XENÉTICA FONTAO

Nº6 Xaneiro 2010

Renovado o convenio con CONAFE O LABORATORIO DE XENÉTICA MOLECULAR, REFERENCIA NACIONAL NAS ANÁLISES DE ADN

DELETE,UN SUPERPEDIGRÍPROMETEDOR

DELETE, STIO, IDEAL PARA MELLORARGRAXA, PROTEÍNA E TIPO

STIO, A NOVA FÓRMULA DO ICO MANTÉN A XACOBEO COMO NÚMERO 1

XACOBEO

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 2010 3

XENÉTICA FONTAO

EDITA:XENÉTICA FONTAO S.A.Fontao, Esperante. Aptdo. 12827080. Lugo

Tfno: +34 982.284.391Fax: +34 982.284.626E-mail: xeneticafontao.agri@xunta.esWeb: www.xeneticafontao.com

PRODUCIÓN:Transmedia Comunicación & PrensaRonda das Fontiñas, 272, entreplanta A 27002. Lugo

Tfnos: 982.221.278, 610.215.366, 636.952.893E-mail: transmedia@ctransmedia.comWeb: www.transmedia.es

Tirada :7.000 exemplares

DEPÓSITO LEGAL:LU 173-2008

ÍNDICE

NOVA FÓRMULA DE ICO.................

SUPERPEDIGRÍ: DELETE.................

CONVENIO CONAFE-FONTAO.......

TOURO PROBADO: STIO.................

4

6

11

12

MARIO XACOBEO ET EX-90

Nº1 ICO (ESPAÑA)

STAND DE WORLD WIDE SIRES (WWS) -DAIRY DAUGHTERS (DD),

“DAIRY EVENT”,REINO UNIDO, 2009.

MIKE RAKES (WWS), ALLISON LOVELL (DD), EVANS DRAYTON (DD)

E JOHN SCHOUTEN (WWS).

Nº1 TIPO (REINO UNIDO)

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 20104 XENÉTICA

NOVIDADES NAS PROBAS DE CONAFE DE DECEMBRO: NOVO ICO E CAMBIO DE BASE XENÉTICAAs probas españolas recentemente publicadas por CONAFE (decembro do 2009) deben interpretarse baixo unha óptica diferente, pois presentan dúas importantes novidades: a nova fórmula aplicada no cálculo do ICO e o cambio ou axuste da base xenética.

A nova fórmula do ICO débe-

se á imperiosa necesidade

de adaptarse ás actuais

directrices na selección

xenética da raza frisona.

O axuste da base xenética responde ás

recomendacións dos organismos inter-

nacionais de actualizar esta base de re-

ferencia cada cinco anos.

O ICO (índice de mérito xenético total

oficial español) é empregado para re-

saltar os animais que mellor transmi-

ten aqueles caracteres cunha grande

influenza na rendibilidade das nosas

explotacións. O ICO foi establecido

por CONAFE en 1993, pero é un índi-

ce dinámico cuxo cálculo varía en fun-

ción dos novos obxectivos de selección

definidos. É dicir, debe adaptarse aos

novos tempos, e isto é o que ocorreu

co novo ICO calculado en decembro do

2009, tanto para os touros coma para

as vacas.

Os cambios que tiveron lugar refíren-

se ao peso relativo que teñen na fór-

mula do ICO cada un dos tres grandes

apartados que o compoñen: produción,

tipo e caracteres funcionais. Produción

e tipo perden peso no cálculo do ICO,

un 2% e un 6%, respectivamente, que é

o que gañan os caracteres funcionais,

cuxo peso medra do 6% ao 14% na nova

fórmula.

Dentro do apartado de produción, os

rasgos que gañan peso son os quilos de

leite e de proteína, mentres que o per-

den os quilos de graxa e a porcentaxe de

proteína.

En canto aos caracteres funcionais ou

de saúde, o reconto de células somáti-

cas permanece estable, cun peso do 3%,

a lonxevidade medra do 3% ao 8% e un

novo rasgo, días abertos (que reflicte a

fertilidade das fillas), aparece en escena

cun peso relativo do 3%

En relación ao tipo, medra a importan-

cia do ubre (do 16% ao 18%) e das pa-

tas (do 10% ao 11%), mentres que o IXT

(tipo global) desaparece da nova fórmula

(pasa do 9% ao 0%).

A exclusión do IXT do novo ICO signifi-

ca unha caída para aqueles touros que

puntúan moi alto para estatura ou es-

trutura e capacidade en xeral. E é que

algúns rasgos coma a extrema angulo-

sidade ou a excesiva capacidade teñen

unha correlación negativa, non só coa

lonxevidade senón tamén coa fertilida-

de, dous dos rasgos máis buscados na

poboación de vacas de hoxe en día (e na

do futuro), por ser, precisamente, dous

dos que máis empeoraron nos últimos

tempos

De todos os xeitos, España aínda é un

dos países que máis importancia lle dá

ao tipo en xeral, como se pode apreciar

na seguinte táboa.

