Adopzio ondorengo gidaliburua hezkuntza-arloko...

Hezkuntza-gakoak

Adopzio ondorengo gidaliburua hezkuntza-arlokoprofesionalentzat eta gizarte-eragileentzat

��

��

��

�

Argitaraldia: 1.a,2006koabenduaAle-kopurua: 5.000© EuskalAutonomiaErkidegokoAdministrazioa EtxebizitzaetaGizarteGaietakoSailaInternet: www.euskadi.netArgitaratzailea: EuskoJaurlaritzarenArgitalpenZerbitzuNagusia ServicioCentraldePublicacionesdelGobiernoVasco c/Donostia-SanSebastián,1-01010Vitoria-GasteizEgileak: AgintzariGizarteEkimenekoKooperatiba Area,3.KonsultoriaSoziala.PuentedeDeusto,7-48014BilbaoFotokonposizioa: EPS,S.L.Inprimaketa: GráficasSantamaría,S.A.ISBN: 978-84-457-2514-6L.G.: VI-549/06

Adopzioondorengogidaliburuahezkuntza-arlokoprofesionalentzatetagizar-te-eragileentzat:hezkuntza-gakoak/[egileak,AgintzariGizarteEkimenekoKooperatiba].–1.argit.–Vitoria-Gasteiz:EuskoJaurlaritzarenArgitalpenZerbitzuNagusia=ServicioCentraldePublicacionesdelGobiernoVasco,2006p.;cm.–(Adoptia;2)Contiene,además,conportadaypaginaciónpropias,textocontrapuestoencas-tellano:“Guíadepostadopciónparaprofesionales…”ISBN978-84-457-2514-61.Niñosadoptados-Psicología.2.Educacióndeniños.I.Agintzari,CooperativadeIniciativaSocial.II.Euskadi.DireccióndeBienestarSocial.III.Título(castellano).IV.Serie159.9-058.86537.04-058.865

Argitaratutako izenburuak:

1.Familientzakoadopzioondorengogidaliburua.

2.Adopzioondorengogidaliburuahezkuntza-arlokoprofesionalentzatetagizarte-eragileentzat.

H e z k u n t z a - g a k o a k

3

AurkezpenaGidaliburu bat bizi-inguru berriari hobeto egokitzeko2005ekootsailaren18an,Haurtzaroaetanerabezaroazainduetababesteariburuzkolegeaonetsizen.Horinstituzioenetagizartearenjardue-rakaraututadaude,haurrenetanerabeeneskubideakdefendatzeahelburudutenak.Horrelabermatunahidahaurrenetanerabeengarapenpertsonalaetasoziala,honakoprintzipiohaueijarraituz:diskriminaziorikeza,haurrengorenekogarrantzia,babesaetaparte-hartzea.

LegeakEuskoJaurlaritzariaitortzendioeskumenaduelafamilia-harreraetaestatukonahiznazioartekoadopzioasustatuetaerrazteko,gizartearenparte-hartzeaetaelkartasunabultzatzealdera.Ildohorretatik,ahaldelarik,familiagunearilehentasunaemangozaiohaurrenetanerabeengarapenorokorrarenbermatzailenagusiadelakoan.

Urteenjoanean,adopzio-prozesuahelduzetaaldatuzjoanda.Etabestehainbestegertatudaalternatibahorrenaldeeginduteneiarlopublikoaknahizpribatuakematendienerantzunarekin.Esparruhorretankokatzendaadopzioarenondokouneetanfamiliariematenzaionlaguntza,familian,ikastetxeanetaorohargizarteanematendena.Horrela,erraztasunakemannahidiraadopzioondokoprozesuaahaliketaondoengertadadinetaprozesuhorretanzailtasunikizanezdadin.

“AdoptiaHezkuntza-gakoak”izenekoadopzioondokogidaliburuaAgintzarikooperatibakprestatuduetaEuskoJaurlaritzakoEtxebizitzaetaGizarteGaietakoSailakdiruzlagundu.Gidaliburualaguntza-tresnaizatekosortudaetahezkuntzakoprofesionalei,gizarte-eragileeietafamilieizuzendutadago,adopzioondokoaldianorientazioaemateko.Adopzioondokounezaileaneskolarenetafamiliarenartekotarteamurrizteaduhelburu.

Gidaliburuhonekin,sentsibilizazioetaorientazioprozesubatiheldunahidioguhezkuntzareneremuanetagizartearloanlaneanaridirenprofesionaleibegira.Horrela,adoptatutakohaurrenbizitzansorlitezkeenzailtasuneiaurretiazantzemanahalizangozaieetazailtasunhoriekkonpontzekobeharrezkohezkuntza-gakoakeskuratuahalizangodira.

Hezkuntzakoprofesionaleietagizarte-eragileeizuzendutakoadopzioondokogidaliburuhaujoandenurteanargitaratugenuenarenosaga-rriada(alehuraadopzio-familieizuzendutazegoen).Hirugidaliburuzosatutakobildumabatenbigarrenaduzuoraingohau.Bildumalastergeratukodaosaturik,hirugarrengidaliburubatekin,adoptatutakohaurreizuzendutakogidaliburubatekinhainzuzenere.


4

Dudarikgabe,“AdoptiaHezkuntza-gakoak”izenekoadopzioondokogidaliburuhaufuntsezkoaizangodahezkuntzakoprofesionalentzat,gizarte-eragileentzatetahaurrenbatadoptaturikdaukatenfamilientzat,haurrekerrazagoheldukobaitioteberenfamilia-inguruneberriari,hezkuntza-esparruarietagizarteberriari,alegiaberenbizi-esparruberriari,egokitzekoeginbehardutenlanzailbainaosoeskeronekoizatendenhorri.

Javier Madrazo Lavín

EtxebizitzaetaGizarteGaietakosailburua


5

Aurkibidea1. Hezkuntza-gakoak......................................................................... 7

2. Haur adoptatuak eskolara egokitzea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.1.Maiderrenlehenengoeskola-egunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2.2.Abandonua,loturaafektiboarennahasteaketagabeziaafektiboa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

2.3.Hauradoptatueieragindakokalteaetahaienibilbideaetahazkuntza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2.4.Egokitzea:galderaketazalantzak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.5.Harremanakintegratzekoprozesua. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.6.Mikel“Izugarria”,on-puskahori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2.7.Ikaskuntza-prozesuansordaitezkeenetahurakutsadezaketenohikozailtasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3. Ikaskuntzaren garapena haur adoptatuengan.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3.1.MaideretaJoneskola-bizitzakonplexuak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 3.2.Ikastekodesabantailaketazailtasun-gainkarga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 3.3.Hezkuntza-premiaespezifikoetabereziakdituztenikasleak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 3.4.Haienikaskuntza-prozesuabultzatzekohainbatmodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4. Haur adoptatua izatea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.1.Ikasleadoptatuentzatadopzioakduenesanahia,ikasleeneboluzio-etaparenarabera. . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.2.Adoptatuaizateagelanlantzekoedukiak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 4.3.7urtetikbeherakoeiadopzioaazaltzekoipuina,Bisa-Misahartzatxoadoptatuarenistorioa . . . . . . . . . . . . . . 24 4.4.8-12urtekoikasleentzakokontakizunak...................................................... 25


6

5. Adoptatuak hazten direnean. Haien nerabezaroa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

5.1.BesteetapabatAsierrentzat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 5.2.Pubertaroaetanerabezaroa,desberdinakhoriekereadoptatuentzat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 5.3.Nolalagundunerabeadoptatuei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

6. Eskolaren egitekoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

6.1.Eskolaerresilientziarakoeremugisa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

6.2.Hutsuneakbetetzekoeskolakahalbideturikoekintzak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

7. Eskola eta familia: tandem egokia haur adoptatuarentzat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

7.1.Adopziozkofamilia,familianbizitzekobestemodubat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

7.2.Gainerakohaurreidakarzkienondorioak,etahaurhoriennahizhaiengurasoenkexak. . . . . . . . . . . . . . . . . 34

7.3.Familiarenetaeskolarenartekolankidetzarenprintzipiogidariak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

8. Bestelako laguntza-baliabideak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36


7

1. Hezkuntza-gakoakHezkuntza-gakoakizenburuazargitaratudaEuskoJaurlaritzarenEtxebizitzaetaGizarteGaietakoSailakdiruzlagundutakoetaAgintzariGizarteEkimenerakoKooperatibaElkarteakegindakogidaliburuhau;hezkuntza-arlokoprofesionaletagizarte-eragileentzakogidaliburubatda.Familientzako Adoptia Gidaliburuak1(2005eanargitaratua)bezala,honakohelburuhaudu:hauradoptatuenpremiakulertzekogakoakematea,batezerehaurhorienhezkuntza-etasozializazio-prozesuaridagokionez.

Gidaliburuabaliabideerabilgarrietaulerterrazaizateadahelburua,hauradoptatuekgizarte-etahezkuntza-arloanizanditzaketenpremieiaurreegitekohasierakoorientazioaemangoduena.Errazetabizkorirakurtzekoformatuanargitaratuda,etaabandonu-esperientziarekin,eskola-integrazioetaikaskuntzarekin,atxikimendu-harremanarekin,nerabezaroarekin,etaabarrekinloturikoegoeraespezifikoakazaldudirabertan.Horretarako,hainbatkasuaurkeztudira,Maider,Mikel,JonetaAsierneska-mutilenistorioenbitartez.

Horridagokionez,garrantzitsuadahonakohaunabarmentzea:hauradoptatuenhezkuntza-etaeboluzio-prozesueiburuzegindakoka-rakterizazioarekinezdieguhaurhoriei“berezien”edo“zailen”etiketajarrinahi,dauzkatenpremiakdramatizatuta.Alabaina,narraziorakobaliabideada,pertsonaadoptatuarenegoerariloturikobizi-zertzeladakdagokientestuinguruankokatzeko.Izanere,zertzeladahoriekezdiraberdinak,eztaorokorrakere–haurbakoitzabizitza-historiabaliotsuetaerrepikaezinadaberez–,bainahauradoptatuekbiziizandakoabandonu-problematikarenerakusgarrietaadierazleakdira.Profesionalokezindugualdebaterautzi,batetik,hauradoptatuekabando-nukoetababesgabetasunekoegoerakbizi izandituztela (denenegoeraberdina izanezarren,horren ingurukoegoerakaskotarikoakbaitira),eta,bestetik,haiekbabestekoetahaieneskubideakbermatzeko jardunadelaadopzioa;hainzuzenere,haurhoriek familianintegratzekoneurribatda,abandonuarenbizipenagainditzeaahalbidetzenduena,betiereBorisCyrulnikpsikiatraetaetologofrantsesakesanzuenagureeginda:“zorigaiztokohaurtzaroakezdubizitzaosoabaldintzatzen”.

1 AGINTZARIGIZARTEEKIMENERAKOKOOPERATIBAELKARTEA(2005):Familientzako adopzio ondorengo gidaliburua: Etorri da dagoeneko, zer egingo dugu orain?EuskoJaurlaritzarenArgitalpenZerbitzuNagusia,Vitoria-Gasteiz.


8

EuskalAutonomiaErkidegoan,adopziozkofamilienkopurua2.000tikgorakoazen2005.urtearenamaieran.Guztira,2.500hauradoptatuzeudengurean,eta,horienartean,laurdenabainogutxiagodiraEstatuanadoptaturikoak;besteguztiaknazioarteanadoptaturikoakdira.Europa,AsiaetaLatinoamerikadiranazioarteanadoptaturikohaurgehienensorlekuak.Adoptatzendirenhaurrenezaugarriakaskota-rikoakdira:haurtxoak,haurtxiki-txikiak,besteetniabatzuetakoak,anai-arrebentaldeak,etab.

