GIPUZKOAKOHITZA

MAIALEN ANDRES / FOKU

Donostiako musika kontserbatorioaren egoera kaskarra salatu du bertako zuzendaritzak b Eraikinazaharra izateaz eta zaharkitua egoteaz gain, toki arazo handiak dituzte eskolak eman ahal izateko b 2-3

Marraokerrengainean

Itsas salbamendua ‘StellaMaris Berria’ ontzia moldatzen

ari dira, Mediterraneora joateko

8Elkarrizketa Agustin Mujika‘Takolo’ euskara irakaslearekin

hizketan, euskararen proiektuei buruz

4Ostirala

2018ko ekainaren 22aIX. urtea358. zenbakia

www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus

Eider Goenaga Lizaso Donostia

Duela 85 urte

musika eskola

ireki zuten toki

berean dago

Donos t iako

Francisco Es-

cudero kontserbatorioa, Easo ka-

lean. Apenas egin den obrarik

eraikinean, eta ez ditu betetzen

kontserbatorio batek beharko li-

tuzkeen baldintzak; gainera, esti-

lo arrazionalistako eraikina de-

nez, ezin da aldaketarik egin egi-

turan. Horrek bi arazo nagusi

eragiten dizkie kontserbatorioko

irakasleei eta ikasleei: batetik,

eraikinaren kontserbazio arazo-

ak, eta, bestetik, espazio falta. 8

eta 18 urte bitarteko umeek ikas-

ten dute kontserbatorioan; 370

ikasle eta 56 irakasle dira orotara.

Joan den astean, kontserbato-

rioko arduradunek agerraldia

egin zuten Eusko Legebiltzarreko

Hezkuntza Batzordean, euren la-

rritasuna salatzeko. Izan ere, es-

kumena EAEko Hezkuntza Saila-

rena da, eraikina Donostiako

Udalarena den arren. Irtenbide

bat topatzea ezinbestekoa bezain

premiazkoa dela dio Luis San Se-

bastianek, kontserbatorioko zu-

zendariak, eta bi erakundeei egin

die deia irtenbidea bilatzeko.

Adabakiak baino ez Eraikina oso kaskar dago, zahar-

kitua; zuzendariak azaldu du az-

ken hamarkadetan ez dela egin

inolako obrarik. «Momentuko

konponketa batzuk egin izan di-

ra, arazo larrienei irtenbidea ema-

teko, baina adabakiak baino ez di-

ra. Konponbide globala behar du-

gu». Hormari begira jarri da: pin-

tura zartatua dago, eta hiru tonu

ditu paretaren izokin koloreak.

«Zati horretan konponketa bat

egin zen, eta konpondutako zatia

margotu zuten soilik. Utzikeria

itxura izugarria da». Hainbat to-

kitan, batez ere bisitariak pasa-

tzen diren horietan, hormak txu-

kuntzen ahalegindu dira: partitu-

ren marrazkiak dituzten plasti-

kozko banda zabal batzuekin es-

tali dituzte paretak.

Itxurari baino gehiago, iristeko

arazoei erreparatu die Junkal

Guerrero ikasketa buruak. «Igo-

gailua hartzeko, solairu bat igo

behar da; beraz, irisgarritasun al-

detik, desastre». Ikasle-irakasle-

ak, bisitariak, ikasleen gurasoak

eta aitona-amonak... Azaldu du

denak eskaileretatik ibiltzen dire-

la gora eta behera. «Norbaitek be-

netan ezin badu, atezainari abisa-

tu behar zaio telefonoz; hark eto-

rri eta, eraikinaren atzeko aldetik

igarota, giltzaz ireki behar du igo-

gailua».

Laugarren solairuan daude

kontserbatorioko bi emanaldi ge-

lak, eta kiribil formako eskailera

andana igo behar da hara heltze-

ko. «Hemen eskaintzen ditugu

kontzertu txikiak, eta senideek-

eta bete egiten dute aretoa. Inoiz

ez da pasatu ezer, eta ez dadila

gerta, ez baitugu larrialdi irteera-

rik; eskailerak dira aterabide ba-

karra», kexatu da San Sebastian.

Emanaldi aretoetara igo, eta

haizezko laukotea ari da entsea-

tzen. Entsegua eten behar izan

dute igogailuko atea irekitzean,

erabiltzaileak zuzenean sartzen

baitira igogailutik gela horretara.

«Orain, entsegua eten dugu, bai-

na, kontzertu bat baldin badago,

kontzertua eten egiten da norbait

iristen den bakoitzean», gehitu

du Guerrerok.

Tenperatura da kontserbato-

rioko arduradunen kezka nagu-

sietako bat. Leiho handiak ditu

eraikinak, eta eguzkiak bete-be-

tean jotzen du udan. «Neguan

hotz egiten du, eta askotan bero-

kiak kendu gabe ematen ditugu

eskolak. Baina beroa da okerrena.

Ikasle bat baino gehiago zorabiatu

zaigu, geletan egiten duen beroa-

ren ondorioz», azaldu du San Se-

bastianek. Termometroak dituzte

gela askotan, eta asteartean, kale-

an berorik ez zen arren, hainbat

gelatan 24 gradu markatzen zu-

ten. «Nik eman izan ditut eskolak

ia 40 gradutan».

Neguan badute berogailua, eta

berria da galdara. «Baina nik be-

rogailu elektrikoa jartzen dut zen-

baitetan», azaldu du Guerrerok.

Eraikinak sabai altuak ditu toki

gehienetan, eta kosta egiten da

horiek berotzea; eskailerak, ko-

rridoreak eta ikasketa guneak be-

rotzea, berriz, ia ezinezkoa dela

dio. Beroari aurre egiteko, berriz,

aire girotuko makinak ari dira jar-

tzen hainbat gelatan. «Baina hori

ere ez da irtenbidea. Gainera, pe-

na da hezkuntzari lotutako beste

kontu batzuetan —instrumentue-

tan eta abarretan— inbertitu be-

harrean, dirua horretan xahutu

behar izatea».

Kontserbatorioa ikaslez bete-

tzen da arratsaldeetan: instru-

mentuekin, kantuan, bakarka

edo taldean... Gela guztiak bete-

tzen dira. «Gezurra badirudi ere,

gelak ez daude hotsgabetuta. On-

dorioz, ekidin ezina da batak bes-

tea entzutea», esan du Guerre-

rok. Ikasturtea amaitu denez, jen-

de gutxi dabil kontserbatorioan,

eta irekita daude geletako leiho-

ak. Instrumentuen hotsa entzu-

ten da horietatik. «Eskolak dau-

denean, bero izugarria egin arren,

leihoak itxi egin behar dira».

Espazio faltaEraikinak berak dituen arazoez

gain, toki falta ere arazo larria da.

2.900 metro koadro erabilgarri

dituzte. Eraikinak, erdigunean,

Donostiako Francisco Escudero kontserbatorioko arduradunak Eusko Legebiltzarreko HezkuntzaBatzordean izan dira, erabiltzen duten eraikinaren egoera kaskarra eta espazio falta salatzeko.Irtenbide bat eskatu diote Eusko Jaurlaritzari, bai eta Donostiako Udalari ere, eraikinaren jabe baita.

Musikaren etxea tonua galduta

2 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22aAstekoa

Ikasle bat baino gehiagozorabiatu zaiguberoaren ondorioz.Nik eman izan dituteskolak ia 40 gradutan»Luis San SebastianKontserbatorioko zuzendaria

«Dirutza gastatzen duguinstrumentuaktokialdatzen etakontzertuak ematekolekuak alokatzen»Junkal GuerreroKontserbatorioko ikasketa burua

‘‘

Junkal Guerrero eta Luis San Sebastian, kontserbatorioko bi emanaldi aretoetako batean. Talde entseguak eta perkusio eskolak ere egiten dituzte bertan. M.A. / FOKU

espazio huts handi bat du, baina

ez da erabilgarria, eta zuzenda-

riak azaldu du ezin dutela obrarik

egin, eraikinak duen babesagatik.

«Eraikin berri baterako aukera

errealik inoiz izan ez dugunez, ez

dut sekula egin kalkulurik behar-

ko genukeen espazioari buruz;

baina, ditugun beharrak eta lege-

ak zehazten dituenak kontuan

hartuta, gutxienez bikoitza bai».

Bestetik, gertuko musika kon-

tserbatorioak —Gasteizkoa eta

Bilbokoa jarri ditu adibide— kon-

tserbatorio izateko eraiki zirela

zehaztu du, eta horrek dena alda-

tzen duela.

Emanaldietarako areto txukun

baten falta da hutsune adierazga-

rrienetako bat. «Kontzertu txi-

kietarako moldatzen gara, baina

kontzertu handixeago bat egin

nahi badugu —abesbatzarekin eta

orkestrarekin, adibidez— ez dugu

tokirik; eta asko egiten ditugu.

Talde onak ditugu, eta asko mugi-

tzen dira. Dirutza gastatzen dugu

instrumentuak tokialdatzen eta

kontzertuak emateko lekuak alo-

katzen». Eusko Jaurlaritzak diru

kopuru bat gordetzen die horre-

tarako, baina beti pasatzen direla

esan du Guerrerok.

Horrez gain, gela eta ikasketa

kabina berriak atera dituzte lehen

gelarik ez zegoen tokietan eta bil-

tegi gisa erabiltzen ziren tokietan;

gela handienei espazioa kenduz

eta biltegiak ikasgela bihurtuz.

«Halere, ez da nahikoa; sudoku

erraldoi bat egitea bezalakoa da

eskolak antolatzea», esan du San

Sebastianek. Besteak beste, teila-

tua jaisten den tokietan egokitu

dituzte gela horiek: gela txiki eta

estuak dira, eta batzuetan lauzpa-

bost pertsonak entseatzen dute

horietan. Zenbait kasutan, gela

batera joateko beste gela batetik

igaro behar da, eskolak hartzen

eta entseatzen ari diren beste ikas-

leen martxa moztuz. «Harparen

ikasketa kabina da adibiderik ar-

gienetako bat. Toki hau, berez,

auditoriumaren, entsegu gelaren

eta perkusio gelaren komuna

zen», esan du Guerrerok.

56 irakasle aritzen dira lanean

kontserbatorioan, eta lau mahai

eta lau ordenagailu dituen gela

txiki bat da irakasle gela. «Irakas-

leok ez dugu lekurik gure gauzak

gordetzeko ere; pasilloetan dauz-

kagu apalak jarrita». Eta ikasle-

entzako apalak ere korridoreetan

daude, baita haiek ikasteko gunea

ere. «Legeak agintzen du ikasleek

ikasteko leku bat izan behar dute-

la kontserbatorioan, baina hori

ere ez dugu». Horretarako mahai

batzuk dituzte jarrita gune komu-

netan.

Eta, biltegiak gela bihurtuta, ins-

trumentuentzako tokia ere falta da.

Biltegi gisa erabiltzen dituzten to-

kietan pilatuta daude musika tres-

nak, atrilak, eserlekuak eta abar;

lau biolontxelo-kutxa erraldoi

daude eskailera tarte batean. «Bio-

lontxeloekin istripuren bat izango

dugu egunen batean, umeak ibil-

tzen baitira hemen; baina ez dugu

horiek gordetzeko beste tokirik».

Jaurlaritza, «gaia aztertzen»Eusko Legebiltzarrean egindako

agerraldiaz gain, azken aldian

udaleko zein Hezkuntza Saileko

ordezkari batzuk izan dira kon-

tserbatorioan. «Urteak darama-

tzagu eskaera hau egiten, gure

egoera zein den salatzen; eta ez

dakigu zergatik, baina ematen du

orain ari zaizkigula kasu pixka

bat egiten. Denek onartzen digute

zein gaizki gauden; denei irudi-

tzen zaie egoera larria dela eta ir-

tenbide bat behar duela. Hala ere,

inork ez digu jarri konponbiderik

mahai gainean», dio San Sebas-

tianek.

Besteak beste, Eneko Goia Do-

nostiako alkatea izan da kontser-

batorioan. «Hark esan zigun bu-

ruratzen zitzaion toki bakarra

zela, metroaren proiektuarekin

Easo plazako trenbideak lurpetik

pasatuko direnez, kontserbato-

rioa bertan egitea. Baina ez zen

izan proposamen irmo bat. Eta,

gainera, zenbat urte beharko lira-

teke horretarako?», galdetu du

kontserbatorioko zuzendariak,

irtenbidea ja jarri behar dela gai-

neratuz.

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza

Saileko iturrien arabera, bestalde,

badakite kontserbatorioa nola

dagoen, eta gaia aztertzen ari dira,

irtenbideren bat emate aldera;

udalarekin elkarlanean ari dira

horretarako. Alde horretatik,

azaldu dute arazo teknikoei irten-

bidea ematen ari zaizkiela kon-

ponbidea topatu bitartean.

3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22a Astekoa

1 2

3 4

5 6

1 Eraikinak ez du larrialdi

irteerarik, eta iristeko arazoak

ditu: eskailerak igo behar

dira igogailura heltzeko.

2 Gela gehiago sortu dituz-

te teilatuak behera egiten

duen tokietan.

3 Ikasleek ikasteko guneak

izan behar dituztela dio lege-

ak; pasilloetan ikasten dute.

4 56 irakasle dira, baina lau

mahai eta lau ordenagailu

dituen gela txiki bat da ira-

kasle-gela.

5 Bi areto daude emanaldi

txikietarako. Igogailuaren

ateak zuzenean irekitzen dira

batean, eta kontzertuak eten

behar izaten dituzte.

