2001ekoapirila/maiatza07 zb.

tichla:babba,biga eta25 urte

itxaropen

HAURREN DANBORRADAK 41 URTE JARDUNIAN BEGOÑA UNANUE ERLIJIOAREN GARRANTZIA

s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s

s s

s s

s s

s s

s s

s s

s s

s s

s s

s s

s

s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s

s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s

danbolin

Maiatzaren 13an hauteskundeak izango dira Euskal Herrikoparte batean. Maiatzaren 13an, GGaarriikkooiizzkkoo MMiixxeell santu baxena-bartarraren eguna ospatzen du elizak. OOsskkiiaa eta IIzzaa izenak ezarridizkiote Iparraldeko egutegi erdi-apokrifoan egun horri. Oskia An-dre Mariaren baselizara igotzen omen dira inguru hartako nafa-rrak, maiatzaren lehen hamabostaldian: Arakildarrei maiatzaren9an egokitzen zaie nonbait baselizara igotzea, eta 15ean, San Isidroegunez, I(t)zakoak joaten dira erromes. Tartean, maiatzaren 13analegia, nafarrak ez garen hegoaldekoei beste erromesaldi baterakogonbita egin digute aurten, hautestontzietarako gonbita, alegia.

Agian, hauteskundeekin fribolizatzea ez da gauza egokia, aregutxiago oso hurbil ditugun hauekin, baina gauzak dauden bezaladaudela, batek ez daki benetan zer gertatzen den. Izan ere abertza-leontzat hauteskunde bereziak direnik ezin uka, abertzaleen artekoakordioa apurtzearen ondorioz egin baita deialdia. Halakorik!

Hauteskunde atarian, berriz, Aberri Egunak ere eman du be-rerik. Euskal prentsari bistaizoa ematen badiogu BBuurruujjaabbeettzzaarreennaallddaarrrriikkaappeennaa izan omen da nagusi Aberri Egunean, baina horibai, bakoitzak bere aldetik egin du aldarrikapena. Udalbiltzak berakere bi deialdi egin ditu, bata Gernikan eta bestea Maulen. Biltza be-rexi xamarra benetan. Aberri Egunaren ospakizunak ere bi mutu-rretan kokatu dira, batzuk mendebaldera jo dute, besteek ekialdera,elkarrekin topo ez egiteagatik, nonbait. Bi Euskal Herri muntatunahi ditugula dirudi, bb iiburujabetza azken muturreraino eramanez,zer arraio! Baina Aberri Eguna joan da, eta burujabetzaren aldarri-kapena eguneroko jardunera ekartzeko tenorea da berriro. Horixezekarren Euskaldunon Egunkariak. Eta horrelaxe izango da ziurre-nik.

Batasunik gabeko eguna izan da aurtengo Aberri Eguna.Egun seinalatu horretan egindako zenbait adierazpen ere, ez dakiguzenbateraino diren argigarri. Bakoitzak pentsatzen duena esatearibaino garrantzia handiagoa ematen baitzaio sarritan, zer esatea ko-meni denari. Alderdi abertzaleek kanpoko alderdien kontra hitz egi-teaz gain elkarren kontra ere gogor ari zaizkigu aspaldian. Besteakbeste, hiru gelako etxea soilik eraiki nahia, Madrilen morrontzatikahal dena lortuz, horren atzetik ibiltzea aurpegiratzen diote batzukbesteei. Sei gelako etxea aldarrikatu eta gipuzkoarrismoa praktikatu,hori da, besteak beste, zuen jarduera, leporatzen diete besteek.

Honen guztiaren harira esango ge-nuke, zenbait esparrutan azken urteotan gaitabua den borroka armaturik gabe, agian, as-koz argiago ikusiko genukeela alderdi bakoitza-ren jarduna, horretarako hamalau hilabete bainogehiago beharko badira ere. Borroka armatuakgauza asko estaltzen ditu, gehiegi; estali ez ezikeragotzi ere bai... Inork ba al du zalantzarikhorretan?

Herri guztien historia gazi-gozoez osa-tua omen da, eta gure herriaren historia erehorrelatsu osatzen doala esan beharko genuke.Baina agian gazitik gehiago edan izan dugu go-zotik baino: Ardo mindua edanaz historiaren tabernan, nahiz mutu-rreko galanki jaso bueltan ezin eman, kantatu zuen poetak.

Gaur egungo gure hainbat jardun, solasaldi eta esamesenarabera, poetari ez zaiola arrazoirik falta aitortu behar.

Baina ez genuke bukatu nahi beste poeta batek hitzak gogo-ratu gabe: esperantzari leiho bat zabaldu omen diote, bizi ote denjakiteko ere....

Ez dugu jarraituko, bego horretan.MMAANNUUEELL AARRRREEGGII

arg i tara tza i l ea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur

Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa(Gipuzkoa) Telefonoa: 943 14 71 23

danbo l in : Edurne Korta, Olaia Salegi, ManuelArregi, Jon Artano, Nagore Telleria,Urko Canseco, Margari Eizagirre,

Joxeba Larrañaga eta Mireia Orbegozo d ise inua e ta maketaz ioa :

Eneko Aristil aguntza i l eak :

Lidia Aveiro, Arturo Rodriguez (argazkiak)i npr imateg ia : Gertu (Oñati).

l ege gorda i lua : SS-1108/2000

ISSN : 1576-9429In

pu

t——

>>ou

t ——

>>au

t——

>>h

au

t ——

>>h

au

tesl

e——

>>haute

skunde

——>>

haute

ston

tzi——

>>haute

spen

——>>

hau

tets

i——

>>h

au

tsi

——>>

ezer

ezet

apes

ta——

gu

rea

kegin

du

ba

izera

——>>

ha

lare

segia

urr

era

vvv )$g

vvv

vvv

vvv

vvv

vvv

vvv vv

vvvv

vvv

vvv

vvv 4

IINNKKEESSTTAA

6DDAANNBBOORRRRAADDAA9

DDAANNBBOOLLIINN--ZZUULLOO10JJAARRDDUUNNIIAANN11

EENNBBIIDDOOAA12SSAAHHAARRAA14

UUDDAALLEEKKOO BBEERRRRIIAAKK

16PPOORRRRUUSSAALLDDAA18

EERRLLIIJJIIOOAA

“Ez naiz ja-rraitzaile haun-diya, badakit ja-rraitzailliakhazten ai diala.Ondo iruitzezat, honbre, tazenbat eta go-rago hobeto!Aurrekontua,uuuuh! Hori baigutxiago daki-tela. Honbre,pentsatzet la-guntzan bat eoemango zayela,eman berkozaye. Baina ezta-kit ... animo!!!Goraka juten bahobe!”.

MAIDERIBARGUREN

24 urte

“Nik eztetgehiegi jarrai-tzen baina, egiaesan, herritarbezela poztukonitzake igokobalia. Aurrekon-tuan asuntuan,ba, herritarrenesku egon berkoluke aurrekontuhori aurreaematia, ez?, he-rriko ekipo horigoraka igotzia”.

MIKELARREGI,

32 urte

“Bueno, nikeztakit igokodan edo ez, eznaiz futuristazea, oain, igo-tzen bada ondo.Pozten naiz he-rritarra naize-nez”

IÑAKIEGAÑA,

42 urte

“Danbo-liña? Zer dahori? Nere hi-loba eo senitar-tekoik eztu jo-katzenfutbolian, ...baina argazkiaatera behar aldiazu? Bainaatzeraotik atea,bestela osohaundia ateakonazu ... Nik ez-tet futbolazasko ulertzen,baina gustatzezat eta gehien-bat umiak joka-tzen duenian.Haundiana ez-tet asko jarrai-tzen baina nerebiloban parti-duak ikusteabeti jutennaiz”.

MARIPAZ MUÑOZ,

60 urte

“Linea hausegitzen baue,oain arteko parti-dutan eon dianbezela jarraitzenbaue igoko dia.Demostrau duehorrea allau dialaez iñorren lagun-tzatikan, beraienmerituakin allaudiala. Presupues-tua? Danon ar-tian zeoze ateaberko deu aurrea,ahal dan mouan.Orain arte, eongea jugadoriakbat ere kobraugabe ta etxeaerropak ematenda ... Superaukodeu hori”.

IBON TELLERIA,

19 urte

Igoko al da zestukofutbol taldia 3. mailara

eta egongo al daaurrekontuik horiaurrea emateko?””“ “Eztakat

arrastoik zenbatpartidu faltazaixkoen ere, ez-takit ezer. Dakit,hori, lehenengodijuaztela ta jen-dia gero tagehiago jutendala partiduakikustea, ta xaltxasortzen dula ho-rrek herrian,baina eztakit.Honbre, igotzenbaia beraientzathobe. Baina ezta-kit, eztet jarrai-tzen”.

