2003/12 35. ALEA

(6. orrialdean jarraitzen du)

EE RR LL EE AA RR EE NN AA LL TT XX OO RR RR AA KK SS OO RR OO PP EE RR II AA NNSSOORROO PPEERRIIAA DDAATTOORRRREELLAA--EETTAA,, AAZZOOKKAANN SSAALLGGAAII IIZZAANNGGOO DDUUTTEENN EEZZTTIIAARRII BBUURRUUZZ HHIITTZZ EEGGIITTEEKKOO

MMAANNUUEELL EETTAA IIGGOORR OODDRRIIOOZZOOLLAA AAIITTAA--SSEEMMEEEEKKIINN EELLKKAARRTTUU GGAARRAA.. AAZZOOKKAAKKOO

KKOONNTTUUAAKK OORRDDEEAA,, LLAASSTTEERR UUTTZZII DDIITTUUGGUU AALLBBOORRAA EETTAA SSEEGGIITTUUAANN,, GGOOGGOO BBIIZZIIZZ

MMAAIITTEE DDUUTTEENN AANNIIMMAALLIIAARREENN BBIIZZIITTZZAA LLIILLUURRAAGGAARRRRIIAA KKOONNTTAATTUU DDIIGGUUTTEE..AABBEENNDDUUAARREENN 22 66AA NN EEZZTTIIAA SSAALLTTZZEEKKOO IIZZAANNGGOO DDUUTTEE,, BBAAIINNAA EERRLLEEAAKK EE ZZ

DDAAUUZZKKAATTEE EE ZZ SSAALLTTZZEEKKOO!!

LL AA GG UU NN DD UU ZZ UU KK EE RR EE LL EE HH II AA KK EE TT AA NN EE TT AA BB II DD AA LL II AA RR GG AA ZZ KK II AA KK .. a ar rg g

a az zk k

i ia a: :

b be eg g

o oñ ñ

a a i is s

a as st ti i

1 1

9 95 5

9 9- -0 0

1 1- -0 0

5 5

EZET

Z AS

MATU

…11 995599KKOO KKAABBAALLGGAATTAAKKOO PPAAJJEE EEDDOO EERRRREEGGEE BBAATTEENN IIZZEENNAA EETTAALLEEHHEENNEENNGGOO AABBIIZZEENNAA..BB AA DD AA KK II ZZ UU LL AA ?? BB AA ,, II DD AA TT ZZ II OO RR RR II TT XX OO BB AA TT EE AA NN ,, ZZ UU RR EE II ZZ EE NN -- AA BB II ZZ EE NN EE TT AA TT EE LL EE FF OO NN OO ZZ EE NN BB AA KK II AA RR EE KK II NNBB AA TT EE RR AA ,, EE TT AA BB OO TT AA DD AA NN BB OO LL II NN -- ZZ UU LL OO KK UU LL TT UU RR EE LL KK AA RR TT EE KK OO GG UU TT UU NN OO NN TT ZZ II RR AA((OO RR AA II NN DD II KK EE ZZ AA LL DD AA KK II ZZ UU NN OO NN DD AA GG OO EE NN ?? BB AA ,, KK UU LL TT UU RR EE TT XX EE AA NN ,, NN OO NN BB EE SS TT EE LL AA !! )) EE DD OO BB II DD AA LL II EE RR AA NN TT ZZ UU NN AAdanbolin@topagunea.com-- EE RR AA ,, UU RR TT AA RR RR II LL AA RR EE NN 1100 AA BB AA II NN OO LL EE HH EE NN ..

ASMATZAILE GUZTIEN ARTEAN BI PERTSONENTZAT HAMAIKETAKO BAT ZOZKETATUKO DUGU.

AAuurrrreekkoo zzeennbbaakkiikkoo eerraann tt zzuunnaa :: MMaarr ii aa II ssaabbee ll EErrrraass tt ii ,, MMaarr ii DDoo lloorreess UUnnaannuuee ,, MMaarr ii TTeerree ZZuubb ii aa ,, JJoossee ffaa EEggaaññaa ,, MMaarr ii vv ii ZZ iiggaarraann,, SSaabb iinnaa EEssppaaddaa ,,II xx ii aarr LLooppee tteegg ii ,, AAmmaa ll ii aa OOss ttoo ll aazzaa ,, MMaarr ii CCaarrmmeenn OOddrr ii oozzoo ll aa ,, MMii ll aaggrrooss BBeerrggaarraa ,, JJuuss ttaa UUrraannggaa ,, JJooxxee MMaarr ii AAllbbeerrdd ii ,, JJooxxee MMaarr ii II rr ii bbaarr ,, JJeessuussGGoo iikkooee ttxxeeaa ee ttaa JJooxxee MMaarr ii GGaarraa ttee ..