6 Apenas duten espaziorik

musika tresnak gordetzeko;

gainera, auditoriumik ez

dutenez, batetik bestera ibili

behar izaten dituzte kanpoan

emanaldiak egiteko.

ARGAZKIAK: MAIALEN ANDRES

/ FOKU

4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22aElkarrizketa

Ariane Vierbücher Zaldibia

Euskararen eta euskal kulturarenalde lan handia egin du AgustinMujika Takolo-k (Lasarte-Oria,1960). Egin du, egiten ari da etaetorkizunean ere egiten jarraitze-ko asmoa du. Gizartea euskaldun-du beharra dagoela sinistuta, zere-gin horretan jarraitzen du Takolopailazo gisa ezaguna denak, nahizeta aspaldi utzi zituen oholtzak.Euskaldun berria da, AEK-ko ikas-le eta irakasle izana; irakasle esko-lan ikasketak amaitu, eta irakas-kuntzan hasi zen lanean; euskara-ren irakaskuntza eraginkorragoaizan zedin, hainbat ekimen sortuzituen gero: Olentzeroren etorrera,haurrentzako egonaldiak, Euska-raren Maratoia... Euskaraldia eki-naldian buru-belarri murgildutadabil gaur egun. Bihar aurkeztukodute egitasmoa Zaldibian, gauregun bizitoki duen herrian.

Jada badira urte batzuk Takolo,

Pirritx eta Porrotx taldea utzi ze-

nuela. Nolako bizimodua izan

duzu harrezkero?

Buelta asko ematen ditu bizi-tzak, eta buruari ere buelta askoeman diot urte hauetan guztie-tan. Taldea uztea erabaki nuenorduan, eta pozik nago hartuta-ko erabakiarekin. Batzuetan ezda erraza izaten erabakiak har-tzea, baina beste lan bat erebanuen garai hartan, eta horriheldu nahi izan nion erabat.Hala ere, aitortu beharra daukatgogorra izan zela oholtza uztea.Oraindik sentitzen dut oholtzagainera igotzeko har hori, ezuste! Baina haurrekin jarraitzendut lanean. Segurako barnete-gian egiten dut lan aspalditik,eta hara etortzen diren haurreiemanalditxoa ere eskaintzendiet Simon panpina hiztunarenlaguntzarekin. Oholtzara igo-

«Gizartea‘belarriprest’denean iritsiko danormalizazioa»Agustin Mujika, ‘Takolo’ b Euskara irakaslea

Gaztetan euskara ikasita, harrezkero euskararennormalizazioaren alde buru-belarri lanean aritu da Agustin Mujika, ‘Takolo’ pailazo gisa ezaguna. LasartearraEuskaraldia ekimenean murgilduta dabil gaur egun.

5GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22a Elkarrizketa

tzen nintzeneko garaiak ekar-tzen dizkit gogora, nolabait.Agertokiak utzi bai, baina Tako-

lo ez da guztiz desagertu, beraz.

Ez, ez! Nik argi neukan ez zela de-sagertuko. Eta, taldearen dinami-ka berean ez bada ere, noiz edonoiz deitzen didate, oraindik,haurrentzako emanalditxorenbat edo beste egiteko. Beraz, ezindut esan agertokiak erabat utzi di-tudanik.Nola gogoratzen dituzu urte

haiek?

Oso aktiboak eta intentsitatehandikoak izan ziren. Ni Lasarte-Orian bizi nintzen garai hartan,eta han egiten nuen lan. Herrimailan dinamika ugari jarri geni-tuen abian, gizartea euskaldun-tzeko asmoarekin. Zeregin horre-tan, Olentzeroren Eguna sortugenuen herriko ikastetxeen arte-ko jardueretan. Herriko bostikastetxeetako haurrak elkartzen

genituen. Haur asko ziren, etagehienek lehen aldiz jantzi zuteneuskal txapela edo buruko zapia.Urtetik urtera gero eta umegehiago egoten zen Olentzerorenzain. Olentzeroren etorrera pres-tatzeko giro horretan sortugenuen Takolo pertsonaia. Hau-rrak zain zeuden unea entreteni-tzeko modua zen. Euskarara ger-turatzen genituen haurrak,irribarrearen, kantuaren eta dan-tzaren bidez. Dinamika horreta-tik sortu ziren gero beste pertso-naiak; baita Pirrutx [Patxi Sanz]eta Porrotx [Joxe Mari Agirretxe]pailazoak ere. Euskararen lehenmaratoia antolatu genuen1987an, eta talde gisa ekimenhorren barruan eskaini genuenlehen emanaldia.Takolo eta euskara eskutik hel-

duta joan dira, beraz, beti.

Bai, noski! Gizartea euskaldun-tzeko beharrak sortu zuen Tako-lo, eta helburu horri segika ibili dabeti.Zu euskaldun berria zara, gaine-

ra.

16 urte arte ez nekien euskaraz.Orduan hasi nintzen ikasten. Gu-rasoek bazekiten zerbait [Aietenjaioa du aita, eta Elantxoben jaioaama], baina, belaunaldi horreta-ko askok bezala, nahiko galdutazeukaten euskara. Garai hartan,etxean erabiltzen zutelako ikasizuten batzuek euskara, baina gu-rean ez zen askorik erabiltzen. Be-raz, nik ere ez nuen aukera asko-rik izan etxean ikasteko. Esaldi la-bur batzuk baino ez zituen esatenamak, eta etxetik kanpo, gainera.Zergatik erabaki zenuen euska-

ra ikastea?

Behar hori sentitu nuelako. Etxe-ko egoeraz gain, zazpi edo zortzilagun ginen kuadrillan, eta eus-kalduna zen horietako bat. Harenfamiliak euskaraz egiten zuelaikusten nuen haren etxera joatenginenean, eta nik ere ikasi eginnahi nuela pentsatu nuen, nireetxean ere horrela izan zedin nahinuela. Behin baino gehiagotan lo-tsa ere pasatu izan nuen euskarazerantzuteko gaitasunik ez nuela-ko. Pentsatu nuen hori ezin zite-keela hala izan, eta egoera alda-tzeko hasi nintzen euskara ikas-ten.Euskara ikasi, eta hura irakasten

hasi zinen gero.

19 urterekin irakasle lanetan hasinintzen AEKn. Garai hartan ezneukan maila handirik, baina,tira, hortxe jarraitu nuen. Irakasleeskolan egin nituen ikasketak, etaLasarte-Orian bertan ere egin ni-tuen urte batzuk irakaskuntzan;Amezketan ere bai ondoren. Ideiaberriak sortu zitzaizkidan hannengoela. Eskolako testuinguru-

tik aterata, haurrei handik kanpoere euskara ikasteko aukera es-kaintzeko zerbait sortu beharrageneukala sentitu nuen. Horrelasortu genuen Euskal Girotze Bar-netegia. Euskara ikasteko aukeraeskaintzeaz gain, haurrek euskalkulturara gerturatzeko aukerazeukaten proiektu horri esker.Pixkanaka-pixkanaka, horrelahasi ziren sortzen barnetegiak.Zornotzako Euba auzoan eta Al-kizan aritu nintzen lanean urtehaietan, eta Seguran nabil azkenurteotan.

Egiteko asko zegoen artean?

Bai, eta garai gogorrak ziren, gai-nera. Pentsa, 25 irakasle ginen La-sarte-Oriako eskolan, eta lauzpa-bost ziren gai euskaraz aritzeko.Kanpotik etorritakoak ziren ira-kasle gehienak. Gaur egun, beste-lakoa da egoera, eta eskerrak. La-sarte-Orian bertan, esaterako, 25urtetik beherako edozein gaztekhitz egiten du euskaraz, eta niriere konfiantza handia ematen dithorrek berriketan hasteko, dago-eneko ez naizelako ibiliko lehenhitza zein hizkuntzatan egin be-har dudan zalantzan.Zure ikasle izandakoekin ere

egingo duzu topo, seguru.

Noski, eta gaur egun maisu dei-tzen didate oraindik. Euskarazhitz egiten dute batzuek, eta bestebatzuek, agian, ez. Baina haien-tzat beti izango naiz euren mai-

sua. Eta pentsa zenbat urte igarodiren, erretiroa hartzera noa da-torren urtean.Proiektu berri asko dauzkazu,

hala ere, buruan, ezta?

Hala da, bai, eta ezin gelditu. Jolaseta teknika hezitzaileen ingurukoliburuxka bat prestatzen ari naizorain. Segurako barnetegian eus-kara egonaldiak antolatzen ditu-gu aspalditik. Hasi ginenetik5.000 egonaldi baino gehiagoizan ditugu barnetegian. 9 eta 14urte arteko haurrentzat da es-kaintza, eta egonaldietan erabil-tzen ditugun lan ildoak eta meto-dologiak azaldu nahi ditut liburuhorretan. Hezitzaileentzat izangoda, batez ere. Durangoko Azoka-rako kaleratu nahiko nuke.Nolakoa da egonaldietara joa-

ten diren haurren testuingurua?

Azken urteotan ikaragarri aldatuda testuingurua. Orain dela 30urte, Euskal Herrian jaio eta eus-kara ikasi ez zutenak edo Espai-niatik Euskal Herrira lanera eto-rritakoak joaten ziren euskaraikastera. Gaur egun, beste erreali-tate bat dugu, ordea. Orain, mun-duko beste hainbat herrialdetakobizilagunak ditugu gurean. Era-bat aldatu da egonaldietako ar-gazkia. Peru, Pakistan, Maroko,Errumania... herrialde guztietakogaztetxoak izaten ditugu ikasge-

lan. Beste erronka batdaukagu parez pare.Zer moduzko jarrera

izaten dute orokorre-

an?

Oso ona, iritsi berrien-tzat, batez ere, guztizgauza berria den arren.Polita da gaur egun haienbigarren hizkuntza eus-kara dela ikustea. Gura-soekin haien jaioterrikohizkuntzan hitz egin ohidute, oraindik, guraso

horietako askok gaur-gaurkoz ezdutelako euskara ikasi. Baina ka-lean euskaraz aritzen dira lagune-kin. Polita eta oso berezia da, aldiberean, nahiko egoera berria dela-ko betidanik hemen bizi izan ga-renontzat. Baina aldatuko da horiere. Orain haurrak diren horiekhelduak izango dira egunen bate-an, eta oso posible da haien lehe-nengo hizkuntza euskara izatea.Haien haurrek etxean ikasikodute euskara. Denborarekin, na-turala izango da egoera hori. Bes-telako arazoak dituzte haur ho-riek; euskararekin, normalean, ezdute izaten inolako arazorik.«Bestelako arazoak» diozu. Zer-

taz ari zara, zehazki?

Askok oso egoera berezia izatendute familian. Motxila pisutsuakizaten dituzte bizkar gainean, etabatzuetan ez da erraza izaten

haien arreta erakartzea. Hori ereari naiz lantzen idazten ari naizenliburuan. Umorearen bidez eresaiatzen naiz haiengana gertura-tzen.Haurrekin buru-belarri aritu zara

lanean, baina baita helduekin

ere...

Lasarte-Orian Udal Euskara Ba-tzordea sortu zenean, saltoa ema-teko garaia iritsi zen, askotarikopentsaera ideologikodun jendeaelkartzen ari ginela ikusirik. Eus-kararen aldeko kanpainak anto-latzen hasi ginen, eta giro horre-tan bururatu zitzaidan 40 orduzeuskaraz aritzea. Hasieran eroke-ria zirudiena Euskararen Mara-toia bihurtu zen gerora, eta herri-ko egun zoragarri bat da gauregun.Euskararen Maratoia bakarrik

ez, kantu maratoia ere antolatu

zenuen iaz.

Mundiala izan zen hori ere! Zaldi-biarrak euskal abestiak kantatzenjarri genituen 26 orduz jarraian.Parte hartze itzela izan zuen egi-tasmoak, eta munduko markaondu genuen, gainera. Egun etagau, gelditu gabe aritu ginen kan-tuan; banaka, taldeka... Itzelaizan zen!Azken urtebetean Euskaraldian

murgilduta zabiltza erabat.

Gaur egungo testuingururako di-seinatutako ekimena da Euska-raldia. Gaur-gaurkoz, herritargehienok badakigu euskaraz hitzegiten, baina, oraindik ere, kaleanez da entzuten behar beste. Eus-karaz dakitenen artean ere gazte-lania erabiltzen dute, askotan, el-karrizketetan, eta egoera horriaurre egitera dator Euskaraldia.Gizarteak badaki euskaraz, etahori aktibatu nahi dugu guk. Gi-zartea belarriprest denean, or-duan iritsiko da euskararen bene-tako normalizazioa. Eta hori iris-ten denean, oso garrantzitsuaizango da ahobizien lana. Baina,lehenengo, euskara entzutekoprest eduki behar ditugu bela-rriak. Bihar, Zaldibian aurkeztuko du-

zue Euskaraldia.

Bai, festatxo bat prestatu duguherrian, eta herritar guztiek partehar dezaten nahi dugu, noski.20:00etan, herriko plazan elkar-tuko gara argazki erraldoi bat ate-ratzeko. Ekitaldi nagusia, berriz,22:30ean hasiko da. Herritarraketa inguruko guztiak etor daite-zen nahi dugu.Eguneroko jarduna aztertuta,

zer moduz aitona lanetan?

Pozez zoratzen nabil zeregin berrihorrekin. Dena den, zahartzen arigaren seinale ere bada errealitatehori, eta horrek ez dit egiten hain-besteko graziarik!