ERKUDENLARRAÑAGA,

27 urte

telebistanalbiste izan da orain denbora asko ez dela. Behi zoroen kontu horre-gatik eman dute hango berri. Baina inork gutxik ezagutzen du Aez-koa. Lepoa egingo nuke gaisotutako abelburuez jardun duten kaze-tari gehienek ez luketela asmatuko Aezkoa mapa batean seinalatzen. Paraje zoragarria da hura. Gainera gurean gero eta indartsuago dabi-len txoro-haizeak ez du egin oraindik hara iristeko modua. Itxurake-riarik gabeko jendea dira aetzak. Duela hilabete exkax bizikletakhartu eta asteburu pasa joan ginen anaia eta biok Aezkoara.Garralda herriko Mendizubia auzoan Etxeberria etxea dago. Baserrigalanta da hori, eta bertan bizi dira Iriartetarrak. Sendiko gazteena,Asier, gure laguna da. Eta bagenekien abegi ona egingo zigutela.Heldu eta ia agurtzeko betarik eman gabe mahaira eseri gintuzten.Akabatu berri zuten txerri baten irugiharra eta arraultze pare banairentsi genuen. Baita basokada batzuk ardo edan ere. Gero Orbaitze-taraino joan eta bizikletaz Iratiko oihanean sartu ginen. Tapla mendatea igo genuen. Eta han goian ez zen giro: behe-lainoitxi-itxia eta belaunerainoko elurra. Orbaitzetara itzultzeko bideahartzen ez genuen asmatu eta Gibeleako ohianean galdu egin ginen.Hotzak akabatzen, neka-neka eginda eta lokatzez txerri, makina baterrekasto eta sasiarte pasa genituen bizikletak lepoan hartuta... Ma-darikazioak eta indarrak ahitzear geundela, ganadua zaintzera igo-tako gizon batekin egin genuen topo basoko agerrune batean. Hi-riberriko Antxo zurginak “uskaraz guttielekatzen” zela esan zigun. Gezurra galanta,euskara ederrean azaldu zigun bide onetik gindoazela eta segituanHiriberrira iritsiko ginela. Nahiko lan banuen nik erori gabe manila-rrari eusten, baina lortu genuen nola-hala Garraldara itzultzea. Gauean bertso-afaria izan genuen. Aezkoara joandako estreinako al-dia zuten bai Unai Agirrek bai Aitor Mendiluzek. Eta ezagun daarrotz-edo sentitzen zirela, berehala bildu baitziren beste bi gipuz-koarron ondora. Saio polita egin zuten hala ere. Gero Luzaidetik eto-rritako koadrila bat hasi zen haien ordez Xiberuako abestiak kanta-tzen. Mahaian eserita sustraiak botatzen hasi aurretik etxe hartatik irteneta Errota-Berrira joan ginen. Hori da han inguruan goizeko ordu txi-kiak arte zabalik egoten den ostatu bakarra. Etxeratzean arras arrailgeundela bota zigun Garaziko neska batek. Arrazoi zuen, atxurraezin disimulatuta etxeratu ginen.Biharamunean, lehengo legera gosaldu genuen. Asko. Horrek bezpe-rako tragoek herdoildutakoa leunduko zigula esan ziguten Asierrenetxekoek. Asierren ‘aitatxi’ itsua dago, urteek lausotuegin diote bista. Baina hala ere ondo moldatzen daikuiliko iluntasunean ardiak gobernatzeko.

Euskalduna denarren ia beti gaztele-raz hitz egiten du. Ja-kin badaki hilobaeuskaltzale sutsuaduela eta hari mese-deren bat eskatzekobakarrik mintzatzenda aezkeraz. Etxeberria etxearenparez-pare Txanpur-dia etxea dago. Horbizi da Pablo Manda-zen. Gu han izan gi-nenean euskaldununibertsal saria emanberri zion MandazeniEusko Jaurlaritzak.Eta Aezkoako junte-txeak bazkari herri-koia antolatu zuenGarraldan hori ospa-tzeko. Bazkaritara ereez genuen hutsikegin.Zestoara itzultzekotenorea heldu eta hanabiatu ginen lagunakagurtuta. Bueltako bidea Iratiibaiari segikaegin genuen:Olaldea, Orotz-Be-telu, Artozki, Itoitz,Agoitz... Aezkoatikhegoaldera eginahala aldatzen dapaisaia. BatipatItoitzen. Iratikourei eusteko ja-sotako horma-ren zuria etahura gau taegun zaintzenduten goardiazibililen berdeiluna nahastendira. Ikuskizunpenagarria da.

Jon Artano Izeta

g erra aurretik hasita 1995. urteraarte gurdi apaina ganaduek tirataibili izan da kalez kale, Santaku-tzetan gaur eguneko aurrerape-nek eta abereen inguruan sortudiren arazoek traktoreari lekuaegin dioten arte, betiere, baserrigirotik atera gabe.

Hasiera-hasieratik, karroza prestatzeko Arteagabaserriko Errexil familiaren gurdi-bolantea eta gana-duak erabili izan dira. Eta itzain kargua ere Errexilda-rrek (hiru belaunaldi) izan dute hirurogeitaka urtetan.

1930. urtean Joxepa Bolinaga (Labekoa) erreginazuela atera zen karroza Artiako behi pareak tirata ibilizen, Joxe Manuel Regil itzain zela.

Gerra garaiko tartearen ondoren atera zen lehenkarrozaren aurrean (1947) ere Joxe Manuel Errexil joanzen bere behi parearekin, erregina Rosario Gaztañagazela. Horrela jarraitu zuen Joxe Manuelek 1960 ingururaarte urtero-urtero karrozako behi parearen itzain. Bainaordurako Joxe Errexil (Joxe Manuelen semea) hasita ze-goen aitaren laguntzaile ofizioan. Horrela bada, 60. urteinguruan Joxe Errexilek aitari errelebua hartu zion San-takutzetako itzaintzan.

Errelebua ez zen itzaintzan bakarrik gertatu, izanere handik urte batzuetara Joxeren seme Fernando hasibaitzen aitaren laguntzaile. Gero, Joxe Errexil hil ze-nean, semeak hartu zion errelebua eta 1995a arte Fer-nando Regil ibili zen itzain. Azken urteetan, gainera,Artia baserrian uztarriko behirik ez eta Lopeneko idiakibili izan dira gurdi apainari tiratzen.

Haurren danborrada martxan jarri zenean, bi egu-netan ateratzen zen karroza, Santakutz bezperan etaegunean bertan. Duela urte asko ez dela helduen dan-

borradako karro-zari utzi egin zi-tzaion etaharrezkero San-takutz egunekokarroza bakarrikateratzen da,haurren danbo-rradakoa, alegia.

Itzainarenjantziari buruzere zerbait aipatubeharra dago.Helduen danbo-

rradan itzaina beti baserritar jantziekin atera izan da,brusa beltza jantzita. Baina haurren danborradan itzai-

nak galtza zuriak eta brusa oso berezi bat eraman ohizituen soinean. Hain zaharrak ez direnak ere ederkiasko gogoratuko dira, bai Joxe Errexilek eta bai bereseme Fernandok janzten zuten brusa berezi harekin.Gaur egun, ondo zainduta gordetzen du uniformea Lur-des Joxeren emazte eta Fernandoren amak, hainbesteurtetan hainbat aldiz garbitu eta plantxatu ondoren.

Brusa horrek ere badu bere historia. Urdin kolore-koa da eta aurrealdean eta atzealdean Mexikoko Aztekenegutegia darama. Brusa hori Jose Azalora piano-jotzailegabiriarrak bidalizion Artiako Juani-tari Mexikotik berta-tik, duela berrogeitahamar urte bainogehiago. Juanitakbere anaia Joxerierregalatu zion, bes-terik gabe. Gero Joxehaurren danborradanbrusa hori jantzita ir-teten hasi zen. Horre-laxe bihurtu zenbrusa mexikarra Zes-toako haurren dan-borradako ikurretakobatean.

Dozena erdibat urte dituzte Santakutzjaiek itzainik gabe, baina le-rro hauen bidez gure ome-nalditxoa eskaini nahi izandiogu Errexileneko hiru be-launaldietako itzainei. Denadela, 1989an jaso zuen Erre-xil familiak herriak eskaini-tako itzainen omenaldia,urte gehiena egin zituen Jo-xeri egin zitzaion hil ostekoomenaldian.Portu jatetxean.

haurrak dituzten zestoargehienak Santakutz egunekodanborradari so izan zirenaurten, urtero bezala. Bazenerretratu makina eta bideo-kamara kale-bazterretan. Gi-roa ez zen baretu paparazzibakoitzak bere kuttunari do-

GGUURREE DDAANNBBOORRRRAADDAARREENN IIBBIILLBBIIDDEE LLUUZZEEAAKK HHAAIINNBBAATT DDAATTUU,, BBIITTXXIIKKEERRIIAA EETTAA OORROOIITTZZAAPPEENN UUTTZZII DDIIZZKKIIGGUU HHEERRRRIITTAARRRROOII..OORRAAIINNGGOO HHOONNEETTAANN,, BBEESSTTEEAAKK BBEESSTTEE,, KKAARRRROOZZAARREENN EEDDOO GGUURRDDII AAPPAAIINNAARREENN IINNGGUURRUUKKOOAAKK PPLLAAZZAARRAATTUU NNAAHHII GGEENNIITTUUZZKKEE,,HHAAIINNBBAATT AALLDDEERRDDIITTAATTIIKK BBEEGGIIRRAATTUUTTAA::

G u r d i a r e na i t a

E r r e x i l d a r r a k : h i r u b e l a u n a l d iS a n t a k u t z e t a ko i t z a i n t z a n

zena bat argazki egin zizkion arte.Karrozaren 'aita', Carlos Alkorta, ere ikusi omen

dute gurdiari argazkiak egiten. Baina horretarako ez zenkalera jeitsi. Leihoko gortinen babesean, ezkutuan eginbide zituen argazkiak. Zaila da Santakutz egunez Carloskalean ikustea. Ia ezinezkoa. Izan ere ikaragarri lotsatiada bera. Eta lotsaren lotsaz etxean gatibu izaten da egunhorretan.

