INFORMAZIOAREN, TEKNOLOGIEN ETA HEZKUNTZAREN GIZARTEA

1.Informazioaren gizarteari buruz

XX.mendeko azken laurdenean “3.Iraultza Industriala” eman zen eta honekin batera, prozesu

ekonomikoen aldaketa, bizimodu eta kultura eredu ezberdinen agerpena eta baita erlazio

sozialak ematen ziren moduetan trasformazioak.

Dena den, gizarte industrialetik informazioaren gizarterako trantsizioan faktore ugarik izan

dute eragina eta ez soilik teknologia digitalen agerkuntzak eta omnipresentziak. Horien artean

prozesu soziologiko, ekonomiko, politiko eta kultural ezberdinak aipatu behar dira, zeintzuen

artean ondorengoak nabarmentzen diren: globalizazioa, informazioaren merkantilizazioa,

ideologia neoliberalaren hegemonia, lurralde garatuek gozatzen dituzten ezberdintasunen

areagotzea, superpopulazioa eta hegoaldeko lurralde pobreetatik iparraldeko lurralde

aberatsagoetara dagoen migrazio fluxu altua.

Gauzak horrela, planteatu beharreko galdera ondorengoa da:

“Zer nolako informazioaren gizartea sortu nahi dugu eta zein paper betetzen dute

teknologia berriek prozesu honetan?”

Erantzunak oso desberdinak dira:

-Diskurtso merkantilista Informazioaren gizartea, teknologia digitalen erabilera dela medio,

ekonomiaren hazkunderako potentzial handia duen merkatu

izugarria da.

-Diskurtso kritiko-politikoa Teknologia digitalak gizartearen eta norbanakoaren garapenaren

zerbitzuan egon behar dute eta inoiz ez kapitalismoaren

korporazio handiek dituzten interesen zerbitzuetara.

-Diskurtso teknozentrista Teknologia digitala mitifikatu dute, herritarrei zoriontasuna eta

ongizatea ekarriko baitie.

-Diskurtso apokaliptikoaTeknologia berriek modernitateko balore eta idealen, eta baita

humanismoaren amaiera dakarte.

2.Informazioaren eta komunikazioaren teknologiek gizartean eta

kulturan dituzten efektu positiboak eta negatiboak

1. Positiboak:

1.1. Komunikazio teknologia berriek espazio-denbora mugak apurtu dituzte: honela,

pertsonen interakzioa errazten da modu ezberdinetan; oralean, idatzian eta

audiobisualean, alegia.

1.2. Informazio guztia eskura edozein unetan

1.3. Zerbitzuen eraginkortasuna eta kalitatea hobetzen dute

1.4. Aktibitate produktiboa errazten dute: lanpostu berriak, telelana, ordutegi malguagoa

duten lanpostu berrien sorrera…

1.5. Ezagutza eta kontaktu kulturala handitzen dute

2. Negatiboak:

2.1. Teknologia berrienganako dependentzia: gure zibilizazioa teknologia berriek

eskaintzen dituzten zerbitzuen dependete bihurtzen ari da.

2.2. Ebakidura digitala: ezberdintasun kulturalen eta ekonomikoen nagusitzea; izan ere,

lurralde guztiek ez dituzte ez garapen ez aukera berdinak.

2.3. Pribazitatearen galera eta kontrolaren handitzea

3. Omnipresentzia teknologikoa dela eta, hezkuntzaren alorrean sortu

diren arazoak

Teknologia berrien agerpenak esfortzu formatibo handia egitera behartzen gaitu, hauen

maneiurako beharrezkoak diren konpetentzia instrumental, kognitibo eta aktitudinalak

bereganatzearren. Aktualitatean beraz, alfabetizazio teknologikoa derrigorrezko kondizioa

bilakatu da.

Heziketa-erronka berria haurrak formatzean eta informazioaren erabiltzaile koherenteetan

bilakatzean datza; hots, teknologia berrien bitartez jasotzen duten informazio guztiaren artean

garrantzitsua dena, funtsarik ez duenetik ezberdintzeko gaitasuna izatean.

Informazioaren presentazio-formatua ezberdina da teknologia berrietan: imajinak, soinua,

hipertestuak, etab. berau publikatzeko modu ezberdina azaltzen dute.

Guzti honek, heziketa-sistemetan desdoitzeak sortu ditu; izan ere, alor hontako instituzioak

modu motelean adaptatzen dira aldaketa berrietara. Eskola gehienek ez dituzte beharrezkoak

diren gailu teknologikoak eta beraz, trasmisio kultural tradizionala lantzen dute. Formazio

estrukturek ordea, gizarte industrialarekin batera garatu beharko lukete eta beraz, berauen

irakaskuntza informazioaren gizartera adaptatutakoa izan beharko luke.

4. Teknologia digitalen agerkuntza dela eta, hezkuntza erronka berriak

1. Teknologia berrien integrazioa eskola-sisteman eta –kulturan

Honek inbertsio ekonomiko izugarria suposatuko du; bai beharrezkoak diren baliabide

teknologikoetarako eta baita hezkuntza sare telematikoen sorrerarako. Izan ere, irakasleei

formakuntza jaso beharko dute, teknologia berriak erabiliz hezkuntza birtualean oinarritutako

proiektu eta esperientziak planifikatu eta garatu, ikaskuntza komunitate birtualak sortu, web

batzuen sorrera eta baita on line materialena, ikastetxe eta eskola ezberdinen eskura egon

daitezen.

2. Irakaskuntza helburuak eta metodoak birregituratzea

Formazio-prozesuen garapena izango da garrantzitsua, edonork ikasten ikasteko, jasoko duen

informazioa sailkatzeko, lan prestakuntza eta gure gizartean teknologia berrien presentziaren

kontzientzia hartzeko gai izan dadin.

Laburbilduz, haurren formazioan datza, hauek teknologia berrien erabiltzaile

kontzientziatuetan eta kritikoetan bilakatzean, eta berauen inguruan sortzen eta hedatzen ari

den kulturaren ezagutzan.

3. Teleformazioa

Bertaratze beharrik ez duen hezkuntza; hots, urrutiko hezkuntza hedatzen ari da. Honek

denbora faltagatik edota distantzia arazoengatik formazioa jaso ezin dutenei, gura dituzten

kurtsoak egiteko aukera ematen die, modu tradizionalak ez bezala.

4. Teknologia berriek inposatutako eskakizun soziolaboralak

Formazio okupazionalak bere egitasmoan ondorengo neurriak ezarri beharko lituzke:

a. Langileak teknologia berrien erabilerarako prestatu

b. Irakasleek teknologia berrien aurrean duten zeregina sostengatu, honela

ikasleen irakaskuntza- eta formazio-prozesuen kalitatea hobetuz.

c. Telelana dela eta sortuko diren lanpostu berrietarako formazio tailerrak

eskaini

d. Lan munduko sektore guztietara irekita dauden eta esparru okupazional

ezberdinen formaziora bideratuta dauden sare telematikoen sorrera

5. Hezkuntza ez-formalerako akzioen garapena: alfabetizazio teknologikoa gizarte

garapenerako

Eboluzio teknologikotik at dauden komunitateei informazio sare ezberdinetan parte hartzeko

aukera ematea da helburua, ondorengo neurrien bitartez:

a. Asoziazio kultural ezberdinen proiektuak bermatu eta sustatu.

b. Liburutegiak eta kultura guneak kultura audiobisualaren eta informatikaren

atzitze gune bihurtu.

6. Laburbilduz

Formazioa honela ulertu behar da, zeinaren bitartez haurrek:

a. Edozein teknologiaren maneiu teknikoa dominatzen duten

b. Teknologia berrien bitartez jasoko duten informazio guztiaren artean, behar

dutena bilatzeko, hautatzeko, analizatzeko, ulertzeko eta birsortzeko

beharrezkoak diren gaitasunak bereganatzen dituzten

c. Teknologien inguruan jarrera bat hartuko dute; ez teknofilikoa ezta

teknofobikoa

d. Teknologia beren egunerokotasunean erabiliko dute; ez soilik aisirako baizik

eta beste batzuekin espresatzeko eta komunikatzeko gailu gisa.

HEZKUNTZA-TEKNOLOGIA DISZIPLINA PEDAGOGIKO GISA

1. Hezkuntza-teknologiaren eraikuntza disziplina pedagogiko gisa

XX.mendean zehar

HEZKUNTZA TEKNOLOGIAREN (HT) GARAPENA DISZIPLINA GISA

Disziplinaren sustraiak Iparramerikako formazio militarra 40ko hamarkadan.

50ko eta 60ko hamarkadak Audiobisualenganako lilura eta konduktismoaren influentzia.

70eko hamarkada Bisio tekno-arrazionala irakaskuntzaren diseinurako eta ebaluaketarako

80ko eta 90eko hamarkadak Irakaskuntzaren inguruko perspektiba teknokrataren krisia. Teknologia digitalen aplikazioen interesa

XXI.mendearen hasiera Eklektizismo teorikoa eta tesi postmodernoen influentzia

2. Irakaskuntza Teknologiaren birkontzeptualizazioa, gizarte-zientzien

multidisziplinan eta kritikan oinarrituz

Hezkuntza Teknologia espazio intelektual pedagokiko gisa birkontzeptualizatu egin behar da,

zeinaren ikerketa helburua informazio eta komunikazio teknologiak izango diren eta baita

ezagutzara eta kulturara sarbidea irakaskuntza kontestuetan: eskolaritatea, irakaskuntza ez

formala, informala, bertaratze beharrik ez duen irakaskuntza eta goi-mailako irakaskuntza.

3. Irakaskuntza Teknologia Espainian. Iturria eta garapena

-ITen sarrera Espainian 1970.ean jazo zen Ley General de Educación delakoaren bitartez.

-Horrekin batera, UNED sortzen da: Universidad Nacional de Educación a Distancia

-80ko hamarkadan Atenea eta Mercurio izeneko irakaskuntza programak sortu ziren, beste

batzuen artean, Irakaskuntza Ministerioaren inpultsoari esker. Hauek ordenagailuen txertaketa

bultzatzen dute eskoletan.

-Aktualitatean hezkuntza-sisteman aplikatutako teknologia berrien saila (NTAE) ikerketak eta

proiektuak egiten ari da.

IRAKASKUNTZA

TEKNOLOGIA

KRITIKOAREN

TOPIKOAK

Medio berrietan

erabiltzen diren

lengoaien eta

diskurtsoen analisia

Ordenagailuen

erabilera irakaskuntza

kontestuetan

Fundamentazio

epistemologikoa

Ikerketa-ekintza

ikaskuntza metodo gisa

Kultura popularra,

eremuen inguruko

alfabetizazioa,

medioen produkzioa.

Irakaskuntza

Teknologiaren

erabileraren dimentsio

morala eta etikoa

Teknologiarekin

zerikusia duten arazo

soziokulturalak:

feminismoa,

multikulturalitatea,

ekologismoa

HEZKUNTZA TEKNOLOGIEN

INGURUAN BURUTZEN ARI DIREN

LANAK

IKTak

UNIBERTSITATEKO

IRAKASKUNTZAN

Canpus Birtualak

Internet

irakaskuntza

presentzialean

Irakaskuntza ez-

presentzialerako

programen

diseinua, garapena

eta ebaluaketa

IKTak ESKOLAKO IRAKASKUNTZAN

-Irakaslegoaren formazioa IKTeetan

-Eskola integrazioa eta berrikuntza

pedagokikoa IKTeekin

-IKTen aplikazio didaktikoak geletan

-Eskola organizazioa eta IKTak

IKTak HEZKUNTZA EZ

FORMALEAN

Formazio okupazional ez-presentziala

Helduentzako irakaskuntza eta IKTak

IKTak liburutegietan, museoetan eta

bestelako sare-sozialetan eta -

kulturaletan.