ARIANE VIERBÜCHER

MOTZEAN

Pailazo irribarretsua edo

serioa?Biak dira onak, baita

negartia ere. Espiritu alaia du-

tenak aukeran.

Gustuko pailazo bat?Fofo

zen gehien gustatzen zitzaida-

na; burua galtzen zuen.

Agertoki bat?Pilotalekuak

dira okerrenak; bestela, edo-

zein.

Paisaia bat?Erreka eta zubi-

txo bat.

Ekimen bat?Gauza positibo-

ren bat egitean, lorpena izaten

da.

Haur baten erreakziorik

ederrena?Edozein, bat-bate-

koa denean.

Bete gabeko amets bat?He-

rri bat izatea eta euskaraz bizi-

tzea.

Takolo edo Agustin Mujika?

Agustin Mujika.

Aitortu beharra daukatgogorra izan zela oholtza uztea.Oraindik sentitzen dut oholtzagainera igotzeko har hori»

«Behin baino gehiagotanlotsa ere pasatu izan nueneuskaraz erantzutekogaitasunik ez nuelako»

‘‘

RIRITZIADanel Agirre

Gure gusturako,nahiko zerri

Zuri ez zaizu gertatuko,akaso, baina guri ezzaizkigu paradoxaketa kontraesanak ka-

bitu ere egiten etxean. Trapua pa-satzea gorrotatu arren, esaterako,garbitasunaren fanatikoak gara,eta sarriegi pilatu ohi zaigun zi-kinkeriak zeharo adoregabetzengaitu. Blokeo egoeran gaude as-paldi. Erantzule nagusiak? Nirenagikeria bokaziozkoa eta kutsa-korra, eta sekula sinetsi ez ditu-dan eta fartsa batean bizitzen ja-rraitzea ahalbidetzen didatenbost pezetako printzipio absur-doak.Berdintasunezko harremanen

%92tan gertatu ohi den moduan,behetik parekatu gara biok. Nirepasibotasuna imitatzen bukatu

du berak, ni bere ganorarekin lo-tsatu eta suspertu ordez. Jendeakhortik darabiltzan estandarrenarabera, ez gabiltza hain gaizkiere: egongelaren txukuntasunagoretsi ohi dute bisitek, urrutirajoan gabe. Guri horrek ez digu pi-perrik balio, ordea, eta txakurradaukagunetik are gutxiago. Hau-tsak jango gaituen susmoarekinbizi gara. Dudan jarrera ikusita,eta ika-mikarako gogorik gabe,proposamen bat egin zidan le-hengoan.Garbitzailea etor dadin nahi

nuke, ekin zion, astean behinedo. Gure diru-sarrerak apal an-tzekoak dira, baina zorrik ere ezdugu, arrazoitu zidan, eta sekulainora joaten ez garenez, alokai-ruaz gain apartatu ahal genuke

hilero beste pixka bat. Arrazoizuen. Egiari zor, ez litzateke hala-ko esfortzua ere, austeritatearentxipa jarrita daramagu biok. Pro-testantismoan hezitakoa da bera,euskal prentsan zaildutakoa ni.Zein eragozpen ipiniko nion

ederki zekien aldez aurretik, ori-ginaltasuna —ere— ez dago nirebertuteen artean. Guk egin nahiez dugun zerbaitetarako guk jasonahi ez genukeen lansaria es-kaintzea immorala da, ekin nionmitinari. Baina zain neukan bera,eta komuneko azulejuekin bateragure kontzientziari distira atera-tzeko irtenbidea pentsatua zuen.Hirian sektore horretan ohikoadena baino gehiago ordain deza-kegu, orduko 16 edo 18 euro be-harrean, 25, adibidez, hausnartu

zuen. Leiho guztiz opakoak izate-ko pare bat aste baino falta ez zai-gula jabetu, sukaldeko espeziapotoak apalera itsatsita geratu di-rela gogoratu, eta baietz erantzu-teko irrikaz izan nintzen. Bainaegoaren trikimailu anker horie-tako bat dela medio, duin plantakegiten bukatu nuen.Garbitzea inori gustatzen zaio-

nik ez dut sinesten, ekin nion,ahots ez oso sendoz. Eta nire pen-tsamoldearen funts nagusia dasoilik dirua eskuratzeagatik ez lu-keela inork jarduera ezatsegine-

tan aritu behar. Garbiketak, defi-nizioz, auzolanean egitekoak di-ra. Beste guztia norberaren bote-reaz abusatzea da, azpitik dagoe-naren etsipena baten kakak gar-bitzeko baliatzea. Tira, badakitbulegoetan eta parkean ere garbi-tzaileak aritzen direla, bainaetxerako bat kontratatzerik eznioke neure buruari onartu nahi.Norbaiti gure denbora berea bai-no baliotsuagoa dela esatea litza-teke. Bizitza hobe doakigulako, biordu zineman pasatzea merezidugula uste izatea; pertsona ho-rrek gure sukaldean belaunikopasatuko dituelako libratu dizki-gun bi ordu horiexek, hain justu.Ezagutzen dudanetik lehenbi-

zikoz, benetako nazka aurpegia-rekin begiratu zidan, eta oraingozez dit gaia berriz aipatu. Susma-tzen ez duena da teoria purtzilhoriek guztiak irensteko desira-tzen nagoela. Ze, bitartean, nireerruagatik etxeak zerri jarraitzendu, noski. Gure gusturako,behintzat.

Garbiketak,definizioz,

auzolaneanegitekoak dira.

Beste guztia norberaren botereaz

abusatzea da

Irudiab Donostia

Mutrikuko Laranga auzora begiraEH Bilduk eta Ahal Dugu-k Mutrikuko Laranga auzoko bizilagunekin elkarlanean aritzeko borondatea agertu

zuten, asteartean, Gipuzkoako Batzar Nagusietan —irudian, prentsaurrekoa—. Mutriku eta Deba arteko

GI-638 errepidea hobetzeko lanen eraginez, sartu-irtena itxita egongo da hainbat hilabetez, eta bizilagunek

Galbaixo ermita ondotik sartu beharko dute auzora —mendi bidea da, oso errepide estua—. EH Bilduk eta

Ahal Dugu-k kaltetutako bizilagunen agerraldia eskatu dute Azpiegituren batzordean. EH BILDU

Sexu erasoen aurrean erantzutekoprotokolo berria izango dute udalek

DONOSTIA bHartu beharreko neurriak koordinatzea eta erakundeenerantzuna «argia, irmoa eta koherentea» izatea da erronka. Sexu era-soak gertatzen direnerako udalentzat sexu indarkeriaren aurkakoprotokolo bat landu du Gipuzkoako Foru Aldundiak.

«Ohore handia da mundukojatetxeen sailkapeneanbederatzigarren postuanjarraitzea; bihar ere energiazbeteta irekiko ditugu ateak»

Andoni Luis AdurizSukaldaria

5.5922017AN JAIOTAKO HAUR KOPURUA

Iaz, Gipuzkoan, nabarmen jaitsi zen jaiotako haur kopurua. 5.592 jaio zi-

ren urte osoan, aurreko urtean baino 425 gutxiago (%7,1). 1996ko datue-

tara atzera egin du Gipuzkoak, 5.590 haur jaio baitziren orduan. 2008an

izan zen jaiotza tasarik altuena: 7.239, iaz baino 1.647 gehiago.

GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karak-

tere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko

eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:

Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-

net bidez bidaltzeko:gipuzkoa@hitza.eus.

%

6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22aIritzia

Kulunka konpainiak eta Ertza taldeakhiru garaikur jaso dituzte Max sarietan

SEVILLA bAstelehenean banatu zituzten Max sariak, Sevillan (Espai-nia), eta Kulunka konpainia eta Ertza taldea saritu zituzten bertan.Antzerki ikuskizunik onenaren eta ikuskizun eszenikorako musikakonposiziorik onenaren saria jaso zuen Kulunka konpainiaren Solitu-des lanak, eta kaleko ikuskizunik onenaren saria Ertza taldeak.

Beñat Alberdi Arrasate

Laranja erdirik gabe ezin

bizi». Tankera horreta-

ko esaldiek oraindik ere

indarrean jarraitzen du-

te nerabeen artean; maitasun

erromantikoaren ideia sustraitu-

ta dago gazteenen artean. Aurre-

koek ez zeuzkaten komunikazio

baliabideak dauzka, ordea, egun-

go belaunaldiak: Internet eta sare

sozialak. Bi esparru horiek iker-

tzen ari da Medicus Mundi era-

kundea: maitasun erromantikoa-

ren pertzepzioa eta sarea. Zehaz-

ki, koordinazio lana hartu du go-

bernuz kanpoko erakundeak.

Farapi aholkularitza enpresa-

ren eta Manuela Ramos Peruko

mugimenduaren esku dago dina-

mizazioa. Izan ere, Gipuzkoan eta

Perun ikertu eta aplikatu nahi di-

tuzte emaitzak. Eta, hain zuzen

ere, errealitate horretan sakon-

tzeko, sortzen ari diren tresnak

trukatu dituzte Arrasaten egin

duten tailerrean; egoerak zuzene-

an gazteei eta nerabeei eragin

arren, helduek ere sarearen berri

izan behar dutela uste dute adi-

tuek, askorentzat ezezaguna de-

lako errealitate hori. Datorren as-

teartean, Ordizian egingo dute

hurrengo saioa gurasoekin.

Gipuzkoako gazteek maitasun

erromantikoan sinesten jarrai-

tzen dute. Ez da edonolako esal-

dia, baina Gipuzkoako Medicus

Mundiren ikerketak hala ondo-

rioztatu zuen lurraldeko nerabe

eta gazteek maitasunari buruz di-

tuzten ideiak aztertuta. «Beha-

rrezkoa iruditu zitzaigun defini-

tzea nola maitasun irudikatu ho-

rrek eragin zuzena daukan gazte-

en harremanetan sortzen diren

biolentzia matxistetan», azaldu

du Gema Hierro Gipuzkoako Me-

dicus Mundiko kideak. Ondorio-

en artean, gazteen artean zabal-

duta dago liskarrik gabe ez dagoe-

la maitasunik, eta indarkeria kasu

askotan indarkeria ez, jeloskorta-

suna agertzen dela.

Sarea bera ere ikertu dute, bi-

kote nerabeen harremanetan

kontrol mekanismoak sortzeko

tresna gisa, batez ere. «Zabala da

ikerketa. Sare sozialen gaia motz

geldituta zegoela iruditu zitzai-

gun», argitu du Hierrok. Eta

erronka horri segika heldu zioten

Gazteak eta maitasun erroman-

tikoa: onlineko ohiturak, balioak

eta sinesmenak ikerketari.

Lau eremutan aztertu dute gaz-

teek sarearekin duten harrema-

na: Gipuzkoan, eta Peruko hiru

eskualdetan: Lima, Ayacucho eta

Ucayalin. Medicus Mundik eta

Manuela Ramos mugimendu fe-

ministak duten harremana izan

da elkarlanerako oinarria. Geo-

grafikoki oso urrun daude bi he-

rrialdeak, baina arazo berberare-

kin topo egin dute muinean: «Gi-

puzkoak eta Peruk biolentzia ma-

txista daukate ezaugarri komun

gisa», nabarmendu du Elga Pra-

dok, Manuela Ramos mugimen-

duko kideak. «Bietan izaten dira,

esaterako, kontrol saiakerak».

«Landa lana» erabili dute iker-

ketarako. 13 eta 18 urte arteko

gazteak elkarrizketatu dituzte lau

eremuetan, eta baita haien gura-

soak eta hezkuntzako langileak

ere. Baina, ikerketa hutsean geldi-

tu beharrean, nahiago izan dute

hurrengo pausoa ere ematea;

hots, egoera aldatzeko edo ezagu-

tzeko tresnak sortzea. «Ikerketa-

ren ondorioak bakarrik emango

bagenitu, marko teoriko bat ba-

karrik sortuko genuke», azaldu

du Hierrok. «Baliabide didakti-

koak sortu nahi ditugu aurkitu

dugun egoerari erantzuteko».

Orain artean landutakoa tru-

katzeko balio izan die Arrasateko

saioak, eta hezkuntza munduko

langileekin fintzeko. Tresnak

aurkeztea eta lantzea, hori da lan

ildoa, adituen ustez beharrezkoa

delako sortuko diren tresnak el-

karlanean eraikitzea.

Jarrerak sortzeko bideaErrealitate geografiko eta sozio-

ekonomiko ezberdina dauka ere-

mu bakoitzak, baina lauretan

errepikatzen diren errealitateak

hartu dituzte oinarri hurrengo

pausoa emateko; esaterako, gaz-

teek euren identitatea eraikitzeko

sare sozialak erabiltzea, edo hel-

duek errealitate hori ez ezagutzea.

«Sare sozialak gazteen egune-

rokoaren parte bihurtu dira»,

zehaztu du Rocio Villacenciok,

Manuela Ramos mugimenduko

kideak. «Sareak jarrera ildoak

ematen dizkio gazteari: nola mai-

temindu, harremanak nola sor-

tu...». Gustuko telesaileko akto-

rea nola janzten den, gazteen ar-

tean zein hizkera erabiltzen

duten... Imitazio eredu bihurtzen

da hori. Horrekin batera, azpima-

rratu egin dute harremanak sor-

tzeko Whatsappek daukan ga-

rrantzia edo sare sozialetan atse-

giteak jasotzeak daukan indarra.

