3

IKASTETXEKO ELKARBIZITZA HOBETZEN: GATAZKEN

EBAZPENA

ESKOLA, HERRIKO JAIAK ETA PARTAIDETZA

PAREKIDEA. PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

BIGARREN HEZKUNTZA

3

IKASTETXEKO ELKARBIZITZA HOBETZEN: GATAZKEN

EBAZPENA

ESKOLA, HERRIKO JAIAK ETA PARTAIDETZA

PAREKIDEA. PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

BIGARREN HEZKUNTZA

4

Obra honen erreprodukzio modu, banaketa, komunikazio publiko edo aldaketa Egiteko, nahitaezkoa da jabeen baimena, legeak aurrez ikusitako salbuespenezko Kasuetan salbu. Obra honen zatiren bat fotokopiatu edo eskaneatu nahi baduzu, Jo, CEDROra (Centro Español de Derechos Reprográficos, www.conlicencia.com; 91 702 19 70 / 93 272 04 47).

Ikasmaterial honek Hezkuntza Sailaren onespena du (2019-06-11) ©Azalaren diseinua: Oihana Egaña ©Oihana Egaña, María Victoria Fernández, Marta Irazoqui eta Pedro María Torres Edición e impresión:

www.pasionporloslibros.es ISBN: 978-84-17546-76-2 L. G.: SS-789-2019

5

IKASTETXEKO ELKARBIZITZA HOBETZEN: GATAZKEN

EBAZPENA

ESKOLA, HERRIKO JAIAK ETA PARTAIDETZA

PAREKIDEA. PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

BIGARREN HEZKUNTZA

Oihana Egaña Callejo

Maria Victoria Fernández Roldán

Marta Irazoqui Aguirre

Pedro María Torres Elizondo

4

Obra honen erreprodukzio modu, banaketa, komunikazio publiko edo aldaketa Egiteko, nahitaezkoa da jabeen baimena, legeak aurrez ikusitako salbuespenezko Kasuetan salbu. Obra honen zatiren bat fotokopiatu edo eskaneatu nahi baduzu, Jo, CEDROra (Centro Español de Derechos Reprográficos, www.conlicencia.com; 91 702 19 70 / 93 272 04 47).

Ikasmaterial honek Hezkuntza Sailaren onespena du (2019-06-11) ©Azalaren diseinua: Oihana Egaña ©Oihana Egaña, María Victoria Fernández, Marta Irazoqui eta Pedro María Torres Edición e impresión:

