Donostialdeko ESI · adostasun-maila handia agertu dute euskara izan dadin beren lehentasunezko...

1

Osakidetzaren II. Euskara Planaren ebaluazio partziala

(2013-2017 aldia)

Donostialdeko ESI

2017ko iraila

Donostialdeko ESI Euskara Planaren ebaluazio partziala

2

AURKIBIDEA

1. SARRERA ................................................................................................................ 3

2. EBALUAZIOARI BURUZKO INFORMAZIO OROKORRA ....................................... 5

3. METODOLOGIA ....................................................................................................... 6

4. ENTITATEAREN IKUSPEGI GLOBALA ................................................................ 10

4.1. Erakundearen indargune nagusiak ................................................................... 11 4.2. Erakundearen bultzatzaile nagusiak ................................................................. 13

5. ENTITATEAREN IKUSPEGI XEHATUA ................................................................ 15

5.1. Irudia eta komunikazioa ................................................................................... 15 5.2. Kanpo-harremanak .......................................................................................... 22 5.3. Barne-harremanak ........................................................................................... 28 5.4. Hizkuntza-kudeaketa ........................................................................................ 35 5.5. Hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak ........................ 40

6. ADIERAZLE-SISTEMA XEHATUA ........................................................................ 45


3

1. SARRERA Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko 67/2003 Dekretuaren bitartez, euskal osasun-sisteman euskararen erabilera normalizatzeko prozesua arautu zen. Dekretu horretan, gutxieneko helburuak, lehentasunak eta oinarrizko neurriak ezarri ziren entitatearen erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak errespeta zitezen, Euskadiko Antolamendu Sanitarioaren 8/1997 Legeko 10. artikuluan deskribatzen den bezala

(“zerbitzu sanitarioekin harremanetan ari diren pertsonen nortasuna, duintasuna eta

intimitatea”). 67/2003 Dekretua indarrean sartu zenetik, Osakidetzak Euskararen Erabilera Normalizatzeko I. Plana garatu zuen, 2005etik 2011ra bitartean; aurrerago, II. Plana etorri zen, zeina 2013ko abenduan indarrean sartu baitzen eta 2019an amaituko baita. Bi planen oinarrian, badira funtsezko hiru printzipio: 1) erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak errespetatzea; 2) enpatia eta komunikazio argia eta gertukoa bermatzea, pertsonengan ardaztua eta haien hizkuntzan garatua, asistentzia-zerbitzuaren kalitatearen adierazgarri gisa; eta 3) helburuak progresiboki ezartzea. Hizkuntza-normalizaziorako planifikaturiko neurri eta helburuak zer neurritan betetzen diren jakiteko eta neurri eta helburuok erabat betetzeko neurriak proposatzeko, 67/2003 Dekretuaren sarreran ezartzen da beharrezkoa dela normalizazio-planak

aldian-aldian ebaluatzea: “Plan horren emaitzak hirugarren urtean ebaluatuko dira

lehenengo aldiz eta ebaluazio orokorra indarraldiko seigarren urtean egingo da. Ebaluazio orokor horrek aukera emango du helburu berriak zehazteko eta

beharrezkotzat jotzen diren egokitzapenak egiteko, dekretu hau aldatuz edo luzatuz”. Horri jarraituz, I. eta II. euskara-planetan ezarri zen beharrezkoa zela bi ebaluazio egitea planaren garapenari buruz: bata partziala, lehen hiru urteak igaro ondoren, eta bestea amaierakoa, plangintzaren epea amaitutakoan. II. Normalizazio Planari dagokionez (indarrean dago oraindik), 4.1.3 atalean, hizkuntza-politikaren ebaluazioari

buruzkoan, honako hau zehazten da: “Osakidetzak bi ebaluazio egingo ditu, Planaren

helburuen eta neurrien betetze-maila jakiteko: lehenengo ebaluazioa plangintzaldiko hirugarren urtea bukatzean hasiko da; eta, bigarrena, plangintzaldi osoa amaitu eta jarraian. Lehen ebaluazioaren bitartez, Planean zehaztutako helburu guztiak erabat betetzeko hobekuntzak proposatu eta abiatu beharko dira. Bigarren ebaluazioak, aldiz, Planaren helburuen betetze-maila zehatz mugatu, eta, halaber, oinarria ere izan beharko du Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko III. Plana paratzeari

begira”. Horregatik guztiagatik, kontuan hartuz 2016ko abenduan amaitu zela Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren garapenaren lehen fasea, Osakidetzak aldi horren ebaluazioa egin du, 2017an. Planaren alderdi teknikoak Euskara Zerbitzu Korporatiboak zuzendu eta ikuskatu ditu, Elhuyar-Zubize SLU hizkuntza-aholkularitzan espezializaturiko enpresaren laguntzaz.

Ebaluazioa Osakidetzako zerbitzu-erakunde guztietan egin da, banan-banan, beti prozedura eta metodologia bera erabiliz.


4

Txosten honetan, DONOSTIALDEKO ERAKUNDE SANITARIO INTEGRATUaren ebaluazioaren emaitzak bildu dira, eta, era berean, baita hobetzeko zenbait proposamen ere, kontuan har daitezen Euskara Planaren garapenean aurrera egitean. Hortaz, Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planeko atal eta puntu guztiak ebaluatu dira, Planeko hurrenkerari segituz. Puntu bakoitza adierazle-sistema bakar eta objektibo baten arabera ebaluatu da, betiere erakunde bakoitzaren ezaugarrietara egokituta. Euskara Planeko 5 jardun-eremu edo -ardatzetan aplikaturiko

haztapena Planeko 4.1.3. puntuan ezarritako parametroen arabera egin da: “irudia eta

komunikazioa, % 25; kanpo-harremanak, % 30; barne-harremanak, % 10; hizkuntza-kudeaketa, % 15; hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak,

% 20”. Atal bakoitzaren puntuazioa erabakitzeko, zehatz-mehatz analizatu dira informazio kuantitatiboaren (ebidentziak, bertatik bertarako behaketa...) eta kualitatiboaren (elkarrizketak, profesional eta pazienteei eginiko inkestak...) arabera bilduriko datu eta iritzi guztiak. Alde horretatik, ebidentzietan, bada elementu berri eta aipagarri bat: Osakidetzan eskaintzen diren asistentzia-zerbitzuetan euskarak duen presentziari, erabilerari eta kudeaketari buruz galdetu zaienean, pazienteek asebetetze- eta adostasun-maila handia agertu dute euskara izan dadin beren lehentasunezko hizkuntza. Euskara Planaren ebaluazioak zerbitzu-erakunde guztietan utzitako emaitzak batu, horri normalizazio-neurri korporatiboen garapen-mailaren emaitzak gehitu, eta Osakidetza erakunde publikoan Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren ebaluazio partzialari buruzko txosten orokorra egingo da.


5

2. EBALUAZIOARI BURUZKO INFORMAZIO OROKORRA

EBALUAZIO-TXOSTENAREN HELBURUA

Informazioa ematea euskarak erakundean duen presentziari, erabilerari eta kudeaketari buruz, baita Euskara Planean bilduriko normalizazio-helburu eta -neurrien betetze- eta garapen-mailari buruz ere. Era berean, erakundeari laguntzeko proposamenak egin nahi dira, planteaturiko helburuetan aurrera egin eta helburuok bete daitezen.

TXOSTENAREN EDUKIA

Txostena 6 ataletan banatu da:

Sarrera

Ebaluazioari buruzko informazio orokorra

Metodologia

Entitatearen ikuspegi globala

Entitatearen ikuspegi xehatua

Adierazle-sistema xehatua

EBALUAZIO-DATAK

Bisita egin eta ebidentziak bildu: maiatzak 4 eta 8

Hizkuntza-paisaia behatu: maiatzak 4 eta 8

Unitateburuei elkarrizketak: maiatzak 4

Osasun-zentroetako arduradunei elkarrizketak: maiatzak 8

Telefono bidezko / idatzizko elkarrizketak profesionalei: maiatzaren 10eko astea

Inkestak erabiltzaileei: uztaila

Telefono-deiak harreraguneetara: uztailak 8 eta 9

Talde fokalak: maiatzak 8

ENPRESA EBALUATZAILEA

Elhuyar-Zubize SLU

Ebaluazio-teknikari nagusiak:

Maddi Etxebarria Bilbao eta Aitziber Salaberria Agirre

LAGUNTZA TEKNIKOA Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboa


6

3. METODOLOGIA

Ebaluazio hau egiteko, erakundearen informazio kuantitatiboa eta kualitatiboa hartu da kontuan. Honako metodologia hau erabili da:

Ebaluazio kuantitatiboa

Ebaluazio kuantitatiboaren helburu nagusia ezarritako helburuak zer mailatan betetzen eta/edo lortzen diren kuantifikatzea da. Horretarako, hizkuntza-irizpideak zer mailatan betetzen diren neurtu dugu, zenbait adierazleren bitartez, eta hala deskribatu dugu zein den gaur egungo errealitatea erakundean, euskararen ezagutzari, erabilerari eta kudeaketari dagokionez.

Prozedura

Adierazle kuantitatiboei buruzko informazioa biltzeko prozedura honako hau izan da:

METODOA PROZEDURA

Aurretiko txostena

Ebaluazioa egiteko, adierazle-sistema bat diseinatu da, Osakidetzaren II. Euskara Planean oinarriturik. Adierazle-sistema hori zerbitzu-erakundeko Euskara Zerbitzuari bidali zaio, bete dezaten. Euskara Zerbitzuaren ekarpenari esker, zehatz-mehatz jakin dugu zer presentzia duten eta zer egoeratan dauden hizkuntza ofizialak erakundean.

Ebidentziak

Zenbait dokumentu eta txosten eskatu zaizkie ospitalean eta osasun-zentroetan bisitaturiko unitateen buruzagitzei, baita Euskara Plana garatzeko arlo garrantzitsuenetako profesional solaskideei ere (Euskara Zerbitzua, Komunikazioa, Zuzendaritza Medikoa, Ekonomiako Zuzendaritza, Kudeaketa, Irakaskuntza, Prestakuntza,

Informatika…).

Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboaren bitartez, arlo hauei buruzko datuak bildu dira: erakundeko profesional elebidunen kopurua, lehentasunezko unitateak eta derrigortasun-datak, pazienteen lehentasunezko hizkuntzaren erregistroa, etengabeko prestakuntzarako ikastaro korporatiboak, euskalduntze-ikastaroak, bi hizkuntzatan lan egiteko trebakuntza-saioak, pazienteen gogobetetze-maila, eta abar. Horretaz gainera, entitatearen web-aplikazioak eta sare sozialak ere aztertu dira.


7

Bertatik bertarako behaketa

Hizkuntza-paisaiako elementuak eta aurrez aurreko arreta aztertzeko asmoz, ospitaleko unitate hauek bisitatu ditugu:

Gizarte-langileak (L-1)

Erradiologia. Erizaintza (L-2)

Kardiologia (L-2)

Traumatologia (L-2)

Hematologia (L-3)

Era berean, osasun-zentro hauetara joan gara:

Amara Berri

Altza

Zarautz

Errenteria, Beraun

Lasarte

Usurbil

Inkestak pazienteei

Progresiboki erregistratu da zer hizkuntza duten nahien pazienteek ahozko komunikaziorako, eta, horren ondoren, 25 telefono-dei egin dira, Osakidetzan lehentasunezko hizkuntza euskara duten eta ebaluazioaren aurreko hilabeteetan erakundean asistentziaren bat jaso duten 25 pazienteri. Hala, jasotako zerbitzuetan euskarak duen presentziari eta erabilerari buruz zer iritzi, pertzepzio eta gogobetetze adierazi duten bildu da.