Internet konexioa lortzeko zail-

tasunak dituzten guneetan ikus-

ten da garbien helduen eta gazte-

en belaunaldien arteko zuloa.

«Guraso askok inoiz ez dute era-

bili ordenagailurik». Hala ere,

adituen esanetan, Gipuzkoan da

ohikoena mundu birtualari bu-

ruzko ezjakintasuna. «Pertsona

helduei ulertarazi egin behar die-

gu nerabeei sareak nola balio dien

euren identitatea eraikitzeko»,

argitu du Ines Dinant Farapiko ki-

deak. Konexioa galaraztea izaten

da, askotan, zigorra. «Baina eu-

ren identitatean daukan garran-

tzia ulertuta, beste toki batetik

abiatzen gara gu, eraikitzaileago-

ak izan gaitezke». Helduei gazte-

en errealitatea ulertzen laguntzea

da ikerketaren oinarria.

‘Gazteak eta maitasun erromantikoa sarean’ gaia aztertu du GipuzkoakoMedicus Mundi gobernuz kanpoko erakundeak. Ikertutakoa etasortutako tresnak azaltzeko tailerra egin dute hezitzaileekin Arrasaten.

Maitasuna sarean edomaitasunaren sarea?

Joan den asteartean Arrasaten egin zuten tailerra. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

7GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22a Gaiak

Pertsona heldueiulertarazi egin behardiegu nerabeei sareaknola balio dien eurenidentitatea eraikitzeko»Ines DinantFarapi elkarteko kidea

‘‘

Erik Gartzia Egaña Pasaia

Jose Maria Zubia AitaMarimarinel zumaia-rrak ospe handia izanzuen XIX. mendean,Kantauri itsasoko ure-

tan egin zituen hamaika erreska-teengatik. Itsasoan galdutakoaksalbatuz hil zen, Donostian harenomenez jarritako plakak gogora-tzen duenez: «[...] Urikalduak[naufragoak] salbatu nayazeman zenduben biziya [...]».Itsas Salbamendu Humanita-

rioa gobernuz kanpoko erakun-deko kideek omenaldia egingodiote Aita Mari zenari, hitzekin etaekintzekin. Izan ere, Stella Maris

Berriaarrantzontzia zena molda-tzen ari dira egunotan Pasaian, eta

Aita Marierreskate ontzi bihurtu-ko dute. Orain dela hiru aste hasiziren lanean, eta abuzturako prestizan nahi dute.Itsas Salbamendu Humanita-

rioko kidea da Iñigo Gutierrez, etasentimendu kontrajarriak dituAquarius-ekin, azken egunetanhautsak harrotu dituen ontziare-kin. «Orain dela ia hiru urte sortuzen gure elkartea, Kioseko krisia-ren harira [Grezia]. Orain badiru-di berriz ere indarra hartu duelagaiak». Gutierrezen ustez, ordea,ezin da pasatu hutsetik 2.000ra.«Esan didate atzo [igandean]2.500 pertsona zeudela 600i ha-rrera egiteko; lotsagarria irudi-tzen zait. Egunero gertatzen aridira horrelakoak». Mediterrane-oan beste bi ontzi egoera berean

daudela gogorarazi du, eta hutse-tik hasi behar dela horiekin. Es-painiako Tele5 kateak egindakozuzeneko kontakizunak sumin-du du gehien: «Aurreko hiru ur-teetan ez diote jarri arretarik. Joandaitezela antzarak ferratzera!».Itsas Salbamendu Humanita-

rioko kideak ari dira arreta jartzenegunero; mediku arreta eskain-tzen dute Kioseko Vial errefuxiatukanpalekuan, eta beren flotaizango dena berritzen ari diraEuskal Herrian, itsasoko erreska-

te lanak egiteko. Gutierrezekazaldu du nola sortu zen ontzipropioa edukitzeko ideia: «May-

dayterraneoprogramaren lehe-nengo fasean sartu ginen iaz, irai-la eta abendua bitartean, Proem-Aideko eta Lifelineko kideekinbatera. Ontzi bat gehiago eskain-tzen saiatu ginen». Eta urtearenhasieran lortu zuten erronka,«mirari» bati esker: «Hil egin zenpatroia, eta ontzia zerrendatikateratzeko asmoa zuen familiak.Albistearen berri izan genuen, eta

kasualitatez lortu genuen». Ku-deaketa lanetan, Eusko Jaurlari-tzaren eta Gipuzkoako Itsas Kapi-taintzaren laguntza jaso zuen el-karteak. «Eta, horri esker, egiabihurtzen ari gara ametsa. Ez da-kit nola, baina lortzen ari gara».

Abuztuan, SiziliaraKai-Alde enpresakoekin elkarla-nean ari dira lanean, eta ontziaabuzturako prest egotea esperodute. «Gaur egun, langileen arte-an ni naiz boluntario bakarra, bai-

Itsas Salbamendu Humanitarioa ‘Stella Maris Berria’ arrantzontziizandakoa moldatzen ari da Pasaian,abuztuan Mediterraneora immigranteakerreskatatzera joateko helburuarekin.

‘Urikalduak’salbatzeko

Iñigo Gutierrez,

Stella Maris Berria

ontzian, Pasaian.

ERIK GARTZIA EGAÑA

8 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22aGaiak

9GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22a Gaiak

URBIL-EKO HYPE STATION® EREMURA FORTNITE LEHEN ELKARRETARATZEA IRITSI DA

Ostirala 16:00etatik 20:00etara

Larunbatean 11:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 20:00etara

Informazio guztia urbil.es-en

KOLABORATZAILEAK:ESKUTIK:

na laster etorriko dira gehiago. Li-

xatzeko, margotzeko, garbitze-

ko... Espezializazio gutxiago be-

har duten lanak izango dira ho-

riek, eta jende asko aurkeztu da

boluntario izateko», zehaztu du

Gutierrezek. Oraindik ez dute

egin planik, baina abuztuaren

1ean abiatu nahi dute Mediterra-

neora, hainbat geldialdi sinboliko

eginez. Lehena, Getarian, hangoa

baitzen Stella Maris Berria. Ber-

tan, topaketa txiki bat egingo dute

bidelagun dituzten elkarteekin,

eta haien banderak jasoko dituz-

te, mastan jartzeko. Bilbora joan

nahi dute ondoren, han daukate-

lako beste egoitza. Sevillatik ere

pasatu nahi dute, ProemAid el-

kartekoak agurtzeko.

Mediterraneoko uharterik

handiena dute helmuga, Sizilia,

baina Alborango itsasoan geldi

daitezkeela ohartarazi du Gutie-

rrezek. «Libia inguruan lan egitea

da gure helburua. Hala ere, Albo-

rango itsasoa gune garrantzitsu

bihurtzen ari da, eta Espainiako

Itsas Salbamendua lanez lepo da-

bil inguru hartan. Laguntza be-

harko dutela uste dut...». Hama-

bost-hamasei lagunek osatuko

dute misio bakoitza: dozena erdi

bat erreskaterako, bi osasun lan-

gile, sukaldari bat eta tripulazioko

kideak. Profesionalak dira horiek,

baina ez dute izango soldata altu-

rik. Gutierrezen hitzetan, ekar-

pen hori egingo diote proiektuari.

Pisuzkoa da Siziliara joa-

teko arrazoia: han du gu-

ne nagusia Aquariuson-

tziak, eta itsasontzi han-

diago baten babespean

egon nahi dute.

Gainontzeko erakun-

deekin izandako elkarla-

na oinarri hartuta, Gutie-

rrezek azaldu du garran-

tzitsuena ez dela horien

lana, itsasoan daudene-

na baizik. «Oso izorratu-

ta daude, eta hiltzen ari

dira. ‘Bizitzak salbatzen

ari gara’, diote batzuek,

baina kontua ez da hori. Gure lana

egiten dugu guk, eta kito». Bo-

luntarioen laguntza eskatu du

Gutierrezek, eta ez itsasora joate-

ko bakarrik. Izan ere, «jende de-

zentek» ematen du pausoa itsa-

sontzietan sartzeko, baina «ikus-

ten ez diren lanetarako» falta zaie

jendea: «Administrazioko kude-

aketa guztiak egiten laguntzeko,

adibidez. Ezkutuko lana da hori,

lan astuna. Kamisetak saldu be-

har dira, hitzaldiak eman... Zaila-

goa da horrelakoetarako jendea

aurkitzea». Horrez gain, Aita Ma-

riontzirako materiala ere behar

dute: hozkailuak, arropa garbi-

gailuak... Eta baita ekarpen eko-

nomikoa ere, erregaia eta botikak

erosteko.

Gorrotoaren diskurtsorik ezGutierrezek informatzeko eskatu

die herritarrei. «Immigrante ho-

riek lapurtzera edo inbaditzera

datozela diotenek informatu egin

beharra daukate. Europarrek, ge-

ro kexatzen diren horiek, esplota-

tu egiten dituzte hona etortzen di-

renetako asko. Eskulan esklabo

gisa kontratatzen dituzte». Go-

rrotoaren diskurtsoa alde batera

uzteko eskatu du, eta tamalgarria

iruditzen zaio 600 bizitza salbatu

behar diren edo ez zalantzan jar-

tzea. «Gaur egun toki ezerosoa da

mundua, eta gure esku dago in-

gurukoa konpontzea». Gutierre-

zek gogoratu du immigranteek

euren bizitza ez dutela arriskuan

jartzen soldata edo diru laguntza

batengatik: «Gerrak daude Afri-

kan, esplotazioa, klima aldaketak

kalte egindako eremuak... Horri

ezin diogu bizkarra eman. Gure

aitona-amonengatik egin zuten,

eta gure txanda da orain».

Libia inguruan lan egitea dagure helburua. Hala ere,Alborango itsasoa gunegarrantzitsu bihurtzen ari da»

«Immigranteek euren bizitza ezdute arriskuan jarriko soldataedo diru laguntzagatik; gerrakdaude han, esplotazioa...»Iñigo GutierrezItsas Salbamendu Humanitarioko kidea

‘‘

Errefuxiatu askoari da iristenGipuzkoara

REuskal Herrira bidera-

tuko dituzte Aquarius

ontzian bidaia egin duten

628 pertsonetatik 87. Gipuz-

koak hogei hartuko dituela

aurreikusi du aldundiak, eta

hainbat erakundek iragarri

dute prest daudela harrera

egiteko. Azken hilabetee-

tan 160 errefuxiatu artatu di-

tuztela gogoratu du, adibi-

dez, Eneko Goia Donostia-

ko alkateak. Jose Antonio

Santano Irungo alkateak

bat egin du hiri solidario iza-

teko Espainiako Udalerrien

eta Probintzien Federazio-

ak egindako deiarekin. Eta

Errenterian ere prest dira

pausoak emateko. Orain-

goz, hogei pertsona iritsi

dira Valentziatik (Herrialde

Katalanak) Gipuzkoara.

Asier Imaz

Reyes Azkoitiak,

Luis Galarragak

eta Xalton Za-

balak bizitza er-

dia baino gehia-

go eman dute

pilotaren munduan. 60 urtetik

gora dituzte hirurek, eta erretiro-

an pentsatzen hasiak dira. Horrek

ez du esan nahi pilotarekin duten

lotura amaitu egingo denik. Luis

Galarragak amaitu zituen Aurre-

ra Saiazen egin beharreko lanak,

baina pilota irakasten jarraitzen

du bere herrian, Bidania-Goia-

tzen. Garai berrietara egokitu

nahian, hausnarketa fasean dago

Amezketako Zazpi Iturri pilota es-

kola, Xalton Zabalaren kluba.

Bergaran, aldiz, belaunaldi be-

rriaren esku geratuko da, laster,

pilota elkartea. Ibilbide luzea izan

dute hirurek, gertaeraz beteta-

koa, eta, ondorioz, ideia pentsa-

mendu ugariren sortzaile izan da.

Elkarte horietatik ateratako pi-

lotariak dira, besteak beste, Beñat

Rezusta, Erik Jaka, Jokin Altuna,

Iker Irribarria, Iñaki Artola eta

Beñat Urretabizkaia. Profesiona-

lak dira egun. Datuak aztertuta,

beraz, osasuntsu dago Gipuzkoa-

ko pilota harrobia. «Momentu

honetan, baietz uste dut», dio Az-

koitiak, eta ondorengoa gehitu

du: «Gauzak aldatzen ari direla

uste dut. Zikloak izaten dira, eta

Gipuzkoari tokatu zaio orain. Izu-

garrizko aberastasuna da pilotari

horiek goian ibiltzea». Ados dau-

de Zabala eta Galarraga.

Alde batetik, beraz, ziklo abe-

rats baten isla da momentua. Bu-

ruz Buruko Txapelketa aztertuta,

Joxean Tolosa amezketarrak ira-

bazi zuen 1989an; nafarrak izan

ziren txapeldun ondorengo 21 ur-

teetan, jarraian; Yves Salaberri

Xala lapurtarra agertu zen 2011n;

eta Iker Irribarriak jantzi zuen

txapela 2016an. Buruz burukoan,

beraz, 27 urtekoa izan da gipuzko-

arren basamortua. Azken hiru ur-

teetan, berriz, bi txapeldun izan

dira: Irribarria bera eta Altuna

III.a.