www.pasionporloslibros.es ISBN: 978-84-17546-76-2 L. G.: SS-789-2019

5

IKASTETXEKO ELKARBIZITZA HOBETZEN: GATAZKEN

EBAZPENA

ESKOLA, HERRIKO JAIAK ETA PARTAIDETZA

PAREKIDEA. PROPOSAMEN DIDAKTIKOA

BIGARREN HEZKUNTZA

Oihana Egaña Callejo

Maria Victoria Fernández Roldán

Marta Irazoqui Aguirre

Pedro María Torres Elizondo

6

Oihana Egaña Callejo

Irakaslea

María Victoria Fernández Roldán

Irakaslea

Marta Irazoqui Aguirre

Irakaslea

Pedro María Torres Elizondo

Irakaslea

7

AURKIBIDEA

1. SARRERA 9

2. EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO MARKO PEDAGOGIKOA:

HEZIBERRI 2020 15

2.1. OINARRIZKO ZEHAR-KONPETENTZIAK 19

3. BAKERAKO HEZKUNTZA ETA GIZA ESKUBIDEAK 45

3.1. BAKERAKO HEZKUNTZA 45

3.2. GIZA ESKUBIDEAK 51

4. PERTSONEN ARTEKO HARREMANAK, SOZIALIZAZIOA ETA

GENEROA. ELKARBIZITZA ETA GATAZKAK 57

4.1. PERTSONEN ARTEKO HARREMANAK. BERDINEN ARTEKO

HARREMANAK 57

5. EMAKUMEEN PARTAIDETZA FESTAN ETA TRADIZIOAN 67

5.1. HIRU FESTA, HIRU IRTENBIDE 73

6. PROPOSAMEN DIDAKTIKOA 79

6.1. HELBURUAK 80

6.2. EDUKIAK 80

6.3. OINARRIZKO ZEHAR-KONPETENTZIAK ETA DIZIPLINA

BARNEKO KONPETENTZIAK 81

6.4. CURRICULUMAREN EUSKAL DIMENTSIOA 82

6.5. ANIZTASUNARI ERANTZUNA 83

6.6. ORIENTAZIO METODOLOGIKOAK 84

6.7. EBALUAZIOA 85

7. JARDUEREN PROPOSAMENA BIGARREN HEZKUNTZARAKO 105

7.1. BAKERAKO HEZKUNTZA LANTZEKO JARDUERAK 107

7.2. GIZA ESKUBIDEAK LANTZEKO JARDUERAK 131

7.3. GATAZKEN EBAZPENA LANTZEKO JARDUERAK 163

7.4. HEZKIDETZA LANTZEKO JARDUERAK 199

7.5. FESTEN ETA GENEROAREN ARTEKO HARREMANA

LANTZEKO JARDUERAK 235

6

Oihana Egaña Callejo

Irakaslea

María Victoria Fernández Roldán

Irakaslea

Marta Irazoqui Aguirre

Irakaslea

Pedro María Torres Elizondo

Irakaslea

7

AURKIBIDEA

1. SARRERA 9

2. EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO MARKO PEDAGOGIKOA:

HEZIBERRI 2020 15

2.1. OINARRIZKO ZEHAR-KONPETENTZIAK 19

3. BAKERAKO HEZKUNTZA ETA GIZA ESKUBIDEAK 45

3.1. BAKERAKO HEZKUNTZA 45

3.2. GIZA ESKUBIDEAK 51

4. PERTSONEN ARTEKO HARREMANAK, SOZIALIZAZIOA ETA

GENEROA. ELKARBIZITZA ETA GATAZKAK 57

4.1. PERTSONEN ARTEKO HARREMANAK. BERDINEN ARTEKO

HARREMANAK 57

5. EMAKUMEEN PARTAIDETZA FESTAN ETA TRADIZIOAN 67

5.1. HIRU FESTA, HIRU IRTENBIDE 73

6. PROPOSAMEN DIDAKTIKOA 79

6.1. HELBURUAK 80

6.2. EDUKIAK 80

6.3. OINARRIZKO ZEHAR-KONPETENTZIAK ETA DIZIPLINA

BARNEKO KONPETENTZIAK 81

6.4. CURRICULUMAREN EUSKAL DIMENTSIOA 82

6.5. ANIZTASUNARI ERANTZUNA 83

6.6. ORIENTAZIO METODOLOGIKOAK 84

6.7. EBALUAZIOA 85

7. JARDUEREN PROPOSAMENA BIGARREN HEZKUNTZARAKO 105

7.1. BAKERAKO HEZKUNTZA LANTZEKO JARDUERAK 107

7.2. GIZA ESKUBIDEAK LANTZEKO JARDUERAK 131

7.3. GATAZKEN EBAZPENA LANTZEKO JARDUERAK 163

7.4. HEZKIDETZA LANTZEKO JARDUERAK 199

7.5. FESTEN ETA GENEROAREN ARTEKO HARREMANA

LANTZEKO JARDUERAK 235

8

8. BIBLIOGRAFIA 287

9. WEB ORRIAK 293

10. ERANSKINAK 295

1. ERANSKINA 297

2. ERANSKINA 305

3. ERANSKINA 307

4. ERANSKINA 309

9

1. SARRERA

XXI. mendeko hezkuntza-korronte eta -legeek badute, beste batzuen artean,

sinesmen argi bat: hiritar aktibo eta konprometituak izateko ikasleak prestatu

behar ditu eskolak. Hortik abiatuta, eta sozializazio-agente garrantzitsua den

neurrian, eskolak bere testuinguruan murgildu beharko du; eskola ingurura atera

behar da eta ingurua eskolan sartu, ikasketa ahalik eta esanguratsuena izan

dadin. Horrela, herri edo hiri bakoitzeko gertakizunek, pozak eta gatazkek eragin

zuzena izango dute ikastetxeetan.

Proposamen didaktiko honen egile garenon lan-eremuak Irun eta Hondarribia

hartzen ditu eta, ondorioz, oso gertuko bizipena dugu emakumeen partaidetzak

bi herrietako festetako alardeetan sortu duen gatazka, eta gatazka horrek

eskoletan eta eskola-komunitate osoan duen eragina.

Irun eta Hondarribiko eskoletan kezka dago alardearen gaiarekin edo, zehazki

esanda, alardeetan emakumeen partaidetzak sortzen duen gatazkarekin. Kezka ,

gatazka eskoletan sartzen delako. Kezka, gaiaz hitz egiten ez delako edo, hobeto

esanda, ezin delako hitz egin. Kezka festaren inguruan sortzen diren eskolako

jarduerek eskola-komunitatean izango duten eraginagatik. Kezka, familien

artean dauden iritziak kudeatzeko moduarengatik. Kezka, klaustrokideen artean

sortzen den tentsioagatik. Kezka, gai honek ikasleen artean sortzen dituen

gatazkengatik… Kezka, behin eta berriz. Eta tristura. Eta etsipena.

Emozioak pil-pilean jartzen dituen egoera da eta, tamalez, beldurra agerikoa da.

Gatazka gailendu zaio bizikidetzari. Eta beldur horrek pertsonak banatzen ditu:

“Honetaz hitz egiten badugu, haserre bukatuko dugu”. Gizartean lez, eskoletan

ere kontraesanetan sartzen gara horrelako gatazken aurrean kokatzen garenean:

inork ez du zalantzan jartzen eskoletan elkarbizitza ezinbesteko eremua dela,

baina elkarbizitza-arazo serio bat dakarren gai honi heltzeko beldurra dago.

Horren lekuko gara.

Gatazka-egoera hau hainbat forotan plazaratua izan da eta plazaratzen da.

Hezkuntzaren munduari dagokionez, ikastetxeetako klaustroetan, irakasleen

8

8. BIBLIOGRAFIA 287

9. WEB ORRIAK 293

10. ERANSKINAK 295

1. ERANSKINA 297

2. ERANSKINA 305

3. ERANSKINA 307

4. ERANSKINA 309

9

1. SARRERA

XXI. mendeko hezkuntza-korronte eta -legeek badute, beste batzuen artean,

sinesmen argi bat: hiritar aktibo eta konprometituak izateko ikasleak prestatu

behar ditu eskolak. Hortik abiatuta, eta sozializazio-agente garrantzitsua den

neurrian, eskolak bere testuinguruan murgildu beharko du; eskola ingurura atera

behar da eta ingurua eskolan sartu, ikasketa ahalik eta esanguratsuena izan

dadin. Horrela, herri edo hiri bakoitzeko gertakizunek, pozak eta gatazkek eragin

zuzena izango dute ikastetxeetan.

Proposamen didaktiko honen egile garenon lan-eremuak Irun eta Hondarribia

hartzen ditu eta, ondorioz, oso gertuko bizipena dugu emakumeen partaidetzak

bi herrietako festetako alardeetan sortu duen gatazka, eta gatazka horrek

eskoletan eta eskola-komunitate osoan duen eragina.

Irun eta Hondarribiko eskoletan kezka dago alardearen gaiarekin edo, zehazki

esanda, alardeetan emakumeen partaidetzak sortzen duen gatazkarekin. Kezka ,

gatazka eskoletan sartzen delako. Kezka, gaiaz hitz egiten ez delako edo, hobeto

esanda, ezin delako hitz egin. Kezka festaren inguruan sortzen diren eskolako

jarduerek eskola-komunitatean izango duten eraginagatik. Kezka, familien

artean dauden iritziak kudeatzeko moduarengatik. Kezka, klaustrokideen artean

sortzen den tentsioagatik. Kezka, gai honek ikasleen artean sortzen dituen

gatazkengatik… Kezka, behin eta berriz. Eta tristura. Eta etsipena.

Emozioak pil-pilean jartzen dituen egoera da eta, tamalez, beldurra agerikoa da.

Gatazka gailendu zaio bizikidetzari. Eta beldur horrek pertsonak banatzen ditu:

“Honetaz hitz egiten badugu, haserre bukatuko dugu”. Gizartean lez, eskoletan

ere kontraesanetan sartzen gara horrelako gatazken aurrean kokatzen garenean:

inork ez du zalantzan jartzen eskoletan elkarbizitza ezinbesteko eremua dela,

baina elkarbizitza-arazo serio bat dakarren gai honi heltzeko beldurra dago.

Horren lekuko gara.

Gatazka-egoera hau hainbat forotan plazaratua izan da eta plazaratzen da.

Hezkuntzaren munduari dagokionez, ikastetxeetako klaustroetan, irakasleen

10

arteko bileretan, familiekin egindako bileretan, ikasgeletan, udaletxeetan egiten

diren bileretan, Irungo Berritzeguneko Hezkidetza eta Elkarbizitza Mintegian,

etab.