MATERIAL DIDAKTIKOAREN ETA

IRAKASKUNTZA SOFTWAREAREN

GARAPENA

Irakaskuntza multimedia

Kolaborazio inguruneak urrun

Hezkuntza Web-ak

On line kurtsoak

N.E.E.-dun pertsonentzako softwarea

HEZKUNTZA, TEKNOLOGIAK ETA

KULTURA

Kultura digitalaren aurrean, haur eta

gazteei zuzendutako kultura forma

eta praktika berriak

IKTen eragin soziokulturalak

Informazioaren gizarteko hezkuntza

erronkak eta arazoak.

GIZA KOMUNIKAZIORAKO ETA

HEZKUNTZARAKO MEDIOAK

Irakaskuntza TV

Irakaskuntza audiobisuala

Prentsa eskolan

TV, haurtzaroa eta gaztetasuna

EUSKADIREN MARKO ESTRATEGIKOA INFORMAZIOAREN GIZARTEAK

ESKOLAN DUEN ERAGINAREN AURREAN

1.1. Egungo gizarteen paradigma teknologikoa

Teknologiek eta informazioa eta komunikazioa ulertzeko eta lantzeko modu berriek,

dagoeneko hainbatetan entzun dugun iraultza digitalari eman diote hasiera. Aurrerapen

izugarriak egon dira telekomunikazioan, informatikan, mundu audiobisualean, etab. Horren

adibide da, beste batzuen artean noski, Internetek gure gizarteko edonon izan duen hedapen

azkarra.

Dena den, gizarte industrializatu guztiak izan dira trasformazio global honen lekuko XX.mende

amaieratik aurrera. Honek marko politikoak, plan instituzionalak eta kokapen geografiko

ezberdina duten estamentu publikoen iniziatibak faboratzen ditu. Euskal Herriko Autonomia

Erkidegoa ez da gutxiago izan, eta 90eko hamarkadatik euskal gizartearen trasformazio

holistikoa bermatzeko markoa garatu du, betiere paradigma honetara doitzeko helburuarekin.

Ezinezkoa da Informazioaren Gizartearen aldeko neurrien diseinua ulertzea, eta ondorioz,

eskoletan teknologien aplikazioaren aldekoena, Europako gomendioen eta estatu-mailako

preskripzioen eta laguntzen analisia burutu gabe. EAEko Gobernuaren lerro estrategikoaren

errebisio konplexua egitea ere ez legoke lekuz kanpo.

1.2. Europa: abiapuntua - Bangemann informeari esker, ondorengo ekintza-plana martxan jarri zen: “Europa

Informazioaren Gizarteruntz martxan”(1994).

- EB bere lurraldeen hezkuntzaren garrantziaz ohartzen da gizarte teknologiko berrira

trantsizioa gertatzen ari zirela. “Europa Informazioaren Gizartearen

bangoardian”(1996) planaren bitartez, gizarte okzidentalen erronka berrian

Hezkuntzaren garrantzia goraipatu zen. Eskolen papera nuklearra izango zen

transformazioan.

- eEurope Iniziatiba (2010): Europa ekonomia dinamikoarekin eta konpetitiboenarekin

kokatzen zuen 2010ean. Informazioaren Gizartea eta Makroekonomiaren lotura.

Europear gizarteen adaptazioaren beharra markatzen zuen Informazioaren,

komunikazioaren eta ezagutzaren gizarte berrira egokitzeko.

Hezkuntzan, helburu nagusia aro digitala eta on line komunikazioa herritar orori

bermatzea zen.

- eEurope 2002 eta eEurope 2005 jarri ziren martxan. Lehenak, garrantziaren arabera

ordenatutako neurriak biltzen zituen. Lehen mailan, internet azkarragoa, merkeagoa

eta babesleagoa eskaintzea zen helburua eta bigarren mailan ordea, informazioaren

gizartean bizitzeko eta lan egiteko beharrezkoak ziren gaitasunak eta ezagutzak

hiritarrei helaraztea zen xedea.

eEurope Iniziatibari eta hezkuntzaren alorrean egindako planei koherentzia emanez,

eLearning:ikaskuntza elektronikoa (2000a) sortu zen, teknologia digitalen integraziorako

agertzen ziren arazoei aurre egiteko eta inplikaturik zeuden agente guztiak mobilizatzeko.

Plan hau eraginkorra suertatu zen telekomunikazioen erregulazioan eta baita

internetarekin erlazionaturiko helburuetan, baina xedapenak handitzearren eEurope 2005

garatu zen. Honek hezkuntza alorrean aurrerapen ugari ekarri zituen: aldaketa

teknologikoarekin erlazionaturiko praktika egokien identifikazio, selekzio, garatze eta

difusioan esate baterako.

- i2010 –informazioaren gizarte europarra, 2010. EBeko estatuek beren gizarteetan

integratutako IKTen aurrean elkarlana burutu dezaten garatutako plana besterik ez da.

Europako Parlamentuaren gomendioak (2006) ondorengo dokumentuan biltzen dira:

“etengabeko Ikaskuntzarako konpetentzia gakoak”, non zortzi konpetentzia biltzen

diren hiritarrak Ezagutzaren Gizartera egoki daitezen, derrigorrezko hezkuntzaren

bitartez eta bizitza osoan jasotako eguneratzeari eta garapenari esker. Konpetentzia

digitala da aukeratutako bat eta ardatz nagusia IKTen maneiu ziurra eta kritikoa da.

1.3. Aldaketa Teknologikoaren bultzada eta kontsolidazioa Espainian

Europako egokitzapenei erantzuna Gasteizen eman zen, Espaina mailan aurrera eramango zen

“Info XXI la Sociedad de la Información para todos” planaren bitartez. Honek hezkuntza

alorrean ekipamentu teknologikorako eta internet konexioetarako inbertsioak egitea,

irakaslegoaren eta ikaslegoaren formazioa IKTen erabileran eta baita multimedia irakaskuntza

errekurtsoen produkziorako. Helburu konkreturik ez zuenez, arrakasta urrikoa izan zen.

- “Comisión Especial para el Desarrollo de la Sociedad de la Información”, bertan gaian

jarriak ziren pertsonak aritu ziren elkarlanean eta “Aprovechar la Oportunidad de la

Sociedad de la Información” dokumentuan jaso zituzten konklusioak ondorengoak izan

ziren: ekintzetan eraginkortasuna lortzeko gobernuaren lidergo politikoa ezinbestekoa

da, eta baita teknologienganako estimulua eta sentsibilizazioa. Teknologiak

irakaskuntza metodoetan integratzea bilatzen zen; hots, “informatika ikasgelatik”,

“informatika ikasgelan” izatera pasatzea.

- España.es (2004) plana: diseinu honek infraestrukturaren integrazio fisikoa baino,

eskola komunitatearen egunerokotasunaren aldaketa bilatzen du.

Horretarako, “internet en la escuela” deituriko programa jarri da martxan eskoletan.

- Espainiako Gobernuak Ingenio 2010 jarri du martxan, hezkuntza tradizionaletik aro

digitalera moldatutako hezkuntzara aldatzeko dagoen beharra helburu duela.

Hau guztia dela eta, Espainia EBko estatuen artean bigarren postuan geratu da, hezkuntza

arloan IKTen integraziorako sistema garatuena duelarik.

Gauzak modu egokian egiten ari direlaren seinale Hezkuntzaren Lege Organikoan (2006)

erantsi diren dekretuak dira:

- Informazioaren eta gailu digitalen trataera eta konpetentzia basikoa jaso beharko du

ikasleak derrigorrezko hezkuntza amaitzean. Horrela, informazioa bilatzeko,

arakatzeko, hartzeko, prozesatzeko, komunikatzeko eta berau barneratzeko eta

ezagutzan bihurtzeko gaitasuna izan beharko du.

- Avanza planean, konpromezuaren berritzea ematen da, bortizki bizitzen ari garen krisi

ekonomikoa dela eta, errekurtsoen diseinu eta kudeaketa eraginkorragoa sustatuz.

1.4. Informazioaren Gizartearen eraikuntza Euskadin

1999.urtean EAEko presidenteak hartutako iniziatiba izan zen Informazioaren Gizartea

eraikitzen hasteko abiapuntua. 2000tres deiturikoak, hezkuntza instituzioetan infraestrukturak

eta errekurtso teknologikoak ezartzeko betebeharra ezarri zuen.

2002.ean Ibarretxe Lehendakariak Euskadi en la Sociedad de la Información (PESI) deituriko

estrategia jarri zuen abian, zeinak eEurope2002 eta InfoXXI akzio planen erreferentziak biltzen

zituen. Helburua ezagutzara loturiko Euskadi bat lortzea zen, eta horretarako, Informazioaren

Gizartea kontzeptua definitu zen. Aspektu ekonomikoez gain, aspektu soziohezitzaileak ere

kontuan hartzea bilatzen zuen. Horretarako Premia, Premia I eta Premia II planak garatu ziren

eta saila hauetan arrakastatsuak suertatu ziren:

- Red de Área Local

- Zerbitzuak

- Ekipamentu Informatikoa

- Garatu Perfekzionamendu Plana

- Formaziorako proiektuak eskoletan

- Berritzeguneak

1.5. Irakaskuntza zentroaren umotasun Teknologikoaren modeloa

2008an “Euskadi en la Sociedad de la Información 2010: Agendas Digitales” deituriko

iniziatibari eman zitzaion hasiera. Erreferente europearrean i2010 eta estatu mailakoan

Avanza2 oinarriturik, berritzeko apustua egiten da, honek euskal gizartearen trasformazioa

ahalbidetuko duen erraminta errepresentatzen baitu.

- Hezkuntzaren alorrean: Ciudadanía Activa estrategia

- Hezkuntza ez formalean: “Modelo de Madurez Teconológica de Centro Educativo”,

honen bitartez, teknologien erabilera ikasgeletan sustatzeaz gain, kudeaketa eta

administrazio zereginetarako ere erabilgarriak direlaren ideia hedatzea bilatzen da eta

baita eskolako agenteen erlazioa eta kooperazioa ahalbidetzen duen tresna.

Inplikatuta dauden agenteek interesa duten guneetan mugitzen dira, IKT Aktuazio Plan

batean jasotako elementu transbertsal batzuen pean, IKT Dinamizatzailean betetzeke

direnak. Eskema honek diagnostikoa eta eskolaren ebaluaziorako hobekuntza

proposamenak jaso behar ditu, ondorengo aspektuak kontuan hartuta:

o Inplikatutako agenteak

o Interes zonak

o Elementu transbertsalak

Umotasun maila bakoitzean erabilitako adierazle neurgarriak:

o Infraestruktura eta kapitazioa

o Erabilera

o Ikasgelaren digitalizazioa

o Ikasgelaren birtualizazioa

o Eskolaren birtualizazioa

ESKOLETAN IKTen ERABILERA EGOKIRAKO POLITIKA EUROPEARRAK

2.1. Sarrera

Kapitulu honetan okzidenteko estatu ezberdinetako politikei gainbegirada eskaintzen zaie,

bereziki Europear Batasunekoei eta espazio politiko eta ekonomiko honetako instituzioetakoei;

bere helburu nagusiak, IKTen integraziorako proposamenak eta eskoletan IKTen inguruko

praktika egokien inzidentziak aztertuz.