Carlos umea zela, Jose Joakin Korta aritzen zenherrian egiten ziren antzerkientzako dekoratuak-eta egi-ten. Danborradako gurdia ere Kortak egiten zuen etaharen aldamenera gerturatzen zen Carlos ahal zuen ba-koitzean. Komeriak ere izaten zituen ordea afizio ho-rrengatik. "Garai hartan lan asko izaten zen etxean etabegirazun latzak bota ohi zizkidan aitak horretara nin-

doala esanez gero. Harekin ez zegoen bro-marik!".

Ondo gogoratzen du Carlosek aurre-nekoa egin zuen orga. "Larrosa gorri handi

bat egin nuen eta barruan erregina, nire arrebaMaria Pilar". Ordutik aritu izan da Carlos gurdiapainketan.Errege bezpe-

rako kabalgatako gur-dia ere Carlosekapaindu ohi du. "Hanibili izan gara urteetangasolindegiko mange-rarekin Akua-Arre-txeko gurditxoari zi-maur kiratsa kenduezinda ".

Garai hartanSantakutz bezperakogurdia Santakutz egu-nez ere ateratzen hasiziren. Haurren danbo-

rradan desfilatu zuen le-henengo karrozaren gaia"pottokiak" izan omenzen. Artean ez zuen Car-losek egiten umeen dan-borradarako karroza.Baina segituan bururatuzitzaion perretxiko erral-doia nola egin. "Itxuraemateko hondartzakoguardasol handi horietakobat paperez forratzea bes-terik ez duzue! esan nien.Eta orduan ideiak bani-tuela eta lan hori nikhartu beharko nukeelaesan zidaten. Eta horre-laxe hasi nintzen". Geroz-tik haurren danborradan

ikusi ditu-gun gurdidenak Car-losek egin-dakoak dira.

Gur-diak apain-tzeko gauzagutxi erabiltzen ditu Carlosek: oilotegie-tako alanbre-sarea, irina eta ura egosizegindako kola, egunkari orriak eta zetapaper zati txiki mordoa. "Beste gauzarikez dut izango baina imajinazioa...". Be-harko imajinazioa eduki hain materialurriekin egiten dituenak egiteko.

Askotan azken orduan estu ibiltzenda Carlos gaia aukeratzeko. Hori izatenomen du "lanik okerrena. Pasa da aurten-goa eta dagoeneko hurrengorako zeozerpentsatzen hasi beharra daukat.". AurtenMaría Angeles Goyak gogorarazi omenzion aspaldiko ideia bat: indioilarra egite-

arena alegia.Carlos oso gustura dago aurtengo gurdiarekin.

Iturriarena Karmeloren burutazioa izan omen zen. "Hi,iturria jarri behar zioagu honi! esan zidan Karme-lok. Eta han azaldu zen karabanatik hartutakour-bonba batekin". Iturriaren inguruko harriakmarrubi kaxekin egin dituzte.

Ibili zuten karroza pare bat orduz goraeta bera herriko kaleetan urtero legez. Eta orainherriko eskolan dago. "Santakutz biharamu-nean dena puskatu eta harrika bota beharrakpena handia ematen zidan niri. Orain kolegioraeramaten dute eta horri ondo deritzot.". Izanere lan hori dena "umeengatik eta por amor alarte" egiten du Carlosek. Garbi esan digu ez lu-keela batere penarik hartuko norbaitek ordezka-tuko balu. Izan ere "aspertuta" dago hainbeste"buruhausterekin". Eskertxarreko ......

lana dela ere pentsatu izan du. "Ofizialki eskerrak emandizkidaten lehendabiziko aldia iaz alkateak bidali zidangutunean izan da. Ilusio handia egin zidan eskutitzak."

Santakutz egunean jai izan arrenlanean aritzen den lagun taldebati eskerrak egiten da Zestoanurtero haurren danborrada.“Parranda latza bota izanagatiksekula ez dugu hutsik egin san-takutz egunean” esan diguOlga Goyak.

Hamahiru urte zituenean danborradan desfila-tzeko handiegia zela, eta txikienei laguntzeko eskatuzioten. Ordutik haurren danborrada antolatzen arituizan da Olga etenik gabe. Gorabehera mordoa ezagutuditu hainbeste urtetan. Lana ere asko egin du eta esti-matuko luke gazte koadrila batek erreleboa emango ba-lio orain arduratzen den taldeari. Hala ere gustura ari-tzen direla aitortu digu. “Merezi du honetan saiatzeak,

Donostikoak bezainbeste urte ditu-etaZestoako haurren danborradak”.

Jende gehiago elkartu zitzaienarte Migel Zulaika eta biak arduratzenziren haurren danborrada antolatzeaz.Eta estuasun bat baino gehiago pasaomen zuten: “Ahal genuena egiten ge-nuen. Behin baino gehiagotan Migelbera Donostiraino joan eta bere dirutikerosi behar izan zituen derrigorrez be-har genituen panderoak edo beste zerbait... Gizon horrengrinagatik izan ez balitz urte batzuetako etena izangozuen seguruenera Ssantakutz eguneko danborradak.”.

Aspaldi batu zitzaien Migel eta Olgari koadrilabat urteroko zereginetan laguntzeko. Buru-belarri ari-tzen dira Pedro Gorospe, Eva Sanchez, Karmelo Larra-ñaga, Mitxel Orbegozo, Marikruz Arzalluz eta MariaAngeles Goya, Olgaren ahizpa. Santakutz eguneanneska-mutilei laguntzen jende gehiago ere aritzen dagainera.

Haurren danborradan ia-ia herriko ume guztiekhartzen dute parte. Sei eta hamabi urte artean dituzte-netatik oso gutxi geratzen dira kanpoan. Horregatik an-tolatzaileek antzeman diote urtean urtean haur gutxiagojaiotzen dela Zestoan. “Gero eta ume gutxiago daudelaigartzen da. Lehen Donostira joaten ginen jantzi etadanbor bila; iaz ez genuen joan beharrik izan”.

Azken urteetan beste aldaketa nabarmen bat ereizan du haurren danborradak. Duela gutxi arte mutilekjotzen zuten danborra eta neskek berriz panderoa.Orain denek danborra jotzen dute. Neskek beraiek eska-tuta egin da aldaketa hori.

Aldaketa horrek pena eman ziola aitortu digu Ol-gak: “ez dakit ba... desberdina zelako edo beti horrelaegin izan zelako... nik pena hartu nuen”. Orain mutileklarrudun danborrak jotzen dituzte eta neskek berriz zu-rezko kupelak, baina ez dira ika-mikak bukatu. “Umeenarteko inbidia kontua dela uste dut nik. Izan ere larru-dun danborrak jo behar dituztela eta tematuta daudeorain neskak. Hori bai, kantinera izateko eta gurdian jo-ateko amorratzen egoten dira. Gainera nahiago dutegurdian mutilik jartzen ez badugu, horrela aukera han-diagoa dutelako zozketan”.

Ha u r r e n d a n b o r r a d a k 4 1 u r t e b e t ed i t u , D o n o s t i k o a k a d i n a

TTEESSTTUUAAKK::MANUEL ARREGI (errexildarrak...); JON ARTANO (gurdiaren... / haurren...).

Bortzirietakoespedizio bezala izendatu badute ere,lau Beratarrekin batera Andoni More-ton zestoarra ere abentura honetakopartaide dugu. 8046 metro di-tuen gailurra egitea dute hel-buru bost mendizaleek. Apirilaren batean ekin zioten

Nepalerako bidaiari eta espedizioak30 edo 40 egun inguruko iraupenaizango du. Lehendabiziko pausua Ma-drilgo aireportutik Katmandura joateaizan zen, Nepaleko hiriburura. Bertan

azken orduko eroske-tak egin eta dena pres-tatu ostean Nepal etaTibet arteko mugandagoen Kodari herrirahurbiltzeko asmoa zu-ten. Hortik Nyalanizeneko herriraino da-goen bidea autobusezegin eta hiru egun oi-nez ibili ondotik,Shisha Pangmarenmagalean, oinarrizko

kanpamentua jartzekotan ziren, 5.250metrotan hian zuzen ere. Dena ondobadoakie bertan izango dira dagoe-neko. Momentuz hauxe da espediziohonen inguruan dakiguna. Informaziogehiago eskuratu nahi duenak horre-tarako interneten ireki duten Weporrira jo besterik ez du. Helbideawww.terra.es/personal5/shisha2001 da.Horrez gain, animoak bidali nahi diz-kionak ondorengo helbide honetarakobidali beharko ditu: SHISHA2001@te-rra.esMaiatzaren erdi alderako hemenizango dira bost mendizaleak eta guzain izango gara protagonisten ahotikjasotakoa zuei kontatzeko.