Hemen aurkezten den lana aurretik egindako saiakera xume batetik dator. 2016-

2017 ikasturtean, Irungo Berritzeguneko hezkidetza-mintegian proposamen

didaktiko bana egin zen Lehen Hezkuntzarako eta Bigarren Hezkuntzarako

mintegikideen kezkatik abiatuta, eta aurrera eraman da geroztik hainbat

ikastetxetan. Horrek, ordea, askotariko iritziak sortu ditu bi herrietan,

klaustroetan eta familien artean. Aldeko eta kontrako jarrerak. Gatazka berriz

ere.

Luzea da gure ibilbidea elkarbizitza eta genero-berdintasunean, bai modu

pertsonalean, bai eta profesionalean ere. Gatazka gizakiari atxikitako egoera

balitz bezala ulertzera eraman gaitu horrek. Are gehiago, gatazka aukera eta

erronka balitz bezala eta, batez ere, gatazka hezkuntza-elementua balitz bezala

ikustera eraman gaitu. Izan ere, jarrera kontrajarriak dituzten aldeen arteko

egoera tirabiratsuak erronka eta aukera gisa hartzea, batez ere hezkuntza-

elementu bezala lantzea –gatazkatik eta gatazken ebazpena ikastea– ikasketa

aberatsaren eta bizikidetzaren onurarako adierazgarri da.

Hori dela eta, gaiari modu sakonago batean heldu behar zaiola sinistuta gaude.

Proposamen didaktiko honen asmoa ez da, inolaz ere, ikerketa soziologikoa edo

antropologikoa egitea (horri adituek esaten dutenetik hurbilpen bat baino ez zaio

egingo); asmoa da gaia lantzea elkarbizitza positiboaren ikuspegitik eta genero-

berdintasunaren ikuspegitik. Gaia ikasgelan lantzeko proposamen bat egitea,

alde batetik, eta, bestetik, tresnak ematea ikastetxeei horrelako egoera bati aurre

egiteko.

Helburua xumea da, beraz: edozein gatazkaren aurrean, bai eta festetan sortzen

diren gatazken aurrean ere, hitz egitearekin batera, guztion iritziekiko errespetua

sustatzea. Kasu honetan, genero-berdintasunaren ikuspegia funtsezkoa da. Ez

baita aukera bat, eskubide bat baizik.

Proposamena ez da Irungo eta Hondarribiko alardeen gatazkara mugatuko,

ordea. Azkenaldian entzute gehien izan duen gatazka izan da hori, baina hamaika

festatan topatu daitezke emakumeen partaidetza gatazkatsuaren adibideak. Izan

ere, emakumeek festetan berdintasunean parte hartu nahi izateak emakumeen

11

eta gizonen arteko aukera- eta botere-desberdintasunari eragiten dio zuzenean.

Festak eduki sinbolikoa duen gizarte- eta kultur-adierazpen bat izanik,

gizartearen errealitatearen isla dira, eta genero-berdintasunari dagokionez

oraindik ere erresistentzia eta desorekak jasotzen dituzte.

Hori horrela, proposamen didaktikoa anitza izango da, hainbat herritako eta

hiritako egoera zehatzak zein orokorrak jasoko dituena.

Aipatu behar da, gainera, urrutiko herrialdeetako zein gure herriko gatazka

benetan gogorrak eskoletara eraman izan direla. Azken urteotan martxan jarri da

Euskal Autonomia Erkidegoan indarkeria mota askotako biktimak eskoletan

sartzeko esperientzia, eta inplikatutako agenteen ebaluazioa oso positiboa izan

da. Egileok ere garatu ditugu esperientzia horiek, eta aberasgarria izan da

ezbairik gabe.

Esan daiteke, gainera, Hezkuntza Sistemak eta, ondorioz, hezkuntzako

profesionalek, gaia lantzeko betebeharra dutela erreparatzen bazaie mundu

mailan, Europan eta Euskal Autonomia Erkidegoan emandako jarraibideei:

Bakerako Hezkuntza (ikastetxe barruko kontuetan barne-partaidetza sustatzeaz

gain, eskolak lan egin behar du kokatuta dagoen komunitatean integratzeko, eta

auzoan zein herrian gertatzen diren gaietan parte hartzeko), Giza

Eskubideetarako Hezkuntza (lotura ikastetxeko eta inguruko bizitza

errealarekin), Delors Txostena... eta, hurbilago eta zehatzago, Heziberri 2020.

Irteera-profilaz aritzen da azken hau; oinarrizko zehar-konpetentzien garapenaz,

hezkuntza-xedeak lortzeko eta bizitzaren arloetan eta egoeretan moldatzen

jakiteko.

Proposamen didaktiko honek betebehar horri ere erantzuten dio, oinarrizko

zehar-konpetentzia guztiak lantzen baitira.

Hurrengo ataletan modu zabalagoan aztertuko dira aipatu berri diren eta

hezkuntzaren oinarri teorikoa osatzen duten horiek baina, ezer baino lehen,

“aterki” gisa ezinbestekoa da UNESCO etxeak proposatutako, Jacques Delors-ek

zuzendutako eta adituen nazioarteko batzorde batek egindako lanari tartetxo bat

egitea. Hezkuntza: altxor ezkutua txostenak XXI. mendera egokitutako

Hezkuntzarako oinarrizko jarraibideak ematen ditu. Batzordeak dio guztiz

sinetsita dagoela hezkuntza ezinbesteko tresna dela gizadiak aurrera egin dezan

10

arteko bileretan, familiekin egindako bileretan, ikasgeletan, udaletxeetan egiten

diren bileretan, Irungo Berritzeguneko Hezkidetza eta Elkarbizitza Mintegian,

etab.

Hemen aurkezten den lana aurretik egindako saiakera xume batetik dator. 2016-

2017 ikasturtean, Irungo Berritzeguneko hezkidetza-mintegian proposamen

didaktiko bana egin zen Lehen Hezkuntzarako eta Bigarren Hezkuntzarako

mintegikideen kezkatik abiatuta, eta aurrera eraman da geroztik hainbat

ikastetxetan. Horrek, ordea, askotariko iritziak sortu ditu bi herrietan,

klaustroetan eta familien artean. Aldeko eta kontrako jarrerak. Gatazka berriz

ere.

Luzea da gure ibilbidea elkarbizitza eta genero-berdintasunean, bai modu

pertsonalean, bai eta profesionalean ere. Gatazka gizakiari atxikitako egoera

balitz bezala ulertzera eraman gaitu horrek. Are gehiago, gatazka aukera eta

erronka balitz bezala eta, batez ere, gatazka hezkuntza-elementua balitz bezala

ikustera eraman gaitu. Izan ere, jarrera kontrajarriak dituzten aldeen arteko

egoera tirabiratsuak erronka eta aukera gisa hartzea, batez ere hezkuntza-

elementu bezala lantzea –gatazkatik eta gatazken ebazpena ikastea– ikasketa

aberatsaren eta bizikidetzaren onurarako adierazgarri da.