ASMATZAILEEN ARTEAN ZOZKETA EGINDA, AA NN DD OO NN II EE LL OO SS UU AA RI TOKATU ZAIO HAMAIKETAKOA.

Z O R I O N A K ! ! !

……

34 6 8 10 1214 15 16 19atarikoa.EGUN ONAKBILDU. Lagun kuttun bati entzun nionesaera. Gustatu, eta norena zen galdetutaBitoriano Gandiagaren hitzak zirela esanzidan. Polita benetan! Eta egunaren le-kuan laguna jarriko bagenu? Lagun onakbildu. Balioko luke, bai.Egun onak biltzea bizitzan aurrera egitekoezinbestekoa den bezala, lagunak ere be-harrezkoak ditugu. Baina benetakoak bil-tzea...ez da erraza. Norbera bere mundu-txoan sartuta dabilen honetan are zailagoagainera. Kontua harremanak zaintzea delauste dut nik, etengabeko hartu eta emanbat lortzea. Baina emate hori... kosta egi-ten zaigu eta hartzea, berriz, denoi gusta-tzen. Hartzeko esperantzarekin ez omenda eman behar baina, hartzen ez duenak nekez emango du.Bizipenak, kezkak, penak, pozak... konpartitu, elkar ezagutu, elkar hezi az-ken finean, nik hari eman, hark niri, guk haiei, haiek guri... Pertsona bakoi-tza mundu bat da eta zer politagorik mundu desberdin asko ezagutzea bai-no. Itxuraren azpian gero eta berdinago nahi gaituzte eta desberdin bizinahi duena da, azkenean, gaizki dabilena.Komunikazioa da ezinbesteko giltza azaleko harremanetatik sakonagoetarapasatzeko. Baina azken aldian azalean geratzen ote garen ustea daukat. Ezdugu elkarrizketa seriorik nahi, arinkerian ibili nahiago, denekin ondo sa-mar egon. Zertarako konplikatu, nik neurea eta kito!! Egun ‘bereziak’ datozkigu; egutegiak hala dio behintzat. Familia giroan el-kartu, bazkari eta afari ederrak...urte berrion, muxu bat, bi muxu...Ez, eznau ba konbentzitzen. Gehiegizko kontsumoa, derrigor egin beharreko opa-riak...berriz ere gizarte aldrebes honek sortutako zurrunbiloan barneratzekoprest. Hemen kontsumitu behar dena denbora da, inporta zaizkigunekin pasatzenditugun uneak, eta akaso zailxeagoa izan arren, saiatu eta gozatu.Zaindu maite duzun hori.

MMAARRGGAARRII EEIIZZAAGGIIRRRREE

II NN KK EE SS TT AA EE NN BB II DD OO AA

EE RR LL EE AA RR EE NN AA LL TT XX OO RR RR AA KK

SS OO RR OO PP EE RR II AA NN

GG AA BB OO NN JJ OO SS TT AA II LL UU AA KK

DD AA NN BB OO LL II NN ZZ UU LL OO

II DD II AA KK AA II ZZ TT AA RR RR AA KK

GG AA RR AA GG UU

UU DD AA LL EE TT II KK

AA GG EE NN DD AA

arg i tara tza i l ea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 147 123 e-mail: danbolin@topagunea.com

danbo l in : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano, Nagore Telleria, Urko Can-seco,

Margari Eizagirre, Joxeba Larrañaga, Onintza Irureta, Alazne Olaizola d ise inua e ta maketaz ioa : Eneko Aristi

i npr imateg ia : Gertu (Oñati). l ege gorda i lua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429

dd aa nn bb oo ll ii nn E K E Z D U B E R E G A I N H A R T Z E N A L D I Z K A R I A N A D I E R A Z I TA KO E S A N E N E TA I R I T Z I E N E R A N T Z U K I Z U N A