Telefono-deiak unitateetara

25 telefono-dei egin dira zerbitzu-erakundeko zenbait unitatetara, bai osasun-zentro eta kontsultategietara, bai ospitaleko unitateetara, euskararen erabilera hiru arreta-eremu bereizitan kuantifikatzeko asmoz: a) Harrera-, informazio- eta onartze-unitateak: 8 dei b) Asistentzia-zerbitzuak (lehen mailako arretakoak eta

espezialitateetakoak): 12 dei c) Langile-kopuru handi bat harremanetan egon ohi den zerbitzu

orokorrak (Pertsonala, Laneko Osasuna, Prestakuntza, Komunikazioa, Zuzendaritza, Informatika...): 5 dei


8

Ebaluazio kualitatiboa

Ebaluazio kualitatiboaren helburu nagusia Osakidetzako langileen iritzi eta jarrerak biltzea eta aztertzea da. Informazio kualitatiboari esker, ebaluazio kuantitatiboan bilduriko datuak interpretatu ditugu.

Prozedura

Adierazle kualitatiboei buruzko informazioa biltzeko prozedura honako hau izan da:

METODOA PROZEDURA

Donostia U. Ospitaletako unitateburuei elkarrizketak

Elkarrizketa pertsonalak egin dizkiegu ospitaleko unitate hauetako arduradunei:

Gizarte-langileak: Irene Sánchez (arduraduna)

Erradiologia. Erizaina: Itziar Lekuona (gainbegiralea)

Kardiologia: Arrate Andonegi (gainbegiralea)

Traumatologia: Miren Iraola (gainbegiralea)

Hematologia: María Araiz (unitateburua)

Osasun-zentroetako arduradunei elkarrizketak

Elkarrizketa pertsonalak egin dizkiegu osasun-zentro hauetako arduradunei:

Amara Berri: Lierni Linazasoro

Altza: Juan M. Ulloa

Zarautz: Mikel Leturiaga

Errenteria, Beraun: Arrate Salaberria

Usurbil: Enrique Contreras

Lasarte: Enrique Contreras

Euskara Plana garatzeko arlo garrantzitsuetako profesionalei elkarrizketak

Elkarrizketa pertsonalak egin dizkiegu euskararen normalizaziorako neurriak abian jarri eta garatzeko erantzukizuna duten zenbait arlotako profesionalei:

Zuzendaritza Medikoa: Idoia Gurrutxaga (zuzendari medikoa)

Ekonomia eta Finantza Zuzendaritza: Arantza Retes (Ekonomia eta Finantzen zuzendaria)

Pertsonaleko Zuzendaritza: Esther Litago (Pertsonaleko zuzendaria)

Euskara Zerbitzua: Ander Zuloaga (euskara-teknikaria)

Komunikazio Unitatea: Lurdes Ubetagoyena (Komunikazio eta Informazio Unitatearen burua)

Kalitatea: Josune Retegi (Ezagutza Arloaren burua)

Irakaskuntza: Joseba Landa (Haurren Ospitaleko Kudeaketa Klinikoko Unitatearen burua / UPV/EHUrekiko koordinatzailea), Begoña Azkarate (BAMEren eta espezialitateetako prestakuntzaren arduraduna), Eulali Mariñelarena (BAMEren eta familia-medikuen prestakuntzaren arduraduna).

Prestakuntza: Josune Retegi (Ezagutza Arloaren burua)

Informatika: Ramon Lertxundi (Informatika Arloaren zuzendariordea)

PEAZ: Isabel Berasaluce (PEAZren arduraduna)


9

Talde fokalak

3 talde fokal antolatu dira: lehena, profesional euskaldunena; bigarrena, profesional ez-euskaldunena; eta hirugarrena, sindikatuen ordezkariena. Profesional euskaldunen taldea:

Pertsonal medikoa: Ainhoa Ugarte, Félix Zubia. Unai Hernández ez da etorri, enpresa ebaluatzailearekin zerikusirik ez duten arrazoiengatik.

Erizaintzako langileak: Elena Elizegi eta Raquel Rivas

Erizaintzako laguntzaileak: Trinidad Mendizabal

Pertsonaleko langileak: Izaskun Izagirre

Administrazioko langileak: Mikel Zubimendi, Izaskun Izagirre eta Fernando Fernández

Zeladoreak: Rosario Araneta Profesional ez-euskaldunen taldea:

Pertsonal medikoa: Alejandro García, Miguel Ángel Medrano eta Sara García

Erizaintzako langileak: Julia Arraiza eta Mari Carmen Serna

Erizaintzako laguntzailea: Nerea Etxabe

Pertsonaleko langileak: Iñaki Gorospe

Administrazioko langileak: Manoli Cestafe, Juan José López eta Iñaki Gorospe

Zeladorea: Maria Medrano Sindikatuen ordezkarien taldea:

LAB: Imanol Arruabarrena eta María Ángeles Urruzola

Guztira, 45 pertsona elkarrizketatu ditugu (30 emakume eta 15 gizon).

Zerbitzu-erakundean ordezkaritza duten sindikatuetatik bakarra agertu da sindikatuen ordezkarien talde fokalera. Gainerako sindikatuak ere gonbidatuta zeuden, baina ez dira etorri, enpresa ebaluatzailearekin zerikusirik ez duten arrazoiengatik.


10

4. ENTITATEAREN IKUSPEGI GLOBALA Ebaluazioa egiteko, Euskara Planaren bost esparruak aztertu dira. Eta esparru bakoitzaren helburuak zer mailatan bete diren ebazteko, kudeaketa aurreratuko ereduen antzeko printzipioak aplikatu dira: helburuen betetze-maila zehatz bat lortzen da esparru bakoitzaren helburuen garapenean lortu den puntuazioaren arabera. Lau dira helburuen betetze-maila posibleak, eta bakoitzak kolore bana dauka, taulan ikus daitekeenez:

Helburuen betetze-maila Deskribapena Grafikoetako kolorea

MAILA AURRERATUA

Aurrerapen handia Euskara Planaren 3. urterako (planaren erdirako). Hizkuntza-normalizazioaren arloan, praktika aurreratuak, garatuak edota berritzaileak abiatu dira.

Berdea

TARTEKO MAILA

Hirugarren urterako (planaren erdirako) espero zen aurrerapen-maila lortu da. Martxan jarritako neurriak, denboran izan duten bilakaera eta lortutako emaitzak egokiak izan dira.

Urdina

OINARRIZKO MAILA

Tarteko garapen mailatik hurbil egon arren, beste erakunde batzuekin alderatuta espero baino maila apalagoa lortu da 3. urtean (neurrien zabalkundea, emaitzen lorpena, garapena...)

Beltza

MAILA BAXUA

Aurrerapen-maila behar baino askoz ere apalagoa izan da Planaren 3. urterako.

Gorria

Hauek dira eremu bakoitzean lortutako emaitzak:

EBALUATUTAKO EREMUAK GARAPEN

PORTZENTAJEA

IRUDIA ETA KOMUNIKAZIOA %71,20

KANPO-HARREMANAK %70,67

BARNE-HARREMANAK %65,75

HIZKUNTZA-KUDEAKETA %75,55

HIZKUNTZA-ESKAKIZUNAK, LEHENTASUNAK ETA DERRIGORTASUN-DATAK %69,00

GUZTIRA % 70,71


11

Aurreko taulan ikusten denez, erakundeak % 70,71ko puntuazioa lortu du, guztira, Euskara Planaren helburu eta neurriak betetzeari dagokionez.

Donostialdeko ESIn, antzeko garapena hauteman da bost eremuetan. Eremu garatuenak hauek dira: hizkuntza-kudeaketa (% 75,55), irudia eta komunikazioa (% 71,20), eta kanpo-harremanak (% 70,67). Koska bat beherago, hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak (% 69) eta barne-harremanak (% 65,75).

4.1. Erakundearen indargune nagusiak

Erakundearen bost indargune nagusiak hauek dira:

Zuzendaritzaren eta Euskara Zerbitzuaren lidergoa

Donostialdeko ESIko Euskara Zerbitzua osatzen duten langileek esperientzia zabala dute euskararen normalizazioan. Horretaz gainera, Zuzendaritzaren laguntzaz, badute ahalmena eta ezagutza Osakidetzan programa berriak eta jarduera aitzindariak sustatzeko (besteak beste, Gertu eta Neurrira programak).

EUSKARA-PLANAREN HELBURU ETA NEURRIEN BETETZE-MAILA 3. URTEAN

AURRERATUA


12

Euskara Planaren ikuspegi globalari eta hura zeharka garatzeko beharrari esker, bost ardatzen ebaluazioaren emaitzak aipagarriak eta antzekoak dira. Bereziki nabarmentzekoa da kanpo- eta barne-harremanekin loturiko ardatzak nola garatu diren, eremu horiei baitagozkie Planaren helburu nagusiak; entitateak aurretiko lanik egin izan ez balu eremu horietan, ezinezkoa zatekeen halako garapen-mailetara iristea.

Abian jarritako normalizazio-neurrien segimendua eta sistematizazioa

Euskara Planeko ekintzak eta neurriak garatzean, planaren segimendua eta sistematizazioa ere hartu da kontuan:

Euskara lehentasunezko hizkuntza gisa aukeratu duten langileen gogobetetze-maila.

Ekintza espezifikoak abian jarri dituzten zentroetako erabiltzaileen gogobetetze-maila.

Osasun-zentroen eta ospitaleko harrera-unitateen telefono-arretari buruzko irizpideak betetzea.

Itzulpenetako hizkuntza-irizpideak.

Informazio horri esker, plana behar bezala kudea daiteke, ESIko errealitatea zein den ezagutu, eta proposaturiko ekintzak zenbateraino betetzen diren jakin.

Osakidetzaren hizkuntza-irizpideen zabalkundea

Erakundea ahalegin handia ari da egiten Osakidetzak hizkuntza ofizialak erabiltzeari begira harturiko erabakiak erakunde guztian hedatzeko, ezagutarazteko eta aplikatzeko. Triptiko bat prestatu da profesionalei informazioa emateko hizkuntza-irizpideei buruz, eta osasun-zentroetako arduradunei banatu zaie, unitate eta zerbitzu guztietara bidal dezaten. Horretaz gainera, iragarkiak argitaratu dira intranetean, Kudeaketak komunikazioak bidali ditu, bilerak egin dira bigarren mailako agintariekin, eta abar. Bisitaturiko osasun-zentroetan, gainera, ikusi dugu langileek ederki dakitela zein diren irizpideak eta nola erabili behar dituzten.

Profesionalen euskarazko prestakuntzari laguntza ematea

Erakundearentzat, behar-beharrezkoa da langileek euskara ikasteko eta erabiltzeko prestakuntza eta gaitasuna izatea, eta, ildo horretan, lehentasuna eman dio profesionalek hizkuntza ikasteari eta hobetzeari. Gaur egun, 128 pertsona liberatuta daude euskara ikasteko, eta beste 596 lanorduez kanpo ari dira ikasten.

Horretaz gainera, ESIk euskara-ikastaroak antolatu ditu: erizaintza-arlorako ikastaroak, sareko baliabideei buruzkoak, itzulpengintzari buruzkoak, mezuak idazteari buruzkoak...

Ikastarootan parte hartzen duten edo parte hartu duten pertsonek oso balorazio ona egin dute.

Gainera, gero eta langile gehiagok dauka hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriren bat; 2006an, % 11k, eta, gaur egun, % 43k (azken urteotan, urtean % 4 igo da kopurua).


13

Aurreikuspenen arabera, II. Euskara Plana amaitzerako, erakundeko langile elebidunen kopurua ingurune soziolinguistikoarekin bat etorriko da (% 54).