Baina Azkoitiak zer esan nahi

du gauzak aldatzen ari direla ai-

tortzen duenean? Zein zentzutan

ari dira aldatzen gauzak? Bergara-

rrak aitortu du galdera horri eran-

tzuteko gauza asko hartu behar

direla kontuan. Isilik egotekoa ez

denez, Galarraga hasi da mahai

gainean baldintzak jartzen: «Az-

ken 10-15 urteetan asko aldatu da

familia eredua. Gaur egungo hau-

rren guraso gehienak ez dira izan

pilotazaleak. Gurasoak futbola

ikusten badu, semeak ere futbola

ikusiko du. Eta amonari pilota

gustatzen bazaio, umeak ere pilo-

ta ikusiko du». Zabalari ez zaio

horrenbeste gustatzen burua ne-

katzea: «Lehen, pilotan ibiltzen

ziren ume guztiak; orain, ez. Eta

umea etxean isilik egon dadin,

Golt T jarriko diote gero».

Bergaran gertatu zaiena konta-

tu du Azkoitiak, ondorio eta guzti:

«Ez daukagu 2000tik 2004ra ar-

teko bergararrik; kadeteak eta

gazte mailakoak. 11 urte zeuzka-

tenean, 18 geneuzkan, baina, ba-

naka-banaka, futbolera joan zi-

ren denak. Zerbait gaizki egin ge-

nuen hor, derrigor». Bidania-

Goiatzen, gaur egun, 58 ume joa-

ten dira eskolara, eta horietatik bi

bakarrik ibiltzen dira, gaur egun,

pilotan. Eta Amezketan ere bide

beretik doazela azaldu du Zaba-

lak: «Kadete mailan, gazteetan

eta seniorretan, hogei lizentzieta-

tik bakarra da Amezketakoa».

Egungo kirol eskaintza da au-

rrera begira kontuan hartu beha-

rreko baldintzetako bat, beraz.

«Futbola, batez ere, oso indartsu

sartu baita», diote hirurek. Espai-

niako Kirol Kontseiluak indarre-

an sartu nahi duen «monitoreen

araudia» izan daiteke beste bal-

dintzetako bat. «Monitore titulu-

dunak eskatuko dituzte, Gizarte

Segurantza ordaintzeko... Guk ti-

tulua atera genuen bere garaian,

baina horrek ez omen du balio»,

dio Zabalak. «Araudiak ez du

kontuan hartzen borondatezko

lana, eta pilota eskola hauek ba-

dakigu, ehuneko handi batean,

zergatik egin duten aurrera: or-

duak eta orduak sartu ditugula-

ko», gaineratu du Galarragak.

Azkoitiak ere argi dauka laguntza

baino traba gehiago sor ditzakeela

araudi berriak. Amezketarrak ja-

rri du puntua: «Araudia sartuta

ere nork debekatuko digu lanean

jarraitzea?».

Pilotariaren ibilbidea

Hiru adituen ustez, pilotariak be-

re ibilbidean aurkituko dituen

eragileak aztertu behar dira Gi-

puzkoako pilota harrobiaren

etorkizuna nolakoa izango den

aztertzeko. Pilota eskola eta elkar-

teak aipatuta, federazioa, txapel-

keta pribatuak eta enpresak gel-

ditzen dira aztertzeko. Eragile ho-

riek ba al daukate loturarik elka-

rren artean? «Txapelketa priba-

tuen eta pilota elkarteen artean

nahiko ondo moldatzen garela

uste dut», hasi du azalpena Az-

koitiak. «Gure kasuan, behintzat,

bai. Elkartearen oniritzia bilatzen

dute lehenengo, eta pilotariari

esaten diote gero». Enpresa pri-

batuekin, berriz, «inolako harre-

manik» ez daukatela azpimarra-

tu du. Zabalak argi dauka: «En-

presa profesionalek ez dute ezer

egiten pilotaren alde. Eta ez deza-

tela esan aurkakorik, euren pilo-

tarien alde ere ez baitute ezertxo

ere egiten».

Adibide bezala, pilotari batzuk

«euren seguruarekin» dabiltzala

azpimarratu du amezketarrak.

Baietz erantzun du Galarragak,

eta ez du ulertzen zergatia: «Pilo-

tari batek enpresarekin kontratua

sinatzen duenean, zer ematen dio

hark pilotariari? Kamisetak eta

ezer gutxi gehiago. Pilotariek eu-

ren gain hartu behar izaten dute

gainerakoa. Lan munduan, zein

enpresatan ikusten da hori?».

Aipagarria da formakuntza es-

kubideekin gertatzen ari dena

ere. Futbola eta egungo kirol na-

gusiak albo batera utzita, arrau-

nean, esaterako, eskubide horiek

onartzea lortu dute elkarteek. Pi-

lotan antzekoak gertatu izan dire-

la azaldu dute Galarragak eta Za-

balak, nahiz eta duela urte ba-

tzuetako kasu bakanak izan.

«Ruben Belokiren kasua baka-

rrik ezagutu dut nik», dio Zazpi

Itturriko arduradunak. «Enpre-

sarekin debuta egin zuenean,

1992an, Asegarcek milioi bat pe-

zeta eman zizkion bere elkartea-

ri». Aurrera Saiazekoak Mikel

Belloso, Javier Oteiza eta Jokin

Argote gehitu ditu zerrendara.

«Baina segituan moztu zuten

hori». Rezustaren kasuaz hitz

egin du Azkoitiak: «Beñat bera

etorri zitzaigun enpresarekin de-

buta egitera zihoala esanez. Eta

Iker Muruamendiarazek ere

eman zuen saltoa, ez dakit ziur

noiz. Dakidana da elkarteak ez

zuela ezertxo ere kobratu».

Reyes Azkoitia, Luis Galarraga eta Xalton Zabala belaunaldiberriei begira daude Bergarako pilota eskolan, Aurrera SaiazTolosa eta Bidegoiangoan, eta Zazpi Iturri Amezketakoanbizitza erdia igarota. Argi-ilunekin aztertu dute Gipuzkoakoesku pilotaren harrobia, euren esperientzian oinarrituta.

Pilotaren azkenerromantikoak

Reyes Azkoitia, Luis

Galarraga eta Xalton

Zabala, Amezketako

pilotalekuan. A. IMAZ

10GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 22aGaiak

«Moztu eta itsatsi egiten dute; da-

tak aldatu eta zozketak ia berdi-

nak izaten dira urtero. Ez dago se-

riotasunik. Zertan geratu da Gi-

puzkoako Txapelketa? Erdiak

erretiratu egiten dira; finalak jo-

katu gabe geratu izan dira beste

txapelketa bat jokatzen ari zenez

pilotari bat ez zelako aurkezten...

Ez da serioa».

Bestetik, epaileekin gertatu de-

na aipatu du amezketarrak: «Le-

hen, epaileak egoten ziren federa-

zioaren partidetan, baina orain

herri bakoitzak jarri behar izaten

ditu epaile horiek; bestela, epaile

lanak kobratzen zaizkie elkarteei.

66 urterekin epaile ibili behar al

dut beste inor ez dagoelako?».

Epailerik ez al dagoen galdetuta,

zurruna izaten omen da erantzu-

na. «Lan hori norberak egin be-

har duela esaten digute. Zer de-

montretarako daude orduan?

Horretarako ez dugu behar ez fe-

deraziorik eta ez epaile batzorde-

rik».

Federazioarekin, kritikoGalarragaren ustez, azken urteo-

tan «geldirik» dago federazioa-

ren lana; ez du ikusten berrikun-

tzarik. Arrazoi ekonomikoak ai-

patu ditu bergararrak: «Kutxaren

babesa izaten zuen lehen, baina

urte batetik bestera kendu egin

zioten laguntza hori. Nondik atera

behar du dirua? Sari onak izaten

ziren lehen, baina, orain, ez». Ho-

rren eraginez egin dute gora txa-

pelketa pribatuek, eta pilotariek

norabide jakina hartzen dute bat

edo beste aukeratu behar izaten

dutenean. «Alde horretatik, hu-

tsune bat betetzen dute txapelke-

ta pribatuek, eta, aldi berean, pi-

sua galduz doa federazioa».

Txapelketa pribatuak antola-

tzeaz gain, enpresa pribatuak sar-

tzen ari dira pilota elkarteetan,

eta, Zabalaren ustez, ezin da

onartu halakorik: «Alde batetik,

irabazi asmorik gabeko erakun-

deak gara pilota elkarteak. Beste-

tik, enpresa batek hamar elkarte

hartzen baditu, federazioan en-

presak berak ordezkatuko ditu

elkarte horiek, hamar botorekin.

Hori gertatzen ari da, eta federa-

zioak ez du ezezkorik esaten. Zer

zentzu dauka horrek?».

Federazio indartsu bat sortze-

ak, hiruren ustez horrek edukiko

luke zentzua. «Talde bat sortu eta

pixkanaka joan beharko litzateke

gauzak lantzen; ordu asko pasatu

behar dira hizketan», azaldu du

Galarragak. «Nire ustez, federa-

zioa erori arte jai dago. Hutsetik

hasi behar da lanean, beste egitu-

ra eta filosofia batekin. Elkarteen

ordezkaria izan behar du federa-

zioak, eta ez alderantziz», gaine-

ratu du Zabalak. «Erromantiko

askok bat egin dugulako daude

pilota eskolak. Ahultasun horre-

tan, gero eta boluntario gutxiago

egongo da federaziora joateko

prest», ondorioztatu du Azkoi-

tiak.

Pilota lurrean jarri eta hari be-

gira gauzak aztertuz gero, geldi-

rik, iragan luzea duenak etorki-

zun eskasa duela pentsatu ohi da

sarritan. Pilota, ordea, mugimen-

duari esker dago bizirik. Ikuspegi

hori kontuan hartuta, zenbat eta

esperientzia handiagoa pilatu, or-

duan eta etorkizun oparoagoa

izango du kirol horrek. Pilota be-

zala, geldirik ez dagoen zerbait

delako jakintza.

Pilota eskolek eta elkarteek lan

egiten dute harrobiarekin; hortik

ateratzen dira pilotariak. Eta, on-

dorioz, horiei lagunduz gero,

errazagoa izango da pilotariak

profesionaletara iristea. Enpresek

pilotariak behar dituzte irauteko,

baina, hiruren esanetan, ez dute

laguntzen. Hala aitortu du Gala-

rragak: «Pilotan beste kiroletan

dagoen koordinazioa egotea gus-

tatuko litzaidake; oso aberasga-

rria litzateke pilotarentzat. Horre-

tarako, ordea, enpresek nahi izan

behar dute, eta ez dut uste eurek

gogo handirik daukatenik».

Egoera horretan, zer egin deza-

keten aztertu beharko dute pilota

elkarteek. Federazioari begiratu

dio Zabalak: «Pilotarien ordezka-

riak elkarteak badira, federazioa

da elkarteen ordezkaria. Aspaldi-

ko urteetan, ordea, federazioa ez

da izan nire ordezkaria». Patxi

Jauregi Euskadiko Pilota Federa-

zioko presidente zen garaian saia-

keraren bat egin zutela azaldu du

Galarragak. «Baina atzera egin

zuen enpresetako batek, eta eze-

rezean geratu zen». Horretarako

«federazio indartsu bat» behar

dela azpimarratu du amezketa-

rrak. «Baina bere arazoak ezin

konponduta dabilela ikusten du-

gu».

Alde batetik, federazioak berak

antolatzen dituen txapelketak ja-

rri ditu adibide gisa Zabalak.

Osasuntsu dagoGipuzkoako pilotaharrobia. Zikloak izatendira, eta Gipuzkoaritokatu zaio orain» Reyes AzkoitiaBergarako pilota eskola

«Enpresa profesionalekez dute ezer egitenpilotaren alde, aurkakoa esaten baldin badute ere»Xalton ZabalaZazpi Iturri pilota elkartea

«Pilotan beste kiroletandagoen koordinazioaegotea gustatukolitzaidake; osoaberasgarria litzateke»Luis GalarragaAurrera Saiaz pilota elkartea

‘‘

11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22a Gaiak

Aitziber Arzallus Zarautz

Bizikleta goseak

ekarri du Kyle Gill

txirrindulari gaztea

Karibetik Zarau-

tzera. Ekainaren

9an iritsi zen bi hilabeteko ego-

naldia egitera, eta abuztuan itzu-

liko da etxera. Bien bitartean,

ahalik eta gehien ikastea du hel-

buru: bertatik bertara ezagutu

nahi du Europako txirrindulari-

tza, eta kirol horretan ibilbide

emankorra egin ahal izateko bi-

dea zein den ikusi. Inguruan tal-

de paregabea du horretarako:

Kristian Sorreluz txirrindulari

ohiaren etxean, Getarian igaroko

ditu bi hilabeteak, eta, entrena-

tzeko, Sorreluzen beraren lagun-

tza ez ezik, puntako prestatzaile

fisiko batena ere izango du. Ha-

mabost egunotan bi lasterketa-

tan lehiatu da, Zarauztarra Txi-

rrindulari Kirol Elkarteko maillo-

tarekin: lehendabizikoa, iritsi eta

egun gutxira, Zumaian; eta biga-

rrena, iragan asteburuan, Eiba-

rren. Gustura dago orain arteko

emaitzekin, egunez egun hobe-

tzen ari delako, batez ere.

Gillek «bizitzako kasualitate-

ei» zor die Euskal Herrira etor-

tzeko sortu zaion aukera. Sorre-

luzen lagun bat surflariak presta-

tzen aritzen da mundu guztian

barrena, eta Gillen aita ezagutu

zuen Barbados uhartean zela.

Hark eman zion semearen berri,

eta berehala erreakzionatu zuen.