2.2. Irakaskuntza politikak, erreflexio kontenporaneoa

Instrukzio publikoaren prozesuak interesa piztu zuten XXI.mende amaieran estatu

kontenporaneon genesirako: identitatea, esku lanaren alfabetizazioa, kontrol soziala.Hauen

emaitza derrigorrezko eskolaratzea izan zen 50eko hamarkada amaieran europako lurralde

gehienetan, eta Espainian 20 urte beranduago. Honekin batera hezkuntza krisiaren agerpena

jazo zen, zeina benetan sistemen orokortze arazoa eta hauen intsufizientziak ziren.

Gaur egun, hezkuntza politikak beste espazio batzuetan ematen diren eskuhartze indirektuen

isla dira, bereziki PROGRESO ekonomikoarekin, eta lan munduarekin erlazionatutakoak, zein

askotan IKTen infraestrukturen PREGRESOarekin lotuta agertu diren; edota zerizan politiko

argia duten gaiekin ere erlazionatuak, hala nola, berdintasuna hiritarren ongizatea eta parte

hartzea, identitate edo elkarbizitze arazoak, kontsumo eta osasun HABITOen bereganatzea,

etab.

2.3. IKTei buruzko irakaskuntza politiken jatorria

1980an, Pc-aren agerpenarekin, informazioaren trataeran aldaketa somatzen da eta tresna

honen erabilera hezkuntzan sustatzen duten proposamenak bizkortu egiten dira. Lehen

programa esperimentala Espainian, 1986an burutzen da.

IKTek hezkuntza sistemari erronka berriak ezarri dizkiote: ez da soilik teknologikoa, hau da,

ordenagailua ikasgelara eramatea, baizik eta kulturala eta organizazionala eta beraz, eskola

organizazio berria eskatzen du. IKTak “politiken talisman” gisa direla esan zuen Brigeth

Somekh-ek 2000.urtean. Hasieran haurtzarotik IKTekin kontaktua eratzea zen helburua,

ondoren arrail digitala gainditzea, beranduago konpetentzien eskuratzea.

IKTen integraziorako politikak lanpostuen sorrerarako estrategia politikoen partaide bilakatu

dira baita ere. Berriki, IKTen introdukzio helburuek teknifikatutako (e-gobernua, e-

hiritartasuna, e-negozioak) mundu baterako alfabetizazioa bilatzen dute eta ondorioz, botere

publikoek eta hezkuntza botereek ezagutu eta bultzatu behar dituztela gaineratzen dute.

Hezkuntza politika hauek intentzioen formalizazioan hartu dute lan gehiena, baina orokorrean

irakasleak eta ikasleak bere ikaskuntza-prozesuan IKTei ematen ari zatzaizkion erabileran gutxi

erraparatzen diote. Dena den, neoliberalismoak hezkuntza politikei IKTen introdukzio

programen eta hauen erabileraren ebaluazio informeak egiteko betekizuna ezarri die.

2.4. IKTak eskoletan: praktika zuzenen politikak

Hezkuntzan integraturiko IKTen praktika egokien politiken analisi batean jarraian azaldutako

galderak egiten dira:

- Nola sustatu lurraldeek hezkuntzan integratutako IKTen inguruko berrikuntzak; ze

agente eta prozesuak dauden inplikatuta, zein oinarrizko ezagutza erabiltzen den eta

zein prozedimentu eta kriterio erabiltzen diren jasotako emaitzak ebaluatzeko.

- Zein faktorek eragiten duten berrikuntza promoziorako eginiko politiken

eraginkortasunean, bereziki hezkuntzan integratutako IKTen distribuzioan eta

erabileran

- Erabiltzaileen aldetik zein berrikuntza sortzen diren (produkzio berritzailea,

hezkuntzako IKTen erabilera); nola erantzuten du hezkuntza-sistemak berrikuntza

hauen aurrean.

2.5. Ekintzeetatik politikara. IKTeek eskoletan duten presentziari

buruzko ikusmolde europearrak

Politika nazionalen aldean, politika europearrek dimentsio eta sorleku ezberdinak eta ugariak

dituzte: elkarbizitzaren eraikuntza, enpresa-mundua, soziala eta pedagogikoa. Politika hauetan

e-learning eta e-skills (e-gaitasunak) lan mundurako tresna gisa, ongizatea, kulturaren

hedatzea eta e-gobernua bezalako gaien inguruko ardura dago. Beharbada IKTen integrazioari

buruzko politika europearren ebidentzia, IKTak erabiltzen dituzten sareetan jorratzen diren gai

ezberdinetan oinarritutako proiektuen garapenean aurkituko dugu; mobilizazio soziala,

integrazio sozioekonomikoa, sozialki marginatuak dauden kolektiboei indar ematea,

ekopolitikak, turismo berria, ondareak berreskuratzea, hezkuntza zabaldua. Gainera,

irakaslegoaren prestakuntza pertsonala zein eskolaren prestakuntza bilatzen da eta honek, aro

digitalerako oso eskola konpetenteak ditu emaitza gisa.

INFORMAZIO ETA KOMUNIKAZIO TEKNOLOGIETATIK IRAKASKUNTZA

BALIABIDEETARA

1. Mundua aldatuko duen erraminta deskubritzen

Hezkuntzan informatikaren erabileraren aldeko lehenengoetariko programaren sortzaileek

CRIEP (Centro de Recursos de Informática Educativa y Profesional) osatu zuten 80ko

hamarkadan. Garai hartan ordenagailuak erakarpen bisual txikia zuten, eta are erabilera

urriagoa. Dena den, programa hark hauen erabilera hedatzeko ahaleginak egiten hasi

ziren; horretarako irakasleen prestakuntza sustatuz eta gailu teknologikoak hezkuntzan

izandako arazoei irteera ematen lagundu zezaketela sinetsiz. Orduan ere, ebidentea zen

aplikazio teknologikoen garapenak eta eguneroko bizitzan hartzen ari ziren paper geroz eta

orokortuagoak, ezagutza ulertzeko, jasotzeko, sortzeko, trasmititzeko, hedatzeko eta

aplikatzeko izaten ari ziren eta izango zuten garrantzia.

Autoreak dioen bezala, ordenagailua den teknologia biguin/malgu baten eta ondoren

interneten integrazioak, eskolak errepresentatzen duen egitura gogorrean, irakaskuntza

tradizionala eta instituzionalizatua hezkuntza-metodo bakar bezala ulertzearen inguruko

erreflexiora bultzatzen gaitu, hau da, hori ez dela dagoen aukera bakarrera garamatza.

2. IKTen izaera trasformatzailea

Informazio eta Komunikazio Teknologia berriek hiru motatako efektuak dituzte:

- Interes estrukturak aldatzen dituzte: pentsatzen dugun gauzak, alegia

- Sinboloen izaera aldatzen dute: pentsatzeko erabiltzen ditugun gauzak, alegia

- Komunitatearen izatea modifikatzen dute: pentsamendua garatzen den lekua,

alegia

IKTen orokortzeak aldaketa ugariak ekarri ditu hainbat sektoreetan; lan munduan, ekonomian,

munduaren konfigurazioan, informazioaren sektorean, etab.

- Ukaezina da IKTak hor daudela eta hor geratuko direla denbora luzez; mundua

aldatzen ari direla eta kontuan izan behar ditugula hezkuntzaren alorrean.

- IKTak ez dira neutralak, herritar ororen gustukoak ez diren interesez eta balorez josita

dagoen mundu batean garatzen eta erabiltzen ari dira. Etorkizun laburrean pertsona

kopuru handi batek IKTen baliabideetara sartzeko aukera izango ez duen arren,

teknologia hauen eta indarrean dauden praktika politikoen eta ekonomikoen

konbinaketaren bitartez sortutako prozesuak ez dira beti positiboak norbanakoentzat

ezta gizartearentzat.

Hau horrela izanda, ondorengo kuestioak planteatzen dira IKTen inguruan:

- Ikasgeletan ordenagailua introduzitzeko dauden programa espezifikoak dauden arren,

zergatik da hauen presentzia urria edo anekdotikoa lurralde gehienetan?

- Zerk aldatu beharko luke hezkuntza politikan eta irakaskuntza guneetan, irakaslegoa

eta ikaslegoa teknologia hauen zerbitzuetaz onura dadin?

Azken urteotan IKTen aldekoak direnen eta beraz, teknologiek hezkuntza ikusmolde berrien

ekarpena suposatu dutela edota hauen erabilera eraginkorrak aldaketa pedagogiko

garrantzitsura bideratzen gaituztela pentsatzen dutenen eta hezkuntza politikoen eta baita

eskolen baliabide materialen arteko distantzia nagusitzen ari da.

3. IKTak eta hezkuntza

Hezkuntza alorra ez da gainontzeko sistema sozialetatik desberdintzen IKTen eraginari buruz

ari garenean eta ondorioz, IKTen garapenak eta hedapenak eragiten duen kontestu

politikoaren eta ekonomikoaren eragina ere izan du.

Hezkuntzaren historia oraintsua, apurtutako agintzaz josita dago, paperetan geratu diren

helburuez alegia. Teknologien integrazioran jazo diren zailtasunen eta porroten azterketa

egitea baliagarria suertatu daiteke ondorengo saiakerak eraginkorragoak izatea nahi badugu:

- Irakaskuntza-metodologia nagusia eskolan irakaslearen protagonismoan oinarritzen

da: hori dela eta, ikaslegoaren aprendizaia eta dituen hezkuntza-beharrak eskuhartze

pedagogikoaren ardatz nagusi gisa ezartzea zaila suertatzen da. Ezagutza sortzeko eta

errepresentatzeko modu berriak, ebaluatzeko modu alternatiboak, ikaskuntza-

prozesuan komunitateak betetzen duen papera ere alde batera utzitako egoerak eta

ekintzak dira.

Hau horrela izanik, sortzen ari den egoerak ez du ikaslegoa Informazioaren Gizarterako

prestatzen.

4. IKTen hutsune pedagogikoa

Teknologia berrien erabilerak irakaskuntzan aurkitu izan diren arazo ugariri irtenbidea eman

die: espresibitateari edota interakzioari, beste kontzeptu eta gaitasun askoren artean noski,

garrantzia ematen dioten pertsonei, teknologia berriek erantzuna eman dieten arren, oraindik

ere zailtasunak daude eskolan IKTak integratzerakoan. Izan ere, ukaezina da administrazioa eta

baita irakasle asko, teknikak barneratzeko ideiaren alde azaltzen badira ere, ikaskuntza

ulertzeko ikuspegi pertsonalen arabera modifikatzen dituzte; euren sinesmenen erreflexiorako

tarte bat hartu gabe eta irakaskuntza esperientzia berriei ateak itxiz.

IKTak beraz, ikaskuntzan nagusia den ustea indartzeko erabiltzen dira askotan. Uste horren

arabera, irakastea esplikatzea da, ikastea entzutea eta ezagutza testu liburuetan dagoena.

