1

Kaixo lagunok!

Hemen gaude berriro.

Gure aldizkariaren zortzigarren alea ar-gitaratu dugu, ahalegin handiz.

Aldizkaria zuen gustukoa izatea espero dugu.

1. Editoriala.

2. Xabier Amuriza Euskara Egunean

4. Bitxikeriak.

6. Urtaroen ospakizunak. Kanpaina

8. Ba al zenekien…?

11. Animaliak

12. 4.Dko ipuina.

14. Gure antzerkitxoak.

17. Txontxongiloak. Papiroflexia.

20. Entretenigarriak.

22. Esaera zaharra. Erantzunak.

Zbakia: 8

2

Xabier Amuriza bertso-laria da. Gurekin egon zen Eus-kara egunean. Bere bertsoak oso onak dira eta, gainera, bertso bat asmatzen du mo-mentuan. Oso ondo pasatu ge-nuen berarekin. Gurekin egin zituen bertso asko. Badakizue zelan?. Bada, lehenengo, hitz batzuk ipini behar geni-tuen, baina errimarekin, lau ilaratan. Geroxeago, abesti ba-ten erritmoari jarraituz bertsoak asmatzen ge-nituen. Oso dibertigarria zen bertsoak asmatzea ! PRIMERAN IGARO GENUEN!!!

Egileak: Ainhoa Elorza eta Iker Egia

3

4

Egilea; Ekaitz De Blas

Pirañek, sardan, animalia handi bat

irentsi dezakete oso denbora gu-

txian.

Ibai oso handietan bizi dira.

Pirañak

Animalia harrigarri horrek uretatik gertu jartzen

ditu arrautzak.

Bertatik jaiotzen diren larbak zuzenean joaten dira uretara eta, daramaten janaria amaitzen zaienean, beren kasa ikasten dute janaria bilatzen.

Arrabio gorria

Egilea: Iker Eguia

Informazioa: Aurkitu animaliak uretan. Ttarttalo.

Argazkia: wikifauna.com

Informazio iturria: Animalien bitxikeriak. Ttarttalo

Argazkia: anima-blog.blogspot.com

5

Ur gezako arrain horrek gustuko du bere kidee-kin borroka egitea, eta, estaltze-garaian kolore grisa aldatu eta kolore erakargarriago bat hartzen du, emea burbuilazko bere habiara eraka-rri eta bertan arrautzak jartzeko.

Siamgo arraina borrokalaria

Egileak; Peio Lopez eta Joseba Elorza

Informazio iturria: Animalien bitxikeriak—Ttarttalo

Argazkiak: pac.com.ve blogs.splendens.com eta universalpet.es

6

7

8

KATUARRAIN SCYLIORHINUS CANICULA

Gorputz luzanga eta krema-kolorekoa du bereizgarri, tamaina txikiko orban ilunez zipriztindurikoa ;bizkarraldean mordoa izan ohi du. Katuarrainaren burua zorrotzagoa da ahaide duen momar izene-koarena baino.

50-70cm bitarteko tamaina izan ohi du, oro har. Alerik zaharre-nek metro bateko luzera izan dezakete.

Gaueko espezie bat da, egunez geldi dirauena, hondoko arro-ken artean ezkutaturik daude.Ugalketa-sistema obiparoa du . Katua-rrain emeek binaka erruten dituzte arrautzak, eta hondoko alga eta arroko artean kiribilkatuta uzten dituzte.

Arraina, moluskuak eta krustazeoak jaten dituzte.

Kostaldeko marrazo txikia, Sciliorrinidoen familiakoa. Euskal Herriko kostaldean hondo hareatsu - arrokatsu guztietan ageri da ,10-100 metro bitarteko sakonetara. Salbuespen gisa, 400 metrotaraino ere jaits daiteke.

Euskal kostaldean oso sarria da eta ere oso ugaria.Ez da ba-tere arriskutsua. Era berean, bere antza duen Euskal Herriko beste espezie bat, momar izenekoa, ez da batere arriskutsua..

Egileak: Maria Garay eta Ainhoa Elorza

INFORMAZIO ITURRIA: Bizkaiko golgoko marrazoak-A.D.V.E

puntutxu beltzak 2 bizkar-hegatsa

uzki-hegatsa gainazalaren gehi-pen handia

9

SATURNO

Eguzki Sistemako planeten artean, Saturno planetarik handie-tariko bat da.

Erraldoi gaseosoa da. Halaber, berak dauka dentsitaterik txikiena: urarena baino ba-xuagoa. 10 ordu eta 40 minutu behar ditu bere ardatzaren inguruan bira osoa emateko.

Saturnok 18 ilargi ditu.