Euskararen erabilera sustatzeko jarduerak

Donostialdeko ESIk urteak daramatza euskararen erabilera sustatzeko ekintzak egiten, bai langileentzat, bai erabiltzaileentzat. Halako ekintzek euskara ESIko ohiko hizkuntza gisa ikusten laguntzen dute. Aipagarriak dira sustapen-esperientzia onenaren Joanes Etxeberri saria, Gipuzkoako zerbitzu-erakundeetan euskara hedatzeko eta erabiltzeko ekintzak, eta euskarazko saio klinikoetan emandako laguntza.

4.2. Erakundearen bultzatzaile nagusiak

Alderdi batzuetan ez da puntuazio alturik lortu ebaluazioan, baina ondorioztatu da jauzi kualitatibo handia egin daitekeela erakundean euskara gehiago ikusteko eta erabiltzeko, alderdiok landuz gero betiere.

Ebaluazioan, identifikatu da bost eremu nagusi hobetu daitezkeela:

Zuzendaritza, buruzagitza eta bigarren mailako agintari guztien konpromisoa eta parte-hartzea lortzea.

Euskara Plana erakundearen politika estrategikoaren atal bat da, eta zuzendaritza batzuetan proaktiboki bultzatzen dute, baina, hala ere, beharrezkotzat jotzen da lidergoa sendotzea eta plana ahalik eta zeharkakotasun handienez zabaltzen jarraitzea.

Beharrezkoa da, beraz, zuzendaritza, buruzagitza, bigarren mailako agintari eta orotariko arduradunen konpromisoa eta inplikazioa lortzea, plana erakunde osora zabaldu dadin. Ildo horretan, komeni da erantzukizunezko lanpostuetako pertsonak sentsibilizatzea eta prestakuntza ematea, hizkuntza ofizialen erabilerarako jarraibideak barneratu, transmititu eta aplika ditzaten dagozkien unitate eta zerbitzuetan.

Zerbitzua erabiltzaileek eskaturiko hizkuntzan ematen dela bermatzeko neurriak lantzen jarraitzea.

Donostialdeko ESIren indarguneetariko bat euskarazko zerbitzu integrala bermatzeko abian jarritako neurriak dira (batzuetan, neurri aitzindariak). Horrenbestez, neurriok oso harrera ona izan dutenez langileen artean eta, areago, zerbitzuak bi hizkuntza ofizialetan emateko helburua betetzen lagundu dutenez, funtsezkotzat jotzen da halako praktikak beste unitate eta osasun-zentro batzuetara ere hedatzea, mailaz maila.

Horretaz gainera, programak amaituak dituzten unitateetan, segimendua egin eta errefortzua eman beharko da, atzera egin ez dezaten lorturiko helburu eta lorpenetan.

Azkenik, proposatzen dugu antzeko programak egitea erakundeko langileekin maiz erlazionatzen diren unitateetan eta zerbitzu tekniko eta administratiboetan, ESIko langileek ere beren lehentasunezko hizkuntza erabiltzea bermatzeko.


14

Profesionalen euskarazko prestakuntza aktibatzea.

Kalitatezko asistentzia-zerbitzu bat bermatzeko, garrantzitsua da profesionalak etengabe birziklatzea eta prestatzea. Horregatik, gero eta euskara-ikastaro gehiago eskaini behar dira, eremu eta arlo profesional guztietan.

Alegia, ezinbestekoa da bai ESIk bai Osakidetzako Zuzendaritzak neurriak hartzea eta euskarazko prestakuntza ematea, batez ere euskaldun gehien dagoen eremuetan eta erabiltzaileekin harreman handiena duten lanpostuetan.

Bestalde, hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriren bat duten lanpostuen kopurua ez da iristen ESIaren inguruneko euskaldun kopurura; horrenbestez, beharrezkoa da langileen hizkuntza-gaikuntzan aurrera egiten jarraitzea.

Hizkuntza-ohiturak aldatzen laguntzeko estrategiak sustatzea.

Hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriren bat duten langileak egoteak ez dakar pazienteek zerbitzu elebiduna jasotzea. Pertsona asko ez dira gai sentitzen euskarazko elkarrizketa bat izateko beste erabiltzaile euskaldun batzuekin; beldurra edo lotsa sentitzen dute, edo zailtasunak dituzte naturaltasunez eta egokitasunez hitz egiteko. Kasuren batean, pertsonaren batek adierazi du zigor gisa bizi duela euskara eguneroko lanean erabili behar izatea.

Horiek horrela, bada profesional-kopuru handi bat “e” etiketarik jantzi nahi ez duena eta

euskaraz hitz egin nahi ez duena lehen agurrean, lehen esaldian eta, hala suertatuz gero, elkarrizketan berean, nahiz hala jokatzeko eskatzen den Osakidetzaren Euskara Planean. Horrek nabarmen zailtzen du Euskara Planaren helburu nagusia betetzea: erabiltzaileek beren lehentasun-hizkuntzan jasotzea arreta.

Hori dela eta, oso interesgarria litzateke sentsibilizaziorako eta profesionalen hizkuntza-ohiturak aldatzeko ekimenak abian jartzea, profesionalek jarrera alda dezaten.

Euskara Planeko lehentasunezko unitate eta zerbitzuetako buruzagitzetan eta erantzukizunezko postuetan euskaraz jakitea eskatzea.

Euskara lan-hizkuntza gisa garatzeko, beharrezkoa da erakundean erantzukizunezko postuak dituzten pertsonek (buruak, bigarren mailako agintariak, arlo eta zerbitzuen

arduradunak…) gaitasuna izatea beren zeregin profesionalak euskaraz betetzeko;

bestela, oso zaila da zerbitzuko ohiko funtzioak euskaraz garatzea.

Gaur egun, erantzukizunezko postuen % 7k bakarrik du derrigortasun-data, hau da, ESIren esku dago kopuru hori proaktiboki handitzea eta, ondoren, euskarazko lan-zirkuituak identifikatzea eta euskara lan-hizkuntza gisa sustatzea.


15

5. ENTITATEAREN IKUSPEGI XEHATUA 5.1. Irudia eta komunikazioa

IRUDIA ETA KOMUNIKAZIOA EMAITZA

1.1. Errotulazioa %86,67

1.2. Kartelak %60,00

1.3. Paperak %100,00

1.4. Internet, intraneta eta sare sozialak %100,00

1.5. Aldizkariak eta buletinak %60,00

1.6. Iragarkiak, publizitatea eta kanpaina instituzionalak %100,00

1.7. Ekitaldi publikoak, jardunaldiak… %20,00

1.8. Paziente eta erabiltzaileekiko agurra eta lehen esaldia %40,00

1.9. Megafonia eta erantzungailuak %60,00

GUZTIRA %71,20


16

INDARGUNEAK

1.1. Errotulazioa

Kanpoko errotulazio finkoan, Euskara Planean eta Osakidetzaren Eskuliburu Grafiko Korporatiboan ezarri bezala betetzen dira bi hizkuntza ofizialen erabilerari buruzko hizkuntza-irizpideak, bai ospitalean, bai osasun-zentroetan. Donostia Ospitalean, berrikuspenak egiten dira 2012az geroztik, bai eta lehen mailako arretarako zentroetan ere, ESI antolatuz geroztik (2015).

Bestalde, duela gutxi, ESIko zerbitzu guztiei jakinarazi zaie komunikazio-zerbitzuarekin harremanetan jarri behar dutela errotulazioa eta kartelak egiteko eta berrikusteko, bai dagoeneko eginak direnetarako, bai egitekoak direnetarako. Hala, zenbait unitateburu eta erizaintzako ikuskatzaile izendatu dira zeregin horretaz eta komunikazio-zerbitzuarekiko koordinazioaz arduratu daitezen.

Azpimarratzekoa da erakundeak kontratatutako zerbitzuetako (kafetegia, etab.) errotulazioan ere betetzen direla ezarritako hizkuntza-irizpideak. Bi errotulutan bakarrik ez dira betetzen irizpideak: ospitaleko dendan eta loteria-bulegoan.

Erakundeak sistematikoki berrikusten du ospitaleetako eta osasun-zentroetako errotulazioa. Gainera, langileek intranetean kontsultatu ditzakete errotulazioari eta kartelei buruzko hizkuntza-irizpideak; adibideak eta errotulu eta jakinarazpenen ereduak ere badira, nahi duenak erabil ditzan.

1.2. Kartelak

Osakidetzaren eta Osasun Sailaren kartel korporatiboak bi hizkuntza ofizialetan argitaratzen dira beti, eta betetzen dituzte ezarritako irizpideak.

1.3. Paperak

Paperezko elementuak (bisita-txartelak, zigiluak, idazpuruak, fax-karatulak, gutun-azalak…) elebidunak dira, eta euskara lehenesten dute, hau da, betetzen dituzte ezarritako irizpideak.

1.4. Internet, intraneta eta sare sozialak

Komunikazio Unitateak webgunea, bloga eta intraneta (intranet korporatiboan integratua dago) elikatzen ditu, eta ESIren sare sozialak kudeatzen (Facebook, Twitter). Baliabide horietan, betetzen dira ezarritako irizpideak: lehenbizi, euskaraz argitaratzen da, eta, gero, gaztelaniaz. Diseinatutako protokoloaren arabera, euskarazko bertsioa izan arte ez da ezein albiste argitaratzen. Gainera, Donostialdean sortzen diren testu guztiak berrikusten dira, bai euskararen ikuspegitik, bai genero-berdintasunarenetik.


17

Prestakuntza espezializatua eskaini zaie Komunikazio Unitatean eta Prestakuntza Unitatean lan egiten duten elebidunei: webgunean idazteari buruzko ikastaroak, euskarazko baliabide informatikoei buruzkoak, nola idatzi testu elebidunak itzulpenik egin gabe…

Intraneteko euskarazko ataletan (ESIko intraneta intranet korporatiboan integratua dago), informazio argia ematen da euskararen normalizazioaren neurri eta prozesuei buruz (arauak, prestakuntza, kanpainak, hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriak, argitalpenak, Eguneroko kukua…). Horretaz gainera, euskaraz lan egiteko baliabide, dokumentu eta esteka interesgarri zenbait ere gehitu dira.

1.5. Aldizkariak eta buletinak

Bidaltzen diren prentsa-dosierretan, Berria eta Hitza egunkarietako albisteak sartu ohi dira.

Bestalde, Osatuberri euskarazko aldizkari korporatiboa eta buletin digital bat banatzen dira ESIn, eta haien zabalkundea egiten da. Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboak ahalegin handia egin du aldizkariok profesional euskaldun guztiei helarazteko eta ezagutarazteko, eta zentro eta unitateetan beti badira aleren batzuk.

Entitateak berak ere parte hartzen du Osatuberri aldizkarian: 2014an, 14 ekarpen egin zituen, eta, 2015ean, 16.

1.6. Iragarkiak, publizitatea eta kanpaina instituzionalak

Iragarkiak, publizitatea eta kanpainak korporatiboak dira, eta bi hizkuntza ofizialetan egiten dira, baina betiere euskarari lehentasuna emanez. Bestalde, nabarmentzekoa da kanpaina korporatibo batzuk Donostialdeko ESIn jarri direla martxan lehenbizikoz, betiere bi hizkuntza ofizialen erabilera kontuan hartuta.

ESIko profesional eta erabiltzaileentzako kanpainak bi hizkuntzetan argitaratzen dira: eskuetako higieneari buruzkoa, pazienteen segurtasunari buruzkoa, eta abar.

Horretaz gainera, profesional euskaldunen zerrenda bat egiten ari dira, euskarazko hedabideetan parte har dezaten (Euskadi Irratiko Faktoria eta Amarauna programetan, adibidez).


18

1.7. Ekitaldi publikoak eta jardunaldiak

Ekitaldi publikoetan eta jardunaldietan, lehen eta azken agurrak euskaraz izatea zaintzen da. Nolanahi ere, ez dugu horri buruzko adibiderik jasotzerik izan.