5. IKTetatik haratago: Eskolako trasformazioaren bila

2000.urtean Europear Komisioak ikerketa eta garapen proiekturako deialdia ireki zuen, La

Escuela del mañna deiturikoa, zeinek ondorengoa garatzeko aukera EXPLORAtzeko saiakera

egin zuen:

- Ikaskuntza ingurune zeiharrak eta ikasleen, irakasleen eta komunitatearen arteko

interakzioak sustatuko eta kudeatuko gaitasuna zuten berrikuntza materialak

- Autonomia, sormena, problemen ebazpena eta elkarlana sustatuko luketen lehen

mailako jarduera kognitiboen ikaskuntza

- Urrutiko baliabideetara etxetik edota eskolatik sartzeko aukera handitzea, IKT sinpleen

eta merkeen aplikazioa

School+ proiektua deialdi hartan aurkeztu zen eta baita aukeratu ere. Esan beharra dago

proiektu hark ez zuela eskolen beharretan edota kurrikuluen eta organizazio gaietan

erreparatzen eta ondorioz, lortzen den efektua ondorengoa da: IKTen integrazioak eskoletan

ez ditu ikaskuntza-metodo berriak sustatzen, aurretik existitzen direnak indartu baizik.

Horrela, proiektuaren diseinu garaian honakoan lan egin zen:

- Eskoletan aldaketa pedagogikoa eta teknologikoa sustatzen duen kultura

- Irakaskuntza eremuetan aldaketak eta hobekuntzak zailtzen dituzten limitazioak

gainditzea erraztuko duten alternatibak proposatu

- Hezkuntza eta ikaskuntza birtualerako eremua diseinatu, garatu eta ebaluatu

- Hezkuntza komunitateari, aldaketaren eta eskolaren hobekuntzarako agente gisa,

protagonismoa eskaini

Proiektuaren premisak ondoren azaldutako moduan hitzartu ziren:

- Azaleratu diren IKTen integrazioari eta hezkuntzaren eta ikaskuntzaren inguruko

perspektiba kontenporaneoei helduz, hezkuntzarako eta ikaskuntzarako eremu

birtuala diseinatzea, garatzea eta ebaluatzea. Guzti hau informazioaren gizartean

bizitzeko beharrezkoak diren ezagutzak eta gaitasunak haurrek eskoletan

bereganatzeko aukera izateko.

- Teknologia organizatiboak eta sinbolikoak modu paraleloan garatzea, IKTen hezkuntza-

ikusmolde ugariak ekiditzeko edota eskolen komplexutasunaren ulerkuntza falta.

- Eskola eremuaren birorganizazioa sustatu, eskoletan IKTen erabilerarekin lotutako

gaiak jorratzeko, betiere IKTen integrazioaren eta egokitzapenaren alorretik eta

berauen zeregina ulertuz; hots, aldez aurretik bizitza osoan ikasteko prest dauden

norbanakoak hezitzea.

6. SCHOOL+ proiektuaren emaitzak eta irakaskuntzak

Proiektuaren helburu guztiak behar bezala lortu ziren, bai Europear Komisiorako eta baita

bertan parte hartu zutenen aburuz. Aplikazio prozesuaren emaitza garrantsitzuenak institutu

eta irakaslegoaren ikusmoldeak aldatzeko aurrera eraman ziren estrategien multzoa dira.

Aldaketa horiek aspektu hauen inguruan eman ziren:

- Zer da irakastea XXI.mendean

- Irakaslearen interakzioa

- Irakaslearen eta ikaslearen papera ikaskuntza-prozesuan

- Denbora eta espazioa kudeatzeko modu egokiena

- Zer ulertzen da eskola ezagutza bezala

- Lengoai ezberdinek –testuala, bisuala, audiobisuala, informatikoa, etab. –betetzen

duten papera hezkuntzan, ikaskuntzan eta ezagutzaren sarbidean, etab.

Proiektu honen helburu zailena eskolen trasformazioarena izan da. Izan ere, ekintza honek

denbora gehiago eskatzeaz gain, baliabide gehiago ere eskatzen ditu.

IKTak integratzean, hezkuntza eta ikaskuntza perspektiba berrien inplementazioan aurkitutako

zailtasun nagusienak ondorengoak izan ziren:

- Egungo kurrikuluen espezifikazioak eta mailak

- Administraziotik datozen murrizketak

- Hezkuntzak dituen organizazio eskemak: 45 minutuko saioak

- Espazioaren antolakuntza –ikasle gehiegi, ordenagailuak ez daude eskura

- Irakaslegoaren etengabeko formakuntzak hezkuntza aldaketa eragozten du

- Kurrikuluen eduki disziplinarrak proposamen transdisziplinarrak eta problemetan

oinarritzen den ikaskuntza zailtzen ditu

- Irakaslegoaren motibazio falta metodo berriekin esperimentatzeko

- Irakaslegoak eta ikaslegoak duten autonomia urritasuna

7. IKTak berritze pedagogikoaren motore bihurtzeko zazpi axiomak

Robert McClintock Kolunbiako Unibertsitateko irakaslea denak eskoletan IKTen integrazioa

eman dadin, zazpi axioma hauek bota zituen:

7.1. Infraestruktura teknologiko aproposa

Ezinbestekoa da ikasgela guztiak sare lokalaren (LAN) bitartez BANDA ANCHAra (WAN)

abiadura handiko konexioaz hornituta egotea.

7.2. Medio berrien erabilera ikaskuntza prozesuetan

Eskolek kurrikuluaren aspektu guztietan integratu behar dituzte medio berriak, ikaslego

guztiarentzat.

7.3. Gestioaren ikusmolde konstruktibista

Teknologia berrien erabilera ikasgelan ez da inolaz ere administrazio baten inposaketa izan

behar; gestioaren ikusmolde konstruktibistaren araberako laguntza sistema batena baizik,

irakaslegoaren ekimenen erantzule dena.

7.4. Ikaslegoaren gaitasunetan inbestitzea euren irakaskuntza

erdiesteko

Baliabide teknologikoen erabilera eskolek diseinatu beharko dute, ikaslegoak bere ikaskuntza

jasotzeko gaitasuna izan dezan.

7.5. Irakaskuntza-prozesuaren emaitzak iragartzeko ezintasuna

Hezitzaileek ikasle on batek ikaskuntza esperientzia baten ondoren jasotako ezagutzak

aurresateko duten joera alde batera utzi behar dute.

7.6. “Irakaslearen interakzioa” kontzeptuaren zabaltzea

Ikasgela irakasleak eta ikasleak, euren artean eta adituekin, modu interaktiboan komunikatzen

diren lekua izatera pasako da.

7.7. Pedagogiaren izate zentzuduna zalantzan jartzea

Ezinbestekoa da birpaso sakona egitea “ikasteko adin egoki bat den edo ez” inguruko uste

pedagogikoen alorrean eta baita hezkuntza-prozesuaren funtzionamenduak nolakoa izan

behar duen ideiari buruzkoa.

8. Konklusioa

IKTen erabilerak hezkuntzaren hobekuntza suposatu dadin, gauza ugarik aldatu beharko

lukete. Horietako batzuk irakasleen esku daude; eskolan duten papera eta

errespontsabilitateak ulertzeko ikuspegi berri bat bereganatu beharko baitute. Beste asko

hezitzaileen eskuhartzetik kanpo geratzen dira eta eskola propioaren zuzendaritzan,

Administrazioan edota gizartean bertan kokatzen dira.

HEZKUNTZA-TEKNOLOGIA MUNDU TEKNOLOGIZATU BATEAN

1. Teknologia kontzeptua problematizatzen

Tekonologia kontzeptu gisa azaltzeko, bi definizio orokotzen dira:

a) Aplikatutako ezagutza zientifiko gisa kontsideratua da, ekintzan dagoen ezagutza

alegia.

b) Makinak, gailuak, objektuak bezala ere ulertzen da, zeintzuk ekintza batzuk errazten

diguten edota horiek inoiz eduki ezean, inoiz pentsatutako ekintzak burutzeko

gaitasuna duten.

Azkenaldian, teknologiak arazoei irtenbidea ematen dieten gailu gisa ulertuak izan direnez,

bigarren definizioa da hedatuena. Hala ere, aproximazio hau mugatzailea da eta hori larria da

hezkuntzarako, jarraian azaltzen diren arrazoiengatik:

- Urteen poderioz hezkuntzaren inguruan indarrean egon diren ikuskerek sortu dituzten

egiteko moduak, jakintza errepertorio eta botere espazioak edozein berritze nahiaren

aurrean erresistentzia elementu gisa jokatzen dute. Ikuskera horien analisia eta

demolizioa ekiditen du aproximazio mugatzaile honek.

- Edozein teknologia berriren erabilerak hobekuntza eta berritzea dakartzalaren ideia

sustatzen du; hots, ilusionismo teknologikoa.

- Gailu ez modernoetan oinarritzen diren hezkuntza proposamenak ez daude bizitza,

eta bertan inplikaturik dauden norbanakoen ekintzak eta pentsamenduak modu

garrantzitsuan konfiguratzen dituzten dimentsio teknologikoaz hornituta.

1.1. Zatiketak eztabaidagai

Historian zehar, Teknologia honela definitua izan da:

- Giza arazoei irtenbidea emateko esfortzuak. Simon (1983): Teknologia disziplina

arrazional bat da, zientifikoki determinatutako legeen aplikazioaren bitartez, natura

fisikoaren gain giza espeziearen dominazioa ziurtatzeko diseinatua.

- McDermott (1981): giza-talde handien eta makinen kontrola eragiten duten sistema

arrazionalizatuak dira, zeina organizatutako jerarkia baten bidez teknologikoki

HABILak diren taldeek eragiten duten.

- Admiral Hymann: teknologia ekintza da, pentsamendua zientzia da aldiz.

- Alvarez eta beste batzuk: Teknologia zientzien emaitzen aplikazioa da.

1.2. Teknologiaren lau irudiak

- Teknologia artefaktualak: hauen dimentsio objektualak unitate identifikagarria

ematen die, elementu materialetaz osatua, zeintzuk espazio bat hartzen duten eta

gizakiarenganako independentzia dute euren aktibitateak burutzeko.

- Teknologia organizatiboak: ukituezinak dira. Denbora materializatuan zentratzen diren

keinuen sekuentziazio teknikak dira eta gizakien ekintzarako arauak ezartzen dituzte.

- Teknologia sinbolikoak: zeinuen, sinboloen, erritualen, errepresentazio geometrikoen

eta topografikoen bitartez identifikatzen dira. Errepresentazio eta eraikitze teknikak

dira. Osagai errealak zeinuz ordezkatuz, gauzak erreproduzitzen dituzte eta

alderantziz.

- Bioteknologiak: hauen elementu nagusiak bizitza biologikoan eragina du, produktu bat

hautatzen edo sortzen lehenik eta ondoren, bizirik mantenduz; horretarako,

gainontzeko mundu naturaletik babestuz.

Alvarezek eta beste batzuek egindako proposamen hau kontuan hartzeak, hezkuntza

problemen eta hauek konpontzeko irtenbide egokien ulermen sakonagoan lagundu dakiguke:

- Teknologia artefaktualaren irudiak Hezkuntza Teknologien perspetktiban kokatzea

lagunduko digu, hau da, IKTen garapenak sortu dituen baliabide ezberdinen

erabileran. Ikusmolde hau, Didaktikaren alorreko ikasgaiekin, Hezkuntza

Organizazioarekin, Ikaskuntzaren Psikologiarekin, etab.osagarritzen da.

- Bigarren irudiak, teknologiaren nozio artefaktuala hartzen lagunduko digu, ikuskera

bakunetan edo mugatuetan erori gabe.

- Teknologia sinbolikoen irudiak IKTek erabiltzen dituzten lengoaien eta sinboloen

ezaugarrien analisia aberastea ahalbidetzen dute, alfabetizazio anitzaren dimentsioan

murgiltzen gaituzten bitartean. Bestalde, hezkuntza zentroen tradizio kultural luzean

ezarritako hartu-emanetan burutu izan diren erritualen zentzuaren analisirako aukera

ere ematen dute.

- Bioteknologiaren irudiak hainbatetan kontuan hartzen ez dugun jokabidearen eta

ikaskuntzaren dimentsio biologikoa aintzakotzat hartzeko aukera mahaigaineratzen

du.

2. Hezkuntzaren Teknologia deseraikitzen

Hezkuntzaren historian, Hezkuntzaren Teknologia terminopean multzokatzen diren

kontzeptuen eta perspektiben agerpena XX.mende hasieran kokatzen da Estatu Batuetan.

Ikaskuntza alor eta disziplina akademiko gisa ulertzea ere bertan eman zen 40ko hamarkadatik

aurrera. Lehen erreferentzia, elementu audiobisualetan oinarritutako espezialista

militarrentzat diseinatutako kurtsoetan agertu zen, zeintzuk Bigarren Mundu Gerran ematen

ziren eskolak ziren. Dena den, lehen agerpenen eta definizioen inguruko ikuspegiak nahiko

ezberdinak dira. Nabarmentzekoa da EEBBetako Association for Educational Communication

and Technology (1977) izeneko asoziazioak Hezkuntza Teknologiak definizio konplexua

eskatzen duen kontzeptu multifazetikoa dela ulertuz, 16 zatitan banatutako definizioa

argitaratu zuen. Zatien multzoa osotasunean hartu behar dela ohartarazten du, izan ere,

horietako bakoitzak ez du zentzurik banaka aztertuz gero:

1. Hezkuntza Teknologia giza-ikaskuntzako edozein aspekturekin erlazioa duen

problemen analisirako eta horiei irtenbidea emateko soluzioen diseinua, praktikan

jartzea, ebaluatzea eta administratzea helburu duen eta, pertsonak, prozedurak,

ideiak, tresnak eta organizazioak inplikatzen dituen prozesu konplexu eta integratua

da.

2. Sarri konfunditzen da HT “teknologia hezkuntzan” kontzeptuarekin eta azken honek

instituzioaren funtzionamenduan zerikusia duten prozesuetan teknologiaren

aplikazioari erreferentzia egiten diolarik.

3. HT irakaskuntza teknologiarekin ere nahasten da, hauxe HTren azpisistema delarik.

4. HTaren definizioak teoria bat osatzen du ondorengo arrazoiengatik: fenomeno baten

existentzia, esplikazioa, laburpena, orientazioa, sistematizazioa, hutsaren

identifikazioa, ikerkuntzarako estrategien sorkuntza, predikzioa eta printzipio bat edo

batzuen multzoa dituelako.

5. HTk teknika intelektual bakarra dauka

6. HTk aplikazio praktikoak ditu.

7. HTk formakuntzara eta akreditaziora zuzendutako orientabideak ditu.

8. HTk garapenerako eta martxan jartzeko beharrezkoak diren gidaritza ekintzak ditu

9. HTk asoziazio eta komunikazio profesionala du

10. HTa ogibide gisa aitortzea da bere asoziazio profesionalaren bitartez eta burutzen

dituen ekintzak direla eta.

11. Kontestu sozialean eragina du

12. Hezkuntza alorrean eragiten du bere osotasunean. Erlazio igualitarioa eta

kooperatiboa defendatzen ditu

13. HT ikaskuntzarekin erlazioa duten arazoen identifikazioarekin eta horien irtenbideekin

loturik dagoen teoria bat da.

14. HT alorrean deskribatutako jarduerak burutzen dituzten pertsonek, honen alorreko

partaide dira.

15. HT ogibidearen partaide dira honen alorrean lan egiteko definiturik dauden kriterioak

betetzen dituzten pertsonak

16. HT kontzeptua guztiz integratzailea da. Profesional guztientzat komuna den markoa

eskaintzen du, alorreko zein aspektutan lan egiten duten erreparatu gabe.

Davies-ek (1996) hiru HT moten arteko distintzioa egiten du:

- TE bat: euskarri fisikoaren aproximazioan oinarritzen da, gailurrean hezkuntza

laguntzen (bitartekarien) garrantzia jartzen duelarik.

- TE bi: oinarri logikoaren aproximazioan oinarritzen da, gailurrean ikaskuntzarako

laguntzen garrantzia jartzen duelarik.

- TE hiru: aurreko bi aproximazioen konbinaketa da. Garapen sistematikoa

deuseztatzen du, jokatzeko modu bakar gisa; prozedura metodikoen multzo baten

aldeko apustua eginez, zeintzuk ikaskuntza prozesuan oinarritzen diren eta ez soilik

emaitzetan.

3. Hezkuntza Teknologien ekarpenak

3.1. HT aparatologia gisa

Perspektiba honetatik, aurrera eramandako ikerketek eta aplikazioek, irakaskuntza-

prozesuetan erabilitako teknologiek betetzen duten paperaren gain eta baita ikerketa

kontzeptuaren gain, ondorengoari eman diote bidea:

- Sozializaziorako unibertsoa osatzen duen eta kognizioa modelatzen duten biltegiratze

sostengu ezberdinen, informazioaren tratamenduaren eta sarbidearen garrantzia

kontsideratzea irakaskuntza formalean.

- Sujetuaren garapen integrala, autonomia intelektuala eta honek bizitzea tokatu zaion

munduari zentzua emateko gaitasuna izatea nahi bada, baliabide multzo

dibertsifikatua erabiltzeko beharra dago irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuetan.

Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologia bakar bat ere ez da gai, bere kabuz

giza gaitasunen garapenean eskuhartzeko.

- Indibiduoek teknologiekin izaten dituzten interakzioen ikerketaren fokoa birkokatu

egin behar da eta hortaz, ikaskuntza eta irakaskuntza prozesueei egiten dieten

ekarpenen zentzua eta baita bertan betetzen duten papera ere.

- Teknologiek ikaskuntza eta irakaskuntza prozesuetan duten influentzia hauen

erabilera sistemikoaren kontestuan soilik ikertu daitekela ebidentzian jartzea.

-

3.2. HT irakaskuntza-zientzia gisa

Perspektiba honetatik, aurrera eramandako ikerketek eta garapenek, jarraian azaltzen diren

ateak irekitzeko bidea eraiki dute:

- Helburuen araberako irakaskuntza planifikazioa egitearen garrantzia nabarmendu

dute.

- Irakaskuntza materialen balioa, ikaskuntzaren bitartekari gisa eta planifikazio

prozesuaren, martxan jartzearen eta kurrikuluaren ebaluazioaren zati konsustantzial

gisa ukertzearen ideia berreskuratu izana.

- Ikasleak ikaskuntzarako duen predisposizioaren garrantziaren eta berau inhibitzeko

edota sustatzeko irakaskuntza prozesuak betetzen duen paperaren ebidentziak

azaldu.

- Ebaluazioa ikaskuntza eta irakaskuntza prozesuaren zati konsustantzial gisa

konfiguratzea, eta ez zigor-neurri bezala. Hau da, ikaslea bere garapenaz informatzeko

ezinbesteko elementu gisa.

3.3. Teknologiak hezkuntzaren konplexutasuna deuseztatzen

duenean

IKTak gure interesen estruktura desordenatzen ari dira, eta honek norbanakoarentzat

garrantzia edo premia duenaren eta ez duenaren artean alterazioak sorrarazteaz gain, botere

erlazioak ere konfiguratzen ditu. Bestalde, jasotzen ditugun estimulu berrien kopurua handitu

dute kopuru masiboetan eta azkenik, komunitatearen natura modifikatzeaz ere arduratzen

dira; hau da, pentsamendua garatzen deneko zonaldea, lekua.

3.4. Hezkuntzaren Teknologia IKTekin gainjartzen denean

Hezkuntzaren alorrean HT IKTen erabilerara mugatzeak dakartzan arriskuak:

- Perspektiba historikoaren galera

- Kontestuaren beharra

- Mugatzea

- Amaigabeko porrota

- Antsietate teknologikoa

4. Konklusio modura

Azken urteotan, teknologia digitalen garapenak hezitzaileen interesa gaur egun hezkuntzak

dituen erronkak betetzera bideratu du. Honen aurrean, ikerlari ugari IKTek gizartean duten

omnipresentziaren aurrean lilura azaltzeaz gain, berauen inguruko analisia eta informazio-

jasotzea burutzen ari dira; izan ere, Hezkuntza Teknologien inguruan izandako desinformazioa

dela eta, gaur egun hedatuta dagoen definizioa ez da zuzena eta honek hezkuntzan arazoak

ekarri dituela frogatu izan da.

5. Proposatutako jarduerak 1. Teknologiarekin duzun erlazioa ikertu ezazu.

2. Zure hezkuntza-esperientzia birsortu ezazu.

3. Etorkizuna nola imajinatzen duzu? Egizu zure pentsamenduan dagoen etorkizun

horren eskema sinple bat.

ESKOLA 2.0 – ETIKETA BAT BAINO GEHIAGO?

1. Sortu ezinean, adoptatu

Hezkuntza arazoei irtenbideak emateko erraminten sorrera ezinezkoa bihurtu da gurean; izan

ere, hezkuntza ikerketari oso gutxi eskaintzen zaio, hezkuntza berritzeko aurrera eramaten

diren proiektuek jasotzen dituzten laguntzak eskasak dira eta horretaz gain, hezkuntza

problemen soluzioa kudeatzeko eta ikertzeko teknologien garapenerako guneak ez dira

existitzen!

Gauzak horrela, hezkuntzaren alorretik kanpo sortutako garapen teknologikoak eskoletan

sartzen dira. Honen adibide gertukoena “Web 2.0” deituriko gunea modelotzat hartuz, “Eskola

2.0” sortu da.

2. Zer inplikatzen du 2.0 kontzeptuak?

Web 2.0 ren inguruan egin zen lehen kongresuak 2004an izan zuen leku. John Battelle eta Tim

O’Reillyk honela definitu zuten: aplikazio informatikoak ordenagailuan ez ezik, gune honetan

bertan garatzen direneko plataforma da. Hau karakterizatzen duten faktoreak ondorengoak

dira:

- Informazioa konpartitzea errazten duten duten baliabide desberdinen bitartez

interakzioa lortzen da

- Interoperabilitatea

- Erabiltzailean ardatza jartzen duen diseinua

- Horien adibide dira: web komunitateak, web zerbitzuak, web aplikazioak, sare sozialen

zerbitzuak, bideoen alojamendurako zerbitzuak, wikiak, blogak, mashups eta

folcsonomiak.

- Erabiltzaileei interakziorako bidea ematen die eta gunean modifikazioak egiteko

aukera

Derrigorrezko Hezkuntzan martxan dagoen ikerketa baten buruketarako, zenbait ikasleei

galdetu zitzaizkien ea zein zen teknologien erabilera extentsibo eta intentsiboaren inguruan

zuten ikuspuntuarekin erlazioa gordetzen zutenak. Emaitzak aztertuz zera ondorioztatu

daiteke:

- Denbora galtzea eragiten dietela uste dute

- Interneten jasotako informazioaren egiazkotasunaren deskonfidantza dute

- Burutzen dituzten ikerketa lan gehienetan “kopiatu eta itsastsi”ren teknika erabiltzen

dute, esku idazketarekin lantzen diren alderdi kognitiboak eta motoreak alde batera

utziz, eta sormena landu gabe.

- IKTen erabilerak formakuntza hobegoa jasotzearen ukapena dakar.

2.0 kontzeptuaren ezarpenaren aldekoak direnek ordea, eskolako edukiak eta formak

birsortzeko eta baita tradizionalki irakaslegoari eta ikaslegoari atxikitu izan zaizkion paperen

aldaketarako bidea ikusten dute 2.0rekin. Eskola 2.0k behar duena hezkuntza politiken

erantzuleak dira, eta ikasteko moduetan jazotzen ari diren aldaketak ulertzeko gai diren

familien eta hezitzaileen premia du. Baina honen guztiaren gain, irakasten ari diren bitartean

ikasteko ahalmena duten eta ikaslegoari bizi den mundu konplexuari zentzua ematen

lagunduko dion ikaskuntza prozesu sutsuak emateko prest dagoen tutore, errazkari, hezitzaile,

irakasle…ak.

3. Politikariak leloen eta prentsa titularren beharrean

José Luis Rodríguez Zapaterok 2009.eko irailean Eskola 2.0ren jaiotza ezagutzera eman zuen.

Bere diskurtsoaren ondoren iraultza bat jazo zen eta aldeko zein kontrako jarrerak agertu ziren

arren, berri honen aurrean gizarteak izan zuen erantzun nagusia ezjakintasunarena zen,

desubikatuak agertu ziren hiritar gehienak; izan ere, informazio eskasiak karakterizatzen zuen

notizi hura:

Edukien birdefinizioa non da? Non dago ikaslearen, zein irakaslearen, autoria? 2.0

denominazioaren erabilera legitimora eramango gintuen salto kualitatiboa non dago?

Erramintak hedatzea ideiak hedatzea baino errazagoa da, Herbert Simonek esan zuen antzera.

Baina badirudi errazagoa dela lelo politiko bat sortzea, hezkuntza trasformatzea eta hobetzea

baino

MEDIO ETA ERREKURTSO TEKNOLOGIKOEN ORGANIZAZIOA

HEZKUNTZAN

1. Sarrera

Hezkuntza-sistema modernoek, beren administrazioek diseinatutako hezkuntza politiken

bitartez, IKTak eskoletan integratzea, hezkuntzaren-ardatza ikaslegoa deneko metodologia

lortzeko katalizatzaile gisa joka dezakela kontsideratzen dute. Horien ikuspegia jarraituz, IKTak

hezkuntza aldaketaren ahalbidetzaileak dira.

Baina errealitatea oso ezberdina da; izan ere, IKTen integrazioa eskoletan eraginkorra izan

dadin ezinbestekoa da hezkuntza instituzioetako organizazio moduetan aldaketak egotea.

Berritzeguneetan ikasgela bakoitzeko irakasle bakarra egotearen ideia tradizionala aldatzen

eta kolaborazioan oinarritutako irakasle-ekipo konplexuagoengatik ordezkatzen ari da.

Organizazio aldaketarako hartu diren neurri hauek irakaslegoaren profesionalizazio maila

altuagoa eskatzen dute, noski.

Hezkuntza guneak ikasten duten organizazioak izan behar dute, aldaketa teknologikoari

erantzuteko eta teknologia berriengandik onurak lortzeko ahalmenak karakterizatu behar ditu.

Beharrezkoak diren baliabideak eskura baditugu, erlatiboki erraza suertatuko da IKTen

sarrerarekin, eskoletako infraestruktura teknologikoak eraldatzea.

Konplexutasun handiagoa du aldiz, irakasleen eta ikasleen hezkuntza praktika eta helburuetan

aldaketak eragiteak. Hala eta guztiz ere, erronka honen lorpena ez da inolaz ere subestimatua

izan behar zeren beste sektore batzuekin –zerbitzuena, industriarena –alderatzen badugu,

hezkuntza sistemak aldaketen aurrean izan duen erantzuna beti izan baita motelagoa.

Ezinbestekoa da eskoletako zuzendaritza-taldeek IKTen integrazioak berarekin ekarriko

dituzten efektuak modu sakonean ezagutzea, metodologia eta baliabide didaktikoetan

aldaketak eskatuko dituztelako batetik eta bestetik, eskolako espazio eta denbora banaketak

eraldatzeko beharra ere ekarriko dute beraiekin batera. Horretaz gain, alfabetizazio digitalak

irakaslegoarentzat eta ikaslegoarentzat izango duen garrantziaz ohartu beharko dute baita ere

eta nola ez, honek guztiak eskolaren hobekuntzan nola hartuko duen parte.

Kurrikulu berrikuntzak eta gestio akademikoak elkarren ondoan egiten dute aurrera eta elkar

laguntzen dira.

2. IKTen organizazio moduak hezkuntzan

Sharan et. al. (1999) hezkuntza organizazio ezberdineko hiru modu deskribatu zituzten:

BUROKRATIKOA SISTEMA SOZIALA KOMUNITATEA

Baloreak Eraginkortasuna, kontrola eta superbisioa, maiztasuna.

Holistikoa. Erlazionaturiko elementuen konplexutasuna

Balore komun eta konpartituak

Organizazioa Ezpezializazioa Disziplinen integrazioa. Kooperazioa.

Disziplinen integrazioa. Kooperazioa

Ikuskera Definituriko hierarkia. Irakasle bat, ikasgela bat, irakasgai bat. Disziplina kurrikulua. Programazio uniformea

Problemen irtenbideak epe luze eta laburrean. Lan egiteko ekipoak, proiektuko. Kurrikulu transdisziplinarra. Interakzioa eta feedback-a

Ardura konpartitua

Teknologia Perspektiba tekniko-instrumentala

Perspektiba komunikatiboa eta didaktiko-kurrikularra

Ikaskuntza sareak

Garapen aukerak Aldaketara ez eroalea Aldaketara irekia Pro-aktiboa

Hezkuntza organizazioaren lau elementu azaltzen dira ondorengo eskeman:

Hezkuntza Zentroa

Zuzendaritza

taldea 1

2 2 Ikaslegoa, irakaslegoa, ezagutzak, baliabideak…

4

4Hezkuntza gestiorako

erlazio horizontalak

3Administrazioarekin erlazio

bertikalak

2Hezkuntza Zentroaren

barneko gestioa

1 Konpètentzia organizatiboak

3

4 Komunitatea

Gurasoak

Hezkuntza Administrazio Zentrala/ Autonomikoa

Beste hezkuntza

zentroak

Organizazioak

Telemek (1996) eskoletako ezagutza gestionatzeko sistema baten garapenerako estruktura bat

definitu zuen, zeina bost elementuez osatuta zegoen: teknikoak, estrukturalak, psikologikoak,

helburu eta balioak, eta organizaziozkoak edo gestiozkoak.

Housek (1979) ordea, hezkuntza aldaketaren inguruko hiru perspektiba kontsideratu zituen:

teknologikoa –ikuspuntu arrazionala gainartzen du eta hezkuntza ekintza orok logika bat

jarraitzen duela kontsideratzen du-, politikoa –aldaketak gatazka politikoa eragiten du

nahitaez- eta kulturala –ikuskera honek begirada eskaintzen dio berrikuntzak ematen diren

kontestu sozialari.

2.1. Adopzio Teknologikoaren eredua

2.2. Integrazio eredu Katalitikoa

2.3. Integrazio Kulturalaren eredua

Ondorengo taulan hezkuntza zentro batzuek, IKTen integrazioa eman dadin, bereganatu

dituzten organizazio MODELOak jasotzen dira:

EREDU ORGANIZATIBOAK EZAUGARRIAK

Adopzio teknologikoaren eredua

Ez dago hezkuntza zentroaren ikuskera eta helburua argi eta garbi definitzen duten eskola edo kultura

usadiorik.

Irakaskuntzaren eraginkortasunean egondako hobekuntzak eta ikasleen IKT konpetentzien

barneratzea hezkuntza zentroetan IKTen integrazioa eman dadin bete beharreko ekintza nagusi gisa ulertuak

dira.

Zuzendaritza taldea da aldaketa agente nagusia Maiz IKT konpetentziak eskuratzeko helmuga

espezifikoak ezartzen dira, ikasgelan zuzenki ebaluatuak izan daitezkeenak.

Katalitiko integrazio eredua

Bisioa duen lidergoa eta zentroa erreforma jarraia egitera konprometitzen duen hezkuntza proiektu bat ditu. Prozesu honetan irakaslegoaren partehartzeak, ikaskuntza komunitate bateko kide bihurtzen ditu.

IKTen erabilera deliberatua da eta zentroaren hezkuntza proiektuarekiko koherentea den

kurrikuluaren zati integrala izateko diseinaturik dago. Zuzendaritza taldea ikuspegi oso argia duen aldaketaren

klabea da. Garapen estrategikorako plana du, zeina irakaslegoaren formakuntza profesionalean oinarritzen

den berrikuntza didaktikorako eta kurrikulua zentroaren kontestura adaptatzea lortzeko.

Integrazio kulturalaren eredua

Ikaslegoarentzat onuragarria den tradizio indartsua du hezkuntza zentro bezala. Izan ere, honek hezkuntzaren

ikuspegi partikularra ematen dio.

Hezkuntza organizazioa ongi banatuta dago; zentroaren esperientzian eta erlazio intergenerazional egoki batean

oinarritzen da

Potentzialitate indibidualak, autoikaskuntza eta etengabeko ikaskuntza jasotzeko gaitasunean

oinarritutako garapen maximoak sustatzen dira

IKTak ikasleen eta irakasleen etengabeko hobekuntzarako erraminta gisa ulertzen dira.

2.4. IKTek ikaskuntza-komunitateen eraikuntzan duten papera

Hezkuntza lidergoari dagokionean, XXI.mendeko eskolen konplexutasunarekin bat datozen lau

estilo ezberdin defini daitezke:

- Lider instruktiboa: eredu papera betetzen du, hezkuntza proiektua eta proiektu

kurrikularra koordinatzen ditu, garapen profesionala sustatzen du, ikaslegoaren

errendimendu akademikoaren kontrola gauzatzen du eta aprendizaia-ingurune

ordenatua eta gatazka larririk gabea mantentzen ditu.

- Lider trasformatzailea: hezkuntza zentroaren hobekuntza sustatzen du eta kooperazio

eta garapen profesionalaren bitartez honen berrikuntza eta problemen irtenbideetan

eraginkortasuna.

- Lider integratzailea: langilegoaren, hezkuntza jardueraren eta baliabide ekonomikoen

gestioen bisioak konbinatzen ditu, eskolaren helburua etengabeko hobekuntzari

zuzenduz.

- Lider kooperatzailea: Hezkuntza zentro guztiaren partaideek konpartitzen duten

ardura gisa ulertzen da lidergoa. Gestio erantzunkizunak gainartzeko ahalmena duen

irakaslegoak garatzen du –aprendizaien organizazioa, klaustroko partaideen arteko

kooperazioa, bisioaren garapena, garapen profesionala, motibazioa eta

errekonozimendua, prozeduren estandarizazioa eta aldaketaren kontrola.

Hezkuntza zentro orok elaboratu beharko luke hiru esparruetara zuzenduta dagoen IKTen

Integraziorako Proiektua:

a) IKTak zentroaren proiektu kurrikularrean ezarritakoarekin koherenteak diren baliabide

didaktiko gisa.

b) IKTak hezkuntza komunitatea osatzen duten kideen arteko komunikazio tresna gisa.

c) IKTak eskola zentruaren organizaziorako, gestiorako eta administraziorako baliabide

gisa.