Eraztunak ere badauzka baina ez dira batere finak. Hauek, 27-3.000km-ko hedadura dute. Planeta inguratzen duten eraztunek ehunka milioi arroka zati eta horiek estaltzen dituzten izotzak eta hauts partikulek osatzen dituzte.

SATURNO:

Eguzkirako distantzia: ba-tez beste 1.427 milioi kilometro ditu. Ekuatore dia-metroa:

120.000 km Eguna:10,2h egun Urtea: Lurreko 29,4 urte 18 ilargi Eraztun erral-doiak.

EGILEA: Camila Hernandez

INFORMAZIOA ETA ARGAZKIEN ITURRIA: hiru.com, Errekorrak (TTarttalo) eta Wikipedia

10

EGILEA: Ekaitz De Blas

INFORMAZIOA: Mineralogi atlasa. Ed. Marfil ARGAZKIA: Wikipedia

Izena, Alpeetako Dolo-mita mendikatetik datorkio, hortxe bertan aurkitu baitzen.

Itxura erronboedrikoa du, batzutan kubikoak diren arren.

Kolorea: zuria edo arrosa.

Erdi gogorra eta hausko-rra da, baina ez oso astuna.

Mineral hau espezie des-berdinez osatzen da; sistema monoklinikoan eta erronbikoan kristaltzen du. Harri ugariren osagai modura oso hedaturik dago.

Koloreak: Epidota bera, berde ilun, berde arrexka, pistatxo-berdea (pistazita barietatea) eta berde zurixka azaltzen da. Eta baita, tono horixka edo grisaxkan ere.

Apurdura erreza du eta nahiko gogorra da.

EGILEA: Peio Lopez

INFORMAZIOA: EUSKAL HERRIKO MINERA-LAK. KRISELU

IRUDIA: terra.es

11

Arantzurdeak egundoko arantzak dauzka; luzeenak bizkarraren gai-nean ditu, 25 cm-ko luzera eta 0,5cm-diametroa daukate.

Itxura “arantzatsu ” hori gorabehera, karraskari hau ez da batere erasokorra. Gauez irteten da jateko landare eta fruitu bila. Ipar Amerikan , Hego Europan, Asian eta Afrikan bizi da.

Bere burua mehatxupean sentitzen duenean, biratu eta atzerantz joaten da. Arantzak erraz askatzen zaizkio: horrela, bere etsaia ukitzen badute, ha-ren azalean itsatsi eta oinaze ikaragarriak eragin ahal dizkio. Harrapariek ( katamotzak kasu) bera jateko daukaten modu bakarra hankaz gora ja-

rrarazi eta sabeletik heltzea da, hor ez bai-tauka arantzarik.

Arantzurdea oso trakets mugitzen da le-horrean, baina igerilari aparta da. Atzapar in-dartsuak dauzka eta haiei esker zulatzen du lurra, egunez bertan lo egiteko.

2-4 hilabeteko ernaldiaren ondoren, emeak 2-4 kume egiten ditu, 20 urte inguru bizi ahalko direnak.

Informazio iturria; “Animaliak”, Ttarttalo argitaletxea.

Argazkiak: karpinaventura.com eta mascotas.org

EGILEA: ANE MENTZAKA

12

Plentzia eskolako 4.Dko ikasleok ipuinak idaztera bultzatzeko lehiaketa bat antolatu dugu gelan. Hona hemen irabazi duena:

Duela urte asko erreka baten ondoan herri txiki bat zegoen. Hango etxeak harrizkoak ziren eta teilatuak laztozkoak. Mendiz inguratuta, herritik ki-lometro batera baso bat aurkitzen zen. Baso hori zeharkatu ondoren, gaztelu bat agertzen zen eta gaztelu horretan Mamu zikin eta bere familia bizi ziren.

Mamu zikin, mamu zikin bat zen eta guztia bere menpean hartu eta zikindu nahi zuen. Gauez ateratzen zen herri osoa zikintzera.

Herritarrak ez zeuden batere gustura eta lau ume eta txakur batek arasoa konpondu nahi zuten. Beraien izenak Paula, Ander, Maider eta Jon zi-ren eta txakur bat ere bazuten, Txintxo deitzen zena. Paula taldeko buruzagia zen, Ander indartsuena zen, Maider ausarta zen , Jon azkarra zen eta Txintxok norbait ikusi edo entzuten zuenean zaunka egiten zen.