ZZ estoa, Marruecos,Mauritania, Mali, Burfina Faso, Zestoa.Hori izan da laburbilduz Karlos Mor-kuende herritarrak eta beste lau lagunekAfrikan zehar egin berri duten ibilbidea.Urtarrilaren 3an irten eta martxoaren28an bueltatu ziren. Hiru hilabete luzezherrialde honetako hainbat txoko etajende ezagutu dute. Baina ez da lehe-nengo aldia afrikar kontinentera joatendirena. Izan ere iaz antzeko bidaia eginzuten, herrialde hauez gain, Senegal,Togo eta Gana herrialdeak ere bisitatuz. Lehenengo pausua Land Rover bat eros-

tea izan zen, Marruecos zeharkatueta Mauritaniara iritsi zireneansaldu egin zuten dirua ateratzeko.Gero bertako kamioi eta autobuszaharrak erabili zituzten batetikbestera ibiltzeko. Interesgarriena ezbairik gabe ber-tako jendea; hala esan digu behin-tzat Karlosek. Gertaera gogorrakere kontatu dizkigu; eskorpioiakheldu zionekoa esaterako. Baina kontu horiek eta bidaian zeharizandako bizipenak hurrengo alerakoutzi ditugu. z u l o

ShishaPangma2001

Afr ika

I zenburu horrek Eso-poren fabuletako bat dirudi, baina ez dahorrelakorik, XXI. mendeko kontua da.Apirilaren 21ean Joseinazio Udabe (Juze)eta Eli Etxezarretaren ezkontzan gonbi-datu bereziak agertu ziren nonbait.Duela hainbat urte ahuntzain ofizioautzita Juze ezkontzera joan San Martin er-mitara eta irteeran zein agertuko bestehainbat jende, senide, adiskide e.a-en ar-tean eta Juzeren aspaldiko lagunak, biahuntz. Hauek ere beste gonbidatuekinbatera eliz atarian itxoin zien ezkonbe-

rriei. Eta noski etorkizunerako jasota ge-ratuko den argazkian ere beren tokia izanzuten.

d a n b o l i nAhuntza inarenezkontza

NNOORR ZZEENN BBEEGGOOÑÑAA IIRRAAKKAASSLLEE--LLAANNEETTAANN HHAASSII AAUURRRREETTIIKK?? Zes-toako neska arrunt bat nintzen, oraindik ikasketak egitenari zen neska bat. Halaxe jarraitzeko asmoa neukan gai-

nera, harik eta andereño-lana eskaini zidaten arte. Eta beno, ondo pentsatu ondoren, oso lan polita izan zite-keela iruditu zitzaidan. Bestalde, nire ametsak-eta alderdi horretatik zihoazenez, hasi egin nintzen.UURRTTEE PPIILLAA DDAARRAAMMAATTZZAAZZUU LLAANN HHOONNEETTAANN,, EEZZ DDAA HHAALLAA?? 1967ko urtarrilean hasi nintzen Zestoako Ikastolan,hogeita hamalaugarren urtera noa beraz. Hasiera batean bi ginen irakasleak, andereño Pepita eta ni. Gero,handik bi urtera edo horrela, Karmele batu zitzaigun,... Nahiko urte zailak izan ziren haiek. Hastapenetan ezzegoen ez laguntzarik ez materialik. Lan asko egin behar zen, baina ilusio handia geneukanez, gustura ari-tzen ginen.ZZEERR NNOOLLAAKKOO OORROOIITTZZAAPPEENNAAKK GGOORRDDEETTZZEENN DDIITTUUZZUU ZZUURREE IIKKAASSLLEE--UURRTTEEEETTAAZZ?? ZZEERR MMOODDUUZZKKOOAAKK ZZIIRREENN MMAAIISS--TTRRAAKK?? Ni mojatan ibili nintzen, hemen Zestoan. Baita Donostian ere, Villa Milagrosa-n, bi urtez. Oso oroitza-pen onak dauzkat. Zigorrak izaten ziren, hitz egiten harrapatzen bagintuzten-eta. ...Gogoratzen dut nola “nohablaré en clase” idaztarazten ziguten hirurehun edo bostehun aldiz. Nolanahi ere, oso pozik joaten nintzenbeti, eta oso ondo konpontzen nintzen bai lagunekinbai orduan irakasle ziren mojakin ere.NNOOLLAA IIKKUUSSTTEENN DDUUZZUU ZZEESSTTOOAAKKOO EEGGUUNNGGOO HHEEZZKKUUNNTTZZAA--AAZZPPIIEEGGIITTUURRAA?? NNOOLLAA HHOOBBEETTUUKKOO ZZEENNUUKKEE?? Aldaketahandiak gertatu dira garai batetik hona: orduan gelak,materiala,... oso urriak ziren bitartean, egun oso horni-tuak gaude. Metodologia-aukera zabala da, eta giza ba-liabideak ugari dira: zailtasunak dituzten umeentzat la-guntza bereziak bidaltzen dizkigute,...

Zer egingo nukeen hau hobetzeko?... Beti ego-ten da zer hobetua! Irakaslegoa zenbat eta prestatuagoegon, haurrentzat hainbat mesedegarriagoa izango da.Zerikusia du, era berean, gurasoen partaidetzak, haie-kin bat etortzeak edo behintzat harremana egoteak.EETTZZIIKKOO AALL DDUUZZUU HHAAIINNBBEESSTTEE ““DDEEMMOONNIIÑÑOONN”” AARRTTEEAANN

OOHHIITTUU EETTAA GGEERROO?? Bai, nik uste dut baietz. Garaian ga-raiko gauzak. Urte askoan ari naiz ume artean lanean,eta oso gustura. Hala ere, erretiratzen naizenean etzikodudala iruditzen zait. Asko gogoratuko naiz umeetaz,baina bizitzako beste aldi bat izaten da eta halaxe hartu behar da.UUMMEE GGUUTTXXII JJAAIIOOTTZZEENN DDAA EEGGUUNN,, ZZEERR IIRRIIZZTTEENN DDIIOOZZUU HHOORRRRII?? Oraingo gura-soek, lehengoen aldean, haur gutxi ekartzen dituzte. 2000. urteko “boom”-az hitz egin izan da, eta nik uste dut izan duela bere eragina. Gurasoek ani-

ardun ian BEGOÑA UNANUE UNANUEK, t x ik ienekesango luke ten l egez , “ur te asko asko”daramatza be launa ld i berr ien hez ike ta - la -ne tan , hoge i ta hamah iru pasa ha in zuzen .Denbora hone tan guz t i an mak ina ba t pozeman omen d iogu , ba i ta ha inba t buruko minere . Zuk ez a la? Gezur t i !

Esanak esan , Begoñak oso gogo onez e ta aurpeg ia la iez kon ta tu d i zk igu hezkuntzaren mun-duan , bere ikas le - ze in i rakas le -gara ie iga inbeg i ra tu ba t emanez , b i z i i zan d i tuene ta b i z i d i tuen gorabeherak . Egun ha ingaz te ez garen guz t iok gogora tzen duguBegoña oro i t zapen urrun e ta goxodun ku-t suaz , horre tan ez dago za lan tzar ik .Ba ina . . . sen t ipen bera i radok i t zen o ted iogu guk berar i?J

matu egin beharko lukete ume gehiago ekartzera,hor... alferkerian egon gabe!BBAA AALL DDAAGGOO DDEESSBBEERRDDIINNTTAASSUUNNIIKK AATTZZOOKKOO EETTAA

GGAAUURRKKOO UUMMEEOONN AARRTTEEAANN?? Batzutan esaten daoraingo umeek dena dakitela, begiak irekita jaio-tzen direla,... Esanak esan, antzerakoak direla irudi-tzen zait: beti egoten dira ume bixkorrak, ez hainbixkorrak,... Gaur egun, bitarteko materialen alde-tik-eta erraztasun gehiago dituzten arren, lotu xa-marrak ere ikusten dira zenbait kasutan dantzadela, musika dela,...HHAAIINNBBEESSTTEE UURRTTEEZZ IIRRAAKKAASSLLEE IIZZAANNIIKK,, BBIITTXXIIKKEERRIIAA XXEE--LLEEBBRREE UUGGAARRII IIZZAANNGGOO DDIITTUUZZUU GGUURRII KKOONNTTAATTZZEEKKOO,,EEZZ?? Bitxikeriak? Begira, nik asko ditut eta sarritankomentatu ere bai “hau apuntatu egin behar

dugu”.Orain,bat-ba-tean,... A!Badator-

kit burura hiru-lau urteko ume baten pasadizoa.Hau euskara hobetzeko laguntza-klaseetara joatenzen orduan. Eta halako batean, etxe baten marraz-kia erakusten niolarik, zera esan nion: “Hau etxeada”. Berak “casa” erantzuten zidan. Horrela arituginen bakoitza bereari eutsiz, teman, honelaxe esanzidan arte: “Será etxea, pero a mí me parece unacasa”.MMEEZZUURREENN BBAATT IIGGOORRRRII NNAAHHII IIZZAATTEEKKOOTTAANN,, OORRAAIINNTTXXEE

DDUUZZUU AAUUKKEERRAA..Alde batetik, gurasoak umeak edu-kitzera animatuko nituzke. Haur bat edo bi izateaoso gauza polita da. Bestetik, mundu honetan la-nean diharduten guztiei hauxe esan nahi nieke:Animo, irakaskuntza lan zaila baina zoragarria daeta!

OOLLAAIIAA SSAALLEEGGII UURRBBIIEETTAA

““IIRRAAKKAASSKKUUNNTTZZAALLAANN ZZAAIILLAA BBAAIINNAAZZOORRAAGGAARRRRIIAA DDAA””

artikulu honenizenburua, hel-tzen zaion leku-

tik heltzen zaiola ere, polemikaiturri izan daiteke. Izan ere, de-nok berdinak izate kontu hori,oso prezio merkean saltzen denproduktua baita. Halere, aitordezadan, berdintasunaren ize-nean sortzen ari den ideologiaberri horrek goragalea sortzendidala.