Egungo egoera politikoa, ekonomikoa, soziala eta kulturala ez da egokiena hezkuntza

berrikuntza eman dadin. Gainera, inork ez ditu hemen goian aipatutako lidergo ardurak

gainartu nahi eta beharrezkoa den prestakuntza duen jendearen ugaritasuna ematen ari den

arren, oraindik ere ez dago eskoletan ematen ari den teknologien integrazioari aurre egiteko

profesionalki konpetentea suertatuko den irakasle gehiegi.

Dena den, egoera hau normala da aldaketak unero ematen ari direlako; askoren ustetan

aldaketarekiko konpromezua erakusteak balio handiagoa izateaz gain, jada ezinbestekoa

bihurtu da. Eta, zerbaitekiko konprometitzeko, horri buruz jakintza minimoak edukitzea ere

nahitaezkoa da.

Berritze esperientzia gehienetan nabaria izan den ausentzia nagusia programen ebaluazioa

izan da. Nabarmentzekoa da ikerketa pedagogikoaren emaitzak ezinbestekoak direla

etorkizuneko hezkuntza politikak sor daitezen IKTen esparruan.

Ondorengo eskemak berrikuntza jarduera jakin batzuk ditu erakusgai, IKTen introdukzioari

esker eta baita hezkuntza ereduaren transformazioari esker nola ez, garatuak izan direnak.

Horretaz gain berrikuntza jarduera hauek egiteko garaian IKTek bete dezaketen rol-a

plasmatzen da eta aldaketa organizatiboek hezkuntza praktiketan eta IKTen erabilera

didaktikoetan duten eragina azpimarratzen da. Bi azken ekintza hauek eskola zentruaren

gestioan eta organizazioan ere eragina dute. Hezkuntza eredu berriaren hiru ardatzak: IKT –

Berrikuntza – Organizazioa (European Comission, 2004:53 artikulutik moldatua)

Lanaren organizazioa eta kooperazioa estrategiak eta proiektuak

Garapen profesionala Eskola kultura

Organizazio eredua Ekonomia

Arkitektura Rol-en aldaketa

Ebaluazio modu berriak Ikaskuntzarako material digitalak

Kanpo agenteekin kolaborazioa Esperimentazioa

Beste instituzio batzuen inplikazioa Ikaskuntzen indibidualizazioa

Ikaskuntza propioen ardura Ezagutzen eraikuntza

IKTak komunikazio gisa IKTak ikaskuntza esparruen arteko konexio gisa

IKTak estruktura gisa IKTak informazio-iturri gisa

IKTak simulatzaile gisa IKTak erraminta gisa

IKTak konpartitutako material gisa IKTak feedback gisa

IKTak bitartekari gisa IKTak errekurtso instruktibo gisa

ALDAKETA

ORGANIZATIBOAK IKTen PAPERA

HEZKUNTZA BERRIKUNTZA

“Ikasten duten Organizazioak” (IO) organulu dinamiko batek izan beharko lukeenaren bisioa

ematea bilatzen du. IO bat, beraz, euren gaitasunak modu kolektibo batean sakontzeko eta

eurak baliotsuak kontsideratzen dituzten emaitzak lortzeko elkarlanean aritzeagatik

nabarmentzen den pertsona kopuru batek osatzen duen taldea da. Kontzeptu honi lotuta

agertzen zaigu Ikaskuntza Organizazionala, zein organizazio batek ezagutza, habilitate, jarrera

eta balore berriak eskuratzen eta erabiltzen dituen prozesu gisa definitzen den. Aprendizaia

Organizazionalaren lau dimentsioak ondorengoak dira:

a) Konfidantza eta kolaborazio giroa, eskola kulturak elkarlanaren, komunikazio irekiaren

eta partekatutako informazioaren alde azaltzen duen graduaren arabera neurtzen

dena.

b) Iniziatibak eta arriskuak hartzea, zuzendaritza taldeek eta organizazio estrukturek

esperimentazioa sustatzearen eta irakaslegoari erabakiak hartzeko askatasuna

eskaintzearen eta ondoren horien balorazioa eta ordaina ematearen graduaren

arabera neurtzen direnak.

c) Partekatu egiten den eta kontrola duen zeregina, irakasleak eskolaren

funtzionamenduak inplikatzen dituen aspektu guztietan parte hartzen duten graduan

ikuskorra.

d) Garapen profesionala, irakaslegoak garatzen dituen praktika egokien eta bere

formakuntzari eskaintzen dion denboraren graduaren bitartez neurtua.

Sengek (2006) bere liburu ezagun batean proposatzen ditu pentsamendu sistemikoaren lege

batzuk, organizazio inteligentea RIGENtzen dutenak eta IKTen integrazioa kudeatu behar duten

hezkuntza zentroetan kontuan hartu beharko direnak:

a) Egungo problemek, iraganean emandako irtenbide okerren deribazioa dira. Hezkuntza

Teknologiak historian zehar izan dituzten gorabeherek erakusten diguten bezala, nahiz

eta betidanik teknologia berri guztiei hezkuntza potentzialitateak ezarri izan zaizkien,

hauek ez dira behin ere hezkuntza sistemetan osotasunez integratu.

b) Presioa ezarriz gero, are handiagoa da sistemak ezartzen duen indarra.

c) Jarrerak hobetu egiten du, okertu baino lehenago. Askotan arazo bati aurre egiteko

eraginkorra suertatzen den irtenbide batek epe laburreko hobekuntza eskaintzen du,

zein denboraren poderioz berriro agertzen den edo larriagoa den arazo bat sortzen

den.

d) Bide errazak toki berdinera darama. Oinarrizko arazoak bertan jarraitzen duten edo

larriago bihurtzen doazen bitartean, ezagunak diren irtenbideen aplikazioan

insistentzia izatea ez da eraginkorra.

e) Gaitza baino okerragoa izan daiteke konponbidea. Arazo bati irtenbide errazena edo

ezagunena ematea ezeraginkorra izateaz gain, arriskutsua den eta menpekotasuna

sorrarazten duen praktika da.

f) Bizkorrena motelena da. IKTen integrazioa burutzen ari den eskolak prozesua motel

egin behar du hauen asimilazioa egoteko denbora emanaz.

g) Kausa eta efektua ez daude gertu espazioan eta denboran. Adibidez, irakaslegoaren

formakuntzan arazo bat badago, horren kausa formakuntza planetan eta programetan

arakatzen dugu; errealitatea guztiok fenomeno hau errepikatzeko dugun joeratik

urrun dagoen arren.

h) Aldaketa txikiek, emaitza handiak eragin ditzakete. Bere horretan denbora luzez

mantentzen diren zonaldeak ordea, ebidentzia gutxien dutenak dira gehienetan.

Pentsamolde sistemikoak ekintza sinpleek eta ongi planifikatuek, maiz epe luzeko

hobekuntza esanguratsuak dituzte ondoriotzat.

i) Aparenteki kontrajartzen diren bi helmuga ezberdin lortzea posible da. Honekin erlazio

zuzena duten dilema ugariren agerkuntza pentsamendu estatikoaren ondorio gisa da.

Normalean, zerbait ulertzeko dugun moduaren kontzeptzioa osatzen duten ideiak

modu independentean aztertzen ditugu. Horrela, bi ideia aldekoak izan daitezke eta

beste bi kontrakoak adibidez. Hala ere, ideia horiek osotasunean aztertuko bagenitu,

seguraski beraien arteko loturak existitzen direla ohartuko ginateke.

j) Elefante bat erdibitzeak ez ditu bi elefante txiki sortuko. Sistemek integritatea dute,

eta euren izaera osotasunaren menpe dago.

k) Ez da errurik. Pentsokera sistemikoak kanpoko elementurik ez dagoela frogatzen du;

guk geuk eta gure arazoak sortu dituzten kausek sistema bakarra osatzen dugu.

2.5. Ezagutzaren gestioa ikaskuntzaren gizartean

Hezkuntza zentruek bere memoria organizatiboan gordetako SABER HACERa errekuperatzea

eta erabiltzea ahalbidetzen dizkien estrukturatutako eta organizatutako prozesuen gabetasuna

dute. Memoria organizatiboa hezkuntza instituzio batek denboran zehar aurrera eramaten

duen ulerkuntza kolektiboa da, zeinak eskola batek ikasteko duen gaitasunean laguntzen duen.

Beraz, instituzioaren identitatearen parte bilakatzen da eta dokumentuetan, ekintza

prozeduretan, erlazio sozialen kudeaketa ereduetan, elementu arkitektonikoen eta baliabide

didaktikoen distribuzio espazialetan eta kideen esperientzietan zein partekatutako

pertzepzioetan materializatzen da. Horrexegatik, memoria organizatiboa informazioaren

kodifikazio prozesuarekin erlazionaturik dago. (Bolivar, 2000).

IKTek hezkuntza zentro ezberdinak konektatzeko erraminta gisa funtziona ditzakete eta

informazioaren elkartruke azkarrerako aukerak eskaintzen dituzte baita ere. Interesgarria

suertatuko litzateke, aurretik aipatutako erraztasunez gain, alternatiba berriak integratuko

balituzte; hala nola, irakaslegoaren ezagutzak eta formakuntza profesionalak sortzeko,

konpartitzeko eta hedatzeko aukera egotea. Izan ere, estrategia organizatibo hierarkizatuetan

ematen diren defizientziei amaiera emateko bide egokia litzake ekipoetan oinarritutako

estrukturak gureganatzea, non taldeko pertsona ororen ekintza ezinbestekoa den eta beraz,

partaidetza aktiboa den.

Simpson et.al (2005) IKTen integraziorako proiektuak aurrera daramatzaten eskoletan

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako irakasle batzuen jarrerak definitzen dituzte:

- IKTeetan eta hezkuntzan espezializatutako informazioarekiko interes maila baxua.

- Aurrez aurreko topaketak informazio berriaren eta ezagutzen difusiorako mekanismo

nagusi bezala.

- Erabaki akademikoak departamentuko zuzendariaren esku uztea

- Departamentuen iragazgaitasuna.

- Irakasleak autonomia gradu altua erakusten du egokitzen zaizkion erabakiak modu

indibidualean hartzeko

- Beste lankide batzuekin edota zuzendaritza taldearekin, bere irakaskuntza funtzioa

oinarritzen duten administrazio estrukturetatik haratago lanean aritzeko konpromezu

falta

Jarrera hauek, irakaslegoari IKTen inguruan existitzen diren ideia berritzaileetara sarbide

zuzena ekiditzeaz gain, berauek ezagutzaren gizartearekin batera sortu diren hezkuntza

beharretara egokituko den estrategia berritzaile ororen garapenerako oinarri desegokiak

sortzeak eta kontsolidatzeak dakartzan eragin negatiboen erantzule bihurtzen ditu.

3. Hezkuntza espazioen gestioa IKTen formakuntzarako

3.1. Ikasgela teknologikoa: funtzioa, estruktura eta organizazioa

Ikasgeletan IKTak sartzeak efektu esanguratsua izan dezate ikasleek ikasten duten moduan, eta

baita irakaslearen lan egiteko eran. Kurrikuluan IKTk integratzen dituzten irakasleek segituan

nabaritzen dute euren metodologiak aldatzeko beharra, nahitaez ikaslegoaren artean

ikaskuntza jarreretan emandako aldaketetara egokitzeko.