Halako ekitaldiak iragartzeko dokumentazioari dagokionez (gonbidapenak, egitarauak…), beti betetzen dira ezarritako hizkuntza-irizpideak, hala nola BioDonostia jardunaldietan, Osasun Elkarteen jardunaldian, eta Etika, Humanismo eta Zientzia Elkarrizketetan.

1.8. Paziente eta erabiltzaileekiko agurra eta lehen esaldia

Zenbait jarduera antolatu dira ESIko langileek –batez ere harreragunekoek–

planean ezarritako irizpideak bete ditzaten: triptikoak banatu, intraneteko iragarkiak, kudeatzailearen mezua, bigarren mailako agintariekiko bilerak, eta abar.Oro har, harreraguneko langileek euskaraz egiten dute lehen agurra, baita euskaraz ongi ez dakitenek ere, talde fokalek adierazi dutenez.

ESIk berak neurketak egiten ditu irizpideak zenbateraino betetzen diren jakiteko, eta emaitzak bidaltzen dizkie inplikatutako pertsonei. Zenbait kasutan, aldaketak egin dira txandetan (Iztietako osasun-zentroan), bilerak egin dira arduradunekin, eta abar.

2015eko emaitzen arabera, telefono bidezko arretan, % 80 bete dira irizpideak, eta, arreta espezializatuan, % 53.

Ebaluazio hau egiteko egindako deietan, antzeko emaitzak jaso dira: % 75 osasun-zentroetan eta % 58 arreta espezializatuan. Euskara ahozko komunikaziorako lehentasun-hizkuntza gisa aukeratu duten pazienteei egindako inkestei dagokienez, % 84k erantzun du euskaraz jaso duela beti edo ia beti harrera, eta % 88k, bestalde, agurren ondoren ere euskaraz gauzatu direla elkarrizketak.

Hemendik gutxira, ESIko arreta-zerbitzuak zentralizatuko dira, eta aurreikusita dago unitatea osatuko duten 37 pertsonen hizkuntza-premiak aztertzea. Helburua telefono bidezko arreta kalitatezkoa izatea eta horretarako behar diren baliabideak bermatzea da.

Bestalde, Amara Berriko osasun-zentroan eta Groseko eta Larzabaleko anbulatorioetan aurrez aurreko harrerarako jarri diren makinetan ere betetzen dira euskararen erabilerarako irizpideak.


19

1.9. Megafonia eta erantzungailuak

Megafonia oso gutxitan erabiltzen da, eta, erabiltzen denean, betetzen dira ezarritako irizpideak, unitateen arduradunek adierazi dutenez.

Erantzungailuei dagokienez, harrerako mezuak bi hizkuntzetan daude. Euskara lehenetsi duten erabiltzaileei egindako inkestetan, % 86k adierazi du erantzungailuak bi hizkuntzetan daudela.

* * *

HOBETU BEHARREKO ALDERDIAK

1.1. Errotulazioa

Osasun-zentro batzuetan, ikusi da aldi baterako kartel batzuk gaztelaniaz bakarrik daudela (oso kartel gutxi izaten da aldi baterako): “Por favor, quitar la caja de los medicamentos y tirarla al contenedor de al lado” (Altzako eta Lasarteko osasun-zentroetan), medikuen oharrak (Lasarteko, Usurbilgo eta Beraungo osasun-zentroetan).

Euskarazko eta gaztelaniazko terminoak oso antzekoak diren errotuluetan, euskarazkoa lehenetsi behar dela dio hizkuntza-irizpideak, eta ia beti betetzen da, ospitaleko kasu batzuetan izan ezik: ingresuak / ingresos; medikua / médico; ospitalizazioa / hospitalización.

1.2. Kartelak

Osakidetzaz kanpoko erakunde batzuen kartelak gaztelaniaz bakarrik daude idatzita: esate baterako, pediatriako unitate askotan, txertoen egutegia gaztelaniaz bakarrik dago (Amara Berri osasun-zentroan, adibidez).

1.3. Paperak

Ez dago hobetu beharreko alderdirik.


20

1.4. Internet, intraneta eta sare sozialak

Sare sozialetako izenei dagokienez (Twitter, Linkedin, Facebook…), garai batean Eusko Jaurlaritzak proposatutakoak erabiltzen dira erakunde guztietan, eta haietariko batzuk gaztelaniaz daude, hala nola Donostia Unibertsitate Ospitalearen Linkedin eta Facebook kontuetakoa (@OSIDonostialdea, @HospitalUniversitarioDonostia).

Donostia Ospitalearen Facebook kontuko argitalpenak elebidunak dira, baina Osakidetzaren Zerbitzu Korporatiboarekin partekatutako mezu askotan lehenesten da gaztelania, euskarazko bertsioa geroago iristen baita.


OSI Donostialdea ESI aldizkarian, euskararen presentzia % 40koa da; ingurune

soziolinguistikoa kontuan hartuta, irizpidea ez da betetzen. Gogorarazi behar da Euskara Planaren arabera eta datu soziolinguistikoetan oinarrituta % 54ko presentzia izan behar duela euskarak ESIko aldizkarian. Hizkuntzen erabilerari begira, euskaraz eta gaztelaniaz artikulu desberdinak argitaratzea erabaki da, informazio bera bi aldiz ez emateko (eta hori onuragarria da); baina, hala ere, % 54ko presentzia izatera iristeko, artikulu gehiago argitaratu behar lirateke euskaraz.

1.6. Iragarkiak, publizitatea eta kanpaina instituzionalak

Publizitate eta kanpaina instituzional korporatiboak (ESIk ez du egiten publizitate-kanpaina propiorik) bi hizkuntza ofizialetan agertzen dira, baina, oro har, gaztelaniaz diseinatu eta euskarara itzultzen dira; hori dela eta, euskarazko mezuak ez du izaten, batzuetan, gaztelaniazkoak duen indar komunikatiboa.

1.7. Ekitaldi publikoak eta jardunaldiak

Ekitaldi publikoetan eta jardunaldietan, hasierako eta amaierako agurrak euskaraz izatea zaintzen da (nahiz ez den beti betetzen), baina gainerakoa gaztelaniaz egiten da nagusiki (prestakuntza-jardunaldien edukia, adibidez). Jaso dugun informazioaren arabera, ez da egiten ekitaldi eta jardunaldietako hizkuntzen erabileraren segimendurik, baina informazio hori lagungarria izango litzateke lehentasunak ezartzeko eta euskara gero eta gehiago sartzeko, ekitaldi motaren eta hartzaile motaren arabera betiere.


21

1.8. Paziente eta erabiltzaileekiko agurra eta lehen esaldia

Informazio- eta harrera-unitateetan, euskaraz egiten dira erabiltzaileekiko agurra eta lehen esaldiak, baina profesional batzuek adierazi dute hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria izan arren nahiago dutela gaztelaniaz lan egin, zail egiten baitzaie elkarrizketak euskaraz izatea. Horrenbestez, komeniko litzateke harrera euskaraz egiten ez duten pertsonen segimendua egitea, prestakuntza espezifikoa ematea eta aurrez aurre azaltzea ezinbestekoa dela irizpideak betetzea (euskaraz agur egitea eta, euskarazko arretarik eman ezin badu, telefono-deia beste norbaiti transferitzea).

Osasun-zentroetako harreraguneetara egindako deien % 70ean, harrera-unitateetan euskaraz ez dakiten langileek ez dute protokoloa betetzen eta ez dituzte deiak transferitzen erabiltzaile euskaldunek beren hizkuntzan jaso dezaten arreta.

Arreta espezializatuko unitateetan, aurrez aurreko agurrak gaztelaniaz entzun ditugu gure bisitaldietan, eta telefono bidezkoetan ere ez da irizipidea betetzen, ez behintzat osasun-zentroetako eta ospitaleko harrera-unitateen maila berean.


Harremanetarako hizkuntza gisa euskara aukeratu duten pertsonen % 56k adierazi du megafonia bidezko iragarpenak gaztelaniaz izaten direla; beraz, irizpidea garbia den arren, badirudi megafonia erabiltzen duten langileek ez daukatela horretarako ohiturarik.

* * *


22

5.2. Kanpo-harremanak

KANPO-HARREMANAK EMAITZA

2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremana %78,46

2.2. Zerbitzu elebidunen eskaintza %73,33

2.3. Pazienteen lehentasunezko hizkuntza ahozko komunikaziorako %60,00

2.4. Paziente eta erabiltzaile euskaldunen gogobetetzea %100,00

2.5. Hizkuntza-eskubideen aitorpena paziente eta erabiltzaileen eskubideen dekalogoetan

%60,00

2.6. Enpresa hornitzaileekiko, finantza-erakundeekiko, administrazioekiko eta profesionalen elkargoekiko harremana

%20,00

2.7. Kontratatutako zerbitzuei eta erositako produktuei buruzko hizkuntza-irizpideak %60,00

GUZTIRA %70,67


23

INDARGUNEAK

2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremana

Pazienteekiko ahozko harremanetan –bai aurrez aurrekoetan, bai telefono bidezkoetan–, oro har, errespetatzen da hizkuntza-aukera. Euskara lehenetsi duten pazienteen inkestan, % 84k adierazi du euskarazko harrera jaso duela beti osasun-zerbitzuetan, eta % 16k, aldiz, batzuetan jaso duela.

Paziente eta erabiltzaileentzako dokumentazio estandarra bi hizkuntza ofizialetan banatzen da gehienetan; alegia, betetzen dira Euskara Planean bildutako kalitate- eta funtzionaltasun-irizpideak. Emaitza horretara iristeko, zenbait dokumentu mota aztertu da: baimen informatuak, gomendio-orriak, dietak, eskola-osasunerako dokumentazioa, dibulgaziozko dokumentazioa, etab.

Aplikazio informatikoei esker, dokumentuak bi hizkuntzetan egoten dira eskuragarri.

Jauzi kualitatibo garrantzitsua da profesional batzuk hasiak direla dokumentu klinikoak euskaraz idazten. 2014an, ospitalearen zuzendaritzak alta-txostenak itzultzeko protokoloa onartu zuen, eta prozesuan parte hartzen duten pertsona guztiei eman zien horren berri. Horretaz gainera, historia klinikoen arloan ere hizkuntza-normalizazioan aurrera egiteko, ESIk prestakuntza-ikastaro bat antolatu zuen, 2016an: “Arlo sanitarioko profesionalak euskaraz lanean”. Bestalde, Donostialdeko ESIko zenbait espezialistak “Historia kliniko elebiduna” lantalde korporatiboan parte hartu dute.

Internet bidez edo beste komunikazio-teknologia batzuen bidez egindako izapideetan eta pazienteei bidalitako SMSetan, erabiltzaileen hizkuntza-aukera zaintzen da.

Donostialdeko ESIk ahalegin handia egin du hizkuntza-irizpideak arlo guztietako profesionalei helarazteko, eta, horretarako, zenbait bide erabili ditu: triptikoak, mezu elektronikoak, bigarren mailako agintariekiko bilerak, aurrez aurreko programak, harreretako esku-hartzeak, kontratuari erantsitako informazioa, eta abar. Gainera, ESIko Euskara Zerbitzuak sustatutako Gertu programaren barnean, informazioa ematen da hizkuntza-irizpideei eta euskaraz lan egiteko baliabideei buruz (gidak, alta-txostenak euskaraz idazteko eskuliburua, euskarazko baliabideen webguneak, eta abar). Gertu programa Egiako osasun-zentroan jarri zen martxan, euskarazko zerbitzua ematea bermatzeko, eta zentroko langile guztiek parte hartzen dute. Proiektua zentroko arduradunekin batera diseinatzen da, euskarak zentroan duen egoera aztertu ondoren (langileen hizkuntza-gaitasuna, jarrerak, eta abar). Horretarako, inkesta bat egiten zaie langile guztiei, prestakuntzarako (ahozkoa eta idatzizkoa), sentsibilizaziorako eta abarretarako zer behar dauden identifikatzeko. Gero, zerbitzuka egiten da lan (administrazioa, erizaintza, medikuak, etab.), eta, azkenik, bakarkako konpromisoak hartzen dira. Egiako emaitzak zinez onak izan dira. Programa hori bera beste toki batzuetan ere garatu da (Astigarragan, Hernanin eta Urnietan), eta beste osasun-zentro batzuetan ere hasiak dira garatzen (Zumaian, Getarian eta Zestoan).