Mundu moderno eta aurre-

ratuan bizi garenok, mende be-rrian sartu garen honetan, seku-lako aldaketak ikusiko omenditugu. Ezbairik gabe, bizimoduberri bat datorkigu gainera, de-nok berdinak izatera kondena-tuak egongo garen bizimoduberri bat. Laster, europarrok,xahuketarako ere diru berri etaberdina izango dugu eta munduosoan hiru diru mota izangodira bizirik irauteko gai, Euro-pan, zorioneko euroa, Asian,yen japoniarra eta Ameriketan,dolarra, zer bestela. Afrikara jo-ateko, berriz, mundu moder-noan bizi garenok, ez dugu di-rurik beharko. Zerri-askara botaohi ditugun soberakinak, diruabaliran, fianbreretan hartzeanahikoa izango da, Nairobikoburtsan nahi adina akzio eros-teko. Oporretara joateko or-duan, buruhauste bat gutxiago,esan lezake norbaitek.

Berdintasunaren izenean,

EE ZZ BB EE RR DD II NN TT AA SS UU NN AABB EE RR DD II NN KK EE RR II AA RR EE NNGG AA II NN EE TT II KK

kultura ugari desagerrarazi on-doren, beste horrenbeste desa-gertzeko zorian da. Hizkuntza-laritzan adituak direnhainbatek ere zera baieztatudu: egun, munduan hitz egitendiren sei mila hizkuntzetatik bimila, mende berri honetan de-sagertuko direla. Hori omenda joera, gero eta kultura gu-txiago, hizkuntza gutxiago, he-rri gutxiago, gero eta berdi-nago eta demokratikoago izangaitezen, sortzen ari den para-disu berri honetan.

Gure burmuinak ere, ber-dintzera joko dute. Umeei,ikastetxeetan munduko herri

guztiek historia berdinaizan dutela irakatsikodiete eta helduok pen-tsatu beharrik ez duguizango, pentsalari apar-tak izango baititugu irratitelebistetako tertulietan,gure ordez pentsatzekoprest. Bidenabar, mayoro-rejismoaz freskatu etasendatuaz gure jariodunganbarak. Gero, GranHermanokoek, PPko gi-zaki prototipo gaindiezineta “políticamente co-rrecto” bat aurkeztuko

digute, eguneroko bizitzan de-nek hura imita eta maita deza-ten. Horrela, Euskal Herrianjaiotako umeak ez dira gehiagoterroristak izatera iritsiko, Ca-diz-en jaiotako umeen “kloni-koak” izango direlako.

Pentsamendu bakar eta de-mokratikoa medio, gure de-sioak ere, aldatu egingo dira.Aurrerantzean, ezberdinak iza-teko eskubidea lapurtuko di-gutenez, hain berdinak izangogara guztiok, non elkar maite-mindu ezinik ibiliko garen.Ondorioz, txakurrak, katago-rriak eta kanposantu atzekohontzak kortejatu beste erre-mediorik ez zaigu geldituko.

Atera hadi zulotik Danbo-lin! Bazagok hemen hire pre-mia eta, uholde globalizatzai-leak gure izatea behin betirakohilobiratu ez dezan.

MM ii kk ee ll AA rr rr ee gg ii

Zestoa Tichlarekin anaikidetu zela badira zortzi edo bederatzi urteeta ordezkaritza bat baino gehiago izan da harrezkeroz Saharauiarren Alje-riako kanpamenduetan. Maiz egin diete bisita zestoarrek, baina lehendabi-zikoa berandu iritsi zitzaien, eta joan zirenean ondo gogoan du Antxelmokzer esan zieten: “ Zu anaia aberatsa zara eta ni pobrea, baina egunen ba-tean alderantziz bagara ere, zure anaia izaten segiko dut, anaiak betirakoizaten dira eta. Nahi baldin baduzue, izan eta bestela ez”. Zestoako oroiga-rria udeletxeko horman jarri zuten eta ordutik hemengo argazkiak urre go-rria bezala gordetzen dituzte. Zestoarrak joaten direnean, 8 ordu edo behar

direnak ematen dituzte land robe-rrean, anaia besarkatu eta bueltaegiteko bada ere.

Tearen aparretan hartzendute saharauiarrek atzerritarra, be-ren xumean, ahalik eta ondoen.Aurten gainera, ospakizun urteadute, martxoan bete ditu Errepu-blika Arabiar Saharar Demokrati-koak 25 urte. 75ean utzi zuen Es-painiak Mendebaldeko SaharaMaroko eta Mauritaniaren esku,eta orduan hasi zuen amaitu ezduen burujabetzarako bidea.

Frente Polisarioak 16 urte iraun zuen gerrari hasi zuen. 91ean suetenaadostu zuten Maroko eta Frente Polisarioak eta bake planari ekin zioten,baina sahararren etorkizuna erabakiko duen erreferenduma atzeratuz joanda. Marokok erroldan esku sartu eta marokoarrek ere erabakitzea nahiizan zuen, eta Nazio Batuek prozesua etetea erabaki zuten 99an. Ordutik,Annanek epe bat baino gehiago eman dio Rabateko gobernuari, Mende-baldeko Saharari autogobernua emateko, azkena otsaila bukaeran eman-dako bi hilabetekoa.

Bitartean, erbestean, Aljeriako Tinduf inguruko kanpamenduetanbizi dira saharauiar gehienak, 200 mila inguru, baina Mauritania eta Malinere bat baino gehiago dira. Kanpamenduak lau gunetan daude banatuta,eta denek Mendebaldeko Saharako toki nagusien izenak hartu dituzte;Aaiún, Mendebaldeko Saharako hiriburua, Smara, hiri santua, Dajla, kos-taldeko hiri nagusia eta Auserd, barrualdeko hiria. Gune bakoitza 6-7 he-rrik osatzen dute, Tichla hauetako bat. Herri artean desertuko hondarrabesterik ez dago, munstro zein uso bihurtzen diren hondar aleak dira,baina Antxelmok dioenez “ingurua aldatuagatik, ondo dakite ondoko he-rria non dagoen eta gauez ere arazorik gabe ikusten dute”. Brujulaz eta ar-giz egina da basamortuan bizi den jendea. Baina Mendebaldeko Saharaketa kanpamenduek ez dute zerikusirik. “Sahara herri aberatsa da, arrantza

PPAALLOOMMAA,, EEMMIILLIIAANNOO PPEERREEZZ,, EETTAA AANN--TTXXEELLMMOO AASSTTIIAAZZAARRAANNSSAAHHAARRAAUUIIAARRRREENN AALLJJEE--RRIIAAKKOO KKAANNPPAAMMEENNDDUUEE--TTAANN IIZZAANN DDIIRRAA MMAARR--TTXXOOAA EERRDDIIAANN..

NNBBEEAA KK MMAARRTTXXOOAANN BB II HHIILLAABBEETTEEKKOOEEPPEEAA EEMMAANN ZZIIOONN MMAA--RROOKKOORRII MMEENNDDEEBBAALL--DDEEKKOO SSAAHHAARRAARRII FFUUNN--TTSSEEZZKKOO AAUUTTOONNOOMMIIAAEEMMAATTEEKKOO..

TTIICCHHLLAA:: BBAABBBBAA,, BBII GG AA EE TT AA 2255 UURRTTEE IITTXXAARROOPEN

SAHARA 1915. URTEAN

asko du, eta abelzaintza ere bai” Antxelmok azaldu digu-nez.

Kanpamenduetan berriz, ez dago belar bat ere,baina banaketa oso ondo antolatuta dute. Tindufa iristenden kanpoko laguntza, segituan banatzen dute herrie-tara, eta beren txikitasunean, alde handirik gabe bizi di-rela dio. “Bigaren etxean hobeto bizi dira, aita alkatea dueta”, hori dio Maite Kortak, baina denak berdintsu diragehienean. Ospitale nagusian ahal dutena egiten dute, bi-riketako gaitza duten asko eta asko daude, eta kalean ere,umeek karameluak eskaten dituzte. “Kanpoan medikun-

tza ikasitakoak ere batbaino gehiago dira,kanpoan egin dituzte-nak ere asko daude-lako” Antxelmok dioe-nez, “baina berenkultura ere oso abera-tsa dute”.

MendebaldekoSahara aspaldi lotuzuen Euskal Herriare-kin elkarkidetzarenzilborresteak, eta kan-pamenduetara talde-ren bat iritsi orduko“Kanarias, Balentzia,Pais Vasco?” galdetzendute Palomak dioe-nez. Herri askotara iri-tsi da zilborrestearensoka, eta Zestoan erebada, Sahara herriare-kin Elkatasun taldea.Dozena bat lagunekosatzen dute, eta aur-ten, Musika eskolakoumeek Santa Eskeanbildutako dirua erehara bidali dute. Udaniritsiko dira Babba, etaBiga gehiago ere Zes-

toara, kanpamenduetatik 14 mila abiatuko dira eta fami-lien etxeetara. Zilborresteak soka luzea dauka, eta norbai-tek udan umeak hartuaz heldu nahi badio, taldekonorbaitekin hitzegin besterik ez dauka, soka denenganairisteko prestatuta dago eta.