ICO 2003 ICO 2010

PRODUCIÓN

TIPO

CARACT. FUNC.

35%

6%

59%

29%

14%

57%

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 2010 5XENÉTICA

O que reflicte o novo ICO é que España,

coma o resto dos países, busca para o

futuro unha vaca máis saudable, lonxe-

va e fértil, é dicir, con menos problemas.

Unha vaca de tamaño medio con moi

boas patas e ubre, capaz de producir lei-

te durante moitas lactacións.

É indubidable que o ICO seguirá evolu-

cionando nos próximos anos, a medida

que se poida aumentar o peso relativo

dos caracteres funcionais (sobre todo,

lonxevidade e días abertos), moi mode-

rado hoxe en día debido á súa baixa fia-

bilidade, sobre todo nos touros novos. A

chegada das avaliacións xenómicas abri-

rá novas e esperanzadoras expectativas

neste sentido.

CAMBIO DE BASE

Seguindo as recomendacións de Inter-

bull, recentemente tivo lugar un cambio

de base, o que significa que as vacas que

serven de referencia para as avaliacións

xenéticas son agora as nacidas no ano

2005. O cambio de base realízase en Espa-

ña cada cinco anos e representa unha ac-

tualización dos valores xenéticos ou, o que

é o mesmo, reflicte o progreso xenético

alcanzado nos últimos cinco anos, que se

resta aos valores das probas dos touros.

O cambio de base implica unha diminu-

ción do valor da proba daqueles carac-

teres que experimentaron unha mellora

xenética. Por exemplo, un touro coma

Xacobeo, que era practicamente +1.500

quilos para leite en xullo, é agora +1.150

quilos (1.500-350) debido á nova base xe-

nética, é dicir, á mellora en leite de 350

quilos nas vacas españolas nestes últi-

mos cinco anos.

A orde da lista dos mellores touros non

varía debido ao cambio de base, pois

afecta a todos por igual, senón que a

posible variación sería debida aos novos

datos procedentes das fillas incorpora-

das na última proba.

Practicamente todos os rasgos expe-

rimentaron unha mellora xenética nos

últimos anos (como pode verse na táboa

seguinte) excepto un: os días abertos.

Neste caso, o progreso xenético foi ne-

gativo en cinco puntos, é dicir, non foi un

progreso senón un retroceso. Isto sig-

nifica que as vacas nacidas no ano 2005

teñen unha media de cinco días abertos

máis cás nacidas no ano 2000, ou sexa,

son menos fértiles.

NOVA BASE XENÉTICA

(Progreso xenético dos últimos

cinco anos )

Malia os cambios de fórmula comenta-

dos, Xacobeo segue como touro número

1 por ICO de España, alcanzando unha

cifra de 3.200 e mantendo os seus altos

números para produción de leite (+1.150

quilos sería +1.500 sen o cambio de

base), proteína (+32 quilos sería +43 coa

vella base), ubres (+2,69, sería +3,36 sen

cambio de base, número 3 dos mellores

50 touros por ICO), patas (+1,82, que sen

o cambio de base sería +2,32, número 3

para este carácter) e morfoloxía en xe-

ral (+2,79, que sen cambio de base sería

+3,51, número 2 por tipo dos mellores 50

touros españois).

Outros touros coma Dancer tamén se

ven beneficiados cos últimos cambios,

pois malia unha moderada cifra en leite

de +118 quilos (que sería de +468 quilos

na vella base), subiu case 600 quilos de

leite desde a súa primeira proba de de-

cembro do 2007. Ademais, o seu claro

liderado como número 1 en ubres e ta-

mén en días abertos (fertilidade das súas

fillas) explica que o seu ICO experimen-

tara un incremento de 472 puntos desde

a súa primeira proba oficial, chegando a

2.139. Isto faino merecedor, agora si, dun-

ha honrosa praza entre os 50 mellores

touros españois por ICO.

Leite ................................... 349 qg

Graxa .................................. 8,3 qg

Proteína .............................. 10,7 qg

Ubre ..................................... 0,67

Patas .................................... 0,50

Tipo global ........................... 0,72

Días abertos ....................... -5

ESPAÑA 2003 6% 35% 59%

ESPAÑA 2010 14% 29% 57%

CANADÁ 22% 27% 51%

USA 26% 29% 45%

AUSTRALIA 30% 70%

FRANCIA 38% 12% 50%

ALEMANIA 40% 15% 45%

HOLANDA 45% 22% 33%

GRAN BRETAÑA 49% 6% 45%

DINAMARCA 57% 13% 30%

PRODUCIÓNTIPOCARACT. FUNC.