Hori dela eta, gaiari modu sakonago batean heldu behar zaiola sinistuta gaude.

Proposamen didaktiko honen asmoa ez da, inolaz ere, ikerketa soziologikoa edo

antropologikoa egitea (horri adituek esaten dutenetik hurbilpen bat baino ez zaio

egingo); asmoa da gaia lantzea elkarbizitza positiboaren ikuspegitik eta genero-

berdintasunaren ikuspegitik. Gaia ikasgelan lantzeko proposamen bat egitea,

alde batetik, eta, bestetik, tresnak ematea ikastetxeei horrelako egoera bati aurre

egiteko.

Helburua xumea da, beraz: edozein gatazkaren aurrean, bai eta festetan sortzen

diren gatazken aurrean ere, hitz egitearekin batera, guztion iritziekiko errespetua

sustatzea. Kasu honetan, genero-berdintasunaren ikuspegia funtsezkoa da. Ez

baita aukera bat, eskubide bat baizik.

Proposamena ez da Irungo eta Hondarribiko alardeen gatazkara mugatuko,

ordea. Azkenaldian entzute gehien izan duen gatazka izan da hori, baina hamaika

festatan topatu daitezke emakumeen partaidetza gatazkatsuaren adibideak. Izan

ere, emakumeek festetan berdintasunean parte hartu nahi izateak emakumeen

11

eta gizonen arteko aukera- eta botere-desberdintasunari eragiten dio zuzenean.

Festak eduki sinbolikoa duen gizarte- eta kultur-adierazpen bat izanik,

gizartearen errealitatearen isla dira, eta genero-berdintasunari dagokionez

oraindik ere erresistentzia eta desorekak jasotzen dituzte.

Hori horrela, proposamen didaktikoa anitza izango da, hainbat herritako eta

hiritako egoera zehatzak zein orokorrak jasoko dituena.

Aipatu behar da, gainera, urrutiko herrialdeetako zein gure herriko gatazka

benetan gogorrak eskoletara eraman izan direla. Azken urteotan martxan jarri da

Euskal Autonomia Erkidegoan indarkeria mota askotako biktimak eskoletan

sartzeko esperientzia, eta inplikatutako agenteen ebaluazioa oso positiboa izan

da. Egileok ere garatu ditugu esperientzia horiek, eta aberasgarria izan da

ezbairik gabe.

Esan daiteke, gainera, Hezkuntza Sistemak eta, ondorioz, hezkuntzako

profesionalek, gaia lantzeko betebeharra dutela erreparatzen bazaie mundu

mailan, Europan eta Euskal Autonomia Erkidegoan emandako jarraibideei:

Bakerako Hezkuntza (ikastetxe barruko kontuetan barne-partaidetza sustatzeaz

gain, eskolak lan egin behar du kokatuta dagoen komunitatean integratzeko, eta

auzoan zein herrian gertatzen diren gaietan parte hartzeko), Giza

Eskubideetarako Hezkuntza (lotura ikastetxeko eta inguruko bizitza

errealarekin), Delors Txostena... eta, hurbilago eta zehatzago, Heziberri 2020.

Irteera-profilaz aritzen da azken hau; oinarrizko zehar-konpetentzien garapenaz,

hezkuntza-xedeak lortzeko eta bizitzaren arloetan eta egoeretan moldatzen

jakiteko.

Proposamen didaktiko honek betebehar horri ere erantzuten dio, oinarrizko

zehar-konpetentzia guztiak lantzen baitira.

Hurrengo ataletan modu zabalagoan aztertuko dira aipatu berri diren eta

hezkuntzaren oinarri teorikoa osatzen duten horiek baina, ezer baino lehen,

“aterki” gisa ezinbestekoa da UNESCO etxeak proposatutako, Jacques Delors-ek

zuzendutako eta adituen nazioarteko batzorde batek egindako lanari tartetxo bat

egitea. Hezkuntza: altxor ezkutua txostenak XXI. mendera egokitutako

Hezkuntzarako oinarrizko jarraibideak ematen ditu. Batzordeak dio guztiz

sinetsita dagoela hezkuntza ezinbesteko tresna dela gizadiak aurrera egin dezan

12

bakearen, askatasunaren eta gizarte-justiziaren bidean. Etorkizuneko erronka

ugarien aurrean, Batzordearen ustez, hezkuntzak funtsezko eginkizuna betetzen

du pertsonen eta gizarteen etengabeko garapenean, ez mirarizko konponbide

moduan, baizik eta beste bide batzuekin batera –baina haiek baino neurri

handiagoan– giza-garapena benetakoagoa eta orekatuagoa izateko zerbitzu

moduan, pobreziak, bazterketak, ezin ulertuek, zapalkuntzek, gerrek eta abarrek

atzera egin dezaten. Batzordeak uste du hezkuntza-politikaren ezagutzak,

gaitasun teknikoa... etengabe aberasteko prozesu bat direla, bai eta, beharbada

eta batez ere, nola pertsonaren hala gizabanakoen, taldeen eta nazioen arteko

harremanen egituratze pribilegiatu bat ere. Hezkuntza lau zutabetan oinarritzea

proposatzen du: ezagutzen ikastea, egiten ikastea, elkarrekin bizitzen ikastea eta

izaten ikastea.

“Mundu osoan hezkuntzak helburu berbera du: norbanakoen

artean gizarte-loturak jostea, eta, horretan, denek

konpartitutako erreferentziak hartzea oinarri. Horretarako

erabilitako baliabideak ere aldatu egiten dira, noski, kulturen

eta inguruabarren arabera; baina, edonola ere, hezkuntzaren

xede nagusia bera da beti: gizakia gizartearen baitan erabat

garatzea, alegia. Alde horretatik, kultura eta balioak

transmititzeko bidetzat definitzen da, gizarteratze‐espazioak

eraikitzeko bidetzat, denona izango den proiektu bati ekiteko

arragoatzat”.

13

Iturria: Hezkuntza altxor ezkutua. UNESCO

Ezagutzen ikastea. Pertsona bakoitzak inguratzen gaituen mundua ulertzen ikasi

behar du, duintasunez bizitzeko, bere gaitasunak garatzeko eta besteekin

komunikatzeko. Ulertzeko, ezagutzeko eta jabetzeko plazera da ezagutzen

ikastea. Nork bere inguruneko askotariko eremuak hobeto ulertzeak mesede

egiten dio oinarrizko jakin-min intelektuala pizteari. Ezagutzen ikastearen

aurreko pausoa da ikasten ikastea; arreta, memoria eta pentsamendua trebatzea,

hain zuzen ere. Haurtzarotik, gazteek ikasi behar dute beren arreta eskaintzen

gauzei eta pertsonei, haien bizitzan zehar askotan izango baita baliagarri.