KANTAURI ITSASOA SAHARARA ERAMATEKO ESATEN DIO BABBAK AMAMA PALOMARI BERA-REKIN TELEFONOZ HITZEGITEN DUENEAN. URA DU AMETS

BERAK, HAIN URRI ETA HAIN URRUN DUENA. ZESTOAN

ZEGOELA, LEHENBIZIKOZ KOMUNEKO BONBARI TIRA ETA

URA ERRESKAN IKUSI ZUENEAN, BERE ESKU HAURRETAN

GORDE NAHI ZUEN DENA, AHAL BALU ITSASOA ERE BAI.SAHARAUIARREK BEREN HERRIAREN EGARRIZ ARGELIARA

IHES EGIN BEHAR IZAN ZUTENEAN, URARI SEGIZ SORTU ZI-TUZTEN KANPAMENDUAK. BEREN LURRETAN LURRIK EZ, ETA

DESHERRIAN URA ATERATZEKO MODUKO LEKUAK HARTU

ZITUZTEN BIZILEKU. BAINA HALA ERE, BABBAK KILOME-TROAK ETA KILOMETROAK EGITEN DITU JOAN ETORRIETAN,GOIZEKO SEIETAN JEIKITA UR BILA JOATEN DENEAN. HO-RIXE IZATEN DU ESKOLARA JOAN AURRETIK EGIN BEHA-RREKO LEHENENGO LANA.ORRAZTU, APAINDU ETA ETXEKO ATEAN DITUEN OINETA-KOAK JANTZITA JOATEN DA ESKOLARA. AMAMA BIAK HAN

GELDITZEN DIRA BATA BESTEAREN ONDOAN, BAKOITZAK

BERE ERARA ZAINTZEN DUELA. AMAMA EUSKALDUNAK

ARROPAK ERAMATEN DIZKIO, SAHARAUIARRAK ERANTZI,ETA ZAPIZ ESTALTZEN DIO BURUA. AMA AITA ETA AITITAK

NAHI EZ ZUTENEAN HARTU ZUEN AMAMAK BABBA. HAN

PEKATARI DIRA BEHAR BAINO BELTZAGO DIRENAK, ZENBAT

ETA ZURIAGO NAHIAGO DITUZTELAKO OINORDEKOAK,BAINA AMAMAK ZORIAREN KOLOREA BARKATU EGIN ZION

ETA BERAREKIN BIZI DA. LOAK BERRIZ, AMAMA ZESTOA-RRAREN MAGALEAN HARTZEN DU, NEGARREZ ETA EZTITAN.DESERTUA GOGORRA DA ETA DESHERRIA, GOGORRAGOA.NNAAGGOORREE TTEELLLLEERRIIAA

ROOPPEENN

Ost i ra l go i z ba tean uda leko garb i t za i l e i e lkarr i zke ta eg i teko asmoa-rek in hurb i ldu n in t zen ber tara .Han Inma A lkor ta e ta ordezkaketaba t eg i ten ar i den Rosa I ras torzatopa tu n i tuen . Bera ien l anar i buruze ta ea garb ike ta kon tue tan no lapor ta t zen garenga lde tu n ien .

uuddaalleekkoo bbeerrrriiaakk. Martxoaren 29an burutu zen batzarrean, EEGGUUNNEEKKOO ZZEENNTTRRUUko proiektua onartzeko proposa-mena eta obrak kontratatzeko lehiaketaren oinarriak finkatu zituzten.Eguneko Zentrua San Juan Egoitzaren ondoan kokatuko da. Eraikuntza berriaren obrak sei hilabete iraungo dituela aurrei-kusten da eta 2002. urtean martxan espero da. Eguneko Zentruak 15 bat lagunentzako lekua izango du eta adinduek egunabertan pasa ondoren gauez beraien etxeetara itzuliko dira.Proiektu honekin bakarrik aurkitzen diren hirugarren adineko ezinduek duten arazoari irtenbidea eman nahi zaio.

Bestalde, AANNBBUULLAATTEEGGIIRRAA igotzeko zailtasunei aurre egiteko asmoz, IIGGOOGGAAIILLUUAA jartzeko proiektua martxan jarrida.Gorabehera batzuek izan diren arren, desjabetze espedientea eta kalteordainak egin ondoren igogailua jartzeko proiektuteknikoa martxan jarriko da.Igogailua anbulategi azpian kokatuko da eta zuzenean anbu-lategi goraino igoko da inongo eskailetarik pasa beharrikizan gabe.

Zestoako udalak Euskal Herriko Naziotasun aitormena bide-ratzeko araudia onartu zuen apirilaren 6an eginiko udal ba-tzarrean. Hartutako erabakiaren arabera, Udalbiltzak bultza-tutako EEUUSSKKAALL HHEERRRRIIKKOO NNAAZZIIOOTTAASSUUNNAAAAIITTOORRMMEENNAARREENN AAGGIIRRIIAA tramitatzen lagunduko duZestoako udalak. Dokumentu horren helburua Euskal He-rriko herritar izateko nahia eta borondatea adieraztea da, he-rritar orok naziotasuna libreki izateko duen eskubidea ain-tzat hartuz. Eskaera egiteko orriak Aberri Egunaren ondoren izango dira herritarren esku. Eskaera bakoitza Udalbiltzarabidaliko da eta erakunde honek esleituko du Naziotasun Aitormenaren Agiria. EAJ-EAko zinegotziak abstenitu egin zi-ren eta ordezko mozio bat aurkeztu zuten.EHko sei zinegotzien botoekin onartu zen udal mozioa.

““

GUTXI AITORTUTAKO

LANA DA HAU

Inma Alkorta eta Rosa Irastorza:

o garb i t za i l e i e lkarr i zke ta eg i teko asmoa-rek in hurb i ldu n in t zen ber tara .Han Inma A lkor ta e ta ordezkaketaba t eg i ten ar i den Rosa I ras torzatopa tu n i tuen . Bera ien l anar i buruze ta ea garb ike ta kon tue tan no lapor ta t zen garenga lde tu n ien .

ZZEENNBBAATT UURRTTEE DDIIRRAA LLAANN HHOONNEETTAANN HHAASSII ZZ II--NNEETTEELLAA?? II NN MM AA : Hemezortzi urte dira udale-txean lanean hasi nintzela.RR OO SS AA : Ni lan honetan urte asko daramatzatbaina udaletxean ordezkaketak egiten hasinintzela bost urte dira, noizean behin ordez-kaketak egin ditut.LLAA NN ZZAAIILLAA AA LL DD AA ZZUUEENNAA?? II NN MM AA : Lan zaila ez,nekagarria eta gutxi aitortutako lana da hau.RR OO SS AA : Ni ere ados nago gutxi aitortzen zaigugure lana.

HHEERRRRII GGAARRBBIIAA AALLAA ZZIIKKIINNAA GGAARRAA?? II NN MM AA : Ez dakit; nik behintzat ez da-kit beste herrietan nola den baina antzera izango dela pentsatzendut. Festa ondorenean asko nabaritzen da. Orduan gehiago zikin-tzen da. Udaletxeko sarreran ondar ugari egoten da eta eguralditxarra egiten duenean ere nabaritzen da, gehiago garbitu behar da.Eguraldiaren gorabeherak eragin izugarria du gure lanean.ZZEEIINN DDIIRRAA OOKKEERRRRAAGGOOAAKK UUMMEEAAKK AALLAA HHEELLDDUUAAKK?? RR OO SS AA : Zalantzarikgabe helduak.II NN MM AA : Umeak umekeriak egiten dituzte baina helduak fede txarrezjokatzen dute; adibidez kulturetxean estintoreak ez dituzte umeak

hustutzen, helduak baizik. Horrelako kasutan ikus-ten da helduak asmo txarrez jokatzen dutela.

RR OO SS AA : Astebukaeretan okerragoa izaten da.SSEEKKUULLAA HHAASSEERRRREETTUU AA LL ZZAARREETTEE NNOORRBBAAIITTEEKKIINN LL AA--NNEEAANN AARRII ZZIINNAATTEELLAA?? RR OO SS AA : Haserretu gara noizedo noiz.

II NN MM AA : Norbaitek esaten digunean ea zertanibili garen edo zergatik behar izan dugun

denbora ugari lana egiteko haserretu gara.Baina bestela ez, umeren bat zikintzen aridela ikusten badugu zerbait esaten diogueta kitto.PPRROOPPOOSSAATTZZEENN BBAADDIIZZUUEETTEE AAJJUURRIIAA--EENNEEAA

EEDDOO GGUUGGGGEENNHHEEIINN MMUUSSEEOOAA BBEESSTTEEAAKK BBEESSTTEE

GGAARRBBIITTZZEEAA JJOOAANNGGOO ZZIINNAAKKEETTEE?? II NN MM AA : Ez, lekuhorietan zikina zikin izango da eta eginbeha-rrak ere berdinak izango dira. Ez dut baterejakinminik leku horietan zer dagoen. Gusturanago nagoen lekuan.RR OO SS AA : Neuk ere ez dut lekuz aldatzeko asmorik.ZZEE RR MMOODDUUZZ PPOORRTTAATTZZEENN DDIIRRAA KKAANNPPOOKKOO BBIISSII--TTAARRIIAAKK ZZUUEEKK LLAANNEEAANN AARRII ZZAARREETTEELLAA IIKKUUSSTTEENN

DDUUTTEENNEEAANN?? II NN MM AA : Alde handirik ez, oso antzera-koak dira. Badaude batzuk ikusten bazaituztegaldetzen dutenak ea pasa daitekeen baina ezdago alde handirik. Kanpoak ez dira bertakoak

baino txarragoak edo hobeagoak antzera-koak dira.““ GGRRAANN HHEERRMMAANNOO””KK OO

EETTXXEEAANN SSAARRTTUUKKOO AA LL ZZIINNAA--TTEEKKEE GGAARRBBIITTZZEERRAA EEDDOO

PPAARRTTEE HHAARRTTZZEERRAA?? RR OO SS AA : Ezer-tara, ez nintzateke sar-tuko ez garbitzera ez

parte hartzera.II NN MM AA : Bertan bakoitzakberea egin dezala, gukgure lana egingo dugueta haiek berea.