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 20106 SUPERPEDIGRÍ

DELETE, TODO UN PEDIGRÍRidgefield Delete é un xovenco de pouco máis de dous anos que procede dunha gran familia e posúe unha espectacular morfoloxía, o que lle deparará sen dúbida un futuro prometedor. Delete representa en si mesmo un dos obxectivos prioritarios de Xenética Fontao: poñer a disposición de todos os gandeiros que así o desexen a xenética de máis rabiosa actualidade.

Delete é un cruce doura-

do (Goldwyn x Durham)

dunha das familias máis

buscadas hoxe en día

pola alta xenómica dos

seus membros, tanto femias coma ma-

chos. Proba diso é que Delete terá pro-

ba simultánea nun futuro en España,

Alemaña e Canadá, pois recentemente

exportáronse as súas doses de seme a

estes países.

ATLEE, A NAI

Outono do ano 2003. Michael Heath

e Kelly Barbee quedan impresionados

cunha xovenca que pace nun campo de

Cleveland, Carolina do Norte (EE.UU). É

unha filla de Durham propiedade de Te-

rry e Sarah Foster, que a adquiriran con

seis meses de idade nunha subasta na

granxa MD-Delight, do estado ameri-

cano de Maryland. Estaba preñada con

Gibson e xa tiña embrións con Adam e

Astronomical. Foi necesaria unha co-

propiedade entre varios gandeiros para

facerlle fronte aos 20.000 dólares que

os seus propietarios pedían para pechar

Ridgefield Delete ET

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 2010 7SUPERPEDIGRÍ

Os descendentes de Atlee, a nai de Delete, son vendidos a prezos

astronómicos en subastas de todo o

mundo

a súa venda. E así foi como este animal

novo cambia de domicilio. Na súa nova

granxa pare unha filla de Gibson, e tres

días despois califícase MB-87 2a.

Estamos a falar dunha filla de MD-De-

light Strm Amberlee MB-88 DOM e neta

da mítica MS Kingstead Chief Adeen ET

EX-94 2E DOM, que non é outra que MD-

Delight Durham Atlee ET EX-92 DOM. En

efecto, a nai de Delete, e quizais unha

das mellores vacas da raza Holstein de

todos os tempos.

Atlee foi exposta polos seus novos

propietarios no concurso do estado de

Massachusetts no 2005 e gañou a súa

sección de vaca nova de dous anos. Pos-

teriormente asiste ao concurso do esta-

do de Nova York e queda novena. Máis

tarde, no concurso nacional de Madison

é decimocuarta e recibe o premio ao Mé-

rito Xenético. Pouco despois, xa de vol-

ta a Maple Downs Farm, en Nova York,

é recalificada como MB-89, e entón todo

empezou...

Contan os seus propietarios que o máis

impresionante de Atlee era a súa gran

corrección morfolóxica e o gran poten-

cial que amosaba, e o único que necesi-

taban para rendibilizar o grande inves-

timento realizado era tempo e un parto

máis. E así foi, pois a súa primeira filla

con Gibson foi vendida en subasta en

abril do 2005 por 17.500 dólares.

Atlee pare de novo en setembro e vai ao

concurso de Madison, onde gaña a súa

sección de vaca de tres anos e é Campio-

na Reserva Intermedia. Posteriormente

recibe o prestixioso galardón All Ame-

rican Sr. 3 anos, no 2005, e é calificada

EX-92 na súa segunda lactación, que

pecha con 17.368 quilos de leite ao 5,5%

de grasa e 3,3% de proteína en 365 días,

recibindo o premio á segunda mellor

lactación por quilos de graxa do estado

de Nova York.

Atlee morre nova, aos cinco anos de

idade, pero antes fora flusheada con

Goldwyn (cunha espectacular resposta

de 54 embrións), Shottle e Roy. Entre as

crías nacidas destes embrións atópanse

algúns dos animais máis emblemáticos

de hoxe en día: touros novos cos máis

altos datos xenómicos do panorama in-

ternacional e femias que alcanzaron as

máis altas calificacións e cuxos descen-

dentes nacidos e embrións son vendidos

a prezos astronómicos en subastas de

todo o mundo.

PROXENIE DE ATLEE

Atlee ten xa tres fillas calificadas Ex-

celente. Allure EX-90 (filla con Gibson do

seu primeiro parto), Anna EX-90 e Adona

EX-90. As dúas últimas son as súas fillas

con Astronomical e, xunto con Arlene

MB-86 (filla de Timlynn Adam), proceden

dos embrións de Atlee cando era xoven-

ca.

Unha das fillas de Atlee máis destaca-

das é MS Atlees Roy Autumn ET MB-89,

primeira de sección de xatas e Junior

Champion en Madison 2007, ademais de

All American 2007. Como vaca nova de

dous anos foi primeira de sección en Ma-

dison e, de novo, All American.

MS Atlees Shottle Aubrey ET, unha fi-

lla de Atlee con Shottle e compañeira de

establo de Autumn, é unha prometedora

xovenca con altísima xenómica.

MD-Delight Durham Atlee EX-92, nai de Delete

MS Atlees Goldwyn Ariel MB-88 SM-EX, irmá completa de Delete

MS Atlees Roy Autumn MB-89, irmá materna de Delete

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 20108 SUPERPEDIGRÍ

Sen embargo, son as súas fillas con

Goldwyn (irmás completas de Delete) as

que máis interese espertan actualmen-

te, polos seus altos datos xenómicos e

as súas extremas calificacións, e como

exemplo vexamos os astronómicos pre-

zos alcanzados por algúns dos seus des-

cendentes (xatas nacidas ou primeiras

opcións sobre embrións).

MS Atlees Gold Abigail ET MB-89 SM-EX

2a USA. Unha primeira opción dun futu-

ro flushing, é vendida por 72.000 dólares

na “subasta de estrelas” da Royal Winter

Fair (Canadá, novembro do 2009). A súa

filla con Baxter foi vendida por 24.000

euros na subasta Tulip Sale (Holanda,

decembro do 2009). Cun índice de 2077,

é a vaca número 22 da lista das mello-

res vacas de EE.UU por CTPI (xaneiro do

2010).

MS Atlees Goldwyn Ariel ET MB-88 SM-

EX 2a USA. Primeira opción con Jeeves,

femia, vendida por 93.000 dólares, e ma-

cho por 60.000 dólares (Internacional

Intrigue Sale, EE.UU, 2009), primeira op-

ción con Super, 80.000 dólares (Legends

of the Fall Sale, EE.UU, 2009), primeira

opción femia con Sánchez ou Man-O-

Man, 77.000 dólares (Planet Holstein

Sale, EE.UU, outubro do 2009).

Ariel foi segunda na súa sección (Junior

2 anos) no concurso de Madison do 2009

e está nominada como All American 2009

na categoría de dous anos.

MS Atlees Goldwyn Arista ET MB-88

SM-EX 2a USA. Primeira opción femia

con Mac, vendida en 20.000 dólares (Pla-

net Holstein Sale, EE.UU, outubro do

2009).

Allyndale-I Goldwyn Albany MB-87 SM-

87 2a CAN. As súas fillas con Planet e

Alexander están entre as xovencas con

máis alta xenómica en Canadá. Os seus

fillos con Shottle e Planet son xa touros

novos en proba en distintos centros de

EE.UU e Canadá.

Allyndale-I Goldwyn Avery ET MB-85 2a

USA, vendida por 87.000 dólares na Ca-

nadian Convention Sale de 2008.

Maple-Downs Goldwyn Ava ET MB-86

2a USA.

Ridgefield Gold Atlee ET e Heavenly

Golden Atlee ET. Son as dúas únicas ir-

más completas das anteriores nacidas

en Europa (froito da importación de em-

brións desde EE.UU).

Ao igual cás súas fillas, os fillos de Atlee

son prometedores touros novos, polos

altísimos datos xenómicos que posúen.

Entre eles atópanse os números 1 e 3 en

xenómica para tipo a nivel mundial, At-

Ridgefield Delete ET é un dos dous únicos fillos

de Atlee nacidos en Europa

MS Atlees Gold Abigail MB-89 SM-EX, irmá completa de Delete

Allyndale-I Goldwyn Albany MB-87 SM-87, irmá completa de Delete

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 2010 9SUPERPEDIGRÍ

wood e Aftershock, respectivamente. De

todos eles destacamos os seus fillos con

Goldwyn (irmáns completos de Delete) e

con Shottle. Entre os primeiros:

Maple-Downs-I GW Atwood (Select

Sires)

Maple-Downs-I GW Atlantic (Select

Sires)

Allyndale-I GW Arden (Select Si-

res)

Allyndale-I Attic (Semex)

Allyndale-I Atticus (Semex)

MS Atlees Alta Amazing ( Alta)

MSAtlees Gold Avalanche (Field of

Dreams)

Os dous únicos fillos de Atlee nacidos

en Europa e irmáns completos dos an-

teriores son:

Ridgefield Delete ET (Xenética Fon-

tao, España)

Heavenly Golden Dreams ET (C.I.Z,

Italia)

Atlee tivo unha irmá completa: MD-De-

light Durhm Addison MB-88. Ela e a súa

filla con Lancelot, Cranberry-Mdws Lan

Aloe MB-88, son tamén dúas “superva-

cas”, xenomicamente falando. Pero foi

o irmán completo daquelas, MD-Delight

Durham Atlas, o que captou a atención

de moitos criadores da raza Holstein, se

ben a súa morte prematura truncou, en

parte, a súa carreira.

E é quizais MD-Delight Strm Amberlee

MB-88 o elo transmisor de todo este po-

tencial xenético, pois non só é a nai de

Atlee, Addison e Atlas, ou a irmá comple-

ta do touro probado MD-Delight Storm

Alanta, senón a filla de MS Kingstead

Chief Adeen EX-94 2E DOM, unha das

máis destacadas nais da raza Holstein,

como amosa a grande atención que cap-

tan actualmente os seus descendentes,

tanto en subastas e concursos coma no

eido da xenómica.