EZAGUTZEN IKASTEA

EGITEN IKASTEA

ELKARREKIN BIZITZEN IKASTEA

IZATEN IKASTEA

12

bakearen, askatasunaren eta gizarte-justiziaren bidean. Etorkizuneko erronka

ugarien aurrean, Batzordearen ustez, hezkuntzak funtsezko eginkizuna betetzen

du pertsonen eta gizarteen etengabeko garapenean, ez mirarizko konponbide

moduan, baizik eta beste bide batzuekin batera –baina haiek baino neurri

handiagoan– giza-garapena benetakoagoa eta orekatuagoa izateko zerbitzu

moduan, pobreziak, bazterketak, ezin ulertuek, zapalkuntzek, gerrek eta abarrek

atzera egin dezaten. Batzordeak uste du hezkuntza-politikaren ezagutzak,

gaitasun teknikoa... etengabe aberasteko prozesu bat direla, bai eta, beharbada

eta batez ere, nola pertsonaren hala gizabanakoen, taldeen eta nazioen arteko

harremanen egituratze pribilegiatu bat ere. Hezkuntza lau zutabetan oinarritzea

proposatzen du: ezagutzen ikastea, egiten ikastea, elkarrekin bizitzen ikastea eta

izaten ikastea.

“Mundu osoan hezkuntzak helburu berbera du: norbanakoen

artean gizarte-loturak jostea, eta, horretan, denek

konpartitutako erreferentziak hartzea oinarri. Horretarako

erabilitako baliabideak ere aldatu egiten dira, noski, kulturen

eta inguruabarren arabera; baina, edonola ere, hezkuntzaren

xede nagusia bera da beti: gizakia gizartearen baitan erabat

garatzea, alegia. Alde horretatik, kultura eta balioak

transmititzeko bidetzat definitzen da, gizarteratze‐espazioak

eraikitzeko bidetzat, denona izango den proiektu bati ekiteko

arragoatzat”.

13

Iturria: Hezkuntza altxor ezkutua. UNESCO

Ezagutzen ikastea. Pertsona bakoitzak inguratzen gaituen mundua ulertzen ikasi

behar du, duintasunez bizitzeko, bere gaitasunak garatzeko eta besteekin

komunikatzeko. Ulertzeko, ezagutzeko eta jabetzeko plazera da ezagutzen

ikastea. Nork bere inguruneko askotariko eremuak hobeto ulertzeak mesede

egiten dio oinarrizko jakin-min intelektuala pizteari. Ezagutzen ikastearen

aurreko pausoa da ikasten ikastea; arreta, memoria eta pentsamendua trebatzea,

hain zuzen ere. Haurtzarotik, gazteek ikasi behar dute beren arreta eskaintzen

gauzei eta pertsonei, haien bizitzan zehar askotan izango baita baliagarri.

EZAGUTZEN IKASTEA

EGITEN IKASTEA

ELKARREKIN BIZITZEN IKASTEA

IZATEN IKASTEA

14

Egiten ikastea. Ezagutzen ikastea eta Egiten ikastea banaezinak dira neurri

handi batean. Egiten ikastea ezinbestekoa da ez bakarrik gaitasun profesional bat

lortzeko, baizik eta pertsona bakoitzak elkarreragin askori aurre egiteko eta

taldean lan egiten ikasteko. Egiten ikastea behar da, batez ere gazteei eskaintzen

zaizkien lan-esperientzien eremuan edo esperientzia sozialen eremuan, bai modu

espontaneoan bai modu formalago baten bitartez gertatuko den egoera soziala

aprobetxatuz.

Elkarrekin bizitzen ikastea. Ondokoa ulertuta eta interdependentzia modu

anitzak garatuta –proiektu komunak eginez eta gatazkak ebazteko prestatuz–

lortzen da, aniztasuna, elkarrekiko ulermena eta bake-balioen errespetutik

abiatuta. Hezkuntzak egiteko bikoitza dauka: giza espeziearen aniztasuna

erakustea eta gizaki guztien artean dauden berdintasun eta interdependentziak

ikusten laguntzea.

Izaten ikastea. Nork bere izaera ateratzen uzteko eta autonomiaz, burubidez eta

arduraz jokatzeko. Hezkuntzaren funtzio nagusia da gizaki guztiak hornitzea

pentsatzeko askatasunez, burubidez, sentimenduz eta imajinazioz, haien talentua

gorenera irits dadin eta, modu horretan, beren etorkizunaren egile izan daitezen.

Garapenaren helburua da gizakia aberastasunean, adierazpenean eta

konpromisoetan hedatzea; norbanako, familiako eta talde bateko kide, herritar

eta ekoizle, tekniken asmatzaile eta ametsen sortzaile izatea.

15

2. EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO MARKO PEDAGOGIKOA: HEZIBERRI 2020

Mamiari heldu baino lehen, funtsezkoa da aipatzea Oinarrizko Hezkuntzako

ikasleen irteera-profila eratzen duten hezkuntza-xedeak eta oinarrizko

konpetentziak berdintsu formulatzen direla gure inguruko herrialdeetan. Era

berean, curriculumeko edukien zati handiena unibertsala da, eta eduki horiek

Europako eta mundu zabaleko gainontzeko herrialdeekin partekatzen ditugu.

Testuinguruak badu, ordea, berebiziko garrantzia; izan ere, haiek eskuratzeko eta

garatzeko prozesua aldatu egiten da ikasleen ingurune naturalaren eta

soziokulturalaren arabera. Ikasleak testuinguru jakin batean bizi dira, euren

nortasuna eta bizimodua eraikitzen dute testuinguru fisiko-natural eta

soziokultural horretan gertatzen diren premia indibidualekin eta sozialekin

harremanetan, hizkuntzaren bidez1.

Hori horrela, Euskal Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen Heziberri 2020

Hezkuntza Eredu Pedagogikoaren Markoak adierazten du “Oinarrizko

Hezkuntzan zehar prestatu behar direla belaunaldi berriak helduarorako, oinarri

sendoak sustatuz bizitza osoan zehar ikas dezaten eta gai izan daitezen nork bere

bizitza zentzuz bideratzeko, nork bere destinoak hautatzeko, nork bere aukeren

ardura hartzeko eta gizartean integratzeko, modu aktibo, kritiko eta

arduratsuan”.

Esaten du, halaber, Hezkuntza‐xedeek pertsona guztien hezkuntza‐prozesu

osoaren norabidea erakutsi eta zentzua ematen diotela, eta honako hauek

finkatzen ditu Oinarrizko Hezkuntzaren xedetzat:

a) Kulturaren oinarrizko elementuak eskuratzeko prozeduretan alfabetatzea

–dimentsio guztiak modu orekatuan integratuz, euskaldunetik

unibertsalera–, eta jakintza horiek modu kontziente eta integratuan

erabiltzea, bizitzaren maila guztietako egoerak eta problemak konpontzeko

eta hobekuntzak egiteko aukera berriak emateko.

1EUSKO JAURLARITZA-GOBIERNO VASCO. HEZKUNTZA SAILA: Heziberri 2020. Marko Pedagogikoa, Vitoria-Gasteiz, 2016.

14

Egiten ikastea. Ezagutzen ikastea eta Egiten ikastea banaezinak dira neurri

handi batean. Egiten ikastea ezinbestekoa da ez bakarrik gaitasun profesional bat

lortzeko, baizik eta pertsona bakoitzak elkarreragin askori aurre egiteko eta

taldean lan egiten ikasteko. Egiten ikastea behar da, batez ere gazteei eskaintzen

zaizkien lan-esperientzien eremuan edo esperientzia sozialen eremuan, bai modu

espontaneoan bai modu formalago baten bitartez gertatuko den egoera soziala

aprobetxatuz.

Elkarrekin bizitzen ikastea. Ondokoa ulertuta eta interdependentzia modu

anitzak garatuta –proiektu komunak eginez eta gatazkak ebazteko prestatuz–

lortzen da, aniztasuna, elkarrekiko ulermena eta bake-balioen errespetutik

abiatuta. Hezkuntzak egiteko bikoitza dauka: giza espeziearen aniztasuna

erakustea eta gizaki guztien artean dauden berdintasun eta interdependentziak

ikusten laguntzea.

Izaten ikastea. Nork bere izaera ateratzen uzteko eta autonomiaz, burubidez eta

arduraz jokatzeko. Hezkuntzaren funtzio nagusia da gizaki guztiak hornitzea

pentsatzeko askatasunez, burubidez, sentimenduz eta imajinazioz, haien talentua

gorenera irits dadin eta, modu horretan, beren etorkizunaren egile izan daitezen.

Garapenaren helburua da gizakia aberastasunean, adierazpenean eta

konpromisoetan hedatzea; norbanako, familiako eta talde bateko kide, herritar

eta ekoizle, tekniken asmatzaile eta ametsen sortzaile izatea.

15

2. EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO MARKO PEDAGOGIKOA: HEZIBERRI 2020

Mamiari heldu baino lehen, funtsezkoa da aipatzea Oinarrizko Hezkuntzako

ikasleen irteera-profila eratzen duten hezkuntza-xedeak eta oinarrizko

konpetentziak berdintsu formulatzen direla gure inguruko herrialdeetan. Era

berean, curriculumeko edukien zati handiena unibertsala da, eta eduki horiek

Europako eta mundu zabaleko gainontzeko herrialdeekin partekatzen ditugu.

Testuinguruak badu, ordea, berebiziko garrantzia; izan ere, haiek eskuratzeko eta

garatzeko prozesua aldatu egiten da ikasleen ingurune naturalaren eta

soziokulturalaren arabera. Ikasleak testuinguru jakin batean bizi dira, euren

nortasuna eta bizimodua eraikitzen dute testuinguru fisiko-natural eta

soziokultural horretan gertatzen diren premia indibidualekin eta sozialekin

harremanetan, hizkuntzaren bidez1.

Hori horrela, Euskal Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen Heziberri 2020

Hezkuntza Eredu Pedagogikoaren Markoak adierazten du “Oinarrizko

Hezkuntzan zehar prestatu behar direla belaunaldi berriak helduarorako, oinarri

sendoak sustatuz bizitza osoan zehar ikas dezaten eta gai izan daitezen nork bere

bizitza zentzuz bideratzeko, nork bere destinoak hautatzeko, nork bere aukeren

ardura hartzeko eta gizartean integratzeko, modu aktibo, kritiko eta

arduratsuan”.

Esaten du, halaber, Hezkuntza‐xedeek pertsona guztien hezkuntza‐prozesu

osoaren norabidea erakutsi eta zentzua ematen diotela, eta honako hauek

finkatzen ditu Oinarrizko Hezkuntzaren xedetzat:

a) Kulturaren oinarrizko elementuak eskuratzeko prozeduretan alfabetatzea

–dimentsio guztiak modu orekatuan integratuz, euskaldunetik

unibertsalera–, eta jakintza horiek modu kontziente eta integratuan

erabiltzea, bizitzaren maila guztietako egoerak eta problemak konpontzeko

eta hobekuntzak egiteko aukera berriak emateko.

1EUSKO JAURLARITZA-GOBIERNO VASCO. HEZKUNTZA SAILA: Heziberri 2020. Marko Pedagogikoa, Vitoria-Gasteiz, 2016.

16

b) Pertsonaren garapen integrala, maila guztietan: garapen fisikoa, kognitiboa,

komunikatiboa, soziala, kulturala, morala, afektiboa nahiz emozionala,

estetikoa eta espirituala.

c) Ikaslea helduarorako prestatzea, bizikidetza harmonikoago bat lortzeko eta

gizarte justuago eta bidezkoago bat eraikitzeko konpromisoa duen

gizabanako gisa bete-betean bizitzeko gai izan dadin, gizarte anitz eta global

bateko kide aktibo gisa, eta naturaren kontserbazioarekin eta garapen

jasangarriarekin konprometitutako pertsona gisa.

d) Aurrerago ikasten jarraitzeko eta/edo lanean hasteko prestatzea, behar

bezain ongi.

e) Motibatzea eta prestatzea, bizi osoan zehar ikasten eta prestatzen

jarraitzeko.

Aipatutako helburuak lortzeko, konpetentziak formulatzen dira. Heziberri

2020n adierazten denez, ELGAren DeSeCo (2005) proposamenaren arabera,

“ezagueren eta trebetasunen gainetik daude konpetentziak. Eskaera konplexuei

erantzuteko abileziak dira konpetentziak, eta, horretan, zenbait baliabide

psikosozial tarteko hartzen ditu oinarri, testuinguru jakin batetik abiatuta,

betiere”.

Heziberrin proposatzen diren oinarrizko konpetentzien funtsean bi erreferentzia

nagusi daude:

a) Aurreko atalean aipatutako Jacques Delors‐ek zuzendutako

UNESCOrentzako txostena (1996), non ezartzen den hezkuntzak lau zutabe

edo oinarri dituela: ezagutzen ikastea, egiten ikastea, elkarrekin bizitzen

ikastea eta izaten ikastea.

b) Europako Erkidegoen Batzordeak aurkeztutako oinarrizko konpetentziei

buruzko gomendioa (2006), Espainiako eta Frantziako formulazioaren

oinarri:

17

1. Ama‐hizkuntzan komunikatzea.

2. Atzerriko hizkuntzetan komunikatzea.

3. Matematikarako konpetentzia eta zientzia eta teknologiarako

oinarrizko konpetentziak garatzea.