«Nire laguna ere txirrindularia

izandakoa da, hortik ezagutzen

dugu elkar, eta Kyle denboraldi

bat egitera etortzeko aukera egon

zitekeela pentsatu zuen. Nirekin

harremanetan jarri ziren, ideia

polita iruditu zitzaidan, familian

aukera aztertu genuen, eta baiez-

koa eman genien», dio Sorrelu-

zek. Halaxe, duela hamabost

egun etorri ziren Kyle eta haren

aita Euskal Herrira. «Aitak ha-

mar egun egin ditu hemen, se-

mea ondo egokituko zela ziurtatu

nahi baitzuen. Astearen hasieran

bueltatu zen Karibera».

17 urte besterik ez du Gillek, eta

lehen aldiz etorri da Europara.

«Duela bi urte hasi nintzen bizi-

kletan ibiltzen, Barbadosko talde

batean. Han lehiatu izan naiz, eta

Karibeko beste leku batzuetan

ere bai, baina Europara etortzeko

gogoa neukan, hemengo txirrin-

dularitza nolakoa den ikusi nahi

nuelako», dio gazteak. Hango

txirrindularitzak eta hemengoak

ez baitute zerikusirik.

Uhartean bueltakaOso uharte txikia da Barbados:

430 kilometro koadroko azalera

du, Gipuzkoaren laurdena baino

gutxiago. Kriketa da hango kirol

nagusia, baina jendeak txirrin-

dularitzarako «gero eta afizio

handiagoa» duela azaldu du Gi-

llek. Ibilbide ugari dituzte uhar-

tean barrena bizikletaz egiteko,

paisaia ikusgarriekin, baina au-

kera gutxi dute entrenatzeko.

«23 kilometroko ibilbide bat

daukagu, eta, entrenamendu ba-

tean, sei edo zazpi buelta eman

diezazkioket uharteari». Han,

340 metroko altuera du mendirik

altuenak, eta kilometro bateko

turista klubeko beste lagun bate-

kin. «Hemengo ibilbideak ez di-

tuelako ezagutzen, gehienbat, eta

konfiantza pixka bat hartzeko»,

adierazi du txirrindulari ohiak.

Haren irudiko, «zorte handia»

du Gillek. «Laguntzeko prest da-

goen jende asko dauka inguruan,

beti egoten da norbait prest bere-

kin entrenatzera joate-

ko. Lasterketa bat due-

nean ere, ibilbidea ikus-

tera joaten gara aurretik,

gauzak nola egin behar

dituen azaltzeko, berak

ez duelako hemengo be-

rririk».

Egonaldiari esker asko

ikasiko duela uste du Gi-

llek, eta iritzi berekoa da

Sorreluz ere. «Sekulako

aukera da beretzat. He-

mengo txirrindularitza

nolakoa den ikasiko du,

eta txirrindulari izateko

behar duen heziketa jasoko du,

gainera; ondo elikatzen eta entre-

natzen ikasiko du». Entrenatzea,

atseden hartzea eta bizikleta

prest izatea, horiek dira Gillen ar-

durak, horretan murgilduta da-

goelako buru-belarri. Sorreluzen

hitzetan, Euskal Herriko gazte

askok ez dute izaten horrelako

zorterik, «entrenatzeaz gain bes-

te gauza asko izaten dituztelako

egiteko».

Familiakoak eta lagunak bu-

ruan dituen arren, Gill «oso gus-

tura» dago Zarautzen, eta ingu-

rukoei «asko» eskertzen die

ematen ari diren laguntza guztia.

Abuztuan, baina, Karibeko uhar-

te txikira itzuli beharko du. «De-

rrigor itzuli behar dut Barbadose-

ra, ikasketak bukatu behar ditu-

dalako, baina gero Europara

itzuli nahi nuke berriz ere». Au-

kerak aztertzen ari dela azaldu

du. «Ikasketak Europan zein he-

rrialdetan egin ditzakedan begi-

ratzen ari naiz, hemengo txirrin-

dulari talderen batean entrenatu

nahiko nukeelako. Espainiera

ikastea ere gustatuko litzaidake,

hemengo herritarrekin komuni-

kazioa errazteko». Oraindik ez

du erabaki ezer, baina gogo falta-

rik ez dauka, behintzat. Eta be-

rezko gaitasuna ere badaukala

gaineratu du Sorreluzek. «Gutxi

landutako mutila da, hori da one-

na, eta hobetzeko tarte handia

dauka, ondorioz. Elikadurari da-

gokionez-eta, asko zaintzen du

bere burua, eta, gogor entrena-

tzen jarraitzen badu, batek daki

noraino irits daitekeen».

Txirrindulari izateko ametsari jarraikaetorri da Kyle Gill Karibetik Zarautzera. Bi hilabeteko egonaldia egingo du EuskalHerrian, eta Zarauztarra TxirrindulariKirol Elkartearekin lehiatuko da.

Zarautzera,bizikleta gosez

Kyle Gill Barbadosko txirrindulari gaztea, Zarauzko malekoian, entrenatzera joateko prest. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

NORTASUN AGIRIA

Izen-abizenak.Kyle Gill.

Jaioterria.Bridgetown (Barbados).

Jaioturtea.2000.

Altuera.178 cm.

Pisua.68 kg.

Kirol ibilbidea.Bi urte daramatza

Barbadosko Team Massy United

txirrindularitza taldean lehiatzen.

Abuztuan itzultzekoa da.

Lorpen garrantzitsuenak. Iaz,

brontzezko domina irabazi zuen

gazteen mailako Karibeko Txapel-

ketan, erlojuaren aurkako proban;

eta gazteen mailako Barbadosko

erlojuaren aurkako proba eta erre-

pideko txapelketa irabazi ditu aur-

ten.

luzera mendaterik gogorrenak.

«Hemen entrenatzeko aukera

asko dagoela, hori gustatu zait

gehien; ibilbide berriak egiten ari

naiz egunero».

Gill ez da ari bere kasa entrena-

tzen. «Munduko txirrindulari

onenaren prestatzailea, mundu-

ko prestatzailerik onena, laguna

dut, eta hark egin dion plangin-

tzaren arabera ari da lanean»,

azaldu du Sorreluzek. Sorreluz

bera arduratzen da gero jarraipe-

na egiteaz, plangintza behar be-

zala betetzen ari dela ziurtatzeaz.

Batzuetan, biak irteten dira erre-

pidera; beste batzuetan, berriz,

Zarauzko Fanegas Cycling ziklo-

Hemen entrenatzeko aukeraasko dagoela, hori gustatu zaitgehien; ibilbide berriakegiten ari naiz egunero»

«Barbadosen ikasketakbukatzen ditudanean,Europara itzuli nahi nuke berriz;aukerak aztertzen ari naiz»Kyle GillTxirrindularia

‘‘

12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22aGaiak

Unai ZubeldiaDonostia

Zientzia, teknologia,artea, musika...«Gauza askorenbatuketa da ParkeaMusik Fest jaial-

dia». Hector Calderon Gipuzkoa-ko Zientzia eta Teknologia Parke-ko kooperazio eta zerbitzu zuzen-dariaren hitzetan, parkeko langi-leak elkarrengana biltzekoproiektua da, azken batean, eskuartean daukatena. «Ekintza ho-riei esker, egunerokoan ia ezinez-koa den harremana sortzen dalangileen artean, eta horrek eragi-na izaten du, gero, enpresako jar-dunean». Gaur-gaurkoz, 138 en-presa daude Donostiako teknolo-gia parkean, Miramonen, eta4.800 pertsona aritzen dira lane-an egunero. «Donostiako auzobaten gisakoa da parkea». Erronka bat parkearentzat

ekimena dago Parkea Musik Festjaialdiaren oinarrian. Orain bi ur-te, gerora Gipuzkoako Zientzia etaTeknologia Parkean gauzatukoziren proiektuak aurkezteko deiaegin zieten bertako langileei, «es-parru guztietan parkea hobetze-ko helburu argiarekin». Ainhoa

Mutiloa Ibermatica enpresakolangilearen proposamena nagusi-tu zen azkenerako. «Parkearekinlotura zeukaten kideek osatutakotaldeekin musika jaialdi bat eginzitekeela proposatu zuen Ainho-ak». Eta handik tiraka antolatuzuten iaz, lehen aldiz, jaialdia.«Ezkutuko gaitasun asko daudegordeta langileen baitan», hasi du

azalpena Calderonek. «Eta arra-kastatsua izan zen iazko jaialdia.Eguraldia lagun, oso giro politasortu zen, eta oso pozik amaitu ge-nuen».«Zailena eginda», antolatzai-

leek beste pauso bat eman nahikolukete aurten —hainbat babeslelortu dituzte jada—, eta, ekainaren10eko krosarekin zientzia eta ki-rola uztartu ondoren, egitarau za-

bala daukate prest gaurko.14:00etan hasiko da festa, Rocka-lean txarangarekin. «Ostirala iri-tsi eta langileak, bazkaltzera etxe-ra joan beharrean, parkean ber-tan geldi daitezen nahiko genuke,jan-edanik ez delako faltako».Diana edo abisu modukoa izangoda txarangarena. «Eta, ondoren,15:30ean ekingo diegu kontzer-

tuei». Oihan Vega izangoda aurkezlea, eta bedera-tzi taldek parte hartukodute guztira. «Eskaintzagehiago ere jaso ditugu»,azaldu du Calderonek.«Baina ezinezkoa izan datalde gehiagori lekua egi-tea». Adibide gisa, IparEuskal Herriko bikotebaten eskaintza jaso du-tela azaldu du koopera-

zio eta zerbitzu zuzendariak.«Baina ez zeukaten loturarik par-kearekin, eta, proposamena gus-tukoa izan arren, ezin izan dieguegin lekurik». Swinga, musika klasikoa, pop

rocka, rock instrumentala, musi-ka herrikoia, rock akustikoa...«Kolore askotako eskaintza izan-go da: swing laukotea; parkekoenpresa baten teknologia baliatu-

ta, partiturak eskuz pasatu beha-rrean, horretarako ordenagailuabaliatzen duen bikotea [Duo Riso-nanza]; eta baita Parkea MusikFest jaialdiaren izaera bere egitenduen talde bat ere: RockopopPark». Calderonek argitu du par-keko langileek osatzen dutela,

oso-osorik, talde hori. «Hainbatenpresatan lan egiten dute berta-ko kideek, eta bigarrenez elkartu-ko dira emanaldi baterako. Horida erronka, enpresa desberdine-tako langileen artean harremanberezi horiek sortzea». Lau batorduko jaialdia izango da —terrazagisako bat jarriko dute, atsedenhartzeko—, eta 19:30-20:00 alde-rako amaituko dela kalkulatu du-te antolatzaileek; hainbat zozketaizango dira tartean.Iaz gertatu bezala, Ihobe Eusko

Jaurlaritzaren ingurumen kudea-ketarako elkarteak ematen duenErronka Garbia izendapena jasodu jaialdiak, eta, ondorioz, aintzathartuko dituzte ingurumen neu-rriak ere. Inori aterik itxi gabe,«musika gustuko duten eta mo-mentu atsegina igaro nahi dutenguztientzat» zabal-zabalik egon-go dira Gipuzkoako Zientzia etaTeknologia Parkearen ateak. Bosteuro ordaindu beharko dira par-kean sartzeko, eta lekuan bertanerosi ahal izango dira sarrerak.

Parkea Musik Fest jaialdia egingo dute, gaur, Gipuzkoako Zientzia eta TeknologiaParkean, Donostian. Miramongo parkeko langileak elkarrengana biltzea da asmoa.

Debekatuta lanean jarraitzea

Gipuzkoako Zientzia eta Teknologia Parkeko hainbat langile, iaz, Parkea Musika Fest jaialdian. PARKEA MUSIKA FEST

Ezkutuko gaitasun asko daudegordeta langileen baitan; horida erronka, langileen arteanharreman berezia sortzea»Hector CalderonGipuzkoako Zientzia eta Teknologia Parkekokooperazio eta zerbitzu zuzendaria

‘‘

PARKEA MUSIK FEST

Rockalean txarangak giroa alaitu

ondoren, 15:30ean hasiko dira

musika emanaldiak, Oihan Vegak

aurkeztuta. Ondorengo taldeen

emanaldiak izango dira:

Basque Crooner Brand laukotea.

Swinga.

Duo Risonanza.Musika klasikoa.

Grezian.Pop rocka.

All Star Guitar Band.Rock instru-

mentala.

Larroxa Band.Musika herrikoia.

Aritz.Rock akustikoa.

Rockopop Park.Pop rocka.

Rojo Nieve.Rocka.

Old Skull.Rock moteroa.

13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22a Proposamena

MUSIKA

ABALTZISKETAObaneuke.

bGaur, 22:30ean, plazan.

ABALTZISKETAMaider Zabalegi.

bBihar, 18:00etan, plazan.

ABALTZISKETAAnsorregi eta La-

rrañaga, eta Ostolaza eta Narbaiza.

bBihar, 22:30ean, plazan.

ABALTZISKETAElizagoien ahizpak.

b Igandean, 22:00etan, plazan.

AIA Izer, Alabier eta Lutxurdio.

bBihar, 22:30ean, Iturriotzen.

AIATapia & Leturia eta

Elustondo anai-arrebak.

b Igandean, 21:30ean, Iturriotzen.

ANDOAINGatillazo eta Skakeitan.

bGaur, 23:30ean, Nafarroa plazan.