Lurraldea Jatorria Sorlekua Generoa

Araba 17% Estatua 26% Amerika 26% Mutikoak 37%

Bizkaia 50% Nazioartea 74% Europa 48% Neskatxak 63%

Gipuzkoa 33% Asia 25%

Guztira=2.500neska-mutikoeta2.000familia

Iturria: Adopzio ondoko aldia Euskal Autonomia Erkidegoan.AgintzariGizarteEkimenerakoKooperatibaElkarteakegindakoazterlana.EtxebizitzaetaGizarteGaietakoSailakdiruzlagundua.EuskoJaurlaritza.2005.

HaurgehienakHaurHezkuntzakoaketaLehenHezkuntzakoakdira,eta,hurrengourteetan,haurhorienkopuruahaziegingodaDerrigo-rrezkoBigarrenHezkuntzan.Profesionalentzakoaholku-tresnadaHezkuntza-gakoakadopzioondorengogidaliburua,hauradoptatuensozializazioanetaeskola-prozesuansordaitezkeenzailtasuneiaurreegitearren,eta,horretarako,eskolainklusiboarenereduakaldarrika-turikoprintzipioetabalioakaintzathartudirabertan.

“Ikasleekeskolakoibilbideantopatukodituztenoztopoakgainditzeahelburuduenhezkuntza-dimentsioaduabiapuntu(EskolaInklusiboak).Izanere,eskolainklusiboarekin,guztiekberenburuadagokienhezkuntza-erkidegoarenkidetzathardezatenetagainerakoekerehalakotzataintzatetsiditzatenlortunahida.Horretanezduzerikusirikberengizarte-inguruneak,jatorrizkokulturak,ideologiak,sexuaketaetniak,edotaegoerapertsonalak.2”

2 Hezkuntza,UnibertsitateetaIkerketaSaila.EuskoJaurlaritza.HezkuntzaBerriztatzekoProgramak2003-2006.“Eskolainklusiborantz”ildoa,www.berrikuntza.netweb-orrian.


9

2. Haur adoptatuak eskolara egokitzea2.1. Maiderren lehenengo eskola-egunak

Maiderrek 4 urte ditu. Jatorriz txinatarra da, eta 18 hilabete zituela adoptatu zuten. Ane du amaordea eta harekin bizi da. Bizi den auzoko ikastetxe batean eskolatuta dago. Egokitzealdi desberdin eta berezia izan zuen. Oso zaila izan zen. Lehen eskola-egunean, patioan sartu bezain laster, amaren lepoari heldu zion eta negar bizian hasi zen, ohikoaz kanpoko nahigabez. Egokitze-prozesurako programaturiko asteak iragandakoan, Maiderrentzat nahikoa izan ez zela ikusita, aldi hori luzatzea erabaki zuen tutoreak, egoki-tzealdia Maiderren zailtasunetara hobeto egokitzearren. Hiru hilabete iragan ziren eta Maiderrek gaizki pasatzen zuen oraindik, bere burua zokoratu egiten zuen, ez zuen ezer egiten, triste zegoen. Gelatik irtendakoan ama berriz ikusten zuenean, berriz ere negarrari ematen zion, are amorrazio handiagoz; amarekin izan gabe emandako denbora itxaronaldi larrigarria zela edo zigortzat hartzen zuela zirudien. Etxean, Maider lasaitu egiten zen; hala ere, ohiz baino apetatsuago jokatzen zuen, gutxiago jaten zuen; gauez, berriz, zailtasun handiagoa zuen lo hartzeko, batzuetan amesgaiztoak izaten zituen, eta askotan Anerekin lo egiten zuen azkenean.

Maiderren aurrekariak, abandonu goiztiarra

Jaio eta handik hilabetera abandonatu zuten Maider (Li Wang). Haren ama biologikoak ezin izan zuen hazi, eta umezurtz-etxearen atean abandonatu zuen, ezkutuan. Li Wang (Maider) hotzez hiltzeko zorian egon zen; garaiz hartu zuten, ordea, eta ospitale batera eraman zuten; bertan, hiru hilabete eman zituen, behaketan. Desnutrizioa zuen eta oso ahul zegoen, lehen hilabeteko egoeraren ondorioz. Ondoren, umezurtz-etxe batean sartu zuten; bertan, 2 zaintzailek 50 haurtxo zaintzen zituzten. Egunero, 30 minutuko kontaktualdia baino ez zuen, jaten ematen ziotenean eta garbitzen zutenean. Negar egiten zuen, baina inor ez zitzaion joaten bere beldurrak kentzera. Haren denbora etengabeko hutsa zen, giza estimuluen eta gizarte-estimuluen aldetik. Ez zeukan nori irribarre egin, haren arreta lortuta, laztan edo mimoren bat egin ziezaion. Ane (amaordea) haren bila joan zenean, altuera txikiko haurtxoa zen Maider, enbor bat bezain zurruna, ez zuen irribarre egiten eta ezer gutxi behar zuen negar egiteko. Horrez gain, izugarrizko antsietatez eta presaz irensten zituen biberoiak. 6 hilabeteko haurtxoa zirudien baina urte eta erdi zuen. Hasieran, autista zela ere pentsatu zuten. Erraz ikaratzen zen, ezin zen Anerengandik banandu, etengabe deitzen zion, orotarako. Ez zekien jolasten, ezta jostailuekin zer egin ere. Aneren besoetan egon besterik ez zuen egin nahi.


10

2.2. Abandonua, lotura afektiboaren nahasteak eta gabezia afektiboaMaiderrekosobestelakozailtasunakdituegokitzeko,beregelakogainerakohaurrekinalderatuta.Gabeziaafektibo larriabizi izanduMaiderrek,alegia,kalteberatasunetababesgabetasunhandienekobizitzaldianasegabeizandituoinarrizkopremiak.Gelakideeklehenbanantzeabizitzenhasizirenerako,Maiderrekondozekienzerzenabandonuabizitzea,ospitalean ingresatutaegotea,umezurtz-etxepobrebateanbizitzeaetaamaz,zaintzailez,kulturaz,hizkuntzazetaherrialdezaldatzea. Ikastetxera joatekoAnerengandikbanatzeakabandonuamodutraumatikoangogoraekartzeaeragitendio,baitabestegaleraemozionalbatbizitzekobeldurraere:Anegaltzekobeldu-rra,hainzuzenere.Maiderezdagogainbabestuta,etaAnekezduharenerreakzioenerrua.Biziizandakoabandonuarenhistoriarekinetafamiliaberribateanintegratzenaridenakbiziohidituenzalantzaetanahasketarekinzerikusihandiadutenjokabideakagertzenditu.Txiki-txikitakoabandonuaesperientziatraumatikoadaetaatxikimendu-nahasteakeragitenditu.Atxikimendu-nahasteakeragitendioMaiderriAnerengandikbanantzekozailtasuna,ezAnekgainbabesteakedomizkehezteak.

Oinarri sendoadaatxikimendua,harremanberriakulertuetaeraikitzeko,baita ikastekoere.Atxikimendu-nahasteakhainbatmodutanagertzendira,etasordaitekeenetakobatdaMaiderrena.Nahastehorienondorioz,zailtasunaksortzendiramunduaaztertzeko,harekinharremanetanaritzeko,nolakoadenjabetzekoetagizakienasmoakulertzeko.Atxikimenduadagizakiarenganpatroinagusia;egokitzeko,harremanetarako,etajakintza,kontzientziaetaikaskuntzalortzekosistemenmoldeada,alegia.Aurreneko18hilabeteeninguruansortuetaosatzenda,etahaurrakhiruurteinguruditueneanfinkatzenda.Osozailadaatxikimenduaaldatzea,bainalordaitekebaliabideegokiakerabilita.Atxikimendumotakhaurrenoinarrizkopremiakasetzekomoduarekinduzerikusia.Premiahoriekasetzenbadira,atxikimenduseguruasortzenda:haurrakfidakorraketasortzaileakizatendira,bereningurukomunduabeldurrikgabeaztertuetabereganatzendute,gizartearenaldekoetalaguntzarakojarrerakizanohidituzte,baitaenpatiarakonahizautokontrolerakogaitasunaere.Aldiz,txiki-txikitandenboraluzeanoinarrizkopremiakerabatasetzenezbadira,atxikimenduinseguruasortzenda,eta,horrenondorioz,baitahonakojokabi-dehauekere:kontrolikeza,beldurra,bat-batekoamorraziobiziak,ezinikusia,mesfidantza,enpatiarakozailtasunak,berriarekikobeldurra,etab.Adoptatzenditugunhaurrekabandonu-esperientziabiziadute,eta,horrekinbatera,honakoesperientziahauekerebiziizandituzteaskotan:tratutxarrak,arduragabekeria,indarkeria,pobreziaetagabeziahandiakoinarrizkopremiakasetzearidagokionez.


11

2.3. Haur adoptatuei eragindako kaltea eta haien ibilbidea eta hazkuntzaAskorenustez,adopzio-prozesuarenzailtasunaadoptatzendituzteneanhaurrekdutenadinarenaraberakoada. Ikusikodugunez,horiezdaguztizegia,eta,horridagokionez,pronostikohobeaizangoduhonakobikasuhauetakolehenak:7urtekoneskatxa,ingurukoenmaitasunaizanduetaezdutratutxarrikjasan;adopzioariburuzkoazalpenakemandizkioteetahorretarakoprestatudute.Bestea,berriz,2urtekomutikoada,tratutxarrakjasanzituenetaabandonatueginzuten18hilabetezituela,etaezinizanzuenatxikimendu-loturarikizanerreferentziazkoezeinheldurekin.Beraz,kalteenetaondorioenlarritasunaezdafaktoreedoaldagaibakarrarenaraberakoa,hainbatfaktoreedoaldagairenelkarreraginarenaraberakoabaizik.

Hauradoptatuenbizitzanhonakofaktorehauekzen-batetagutxiagoizan,hainbatetakalteetaondoriotxikiagoakizangodituzte.

A Haurrarenzaintzaileekemandakotratutxarfisikoak,tratutxaremozionalak,abusuakedotratuardura-gabeajasanizana.

A Erreferentziazkopertsonekinatxikimendu-loturaadierazgarriengabezia,eta,beraz,helduekinharremanseguruetaegonkorrikedukiezizana.

A Abandonu-esperientziaetatratudesegokiakbiziizandakodenbora-tarteareniraunaldiaetabiziizandakoinstituzionalizazioaldiareniraunaldia.

A Abandonu-esperientziaosotxikitanbiziizana.Abandonaturikohaurrazenbatetatxikiagoaizan,hainbatetalarriagoakizandaitezkeondorioak,haurrakkalteberagoakbaitira.

A Laguntzakoetajasandakokalteakonbideratzekobaliabiderikeza.

A Haurrakberejatorria,berehistoriaetajasandakoabandonuarenegiazkoarrazoiakezjakitea,etabereburuarileporatzeaabandonuarenerrua.

A Tenperamentuhauskorra,heldugabetasunneuronala,etabizitzakogertaerakaltegarriekeragindakoestres,atsekabeetasufrimenduarekikokalteberatasuna.


12

2.4. Egokitzea: galderak eta zalantzak

Eskolako errekerimenduetara egokitzeko gaitasuna izango ote dute? Zer hizkuntza-eredutan? Haurra artatzeko prestatuta egongo ote da ikastetxea? Bizitza osorako nahasteak izango ote dituzte haur horiek?