ADEEN E ALICIA, AS FILLAS DE ADA

Adeen nace na granxa Kingstead,

Maryland (EE.UU). Foi a última xata na-

cida antes da venda completa do raba-

ño, en 1997. Con dous anos de idade é

vendida polos seus novos propietarios

e chega a Québec (Canadá), onde per-

manece pouco máis dun ano, califícase

MB-87 e produce uns 30 embrións. É su-

bastada de novo, retornando ao seu lu-

gar de orixe, Maryland, a mans dos seus

primeiros donos, Kingstead Farm, des-

ta vez en copropiedade con Jeff Butler

(Butlerview Farm).

Este periplo incrible é algo normal nas

grandes vacas en Norteamérica. De fei-

to, empezou axiña para Adeen, que foi

concibida en Canadá froito dun flushing

da súa nai, a célebre Aitenbrae Star-

buck Ada EX-CAN EX-94 2E USA DOM

4* co mítico Skychief, do que retornaron

a Maryland cinco embrións debido ao

acordo asinado no seu momento entre

os propietarios e vendedores de Ada (de

novo Kingstead Farm) e os seus compra-

dores, a granxa Shore Holstein de Onta-

rio, Canadá.

Deste flushing de Skychief e Ada nacen

dúas femias, que por nacer non só en

diferentes granxas (Kingstead e Shore-

mar), senón en distintos países (EE.UU

e Canadá), levan distintos prefixos. Son

a citada MS Kingstead Chief Adeen EX-

94 (bisavoa de Delete) e a arquicoñecida

Shoremar S Alicia EX-97 3E USA 5*.

A poderosa Alicia foi All American,

World Champion e Gran Campiona da Ro-

yal Winter Fair (Canadá) no ano 2000, así

como All American Produce of Dam (ga-

lardón americano similar ao de “mellor

descendencia de vaca”) do mesmo ano,

xunta á súa irmá Adeen. Alicia foi cali-

ficada EX-97 no ano 2004 e ten máis de

50 fillas rexistradas no libro xenealóxico

americano, das que 16 están calificadas:

unha con 84 puntos, 8 MB e 7 EX.

Se ben foi Alicia a que acaparou a mei-

rande atención anos atrás polo seu éxi-

Adeen, a bisavoa de Delete, ten 37 fillas

calificadas cunha media de 88 puntos

Adeen transmite tipo de concurso, ubres

excelentes, fortaleza do terzo anterior, grande

anchura de grupa e tremendas estruturas

leiteiras

MS Kingstead Chief Adeen EX-94 e Shoremar S Alicia EX-97

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 201010 SUPERPEDIGRÍ

to nas pistas, hoxe é a súa irmá Adeen a

que capta todas as miradas, e con máis

dun cento de fillas rexistradas en Amé-

rica ten 2 calificadas con 84 puntos, 21

MB e 14 EX. Abonda dicir que a media de

puntuación das súas 37 fillas calificadas

é de 88 puntos.

Se ben é imposible abordar desde

aquí toda a súa descendencia, si debe-

mos destacar as súas fillas con Storm

(dúas son MB-88 _unha delas é Am-

berlee, a avoa de Delete_ e dúas EX) e

con Lee (unha é MB-85 e catro son EX).

Unha destas, Amlaird Lee Alice EX-94 2E

USA, completa catro xeracións seguidas

de EX-94 e All American, e foi adquirida

recentemente pola granxa MilkSource

de Wisconsin por 67.000 dólares, aca-

dando o prezo máis alto da subasta, se-

guida pola súa propia neta (unha filla de

Goldwyn e de Sherona-Hill Champ Angel

MB-89, a filla de Champion e de Alice),

Crescentmead-Alicia MB-89, vendida en

35.000 dólares.

Lee Alice é ademais a nai de MS Cres-

centmead Arrow ET, un fillo de Durham

célebre polas súas altas cifras para tipo

e ubre. Outra destacada filla de Adeen é

Miss Rubens Amy EX-94 2E USA, que ten

xa sete fillas MB e EX.

Adeen, que foi nominada dúas veces

All American, ten tamén un importante

número de fillas calificadas MB en Eu-

ropa.

Non cabe dúbida de que a parella for-

mada polas dúas irmás completas Alicia

e Adeen é unha das máis famosas da his-

toria Holstein. Ambas as dúas transmi-

ten un tipo de concurso, ubres excelen-

tes, fortaleza do terzo anterior, grande

anchura de grupa e tremendas estrutu-

ras leiteiras, todo iso acompañado dun

grande estilo.