24

2.2. Zerbitzu elebidunen eskaintza

Profesional eta zerbitzu elebidun asko identifikatuta daude, eta horretarako sistema argi eta garbi azalduta eta erakutsita dago unitate askotan.

2006an, Donostia Ospitaleko Euskara Batzordeak profesional eta zerbitzu euskaldunak identifikatzeko kanpaina proposatu zuen. Gero, Osakidetzak “Euskaraz, bai sano!” kanpaina jarri zuen martxan, II. Planaren hasieran, eta, 2013ko otsailean, bigarren kanpaina etorri zen: inplikatutako zerbitzuekin harremanetan jarri, eta bi jakinarazpen bidali zitzaizkien hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriak zituzten langileei. Erabiltzaileei ere eman zitzaien informazioa, triptiko eta kartelen bidez. ESIko langileen % 28 baino gehiago identifikatuta dago, hau da, hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriak dituzten langileen ia erdiak (% 48). Pazienteei egindako inkestetan, langile euskaldunen identifikazioari buruzko datua berretsi da, gehienek adierazi baitute beren zentroan badirela langile identifikatuak, gutxi-asko.

Lehen mailako arretako euskarazko zerbitzuen eskaintzari dagokionez, osasun-zentro batzuek (Zarauzkoak, esate baterako) badute profesional euskaldunen zerrenda bat, euskara lehenesten duten pazienteek medikua edo pediatra aldatu nahi dutenerako edo, paziente berrien kasuan, zuzenean profesional euskaldun bat esleitzeko.

Bestalde, Ospitaleko Errehabilitazio Zerbitzua izan da lehen espezialitatea zerbitzu elebiduna eskaintzen, euskarazko asistentzia-zirkuitua osatzeko bidean. Onko-hematologian espezializatutako zerbitzuan ere lanean ari dira euskarazko arreta bermatzeari begira, Neurrira programaren bitartez.

2.3. Pazienteen lehentasunezko hizkuntza ahozko komunikaziorako

ESIn lehenetsitako hizkuntzen erregistroa erritmo bizian doa (% 42, 2017ko maiatzean), Osakidetzako gainerako zerbitzu-erakundeetako batezbestekotik gora.

Zenbait bide erabiliz (idatziz, osasun-zentroetara bisitak…), informazioa eman da erabiltzaileei beren lehentasunezko hizkuntzaz galdetzeko premiari buruz, eta zeregin hori oso kontuan hartzen da, batez ere osasun-zentroetan. Horretaz gainera, neurriaren segimendua egiten da sei hilean behin.

2.4. Paziente eta erabiltzaile euskaldunen gogobetetzea

Paziente eta erabiltzaileen gogobetetze-inkestetan, euskararen erabilerari buruzko itemak ere jarri ohi dira. Horretaz gainera, Gertu programaren barnean, inkestak egin dira, bai eta emaitza onak lortu ere.

Bestalde, ebaluazio honetan, telefono bidezko inkesta bat egin diegu euskara lehenetsi duten eta azkenaldian asistentzia jaso duten pazienteei, eta 10etik 7,2ko puntuazioa eman diote euskararen presentziari eta erabilerari.


25


Zentro eta unitate gehienetan, ikusgai daude eskubide eta betebeharren panelak, eta haietariko gehienetan aipatzen dira hizkuntza-eskubideak.


Enpresa hornitzaileekiko harremanetan, idatzizko informazio estandarra euskaraz eta gaztelaniaz bidaltzen da.

2.7. Kontratatutako zerbitzuei eta erositako produktuei buruzko hizkuntza-irizpideak

Kontratuen baldintza-agirietan, hizkuntza-baldintzak ere jasotzen dira, eta arduradunei gogorarazten zaie beharrezkoa dela hizkuntzak erabiltzeko irizpideak aplikatzea. Horretaz gainera, jendaurreko kartel eta errotuluak berrikusteko ere eskatu zaie, eta horren segimendua egiten da.

Osakidetzak proposatzen dituen hizkuntza-irizpideak bermatzeko asmoz, zenbait jarduera egin dira enpresa hornitzaileekin eta zerbitzuak ematen dituzten langileekin. Kafetegiko, garbiketako eta elikagai-makinetako zerbitzuei dagokienez, honako alderdi hauek landu dira: hizkuntza-irizpideak aplikatzea errotulazioan, zerbitzu ematen duten langileak identifikatzea, hizkuntza-irizpideak aplikatzea dokumentazioan eta prestakuntza ematea Ospitalean zerbitzu ematen duten pertsonei. Gainera, zenbait neurri proposatu dira kafetegiko zerbitzuko lan-txanda guztietan langile elebidunak badaudela bermatzeko.

* * *


26


2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremana

Pazienteekiko ahozko harremanetan –bai aurrez aurrekoetan, bai telefono bidezkoetan–, ez da beti errespetatzen haien hizkuntza-aukera. Arreta espezializatuko harrera-unitateetara egindako bisitaldietan, hasierako hizkuntza gaztelania izan da gehienetan; telefono-deietan, berriz, kasuen % 42an ez dira bete hizkuntza-irizpideak. Alegia, ESIn lan handia egin den arren hizkuntza-irizpideen berri emateko, kasu batzuetan oraindik ere ez dira betetzen. Aztertu behar litzateke zein diren horren arrazoiak (ezagutzarik eza, ohitura, informazioa behar bezala ez jasotzea…), hau da, informazioa eman behar da euskara entitateko unitate eta zerbitzu guztietako eguneroko lanetan erabiltzeko jarraibideei buruz. Alde horretatik, komeniko litzateke zuzeneko eta bigarren mailako agintariak gehiago inplikatzea.

Idatzizko dokumentazioari denaz bezainbatean, ahalegin handia ari dira egiten, bai dokumentuak itzultzeko, bai euskararen kalitatea eta funtzionaltasuna bermatzeko, baina irizpide guztiak betetzen ez dituzten dokumentuak ere bildu ditugu osasun-zentro batzuetan: dokumentazio klinikoaren eskaera gaztelaniaz (Zarautz), gaztelaniazko SMSak lehenestea (Zarautz), dieta gaztelaniaz (Hematologia), Bailey III inkesta gaztelaniaz (Amara Berri), helduen asmaren larritasunaren sailkapena gaztelaniaz (Amara Berri), kolonoskopia egiteko baimen informatua gaztelaniaz (Amara Berri)…


Zentro gehienetan, automatikoki esleitzen da lehen mailako arretaren medikua, pazienteak lehenetsitako hizkuntza kontuan hartu gabe. Eskatuz gero, badago aldatzeko aukera, baina ez da proaktiboki galdetzen. Halaxe adierazi dute inkestan parte hartu duten pertsonen % 71k, lehen mailako arretan, eta % 90ek, arreta espezializatuan.


ESIko pazienteek lehenetsitako hizkuntzen erregistroa erritmo bizian doa (% 42, 2017ko maiatzean), Osakidetzako gainerako zerbitzu-erakundeetako batezbestekotik gora. Nolanahi ere, neurriak hartu behar lirateke euskara lehenetsi duten pertsonek euskaraz jaso dezaten asistentzia (profesional euskaldunak lehen mailako arretan, espezialista euskaldunak egotea…).


27


Telefono bidezko inkestan, euskara lehenetsi duten pazienteen gogobetetze-maila altua izan da euskararen presentziari eta erabilerari dagokienez (10etik 7,2), baina oraindik ere lan egin behar da 3 puntu horiek hobetzeko.


Zentro eta unitate gehienetan, ikusgai daude eskubide eta betebeharren panelak, eta haietariko gehienetan aipatzen dira hizkuntza-eskubideak, baina zentro eta unitate batzuetan oraindik ez dago halakorik.


Enpresa hornitzaileei bidalitako idatzi gehienak gaztelaniaz izaten dira (enpresen % 70 EAEtik kanpokoak dira).

Ez dugu egin enpresen hizkuntza-aukeraren berri izateko saiorik; beraz, ez dakigu zenbateko aukera dagoen haiekin euskaraz komunikatzeko.

2.7. Kontratatutako zerbitzuei eta erositako produktuei buruzko hizkuntza-irizpideak

Atal honetan, kontuan hartu da ea hizkuntza-irizpideak betetzen diren profesionalentzat erositako produktuetan (makinak, tresnak…), eta datuek erakusten dute ez dela ebidentziarik bildu euskararen erabilerarako irizpideak behar bezala aplikatzen ote diren ikusteko.

* * *


28

5.3. Barne-harremanak

BARNE-HARREMANAK Emaitza

3.1. Laneko inguruneko hizkuntza-paisaia %20,00

3.2. Giza baliabideak %68,89

3.3. Prestakuntza %60,00

3.4. Euskaraz lan egiteko trebakuntza %75,00

3.5. Baliabide informatikoak %75,00

3.6. Komunikazio horizontala eta bertikala %60,00

3.7. Estrategia eta kudeaketa %100,00

GUZTIRA %65,75


29

INDARGUNEAK

3.1. Laneko inguruneko hizkuntza-paisaia

Segurtasunarekin (larrialdi-irteerak, ebakuazio-planoak, su-itzalgailuak…), lan-osasunarekin eta ingurumenarekin lotutako errotulu gehienak bi hizkuntza ofizialetan daude, eta betetzen da euskararen kalitatearen eta funtzionaltasunaren irizpidea.

Jendaurreko lan-inguruneko kartel askotan betetzen da hizkuntza-irizpidea.

3.2. Giza baliabideak

Langileekiko ahozko harremanei dagokienez (aurrez aurrekoak zein telefono bidezkoak), langileekin zuzeneko harremana duten unitate batzuetan, langileen hizkuntza-aukera errespetatzen da.

Profesionalek badute aukera beren hizkuntza lehenetsia aukeratzeko: 2016aren amaierarako, 272 pertsonak lehenetsi zuten euskara, eta, 2017ko ekainerako, 410ek (hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria dutenen % 5).

ESIk euskara lehenetsi duten langileen artean egindako inkesta baten arabera, euskararen erabileraren inguruko gogobetetze-maila honako hau da, 1etik 5era: langileak, 3,04; prestakuntza, 2,69; informatika, 3,19; lan-osasuna, 2,69.

Bai langile-administrazioko dokumentazioa (eskaera-orriak, lan-kontratuak, izendapenak, administrazio-ebazpenak, nominak…), bai langileentzako informazio eta jakinarazpenak (iragarkiak, zirkularrak, gutunak, mezu elektroniko orokorrak, deialdiak, prestakuntzarekin eta lan-osasunarekin lotutako dokumentazioa) bi hizkuntza ofizialetan argitaratu eta banatzen dira. Ahalegina egiten da langileak erabilitako hizkuntza berean erantzuna ematen eskaerei eta erreklamazioei.

Gorago aipatutako inkestan, % 89k adierazi du euskaraz jaso duela kontratuari buruzko dokumentazioa; % 58k, harrerari buruzkoa jaso du; eta % 51k, lan-arloari buruzkoa.

Gainera, langile berrien eta egoiliarren ongietorri-ekitaldietan eta eskuorrietan, askotan aipatzen da hizkuntza aukeratzeko aukera. Proiektu bat abiarazi da Euskara Zerbitzua harremanetan jar dadin euskara edo bi hizkuntzak lehenesten dituzten pertsonekin, lan-lerroei, tresnei eta abarrei buruz informazio zehatza eta azalpenak emateko asmoz. Hilean behin, telefono bidezko inkesta bat egiten da, haien gogobetetze-maila zein den jakiteko.