ANDOAINDoctor Deseo, Dukkha.

bBihar, 23:15ean, Nafarroa plazan.

ANDOAINTrio Medianoche.

bBihar, 23:30ean, Goikoplazan.

ANDOAINTximeleta taldea.

b Igandean, 22:45ean, Nafarroa

plazan.

ANDOAINS.H.I.T. eta RAS.

bOstegunean, 20:30ean,

gaztetxean.

ARETXABALETABidelapurrak.

bGaur, 20:00etan, Kixkorren.

ARRASATELibertad Condicionaleta Nafarroa 1512.

bGaur, 22:00etan, txosnetan.

ARRASATEGarilak 26.bBihar, 23:00etan, txosnetan.

ARRASATEMusikaleko Banda.

b Igandean, 13:00etan,

Monterronen.

ARRASATEOihan Vega.b Igandean, 23:30ean, plazan.

ARRASATEThe Big Mac.

b Igandean, 01:00ean, txosnetan.

ARRASATEGlaukoma eta

Anita Parker.

bAstelehenean, 23:00etan,

txosnetan.

ARRASATE Izaro.bAsteartean, 20:00etan, plazan.

AZPEITIAWillis Drummond

eta Bad Sound System.

bGaur, 23:00etan, Urrestillan.

BERGARASutargi.

b Igandean, 12:00etan, parrokian.

DEBA Iker Piris & French Combo.

bOstegunean, 20:00etan, Maxin.

DONOSTIA Igelaren Banda.

bGaur, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAElkano Browning

Cream.

bGaur, 20:00etan, Covent Gardenen.

DONOSTIAThe Pathers, Wombat

eta Antigua’s DJ Party.

bGaur, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIAGaztea DJ Lehiaketa,

Hakima Flissi, A. Gaultier eta Yall.

bGaur, 22:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAPaula Iragorri, Mikel

Uskola eta Joana Otxoa de Alaiza.

bBihar, 20:00etan, Viktoria

Eugenia antzokian.

DONOSTIAHor Konpon, Lenao

eta Jabi Zola.

bBihar, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIA Ibiza Pareo eta

Lightworks.

bBihar, 21:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAObaneuke.

bBihar, 22:30ean, Saguesen.

DONOSTIARaro Day First Cut:

Jai Tiruriru, Guzural eta Olor.

bBihar, 22:30ean, Mogambon.

DONOSTIALos Ilustres Ignorantes.

bBihar, 23:30ean, Covent Gardenen.

DONOSTIABawrut eta Orphidal.

bBihar, 00:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAAltza Kantuz.

b Igandean, 12:00etan, Oletan.

DONOSTIAEt Incarnatus orkestra

& Euskal Pop-Rock Izarrak.

b Igandean, 19:00etan,

Viktoria Eugenia antzokian.

DONOSTIAMikel Karton.

b Igandean, 19:00etan, Marruman.

DONOSTIAWavelet eta Arhats.

b Igandean, 21:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAEliane Radigue.

bOstegunean, 19:00etan,

Tabakaleran.

DONOSTIALast Infusion.

bOstegunean, 19:00etan,

San Martin merkatuan.

DONOSTIA Igara Roosters.

bOstegunean, 20:00etan,

Gazteszenan.

EIBARSostoa abesbatza, Eibarko

Koru Gaztea eta Trio Medianoche.

bGaur, 22:00etan, Untzagan.

EIBARZea Mays.

bGaur, 23:30ean, Untzagan.

EIBARVonda Shepard.

bOstegunean, 20:30ean, Koliseoan.

ELGETAGarilak 26.

bOstegunean, 22:00etan, plazan.

ERRENTERIASubersion Xpunk,

The Bobbys, Yakovlev 42 eta

Azken Sustraiak.

bGaur, 22:30ean, Galtzarabordan.

HERNANITrakets.bBihar, 23:00etan, Ezkiagan.

HERNANIMusikatea.

b Igandean, 22:30ean, Ezkiagan.

HERNANIAnita Parker.b Igandean, 00:15ean, Urbietan.

HERNANIFermin Valencia eta

Patxi Saiz.

bAstelehenean, 19:30ean, Urbietan.

HERNANIPatxi eta Konpainia.bAstelehenean, 22:30ean, Urbietan.

HERNANILaiotz.bAstelehenean, 23:00etan, Ezkiagan.

HERNANIGlaukoma.

bAsteartean, 23:00etan, plazan.

IRUNGlaukoma eta Sangre de

Mono.

bGaur, 22:30ean, Urdanibia plazan.

IRUNZarata eta Esto no es RRV.

bBihar, 22:30ean, Urdanibia plazan.

IRUNNogen, Kantu tailerra,

Skola Musik eta DJ Txurru.

b Igandean, 19:00etatik aurrera,

Santiagoko pilotalekuan.

IRUNLa Basu.

bAstelehenean, 17:00etan,

Santiagoko pilotalekuan.

IRUNBagoaz saioko lehiakideak

eta Iban Garcia Show DJ.

bAstelehenean, 20:30ean,

Santiagoko pilotalekuan.

IRUNDJ K-Pop Hyung Show,

DJ Markelin eta Oihan Vega DJ.

bAsteartean, 18:30etik aurrera,

Santiagoko pilotalekuan.

IRUNLanbroa eta Maldita Nerea.

bOstegunean, 23:00etan,

Urdanibia plazan.

IRUN Jamaica Show Orkestra,

Charlot Dixie Jazz Band eta

Rockalean.

bOstegunean, 23:30ean,

San Juan plazan.

OLABERRIALa Mala Pecora.

bBihar, 23:30ean, plazan.

OÑATIThe Nekrobabies.bGaur, 22:00etan, Pako tabernan.

OÑATIErromeria taldea.

bBihar, 23:00etan, plazan.

ORDIZIA Joxpa taldea.

bOstegunean, 21:30ean, plazan.

OREXAD’Caprichos eta DJ Bull.

bBihar, 00:00etan, plazan.

SEGURAGau Argi.

bGaur, 19:30ean eta 23:30ean,

plazan.

SEGURA Iñigo Etxenike.

bBihar, 23:45ean, plazan.

SEGURAGabezin.

b Igandean, 20:00etan eta

23:30ean, plazan.

SEGURA Imanol, Iñigo eta Unai.

bAstelehenean, 19:30ean eta

23:00etan, plazan.

TOLOSAEt Incarnatus orkestra.

bGaur, 19:30ean, Urkizuko

Iraolako zuloan.

TOLOSASanta Maria musika ka-

pera, Udal Musika Banda, Txistula-

rien Banda, Arimaz ganbera orkes-

tra, Isidro Larrañaga akordeoi or-

kestra eta Tolosako Dultzaineroak.

bGaur, 22:00etan, Euskal Herria

plazan.

TOLOSAKoltxoi, Insania Crew by

DJ Jokka eta Antzarrak Perratzera.

bGaur, 23:00etan, Plaza Berrian.

TOLOSAVendetta eta DJ Ziribulio

Sound.

bBihar, 23:30ean, Plaza Berrian.

TOLOSALos Tres de la Noche.

bBihar, 23:30ean,

Lopez Mendizabal pasealekuan.

TOLOSAUdal Musika Banda eta

Tolosako eta Iruñeko txistulariak.

b Igandean, 13:00etan,

Berdura plazan.

TOLOSA Joselu Anaiak.

b Igandean, 23:30ean,

Plaza Berrian.

TOLOSAHodeiertz abesbatza:

Kristalezko bihotza ipuin musikatua.

bAstelehenean, 22:00etan,

Euskal Pizkundea parkean.

ZARAUTZGozo-Gozo.bGaur, 23:00etan, Zelai Ondon.

ZARAUTZFan & Go.bBihar, 23:30ean, Zelai Ondon.

ZARAUTZRockalean.b Igandean, 18:15ean,

Musika plazan.

ZARAUTZKresala.bAstelehenean, 00:15ean,

Musika plazan.

ZARAUTZUdal Musika Banda.

bAsteartean, 13:00etan, azokan.

ZARAUTZDrindots.bAsteartean, 22:30ean,

Musika plazan.

ZARAUTZ Izer eta Alabier.bAsteartean, 22:30etan, Iñurritzan.

ZARAUTZDJ Porru.bAsteazkenean, 19:00etan,

Iñurritzan.

Hernani b Axeri dantza

Parekidetasunaren ispiluGainean dira sanjoanak, eta, urtero bezala, festetan murgilduko dira Gi-

puzkoako hainbat herri. Hernani, tartean. Aurten, berritasun gisa, neskak

eta mutilak ariko dira hilaren 25eko, 26ko eta 27ko Axeri dantzetan. Orain

arte, 27koa izaten zen misto bakarra —irudian, Axeri dantza—. A. C. / FOKU

14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22aAgenda

ZARAUTZDJ Txurru & J.Rodriguez.bAsteazkenean, 22:00etan,

Musika plazan.

ZARAUTZHortzaka eta Iratzar.bOstegunean, 22:30ean,

Iñurritzako zelaian.

ANTZERKIA

ANDOAINTxirri, Mirri eta Txiribiton:

Zoro gaitezen.

b Igandean, 19:00etan,

Erretore etxeko belardian.

ANDOAINLa Enana Naranja:

Kontu kantari.

bAstelehenean, 13:00etan,

Erretore etxeko belardian.

ANDOAINDeabru Beltzak.

bAstelehenean, 23:15ean,

Goikoplazatik.

ANDOAINScura Splats:

Cavaldeathpiroteknia kalejira.

bAsteartean, 22:30ean, Juanita

Alkain plazatik Goikoplazara.

ARETXABALETABihar taldea:

Etxeko kontuak.

bAsteazkenean, 19:00etan,

Santa Ritako lorategian.

ARRASATEPirritx, Porrotx eta Marimotots: Borobilean.

bAstelehenean, 19:00etan,

Monterron parkean.

ARRASATEMarkeliñe: Chef Nature.

bAsteartean, 18:00etan, Biterin.

DONOSTIAGanso & Cia: Babo

Royal.

bGaur, 17:30ean, Antiguako

frontoian.

DONOSTIAKiki, Koko eta Moko:

Natura gara.

bGaur, 18:00etan, Latsarien plazan.

DONOSTIATomaxen Abenturak:

Espien eguna.

bBihar, 17:30ean, Bernart Etxepare

plazan.

DONOSTIAPaz de Alarcon:

Las mujeres que hay en mí.

bBihar, 20:00etan, eta igandean,

19:00etan, Antzoki Zaharrean.

DONOSTIAPica-Pica: Tope guay.

b Igandean, 12:30ean eta

17:00etan, Kursaalean.

DONOSTIA Ind-Jones: Munduari

jira eta 2ra.

b Igandean, 17:30ean, Oleta plazan.

EIBARAnita Maravillas: Sardina

bakalau.

bBihar, 19:00etan, Toribio

Etxebarria kalean.

EIBARGanso & Cia: Babo Royal.

b Igandean, 18:30ean, Untzagan.

EIBARLekim: Jaixotasunak.

b Igandean, 18:30ean, Urkizutik.

EIBARZanguango: Flux.

bAstelehenean, 19:30ean,

Toribio Etxebarria kalean.

ERRENTERIAXip Xap:

Transhumancia.

bGaur, 18:30ean,

Xabier Olaskoaga plazan.

ERRENTERIAKatharsis: Lilium.

bAstelehenean, 17:00etan,

Niessen kulturgunean.

HERNANIThe Funes Trup.bAsteartean, 11:00etan,

Atsegindegin.

HERNANITomaxen Abenturak.

bAsteazkenean, 12:00etan,

Urbietan.

HERNANIDeabru Beltzak.bAsteazkenean, 23:00etan,

Ezkiagan.

IRUNSantiagoko Deabruak:

Trumoiak.

bBihar, 23:00etan, San Juan

plazan.

IRUNLa leyenda del beso zarzuela.

b Igandean, 19:00etan, Amaia

kultur zentroan.

IRUNGari, Montxo eta Joselontxo:

Txirinbolo.

bAstelehenean, 18:00etan,

Urdanibia plazan.

IRUNFuman: Musicóloco.

bAstelehenean, 20:00etan,

San Juan plazan.

IRUNNiño Costrini: The Crazy

Mozarts.

bAsteartean, 20:00etan, San Juan

plazan.

IRUNEidabe: Sandina freskue.

bAsteazkenean, 18:00etan,

Urdanibia plazan.

IRUNKanbahiota: Vaya Circo.

bAsteazkenean, 20:00etan,

San Juan plazan.

LEINTZ GATZAGAZirko Txiki.

bBihar, 12:00etan, Dorleta

baselizan.

PASAIAMoon Produkzioak:

Las muertes de los otros.

bGaur, 20:00etan, Ziriza etxean.

TOLOSAPotxin eta Patxin.

bBihar, 11:00etan,

Euskal Pizkundea parkean.

ZESTOAZestoako Interpretazio

Eskola: Elurra.

bDatorren igandetik asteartera,

20:30ean, Kultur Aretoan.

ZESTOAZestoako Interpretazio

Eskola: Alegiazko gaixoa.

bAsteazkenean eta ostegunean,

20:30ean, Kultur aretoan.

DANTZA

ANDOAINTio Teronen Semeak:

Festamentua.

bGaur, 22:45ean, Goikoplazan.

ANDOAINAzelain ballet elkartea

eta Mugaz.

bAstelehenean, 12:00etan,

Goikoplazan.

ANDOAINUrki taldeak 30 urte.

bAstelehenean, 22:00etan,

Goikoplazan.