Ikasgelaren antolamendu fisikoa birsortzea da irakaslearen ondorengo betebeharra. Gaur egun

ohikoena informatika gela deituriko bat izatea bada ere, askoz ere eraginkorragoa da

ikaslegoak edozein unetan informazio-iturrietara eta baliabide didaktikoetara jotzeko aukera

izatea, beren ikaskuntza prozesuarekiko konpromezu handiagoa hartzen baitute.

Ikasgela teknologikoak ondorengo ezaugarriak kontuan hartu beharko lituzke:

- Adituek diseinatutako bideo, multimedia, testu eta grafikaz hornituta dauden On-line

baliabidetara sarbidea, bertara sartzeko eta bertako edukiak zabaltzeko erraztasuna

eskaintzen dituen zerbitzari zentralizatu baten bitartez.

- Ikaslegoari ikasgela barruan zein kanpoan irakasteko aukera ematen dioten

teknologien eskuragarritasuna.

- Ikaslegoari norberaren ikaskuntza estilo ezberdinak erabiltzeko askatasuna ematen

dioten teknologiak.

- Kurrikulu pertsonalizatuetara sarbidea, proba diagnostiko pertsonalizatuetara

sarbidea eta ikaskuntza progresuak ebaluatzeko ariketetara, egokiak diren teknologiek

gestionaturik.

- Ezagutzaren esparru ezberdinen interdisziplinarizazioa errazten duten teknologien

eskuragarritasuna.

- Organizazio-mailan malguak diren espazioak eta altzariak

- Imajinen proiekzio sistemak

- Sare baliabideetara sarrera indibidualizatua eta hauetara sartzeko aukera ikasgelatik

eta eskolatik kanpo.

3.2. Errekurtso zentruak: funtzioa, estruktura eta organizazioa

Eskola baten zerbitzuen barnean kokatu izan da liburutegia tradizionalki. Dena den, IKTen

inkorporazioa eta ezagutzaren gizartearen sorrera direla eta, aldaketa nabariak egon dira

kontzeptu honen definizio tradizionalean. Unibertsitate sailan Centro de Recursos para el

Aprendizaje y la Investigación kontzeptuagatik ordezkatua izan da.

Izan ere, liburutegiak bere funtzioak aldaketetara egokitzeko prozesuan, beste eremu

batzuetara zabaldu ditu; horrela ezagutzaren kudeaketari eskainitako espazio fisikoan eta

birtualean bihurtu da. Izan ere, informazioaren organizazioa, ordena eta hedapena

sinbolizatzen duen lekua da, zeinak labore horietarako IKTen erabileran esperientzia izateaz

gain, espezializaturik dagoen langilegoaz ere hornituta dagoen.

4. Giza-errekurtsoak IKTen hezkuntza organizaziorako

4.1. Direkzio ekipoak

Lidergo lanak etorkizuneko erabakietan eta estrategietan eta orainaldiko motibazioaren

ikuspuntuetan paper garrantzitsua betetzen du. Ikasgeletan IKTak integratu nahiean,

ezinbestekoak dira antizipaziorako, sustapenerako, estrukturazioak egiteko konpetentziak

menperatzen baituzte.

4.2. IKT koordinatzailea

Irakasleei IKTen erabilerari eta hauen dinamizazioari buruzko aholkuak ematea da

koordinatzaile baten funtzioa eta hauen presentzia oso estrategia eraginkorra dela frogatu da.

DBHn koordinatzaileak, zuzendaritza taldearekin eta tekniko informatikariaren laguntzaz,

urteko lan programa elaboratzen du, programazio orokorrean txertatzen dena, eta gutxienez

ondorengo sailak dituena:

- Zentroaren dinamizaziorako, baliabideetarako eta materialen dinamizaziorako

jarduerak eta IKTen integrazioa kurrikuluaren materia eta esparru ezberdinetan

- Teknologia berriak erabiliz, hezkuntza komunitatearen erlazio mekanismoak sustatzen

dituzten ekintzak

- Informazioa eta baliabide informatikoak, audiobisualak eta multimedia baliabideak

ikaslegoaren zein irakaslegoaren artean zabaltzeko ekintzak

- Programaren jarraipenerako eta ebaluaziorako diseinua

IKT koordinatzaileak DBHn beregain hartu behar dituen funtzioak ondorengoak dira:

- Informatika teknikariaren laguntzaz baliatuz, eskolak erabiltzen dituen IKTekin

zerikusia duten hezkuntza baliabideak organizatzea –bereziki software hezitzailea.

- Hezkuntzarako erabilgarriak diren erraminta berrien, produktuen eta sistemen berri

eman beharko dio irakaslegoari, eta ikasgelan hauen erabilera sustatu beharko du.

- IKTak kurrikulumean integratzearen aldeko jarrera erakutsi behar dio irakaslegoari

- IKTen alorrean ematen diren iniziatiba eta proiektuen dinamizatzaile eta abiarazle gisa

jokatzea.

- Bere konpetentzien esparru barruan aurkitzen den zuzendaritza ekipoak betearazteko

eskatzen dion edozein funtzio.

Haur eta Lehen Hezkuntzan ordea, IKT koordinatzailea zuzendaritza taldeak izendatzen du,

klaustroa osatzen duten IKTen gestioan esperientzia akreditatua duten irakasleen artean

burutzen da hautaketa hori. Ondorengo funtzioak esleitzen zaizkio:

- Eskolako bizitzako esparru ezberdinetan IKTen integrazio proiekturako proposamenak

egin behar dizkio zuzendaritza taldeari.

- Zerbitzu hauen erabilerarekin loturik dauden jarduerak koordinatu beharko ditu.

- Eskolak eskura dituen zerbitzu eta baliabideak organizatu eta kudeatu beharko ditu,

eta berauek eguneratuta eta operatibo mantendu behar ditu.

- Hezkuntzarako erabilgarriak diren erraminta berrien, produktuen eta sistemen berri

eman beharko dio irakaslegoari, eta ikasgelan hauen erabilera sustatu beharko du.

- IKTak kurrikulumean integratzearen aldeko jarrera erakutsi behar dio irakaslegoari

- IKTen alorrean ematen diren iniziatiba eta proiektuen dinamizatzaile eta bultzatzaile

gisa jokatzea.

- Bere konpetentzien esparru barruan aurkitzen den zuzendaritza ekipoak betearazteko

eskatzen dion edozein funtzio, bereziki zerbitzu audiobisualen erabilerarekin edota

IKTen erabilera baliabide didaktiko gisaren erabilerarekin erlazionatuak.

4.3. Informatika teknikaria

Ekipamenduen eta baliabide teknologikoen mantenua burutzeko ardura beregain hartzen du.

IKT Koordinatzailearekin koordinazioan egin behar du lan, irakaslegoak IKT bidez baliabide

didaktikoetara sarbide ziurra izan dezan uneoro.

Informatika Teknikariak edozein zentroan egonda ere, bete behar dituen funtzioak eta

eskuhartze esparruak ondorengoak dira:

- Eskolako sistema informatikoen administrazioa eta mantenua bermatzeko

beharrezkoak diren lanak bete beharko ditu, betiere berauen erabilera egokia

sustatuz: arazoen diagnostikoa eta erreparazioa; sareen mantenua; sistema

eragilearen eta gainontzeko softwarearen eguneratzea; erabiltzaileen kudeaketa eta

kopia babesleak egitea

- Ekipazio informatiko eta telematikoetan eman diren aldaketa esanguratsuen berri

eman behar du eskolako zuzendaritzaren bitartez eta baita heziketa administrazio

konpetentearen berri, honen beharra ikertu dadin. Kasua ematen bada, influentzia

eremuko hezkuntza instituzioei ere honen berri eman beharko die (distrituak,

probintziak)

- Sistema informatikoak erasotzen dituzten arriskuei aurre egin beharko die,

segurtasuna mantenduz. Pasahitzen kustodia izango du, sistemen segurtasuna

bermatzearren, zuzendaritza taldearekin soilik konpartituko duena.

- Ikasgelan erabiltzeko edota eskolaren interesa asetzeko sortzen diren material

multimedia didaktikoen diseinurako eta elaboraziorako beharrezkoak diren aholku

teknikoak eskainiko dizkie irakasleei.

- Hezkuntza administrazioak gomendatzen duen softwarea instalatzeaz gain, berau

irakaslegoaren eskura jartzeaz arduratuko da.

- Eskolaren zeregin administratiboei laguntza teknikoa eskainiko die, gestio aplikazioen

erabilera eta esplotaziorako aholkatuz.

- Eskolaren web gunearen elaborazio eta mantentze lanetan laguntza teknikoa

eskainiko du eta hezkuntza administrazioarekin zein beste eskolekin komunikazioa

izatea ahalbidetuko du.

- Sistema informatikoekin erlazioa gordetzen duten heinean, zuzendaritza taldeek

betetzea eskatzen dion beste edozein zeregin burutzea.

ESKOLA 2.0 –BLOGA

1. Definizioa –Zer da?

Blog bat interneteko gune bat da, non erabiltzaileak kronologikoki ordenaturik agertuko

zaizkion sarrera pertsonalak argitaratu ditzakeen, gune hori bisitatzen duenaren esku egon

daitezen. Gainera, beste erabiltzaile batzuekin lotzeko aukera ematen duen doaineko

sistema da, elkarrekintzarako aukera handia ematen duena. Horretaz gain, sarrera irudiak,

bideoak, loturak edo audio-artxiboak txertatzeko aukera ere ematen du multimedia

dokumentu honek.

2. Baliabidearen erabilera –Nola erabiltzen da?

Bloga eskola-komunitateko komunikazio-tresna bilaka daiteke, eta berau osatzen duen

edonork kudea dezake: irakasleak, ikasleak, guraso-elkarteak, klaustroak, etab. Dena den,

erabilera funtzionalagoa eduki dezake; proiektu jakin bat, gai jakin bat jorratzeko, etab.,

esaterako.

3. Ikasgelarako gomendioak

Blogaren erabiltzaileak iruzkin bat argitaratzean, egiletza-eskubideak sortzen dira. Beraz,

ikasleek informazio-iturriak modu egokian erabiltzen dituztela ziurtatu behar da. Hori gutxi

balitz, egilea adingabea izanez gero, gurasoen edo legezko tutoreen baimena izatea

derrigorrezkoa da ikasleak sortutako materialak helburu hezigarriz erabiltzeko.

Blog bat sortzea bi modutan landu daitekeen ariketa da:

a) Irakasleak lehenago sortzen du eta ondoren ikasleek berak emandako pausoak

imitatzen dituzte.

b) Ikaslearen alfabetatze digitalari lotutako prestakuntza-eduki gisa txertatuz

Blogean artikulu bat argitaratzea eskolan landutako gai bati helduta hasten den segida

didaktikoaren azken fasea da. Lehentasuna artikuluaren kalitateak izango du eta ez

kantitateak.

Artikulu bati buruzko iruzkina egitean, aldez aurretik sarrera irakurri behar da eta horri

buruzko gogoeta egin. Iruzkinean gogoeta eta edukiak erantsi behar dituzte eta

errespetuzko elkarrizketara bultzatu behar dute.

Bloga kanpoko iruzkinak jasotzera irekita dagoen baliabidea denez, komunitatera irekita

egoteaz gain, arriskuak ditu. Horien erantzunkizuna ardura duen irakaslearen eta eskola-

komunitatearena dira.