Pero, ademais do show, o que carac-

teriza a esta familia son as altas produ-

cións de leite, os altos índices xenómicos

e a grande eficiencia reprodutiva. As fe-

mias desta familia maduran cos partos,

son lonxevas e moi boas produtoras de

embrións. Tal é así que estas dúas ir-

más, Alicia e Adeen, con 14 e 12 anos,

respectivamente, están vivas hoxe en día

e residen en Trans-Ova Genetics (Iowa,

EE.UU) como doadoras permanentes de

embrións. Por certo, o último flushing

de ambas, hai escasas semanas, foi con

Atwood, un dos irmáns completos de De-

lete.

ADA, FUNDADORA DA SAGA FAMILIAR

O cuarto elo xeracional de Delete vía

materna lévanos ata Aitenbrae Starbuck

Ada EX-94 2E DOM 4*. Esta célebre filla

de Starbuck é a nai de Alicia e Adeen, á

vez que a vaca fundadora desta familia.

Nacida en Canadá en 1987 e All Ameri-

can 3 anos en 1990, comeza a súa ca-

rreira no concurso de Madison de 1989,

onde queda terceira na sección de vaca

nova de 2 anos, mítica sección esta na

que Ada foi precedida de dúas vacas que

o tempo revelaría como grandes nais da

raza: Dupasquier Starb Winnie, que ga-

ñou a sección, e Comestar Laurie Sheik,

que foi segunda.

Ada remata a súa carreira en Colds-

pring Farm, Maryland, con multitude

O que caracteriza a esta familia son as altas producións de leite,

altos índices xenómicos e grande eficiencia

reprodutiva. As femias maduran cos partos,

son lonxevas e moi boas produtoras de embrións

de descendentes en América e Europa,

onde unha neta, Riedmuellers Cham-

pion, chega mesmo a ser a Gran Cam-

piona de Suíza no ano 2007.

Ada e a súa familia conseguiron faza-

ñas sen precedentes na raza Holstein,

pois nunca antes se dera o caso de que

unha vaca (Ada), a súa filla (Alicia), unha

neta (Atlee) e unha bisneta (Autumn) te-

ñan recibido o prestixioso galardón All

American, todas elas como vacas en lac-

tación.

Con semellantes ancestros familiares,

o futuro de Delete e das súas fillas é,

cando menos,… intrigante.

Aitkenbrae Starbuck Ada EX-94

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 2010 11LABORATORIO

O LABORATORIO DE XENÉTICA MOLECULAR, REFERENTE NACIONAL NA ANÁLISE DO ADN DE FRISONA

A Confederación de Asocia-

cións de Frisona Española

(CONAFE) e o Laboratorio

de Xenética Molecular de

Xenética Fontao, partici-

pado pola Consellería do Medio Rural,

asinaron o pasado 17 de decembro nas

instalacións de Xenética Fontao en Es-

perante (Lugo) a renovación do convenio

para a realización de análises de ácido

desoxirribonucleico (ADN) en animais da

raza bovina frisona en toda España. Des-

ta maneira, o laboratorio convértese en

centro de referencia nacional para este

tipo de probas.

Á sinatura do convenio asistiron José

Carlos Vega, presidente de CONAFE;

José Álvarez Robledo, da Consellería do

Medio Rural, en calidade de presidente

do Consello de Administración de Xené-

tica Fontao S.A., e Sofía Alday, Xerente

de CONAFE.

CONAFE e o Laboratorio de Xenética

Molecular de Fontao estableceron no

ano 2005 un convenio para a realización

de probas de ADN en animais inscritos

no Libro Xenealóxico da Raza Bovina Fri-

sona en España, con vistas á asignación/

exclusión de paternidade e/ou materni-

dade mediante a análise dun panel de 17

loci microsatélites aceptados internacio-

nalmente pola Sociedade Internacional

para a Xenética Animal (ISAG).

A ISAG é o organismo encargado a ni-

vel mundial de coordinar os distintos

laboratorios e estandarizar protocolos,

nomenclaturas e selección de paneis de

marcadores moleculares, que permiten

que os resultados obtidos polos distintos

membros sexan obxectivos e compara-

bles. A metodoloxía de traballo desen-

volvida no laboratorio de Fontao está

estandarizada coa dos membros da ISAG

especializados en análise de ADN nas

especies bovina, equina, ovina, caprina,

porcina e canina. O laboratorio de Xené-

tica Fontao vén participando de maneira

ininterrompida na realización dos test

de comparación internacionais de aná-

lise de ADN organizados pola ISAG nos

últimos dez anos.

Como resultado do traballo realizado no

marco do convenio con CONAFE, ao longo

destes catro anos, no Laboratorio de Xe-

nética Fontao realizáronse máis de 17.000

probas de identificación xenética a animais

desta raza bovina, pertencentes a 2.750

ganderías localizadas en toda España.