A Eskuarki,egoeraberrietaraegokitzekogaitasunhandiadutehaurhoriek;halaere,litekeenadagainerakoekbainoikuskatze-mailahandiagoaetabaliabidegehiagobeharizatea,baitaardurahandiagoaetaerrefortzuespezializatuakerehainbatarloetaintentsitate-mailatan.

A Askotan,hezkuntza-premiabereziakizatendituzte,emozioaren,portaerarenetaikaskun-tzarenarlokonahasteenondorioz,etalitekeenadapremiahoriekhezkuntza-prozesuosoanizatea.Atzerapenakizatendituzteheltzekoprozesuan.Atzerapenhoriekhainbatarlotakoakizatendiraetabilakaeradesberdinaizanohidute.Beharbezalakoarretaetalaguntzaetazainketaterapeutikoegokiakematenzaizkienean,haienbizitzanormalizatuegitendaetajasandakokaltearenzatihandibatonbideratuegitenda.

A Emozioenetaharremanenarloetanegokitzekoeginbeharizatenduhaurrakahaleginikhan-diena.Hizkuntzaridagokionez,adopziozkofamiliekhonakoesperientziahaudute:haurrakongietaazkarintegratzendira.

Adopzioari loturiko gaiak landu behar ditu eskolak ala familiari soilik dagozkio?

A Adoptatuaizatearenondoriozkopremiakaintzathartukoditueskolainklusiboak.

A Funtsezkoadaadopziozkofamiliarekinkoordinatzeaetaharizerajakinaraztea:daudenfa-milia-egiturenartekobatdelaadopziozkofamilia.

A Eskolaklaguntzaemandiezaiokeadopziozkofamiliari,familiaetagurasotasunmotaguztieiburuzkokontzeptuezjabetzeaerraztuz.Eskola-curriculumeanintegratubeharrekoseme-alabatasunmotetakobatdaadopzioa.


13

2.5. Harremanak integratzeko prozesua Ikasleadoptatuakintegratzekoprozesuaetahaienbizi-esperientziakizanezdituztenhaurrenadesberdinsamarrakizanohidira.Adop-tatuenintegratzekomoduamunduaikustekoetaharekinharremanakizatekomoduaneragitendutenbizi-gertaerenaraberakoada.Hiruelementuedoetapabereizdaitezkeprozesuhorretan.Hirurokaldibereangertadaitezke,testuinguruenetaeskuhartzendutenpertsonenarabera:

EgokitzeaR TransferentziaR Erregresioa

Helduak aztertzera eta moldatubeharreko ingurune berria eza-gutzerabideratua.

Bigarren aldian, haur adoptatuen portaerakokerreraegitendu,bizi-eskemazaharrenetairaganeko gatazken orainerako transferen-tziagisa.

Hirugarrenaldian,erregresio-portaerakizatendi-tuzte,haienadinarekinbatezdatozenportaerak,alegia. Portaera horiek ez dira nahitaez atzera-pentzathartubehar.

Egokitzea: Hasieran, heldutasunez eta beren burua aski balute bezala jokatzen dute

• “Eztei-ogien”garaianedoegokitzearenhasierakofasean,tratuaetaharremanagoxoakdira.Maistrarenedomaisuarenonespenalortunahikoduhaurrak,gusturaegongodaikastetxeanetaberearteanpentsatzendu:“ Zintzoaetahelduengustukoaizanbehardut,galduetahaserrarazinahiezbaditut”.

• Eskaintzendiotenaaztertuetabehatubehardu,etalekuseguruanotedagoenalaezegiaztatubehardu.Hasieran,ezdaosofidako-rra,etaberrizereabandonatukodutelaustedu,iaapartekoarrazoirikgabe.Mesfidatibizida.Harremanberriarenmugaketaaukerakezagutzekobeharradu.

• Harremanhorisendotzendenheinean,haurrahelduezfidatzenhasikoda,eta,konfiantzahoriareagotuahala,moduirekiagoanadie-razikoditubereemozioetatraumak.

• Kontrakoabadirudiere,oraindikezdituhelduenarauakedoaginpideabereganatuetaintegratu.


14

Aurreko sufrimendu-esperientziak orainera transferitzea: okerrera egitea hobekuntzaren seinalea da

• Portaerekokerreraegitea–kasketak,denariezezkoaematea,desobeditzea,oilarkeriaz jardutea,gezurrakesatea,erasoak,etab.–hainbatmodutaninterpretadaiteke,halanola“zerbaitgaizkiegitenarigara”pentsatuta,edo“orainarteinoizezzaigusuertatuerahorretakoikasleenegoereiaurreeginbeharra”,edo,aregehiago,“gelakideakhaserrearazibesterikezdueginnahi”.

• Halaere,askotan,hezkuntza-harremaneansorturikokonfiantzariesker,haurrekhelduenganislatzenduteberenezinegona,gatazkaksortuz,helduekezinegonhorionbideratzenlaguntzealortzeko.Hezitzaileakezdirahauradoptatuenerasoen,kexenetahaserrealdienjatorria,eztajomugaere,horienguztienhartzaileakbaizik.Haiengandutenkonfiantzareneraginez,sentitzendutenamorrazioa,beldu-rra,mesfidantzaetaagresibitateabideratukoetaneutralizatukodutelaustedute.

• Iraganekoemozioetagatazkak,berehistoriapertsonala, oraingounera,oraingoharremanera, transferitzendituhauradoptatuak,ikasiakdituen“bizirautekoportaeraren”patroiakaktibatuz.Iraganean,helduekhutseginzioten,eta,orain,inguruneberrianeskaintzendioten loturafidagarria,sendoaetaegiazkoadelaegiaztatubehardu.Fidagarriak iruditzenzaizkionheldueinolabaitekoaginpideaaitortzenhastenzaie.

• Integratzekoprozesuakontraesankoretaharrigarrisamarragertadaiteke.Irmotasunaetagoxotasunaadierazibehardiraaldiberean,norberarenziurtasunikezakontrolatuz.Baldintzarikgabeonartzendituztelanabaritzenjarraitubehardutehauradoptatuek.

Erregresioak aurrerapenaren adierazgarri; portaera heldugabeak hutsuneak betetzeko erabiltzen dituzte

• Iraganean izandakobizimoduarenondoriozzenbaithaur-premiaasetzekoaukerarik izanezduenhaurrahutsunehoriekbetetzekogogoanabaritzenhastenda,betierelehenmailakodesiojakinbatzukasenahian.Hainzuzenere,haurtxogisatratatzeaetaonartzeanahidu,besoetanhardezaten,amarensabeletikberrizerejaionahidu,etab.Azkenbatean,biziizanezduenabizinahidu.Erregresio-portaerahoriekezdiraezbizitzareneremuguztietangertatuko,eztaetengabeere,etadesagertuegingodiradesiojakinbatzukaseahala.Haurrarenaurrerapenarenadierazgarridiraerregresioak,ezatzeraegitenaridenseinale.

• Erregresioekemozio-arlokoaurrerapenakahalbidetzendituzte,etahezitzaileekeremuetadenborakontrolatuetankudeatubehardi-tuzte.Joko-garaiaketatutoretzakuneegokiakdiraerahorretakojokabideakmodubideratuanadierazteaahalbidetzeko.


15

2.6. Mikel “Izugarria”, on-puska hori

Mikelek 8 urte ditu; 4 urte zituenean adoptatu zuten; errusiarra da jatorriz, eta 6 urteko arreba du, adoptatua eta jatorriz errusiarra hura ere, baina ez dira anai-arreba biologikoak. Haren gurasordeak eskolarekin lankidetzan aritzen dira eta maiz koordinatzen dira harekin. Haur grazioso eta asmotsua da, eta batzuetan bizitzari buruzko hausnarketa harrigarriak egiten ditu, filosofo hutsa da gure txikia. Gelakideek nahiko ongi onartu dute, sufritzen duen edonori elkartasuna adierazten diolako eta bihotz onekoa delako; baina kritikak ez ditu ongi hartzen. Erraz mintzen da kritikekin, eta “ hitzetatik ekintzetara igarotzen da” berehala, alegia, desadostasun txikia behar du borrokan hasteko. Batzuetan, gainerako haurrek ez dute harekin jolastu nahi izaten, negarrez amaitzen dute-eta. Gelan, berehala oharkabetzen da, eskolaren haria galtzen du, ezin dio arretari eutsi eta ez da geldirik egoten. Orduan, aspertu eta besteak zirikatzen ditu. Etengabe eskatzen du laguntza, lan errazenetarako ere, eta eskatzen duen arreta lortzen ez badu, haserretu egiten da.

Zerbaitekin ados ez badago, egoskortu egiten da eta berea egitea gustatzen zaio, horretarako gezurra esan behar badu ere. Beti esaten du gainerakoek dutela denaren errua eta berari bakarrik egiten diotela errietan. Maisu-maistrek dagoneko ez dakite nola zigortu; ongi portatu eta zintzoa izan nahi duela esaten du Mikelek; hala ere, asmo horiek “ez diote luze irauten”. Gaizki egindako zerbait damutzen zaionean, zintzoa bezain iragankorra izaten da damu hori. Haren esanetan, amorrazioak gainditu egiten du eta ezin dio hari eutsi, “ barneko zerbaitek gauza txarrak egitera bultzatzen duela, halakorik egin nahi ez duen arren”. Ez daki gatazkak kudeatzen, ezta kideekin izaten dituen desadostasunak ere, oso erraz galtzen baitu kontrola.

Lehengoan, gelarako ilaran, neska bat harekin behaztopatu zen nahi gabe eta sekulako bultzada eman zion Mikelek, ia eskaileretan behera bota zuen neskatoa. Mikelek behin eta berriro zin egin zuen neska hasi zela, eta, beraz, neska zigortu behar zutela. Neska-ren ama zuzendaritzara joan zen kexatzera, eta Mikelen tutorea bi familiekin elkartu zen. Mikelen gurasoek, berriz, egoera ulertzen dute, baina ez dakite zer gehiago egin. Errietan egiten badiote, oraindik ere maite ote duten galdetzen die. Gainera, asko kostatzen zaio ikaste-erritmoari eustea, erraz blokeatzen da eta ikasitakoa ahazten du. Tontotzat hartzen du bere burua, maila errepikatzeko beldur da, eta eskolako eskakizunek tentsio handia eragiten diote.


16

2.7. Ikaskuntza-prozesuan sor daitezkeen eta hura kutsa dezaketen ohiko zailtasunak Autokontrola askotan galtzea, bat-bateko kasketa biziak eta erantzun bortitzak

• Haurhoriek,berez,ezdutenortasungogorra,haiennortasun-egituradagakoa.“Nia”ahuldutadute,eta“ni”horrekbetebeharrarenetaatseginarenartekobitartekaritzaeginbeharduenean,ezduhartarakoindarriketaezindieeutsisenakagintzendizkiondesioei.Horrenondorioz,amorrazioak,adorerikezak,tristurak,nekeaketaongipasatzekodesioakgidatutajokatzendute,kontrolikgabekoemozioekgidatutajokatuere,arauetaraegokitugabe.Izatendituztenkasketekmindu,nahasietazoratuegitendituzte,kontrolikezaetaezinta-sunasentiaraztendiete.Izatendituztenhaserrealdienetahaienondorioenbeldurizatendira.Sarritan,barnekozerbaitek,amorrazioakalegia,gaindituegitendituelaetagauzakkonturatugabeegiterabultzatzendituelaesatendute,zailtasunhorrenadierazgarri.

