio egunean herrikokaleetan egiten den Kantu Jiraurte osora zabaltzeko asmoz,aurrerantzean hilaren bigarrenostiralero egingo da, azaroaren8an hasita. Entseatu nahiduenak, bezperan, duhorretarako aukera, Baigeran. � � �Eguna. Azaroak 8 (ostirala).� � �Ordua. 19:00. � � �Tokia.Baigera aurretik hasiko da.� � �Antolatzailea. AzpeitikoGaztetxea eta Baigera.

2Manifestazioa,eskubideen alde‘Azpeitian bizi eta lan,duintasuna herritarrontzat’lelopean egingo damanifestazioa. Herritarreneskubide sozialak eta laboralakaldarrikatu eta herri justu etasolidario baten alde indarrakbiltzea izango da helburua.� � �Eguna. Azaroak 9 (zapatua).� � �Ordua. 18:30. � � �Tokia. Plaza.� � �Antolatzailea. Elkar-ekin.

3Soziedadeenarteko musa Ohi bezala, bi fase izango ditu:lehena, elkarteetan jokatukodena eta bigarrena, elkartebakoitzeko finalistekin jokatukodena. Bikoteko batek, gutxienez,Kultur Mahaiko bazkidea izanbehar du. Bikoteko 20 euro da. � � �Eguna. Azaroak 14(osteguna). � � �Ordua. 21:30� � �Tokia. Sanagaustin.� � �Antolatzailea. AzpeitikoKultur Mahaia.�

���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda Barcina tartakatu zuten hiru lagunek, Toulousen ospatzen ari zen osoko bilkuran, 2011n. � � �AHTren kontrako plataforma

� � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

EZKER ESKUBI. 1. Basapiztia mota. 2. Bokal biribila. Euro-pa erdialdeko estatu bateko. 3. Izar ttipi. Errepikatuz, goro-tza. 4. Ipar Euskal Herrian, puska, zati. Noka, da. 5. Kiskali.Jaurtiketa. 6. Joaki da. Zamarien apoen babesgarria. 7. Oi-narrizko edari. Pizar, hondakin. 8. Egoista ni! Kontsonantea.9. Sorginen gau bilera.

�Egilea:Luma

� � �HITZ GURUTZATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

Ahalmenak

Ahuleriak

*DeituraAuhena,kexua

Fruitumota

*Izena

Ezinasetuzko

Mutua

Irabazia

Ixtekoegitura

Zikin,lohi

Gisuzestalirik

Greziakofilosofoa

Oinarrizkoedaria

Ingelesez,gaizto

Norbaiti

Entzutekomodukoa

Emanda-koak

Barazkimota,tipula

Ontzathartu

Nafarroakobasoa

Fosforoa

Praktikaez

Behorraarreske

24ordu

Joan adi-tzaren erro

Jardun

Su bizi

Titanioa

Röntgen

Euskalfonema

Suaridario

Musikamota

* Arraunlari azpeitiarra

Joakinaiz

Jarriak,paratuak

Kontso-nante

errepikatua

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1

2

3

4

5

6

7

8

9

GOITIK BEHERA. 1. Gantza edo koipea du. 2. Lehenengobokala. Zoraturik, zoroki. 3. Enperadore errusiarra. Musikanota, eskalan bigarrena. 4. Aitzin. Arriskuan edo larrialdianlaguntza eskatzeko oihua. 5. Galiziako ibaia. Ugaztun ur-le-hortarra, itsas otsoa ere deitua. 6. Barren edo Goien, Gas-teizko kontzejua da. Gizonen ahotsen artean, gorena. 7.Euskal fonema. Distira (bi hitz). 8. Ugaztun haragijale etxe-kotua. Bigarren bokala. 9. Urumealdeko herri batekoa.

� � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

� � �ARGAZKI LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Azaroak 22 (ostirala) � � �NORA BIDALI ZURE

ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia � � � IRABAZLEARI SARIA. Odriozola upategiaren ardo-

sorta � � �PARTE HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

� � �ZEIN DEN ADIERAZI.

� � �ZURE IZEN-ABIZENAK � � �TELEFONO ZENBAKIA

� � �ZEIN DA?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �UZTARRIAREN URRIKO ARGAZKI LEHIAKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ZEIN DA? KATTY NEVADO, BIDEGIKO KUDEATZAILEA IRABAZLEA

Olatz Gorrotxategi Uztarriako

bazkidea izan da lehiaketako 154.

irabazlea. Odriozola upategiko

ardo sorta irabazi du sari gisa.

Argazkian, Olatz Gorrotxategi saria

eskuetan duela.

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

�A�P�O�B�

AHULEZIAK

�ARAMENDI

�A�PLATANO�P

ISILA�ONARTU

�ETEKINA�IEL

HESI�R�KE�OA

�ZANTAR�GAR�

GISUZTATURIK

�NOA�IPINIAK

KATAMOTZA

OSUITZAR

IZARÑOKA

PORRODUN

ERRETIRO

DOAFERRA

URHONDAR

NIREKOIR

AKELARREA

jakiteko � � � � � � � � �uztarria.com32

www.uztarria.comazpeitiko ataiye

� � �eguneko albisteak � � �irakurleen erantzunak � � �eguneko argazkia � � �bideoak � � �blogak � � �inkesta � � �agenda � � �bitxikeriak � � �‘azpeitia’ atala: zerbitzu publikoen ordutegia, autobusen ordutegia, telefono zenbakiak, euskara atala, farmaziak, festak,

hauteskunde denetako emaitzak, geografia, panoramikak, herriko taldeak, liburuak osorik... � � �uztarria herri aldizkari denak; PDF formatoan ere bai � � �eguneko efemerideak � � �gida komertziala...

� � �sartu, eta hartu parte � � �egunero 2.000bisita pasa (6.000 orri)

� � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

1559Sagardoa inork saldu nahiez. Herrian 11 pertsonek zutelajakin ondoren, binaka txandatuzsaltzen jartzeko agindu zuten.Haienak erabat amaitu arte,ondorengo biei ezin zitzaiengauza bera egin.

1559Getariako txakolinaerrematean. Baina lehenunean eginiko bi almodenetarabehintzat ez zen inor agertu.

1874Marrazki linealaren gaueskola. Zabaldu zuten herrian,Teodoro Erentxunenzuzendaritzapean. Hilean 40pezeta ordaindu zizkioten.

� Iturria: Azpeitiko efemerideak.Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

���ELKARRIZKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � Ignacio Otaño eta Jon Guridi (Realeko jubenilak)

Kanpora bidaiatu eta hemendik kanpo gure maila

ikusteko aukera ematen digu Youth League-k”� � �Duela urte pare batetik ez dagoazpeitiar jokalaririk Realarenlehen taldean. Halere, badira ha-rrobiko mailetan jokatzen dutenherritarrak: Jon Guridi erdilariaeta Ignacio Otaño atezaina (Az-peitia, 1995) jubenilen taldeko ki-deak Youth League (gazteen Txa-peldunen Liga) jokatzen ari dira. Zer moduzko esperientziaari zarete bizitzen JubenilenTxapeldunen Ligan? JG: Ligari garrantzia handiagoaeman behar zaio. Youth Leaguejokatzea sari bat da, eta gainera,aurten da egiten den aurrenekoaldia. Esperientzia polita da.IO: Kanpora bidaiatu eta hemen-dik kanpo gure maila ikusteko au-kera ere ematen digu horrek.Talde nagusia baino hobetoari zarete, orain arte. JG: Jubeniletan errazagoa da. Ezgaude elitean. Beraiek ligarekineta Txanpeldunen Ligarekin lanhandia dute. Ez dira oso ondo ari,

baina zorte txarra ere izan dute.Hasiko dira irabazten!IO: Gu hobeto ari gara, bainakontuan hartu behar da lehenen-go mailan diruak asko egitenduela, eta elitera iristen diren jo-kalari askok alde egiten dutela.Harrobiko jokalariak, berriz, ezdira horren erraz joaten.Youth Leaguen eta ligan aldiberean aritzea gogorra delaesan izan da. Hala al da?

“IO: Bai, gogorra da. Gure talde-an ere antzematen da, astegune-an eta asteburuan jokatzen dugu-nean, eta hori guk jokalari guztiokjokatu behar izaten dugula. Gurekasua ez da lehenengo taldeanbezala. Nekea somatzen da,baina txandatu egiten gara.JG: Errekuperazio entrenamen-duak-eta egiten ditugu, eta beno,aldea izaten da. Gainera, Ligansei partida jokatuta, 13 punture-kin gaude aurreneko bost taldeaksailkapenean.Nola daramazue ikasketaketa futbola partekatzea? JG: Nahiko ondo. Goizetan izatenditut klaseak, eta eguerdian iris-ten naiz etxera. Arratsaldean en-trenamenduak izanda ere, astiaizaten dut. Iaz batxilergoan bainohobeto moldatzen naiz.IO: Nik ere goizean ditut klaseak.Gero han geratzen naiz ikasteneta bazkaltzen eta Zubietara joa-ten naiz. Ez dago arazorik.�

ANDER BASTIDA AGIRRE Aholkularia

1. Ohiko gestioa?Fiskala, kontablea etalaborala.2. Buruko minhandiena zer lanek?Laboralak. Egunero daudegertakariak alor horretan. 3. Krisia...Enpresak itxi dira, gero etagutxiago sortzen dira... Bai,

eragin digu, baina eusten. 4. Lanaldi gehiena?Urtarrilean. Enpresetakourte osoko itxiera izaten da. 5. Bezeroen ohiko kexa?Zerga gehiegi ordaintzendela.6. Konpetentzia handiaal dago alor honetan?Bai, herrian dezente gaude.

Garrantzia handikoa da gizakion elikadurara-ko. Bizitzan behar ditugun kaloriak, azukreak edokarbono hidratoak ematen dizkigu. Gehiegi hartzenbadugu, gibelean edo giharretan biltzen da, geroa-go, ariketa fisiko gogorrak eta luzeak egin ondoren,azukrearen beharra nabaritzean, odolera isurtzeko.

Kirolariek ondo asko ezaguitzen dute egoera hori.Estualdietan, gure gorputzak gibelera jotzen du la-guntza eske, biltegiratutako azukrea aska dezaneta, hala, minutu gutxitan, galdutako indarrak be-rreskuratzeko.

Azukre asko kontsumitzen duen pertsonak, arike-ta fisiko gutxiegi egiten badu, koipe bihurtzen da.Horregatik, gozozale gehienak gizenegiak daude.

Azukre iturri garrantzitsuenak dira ogia, pastak,gailetak, arroza eta platanoa. Baina gure gorputze-an gertatzen den azukrearen gehitzea ez dator betiiturri horietatik, diabetea deitzen zaion gaitzagatikbaizik. Gehienetan, diabetea herentziazko gaixota-suna da eta Euskal Herrian 50 urtetik gorako %5ekizaten du. Gaixotasun larria da baina hori dutenaskok ez du horrela ikusten. Diabeteak zeharo hon-datu dezake gizakiaren burmuina.

Kanadiar Banting eta Best jaunekaurkitu zuten diabetearen aurkakotratamendua, intsulina, 1921ean.�

���� � � � � � � � � � �julian bereziartua� � �

Azukrea

7. Ondo moldatzen alzarete zeuen artean?Bai, guztiekin. Dudak-etaargitzeko batzuekinharremana badugu.8. Zurrumurrua dagokanpotarrek zergarik ezdutela ordaintzen...Ba, haiek ere pagatzen dute.�

� Ainitze Agirrezabala

uztarria.com � � � � � � � � � jakiteko 33

jakiteko � � � � � � � � � bestaldetik: jose luis zubizarreta ‘xubi’34

Gizon ‘normala’ ezBetetakoak edo betetzeko dituenak, ametsakaipatzerakoan familia datorkio beti ahora, berarena ezohikoa dela dioen arren, bere erruz edo. �� Mailo Oiarzabal

A zpeitian, Jose Luis Zubi-zarreta Xubi (Loiola, 1961) aipatzea eta sas-kibaloia burura etortzea batera datoz. 17 ur-terekin Iraurgi Saskibaloian jokatzen hasi ze-netik gaur arte, 35 urtetan ia denetik egin duklubean, eta egiten jarraitzen du. “Jubilatzennaizenean ere saskibaloian entrenatzen ja-rraituko dudala iruditzen zait. Aurrekoanbatek hala esan zidan: ‘Xubi, hik gurpildunaulkian geratuta ere errietan jarraituko huke’”.Afizio, pasio eta, azken urteetan, ogibide ere

badu saskibaloia. Bizitzaren ardatza, berriz,etxean dauka: emaztea eta hiru seme-alaba.“Nire bizitza familiaren eta saskibaloiarenbueltan izan da, eta dena normaltasun batenbarruan joatea, gorabehera handirik gabe.Hori da nire ametsa, ez daukat besterik”.

Saskibaloirako grina Azpeititik urruti sortuzitzaion, Valentzian (Herrialde Katalanak),Gasteizko lagun baten bidez. Hara joan zenXubi 11 urterekin, Nartzabal jaiotetxea erreondoren eman zioten beka batekin. Franco-

ren diktadura garaian jende xumearen seme-alabentzat abian jarri zituzten UnibertsitateLaboraletan ikasi zuen Loiolakoak. LehenHezkuntzako azken hiru urteak ValentziakoChesten, “orain motor zirkuitua dagoen to-kian. Espainia osorako Lehen Hezkuntzakozentro bakarra hura zen. 5.000 ikasle ginenhan”. Institutu garaiko lau urteak, berriz, etxe-tik gertuago, Eibarren.

Valentziako egonaldia bere bizitzako espe-rientzia garrantzitsuenetakoa izan zela dio.“Argi daukadana da, kolegiotik pasatu izanakirekitasun handia eman didala, egundoko es-perientzia ona izan zela niretzako. Harrema-netarako gaitasun bat badudala iruditzenzait, eta hori kolegioko esperientziari zordiot”. Hasiera, ordea, ez zen gozoa izan:“Oso gogorra egin zitzaidan. Hiru hilabetepasatu nituen egunero negar eginez, arre-bak’errieta egin zidan arte. ‘Zer uste duk’,esan zidan, ‘hemen hi bakarrik hagola gaizki?Ba jakin ezak, hire kartekin amak ez duelalorik egiten’. Amak lorik ez zuela egiten esanzidanean... kito, han bukatu ziren nire kexak.Handik aurrera, beti ondo”.

Lanerako beti prestAzken urteetan Iraurgi Saskibaloian zuzen-dari lanetan dabil Xubi, baina hainbat lanbideeta lantoki ezagututakoa da. UnibertsitateanEnpresaritza ikasten hasi zen, baina utzi eginzuen. Asepeyo ondoan zegoen Tamesa en-Jose Luis Zubizarreta ‘Xubi’.

presa izan zuen aurreneko lantokia. “Taulaaglomeratuak xaflatzea zen han egiten ge-nuen lana, altzarigintzarako”. Enpresa itxi etaaldi bat langabezian egin ondoren, ikastolanbi urte egin zituen gimnasiako irakasle lane-tan. “Pena bat izan zen urtebete gehiago ezsegitzea, fijo gelditzeko aukera izango nuke-elako hartara, baina ez nuen aukerarik izan.Pena handia hartu nuen”, gogoratzen du.

Langabezian beste denbora bat eman on-doren, eta Marcial Ucinen sartzeko aukerariheltzekotan zela, Irurenan sortu zitzaion lana.1995ean, berriz, higiezinen agentzian hasizen, arrebarekin. Eta 1997an ELA sindika-tuan. Hartan zebilela, 2001ean, gorputzakabisua pasatu zion, nolabait esateko.Autob”dean zetorrela, ikusmena galdu zuen:“Bi segundo izan ziren, Orion. Hango bolan-takadak eta hango... Donostia aldera begirageratu nintzen”. Zortzi hilabete bajan egonzen, aurreneko laurak ia etxetik irten gabe,“negarrez eta lur jota. Medikuak esan zidanzerbaiti heldu beharra neukala”. Halaxe eginzuen. Eta zeri helduko eta, nola ez, saskiba-loiari heldu zion. “Eta gaur arte”.

Lanak atzerakorik ez dio eman sekula.“Eduki ditudan lan guztietan oso ondo pasa-tu izan dut. Orain ere prest edozer gauza egi-teko, edozein lan klase. Sekula ez dut sufrituizan goizean lanera joateagatik”.

Emazteari tokatu zaionaAfizioetaz galdetuta, hobby zehatzik ez dueladio. Kirola egitea gustuko du, baita zinea etamusika ere, “asko, edozein klasetakoa.Heavy-a izugarri gustatzen zait”. Baina lehen-tasunak ahaztu gabe: “Eduki dudan denboralibre gutxi hori familiarekin nola orekatu, horiizan da nire lehentasuna”. Bere hitzetan, izanere, saskibaloia tarteko –seme-alabak ere jo-

kalariak ditu– “nire emazteari ez zaio ohiko fa-milia bat tokatu, ez zaio gizon ‘normal’ bat to-katu. Beti zeozertan sartuta zebilen bat toka-tu zaio, bi gauzetan batera ez zenean. Asko-tan esan izan dit, teilatua eroriko balitz ez nin-dukela azpian harrapatuko”.

Duen familiarekin ametsak betetzat ema-ten ditu. Ia denak bai, behintzat: “Bilobakezagutu eta pixka bat zaintzea litzateke nireametsa”. Beti izan da umezalea eta “asko go-zatuko” lukeela uste du. “Ez daukat baterepresarik, e?”, gaineratzea ahaztu gabe.�

���2010ean lepoan koskor bat atera etaHodgkinen linfoma diagnostikatu zioten,minbizia. ‘Belar txarra ez duk lehenengoanakabatzen eta, hi ez haiz berehalakoanhilko!’, esan zion lagun batek eta ”grazia”egin zion ateraldiak. Orain “primeran” dago.Azterketak egiten dizkiote urtero, etabezperetan ez dela urduritzen dio. “Ezingonuke beldur horrekin bizi”. “Animoa, animoasko” opa die antzeko egoeran daudenei.

Beldurrik gabe

1. Familiaren argazkia: Mari Jose Aranbarri eta JoseLuis, Imanol eta Maite eta Aitor bikiekin. 2. Txikitakoargazkia, garaiko eskoletan ateratzen zituztenhaietakoa. 3. Aubisque gainean, bizikletan asko ibilizen garaian. Tontorreko harriaren kontra eskubianzutik dagoena da Xubi. 4. “Ilea nueneko bat”.

1 2

bestaldetik: jose luis zubizarreta ‘xubi’ � � � � � � � � � jakiteko 35

43

� � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

UDALETXEA � � �Asteguna: 08:30-14:00 � � �Larunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

09:30-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 09:30-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-14:00 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-2-3

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

4-9-10-22

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

5-6-18-23-24

Jaen (Azkoitia).

943 850660

7-19-20

Azpiazu (Azkoitia).

943 852989

8-21

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

11-12-13-14-15-16-17-25-26-27-28-29-30

Beristain (Azpeitia).

943 811949

GAUEZ

1-2-3-8-20-22

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

4-9-10-14-15-21-26-29

Beristain (Azpeitia).

943 811949

5-11-16-17-27

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

6-12-18-23-24-28

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

7-13-19-25-30

Jacome (Azpeitia).

943 080258

EGUNEZ

� � �FARMAZIAK (azaroa)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112

�AUZO-KONPOSTA.Azpeitiko Udalak hainbat eremu publikojarri ditu bizilagunen eskura, eta horietankonpostagailu komunitarioak jarri. Izenaemateko jarri harremanetanmankomunitatearekin: 943857319.

ODOL-EMAILEAK

Azaroaren 27an izango dute

hitzordua, 18:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

� � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Lantzen 85 11 00

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Zapo Txoko / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

Igerilekua 81 41 21

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurumen Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

Hamaikabat 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatoa 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

AEK 15 10 89

EHE 15 10 89

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi 81 02 10

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi Euskara-Komunikazio Zerbitzuak

943 08 06 88

IDOIA SALSAMENDIMumbai, India

Herrialde haubidaiarienparadisua dun”

Eusko Jaurlaritzaren beka bidez dagoIndian, duela hamar hilabetetatik. Besteurtebete egiteko asmoa du. � A. Agirrezabala

“

Zer moduz Indian?Oso gustura. Herrialde honek hamaika es-perientzia berri bizitzeko aukera ematen dineta profesionalki eta pertsonalki oso aberas-garri izaten ari dun. Turismo pixka bat egiteko aprobetxa-tzen ari al haiz egonaldia? Herrialde hau bidaiarien paradisua dun:men-dia, hondartza, basamortua... zagon. Heldunintzenetik, bidaiatzea izan dun nire lehenta-suna. Hamar hilabeteotan Indiako zenbaitleku eta ondoko herrialdeak bisitatu ditinat.Halere, India oso herrialde handia dun etaoraindik hainbat leku ezagutzea falta zaidan. Nolakoa dun Indiako jendea, kultura?Ezagutu dudan herrialderik desberdinenadun. Nahiz eta gehiengoa hinduista izan, bu-distak, kristauak, musulmanak, sikh-ak... zau-den. Jendea, oro har, alaia eta eskuzabaladun. Indioak oso abegitsuak ditun kanpota-rrekin eta beti gonbidatzen gaitizten ospaki-zunetara. Ni bi ezkontzatara gonbidatu nai-ten eta ikaragarrizko esperientzia izan dun.Ondo moldatu al haiz horra?Ez dun erraza Indiara moldatzea, dagoen tra-

fikoa, zikintasuna eta pobreziagatik. Halaere, nire kasuan gauza onek pisu gehiagoizan diten eta, ondorioz, ondo moldatu naun.Azpeitiak ez duen zer din Indiak?14.000 biztanleko herri batetik 15 milloibaino gehiagoko hirira joatean, egunerokoaerabat aldatzen dun, eta are gehiago Indiarajoanez gero. Mumbain egun bakoitza des-berdina dun eta egunero ikusten dun harri-tzen hauen zerbait. Inoiz ez haiz aspertzen. Zer gustatu zain gehiena? Gutxiena? Gehien gustatu zaidana indioen kultura etatoki ikaragarriak ezagutzea. Gainera, ekintzaasko egiteko aukera izan dinat: bollywoode-ko dantzak, yoga, hindi klaseak... Gutxiena,berriz, herrialde honetan burokrazia eta pa-txada asko zagon eta edozer gauza egitekohor baino denbora askoz gehiago behar dun.Zerbait botatzen al dun faltan? Familia, lagunak eta lasaitasuna ditun. Herri-tik buelta bat ematea, lagunekin poteatzeaedota familiarekin etxegiroan bazkaltzea.Etxetik kanpo horrelako gauza txikiei garran-tzia handia ematen dien eta une hauetanohartzen haiz han dugun bizi kalitateaz.�

1. Taj Mahalen. 2. Rajasthan estatukoindigenen muralak ikusten. 3. Lagun batzuekin,bertako jendearekin erlazionatzen.

10.000kilometrora dago MumbaiAzpeititik.

1

2

3

hantxe bertan � � � � � � � � � jakiteko 37

A bakando-koktelarekinhasi zuten afaria. Baratxuri-ogi bero eta en-tsaladarekin zetorren. Bigarren platera, eraaskotako itsaskiz betetako erretilu bat, polikigorritutako patatekin. Gero, mahaiburukoa,gazta-pastel harroa, eta kafea lepo.

Moirak hasperen egin zuen pozik, eta ziga-rroa onartu zion Royri.

–Lehen esan dudanez, hau da bizi! Bene-tan esaten dizut ezin naizela mugitu ere egin!

–Hortaz, ez duzu dantza egin nahiko?–Zoro hori –esan zion–, zerk pentsarazi

dizu ezetz?Dantza egitea maite zuen Moirak, eta ondo

dantzatzen zuen; baita mutilak ere. Behinbaino gehiagotan, beraiei begira harrapatu zi-tuen beste bezero batzuk; Moirak ere ikusi zi-tuen eta, orduan, gehiago estutu zitzaion Royri,gorputz biguna mutilaren gainean etzanez.

Beharbada ordubete dantza egin ondo-ren, lekua jendez bete-bete egin zenean,itsasertzera abiatu ziren autoz ilargipean, etaitzuli egin ziren Oceanside hirira heltzean.Gaueko olatu kizkurrek fosforo aparra bota-tzen zuten. Ozeanoaren hondo urrunetatikzetozen olatuek, beren baitan biribilkaturik,hondartza jo eta burrunba sorgarrizko serieerritmikoak egiten zituzten. Hondartzakoitsasertz harritsuan, noizean behin dirdiraegiten zuen fokaren baten belztasunak.

Ia hamaikak ziren hotelera itzuli zirenean,eta Moira aharrausiari eusten ari zen. Barka-tzeko esan zion, eguraldiagatik zela, ez kon-painiagatik. Baina logelen aurrera iritsi zire-nean, eskua luzatu zion, gabon esateko.

–Ez zaizu axola, ezta, Roy? Gau zoragarriaizan da. Uste dut guztiz jota nagoela.

–Jakina, ba –esan zuen–, ni neu ere zeharonekatuta nago.

–Seguru zaude? Seguru ez zaizula axola?–Seguru –esan zuen, Moirari barrura bul-

tzaka–, ondo da.Baina, jakina, hura ez zegoen ondo, eta

ikaragarri axola zitzaion. Bere gelara sartu ze-

Litxarreroak

� � �Larrugorritan zegoen.Behatz bat kokotsean jarrieta erreberentzia egin zuenRoyren aurrean

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

nean amorruari eutsi behar izan zion ateadanba ez ixteko. Arropa erantzi eta ohe ertze-an jarri zen; atxikia egin zion zigarroari, hase-rre. Kaka zaharra, oporrak! Neska bertan utzieta alde egitea merezi zuen.

Telefonoak jo zuen, leun. Moira zen. Irriba-rreari eutsi eta esan zuen.

–Ireki atea.–Zer? –irribarrez, zain–, zer dela-eta?

–Ireki eta jakingo duzu, buruhandi horrek!Eseki eta atea ireki zuen. “Banoa!”, entzun

zen, txistukari, aurreko atetik. Eta igarotzekolekua utzi zuen. Eta Moirak korridorea guru-tzatu zuen, jauzika. Ile beltza motots sendobatean jasota zeukan. Larrugorritan zegoen.Behatz bat kokotsean jarri eta erreberentziaegin zuen Royren aurrean.

–Espero dut axola ez izatea, jauna –esanzuen Moirak–, oraintxe garbitu ditut nire arro-pak eta ezin nuen ezer jantzi.

Gero, xaramelan, barrez lehertu beharre-an, mutilaren besoetara egin zuen.

–Ai, zu! –xuxurlan–, zeure aurpegia ikusiizan bazenu gabon esan dizudanean! Zureitxura oso... oso... kar, kar, kar...

Besoetan hartu eta ohean etzanarazi zuen.Tarte zoragarria igaro zuten, horratik!�

iritzia � � � � � � � � �38