Beraiek bazekiten nork lagunduko zien eta Takakurengana joan zi-ren.Takaku mamu aditua zen eta kobazulo batean bizi zen. Gauean joan ziren inork ez ikusteko, bestela euren gurasoek errieta egingo zieten. Basora sartu ziren eta bat-batean euria hasi zen. Orduan itzal bat ikusi eta haren atzetik jo-an ziren. Itzala kobazulo batera sartu zen, ikusi zuten itzala Takakurena zen, mamu adituarena. Paulak hauxe galdetu zion:

- Gure herriari lagunduko zenioke Mamu zikin lurralde hauetatik

botatzen?

- Ni zaharra naiz jada, zuek aurkitu behar duzue konponbidea, bai-na pista bat emango dizuet. Garbi utzi behar duzue – erantzun zien Takakuk.

13

Umeak lotara joan ziren eta Jonek hau esan zuen:

- Bihar goizean joango gara, plana prestatu ondoren, Mamu zikin garaitzera.

Hurrengo goizean plana egin zuten gaztelu ondoko zuhaitzen arte-an. Hau zen plana: Jonek balde bat hartu eta urez bete zuen. Maiderrek eta Anderrek Mamu zikin hartu eta belar gainean utzi zuten. Gero Jonek Paulari baldea pasatuz, busti egin zuten Mamu zikin.

Mamu zikin haserratu zen eta bera eta bere familia joan egin ziren gaztelutik eta ez ziren inoiz bueltatu.

Umeek herritarrei deitu eta dena konponduta zegoela esan zieten, eta alkateak ideia bat izan zuen, gaztelua konpontzea umeak han jolasteko.

Eta handik aurrera oso pozik bizi izan ziren.

EGILEA: UXUE ABURTO ALBIZUA

4. D

14

Pertsonaiak: Igela, txakurra, jabea eta txoria.

Parkean eta bertako lakuan zeuden hiru lagunak; igela ona, txakurra jatorra eta txoria maltzurra.

Bat batean, lakua ur barik geratu zen. Igela arrisku bizian ze-goen.

- Aiiii! Eneeee!. Ur gabe !!! – igelak izututa esan zuen.

- Aiiii!!!!. Ur barik gure igela hilko da!. Hilko zara! – txakurrak eta txoriak aho batez ohiukatu zuten.

- Bada, ur bila joan beharko dugu!!. Bestela... – igelak izututa.

Txakurrak eta txoriak igela hartu eta beste laku batera eraman zuten.

- ALA!. Ez dago urik ostera bere! - esan zuten hirurek batera, aho batez.

Beraz, etxe batera eraman zuten, etxe horretan arrainontzi bat baitzegoen.

- Sartuko al gara? - hango jabeari galdetu zioten.

- Bai, baina baldintza batzurekin – erantzun zien jabeak.

- Zer baldintzarekin? – hiruek batera

- Txakurrak zaunka ez egitea, igelak arrainak ez izutzea eta txo-riak etxetik hegan ez egitea.

- Bai, ez dut zaunkarik egingo – esa zuen txakurrak

- Ni ez ditut arrainak izutuko; lagunak izango gara – igelak adiera-zi zion.

- Ni ez naiz etxetik irtengo, lagunekin pozik nago eta – azaldu zion txoriak.

Baldintzak bete zituzten...

eta poz-pozik bizi ziren guztiak!!!!!!!!!!!!!!

Asmatzaileak: Sara Higon, Ekaitz De Blas eta Eider Billalabeitia

15

Pertsonaiak: txakur jatorra, bi txori maltxur eta arratoi trebea.

Txakurra mendian zehar zihoala… bi txori maltzurrek besoetatik har-tu eta hegan eraman zuten.

- Lagundu, mesedez, lagundu!!!. Bi txori maltzur hauek narama- te!!!!! – txakurrak ohiuka.

Baina alferrik. Txorien etxera eraman zuten.

- Goazen sua piztera - esan zuten txoriek.

Txakurra eskapatu zen txorien etxetik, despiste horretaz baliatuz.

Txoriak buelta ematean konturatu ziren txakurra ez zegoela.

- Non ote dago txakurra? - esan zuen txori batek.

- Ala !!!. Ihes egin du!!! – esan zuen besteak.

Etxea miakatu arren ez zuten aurkitu. Beraz, etxetik irten eta men-dian zehar bilatzera joan ziren.

Txakurra aldapa behera zihoala etxe bat topatu zuen. Atea jo eta arrotoiak ireki zion.

- Lagundu, lagundu!!!! Utz nazazu sartzen, mesedez!.

- Zer gertatzen zaizu ? - esan zuen arratoiak.

- Bi txori maltxurrek harrapatu egin nahi naute - arnasa barik.

- Sartu arin, sartu!!!!!!!!! - arratoi txikiak esan zion.

- Eskerrik asko.

Bitartean… txoriak penaturik...

- Oiiiiiiii!!!!!. Eskapatu zaigu txakurra !!!. Etxera bueltatuko gara.