Mesfidantza, bizi-ezkortasuna eta beti tratu bidegabea eta urria jasotzeko sentimendua

• Atxikimenduinseguruakbizitzabestemodubateanikusteaeragitendu.Mundualekuarriskutsu,ez-seguru,beldurgarrietazentzurikgabekotzathartzeaeragitendu.Abandonuarenetahorreningurukozertzeladenondorioz,bizirikateradenarenjarrerahartzendute,sordaitezkeenarriskuguztietatikbabestekoa,eta,badaezpadaere,ezduteezeronikespero,ezezergatik,ezinorengandik.Edozeinunetanabandonatukodituztelaustedute,etahorrenabisutzathartzendituztekritikaetaerrieta.

Autoestimu txikia, frustrazioarekiko tolerantzia txikia eta atsegina lortzeko nahi konpultsiboa

• Osotxikitanabandonaturikohaurrek,hauradoptatuekesatebaterako,beraiekin loturikogauzatzathartzenduteabandonua.Beharadinakobalioaezzutelakoabandonatuzituztelaustedute,inorkezbaituezerbaliotsurikabandonatzen.Ohizbizidituztenporrot,gataz-kaetazailtasunekbaliogabeziarenideiahoriindartzendute,eta,beraz,gainerakohaurrenadinakobaliorikezdutelakoideiasendotuegitendapixkanaka.

• Honakogoiburuhonekgidatzenduhaurhorienportaera:“gozaezazugauretaorainahalduzunguztia,ezbaitakizugerohorretarakoaukerarikizangooteduzun”. Uneaaprobetxatubeharda;izanere,bizitzaorainada,iraganabeldurgarriadaetaetorkizuna,berriz,ezindaaurreikusietaezdaziurra.Egunerokofrustrazioekikotolerantziatxikiadute,etaporrotegitearidiotenbeldurraantsietate-iturriada,kontrolatzenetaleuntzenezdakitenantsietate-iturria,hainzuzenere.Ezdakitekritikaegokionartzen.


17

3. Ikaskuntzaren garapena haur adoptatuengan3.1. Maider eta Jon eskola-bizitza konplexuak

Gelan, neska isila, herabea eta ekimen txikikoa da Maider. Gauzak eskaini egin behar zaizkio, margotzen edo jolasten has dadin. Jarduerak jarraitzeko, haren gainean egon behar da. Jaramonik egiten ez bazaio, orduak eman ditzake jarduera berean bere baitan bilduta. Ziurtasunik eza handia izaten du zuzeneko galderak egiten dizkiotenean. Isilpean bada ere, arreta eskatzen du etengabe, eta andereñoarengandik hurbil egoten saiatzen da. Kritikaren bat egiten diotenean edo zerbait egiteko eskatzen diotenean, izutu egiten da. Margotzea gustatzen zaio, baina bere adinarekin bat ez datozen marrazki eta zirriborroak egiten ditu; gainera, askotan egiten ditu motibo berberak. Zailtasunak ditu gainerako haurrekiko harremanetan, asko kostatzen zaio bere eskubideak baliatzea, eta besteek pixka bat abusatzen dute hartaz. Gogaitzen denean, negar bizian hasten da bat-batean edo bakartu egiten da, eta heldu batek egoera horretatik noiz “salbatuko” zain geratzen da. Era berean, oso apetatsu ager daiteke, eta berea egiteko xorro-xorro dabilenaren maleziaz jokatzen du.

Jon Lehen Hezkuntzako hirugarren mailan dago, eta ezinean dabil; mutiko bizkorra da, baina ez da batere saiatua. Berehala asper-tzen da eta gelakideak zirikatzen hasten da, gorabeherarik txikiena ere aprobetxatuta. Edozein zarata edo ohiz kanpoko egoerak atentzioa ematen dio eta arreta galtzen du. Ez da geldirik egoten bere aulkian eta han-hemenka ibiltzen da gelan barrena, gelditu gabe. Haren familiak hiperaktiboa dela uste du. Batzuetan, harrigarria suertatzen da zein azkar ulertzen duen dena; beste batzuetan, berriz, amnesiak jota dagoela dirudi, ez baita ikasitako ezertaz gogoratzen. Haren errendimendua haren gaitasunak baino askoz ere txikiagoa da. Irakasleak gainbegiratuta eta nolabaiteko presioa eginda, errendimendu handiagoa ateratzen du. Ona da matematikan; gaztelaniazko lengua irakasgaian eta, idazmenean, berriz, atzeratuta dago; hala ere, nahiko ongi hitz egiten du. Eskulanetan oso trebea da, eta, horretan dabilenean, Jon gelan ez dagoela dirudi, beste guztietan ez bezala. Kirol-jarduerak ere gustukoak ditu, oso lehiakorra da, lehena izan nahi du beti. Gelakideekin etengabe borroketan aritzea da gatazka-iturririk handiena. Asko kostatzen zaio bere burua kontrolatzea eta lasaitzea. Berehala haserretzen da, eta probokaziorik txikiena irain barkaezintzat hartzen du.


18

3.2. Ikasteko desabantailak eta zailtasun-gainkarga MaiderreketaJonekbizirautekojasanbeharizanzituztenabandonuaketabizi-baldintzekondoriotxarrakutzidizkietenortasun-egituretaneta ikaskuntza-prozesuetan.Gabeziaafektiboak(mailafisiko,afektibo,sozialetakognitiboandituztenoinarrizkopremiakezasetzea),atxikimenduinseguruak,etaharremanenarlokonahasteetazailtasunekeragintxarradutehaienikaskuntza-prozesuan;honakoportaerahauenbidezagerdaitekeeraginhori:

• Zereginakhasteko,jarraitzekoetaamaitzekoautonomiarik,ekimenik,motibazioriketagogorikeza.

• Eskakizunakegiteaetengabe,arretaedoemozioeieustealortzeko,berrespenpertsonalerako,edolaguntzalortzeko,zeregintxikiene-tarakoere.

• Ikaskuntzairregularra,gorabeherahandikoa,erritmorikgabea,etaosodesberdinaarloarenarabera.Haienikaskuntza-prozesuarenbilakaera-kurbak“errusiarmendia”dirudi.Ikasitakoaosomoduirregularreanbereganatzendute,etaaskotanahaztendute.

• Azturaeskasetaezegonkorrak,ordenari,ikaskuntzari,ahalegintzeari,lanegitearietadiziplinaridagokienez.

• Arretarieustekoetakontzentratzekozailtasunak.Askotan,ezinizatendituztepentsamenduakkontrolatu.Hiperaktibitatea.

• Eskolarakomotibaziorikeza,porrotugariizatendituztelakoetaezdakitelakoparekoekikogizarte-harremanetandituztenzailtasunakkonpontzen.

Aipatudugunez,desabantailazhastenduteeskola-bizitza,adinberekogainerakohaurrekinalderatuta.Ahaleginhandiagoaeginbeharkoduteeskolanintegratzeko.Horreknekeaeragitendie,eta,askotan,“bizi-tonurikeza”izatendutearretarieustekoedogauzekikointeresaagertuetaikaskuntzarekikomotibazioaizateko;besteaskotan,berriz,nekehorrekeraginda,hiperaktibitateaagertzendute.Haurhorien-gan,bizi-prozesuarenondorioadahiperaktibitatea,eta,beraz,bestesintomabatda.Ezdaarazoarensorburubakarra,etahaurhorienemozioentestuinguruakontuanizaniktratatubeharda.Aipatudugunez,haurhorieneskola-ibilbideagoi-mendikoigoerada,atzerapausozetagorabeherazjosia,paseolasaiabainogehiago.Ezdaarraroaetapaguztietanjustu-antzeanibilietaozta-oztaaurreraegindutenikas-leek,pubertaroetanerabezarorairitsietabat-bateansekulakogainbeheraizateaerrendimenduarinahizmotibazioaridagokienez.


19

3.3. Hezkuntza-premia espezifiko eta bereziak dituzten ikasleakAdoptatubainolehenhauradoptatuekizandakobizi-esperientziek–txiki-txikitakoekerebai–arrastoauztenduteetaondoriotxarrakeragi-tendituztehaurrenemozioenetagizarteareneremuan;baitagaitasuninstrumentalen,eta,beraz,adimenarenetaikaskuntzareneremuanere.Bizi-esperientziahoriekeragindakopremiakhonakohauekdira.

Abandonuaren, arduragabekeriaren eta/edo tratu txarren ondoriozko zauri emozionalak dituzten haurrak izateagatiko premia espezifikoak

• Eskola-testuinguruseguruaketaharremanegonkorrakizateaahalbidetukodiengizarte-dinamikadutenak.Eskola-giroegonkoretase-gurua,“baldintzarikgabe”onartzendituztelahautemanetagalduzutenedokaltetutadutenoinarrizkosegurtasunaleheneradezaten.

• Jasandako kalteak onbideratzea, baliabide pedagogiko egoki, berezi eta espezializatuen bidez (arreta, hiperaktibitatea, memoria,psikomotrizitatea,logopedia,etab.).

• Aldaketetarakoprestatzeaetahaienharreman-inguruneanaldaketarikezegitea,aldaketahoriek“abandonutzat”eta“hausturatzat”hartzenbaitituzte,etahorrekdesegonkortasunaetasegurtasunikezaeragitendie(tutoreaedoikasgelaaldatzea,etab.).

• Haienhistoria,zertzeladaketajatorriaerrespetatzea.Ongieraturikokontzeptuetakognizioakbehardituztezergertatuzaienulertzeko.Eraberean,laguntzabeharduteberenegoerazetanolakotasunazjabetzeko,bereniraganaetabizipenakgainditzeko.

Hezkuntza-premia bereziak

• Arreta,konpainia,laguntzaetagainbegiratzehandiagoak.Gelakozereginetarakolaguntzaetakonpainia.

• Honakoesperientziahauek,aurrerapenedohobekuntza txikienengatikere:emaitzaona,eraginkortasuna,goraipatzeaetaaintzathartzea.

• Denborarenfaktorearidagokionez,begiramenbereziaerabakiakhartzekoprozesuetanetakonpainiaegitean.Denborakbestedimen-tsiobatduhaurhoriengan;horregatik,saritzekoedozigortzekoestrategiak,gorespenaketagaitzespenakdenboraerrealeankudeatubehardira,ahaldela,geroratuedoloturarikgabekudeatuordez.

• Xenofobiarietaparekoenartekoindarkeriariaurreegitekoplanproaktiboetaprebentziozkoak.Zerotolerantziaeskola-komunitatekoedozeinkiderenarrazakeria-jarrerekiko.


20

3.4. Haien ikaskuntza-prozesua bultzatzeko hainbat modu• Ematenzaienarretaareagotzea.Laguntzakoetakonpainiakoplusabeharduteintegratzekoetaikasteko.Jarraibideakurratsezurratsbehin

etaberrizesatealagungarriadagertakizunensegidaulerdezaten.Helduenlaguntzaetakonpainiarikgabezailtasunakdituzteerrendimenduahobetzekoedoikaste-erritmoarieusteko.Bakarrikjardutendutenean,galdu,blokeatu,trabatu,aspertuetagogogabetuegitendira,eta,orduan,“entretenitzeko”bestemodubatzukbilatuetabesteakgogaitzendituzte.

• Ezzaieeskatubeharezdutenedoerakutsiezindutenautonomia.Eboluzio-irizpideakberrikusibehardira.Ezdituzteadinberekobestehau-rreneboluzio-patroiak.Ezditugugainerakoekinkonparatuetaalderatubehar,bereneboluzioarekinbaizik.