AA RR RR OO AA GG OO II KK OO SS AA NN

EE SS TT EE BB AA NN EE LL II ZZ AA

JJ AA RR DD UU NN II AA NN

AA MM AA NN CC AA YY GG AA ZZ TT AA ÑÑ AA GG AA

jada

beste urte bat erepasa zaigu! Urtero uste baino azkarragoigarotzen zaizkigu azterketak, oporrak, fes-tak... eta konturatzerako berriro ere gabo-nak gainean ditugu. Eta jakina, horrek su-posatzen duen guztia, diru mordoa gasta-tzeko, oparietan, janarietan eta, dudarikgabe, parrandetan. Jende ugari dago gabo-nak erlijioaren ikuspuntutik ospatzen ezdituena, agian ez duelako sinisten, edoohiturarik ez dutelako, edo besterik gabe,senitartekoekin biltzeko egunak bezala os-patzen dituztelako. Argi dagoena da ia txo-ko guztietan janari eta edari mordoa izan-go dela mahai gainetan, eta ahal den neu-rrian lehertu arte jango dela.Gabonak, batzuk ez dituzte gogoko, baina,nik uste dut abendua jende askok duelagogoko. Bereziki parrandazaleok! Aben-duan, San Tomasak, Soro Peri eguna... di-tugu eta etxean ezingo gara geratu, nahizeta eguraldi txarra eta hotza egin! Hala ere,abenduaren 26ak bere xarma berezia duzestoarrontzat. Goiz-goizetik kalean base-rritarrez jantzita dotore-dotore, azoka iku-si, taloak eta pintxoak jan, lagunartekobazkariak, poteoak, arkupetako dantzal-diak (iraileko festetan garbi geratu zen ba-dagoela dantzari finik herrian!)... eta eguz-kia irten orduko erretiratzeko ordua hel-tzen denean guztiak etxe aldera!!Soro Periko ajea pasa orduko, beste parranda bat prestatzen dugu, oso gutxi baitira abenduaren31n etxean geratzen direnak! Berriro ere izugarri jan eta edan ostean, eta berandu irten arren, ur-teari hasiera bikaina ematen diote batzuek, goizaldera arte ezin erretiraturik ibiltzen dira.Hori guztia esan ostean, ondorio aipagarria ateratzen dut: abenduan protagonista nagusia kon-tsumismoa dugula hain zuzen. Hainbat ikuspuntutatik, baina kontsumismoa. Etxe gehienetansekulako bazkariak eta afariak egiteko diru mordoa gastatzen da, beraz kontsumismoa. Olentze-ro eta Erregeek ekarritako opariak ere ez dira gutxi izaten, beraz kontsumismoa. Eta parrandak?Askori iruditzen zaigu parranda ez dela kontsumista izatearen ezaugarri bat, baina zer izango daba, tabernaz taberna edan eta edan ibiltzeko ohitura hori? Esaten dutenez, hori ere kontsumis-moa da. Azken finean, abenduan, ekainean edo urteko edozein hilabetetan kontsumismoa danagusi gure gizartean. Ni neu kontsumista hutsa naiz. Baina, sarritan pentsatzen dut, gabonakguk bezala ospatzeko aukerarik ezdutenek, adibidez, nolako baloreakdituzten eta zein "zoriontsu" bizi diren ezer gabe. Guk berriz, gure bizitzakonplikatzeaz gain gero eta gehiago kontsumitu eta zenbat eta gehiagoizan, zoriontsuagoak gara. Benetan tristea da!!

Gaur eguneuskararen aur-ka dabiltzanguztiei, eta batikbat ba... urrutirajoan gabe Zesto-an bertan euska-ra jakin eta hitzegiten ez dute-nei. Momentuhonetan gazteekere ez dute ezeregiten.

Nerea Linazasoro

2233 uurrttee

Jende gehie-giri, aldrebeskerigehiegi daudela-ko. Ez dakit, ...politiko denei.Inork ez duelakoondo egiten. EzZestoakoak, ezinongoak.

Mikel Odriozola

2200 uurrttee

Ba ... ikatzaemango niekeseguruenez poli-tiko gehienei,nik uste dut el-karrekin gehia-go egin dezake-tela eta... batezere Madrilgopolitikoentzat, e!Gurekin gehiagoegin dezaketela-ko eta elkarriz-keta bidea irekibeharko lukete-lako.

Ana Eg iguren

4411 uurrttee

N o r i u t z i k o z e n i o k e i k a t z a O l e n t z e r o b a z i n a ?