30

3.3. Prestakuntza

Osakidetzak antolatutako prestakuntza-ikastaroen % 38 euskaraz dira; alegia, kopurua bat dator profesional euskaldunen ehunekoarekin. ESIko gero eta langile gehiagok ematen dute izena euskarazko ikastaroetan; 2016an, langile euskaldunen % 18k, hau da, Osakidetzako batezbestekotik gora.

ESIk lehentasuna eman dio langileek euskara ikasi eta hobetzeari, beharrezkotzat jotzen baita profesionalek hizkuntza ikasteko eta hobetzeko prestakuntza jasotzea eta gaitasuna izatea. 2014tik 2016ra bitartean, 128 liberazio izan dira euskara ikasteko (120 oso eta 8 partzial); Osakidetzako erakundeetako portzentaje eta kopuru absolutu handiena da. Horretaz gainera, 596 pertsona lanorduez kanpo ari da euskara ikasten. Horrenbestez, azpimarratzekoa da bai ESIren bai langileen ahalegina.

ESIko langileek parte hartu dute Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboak hizkuntza hobetzeko antolatutako ikastaroetan.

Azkenik, ez daukagu datu zehatzik euskarazko saio klinikoei buruz, baina gehienak gaztelaniaz daude. Nolanahi ere, Neurrira eta Gertu programetan lan egin duten zentroetan, euskaraz egiten dituzte jarduera hauek: Errehabilitazio Zerbitzua (profesionalentzako ikastaroak), Hematologoa (bi mediku), Egiako osasun-zentroa (erizaintzako bilerak), Hernani (prestakuntza-saioak), Zumaia (pediatria).

3.4. Euskaraz lan egiteko trebakuntza

Erakundeak proposatu du prestakuntza-ikastaroetatik harago doazen elementuak sartzea, eragin handiagoa izan dezaten profesionalek beren lanean euskara erabiltzeari begira. Halako esku-hartze edo programak guztiz lotuta daude profesionalen jarduerarekin, hau da, kasuan kasuko taldean integratuta daude (Neurrira eta Gertu).

Besteak beste, prestakuntza-ikastaroak eskaini dira (“Arlo sanitarioko

profesionalak euskaraz lanean”), eta parte-hartzaileek 7 proiektu egin dituzte

jarduera profesionalekin lotuta (“Triajea euskaraz”, fisioterapeuten dokumentazioa,

liburutegiko ikastaroa, eta abar). Bestalde, ikastaro espezifikoak ere eskaini dira:

Erizaintzako ikastaroa. 20 pertsona Euskarazko 2. hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria eskuratzeko ikastaroa.

40 pertsona 3-5 orduko ikastaro laburrak (itzulpenak, mezu elektronikoak, harrera) Euskaraz lan egiteko baliabide informatikoak

Azkenik, ESIko profesionalek Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboak euskaraz trebatzeko antolatutako ikastaro orokorretan parte hartu dute.


31

3.5. Baliabide informatikoak

Osakidetzak eta zerbitzu-erakundeak berak osasunaren eta administrazioaren arloan euskaraz idazteko baliabide lagungarriak bildu dituzte, eta intraneteko atal berezi batean daude tresna guztiak.

Bestalde, aukera ematen da Windows sistema eragileko eta Office programetako hizkuntza erraz-erraz aldatzeko (bi klik eginda); intraneteko albiste batean eman zen horren berri, eta intraneteko euskara-atalean azaltzen da nola egin.

ESIk garatutako aplikazioak elebidunak dira: behin-behineko barne-promozioa eta barne-mugikortasuna.

3.6. Komunikazio horizontala eta bertikala

Zenbait ekimen antolatu dira hizkuntza-ohiturak aldatzeari begira, bai esparru formalean, bai informalean. Batetik, martxan jarri dira Neurrira (arreta espezializatua) eta Gertu (lehen mailako arreta) proiektuak. Neurrira programaren helburua arreta espezializatuko lidergoa eta erreferentzialtasuna lantzea da, erabiltzaileen ikuspegia eta entitatearen hizkuntza-politikoa barneratuta, parte-hartzaileek konpromisoak har ditzaten. Bestetik, Gertu programan, euskara ikastea eta lanean euskara erabiltzeko helburuak erdiestea lantzen da.

Gainera, martxan jarri dira bileretan bi hizkuntzak erabiltzeko jarduerak. Deialdi eta akta batzuk bi hizkuntzetan egiten dira.

Jarduera informalak ere antolatzen dira, hala nola Mintzalaguna, bertsolariekiko saio klinikoak, eta abar.

Sindikatuek Euskara Batzordean parte hartzen dute, eta, 2015ean, Enpresa Batzordeak euskararen inguruan sentsibilizatzeko eta euskara ikusgai egiteko egindako lana aitortu zuen Zerbitzu Korporatiboak (bertso-saio klinikoa, Joanes Etxeberri saria, Euskararen Egunaren harira antolatutako jarduerak, eta abar).

3.7. Estrategia eta kudeaketa

ESIren estrategiarekin eta kudeaketa orokorrarekin lotutako dokumentu orokorrak (plan estrategikoa, kudeaketa-planak, sorrera-dokumentuak, etab.) bi hizkuntza ofizialetan idatzita daude. Halaber, bi hizkuntzetan dago entitatearen memoria orokorra.

* * *


32


3.1. Laneko inguruneko hizkuntza-paisaia

Euskara ez da ia ageri lan-inguruneko hizkuntza-paisaia txikian: fitxategiak, karpetak, profesionalen etiketak. Makina eta ekipamendu profesionaletako idazkun eta mezuetan ere oso gutxi ageri da.

Ia unitate bakar batean ere ez dute neurririk hartu euskara gero eta gehiago ager dadin lan-inguruneko hizkuntza-paisaian.


Entitateak zenbait ekintza bultzatu ditu langileekiko harremanetan euskara erabiltzea bultzatzeko; nolanahi ere, irizpideak oso argiak diren arren ofizialki, ez dira osotara praktikan jartzen; esate baterako, harrera-dokumentazioan, telefono bidezko zerbitzuan, eta abar.

3.3. Prestakuntza

Euskarazko etengabeko prestakuntzarako eskaintza korporatiboari dagokionez, materiala gaztelaniaz bakarrik banatzen da gehienbat, euskarari buruzko gaietan izan ezik. Gainera, bertan behera utzi dira euskarazko 47 ikastaro, eskaririk ez zegoela argudiatuta.

ESIko prestakuntza espezifikoan (tailerrak, ikastaroak, saio klinikoak…), euskarazko prestakuntza-saioen kopurua ez da iristen zerbitzu-entitateko langile elebidunen ehunekoaren erdira ere; 2016an, % 4ren ingurukoa zen.

Mediku eta erizain egoiliarren prestakuntzari dagokionez, profesional euskaldun berriek ez dute aukerarik izaten tutore euskalduna aukeratzeko.

ESIko zuzendari edo zuzendariorde bakar batek ere ez du parte hartu Osakidetzaren Zuzendaritza Nagusiak zuzendaritzako kargudunentzat prestatutako euskarazko ikastaro espezifikoetan.


33


Euskara Zerbitzu Korporatiboak ez du jarri zerbitzu-erakundeen esku lehentasunezko esparruetako profesionalen euskarazko prestakuntzarako aurreikusita zegoen material didaktikoa.

Gai orokorrei buruzko prestakuntza-ikastaroei dagokienez (euskarazko testuak idaztea eta puntuazioa, Euskaltzaindiaren arauak, osasun-arloko oinarrizko terminologia, administrazio-hizkera...), entitateko langileen parte-hartze maila ez da izan behar lukeen bezain altua: 59 profesionalek parte hartu dute 7 ikastaro korporatiboetako 6tan, hau da, ESI guztien batezbestekoaren azpitik.


Zenbait arlo profesionaletako aplikazio korporatiboek ez dituzte betetzen irizpideak: E-Osabide, Osanaia, Osabide Global, giza baliabideak kudeatzeko sistema informatikoa eta kudeaketa ekonomikorako sistema informatikoa.

Bestalde, euskaraz lan egiteko beharrezko baliabideak intranetean bildu diren arren (Xuxen zuzentzaile automatikoa, etab.), profesional euskaldun batzuek adierazi dute ez dakitela non dauden eta nola erabiltzen diren.

Langileek erraz alda dezakete Windows sistema eragileko eta Office programetako hizkuntza, eta euskaraz jarri. Hala ere, ESIk ez du kanpaina edo prestakuntza zehatzik antolatu langile euskaldunek euskaraz erabil ditzaten programa horiek; hori dela eta, 2016aren amaieran, erakundeko PCen % 5ek bakarrik zeuzkaten sistema eragilea eta Office-a euskaraz, hau da, Osakidetzako batezbestekotik gora (% 4); zerbitzu-erakundeko langile elebidunak hartuz gero erreferentziatzat, % 11ra igotzen da ehunekoa.


Zenbait jarduera egin dira euskara lan-hizkuntza gisa bultzatzeko (Neurrira eta Gertu), baina zerbitzu eta unitate gehienetako hizkuntza gaztelania da.

Lan-bilerez denaz bezainbatean, ez da neurririk sustatu ahozko komunikazioan euskara bultzatzeko, eta, kontuan hartuta zenbat euskaldun dagoen entitatean eta ingurune soziolinguistikoa zein den, bada garaia neurriak hartzen hasteko, euskaraz hitz egiteko gai ez diren baina ulertzeko gai badiren pertsonen laguntzaz.

Sindikatuek akordio bat sinatu duten arren euskara bultzatzeko, haien iragarki-oholeko jakinarazpen askok ez dituzte behar bezala betetzen hizkuntza-irizpideak.


34



* * *


35

5.4. Hizkuntza-kudeaketa

HIZKUNTZA-KUDEAKETA Emaitza

4.1. Hizkuntza-politika %79,14

4.2. Pertsonak %65,63

4.3. Baliabideak %100,00

4.4. Corpusaren kalitatea eta itzulpen-politika %56,25

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko eremuak %100,00

GUZTIRA %75,55


36

INDARGUNEAK

4.1. Hizkuntza-politika

ESIk badauka plan berezi bat Osakidetzaren II. Euskara Planean ezarritako helburuak garatzeko, eta egitura egokia dauka plana garatzeko, segimendua egiteko eta egokitzeko. Horretaz gainera, sistematikoki egiten da plana ebaluatzeko eta zabaltzeko jardueren segimendua (identifikazioa, Neurrira eta Gertu programak, errotulazioa, lehentasuna duten unitateak, eta abar).

Giza baliabideak kudeatzeko sistema informatiko korporatiboa gaituta dago ESIko egiturak, lehentasunak eta ehunekoak jasotzeko, eta hizkuntza-eskakizunen eta derrigortasun-daten kudeaketa lantzeko.

Gerentziak eta zuzendaritza batzuek jarrera proaktiboa dute Euskara Plana bultzatzeko orduan. Neurri zuzentzaileak aplikatzen dira, eta ahalegin handia egiten da plana erakunde osora zabaltzeko.

ESIk Euskara Planeko normalizazio-helburu eta -neurriak txertatu ditu bere plan estrategikoetan eta kudeaketa-planetan.

Entitateak oso emaitza onak izan ditu, urtez urte, programa-kontratuetako euskararen ebaluazioan (% 70etik gorako betetze-maila; Osakidetzako batezbestekotik gora, beraz). Gainera, 2016an, zilarrezko Bikain Euskararen Kalitate Ziurtagiria jaso zuen, Euskalit-en eskutik.

PEAZk euskararen erabilerari buruzko erreklamazioak erregistratzen ditu, eta kexa guztien eta haiei emandako konponbideen txosten bat egiten da, hilero. Euskaraz jasotzen diren baina hizkuntza-eskubideekin zerikusirik ez duten kexei euskaraz erantzuten die PEAZk.