• Erruzemateaonespenekoadierazpenaketaerrefortzupositiboak.Porrotegiteakeragitendienbeldurrarenondorioz,ikasitakoaerrazahaztenduteedosinetsitadaudeezdakitela.Haurhorienkasuan,ikaskuntzaetaafektuakosoloturikdaude.Ezindirabereizi.

• Emoziopropioakkudeatzea.Maisuakedomaistrakhaserrea,suminduraedosegurtasunikezaadieraztenduenean,ikaslehorieknahastuegitendiraetazigorrasaihesteanjartzenduteindarguztia,gaitzespenarenondorenzigorrarenbeldurizatendira-eta.Helduapresaka,haserreedokezkatutaikusteakaregehiagoblokeatzenditu.

• Parekoentaldearenlaguntzabultzatzeaestrategiaegokiada.Batzuetan,bestehaurbatzuekirtenbideerrazagoakaurkitzendituzte.• Ikaskuntzaaktiboasustatzea. Ikaskuntzabultzatzekoestimulaziohoriestimuluaematenduenpertsonarietaegoera-testuinguruari loturik

dago.Aldagaiafektiboetaharremanenarlokoekazturakikastekobaldintzakmodulatzendituzte.Arauaketaohiturakezartzekoirmoetaes-kakizun-mailaegokizjokatubeharda,bainagarraztasunikgabe.Pazientziahandiabehardaetamezuaketengabeerrepikatubeharzaizkie,“diskoakastunen”moduan.

• Errazegitekoetaemaitzaonaizatekomodukozereginakematea.Jarduerariheltzekogaidirelaikustendutenean,emaitzaonaizatekolagun-tzaematenbazaie,hobetokontzentratzendira.Ezduteberenburuagainerakohaurrekinkonparatubehar,beraieklortutakoaurrerapenenbidezhobetzenikasibehardute.

• Arauakzehaztea;argiaketaulergarriakizanbehardute.Zehatz-mehatzjakinbehardutezereskatzenzaien;eskakizunzehatzetaneurgarriakeginbeharzaizkieetaeskatutakoaezbetetzeakzerondorioizangodituenjakinbehardute.Mugakgarbiedukitzeaosolagungarriada.

• Etxerakolanakberrikustea,eskolarenetafamiliarenartekojarraitutasunahautemandezaten.Etengabekokomunikazioafamiliarekin,eta,ahaldela,idatzienbidez,batezerejarraipenariburuzkomezuakigortzekoedogorabeherenberriemateko.Helduarenpresentziaaktiboanabaritubehardute,etengabebainaitogarrisuertatugabe.Helduarenkonpainia,laguntzaetaerrefortzuasentitubehardute.


21

4. Haur adoptatua izatea4.1. Ikasle adoptatuentzat adopzioak duen esanahia, ikasleen eboluzio-etaparen araberaHaur-eskolarako adina, 0tik 5 urtera

Ezdutegalera-sentimendurikadieraztenadoptatuakdirelaagertzendietenean.Kontatudietenistorioahitzezhitzerrepikatzendute,eurekasmatutakobestefabulazioetafantasiekinbatera,lagungarriaksuertatzenbaitzaizkieberenberezitasunakazaltzeko(etnia,aurpegiera,etab.).Ezdutejaiotzarenetaadopzioarenarteanbereizten.Familiarendefinizioaridagokionez,elkarrekinbizidirenpertsonentaldetzathartzen dute familia. Etapa horretan, badakite haur adoptatuak direla, baina oraindik ere ez dira jabetzen helduentzat horrek dituenesanahiguztiez.Etaparikegokienadaadoptatuakdirelajakiteko.Jakinarazibeharzaie“besteamabatensabeleanegonzirela,ezhaienamaordearensabelean”etazikoinakezzuelaokerrekofamiliarenganajo,eztaokerrekoherrialdeetaetxeraere.

Eskola-adina; Lehen Hezkuntza, 6tik 12 urtera

Hauradoptatuaizateakzeresannahiduenulertzenhastendira.Odolekoharremanakloturikopertsonataldegisakontzeptualizatzendutefamilia.Adopzioguztietan izandakoabandonu-egoeragarrantziahartzenhastenda.Adopzioahaien familiareneraikuntzatzathartzendute;baita,ordea,haien“bestefamiliaren”galeratzatere.Horrenondorioz,hauradoptatugehienekanbibalentzia-jarreraagertzenduteberenadopzioareninguruan.Gaihorridagokionez,agresibitatea,inkomunikazioa,suminkortasunaedomalenkoniaagerdezakete.Des-berdintasundeserosotzathardezakete.Horiguztiaabandonuabereganatzeakdakarrendoluarekinloturikdago.Hortikaurrerakoetapan,gaiaulertzendute,bainanerabezaroangatazkakberpiztuegitendira.

Pubertaroa eta nerabezaroa, 13 urtetik aurrera

Etapahorretatikaurrera,adoptatuakizateazerdenondoulerdezaketeetaberaiennortasunarenhutsunetzathartzenhasdaitezke.Lineagenealogikoarekikoloturagalduizanaberenortasunarenzatibatengaleratzathartzenduadoptatuak.Etahainbatgalderaegitendiobereburuari,halanola:Nornaizni?,Orainzer izangootenintzen?,Nolakoa izangonintzateke…?Hasierakoabandonuazauriexistentzialbihurtzenda,“bizitzaosorakoorbainauztenduena”,etabesteekkonfiantzaetabaldintzarikgabeonartzendutelahautemanezeanezduzaurihorrenberriemango.


22

4.2. Adoptatua izatea gelan lantzeko edukiak Adopzio-prozesuororenkultura-etagizarte-alderdiguztiaklantzekomoduanegonbehardueskolak.“Ikasleadoptatuenbizitzariburuzzenbatjakiteakomenida?”galderarenerantzunahonakohauda:zenbatetagehiago,hainbatetahobeto.Emozioeneremuarigagozkiolaikasleadoptatuarenetaharenfamiliarenintimitaterakoeskubideaerrespetatutabetiere,zenbatetagehiagojakin,hainbatetalaguntzahandiagoaematekomoduanegongogara,familiarenzereginaosatzeko,haurrakadoptatuaizateariburuzkomezuaketaedukiakheinhandiagoanberretsditzan.

Agerpenaderitzoteknikokinorberarenabandonuko/adopziokohistoriarekinadiskidetzeko lanari.Ezdaune jakinbat,prozesuabaizik,adopzioarenaurrekoesperientziakbereganatzera,ulertzeraetaesperientziahorieiesanahiegokiaematerabideraturikoprozesua,hainzuzenere.Eskolakalderdihorilandezake,adopziozkofamiliarekinlankidetzanetaharekinkoordinatutabetiere,honakoideiahauekegokierabiliz:

Familianbizitzekohainbatmodudagoguregizartean,etahaurrakmoduaskotanbizidaitezkeberenfamiliekin.Familianuklearklasikoazgain,bestelakofamiliakerebadira,halanolagurasobakarrekoak,berregituratuakedofamili-astrak,homoparentalak,harrera-familiaketaadopziozkoak.

A Familianbizitzekohainbatmodudagoelajakinbehardutehaurrek,baitaeraguztietakodiskriminazioekikozerotolerantziadagoelaere.

A Haurrekezduteberengurasobiologikoekabandonatuizanarenerrua.Ezduteabandonu-egoerabizitzeamereziizatekomodukoezeregin.Abandonatzeaetaadopzioanemateahelduenerantzukizunada,ezdagaizkiportatzeagatikjasotakozigorra.

A Batzuetanetaaskotarikoarrazoiaktarteko(gaiadagokiontestuinguruankokatubeharda),zenbaitgurasokezinduteseme-alabenkarguegin,eta,haurrakbabesteko,zaintzekomoduandaudengurasoakbilatzendituzte.

A Haurrakabandonatzeradaramatenbizi-baldintzakongiazaltzenditugunean,gaiadago-kiontestuinguruankokatzendugu;azalpenhoribetieregurasobiologikoakepaitugabeetamespretxatugabeegingodugu,haieiburuzkoaurreiritziakindartugabe.


23

A Adopzioororenatzean,egoerahoriazaldukodutenzertzeladapertsonaletasozialakdau-de.Beraiekeraginezdutenabandonuarenbiktimakdiraadoptatuguztiak,etaabandonuhorrekaskotarikozaurietaondoriotxarrakuztendizkiedenei.Haurrakabandonatzeradaramatzatengizarte-fenomenoak–pobrezia,drogazaletasuna,prostituzioa,delinkuen-tzia,alkoholzaletasuna,gerra,etab.–ulertzekoetafenomenohoriekinemozionalkiadis-kidetzekoaukeraematendiengiroanhezibehardiraadoptatuak.Izanere,horrelalortukoduteberenjatorriarenaldebatekinadiskidetzeaetaadopzio-munduarekinhobetoidenti-fikatzea,baitafamiliabiologikoarekikogainidentifikazio-jarrerariketaidealizazio-jarrerarikezizateaere.Hortaz,ezdituguaipaturikoegoerakjustifikatubehar;aitzitik,adoptatuariberebizitzarenhistoriaulertzekobideemanbehardiogu.

A Familiekbiloturamotaizanditzakete:loturabiologikoedoodolekoak,etasozioemo-zionalakedoadopziozkofamilienloturak.Adoptatuekgurasordeakdituzte;gurasordeakezagutzendituzteetahaiekinbizidira,etahaienakdiraloturaafektiboaridagokionez,baitajuridikokiere;eraberean,(berenfamiliariburuzezerezbadakiteere)gurasobiologikoakdituzte(etaagianbestelakosenitartekoakerebai),ezagutzenezdituztenak,bainaeremuemozionalsinbolikohandiabetetzendutenak.

A Narrazio-teknikak–bizitzariburuzkoipuin,kontakizunetaistorioak–baliabideerabilga-rriaizandaitezkeadopzioarengaialantzeko,tutoretza-eremuetanerabiltzenbadira.Ikusdezagunhainbatadibide.


24

4.3. 7 urtetik beherakoei adopzioa azaltzeko ipuina, Bisa-Misa hartzatxo adoptatuaren istorioa

Bere familiarekin basoetan bizi zen hartzatxo emea zen Bisa. Hartz marroiz osatutako familia bat ziren, eta basoetan aurkitzen zuten janaria jaten zuten (frutak, sustraiak, intsektuak, arrautzak, eta, tarteka-marteka, baita haragi pixka bat ere). Ez ziren handiak, basoan barrena ibiltzeko hobe baita txiki samarra izatea. Bizimodu zoriontsua zuten basoan. Egun batean, ordea, ke-laino bat eta argi bat ikusi zituzten. Hasieran, urruti zituzten, baina basoan bizi ziren eremura azkar gerturatzen ari zirela ikusi zuten. Boso hartz aitak Bosa hartz ama ohartarazi zuen, eta berehala konturatu ziren sutea handia zela, basoa desagerrarazten ari zela, alegia. Bosok eta Bosak ihes egiteko unea zela erabaki zuten eta Bisa esnarazi zuten. Mendietan gora igo behar zuten, suak harrapatuko ez bazituen. Korrika eta korrika ibili ziren, eta, bat-batean, amildegi bat topatu zuten. Amildegiaren hondoan, ibai bat zegoen. Sutatik salbatzeko, salto egin behar izan zuten, eta hantxe hil zen Bisaren familia guztia.