ZZEE RR EESSKKAATTUUKKOO ZZEENNIIOOKKEETTEE ZZEESSTTOOAARRRREEII?? II NN MM AA : eskatu ez dugu ezereskatu nahi. Gauzak errespetatzea, bai bereak eta besteenak. Horiez da eskatu beharreko zerbait. Denok egin beharreko zerbait bai-zik. Baliteke udalak baliabide ugari jarriz eta jendea ohartuz etorki-zunean egoera hobetzea baina beti egongo da zikina eta oso zailaizango da.

UURRKKOO CCAANNSSEECCOO

OOSSAAGGAAIIAAKK

Haragi xeatua libra 1, Ti-pula 1, Piperberde 1, To-mate 1, 3-4berenjena,

Bexamela etaGazta railatua

edo ur-tze-

koa.

PPRREESSTTAAEERRAA

Berenjenak hustu, eta barruko ma-mia zati txikitan ebaki. Mami horizartagian jarri su bajuan, tipula etapiper berdearekin. Haragi pikatuanahastu, eta tomatea ere bertarabota. Behin berdura eta haragiaeginda daudenean, bexamela na-hastu, dena masa bat eginda gera-tzeko. Masa horrekin berenjenakbete eta gainean, gazta jarri. Beren-jena beteak labean sartu 170 gradu-tan eta 5-10 minututan, jateko mo-duan egongo dira.

On egin diezazuela!

MARITXU ALDALURBERENJENA BETEAK

1Ontziak garbitzean bezala, garbienetik hasi etazikinenera egingo dugu garbiketa.

2Lehendebizi autoa goitik behera busti, aurre-kaldeko eltxoak eta gainerako zikinakbigunduz joan daitezen.

3Ura, jaboia eta erratzarekin eta autoa itzaletandugula, sabaia aurreko kristala eta ka-pota garbitu, ordena honetan.

4Gero albokaldeak. Lehendabizi kristala, geroateak eta azkenean tapakubosak, gurpi-lak eta llantak.

5Aluminiozko llantak dituzten autoetan, fre-noen pastilaren hautsa dela, tartekakomeni da pintzel txiki batekin zuloakgarbitzea produktu berezi batekin.

6Noizean behin komeni da tapakubosakkendu eta barrutik ere dena urezta-tzea. Barruko piezentzat txarra delauste du jendeak, baina frenoai eta ezdie kalterik egiten.7Kristalak garbitzeko erratz txiki horietan ereondo dator trapu busti bat pasatzea.

barrukaldea1Aspiradora pasa.

2Aurrekaldea, edo salpikaderoa garbitu grasakentzeko bigun batekin. Silikona dutenproduktuak aukeratu ezkero, erreinuaegiten dute gero kristalean eta hobe dahorrelakorik ez erabilita.

3Kristala garbitu etxeko beirak garbitzeko era-bilten dugun edozein garbitzekorekin.

4Amaitzeko, gurpiletan eta ispilu eta llantetakogoma beltzari, briloa ateratzeko likidoaigurtzi, eta sekulako dotoretua hartzendu autoak.

Sebas I ze ta

AUTOA NOLA GARBITUkanpokaldea

rrJ

J

UURRRRUUTTIIRRAA JJOOAANN GGAABBEE HHEERRRRIIAANN BBEERRTTAANN EEUUSSKKAARRAAZZKKOO DDIISSKKOOAAKK EERROOSSIIDDIITTZZAAKKEEGGUU.. PPOOTTXXOOLLOONNEEAANN HHIILLAABBEETTEEHHOONNEETTAANN IIRRIITTSSII DDIIRREENN DDIISSKKOOEENN AA RR--TTEEAANN HHAAUUEEKK NNAABBAARRII DDIIRRAA::

Triki Ta Ke: “Triki Ta Ke” Talde be-rria dugu. Bertan “Goenkale”ko Sarak abesten du. Zes-toako festetan izan genituen kantari eta jendea oso gus-tura gelditu zen.KD: 2800 pta.K: 1850 pta Negu Gorriak: “Ustelkeria”

Negu Gorriak desagertu eta ondorenatera den bilduma lana.KD: 2200 pta. K: 1550 pta.

Hemendik at: “Etorkizuna” Hau beraien diskoa berria da, musika “teknoa” jotzendute eta arrakasta handia lortudute gazte jendearen artean.KD: 2800 pta. K: 1850 pta.

Betizu: “Bat,behi, hiru!”HauETBn dagoen “Be-tizu!” programakatera duen diskoada. Gaztetxoen ar-tean oso gustukoa.KD: 1950 pta.

Itoiz: “1978-1988”Hau Itoizek ateratako bildumada, beren abestiguztiak biltzen dituzazpi CDetan. Sin-gle bat ere badu be-ren kantu ezezagunbat entzun daiteke-elarik.KD: 9950 pta.

((......)) Haatik, bereoroitzapenek maita-sun istorio samur etamingotsa biziarazikodigute. Xabier Etxeberriaknobela majoa idatzidu. Etxeberria za-

rauztarra da, 26 urte ditu, eta bertatik bertara ezagutzendituen giroak islatu ditu. Herriaren izenik ez dela azal-tzen uste dut, baina Zarautzen lekutuko duzue istorioanahi gabe ere. Elkarlanean argitaletxekoek “gaurko gazte-riaren erretratu zorrotz bat” egin duela esanaz famatudute egilea. Meritu askotxo deritzot horri. Baina egia da,nobelako pertsonaiak sinesgarriak behintzat badirela.Protagonistak bi gazte arrunt dira. Kontserbadoreekhauteskunde sasoiko telebista iragarkietan erakusten di-tuzten gazte perfekto horien batere antzik ez dute. Ka-leko hizkera darabilte, eta beraien arteko elkarrizketakbiziak dira. Tasio eta Miren ez dira HASIBERRIAK tele-nobelako surflari eta panpinen koadrilakoak.Hara hor aitzakiarik gabeko liburua. Heldu eleberrrihoni, aidean irakurriko duzue eta.

Jon Artano Izeta

zzeerr iirraakkuurrrrii,, zzeerr eennttzzuunnIZENBURUA: EEgguunn ddeennaakk eezz ddiirraa bbeerrddiinnEGILEA: XXaabbiieerr EEttxxeebbeerrrriiaa.. ARGITALETXEA: EEllkkaarrllaanneeaann

SALNEURRIA: 22220000 ppttaa.

Tasio Ardanaz bizitzaz nazka-nazka egindako 27 urteko gaztea da. La-rre motzean hazitako belaunaldiko beste askok bezala existentzia hi-tsa, eta hutsa, du Tasiok. Baina laino ilunek ikusten uzten ez duteneanere, eguzkia alde batetik irten eta bestetik sartzen da. Eta halako ba-tean... tapa! Auto-istripu batera laguntzera joan eta zeharo aldatukozaio ordurarteko bizimodu patetikoa. Istripu horretan zeozer miste-riotsua sumatu eta detektibe ahaleginetan hasiko da gure Tasio. Aha-legin patetiko samarra, dena esan behar bada. Miren, nobelako beste protagonista patxada tristean bizi da. ((......))

ññJ

Nire ikuspegitik, oso garrantzi handiaeduki du erlijioak bailara honetan. Aizar-nako bailarak dituen eliza, ermita eta besteeraikinak begiratu besterik ez dago horretazkonturatzeko.

Aipagarriena oso antzinakoa den SantaEngraziko eliza dugu. Bere sorre-raz datu zehatzik ez badago ere,hamargarren edo hamaikagarrenmendekoa dela esan dezakegu.Adituek diotenez, kristautasunaEuskal Herrira sartu ondorengo le-henengoetakoa da eta, gainera,eliza honek bere hile-rria omen zuen. Osotoki berezian dago ko-katurik, mendi puntaneta harri gainean.Baina toki deserosoankokaturik egoteakbadu bere esplikazioa:badirudi paganoektoki honetan ospatzenzituztela beren erritoeta akelarreak; horre-gatik gero kristautasuna sar-tzean eliza bertan kokatu zen.

Bigarrenik, herrian bertankokaturik dagoen eliza nagusiadugu. Honen inguruan eraikizen herria. Aizarnako gehienakbertako pontean bataiatuakgara, bertan egin dugu LehenJaunartzea eta dotrinak agin-tzen duen bezala baita Pazkoa-koa ere, erretore-etxean azter-keta pasa ondoren.