Elebide eta Behatokia hasiak dira hizkuntza-eskubideen urraketei buruzko kexak kudeatzen, Osakidetzarekin batera diseinatutako protokolo-zirriborroari jarraituz, baina protokolo hori ez dago indarrean oraindik, eta, horrenbestez, haren jarraibideak ez dira betetzen behar bezala. Horregatik, zaila da halako kexak Euskara Planean zehaztu bezala kudeatu eta konpontzea. Hala ere, Donostialdeko ESIn, protokoloko jarraibideen arabera kudeatzen dira kexak; izan ere, PEAZren esku uzten dira beti kexok, eta, gero, dagokion zerbitzuaren arduradunarekin harremanetan jarri, eta egoera aztertzen, konponbideak bilatzen (irizpideak gogorarazi, kartelak moldatu, eta abar), eta ahalik eta erantzunik onena ematen du PEAZk berak. Ondoren, Euskara Zerbitzuak onespena eman, eta gerentearen bitartez bidaltzen da. Hilero, PEAZk Euskara Zerbitzura bidaltzen du kexen erregistroa.


37

4.2. Pertsonak

Entitateko Euskara Zerbitzuko teknikariek Euskara Zerbitzu Korporatiboak antolatutako prestakuntza-saio guztietan parte hartu dute, eta jarrera proaktibo eta ekintzailea dute ekimen berriak proposatzeko orduan.

2015ean eta 2016an, euskara bultzatzearen aldeko lana aitortzeko jardunaldiak antolatu zituen Osakidetzako Giza Baliabideen Zuzendaritzak, eta ESIren bi proiektu aintzatetsi eta aukeratu zituzten Osakidetzan euskararen normalizazioan laguntzeko ekimen berritzaileen adibide gisa: 2015ean, Euskara Batzordearen eta ESIko langileen ekarpena saritu zuten, urtetan aritu baitira entitatean euskara bultzatzen eta ikusgai jartzen; 2016an, berriz, Neurrira eta Gertu proiektuak saritu zituzten, zeinen helburua baita euskarazko zerbitzua ematea arreta espezializatuan eta lehen mailako arretan, hurrenez hurren.

Osakidetzak erakundeko euskarari buruzko informazio-kanpainak antolatzen ditu, urtero, Euskal Herriko Unibertsitatearekin eta Eusko Jaurlaritzako LH Zuzendaritzarekin lankidetzan, osasun-arloko ikasleentzat.

4.3. Baliabideak

Euskara Planaren Garapen Batzordearen osaerari eta funtzionamenduari dagokienez, betetzen dira Euskara Planeko irizpideak. Batzorde horretan, honako atal eta kide hauek parte hartzen dute, dagozkion aktetan ageri den bezala: Gerentzia, zenbait zuzendaritza (Pertsonaleko zuzendaria, zuzendari medikoa, Kudeaketa Ekonomikoaren zuzendaria, eta abar) eta sindikatuen ordezkariak. II. Euskara Planari dagokion aldian, Batzordeak bi etenaldi izan ditu: lehena 2014aren bukaeran eta 2015aren hasieran izan zen, ESI sortu zenean; bigarrena, 2017aren hasieran, aldaketak izan baitziren Pertsonaleko Zuzendaritzan. Nolanahi ere, kide ugari dagoenez batzordean, talde txikiagotan lan egitea erabaki da, eta 19 bilera egin dira, zenbait arduradunekin (Komunikazioa, Informatika, sindikatuak, erizainak, eta abar).

Harreman-sare bat eratu da zenbait interes-talde eta aliaturekin, zenbait proiektu bultzatzeko: BioDonostia, Gipuzkoako Foru Aldundia, Donostiako Udala, Bagera euskara-elkartea, euskaltegiak, eta abar.

Gaur egun, ESIn bada euskarazko zerbitzu tekniko bat, bi teknikarik, itzultzaile batek eta administrari batek osatua.


38

4.4. Corpusaren kalitatea eta itzulpen-politika

Entitateko errotulu, kartel eta dokumentu gehienetan betetzen dira euskararen funtzionaltasunarekin lotutako irizpideak: euskarazko eta gaztelaniazko testua batera agertzen direnean eta mezu bera ematen dutenean, euskarazko testua lehentasunezko toki batean jartzen da beti (goian edo ezkerrean), letra lodiz nabarmenduta.

Entitateak, batetik, itzulpen-beharrei aurre egiteko beharrezkoak diren baliabide guztiak biltzen ditu, eta, bestetik, badu itzulpen-protokolo bat.

Osakidetzaren irizpideei jarraituz, euskarazko terminologia estandarra erabiltzen da beti entitateko arlo profesionaletan.

ESI Donostialdea OSI aldizkarian eta Osatuberri agerkari korporatiboan, euskara estandarra eta kalitatezkoa erabiltzen da.

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko eremuak

Zenbait jarduera antolatu dira euskararen erabilera sustatzeari begira: erabiltzaileei entitateak hartutako neurriei buruzko informazioa emateko kanpaina, Joanes Etxeberri saria (Donostia Unibertsitate Ospitalean eta Osakidetzaren Gipuzkoako zerbitzu-erakundeetan euskara sustatu, zabaldu eta erabiltzearen aldeko ekimen eta lanak aintzatestea du helburu), Euskararen Nazioarteko Eguna, Mintzalaguna, bertso-saio klinikoak, Korrika…

Gainera, Neurrira proiektu pilotuen barnean (ESIko Euskara Zerbitzuak antolatuak), hizkuntza-ohiturak eta -jarrerak landu dira, programaren helburua baita zerbitzuan lan egiten duten profesionalekin batera gogoeta egitea euskararen erabilerarekiko jarrera aldatzeak ekar dezakeenari buruz. Gogoeta horretan, euskara erabiltzea zailtzen duten aurreiritziak lantzen dira, besteak beste. Hala, lidergoa eta jokabide eredugarriak landu nahi dira.

* * *


39



Giza baliabideak kudeatzeko sistema informatiko korporatiboa prestatuta dago ESIren egiturak, lehentasunak eta ehunekoak jasotzeko, baina, informazioaren segimendua egiteko, beharrezkoa da sistema eskuz eguneratzea. ESI osoaren argazkia egiteko, Excel-eko taula dinamikoak erabili behar dira, hau da, ez dago automatizatuta.

Eusko Jaurlaritzaren hizkuntza-irizpideak ez dira betetzen Osakidetzan aritzen diren itunpeko zerbitzu gehienetan.

Gerentziak eta zuzendaritza batzuek jarrera proaktiboa duten arren Euskara Plana bultzatzeko orduan, oraindik badira halako jarrerarik erakutsi ez duten zuzendaritzak. Horretaz gainera, beharrezkoa da planari bultzada ematea, zeharka, unitate guztietan.

Programa-kontratuei dagokienez, 2016an, Osakidetzako gainerako erakundeen batezbestekoa baino altuagoa lortu zuen ESIk Euskara Planeko adierazleen ebaluazioan; nolanahi ere, oraindik ere tarte handi samarra geratzen da hobetzeko (% 20 ia).

4.2. Pertsonak

Entitatearen bigarren mailako buru eta agintariek ez dute parte hartu hizkuntza ofizialak erabiltzeko jarraibideei buruzko prestakuntza-saioan, 2017ko udan jarri baitzen martxan ikastaroa. Gainera, entitatearen zuzendaritzako kide bakar batek ere ez du parte hartu zuzendarientzako ikastaro pilotuan.

4.3. Baliabideak

Azken urtean, Euskara Batzordea ez da behar bezainbesteko maiztasunez bildu (urtean 4 aldiz), batez ere 2017an Pertsonaleko Zuzendaritza aldatu zelako.


Erakundeak ez du aurrera egin dokumentuen estandarizazioan eta estilo-irizpideei buruzko planetan.

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko eremuak


* * *


40

5.5. Hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak

HIZKUNTZA-ESKAKIZUNAK, LEHENTASUNAK ETA DERRIGORTASUN-DATAK EMAITZA

5.1. Hizkuntza-eskakizunak %100,00

5.2./5.3./5.4. Lehentasun espezifikoak eta unitateetan euskara erabiltzeari buruzko helburuak betetzeko derrigortasun-datak

%68,28

5.8. Hizkuntza-eskakizunekin eta derrigortasun-data duten langile edo unitateekin lotutako aldaketak

%100,00

5.9. Langile elebidunak %60,00

GUZTIRA %69,00


41

INDARGUNEAK

5.1. Hizkuntza-eskakizunak

Hizkuntza-eskakizun guztiak behar bezala finkatuta daude entitatean:

- 2. hizkuntza-eskakizuna dagokie osasun-unitateetako, asistentzia ematen duten administrazio-unitateetako eta erabiltzaileei arreta emateko unitateetako lanpostuei.

- Administrazio-unitateetako eta unitate orokorretako lanpostuei beren taldearen hizkuntza-eskakizuna dagokie: A taldea: 3. edo 4. eskakizuna; B taldea: 3. edo 4. eskakizuna; C taldea: 2. edo 3. eskakizuna; D taldea: 2. eskakizuna; eta E taldea: 1. edo 2. eskakizuna.

2017an, Osakidetzak deialdi berezi bat antolatu du langile finko euskaldunek 2. hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria lor dezaten; Donostialdeko ESIko 76 pertsonak parte hartu dute, eta pertsona horiei prestakuntza eman zaie idatzizko azterketa prestatzeko, ahozkoa gainditu ondoren.


Unitate guztietako lehentasun-mailaren eta derrigortasun-daten gutxieneko ehunekoak behar bezala finkatuta daude.

Derrigortasun-data duten lanpostuetan dauden profesionalen % 68,6k badu dagokion hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria; kopuru hori Osakidetzako batezbestekotik goraxeago dago.

Lehentasunezko unitateetan derrigortasun-daten gutxieneko ehuneko bat finkatzeaz gainera, unitateen % 62an gutxieneko ehuneko hori gainditzen da; Osakidetzako zerbitzu-erakundeen batezbestekoa baino gorago dago kopuru hori (% 56,1).

Lehentasunezko unitateetan hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiririk nahitaez behar ez duten lanpostuetako pertsonen ehunekoa ez da oso altua (% 6; Osakidetzako batezbestekotik behera, % 8koa baita), eta hori ez da traba helburuak betetzeari begira.

Aldi baterako izendapenetan, ordezkapenak edo egiturazko pertsonalean bete beharreko lanpostuak (behin-behineko lanpostuak) ez direnean, gaur egungo Kontratazio Akordioa aplikatuz, euskara erabakigarria da kontratazio-zerrendako hautagaien lehentasun-hurrenkera erabakitzeko orduan, baina ez da betebehar bat zerrendan sartzeko eta funtzioak betetzeko. Langileen Kontratazio Akordio berria onartzen ez den bitartean, eta helburu harturik pertsonal-beharrak betetzeari eta herritarrei arreta elebiduna bermatzeari buruzko printzipio orokorrak uztartu behar direla, 2015ean, Osakidetzako Giza Baliabideen Zuzendaritzak zenbait jardute-irizpide ezarri zituen HEaren ziurtagiria nahitaezkotzat jo dadin behin-behineko izendapenetan, bereziki udako


42

kontratazioetan eta oro har aldi baterakoetan. Donostialdeko ESIren kasuan, ongi betetzen dira Osakidetzaren Zuzendaritzak gomendatutako irizpideak, antzeko ingurune soziolinguistikoetan dauden zerbitzu-erakundeen batezbestekotik hurbil (beheraxeago).

Osakidetzaren zuzendari nagusiaren 3/2016 Instrukzioan bildu da derrigortasun-data amaitua duten lanpostuetako ordezkapenen salbuespen kopurua, eta Osakidetzako batezbestekoa baino txikiagoa da.