Bere onera etorri zenean, aita Boso eta ama Bosa dagoeneko ondoan ez zituela konturatu zen Bisa. Busti-bustita zegoen ibai-ertzean eta bi aurpegi arre begira eta miazka zituen. Moso eta Mosa ziren, mendietako bi hartz arre handi, eta zaintzen ari zitzaizkion. Bisa oso triste eta beldurtuta zegoen, ama Bosaren eta aita Bosoren falta sentitzen zuen. Baina desagertuta zeuden, eta Bisa mendietan zegoen, etxetik oso urruti. Denborak aurrera egin zuen, eta Bisaren gurasoak agertzen ez zirenez, Mosok eta Mosak hura adoptatzea erabaki zuten. Bisa ez zen izen egokia mendiko hartz eme batentzat eta Misa izena jarri zioten. Orduan, mendiko hartz baten bizimo-dua ikasi behar izan zuen Misak. Hasieran, arraina ez zitzaion gustatzen eta ehizan egitea ulergaitza suertatzen zitzaion. Hori guztia arraro samarra iruditzen zitzaion, baina Moso eta Mosa ondoan zituen, maite zuten eta mendian bizitzen irakasten saiatzen ziren.

Tarteka, Misa izugarri haserretzen zen, ezer ez zuela ikasiko uste zuen, eta amorrazio bizia nabaritzen zuen beste hartzatxoek barre egiten ziotenean ile marroi zoragarria zuelako eta mendiko gainerako hartzatxoak baino txikixeagoa zelako. Batzuetan, ile-kolorez aldatzeko gogoa izaten zuen. Egun batean, harea griseko tontor batean iraulkatu zen, besteak bezalakoa izateko. Harea grisez beteta, eta, beraz, kolore grisa hartuta ikusi zutenean, barregarria iruditu zitzaien Mosori eta Mosari, eta hau esan zioten: “zure ile marroia egokia da eta polit-polita zara, eta ez dago ondo besteek burla egitea”. Pixkanaka, izokina eta amuarrainak arrantzatzen ikasi zuen Misak, baita ehizatzen ere, baina ez zuen ahazten bere garaian Bisa izan zela, basoko hartzatxoa, alegia. Eta zuhaitz bat ikusten zuenean, zuhaitza handi-handia izanda ere, berehala igotzen zen, besteen aurrean harroputzarena eginez. Izan ere, zuhaitzetara igotzen eta intsektuak, ezti-abaraskak eta basoko frutak bilatzen mendiko edozein hartz edo hartzatxo baino askoz ere trebeagoa zen, bai horixe! Eta hala, bere bizileku, familia eta izen berriak onartzen hasi zen pixkanaka.


25

4.4. 8-12 urteko ikasleentzako kontakizunakAdin horretako haurrek gauza gehiago jakin behar dituzte beren jatorriari buruz, datu eta zehaztasun gehiago, alegia. Seme-alabakabandonatuetaadopzioanematekohelduekzerarrazoidituztenjakinbehardute,edozergatikerabakitzendutenagintariekguraso-ahalakentzeaetahaurrakbestegurasobatzueiematea.Beraz,hauradoptatuaskokonartueginbeharkoduteberengurasoekarazosozial,familiaretapertsonalakzituztelakoemanzituztelaadopzioan.Hainbatfenomenorenzergatiaulertubehardute,halanolapobreziarena,toxikomaniena,buru-gaixotasunarena,tratutxarrena,etxekoindarkeriarena,alkoholzaletasunarena,delinkuentziarena,etaabarrena.Be-renadopzioantartekoizanzirenzertzeladakulertubehardituzte,aurreiritzirikgabeetazertzeladahoriekdagokientestuinguruanegokikokatuta.

Adinhorretarakokontakizunarenteknikazailagoaetalabainagoadateknikahorikudeatzendutenhelduentzat;izanere,etapahorretanhaurrekbadakiteabandonuarenedobabesgabetasunarenondorioaizandelaadopzioa.Adopziozkogurasobatzuenetahainbatprofesio-nalenustez,nahikoalitzatekehonakohauesateahauradoptatuei:“ Zureamaosogazteazen,zureaitakdrogakhartzenzituenetatratutxarrakematenzizkionamari;egunbatean,zureamakumezurtz-etxeraeramanzintuenetaezzeninoizzurebilaitzuli;horregatikadoptatuzintuzten”.Orohar,ezgaraausartzenkontakizunakedoistorioakkontatzen,narrazio-elementugogorrakizatendituztelako;bainaadop-tatubatekberehistoriaongiulertzeko,eta,aregarrantzitsuagoa,okerrekoatribuziorikeginezdezan–halanola“gaiztoanaizelako,aiurritxarrekoanaizelako,edoikastenezdudalako,edoesantxarrekoanaizelakoetabestehaurrakjotzenditudalakoabandonatuninduten”–,informazioaemanbeharzaio,banantzeaegoeraguztizlarribaterakoirtenbideaizanzelaulerdezan.

Zoritxarrez, zauri emozionalakdituztenhaurrekbeldurrezko irudipenakegitendituzte, eta, askotan, irudipenhoriekerrealitateabainobeldurgarrietanahasgarriagoakizatendira.BorisCyrulnikpsikiatrarenesanetan,“errealitateanoinarriturikolazturanbadaitxaropentxikibat.Irudipenezkolazturaerabatekoada”.Horregatik,kontakizunaklagungarriakizandaitezkehauradoptatuekabandonuarenegiazkoarrazoiakulertzekoetaabandonuhorionartuta,berenpatuarekinadiskidetzeko.

Ikusdezagun,kontakizunbihurtutakoegiazkoistoriobatenadibidea.


26

Erahorretakokontakizunakerrealagoakdira;konfiantzazkonorbaitekkontatubeharditu,egitendizkiotengaldereizintzoetaadoretsuerantzutekoprestatutadagoennorbaitekkontatuere.Istorioakontatzendietenbitartean,haurrekgirogoxoanegonbehardute,etaemo-zioakadieraztekoetalegitimatzekoaukeraizanbehardute.Teknikahorretarakoprestakuntzaespezifikoabeharda.Erahorretakokon-takizunak nahiko sendagarriak dira: haurra eta haren familia biologikoa errugabetzen dituzte, abandonurako irtenbide bihurtzen duteadopzioa,fantasiazkoazalpenaketetendituzteetanorberehistoriarekinadiskidetzeaerraztendute.

Inoiz pentsatu duzu zergatik haur batzuk ez diren beren familiarekin bizi? Zenbait gurasok bizimodu zaila izan dute, arazo ugari alegia: pobrezia, gaixotasunak, edo bestelakoak. Zailtasun horien ondorioz, ezinezkoa zaie beren burua edo beste batzuk zaintzea. Baita seme-alabak zaintzea ere. Batzuetan, tratu txarrak ematen dizkiete, eta zenbaitetan damutu egiten dira ondoren.

Honako istorio honetako neskaren familiak aipatu ditugun arazoak zituen. Aita alkoholzalea zen eta, askotan, etxeratzen zenean liskarra eta zalaparta izaten zen bertan. Amak, tarteka, ospitalean eman behar izaten zituen denbora-tarte batzuk, eta gure neskak 14 urte zituenean, egoitza batean ingresatu behar izan zuten ama. Gure neska ez zen inoiz ongi ibili eskolan, eta, beraz, institutura joateko adinera iritsi zenean, ikasketak utzi eta lan bila hasi zen. Fabrika batean hasi zen lanean, eta, bertan, mutil bat ezagutu zuen. Maitemindu eta elkarrekin bizitzera joan ziren. Handik pixka batera, eta guraso izateko oso gazteak izan arren, haurtxo bat izan zuten, mutiko polit bat. Haurtxoak oso heldugabeak dira eta ongi zaindu behar dira; askotan negar egiten dute eta helduok ez dakigu zergatik: hotzak edo goseak daudelako, amets baten eraginez, etab. Egia esan, haurtxo bat zaintzeko pazientzia eta baliabideak izan behar dira, baita nola egin jakin ere, eta gure neskarentzat oso zaila zen bere haurtxoa zaintzea.

Egun batean, haurra ospitalera eraman behar izan zuen, eztulka eta negar batean zegoelako. Han, hainbat galdera egin zioten nola zaintzen zuen jakiteko, eta oso gaizki pasatzen ari zela kontatu zien neskak. Pediatrak oso adoretsua zela esan zion; izan ere, gazte-gaztea zen eta haurtxo batez arduratzen saiatzen ari zen; hala ere, haurra behar baino askoz ere txikiagoa zen, garaierari eta pisuari zegokienez. Hala jarraituz gero arazo larriagoak izango zituela azaldu zion. Era berean, hark behar bezala zaindu ezin bazuen, laguntza eska zezakeela azaldu zion, haurraren kargu egiteko eta zaintzeko. Neska oso triste zegoen, oso maite zuen-eta bere haurra; hura zoriontsua izatea eta behar bezala zainduta egotea nahi zuen, baina neskak ezin zuen behar bezala zaindu eta ez zion haurrari minik eman nahi. Azkenenean, bere bizitzako erabakirik zailena hartu zuen: erakunde baten zaintzapean utzi zuen semea, erakundeak beste familia bat bila ziezaion, eta handik aurrera uko egin zion haurtxoaren ama izateari.


27

5. Adoptatuak hazten direnean. Haien nerabezaroa5.1. Beste etapa bat Asierrentzat

Asierrek 14 urte ditu, eta gelakideek nahiz irakasleek maite eta errespetatzen dute. Ikastetxeko jardueretan parte hartzen du eta kiroletan gailentzen da; ikastetxeko taldean jokatzen du. Lider-sena ere badu, eta gelakideei adarra jotzea gustatzen zaio. Joan den astean, patioan jolasten ari zirela, taldekide batek iseka egin zion, “adoptatu alua” deituta. Asier seko geratu zen, eta, di-da batean, lepotik heldu eta joka hasi zitzaion, bi irakaslek banandu zituzten arte. Amorrazioak itsututa zegoen, eta lasaitzen hasi zenean tutorea harekin geratu zen. Bazirudien ez zuela gertatutakoa gogoratzen, beste norbaiti gertatu balitzaio bezala; hala ere, tarteka, “larrutik ordainduko dit” esaten zuen marmarka. Adiskidetzeko ekitaldi txiki baten ondoren, handik egun pare batera berriz ere elka-rrekin zeuden, ezer gertatu izan ez balitz bezala.

Azken bolada honetan, hiru mutil zaharragorekin ibiltzen da jolas-garaian eta eskolatik irtetean; Asierren ateraldiak barrez hartzeaz gain, enkargu txikietarako erabiltzen dute, eta hark gogo onez betetzen ditu. Handien bultzada duela ikusi duenetik, maizago oilar-tzen da, gelakide nahiz irakasleekin. Lekukorik ez dagoenean eta bakarka hitz egiten zaionean, ordea, zentzudunago jokatzen du.

Asierren eskola-errendimendua nabarmen jaitsi da eta maila errepikatzeko aukera aztertzen ari dira. Orain ez du irakasgai bakar bat ere gainditzen. Badirudi ikasketetarako motibazioak ihes egin diola. Lehen ez zen ikasle bikaina, justu-antzean ibili izan da beti, baina gainditzen zuen. Batzuetan Ekonomia Zientziak ikasi nahi dituela esaten du, ez duela etxeko txoriburua izan nahi, lehengusu-lehengusina guztiek karrera eginda dute-eta. Beste batzuetan, berriz, dena utzi eta Lanbide Hastapenerako Ikastegira joango dela esaten du, eta bi urteren buruan lanean ariko dela, nazkatuta baitago ikasteaz, ez duela ezer gogoratzen eta nazkatuta dagoela ikastetxearekin, ezin duela gehiago. Emozionalki akituta dagoela dirudi.