Hirugarren eliza Santa Kutzdeitzen dioguna da, herrian kokatuta hauere, eliza nagusiari begira. Garai bateaneliza hauek Tenplarioen ordenakoak omenziren. Tenplarioen aberastasuna oso ezagunaizan da, eta egia esan,eliza hauek ikusita halaizango zela dirudi.

Herritik irten edosartzeko bide garrantzi-tsuenetan zehar daudenermitak ere ugari dira. Aizarnatik Zestoa-rako bidean bi badira ezagunak. Bat Kalba-rio deitzen dioguna, gurutze donea du bereirudia, Jesukristoren pasioa gogoratuz. Au-rrera jarraituz gero, bigarren bat ere bada,Kontzesio deitzen dioguna. Ama SortzezGarbiaren oroimenez dago hau, bere irudia

erretaulan duelarik. Bada hirugarren bat erebide beraren ertzean, Akua bailara pasa on-doren, baina ezezagunagoa da guretzat.

Aizarnatik Errezil edo Tolosara abiatzenbagara, badugu Santiago Apostoluaren oroi-menez eraikitako beste ermita bat. Aldarean

du apostoluaren irudia.Eta Aizarnatik Zarautzerako irtee-

ran berriz, San Pelaioren oroime-nezko ermita dago, hau ere aposto-luaren irudia barnean duela.

Azkenik, San Joan ermita aipatubehar dugu, Zumaia edo Beduara bi-

dean gelditzen dena.Eliza eta ermitak

aparte utzita, Aizarnakbaditu ondasun gisakobeste eraikin batzuk ere.Erretore-etxea da bat, eli-zari elkartuta dagoenaeta bertara pasatzeko pa-sabidea duena. Hormazondo hornituriko bara-tza bat ere badauka. Bes-tela, badira hemen

apaiz-etxeak deitzen diegun biedo hiru etxebizitza ere.

Kristautasuna Euskal Herrianberandu samar sartu bazen ere,bailara honetan ondo onartuaizan zela dirudi. Bere jarraitzai-leek eraikin ugari landu zituztenerlijio honen izenean mendeetanzehar, Jainkoa beste aberastasu-nen gainetik jarriz.

Atzera begira, badirudi erai-kin hauek ondo bete zutela be-ren betebeharra, herriko biztanle

gehienak izan baitira erlijio honen jarrai-tzaile.

Aurrera begira, ez dut ikusten lehen be-zain jarraitzaile ugari izango duenik, eta

bide horri jarraituz,zer betebehar izangoote dute etorkizunean?

JJOO NN EEGGIIGGUURREENN

EE RR LL II JJ II OO AA KK II ZZ AA NN DD UU EE NNGG AA RR RR AA NN TT ZZ II AA AA II ZZ AA RR NN AA NNEE TT AA BB EE RR EE II NN GG UU RR UU AA NN

la guipuzcoana77::0022((11))//88::0000((11))//88::2200((33))//99::1122((11))//1100::1122//1133::2222((11))//1144::1122((11))//1155::2222//1166::2222//1188::5577((22))//1199::5577((22))88::0000//1100::1122//1133::5522//1155::2222//1166::2222//1199::2277

1155::2222//1199::2277((11)) “este”tik pasatzen da. ((22)) sarrera amaratik. ((33))eskola egunetan.

eusko tren66::1155//66::4455//77::1155//88::1155//99::1155//1100::1155//1111::1155//1122::1155//1133::1155//1144::1155//1155::1155//1166::1155//1177::1155//1188::1155//1199::1155//2200::1155//2222::115566::5500//77::3300//88::3300//1100::3300//1111::1100//1122::3300//1133::1100//1144::3300//1166::3300//1177::1100//1188::3300//1199::3300//2211::3300la guipuzcoana66::5500//88::3355// 1100::5500//1133::3355//1155::2200//1188::22001155::5500//1188::2200//2200::2200euskotren66::4400//77::2200//88::2255//99::2200((11))//1100::2200//1111::2200//1122::2200//1133::2200//1144::2200//1155::2200//1166::2200//1177::2200//1188::2200//1199::2200//2200::2200//2211::220077::3355//99::3355((11))//1100::3355//1111::5555//1122::3355//1133::5555//1144::3355//1166::3355//1177::5555//1188::3355//2200::3355//2211::3355//2222::1155((11)) Aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren66::4455//88::1155// 11::1155//1122::1155//1144::1155//1166::1155//1188::1155//1199::115577::3300//88::3300//1100::3300//1122::3300// 1144::3300//1166::3300//1188::3300//1199::3300piper unibertsitarien elkargoa66::2255//77::1100//1133::1100

la guipuzcoana77::5500//88::5500//1111::0055//1122::0055//1133::0055((11))//1144::0055((11))//1155::0055//1177::3300//1188::3300((11))//1199::3300((11))//2200::0000((33))//2200::330088::5500//1122::1155//1144::3300//1166::0000//1188::0000//2200::00001188::0000//2200::0000((11)) eskola egunetan “este”tik pasatzen da. ((33)) eskola egunetan.

eusko tren66::3300//77::1100//88::1155//99::1100//1100::1100//1111::1100//1122::1100//1133::1100//1144::1100//1155::1100//1166::1100//1177::1100//1188::1100// 1199::1100//2200::1100//2211::110077::2255//99::2255//1100::2255//1111::4455//1122::2255//1133::4455//1144::2255//1166::2255//1177::4455//1188::2255//2200::2255// 2211::2255//2222::0055la guipuzcoana77::1155//99::0000// 1111::1155//1144::0000//1166::0000//1188::44551166::3300//1199::0000//2211::0000euskotren66::0000//66::3300//77::0000//88::0000//99::0000//1100::0000//1111::0000//1122::0000//1133::0000((11))//1144::0000//1155::0000//1166::0000//1177::0000//1188::0000//1199::0000//2200::0000//2222::000066::3355//77::1155//88::1155//1100::1155//1100::5555//1122::1155//1122::5555((11))//1144::1155//1166::1155//1166::5555//1188::1155//1166::5555//1188::1155//1199::1155//2211::1155((11)) aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren77::3355//99::3300//1111::3300//1133::3300//1144::3300//1155::3300//1177::3300//1199::3300//2200::330088::4455//99::4455//1111::4455//1133::4455// 1155::4455//1177::4455//1199::4455//2200::4455piper unibertsitarien elkargoa1122::5555//1144::0000// 1188::0000//1199::0000//2200::0000

994433 114477 001100665566 778844 886677994433 114477 113322994433 114477 112233994433 114477 006622665566 778844 886699994433 114477 991111994433 114477 009911994433 114477 001199994433 114488 111155994433 114488 006699994433 114477 000011994433 114477 662211994433 115511 331133994433 881111 336688994433 114400 440022994433 881166 550000994433 881155 550055994433 114477 994422994433 885511 000000

994433 114477 223311994433 114477 000066994433 881133 229977994433 222222 222222994433 881133 884499994433 446644 662222111122

994433 114477 113333994433 881122 663322994433 881144 445588

994433 114477 997777994433 115511 224466994433 881100 221100994433 115500 222288

994433 115500 667777994433 881111 115599994433 221122 669999994433 885522 558877

660077 118866 000066994433 114477 447766

994433 886600 002222

994433 114400 444411

994433 886611 110044

apategiertxinromanaapategi

zerbitzuakEERRAAKKUUNNDDEE EEDDOO TTOOKKII PPUUBBLLIIKKOOAAKK

udaletxea udaltzaingoa

gizarte zerbitzuak kultur etxea liburutegia

hilerrietako zerbitzua asteburuetanmusika eskola

jubilatu eta pentsiodunen elkartea san juan egoitza

sastarrain baserri eskolagizakia helburu

parrokia postetxea

suhiltzaileak zerga bulegoa

inem urkome

lapatx zabortegiakiroldegia ertzaintza

OOSSAASSUUNNAA

anbulategiafarmazia

gurutze gorria anbulantzia

dya anbulantzia

larrialdiak KKOOMMUUNNIIKKAABBIIDDEEAAKK

DV berriemailea Arrate Irratia berriemailea

Loiola Irratia IIKKAASSTTEETTXXEEAAKK

Zestoako herri eskola ikasberri ikastola

iraurgiurola ikastola

GGAARRRRAAIIOOAAKK

eusko tren la Guipuzcoana

pesa piper u. elkartea

TTAAXXIIAAKK

patxi Arregi "lopene" joxe mª Olaizola (uztapide)

FFAARRMMAAZZIIAAKK

maiatzaren 7tik 13ramutiozabal (zumaia) alai pol. z/g.

maiatzaren 14tik 20rafuldain (getaria) elkano kalea, 1

maiatzaren 21etik 27raotaño (zumaia) Eusebio Gurrutxaga Enp.

OOKKIINNDDEEGGIIEENN TTXXAANNDDAAKK

maiatzak 13maiatzak 20maiatzak 27

ekainak 3

autobusakJOATEKO

zestoa-donostia astegunak:

larunbatak:igandeak eta jaiegunak:

oharrak:

zestoa-azpeitia astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zestoa-zarautzastegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zestoa-zumaia astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

oharra:

zestoa-zumarraga astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zestoa-bilbo-leioa astegunak:

ITZULTZEKO

donostia-zestoa enpresa: astegunak:

larunbatak: igandeak eta jaiegunak:

oharrak:

azpeitia-zestoa astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zarautz-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

zumaia-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

oharra:

zumarraga-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

leioa-bilbo-zestoa astegunak: