Lurraren atmosfera

26
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1 Lurraren atmosfera HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET IRAKURGAIA ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET IRTEN AURREKOA

Transcript of Lurraren atmosfera

Page 1: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRAKURGAIA

ESKEMA

BALIABIDEAK

INTERNET

IRTENAURREKOA

Page 2: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Tensing Norgay eta Edmund Hillary

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Irakurgaia

1953. urtera arte, Everest gailurrera iristeko hamasei espedizio egin zituzten. Bakar batek ere ez zuen lortu, eta hamahiru eskalatzaile hil ziren ahalegin haietan.Urte horretako maiatzaren 29an, Edmund Hillary eskalatzaileak eta Tensing Norgay sherpak gailurrera heltzea lortu zuten. Botilako oxigenoz baliatu behar izan zuten; halako altitudean, izan ere, hain da arina airea, arnastea oso nekeza baita.Hara nola kontatu zuen Hillaryk iristeko unea:«Tensingi begiratu nion; eta buru-berokia, betaurrekoak eta oxigeno-maskara bazeramatzan ere, dena izotz-kandela luzez estalita eraman ere, ezin ezkuta zezakeen inguruari begiratzeak sortutako poz izugarrizko irribarre kutsakor hura. Elkarri eskua eman eta gero, Tensingek lepotik besarkatu ninduen, eta bizkarrean elkar jo genuen, ia arnasarik hartu ezinda geratu arte».

IRTENAURREKOA

Page 3: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

HASI

Unitatearen azalpenerako baliabideak

IRTENAURREKOA

Airearen konposizioa

Atmosferaren egitura

Atmosferaren jatorria

Meteorologia Presio atmosferikoa eta haizea

A

Hezetasuna eta hodeiak

Prezipitazioak Zerua Klima eta eguraldi-iragarpenak

Giza jardueren eragina

Eragina zuzentzea

Haize-orratz bat egitea

Estekak

Page 4: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Edukien eskema

Lurraren atmosfera

KonposizioaEgituraJatorria

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Atmosferaren dinamika

MeteorologiaPresio atmosferikoa eta haizeaHezetasuna eta hodeiakPrezipitazioakZerua

Klima

Eguraldi-iragarpenak

Atmosferaren gaineko eragina

Giza jarduerakEragina zuzentzea

Zientzia zure esku

Haize-orratz bat egitea

HASI

IRTENAURREKOA

Page 5: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Argona

Ozonoa

Karbono dioxidoa

Nitrogenoa (N2)

Airearen konposizioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

% 78

Oxigenoa (O2)% 21

Beste gas batzuk% 1

Berotegi-efektua

IKUSI XEHETASUNAK

Airea

Page 6: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Argona

Ozonoa

Karbono dioxidoa

Nitrogenoa (N2)

Beste gas batzuk

Airea

Airearen konposizioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Berotegi-efektua

Kristalek ez diote beroari alde egiten uzten.

Karbono dioxidoak kristalaren antzera jokatzen du.

Eguzkiaren argia

Beroa

% 78

Oxigenoa (O2)% 21

% 1

Page 7: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Atmosferaren egitura

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

0 km

10 km Tropopausa

Estratopausa

Mesopausa

40 km

80 km

500 kmIonosferaIzar uxoakAurora polarrakSateliteak

Mesosfera

TroposferaAirearen % 90

- 55 ºC

+

-Tenperatura

OzonosferaEstratosferaO2 + UVA O3

(Ozonoa)

- 17 ºC

-

+

- 100 ºC

+-

-

+

Page 8: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Atmosferaren jatorria

IRTENAURREKOA

Hasierako atmosfera: Karbono dioxidoa Ur-lurruna

Duela 4.500 milioi urte

NOLAKOA IZANGO LITZATEKE LURRA, BERTAN BIZIRIK SORTU IZAN EZ BALITZ?

Ur-lurruna

Kondentsazioa

Gaur egun

Hidrosfera

Sufre oxidoa OzeanoakIgeltsua

Nitrogeno oxidoa OzeanoakAutotrofoak

Egungo atmosfera:NitrogenoaOxigenoa

FOTOSINTESIA OxigenoaKarbono dioxidoa

KareharriaArgona

Page 9: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Artizarraren atmosfera

IRTENAURREKOA

Atmosferaren konposizioa

% 98, karbono dioxidoa

Berotegi-efektua

Tenperatura: 480 ºC

+

Ura + sufre oxidoak

Azido sulfurikozko

hodeiak

ATZERA

Page 10: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Meteorologia

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Meteosatek ateratako argazkia

Mapa meteorologikoa Mapa adierazgarria

Tresna meteorologikoakTenperatura neurtzeko

Haizearen abiadura neurtzeko

Presio atmosferikoa neurtzeko

Metro koadroko jasotako ur kantitatea neurtzeko

Airearen hezetasuna neurtzeko

Haizearen noranzkoa adierazteko

IRUDIA IKUSTEKO, SAKATU BOTOI BERDEA

Page 11: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Meteorologia

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Meteosatek ateratako argazkia

Mapa meteorologikoa Mapa adierazgarria Termometroa

ATZERA

Tresna meteorologikoakTenperatura neurtzeko

Haizearen abiadura neurtzeko

Presio atmosferikoa neurtzeko

Metro koadroko jasotako ur kantitatea neurtzeko

Airearen hezetasuna neurtzeko

Haizearen noranzkoa adierazteko

Page 12: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Meteorologia

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Meteosatek ateratako argazkia

Mapa meteorologikoa Mapa adierazgarria Anemometroa

ATZERA

Tresna meteorologikoakTenperatura neurtzeko

Haizearen abiadura neurtzeko

Presio atmosferikoa neurtzeko

Metro koadroko jasotako ur kantitatea neurtzeko

Airearen hezetasuna neurtzeko

Haizearen noranzkoa adierazteko

Page 13: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Meteorologia

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Meteosatek ateratako argazkia

Mapa meteorologikoa Mapa adierazgarria Barometroa

ATZERA

Tresna meteorologikoakTenperatura neurtzeko

Haizearen abiadura neurtzeko

Presio atmosferikoa neurtzeko

Metro koadroko jasotako ur kantitatea neurtzeko

Airearen hezetasuna neurtzeko

Haizearen noranzkoa adierazteko

Page 14: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Meteorologia

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Meteosatek ateratako argazkia

Mapa meteorologikoa Mapa adierazgarria Plubiometroa

ATZERA

Tresna meteorologikoakTenperatura neurtzeko

Haizearen abiadura neurtzeko

Presio atmosferikoa neurtzeko

Metro koadroko jasotako ur kantitatea neurtzeko

Airearen hezetasuna neurtzeko

Haizearen noranzkoa adierazteko

Page 15: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Meteorologia

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Meteosatek ateratako argazkia

Mapa meteorologikoa Mapa adierazgarria Higrometroa

ATZERA

Tresna meteorologikoakTenperatura neurtzeko

Haizearen abiadura neurtzeko

Presio atmosferikoa neurtzeko

Metro koadroko jasotako ur kantitatea neurtzeko

Airearen hezetasuna neurtzeko

Haizearen noranzkoa adierazteko

Page 16: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Meteorologia

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

Meteosatek ateratako argazkia

Mapa meteorologikoa Mapa adierazgarria Haize-orratza

ATZERA

Tresna meteorologikoakTenperatura neurtzeko

Haizearen abiadura neurtzeko

Presio atmosferikoa neurtzeko

Metro koadroko jasotako ur kantitatea neurtzeko

Airearen hezetasuna neurtzeko

Haizearen noranzkoa adierazteko

Page 17: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Presio atmosferikoa eta haizea

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTENAURREKOA

AIRE BEROA

AIRE HOTZAPresio

atmosferikoa

Handiagoa

Txikiagoa

D

A 9961000

D

1012

A

1012

1008

1016

1004

1000

992

988

984980D

996

A (antizikloia): presio atmosferikoa ingurukoa baino handiagoa da.D (depresioa): presio atmosferikoa ingurukoa baino txikiagoa da.

Haizea

Page 18: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Hezetasunaren iturriak

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Hezetasuna eta hodeiak

IRTENAURREKOA

Lainoa

Hodeien oinarrizko itxurak

LurruntzeaIzaki bizidunen jarduera

Zirruak Altostratuak

Kumuluak Ninbostratuak

Page 19: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Prezipitazioak

IRTENAURREKOA

EuriaUr-lurruna kondentsatu egiten da

ElurraUr-lurruna izoztu egiten da, berehala

Txingorra

Ura izoztu egiten da

Tª Tª Tª

IKUSI EURI HORIZONTALA

Page 20: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Euri horizontala

IRTENAURREKOA

Kanariar uharteak

Alisio haizeak

IE

Laurisilva

Mendiak

KONDENTSAZIOA

Ur tantak: euri horizontala

ATZERA

Page 21: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Zerua, gauez

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Zerua

IRTENAURREKOA

Zerua, egunez

Page 22: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Eguraldi-iragarpenak

IRTENAURREKOA

D

A

D

Depresioa:Presio atmosferiko txikia

Haizea depresioaren barnealderantz

Hodeiak eratuko dira Prezipitazioak sortuko

dira

Antizikloia:Presio atmosferiko

handiaHaizea kanpoalderantzEz da hodeirik egongo

Argi egingo du Eguzkiak

Iberiar penintsula: Depresioak, mendebaldetik ekialderantz

U O M A M E U A I U A A

Prezipitazioak,mm-tan

Tenperatura,ºC-tan

200180

150140120100 80 60 40

20 0

50

40

30

20 10

0Klimograma

Page 23: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Giza jardueren eragina

IRTENAURREKOA

Karbono dioxidoaBerotegi-efektua

Klima-aldaketa

Emily urakana Sufre oxidoak eta nitrogeno oxidoak Euri azidoa

CFC gasak Ozono-geruza txikitzea

Kedarra Zikinkeria areagotzea

Kutsadura

Page 24: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

Energia aurreztea- Ur beroa neurriz erabili

- Berokuntza neurri gabe ez erabili- Elektrizitatea aurreztu

- Garraio publikoa erabili

Aerosolik ez erabiltzea

Birziklatzea

Kutsadurarik ez eragiteko nazioarteko protokoloak

CFC gasen erabilera debekatzeko legeak

Herritarrak erregaiak aurreztea zein garrantzitsua den ohartarazteko kanpainak

Birizklatzea erraztea

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Atmosferaren gaineko eragina zuzentzea

IRTENAURREKOA

Gobernuei dagozkien erabakiak Banakoei dagozkien erabakiak

Sorgailu eolikoak

Eguzki-plaka

Page 25: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Haize-orratz bat egitea

IRTENAURREKOA

URRATSAK

Erabili zurezko ohol bat euskarri gisa 1

Erabili alanbrea ardatza egiteko3

Marraztu puntu kardinalak paperean2

Artelazkizko tapoiak, botila finkatzeko5

Erabili plastikozko botila bat, moztuta4

Itsatsi paperezko zerrendak muturrean6

HASI

Page 26: Lurraren atmosfera

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Lurraren atmosfera

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

Estekak

HASI

IRTENAURREKOA

Klima-aldaketa

SARTU WEBORRI HONETARA

Lurraren atmofera

SARTU WEBORRI HONETARA