4. Konpetentzia digitala garatzea.

5. Ikasten ikastea.

6. Pertsonarterako eta gizarterako konpetentziak garatzea.

7. Ekintzaile‐espiritua garatzea.

8. Kultur adierazpena garatzea.

Oinarri horietatik abiatuta iristen da, azkenik, gure erkidegorako proposatzen

diren bi konpetentzia-multzoetara:

Oinarrizko zehar‐konpetentziak edo konpetentzia orokorrak: halakoen

bidez, ganoraz konpon daitezke bizitzaren eremu eta egoera guztietako

problemak (pertsonalak, sozialak, akademikoak eta laboralak), bai

diziplina‐arlo guztiekin lotutako egoeretan, bai eguneroko bizitzako

egoeretan. Zehar‐konpetentziak arlo edo ikasgai guztietan lan eginez

bultzatu eta sustatu behar dira, eta bizitzaren esparru eta egoera guztietan

integratuz eskuratzen eta aplikatzen dira.

Diziplina baitako/diziplinarteko edo berariazko oinarrizko konpetentziak:

halakoen bidez, ganoraz konpon daitezke bizitzaren eremu eta egoeretako

problemak (pertsonalak, sozialak, akademikoak eta laboralak), diziplina‐

arlo jakin baten baliabide espezifikoak behar dituztenak. Diziplina baitako

konpetentzia horiek diziplina‐matrize bat dute oinarri, eta eremu

batzuetako egoeren/problemen bidez eskuratzen dira; baina transferitu

ere egin daitezke, eta multifuntzionalak dira, diziplina‐arlo batekin edo

batzuekin lotutako egoerak/problemak konpontzeko aplika daitezkeenez

gero.

16

b) Pertsonaren garapen integrala, maila guztietan: garapen fisikoa, kognitiboa,

komunikatiboa, soziala, kulturala, morala, afektiboa nahiz emozionala,

estetikoa eta espirituala.

c) Ikaslea helduarorako prestatzea, bizikidetza harmonikoago bat lortzeko eta

gizarte justuago eta bidezkoago bat eraikitzeko konpromisoa duen

gizabanako gisa bete-betean bizitzeko gai izan dadin, gizarte anitz eta global

bateko kide aktibo gisa, eta naturaren kontserbazioarekin eta garapen

jasangarriarekin konprometitutako pertsona gisa.

d) Aurrerago ikasten jarraitzeko eta/edo lanean hasteko prestatzea, behar

bezain ongi.

e) Motibatzea eta prestatzea, bizi osoan zehar ikasten eta prestatzen

jarraitzeko.

Aipatutako helburuak lortzeko, konpetentziak formulatzen dira. Heziberri

2020n adierazten denez, ELGAren DeSeCo (2005) proposamenaren arabera,

“ezagueren eta trebetasunen gainetik daude konpetentziak. Eskaera konplexuei

erantzuteko abileziak dira konpetentziak, eta, horretan, zenbait baliabide

psikosozial tarteko hartzen ditu oinarri, testuinguru jakin batetik abiatuta,

betiere”.

Heziberrin proposatzen diren oinarrizko konpetentzien funtsean bi erreferentzia

nagusi daude:

a) Aurreko atalean aipatutako Jacques Delors‐ek zuzendutako

UNESCOrentzako txostena (1996), non ezartzen den hezkuntzak lau zutabe

edo oinarri dituela: ezagutzen ikastea, egiten ikastea, elkarrekin bizitzen

ikastea eta izaten ikastea.

b) Europako Erkidegoen Batzordeak aurkeztutako oinarrizko konpetentziei

buruzko gomendioa (2006), Espainiako eta Frantziako formulazioaren

oinarri:

17

1. Ama‐hizkuntzan komunikatzea.

2. Atzerriko hizkuntzetan komunikatzea.

3. Matematikarako konpetentzia eta zientzia eta teknologiarako

oinarrizko konpetentziak garatzea.

4. Konpetentzia digitala garatzea.

5. Ikasten ikastea.

6. Pertsonarterako eta gizarterako konpetentziak garatzea.

7. Ekintzaile‐espiritua garatzea.

8. Kultur adierazpena garatzea.

Oinarri horietatik abiatuta iristen da, azkenik, gure erkidegorako proposatzen

diren bi konpetentzia-multzoetara:

Oinarrizko zehar‐konpetentziak edo konpetentzia orokorrak: halakoen

bidez, ganoraz konpon daitezke bizitzaren eremu eta egoera guztietako

problemak (pertsonalak, sozialak, akademikoak eta laboralak), bai

diziplina‐arlo guztiekin lotutako egoeretan, bai eguneroko bizitzako

egoeretan. Zehar‐konpetentziak arlo edo ikasgai guztietan lan eginez

bultzatu eta sustatu behar dira, eta bizitzaren esparru eta egoera guztietan

integratuz eskuratzen eta aplikatzen dira.

Diziplina baitako/diziplinarteko edo berariazko oinarrizko konpetentziak:

halakoen bidez, ganoraz konpon daitezke bizitzaren eremu eta egoeretako

problemak (pertsonalak, sozialak, akademikoak eta laboralak), diziplina‐

arlo jakin baten baliabide espezifikoak behar dituztenak. Diziplina baitako

konpetentzia horiek diziplina‐matrize bat dute oinarri, eta eremu

batzuetako egoeren/problemen bidez eskuratzen dira; baina transferitu

ere egin daitezke, eta multifuntzionalak dira, diziplina‐arlo batekin edo

batzuekin lotutako egoerak/problemak konpontzeko aplika daitezkeenez

gero.

18

Iturria: 175/2007 DEKRETUA, Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma ezartzekoa.

Denak dira oinarrizko konpetentziak, hots, bizitzarako beharrezkoak eta

ezinbestekoak, baina komeni da bereiztea eta erlazionatzea. Bereiztea komeni da,

oinarrizko zehar-konpetentziak, ondo ikastea eta ebaluatzea beharrezkoa da

integratu behar baitira diziplina baitako oinarrizko konpetentziak garatzen

dituzten arloen edukiak ikasteko prozesuan. Halaber, erlazionatzea ere komeni

da, oinarrizko zehar‐konpetentzien bitartekaritza beharrezkoa baita diziplina

baitako oinarrizko konpetentziak eskuratzeko.