Etxekoak oso kezkatuta daude. Bitan-edo mozkortuta etxeratu da eta erretzen ote duen susmoa dute. Gero eta istilu gehiago izaten dituzte ordutegiak direla-eta. Goizetan, kostata eta oso umore txarrean jaikitzen da. Etxera iristen denean, bere gelan sartzen da bideojokoekin jolastera edo etzanda egoten da telebistaren aurrean. Azken asteotan, gurasoak mehatxatzen hasi da: udan gaupasa egiten uzten ez badiote, etxetik alde egingo duela esaten die. Ama larderiaz tratatzen du, eta aitak esaten duenez, askotan bere burua kontrolatu behar izaten du zaplazteko bat ez emateko.


28

5.2. Pubertaroa eta nerabezaroa, desberdinak horiek ere adoptatuentzatHaurrensexu-etaugaltze-heldutasuneranzkoheltzefisikoarenprozesuadapubertaroa.Aldihorretan,honakohaudagalderanagusia:Nolakoa naiz eta nolakoa izango naiz?Adoptatuenkasuan,zalantzahandiagoasortzendagalderahorrierantzutean;izanere,gurasobiologikoekinbizidirenekgeroizangodutenaurpegieranolabaitaurreikusdezakete,senitartekoekindutenantzakontuanhartuta;adop-tatuentzat,ordea,horizailxeagoada,ezbaituteerreferentziabiologikorik.

Nerabezaroa,berriz,psikologia-etagizarte-arlokoheltze-prozesuada,emantzipazioranzkoetanortasunafinkatzekourratsa,alegia.Eta-pahorretakoalderdi existentziala honakohauda:Nor naiz ni?Adoptatuekahaleginhandiagoaeginbeharkoduteprozesuhorretan.Haienemantzipazioabikoitzaizangoda;izanere,familiabiologikotikemantzipatubeharkodute;ezdutefamiliahoriezagutzen,bainanortasunekoezaugarriaketakuotakematendizkie.Horrezgain,jasandakoabandonuaberrizbiziizanagainditubeharkoduadoptatuaketajatorriarenalderdinegatiboekinadiskidetubeharkodu.

Nortasunaren bilaketan sustrai propioez jabetzeko beharra sentitzen du

• Adoptatuekbigurasomotadituzte:gurasobiologikoaketasozialak.Adoptatuakbigurasomotengandikjasotzendituberenortasunaeratzekoelementuak.Elementuhoriekkontrajarriakdira,eta,askotan,elkarrenaurkakogatazkandaude.Nerabeadoptatuekemantzi-paziokoetaautonomizaziokoprozesubikoitzaeginbehardute:adopziozkofamiliaridagokionaetafamiliabiologikoaridagokiona.

• Kalteemozionalarenhistorianortasunekoetakausalitatekoterminotangauzatukoda,“bizitzakjukutriagaiztoaegindit”ideiaardatzgisahartuta.Jatorriarekikoetabizitza-zertzeladekikoadiskidetzeariekinbehardiote,etahorrekkalteberagoakbihurtzenditu.Nerabeadoptatuekmodukritikoanheldubehardioteberenhistoriapropioari. Jasandutenabandonuarenzioak,arrazoiaketazertzeladakezagutzekobeharraizangodute.Abandonuakeragindakozauriexistentzialadesorekaren,zalantzaren,amorrazioaren,atsekabearenetaabarreniturrigehigarriaizangoda.

• Agresibitateasentimendusaihestezinada,ezda“gaiztakeria”.Hasierakoabandonu-prozesukodoluetagalereiloturikdago.Emozioenarlokoprozesuhoriberrizbiziohiduteadoptatuekhelduekinegunerokotasuneandituztengatazketan,batezere,adoptatudituztenekin;horrenondorioz,amorrazioasentitzenduteaskotanetaamorraziohoriindarkeriazadieraztendute.


29

Nerabe adoptatuek beren historiari aurre egin beharra• Nerabezaroan,osolitekeenadaadoptatudituztenenetaadoptatuenartekoharremanakgorabeherahandiakizatea:“Ezzaretenire

egiazkogurasoak”.Arearraroetaarrotzagosentitukodira,eta,gatazka-testuinguruan,gurasobiologikoenidealizazioaetahaiekikogainidentifikazioasustatzenda.

• Litekeenadaberenhistoriaeta jatorriarekiko interesabere-beretzatetapribatutzathartzea,etakonpartitunahiez izatea. Izanere,gurasobiologikoekikointeresaagertuta,adopziozkogurasoakmintzekobeldurizandaitezke.Sarritan,abandonuariloturikotristura,gorrotoaetaminarilaguntzarikgabeegitendieteaurre,bakarrik,babesikgabe.Emozioakukatzekoetaerreprimitzekodutenjoerarenondorioz,berenhistoriariaurreegitekomugaetaerrepresiohandiagoadute.Balitekeberenjatorriarekinharremanetanjarrinahiizateaedoinformazioalortubesteriknahiezizatea.Agian,hainbatsaiakeraegingoduteetaazkenuneanatzeraegin.Nolanahiere,haudagarrantzitsuena:adoptatuekmarkatzeaerritmoa.

• Berehistoriarihutsuneriketafantasiarikgabeaurreegitekoaukeraizanbehardunerabeadoptatuak,baitaegiazkogertakizunetaoroi-tzapeneiheltzekoaere,nahizetahorreketsipenaetaatsekabeaekarrikodizkion.Ezdioteabandonuarenerruaberenburuarileporatubehar.

• Bi familia-historia izateaezdaarazoa;bihistoriahorienesanahiakkontrajarriak izateaetahaiekbateratzeko loturarikez izateadaarazoa.Jasotakoinformazioaosogarrantzitsuada;izanere,informaziorikezakgertatuzenariburuzkofantasiaksorraraztenditu.

Haurtzaroan tratu txarrak jasandako nerabe traumatizatuen zailtasun gehigarriak• Egundutenintegritaterakomehatxuexistentzialgisabizikodituzteberriziraganekoemozioak.Haienautokonfiantzaetahelduengan

dutenkonfiantzaahulduegitendira.Litekeenadaemantzipatzekoprozesuanbabestukoditueninoringuruanezdutelasentitzea,eztahaietazetasentitzendutenatsekabeazetanahasmenazarduratukodenikere.Jendeaarbuiatzendute,baina,aldiberean,onartzendituztelasentitunahidute.

• Desioenetapremienetaerrealitate-printzipioarenartekoorekaerregulatzendutenautokontrolerakogaitasunakoraindikereezdituztebeharbezaingaratuak.Jokabide-nahasteaketaabandonuarenbestelakoondoriotxarrakdituzte.Helduen,hezitzaileenetafamiliarenmaitasuna,afektua,laguntza,babesaetabaldintzarikgabekoonespenarieutsibehardiote.

• Kalteemozionalarenondorioz,biktimarenrolarenordezerasotzailearenrolahardezakete,bizidutenegoerabehin-behineankontrola-tzeko.Indarkeriarekikomiresmenasentidezakete,baitaindarkeriazjokatuere.Bestenerabebatzuengidaritzapeandiharduteetaezdituzteberenportaerakkontrolatzen,edogutxikontrolatzendituzte.


30

5.3. Nola lagundu nerabe adoptatueiNerabezarokokrisialdian, laguntza-harremanarieutsibeharzaio,baitahuradoituere,nahizetabatzuetanharremanhorriukoegitendioten,beharezdutelairudituedo,besterikgabe,alferrikakoharremanaizan:“Orientazioabai,erabatekokontrolikez”.Etapahorretakohezkuntza-harremanarenoinarriekhonakohauekizanbehardute:

Koherentzia, sendotasun, tolerantzia, hurbiltasun, goxotasun eta malgutasunean oinarrituriko heldu-ereduak

• Helduekorientazioaetaautonomiazportatzekoaukerakemanbehardizkietealdiberean,nahizetanerabeekokerjokatuedoasmatuez.Betedezaketenabainogehiagohitzematendutenerabeek.Helduautoritario,kontrakoetaerasokorrarenereduakezdukonfiantzaeratzeaahalbidetzen.Berengatazkezetadesadostasunezhitzegitekoaukeraematendietenhelduakbehardituzte.Gehienekezdutenorekinhitzeginberenegoerabereziariburuz,parekoentaldeafuntsezkoadengaraihorretan.

Arau argiak eta igurikapen errealistak. Irmotasuna, afektua adieraziz

• Garrantzitsuadanerabehorieiarauaketahaiengandikesperodugunaazaltzea,betiere ikuspuntuerrealistatik,baitakonfiantzazkobotoakemateaere,hitzarturikoabetibetetzenezbaduteere.Eraberean,garrantzitsuada igurikapenerrealistak izatea,nerabeenahalbideekinbatdatozenak,alegia.Balitekeegokienaez izateaonena.Egitenduenarenardurahartzerabultzatubehardanerabeadoptatua,afektuzetaerretolikahandirikgabe.

Komunikatzeko goxotasunez, afektuz, errespetuz eta garraztasunik gabe aritzea

• Harremanakkonfiantzaetasegurtasunatransmititubeharditu.Okeregitenduenean,ezaurpegiratu;toleranteakizateakomenida.

• Tarte emozionala ezartzea, helduekiko harremanetan agertzen duten amodioa-gorrotoa/arbuioa-onespena anbibalentzia onartuta.Prestasunaetasendotasunaagertzeasentimendukontrajarrienetaborrokenaurrean.

• Nerabearenagresibitatearieusteaetaagresibitatehoribideratzea,nerabeakkudeatuezinduenean.Asertibitatezerreakzionatzea,ironiariketaprobokaziorikgabe,etamespretxatugabe.Harenamorraziotikemozionalkibabestenetahareneskubideakerrespetatzenikastea.Gaizkijokatzeakezdizkioeskubideakkentzen,eztadituenbetebeharrezsalbuestenere.Beharrezkoabada,laguntzaespezia-lizatuabilatzea.


31

6. Eskolaren egitekoa6.1. Eskola erresilientziarako eremu gisaFisikareneremutikekarritakokontzeptuadaerresilientzia.Bizi-esperientziekkalteturikoedotraumatizaturikogizakiarenegoerariaplikatu-ta,bizitzakemandakokolpeakgainditzekogaitasunada.Kontzeptuhorrendefinizioeknorberarenbaliabideaketaharremanentestuingu-ruarenezaugarriak(familiaedokanpokolaguntzak,halakorikbadute)dituztekontuan.Erresilientziaedohauradoptatuakberehutsuneakbetetzekoduengaitasunahonakohauenbaitandago:

• Tenperamentua,izaera,euskarrineurologikoa,indarfisikoa,estresarekikotolerantzia,etab.

• Besteek(familia,errehabilitazio-programak,babeserakogizarte-sarea,etab.)kanpotikemandakobabesetalaguntzak.

• Gertaeramingarriakhartzenduenesanahikulturala.Nerabeariberedesberdintasunaulertzenlaguntzendiogunmoduarenaraberakoadaesanahihori,berehistoriarekinadiskidetzealortzearenarabera,alegia.

Litekeenadaikasleadoptatuekbereniraganekoondoriotxarrakagertzeaeskolan,halanolaintegrazio-prozesuzailak, ikastekozailta-sunaketaparekoekikoborrokaketagatazkak.Batzuetan,nahasteakereizanditzakete,halanolahiperaktibitateaetaarretafalta,besteakbeste.Bizitzakemandakokolpeenadierazgarritzathartubehardirasintomahoriekguztiak,etaeskola-bizitzanereizangoduteeragina.