Os marcadores de ADN que se analizan

para a realización das análises de identi-

ficación xenética so n os microsatélites ou

STR (Short Tandem Repeats). Estes mar-

cadores, seleccionados das listas propos-

tas pola ISAG e a FAO, son particularmen-

te axeitados para este tipo de probas polas

súas propiedades: son moi abundantes e

están dispersos por todo o xenoma.

A comparación dos perfís xenéticos

obtidos da análise dos microsatélites

de ADN entre individuos é a base da

metodoloxía empregada para a realiza-

ción das análises de filiación. Estas son

probas xenéticas que se empregan para

comprobar o pedigrí dos individuos.

A realización das devanditas probas, e

as que se planifican no marco do novo

convenio asinado en decembro, está a

constituír un elemento fundamental na

consecución dos obxectivos fixados por

CONAFE dentro do esquema de Selec-

ción e Mellora da Raza Bovina Frisona

en toda España, esquema do que Galicia

é parte destacada.

De esquerda a dereita, Sofía Alday (directora xerente de CONAFE), José Álvarez Robledo (presidente do Consello de Administración de Xenética Fontao) e José Carlos Vega (presidente de CONAFE)

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 201012 TOUROS PROBADOS

STIO, ENTRE OS 50 MELLORES

SEMENTAIS DE ESPAÑA POR ICOBos Stormatic Stio ET recibiu a súa primeira valoración oficial en xullo do 2009 e, malia a súa baixa fiabilidade, xa destacaba por ter unha proba moi equilibrada e, sobre todo, polos seus rasgos morfolóxicos. Nas últimas probas españolas de decembro alcanza a fiabilidade suficiente e confirma a súa proba preliminar.

Stio é un semental proba-

do de cinco anos de idade

que, con case 100 fillas

para produción e máis de

60 para tipo, consolídase

como un dos mellores touros do pano-

rama nacional. Cun ICO de 2.154, sitúase

entre os 50 mellores touros españois,

sendo ademais o cuarto mellor touro

para tipo deste ránking. Stio é un fillo de

Stormatic e procede dunha emerxente

familia de vacas canadense.

A FAMILIA MATERNA

Stio é fillo de Dohbell James Ciss ET

MB-87 CAN 6*, unha vaca nai recoñeci-

da actualmente, non só polas súas oito

fillas calificadas (das que seis son MB,

con catro touros diferentes, September

Storm, Reggie, Morty e Lancelot), senón

polas súas altas producións de leite con

moi boas calidades. De feito, no seu se-

gundo parto, e en 365 días, superou os

18.000 quilos de leite ao 5,20% de grasa

e 3,50% de proteína.

Ciss non só se atopa entre o 5% das

mellores vacas de Canadá para GLPI

(índices xenómicos), senón tamén para

produción de leite e, sobre todo, para ca-

lidades de graxa (+0,46), proteína (+0,29)

e células somáticas.

Ciss, actualmente en lactación e con

máis de 10 anos de idade, ten varios fi-

llos en centros de inseminación artificial

canadenses (dous en Semex, un fillo de

Lancelot e outro de Champion, e un en

ABS, fillo de Ramos).

Stio está precedido por 6 xeracións de

vacas MB, das que todas son nais de se-

mentais e reúnen 26 estrelas ao mérito

pola súa descendencia. Esta é unha fa-

milia canadense que se caracteriza por

combinar algunhas das liñas xenéticas

máis destacadas para tipo dos últimos

anos (James, Leader, Leadership, Lindy,

Sterling e Starbuck) con altísimas pro-

ducións de leite e moi boas calidades de

graxa e proteína.

Abonda dicir que vacas como Dunrick

Carry Starbuck MB-86 CAN 2*, a vaca

fundadora da familia, era filla de Star-

buck, un touro con tremendo potencial

para tipo, pero non tanto para produ-

ción (sería hoxe -1125 quilos para leite).

Sen embargo, a súa filla Carry, nacida

no ano 1985, aínda tería hoxe un índi-

ce xenético para leite de +395 kilos. De

feito, recibiu o premio por superior lac-

tación en tres ocasións e produciu máis

de 10.000 quilos de leite ao 3,10% de

proteína na súa primeira lactación, hai

máis de 20 anos.

O mesmo ocorría con Dunrick Sterling

Caroline MB-85 CAN 2*, a filla de Carry,

outra gran produtora de leite e proteína

e filla dun touro de tipo, como foi Sterling

no seu día.

Bos Stormatic Stio ET

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 2010 13TOUROS PROBADOS

Carolina tivo unha filla con Lindy, Dohbell

Lindy Carry ET MB-87 5*, que foi unha

vaca de concurso e tamén de alta pro-

dución, pois rexistrou máis de 74.000

quilos de leite ao 3,30% de proteína nas

súas seis lactacións. A filla de Lindy

Carry con Leadership, Dohbell Leader-

ship Cinthia ET MB-85 CAN 4* (bisavoa

materna de Stio), superaba xa o 4,20%

de graxa e 3,50% de proteína nas súas

lactacións, hai máis de 15 anos. A súa

filla, e avoa de Stio, Dohbell Leader Ci-

cely MB-85 CAN 6*, chegou mesmo ao

4,20% de graxa e 3,70% de proteína na

súa lactación natural de 20.000 quilos

de leite. Por último, Dohbell James Ciss

ET MB-87 CAN 6*, a nai de Stio, pro-

duciu máis de 43.000 quilos de leite ao

4,90% de graxa e 3,60% de proteína en

tres lactacións.