19

2.1 OINARRIZKO ZEHAR-KONPETENTZIAK

Esku artean duzun proposamen didaktiko honek oinarrizko zehar-

konpetentzietan eragiten du modu zuzenean, elkarbizitzarako konpetentzia

izanik ardatz nagusi. Elkarrekin ondo bizitzeko, ezinbestekoa da pentsatzen eta

ikasten jakitea, komunikatzen jakitea, ekiten jakitea eta norbera izaten ikastea.

Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculuma (236/2015eko Dekretuaren II.

Eranskina osatzen duen curriculum orientatzailea)k dioenez, oinarrizko zehar-

konpetentzien edo konpetentzia generikoen ekarpen edo balio handiena da

erdigunera ekartzen dituztela eta zentzua ematen dietela oinarrizko

hezkuntzaren eta bizitza osorako heziketaren ardatz eta funtsei.

Hauek dira oinarrizko zehar-konpetentziak:

Hitzezko eta hitzik gabeko komunikaziorako eta komunikazio digitalerako

konpetentzia.

Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia.

Elkarbizitzarako konpetentzia.

Ekimenerako eta espiritu ekintzailerako konpetentzia.

Norbera izaten ikasteko konpetentzia.

18

Iturria: 175/2007 DEKRETUA, Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma ezartzekoa.

Denak dira oinarrizko konpetentziak, hots, bizitzarako beharrezkoak eta

ezinbestekoak, baina komeni da bereiztea eta erlazionatzea. Bereiztea komeni da,

oinarrizko zehar-konpetentziak, ondo ikastea eta ebaluatzea beharrezkoa da

integratu behar baitira diziplina baitako oinarrizko konpetentziak garatzen

dituzten arloen edukiak ikasteko prozesuan. Halaber, erlazionatzea ere komeni

da, oinarrizko zehar‐konpetentzien bitartekaritza beharrezkoa baita diziplina

baitako oinarrizko konpetentziak eskuratzeko.

19

2.1 OINARRIZKO ZEHAR-KONPETENTZIAK

Esku artean duzun proposamen didaktiko honek oinarrizko zehar-

konpetentzietan eragiten du modu zuzenean, elkarbizitzarako konpetentzia

izanik ardatz nagusi. Elkarrekin ondo bizitzeko, ezinbestekoa da pentsatzen eta

ikasten jakitea, komunikatzen jakitea, ekiten jakitea eta norbera izaten ikastea.

Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculuma (236/2015eko Dekretuaren II.

Eranskina osatzen duen curriculum orientatzailea)k dioenez, oinarrizko zehar-

konpetentzien edo konpetentzia generikoen ekarpen edo balio handiena da

erdigunera ekartzen dituztela eta zentzua ematen dietela oinarrizko

hezkuntzaren eta bizitza osorako heziketaren ardatz eta funtsei.

Hauek dira oinarrizko zehar-konpetentziak:

Hitzezko eta hitzik gabeko komunikaziorako eta komunikazio digitalerako

konpetentzia.

Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia.

Elkarbizitzarako konpetentzia.

Ekimenerako eta espiritu ekintzailerako konpetentzia.

Norbera izaten ikasteko konpetentzia.

20

Iturria: 175/2007 DEKRETUA, Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma ezartzekoa

Irudian ikus daitekeen moduan, oinarrizko zehar-konpetentzia bakoitzak

berariazko ezaugarriak ditu, baina oinarrizko zehar-konpetentzia guztiek

elkarrekiko harremana dute, eta batera erabili behar dira konpetentea izateko eta

ideiak ekintzara bihurtzeko. Oinarrizko curriculumak zehar-izaera ematen dio

komunikatzeko konpetentziari gainerako zehar-konpetentziekiko; izan ere,

guztien berezko osagaia da eta ikasteko prozesu osoan esku hartzen du, bai

informazioa jasotzean, bai ikasteko prozesuan egiten diren buru-eragiketetan,

bai ikaste-prozesu horren emaitzak azaltzean eta adieraztean. Hizkuntzaren

sinbolo-sistema baliatzen da ikasteko prozesu osoan.

Ondoren, zehar-konpetentzia bakoitzaren definizio, ezaugarri eta osagaiak

zehaztuko dira, Oinarrizko Hezkuntzako curriculumaren hitzak hartuz.

Elkarbizitzarako konpetentzian arreta berezia jarriko da, berau baita, esan

bezala, egiten den proposamen didaktikoaren ardatza. Horretaz gain,

21

proposamen didaktikoak oinarrizko zehar-konpetentzia bakoitzari egiten dion

ekarpena ere zehaztuko da.

2.1.1 HITZEZKO ETA HITZIK GABEKO KOMUNIKAZIORAKO ETA KOMUNIKAZIO DIGITALERAKO KONPETENTZIA

Honela definitzen da komunikaziorako konpetentzia: hitzezko eta hitzik gabeko

komunikazioa eta komunikazio digitala modu osagarrian erabiltzea da,

komunikazio egokiak eta eraginkorrak egiteko egoera pertsonal, sozial eta

akademikoetan.

Hona hemen curriculumak jasotzen dituen ezaugarriak:

Komunikazioa funtsezkoa da giza garapenaren alderdi indibidual eta

sozialean: alderdi indibidualean, nork bere jakintza eraldatzeko,

jarduteko modua egokitzeko eta adierazteko bitartekoa da komunikazioa.

Pertsonen bizitza afektibo eta kognitiboarekin lotura estua duen aldetik,

sentimenduak erregulatzen laguntzen du komunikazioak, eta ikasketa

ororen bitarteko nagusia da, bai bizitzan, bai esparru akademikoan.

Komunikazio eraginkorrak egiten jakinez gero, pertsonak gai izan

daitezke autonomiaz ikasteko, gainerako pertsonen artean lekua

hartzeko, elkarbizitza erregulatzeko eta beste pertsona batzuekin

lankidetzan aritzeko. Alderdi sozialean ere funtsezkoa da, giza taldeak

komunikazioan oinarritutako jardueren inguruan sortzen eta garatzen

direlako. Komunikazioa da kultura sortu, sendotu eta zabaltzeko

bitartekoa. Komunikatzen ikastea da beste pertsona batzuekin loturak

sortzea, kultura, errealitate eta mundu berrietara gerturatzea, eta, haiek

ezagutu ahala, aintzat hartzea. Komunikazioak, beraz, gainerako

pertsonekiko eta ingurunearekiko harreman eraikitzaileak izatea

sustatzen du.

Komunikaziorako konpetentzia, zenbait lengoaia eta hizkuntzatan

eraginkortasunez komunikatzeko gaitasuna izatea dakarren aldetik zehar-

konpetentzia hau giltzarri da, eta arlo guztien partaidetza behar da hura

lantzeko. Era berean, zuzenean laguntzen du oinarrizko konpetentzia