Asmatzaileak: Peio Lopez, Ane Mentzaka, Iker Egia eta Xabier Matute.

16

OSAGAIAK:

Almendra txikituak. ( 2 edalontzi txiki) Azukre hautsa: edalontzi 1 Arrautza 1

NOLA PRESTATU:

1. Almendrak eta azukrea arrautza zuringoarekin nahastu erabat ba-tu arte. Estali eta hozkailuan sartu 20 minutuz.

2. Irudi txikiak moldatu, azukrea gehituz eskuetan eransten bada. Labe erretilu bat laberako paperaz estali. Irudiak gainean jarri.

3. Arrautza gorringoa ur apur batekin nahastu eta horrekin irudiak margotu. Labean sartu tenperatura gogorretan (200º) gorritu arte ( 5 minutu in-guru)

4. Atera bi zapirekin eta hozten utzi.

ON EGIN!!!!!

Egilea: ANE MENTZAKA Informazio iturria: SUKALDEAN ,JOLASEAN. Hiria

17

Zelan egiten dira?.

Pasatu orrial-dea eta …

Ikusiko duzu!!!

18

1.- Atera lauki bat

koloredun folio batetik, soberan dagoena moz-tuz.

2.-Tolestu lau puntak

erdiraino.

Materiala

Kolorinetako

Paperak

Artaziak

Errotulalkiak

Kola.

eta IRUDIMENA !

3 – Eman buelta eta berri-ro tolestu lau puntak erdi-raino.

19

EGILEAK: MARIA GARAY ETA JOSEBA GONZALEZ

ARGAZKILARIAk:MARIA GARAY ETA JOSEBA GONZALEZ

6 - Markatu gorriz ahoa osatuko duten aldeak eta kolatu.

Prestatu apaintzeko nahi dutuzun za-tiak.

5 - Sartu atzama-rrak zuloetatik eta imaginatu zelan apaindu.

8 - Kolatu guztia kontu handiz eta…

Bai txontxongilo polita!

Ausartuko ote za-ra beste bat asmatze-ra?.

20

Z I I H I K Ñ U I O

X U N B K I O R Ñ G

U D A E K A I T Z A

V O U X C V B E I W

N O T N A S I * H F

B Ñ E S A N * B L A

B L R E N T Z E R O

N K I L O Ñ Z R B J

H K A D N O R R E W

J B K K Ñ J L I K E

D

F

K

G

N

I

X

V

V

U

F

S

O

U

A

N

O

L

K

G

R

S

*

Z

*

B

L

D

A

I

I O N I T R A M * N A S I

U

Ñ

K

U

O

S

T

T

A

E

U

Gaia:

EZETZ ZORTZIAK AURKITU !

ARAUAK: Goitik behera, eskerretik eskuinera, eskuinetik

eskerrera eta zeharkatuta aurkituko dituzu.

Egilea: Joseba Elorza

EGILEAK: Ainhoa Elorza

Euskara ikasten: - Ea, Txomin!. Nola esaten da puerta euskaraz? - Atea. - Oso ongi! Eta puerto? - Ateo.

- Zergatik ez diezu arrainei ura aldatu? - Ez al duzu ikusten oraindik ez dutela dena edan ala?

21

LOTU JAIAK OSPATZEN DIREN URTAROREKIN

1– GABON ZA-HAR

2- OLENTZERO

3- HILDAKO

EGUNA

4– AGATE

DEUNA

5- SAN JUAN

GAZTELUGATXE

6— INAUTE-

RIAK

7- SAN MARTIN

8– SAN JUAN

A – UDABERRIA

B – UDA

C – UDAZKENA

D– NEGUA

EGILEAK: MARIA GARAY ETA JOSEBA GONZALEZ

BIRPASATZEKO

22

HIZKI ZOPA

LOTU

Egilea: Iker Eguia

EZ DA

HORIXE

ATZO

GOIZEKOA

Norbait edo zerbait zaharra dela adierazteko

Z I I H I K Ñ U I O

X U N B K I O R Ñ G

U D A E K A I T Z A

V O U X C V B E I W

N O T N A S I * H F

B Ñ E S A N * B L A

B L R E N T Z E R O

N K I L O Ñ Z R B J

H K A D N O R R E W

J B K K Ñ J L I K E

D

F

K

G

N

I

X

V

V

U

F

S

O

U

A

N

O

L

K

G

R

S

*

Z

*

B

L

D

A

I

I O N I T R A M * N A S I

U

Ñ

K

U

O

S

T

T

A

E

U

1 - D

2 - D

3 - C

4 - A

5 - B

6 - A

7 - C

8 - B