Osakidetzak ez du irizpide orokorrik finkatu derrigortasun-datarik jartzeko buruen, agintarien eta erantzukizunezko beste lanpostuen kasuan, baina ESI hasia da halako lanpostu batzuetarako datak ezartzen.


Entitateak behar bezala betetzen du hizkuntza-eskakizunekin eta derrigortasun-datekin lotutako aldaketak egiteko prozedura, betiere prozedura hori arautzen duen Osakidetzaren Zuzendaritzaren instrukzioaren arabera.

5.9. Langile elebidunak

Azken urteotan, zerbitzu-erakundeko langile elebidunen kopurua nabarmen igo da; Osakidetzako batezbestekoa baino azkarrago igo da, gainera (2013ko abendutik hasita, Donostialdeko ESIn, urtean % 3 igo da; Osakidetzan, % 2,7). Pazienteek –gogobetetze-inkestan– eta profesionalek berek –talde fokaletan eta elkarrizketetan– adierazi dute nabaritu dutela igoera. Azpimarratzekoa da zenbat osasun-langile diplomadunek duten hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria: 813 langile dira (osasun-langile diplomadunen % 60).

* * *


43





Derrigortasun-data duten lanpostuetan dauden profesionalen % 68,6k badu dagokion hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria, baina, hala ere, lanpostuen heren batean hutsunea dago oraindik.

Lehentasunezko unitateetan, pertsona batzuk salbuetsita daude lanpostuari dagokion hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria lortzetik; 189 pertsona, zehazki. Ez da ehuneko handia (% 5), baina interesgarria litzateke unitate guztietako salbuespenak aztertzea eta, zerbitzu elebidunen eskaintzari kalte egiten badiote, pertsona horiek jendaurreko zereginik eskatzen ez duten lanpostuetara aldatzea.

Ordezkapenetan langile elebidunak jartzeko zailtasun gehienak lehen mailako arretako familia-medikuen eta administrarien kategorietan eta ospitaleko arretako erizainen kolektiboan daude; izan ere, ezagutza espezifikoak eskatzen dira lanpostu horietan aritzeko, eta ez dago langile elebidun nahikoa, bereziki medikuntza intentsiboan, larrialdietako ebakuntza-gelan - KNAn, larrialdi orokorretan eta psikiatrian. Komeniko litzateke zerrendetako hautagai elebidunen kopurua handitzea (Osakidetzaren zuzendari nagusiaren 3/2016 Instrukzioko gomendioa; VI. atala, zerrenda espezifikoen aurreikuspenari buruzkoa).

Osakidetzak ez du irizpide orokorrik finkatu buru, agintari eta erantzukizunezko beste lanpostu batzuetan derrigortasun-datarik ezartzeko, baina ESI hasia da halako zenbait lanpostutan datak jartzen; zehazki, 262 lanpostutatik 18tan. Nolanahi ere, Osakidetzaren batezbestekotik behera dago kopuru hori (ESIn, % 7; Osakidetzan, % 12,6).




44


Hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria duten langileen kopurua (% 42,7) txikiagoa da entitatearen ingurune soziolinguistikoari legokiokeena baino (% 54,4). Diferentzia hori handiagoa da Gipuzkoako zerbitzu-erakundeetako kopuru osoa baino. Planaren aldi hau amaitzerako helburu gisa finkatutako ehunekora iristeko (% 54,4), komeniko litzateke gero eta profesional elebidun gehiago izatea, eta gero eta azkarrago, azken urteotako belaunaldi-erreleboa aprobetxatuz eta erakundean euskalduntzeari eta profesionalen euskara-gaitasunari buruz ezarritako neurriak hobetuz.


45

6. ADIERAZLE-SISTEMA XEHATUA

% 70,71

Atalak Ehunekoa

1.1. Errotulazioa

1.1.1. Kanpoko eta barruko errotulazio finkoa %100,00

1.1.2. Kanpoko eta barruko errotulazio aldakorra %60,00

1.1.3. Kontratatutako enpresen edo zerbitzuen errotuluak eta panelak %100,00

1.1.4. Errotuluek ele bietan egon behar ez duten kasuak %100,00

1.2. Kartelak

1.2.1 Kartelak %60,00

1.3. Paper-gauzak

1.3.1 Paper-gauzak %100,00

1.4. Intranet, Extranet, sare sozialak…

1.4.1 Intranet, Extranet, sare sozialak… %100,00

1.4.e Intranet, Extranet, blogak edo sare sozialak kudeatzen dituzten profesionalen formakuntza %100,00

1.4.f Intranet eta Extraneteko euskara atalak %100,00


1.5.1 Aldizkariak eta buletinak %60,00

1.5.d Euskara hutsezko aldizkariak eta buletinak %60,00

1.6. Iragarki, publizitate eta kanpaina instituzionalak

1.6.1 Iragarki, publizitate eta kanpaina instituzionalak %100,00

1.7. Ekitaldi publikoak, jardunaldiak…

1.7.1 Ekitaldi publikoak, jardunaldiak… %20,00


46

1.8. Agurrak eta lehenengo esaldiak paziente eta erabiltzaileei harrera egitean

1.8.1 Agurrak eta lehenengo esaldiak paziente eta erabiltzaileei harrera egitean %60,00

1.8.d Euskaraz ez dakiten langileen protokoloa harrera egitean %20,00


1.9.1 Megafonia eta erantzungailuak %60,00

2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremanak

2.1.1. Ahozko harremanak %100,00

2.1.2. Idatzizko dokumentazioa %60,00

2.1.3. Komunikazio telematikoa %100,00

2.1.4. Bi hizkuntza ofizialak erabiltzeko irizpideen transmisioa, aplikazioa eta jarraipena %60,00

2.1.4.d Euskarazko gidaliburuak %60,00


2.2.a Profesional eta zerbitzu elebidunen identifikazioa %100,00

2.2.b Euskarazko zerbitzuen eskaintza Lehen Mailako Arretan %60,00

2.2.c Euskarazko espazialialitateen eskaintza %60,00


2.3.1 Pazienteen lehentasunezko hizkuntza ahozko komunikaziorako %60,00


2.4.1 Paziente eta erabiltzaile euskaldunen gogobetetzea %100,00

2.5. Hizkuntza-eskubideen aitormena paziente eta erabiltzaileen eskubideen zerrendetan

2.5.1 Hizkuntza-eskubideen aitormena paziente eta erabiltzaileen eskubideen zerrendetan %60,00

2.6. Enpresa hornitzaile, finantza-erakunde, administrazio edo profesionalen elkargoekiko harremanak

2.6.1 Enpresa hornitzaile, finantza-erakunde, administrazio edo profesionalen elkargoekiko harremanak %20,00

2.7. Kontratatutako zerbitzu eta erositako produktuen gaineko hizkuntza-irizpideak

2.7.1 Kontratatutako zerbitzu eta erositako produktuen gaineko hizkuntza-irizpideak %60,00


47

3.1. Lan-esparruko hizkuntza-paisaia

3.1.1 Lan-esparruko hizkuntza-paisaia %20,00


3.2.1.a.1 Ahozko harremanak langileekin %60,00

3.2.1.b.2 Idatzizko harremanak langileekin %60,00

3.2.1.c Langileen gogobetetze inkestak %60,00

3.2.2. Langileen lehentasunezko hizkuntza %100,00

3.2.3. Langile edo egoiliar berrien harrera %100,00

3.3. Prestakuntza

3.3.1. Etengabeko prestakuntza korporatiboa %20,00

3.3.2. Zerbitzu-erakundeek antolatutako prestakuntza espezifikoa %60,00

3.3.3. Mediku eta erizain egoiliarren prestakuntza %20,00

3.3.4. Euskalduntze eta alfabetatze ikastaroak %100,00

3.3.5. Hizkuntza hobetzeko beste ikastaro batzuk %100,00


3.4.1 Euskaraz lan egiteko trebakuntza %100,00

3.4.b Langileak euskaraz trebatzeko material didaktikoa %0,00

3.4.c Trebakuntza ikastaro orokor edo zeharkakoak %100,00


3.5.1 Baliabide informatikoak %60,00

3.5.b Sistema eragilea eta Office programak euskaraz %100,00


3.6.1. Lan-hizkuntza %60,00

3.6.2. Hizkuntza ofizialen erabilera bileretan %20,00

3.6.3. Langileen arteko harremanetan euskararen erabilera bultzatzeko egitasmoak %100,00

3.6.3.b Sindikatuen konpromisoa euskararen erabilera bermatzeko %60,00


48


3.7.1 Estrategia eta kudeaketa %100,00


4.1.1. Euskara Plana eta bere aplikazio-eremua %100,00

4.1.1.b Aplikazio eremu osoaren egitura SAP aplikazio informatikoan %100,00

4.1.2. Lidergoa, estrategia eta zeharkakotasuna %60,00

4.1.2.c Zerbitzu edo unitateetako euskara programak %60,00

4.1.2.d Erakundearen Plan Estrategikoa eta kudeaketa-planak %100,00

4.1.3. Hizkuntza-politikaren ebaluazioa %100,00

4.1.4. Hizkuntza-eskubideen urraketei buruzko kexen erregistroa eta jarraipena %100,00

4.2. Pertsonak

4.2.a Euskara Planaren irizpideei buruzko prestakuntza erdi mailako arduradunei %0,00

4.2.b Euskara teknikarientzako prestakuntza saioak %100,00

4.2.c Langileentzako sentsibilizazio kanpaina %0,00

4.2.d Euskararen bultzatzaileen aitormena %100,00

4.2.e Osasuna eta euskarari buruzko informazioa osasun eremuko ikasleei %100,00

4.3. Baliabideak

4.3.1. Euskara Plana Garatzeko Batzordea %100,00

4.3.2. Euskara Zerbitzu Teknikoa %100,00


4.4.1. Funtzionaltasun irizpideak idatzizko komunikazioetan %100,00

4.4.2. Itzulpenak %60,00

4.4.3. Dokumentuen estandarizazioa eta estilo-irizpideak %0,00

4.4.4. Terminologia %100,00

4.4.5. Euskara estandar eta kalitatekoaren zabalkundea dibulgaziozko argitalpenetan %100,00

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko guneak

4.5.1 Euskararen erabilera sustatzeko guneak %100,00


49


5.1.1 Hizkuntza-eskakizunak %100,00

5.1.d 2.HE egiaztatzeko deialdi berezia 45 urtetik gorako langile euskaldunentzat %100,00

5.2/5.3/5.4. Lehentasun espezifikoak, eta euskararen erabilerari buruzko helburuak derrigor betetzeko datak (***)

5.3.b. HEen egiaztapenak %60,00

5.4.1 Lehentasun espezifikoak, eta euskararen erabilerari buruzko helburuak derrigor betetzeko datak %100,00

5.4.b Gutxieneko derrigortasun daten portzentajea gainditzea %60,00

5.4.e EH egiaztatzeko salbuespenak %60,00

5.4.g Euskararen eskakizuna lehentasunezko unitateetako behin-behineko kontratazioan %60,00

5.4.h Euskararen eskakizuna buruzagitza, agintaritza eta ardura lanpostuetan %60,00

5.8. Hizkuntza-eskakizunei nahiz derrigortasun-data daukaten efektibo edo unitateei loturiko aldaketak

5.8.1 Hizkuntza-eskakizunei nahiz derrigortasun-data daukaten efektibo edo unitateei loturiko aldaketak %100,00


5.9.1 Langile elebidunen ehunekoa %60,00

GUZTIRA %70,71

Donostialdeko ESI · adostasun-maila handia agertu dute euskara izan dadin beren lehentasunezko...

Documents

Transcript of Donostialdeko ESI · adostasun-maila handia agertu dute euskara izan dadin beren lehentasunezko...