Eskoladazauriemozionalakdituztenhaurrenerresilientziarakoeremurikonenetakoetahornituenetakobat.Ikusikodugunez,egoerarikokerreneandaudenikasleenerresilientzia-prozesuabultzatzekoestrategiaketaaukerakdituztebetihezitzaileek,askotanhorretazohar-tutaezbadaudeere.


32

6.2. Hutsuneak betetzeko eskolak ahalbideturiko ekintzakEskolakobizikidetzaneguneroizanohidenharremanakaukeraugariematendukalteemozionaladutenhaurrekhutsuneakbeteditzatenetaerresilientziarakoesperientziakizanditzaten.Horienartean,honakohauekbiltzendituztenaknabarmendaitezke:

• Harremanemozionalegonkoretaseguruak,haurraripertsonaadierazgarriedoerreferentzialbatedogehiagoizatekoaukeraematendiotenak,haiekinbaterasegurtasunezkooinarriaeratzekoaukeraizandezan,bereburuaberreraikitzekoetazauriaksendatzeko.

• Hainbatprogramaetaplanetanpartehartzea,halanolaeskola-arlokolaguntzakoetaerrefortzukoprogrametan,hezkuntza-planegoki-tuetan,etaeskolazkanpokonahizsozializatzekoaisialdikojardueretan.Kalteemozionalajasandakohaurrengaitasunetatrebetasunkognitiboaksustatzendituztenprogramaetanorbanakocurriculum-egokitzapenak.Norberarenirudipositiboagaratzea,autoeraginkor-tasun-bizipenenbitartez.

• Hezkuntza-giroirekietamalgukobizikidetza,emozio,gatazkaetaharremaneieustendiengirokobizikidetza,alegia.Mugaargietaarausendo,irmoetaulergarriakezarrita.

• Irakasleekgatazka-egoereieustea,zauriemozionaladuenhaurrarenpremienaraberaeutsiere,haurrareninteresakkaltetugabeetaharenintegritateaerrespetatuz.Gatazkaegoereimodukonstruktiboanaurreegitekomotibazioabultzatzendutenhezkuntza-ereduak.

• Bitartekaritzaegitekoetaestresaeragitendutenegoeraedofaktoreeimoduaktiboanaurreegitekoesperientziak.Egoeraridenboraerrealeanetaahalbezainlasterheltzea.Frustrazioak,kritikaketagatazkakmaneiatzenmoduaktiboanikastea.

• Esanahisubjektiboetapositiboaemateakalteaetasufrimenduaeragindizkiotenegoeramingarrietaestresagarriei.Adopzioahaurra-renfamiliarenetagizartearenjokabidepositiboetaeskuzabalaizanzelakontuanhartzea,etahitzezadierazteahorixebera.


33

7. Eskola eta familia: tandem egokia haur adoptatuarentzat 7.1. Adopziozko familia, familian bizitzeko beste modu bat

•Ez ote dira gainerako familiak baino zorrotzagoak?

•Batzuetan, badirudi ez dutela konturatu nahi zer gertatzen zaion beren haurrari.

•Zergatik hainbeste begiramen gainerako familiak bezalakoak badira?

•Gainerakoak baino gehiago kezkatzen dira eta seme-alaben gainean egoteko joera handiagoa dute.

•Pixka bat lasaitu beharko lukete, ez baita hainbesterako.

A Adopziozko familiak gainerakoen eginkizun berdinak eta antzeko eboluzio-fase eta zer-

tzeladakditu;baina,eraberean,bestelakofamilia-bizitzadu,ezaugarriespezifikoakdituenfamilia-bizitza,hainzuzenere.

A Adopziozko familiakgainerakoakbezain funtzionaletaegokiakdira.Abandonuaeta tratutxarrenesperientziakjasandituztenhaurrenpremiakasetzekoerronkariegitendioteaurre.

A Adopzioak hainbat desberdintasun eragiten ditu; izan ere, gainerako familiek aurre eginbeharizatenezdietenbizi-esperientziak,zereginak,ahaleginak,erronkaketazailtasunakdituzteadopziozkofamiliek:– Egokitasunalortzekoizapideaketagestioak;batzuetan,konplexuaketaetsigarriakizan

daitezke.– Haurrarenabandonuarenhistoriakeragindakokalte,ondoriotxar,atzerapenetanahas-

teekutzitakohutsuneabetebeharizatea.– Haurrariadoptatuadelaagertzea.– Adopziozkogurasoenetahauradoptatuenartekointegrazio-etaegokitze-fasea.

A Jakina,gainerakofamilia-bizitzetanbezalakozereginetaeginkizunaskoerebadituzte.Bai-naadopziozkogurasotasunabiologikoabaino zail etanekezagoada,ezindiraalderatu.Zaurisakonakdituenhaurrahezibehardute.

Begienbistakoada,bainagogorarazteakomenida:adopziozkofamiliekezduteberenseme-alabenjokabide-etaikaskuntza-nahasteenerrua.Adopziozkogurasoekezduteberenseme-alabenabandonuaeragin,eztahaienondorio txaretakalteemozionalaere.Aitzitik,adopziozkofamiliekinegindakoikerlanenarabera,familia-integrazioarenmailariburuzkobalioespenaosopositiboada.


34

7.2. Gainerako haurrei dakarzkien ondorioak, eta haur horien nahiz haien gurasoen kexakIkaslehorienhezkuntzarieustekoetahezkuntza-prozesuhorikudeatzekozailtasunobjektiboenondorioz,askotanentzutendirahonelakokexak:

• “Hartazarduratzeko,gelakogainerakohaurrakzaindugabeutzibeharditut,etaezdabidezkoahaurhoriekatzeraraztea;batzuetan,aukeratueginbeharda...”

• “Hainbatetankexatudiraharenportaeraz”.

• “Gelakideekbeldurradioteetaezduteharekinibilinahi”.

• “Ezduguprogramanaurreraegiten;egunbatzuetan,harenatzetikibilibesterikezindutegin,begienbistatikaldeeginezdiezadan”.

• “Irakasletaldekohainbatkidekkritikatuegitennauteharenaldeegiteagatiketalehentasunezkotratuaemateagatik”.

• “Gelan,beste20haurditutartatzeko”.

Alabaina,honelakotestigantzakereentzunizanditugu:

• “Indianadoptaturikoneskatobatdabilniresemearengelan,etapozgarriadadenenarteanzaintzenetababestendutelaikustea.Niresemeasolidarioagoadaorain,etabizitzaerrazaizanezduenneskahorrengandikereikastenarida”.

• “Adoptatzekoesperientziareneraginez,helduegingaraetahobeakgaraorain.Gureseme-alababiologikoakerebai,helduegindiraetaarduratsuagoakdira”.

• “Aitortubeharduthezkuntza-esperientziahorrekmereziizanduela.Nireusteosoakprobatubeharizanditutetahorierronkaizandaniretzat”.


35

7.3. Familiaren eta eskolaren arteko lankidetzaren printzipio gidariakAdopziozkofamiliekgehienbalioetsitakokomunitate-baliabideadaeskola.Aldiberean,tentsiogehiensortzenduenbaliabideada;izanere,adopziozkofamiliagehienakohartutadaudeberenseme-alabeksozializatzekoetaintegratzekozailtasunakdituztela.Eskolaetafamiliaerakundeekelkarulertubehardute,haurrenmesederako.Osagarriakizandaitezkelankidetza-akordioakegitendituztenean,edobatakbesteaindargabetudezakeestrategiakomunakaurkituetagauzatzealortzenezdutenean.

Irakasleen eta adopziozko familiaren lankidetzarako gakoak

• Gurasodirenaldetikberenseme-alabakhaztekoetaheztekoetxeandituztenzailtasunengatikerrespetuaetaulertzenditugulaadieraztea.Hezitzaileekguztizantzekoegoerakbiziizatendituztegelan.Gurasoakulertzeaetahaiekikogizakidetasunezjokatzea.

• Ezeskatzeaberenseme-alabak“bestemodubatean”portatzekogelan.Ezindutehaurraetxetikgidatuetahezitzaileekkudeatubehardituztegelakojokabideak.

• Ezleporatzeaseme-alabennahasteak,eztahorienerruaegozteaetahorregatikmespretxatzeaerezeraleporatuta:gaizkiaridirelajokatzen,gainbabestendituztela,arduragabekeriazedopermisibitatezheztendituztela,etab.

• Gelangertatzendenarenberriematea,informatutaegondaitezenetaetxerakolanakahaliketagehienkoordinatzearren;izanere,ikaslehorientzatfuntsezkoadafamiliaketaeskolakbategitea.

• Seme-alabenhezkuntza-premiabereziakasetzekobehardirenestrategiakkoordinatzea.

• Baliabideespezializatuetarabideratzea,beharrezkoadenean(OsasunMentala,GizarteZerbitzuak,Laguntza-baliabideak,etab.).

• Emaitzaakademikoeninguruandituztenigurikapenenmailajaistenlaguntzea,baitaseme-alabekemaitzaonalortzekodutengaitasuna-rekikoerrealistakizatenetaahaldutenetikgorakoezerezeskatzenere.

• Agerpenarenprozesuarietaadoptatuakdirelaonartzekoseme-alabekeginbeharrekoprozesuariburuzkoinformazioatrukatzea.

• Edukiencurriculum-ibilbideakadopzioarenerrealitatera,familia-historietara,zuhaitzgenealogikoetaraetaetnia-nahizkultura-anizta-sunetaraegokitzea,gelaereaniztasunaulertzekoesparruetagunesinbolikoemozionalaizandadin.


36

8. Bestelako laguntza-baliabideak Gauregun,familienelkarteakdirahauradoptatuenetaadopziozkofamilienegoerarekikokonpromisorikhandienadutenerakundeak.Elkarteguztiekantolatzendituztelaguntza-etaorientazio-jarduerak;horrezgain,biztanleadoptatuenetaadoptatzailearenpremiaespezifikoakasetzekobaliabiderikeraginkorrenakezagutzendituzte.

Erakundehoriekematendituztenzerbitzuenartean,honakohauekaipagenitzake:elkartze-bilerak,adopziozkogurasoentzakotailerrak,prestakuntza-mintegiak,dibulgazio-hitzaldiak,adopziozkofamiliekikolaguntzariburuzkokonferentziaespezializatuak,adopzioariburuzkobibliografia-fondoenmailegua,materialendibulgazioa,orientazioaetaaholkularitza,etalaguntzapsikosozialekoprogramak.Hainbatau-tonomia-erkidegotanezartzenaridirenadopzioarenondorengozerbitzuekinbatera,solaskiderikkualifikatuenakdira.HonakohauekdiraEuskalAutonomiaErkidegokozerbitzuhorienhelbideak:

Ume Alaia Bizkaiawww.umealaia.comTel.:946156525Sak.:[email protected]

Ume Alaia Gipuzkoawww.umealaia.comTel.:943488693Faxa:943112589Sak.:[email protected]

Asaldenia Álavawww.asaldenia.orgSak.:649829858

CORAwww.coraenlared.org

Anichi Elkarteawww.anichi.orgSak.:677190739

Adoptia programawww.agintzari.comTel.:944470547

Adopzio ondorengo gidaliburua hezkuntza-arloko...

Documents

Transcript of Adopzio ondorengo gidaliburua hezkuntza-arloko...