E é que estes son os sinais de identi-

dade desta familia: altas producións de

leite con tremendas calidades de graxa

e proteína. Morfoloxicamente, as femias

desta familia teñen bos ubres e patas,

pero sobre todo destacan polas súas ex-

celentes estruturas leiteiras, amosando

unha combinación perfecta de fortaleza

e carácter leiteiro.

A PROBA DE STIO

A proba de Stio obtén a fiabilidade axei-

tada nas valoracións oficiais de CONAFE

do pasado mes de decembro, pois prac-

ticamente triplica o número de fillas en

produción e duplica o de fillas califica-

das. Malia iso, a estabilidade é a tónica,

e os cambios apreciables entre as súas

dúas probas son debidos na súa maio-

ría ao axuste ou cambio de base que

tivo lugar recentemente, no que a nova

referencia son as vacas nacidas no ano

2005.

As fillas de Stio están por riba delas

en canto a produción se refire, e a súa

proba para leite seguramente seguirá

subindo, pois a maioría das lactacións

non están finalizadas (un 94% son esten-

didas). As porcentaxes de graxa e proteí-

na si que experimentan unha clara me-

llora, situándose nun +0,14% de proteína

e +0,13% de graxa, o que revela a forte

impronta da familia materna.

En canto á proba de tipo, cun IXT de

+2,06, constitúe o punto forte deste se-

mental. Chama a atención a mellora dos

rasgos de estrutura e capacidade, sobre

todo anchura de peito e fondura de cos-

telar, nos que Stio é un claro melloran-

te.

No ránking dos 50 mellores touros españois por ICO, Stio é o cuarto

mellor para tipo

192 Stio Escaleira

Dohbell James Ciss ET, nai de Stio

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 201014 TOUROS PROBADOS

XENEALOXÍA

♀ DOHBELL LINDY CARRY ET MB-87 CAN 5*(A TOWNSON LINDY ET)

↓

♀ DOHBELL LEADERSHIP CINTHIA ET MB-85 CAN 4*(HALDREY LEADERSHIP)

↓

♀ DOHBELL LEADER CICELY MB-85 CAN 6*(COMESTAR LEADER ET)

↓

♀ DOHBELL JAMES CISS ET MB-87 CAN 6*(SHOREMAR JAMES)

↓

♂ BOS STORMATIC STIO ET(COMESTAR STORMATIC ET)

As fillas de Stio son vacas de capa

negra, en xeral, con boas estruturas e

moita angulosidade. Os ubres destacan

polas súas fortes insercións anteriores e

as patas teñen moita calidade ósea, con

bo ángulo podal e moi boa mobilidade.

As grupas teñen boa anchura, pero os

isquións son altos.

CONSELLOS DE ACOPLAMENTO

O acoplamento ideal de Stio é sobre

vacas de pequeno tamaño con altas pro-

ducións de leite que necesiten mellorar

as súas porcentaxes de graxa e proteína.

Podemos usar este semental para me-

llorar a estrutura e capacidade daque-

las vacas con peito estreito e costelares

pouco fondos que teñan un correcto án-

gulo de grupa. Se ademais necesitamos

mellorar a angulosidade, as patas no seu

conxunto e os ubres, en particular a súa

inserción anterior e profundidade, Stio

pode ser o touro a elixir.

As femias desta familia destacan polas súas

excelentes estruturas leiteiras, amosando unha

combinación perfecta de fortaleza e carácter

leiteiro

Algunhas das liñas xenéticas ás que

nos referimos, e coas que Stio podería

resultar un bo cruzamento, poden ser:

Liñas Blitz. Fillas de Blitz ou dos

seus fillos: Baxter, Lucus, etc.

Liñas Mtoto. Fillas de Shottle.

Liñas Rudolph. Fillas de Landoi.

Liñas Bw Marshall. Fillas de Xaco-

beo, Buckeye, Toystory, etc.

Liñas Champion. Fillas de Valeron,

Vértigo, etc.

Liñas Jocko Besn.

E tamén sobre as fillas daqueles touros

con forte potencial leiteiro pero que re-

quiran melloras en determinados rasgos

morfolóxicos, sobre todo patas, ubres ou

angulosidade, como son Bisbal, Lupino,

Tenorio e Six, entre outros.

Maria Carmen Stio Parrula

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 2010 15LABORATORIO

XENÉTICA FONTAO XANEIRO 201016 XENÉTICA