ARRASATEHerrixa Dantzan.bGaur, 19:30ean, Sebero Altube

plazan.

ARRASATEOhorezko aurreskuaeta San Joan zortzikoa.

b Igandean, 12:00etan, plazan.

AZKOITIASahatsa eta Musika

Eskolako dantza taldeak, Iraurgi

abesbatza, Parrokiko Abesbatza

eta Udal Musika Banda.

bBihar, 22:00etan, Balda plazan.

BEASAINEsku dantza.

bBihar, 20:00etan, Igartzan, eta

22:00etan, Barrendain plazan.

ERRENTERIA Iraultza eta Ereintza

dantza taldeak.

bBihar, 22:00etan, herriko plazan.

Zestoa b Ekainfest

Historiaurrera bidaiaBederatzigarren urtez, historian atzera egingo dute, bihar, Zestoan,

Ekainfest jaialdiarekin. Bizi ezazu historiaurrearen magia lelopean, duela

14.000 urteko egunerokoa nolakoa zen barneratzeaz gain, Historiaurre-

ko V. Olinpiar Jokoak ere egingo dituzte, 16:00etan. JULENE FRANTSESENA

HERNANIDantza sueltoko txapelketa.

b Igandean, 18:00etan, plazan.

HERNANIErromeria eta larrain

dantza.

b Igandean, 00:00etan,

Plaza Berrian.

HERNANITtarla taldea.bAsteazkenean, 00:00etan, plazan.

IRUNKemen taldearen aurreskua.

bBihar, 20:45ean, San Juan plazan.

IRUNMutxikoak eta euskal dantzak.

b Igandean, 12:00etan, San Juan

plazan.

OÑATIOñatz: San Joan Sua.bBihar, 22:30ean, plazan.

ORDIZIAAlurr, Oin Arin eta

Amets Bide.

bOstegunean, 19:30ean,

Garagartza plazan.

ZARAUTZAurreskua.bAsteartean, 12:30ean, Iñurritzan.

ZARAUTZLarrain dantza.bAsteartean, 20:00etan, Iñurritzan.

ZUMARRAGAAukeran: Maurizia.

bOstegunean, 20:15ean,

Zelai Ariztin.

BERTSOLARITZA

ABALTZISKETAAndoni Egaña,

Haritz Mujika eta Iker Zubeldia.

bGaur, 14:30ean, Larraitz Gainen.

AIA Jexux Mari Irazu eta Anjel Mari

Peñagarikano.

b Igandean, 12:30ean, Iturriotzen.

ANDOAINAmets Arzallus,

Sustrai Colina, Igor Elortza,

Oihana Iguaran, Maialen Lujanbio

eta Aitor Mendiluze.

b Igandean, 19:30ean, Goiko plazan.

ARRASATEMaddalen Arzallus,

Haizea Arana, Oihana Bartra, Unai

Gaztelumendi eta Iñaki Viñaspre.

bAstelehenean, 20:00etan,

Sebero Altube plazan.

ASTEASUAndoni Egaña,

Agin Laburu, Maialen Lujanbio

eta Haritz Mujika.

bOstegunean, 22:30ean, plazan.

ATAUNBertso afaria: Iñaki Murua,

Mikel Mendizabal eta Mikel Tapia.

b Igande iluntzean, Arrondo auzoan.

LAZKAOPlaza irrintzikasaioa.

bBihar, 12:00etan, Iztueta baserrian.

LEABURUAndoni Egaña eta

Sebastian Lizaso.

b Igandean, bazkalostean.

OLABERRIAMaialen Akizu

eta Aratz Igartzabal Potto.

b Igandean, 12:30ean, plazan.

ORMAIZTEGIBertso afaria: AratzIgartzabal Pottoeta Mikel Iturriotz.

bGaur, 21:00etan, Barduliarrak-en.

SEGURAAndoni Egaña, Oihana

Iguaran eta Sebastian Lizaso.

b Igande eguerdian, plaza librean.

SEGURAUxue Alberdi, Ane Labaka

eta Alaia Martin: Ez da kasualitatea.

b Igandean, 18:30ean, plazan.

TOLOSAOihana Iguaran,

Jexux Mari Irazu, Aitor Mendiluze

eta Haritz Mujika.

bBihar, 19:00etan, Zerkausian.

BESTELAKOAK

AMEZKETAGure Zirkua.

bDatorren ostegunetik igandera.

ZESTOAEkainfest.

bBihar, Ekainberrin eta kaskoan.

15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 22a Agenda

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2018ko ekainaren 22a

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus bgipuzkoa@hitza.eus

E. Goenaga Lizaso Lasarte-Oria

Sexu bidez transmititzen direngaixotasun infekziosoei buruzkohitzaldia eman zuen, herenegun,Joseba Errekalde Harri Beltza el-karteko kideak (Oiartzun, 1963),Gehituk LGTBI KomunitatearenNazioarteko Egunaren harira La-sarte-Orian antolatutako ekital-diaren barruan. Bere ibilbidean,hitzaldiz hitzaldi, GIB birusari etahiesari dagokienez jendeari «eza-gutza oinarri sendo bat» faltazaiola konturatu da Errekalde.Badirudi badakigula hiesaz ja-

kin beharreko guztia, baina hi-

tzaldiak ematen ari zara etenga-

be gaiari buruz. Oraindik ez da-

kigu jakin beharrekoa?

Ematen du badakigula zer den,baina ez dakigu. Hainbat gauzagutxi gorabehera dakizkigu, bai-na, erabateko ziurtasunarekin,gutxi. Adibidez, edozein saiotannik galdetzen badut «uste duzueahozko sexua, sarketa bat denez,infekzio bide bat dela?», hama-rretik bederatzik ez dakite eran-tzuten edo ez daude erabat ziur.Ez da infekzio bidea, ezta?

Ez, ez da. Gu hiesari buruz aritzengara batez ere, hiltzen duen baka-rra eta sendatzen ez den bakarradelako. Baina, noski, erantzunhorrek ematen du bidea azaltze-ko GIBa ez dela transmititzen,baina bai beste gaitz batzuk: go-norrea, papiloma, sifilisa...Kutsatu hitza ez duzu inoiz era-

biltzen, eta ez da kasualitatea.

Ez, ez da. Kalte egiten digu hitzhori erabiltzeak. Espainiako Esta-tuan, GIB birusa gaixotasun in-fekzioso-kutsakor gisa dago sail-katua, infekzioso-transmitigarrigisa sailkatu beharrean, mundu-ko beste toki batzuetan egiten du-ten bezala. Izendapen aldaketakahalbidetuko luke, adibidez, GIB-dunok diskriminatuak ez izatealan esparruan, oposizioetan, bi-daiatzeko orduan... Gaitz infek-zioso-kutsakor bat baduzu, ezinduzu ezkutatu; tuberkulosia, adi-bidez, kutsakorra da, eta derrigo-rrezkoa da deklaratzea, airez ku-tsatzen delako eta inguruko guz-tiak arriskuan jar ditzakezulako.GIBak, berriz, infekzio bide jakinbatzuk ditu, transmitigarria da,baina ez kutsakorra; eta, preben-tzio neurriak hartzen badituzu,inork ez zaitu infektatuko. Beraz,ni nahiko astuna izaten naiz gaihorrekin, garrantzitsua delako. Hiesa hitzak izua eragiten zuen

1980ko hamarkadan. Egun, bel-

durra galdu zaio?

Bai, zalantzarik gabe. 1996-1997koak izan ziren erretrobiru-

saren kontrako lehen tratamen-du eraginkorrak; ordu artekoahalegin guztiek porrot egin zu-ten. Sekulako aldaketa eraginzuen horrek. Segituan egin zenlotura bat: orain arte, hiesak hilegiten zuen, eta, orain, ja ez duhiltzen. Hori berehala barneratuzen, eta hor hasi zen jendea hiesa-ri beldurra galtzen. Baina ez da egia hiesak inor hil-

tzen ez duenik...

Erretrobirusaren kontrako boti-kak hain dira onak, gure gizarte-an ia inor ez da hiltzen hiesaren-gatik. Beste toki batzuetan bai, ezdutelako modurik eta baliabideekonomikorik sendagaiak esku-ratzeko. Ozen salatu behar dahori. Gurean, berriz, kasu gutxibatzuk izaten dira. Pertsona ba-tek bi modutan jakin dezake GIBaduela; bat da aurrez proba egitea,eta bestea, behin gaixotu osteandiagnostikatzea. Osasun siste-man ezin diote sendatu agertzenduen patologia hori, eta ohartzen

dira atzetik beste zerbait dagoela:hiesa. Tamalez, askotan gertatzenda hori. Jendeak ez du proba egi-ten, eta ohartzen direnerako osogaixorik egoten dira. Kasu gehie-netan, botikei esker, bizpahiruhilabeterako lortzen dute egoera-

ri buelta ematea. Baina heriotzakere izaten dira gaixoa oso-osoegoera txarrean iristen bada. Beraz, ezinbestekoa da probak

egitea?

Testa bere kabuz egiten duenakinfekzioaren lehen estadioetanegiten badu, bi edo hiru hilabeteigarotzerako GIB birusaren eragi-na erabat kontrolatuta izango du,eta sekula ez du garatuko gaitza.Denbora pasatu ahala, aukeragehiago dago hiesa garatzeko.

Baina hiesa ere kontrolatzen

dute botikek, ezta?

Bai, gaixoak betirako izango duhiesa, baina kontrolpean. Halagertatu zitzaidan niri. Urte pilabat egin nituen GIBarekin, hiesagaratu arte; oso egoera kaskarre-an egon nintzen, baina, orain, bo-tikekin kontrolatuta daukat.Testak egitea garrantzitsua da;

baina garrantzitsuena preben-

tzioa da?

Testak egitea prebentzio neurribat da, erretrobirusaren kontrakotratamendua prebentzio neurrieraginkorrenetako bat baita. Fro-gatua dago tratamendua moduegokian egiten dugunok ez dugu-la birusa transmititzen. Gure flu-xuetan, nire kasuan semenean etaodolean, karga birala detektaezinbihurtzen da, eta, ondorioz, nikezin dut inor infektatu.Ez dago esperantzarik txerto

bat lortzeko?

Nahiko argi esaten dute txertorikez dela egongo; lortu behar dugu-

na da bidea ixtea, gaitza itotzea.UNAIDS erakundeak 90-90-90proiektua jarri du martxan,2030erako epidemiari amaierajartzeko helburuarekin. Eta zeresan nahi dute zenbaki horiek?Bada, mundu osoko seropositiboguztien %90ek GIB birusa dutelajakitea; diagnostikatutako guz-tien %90ek erretrobirusaren kon-trako terapia egonkorra jasotzea;eta horietatik %90 birus kargarikgabekoak izatea lortzea. Kopuru horietatik gertu dago Gi-

puzkoa?

Bigarren eta hirugarren 90 horie-tan bagaude; baina, lehenengoan,ez gara iristen GIBa dutenen%90ek jakitera. Kalkulatzen da se-ropositiboen %30 inguruk ez daki-tela GIBa dutenik. Eta ez jakite ho-rrek, norberari egiten dion osasunkalteaz gain, gaitza besteei trans-mititu ahal izatea eragiten duela. Ez da izango testak egitea zaila

delako; bide asko daude proba

egiteko.

Sekula izan ez diren eta beste tokiaskotan ez dauden politikak ditu-gu gure erkidegoan. Osakidetza-ko edozein zerbitzutan egin daite-ke, doan; farmazietan ere egindaiteke, oso diru gutxiren truke,eta gure lurraldean bakarrik egi-ten da hori; eta gero bagaude pro-ba egiten dugun gobernuz kanpo-ko erakundeak ere. Donostian,adibidez, Gehituk egiten du, doaneta konfidentzialtasun osoarekin.Gainera, goi mailako eta kalita-tezko aholkularitza eskaintzen datesta egiteko behar diren hogeiminutu horietan. Baliabideak ba-ditugu, baina, tamalez, babestu ezden jende bati ez zaio burutik pa-satzen noizean behin probak egi-tea.Osakidetzaren arabera, urtero

150 seropositibo inguru diag-

nostikatzen dira.

Bai, 150-160 inguru izaten dira,eta azken urteotan ez da izan go-rabehera handirik. Baina egia daasko igo dela gizonen artean ha-rremana daukagun kolektiboa-ren barruan, eta pena handiaematen dit hori esateak. Kolekti-bo horretakoak dira infektatu be-rriak diren hamarretik sei; eta ho-rrek esan nahi du kolektibo ho-rretan beldurra galdu diotela as-kok. Tamalez, badago jendeanahiago duena egunean pilulatxobat hartu. Kolektibo horretannahiko zabalduta dagoen ideia dalehenago edo geroago infektatuegingo direla, eta denbora kontuadela pilulatxoa hartu behar izatea.Pena da, bere garaian sufrimenduhandia egon zelako eta lan askoegin zelako hori gainditzeko.

«Prebentzio neurrieraginkorrenetako batda tratamendua»

Joseba Errekalde b Harri Beltza elkarteko kidea

Hiesari bidea mozteko era prebentzioa dela eta GIB birusa atzematekotestak prebentzio neurri garrantzitsuenetako bat direla dio JosebaErrekaldek; tratamendu egoki batek transmisio bidea mozten baitu.

JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

sELKARRIZKETA

«Hainbat gauza gutxi gorabeheradakizkigu [hiesariburuz], baina, erabatekoziurtasunarekin, gutxi»