N a i a r a E x p o s i t o

U r t a r r i l a r e n

1 8 a nZestoako futbol zelai inguruko belardie-tan Gipuzkoako Kros Txapelketa egingo

da, Eskolarteko Krosak bere lekua eta ga-rrantzia izango duelarik. Iaz Euskadiko

Kros Txapelketa krosa motzean eta Esko-

larteko Gipuzkoako Krosa txapelketakegin ziren eta esperientzia ona izan ze-

nez, aurten ere antolatzen jarraitzea era-baki da.

Horrelako txapelketa aurrera eramatekoegin beharreko lana eta buruhausteak

izugarriak dira eta lehenik eta behin es-kerrak eman nahi dizkiet Iraurgi Atletis-mo taldekoei, haiei esker antolatu dugu-lako maila horretako krosa bat Zestoan.Ezin ahaztuko ditugu, beren borondate

onenarekin lanean aritzen diren bolunta-rio guztiak eta guztia bultzatu asmoz di-

rulaguntza eman duten enpresak ere. Guztiei zorionak eginiko lanagatik!!Egia esan, Zestoan ez da horrelako ekintza gehiegi antolatzeneta horrelako aukerak ongi aprobetxatu behar direla uste dut.

Azken finean, Zestoa herriari bizia eman edo suspertu nahi ba-dugu, ekintza asko antolatu behar dira adin guztietarako eta hau

ekimen horietako bat izan daiteke. Beraz, Zestoa bizirik ikusinahi badugu, guztion laguntzarekin izan beharko du eta bakoi-

tzak bere ahalegina egin, ahal duen neurrian jakina, horrek guz-tiak fruitua eman dezan. Aurreko alean, gazte koadrila hark

adierazten zuen kezka bezala; "igande dibertigarri" haiek ea be-netan igande dibertigarri bihurtzen ditugun.

Orduan, urtarrilaren 18an badugu hitzordua goizeko 10ak alderafutbol zelai inguruko belardietan. Gipuzkoako lasterkari onenakikusteko aukera paregabea izango dugu eta aukera aprobetxatu

beharra dago. Beraz, herritar guztioi luzatzen dizuet gonbitaanimatu zaitezten lasterketa ikustera, eta gaztetxoenak badaki-

zue, PARTE HARTZERA!!

Joder, ba ...hor goian dau-den guztiei. Bapolitikoei eta go-bernuan daudenhoriei. Eta, zer-gatik?, ba ... da-nari buruz ge-zur asko bota-tzen dituztelako.

Inaxio Artetxe

3377 uurrttee

Bigotesi.Beste txiki horri.Espainiako Le-hendakariari, Jo-se Maria Azna-rri. Euskal He-rria ez duelakopinturan ereikusi nahi.

A s i e r O s a

3377 uurrttee

Aznarri.Euskal Herria-ren kontra arida ba... nolaesango nizukenik...dana kon-tra! dana kon-tra! sistematika-mente kontra.

Joxe Mari Azpeitia

6600 uurrttee

5k a t z a O l e n t z e r o b a z i n a ?

NN AA GG UU SS II EE NN GG II PP UU ZZ KK OO AA KK OO KK RR OO SS TT XX AA PP EE LL KK EE TT AA

-,

Lander Zabala

(azaletik dator) Etxeko erlauntzak ezagutu zituen txikitan Manuelek. Aititak zaintzen zituen etaordutik gustatzen zaio erlezaintza. Erleekiko afizioa etxean zabaldu du eta gehiago edo gutxiagoandrea, bi semeak eta bera aritzen dira afizio horretan. Lau erlategi dituzte Atristainen, Ondarba-son eta Agita inguruan. Badira sei urte labelaren kontuarekin hasi zirela. Zestoako azokan partehartuko duten bezala, hainbat herritara ere joaten dira, baina herrian saltzen dute asko. Azoketansariak banatzen dituzte eta horrek produktua ezagunagoa egiten laguntzen du. Herriko bezeroa-ri ondo erantzutea nahi izaten dute eta nahikoa lan badute, Manuelek dioenez, "eskuetatik ken-tzen digute produktua". Ez dute eztia bakarrik ateratzen, argizaria, pomadak eta propolia (anti-biotiko naturala) ere bai. Ezti motari dagokionez, milalorea da gehien ateratzen dutena. ArrazoiaManuelek azaldu digu: "Lore aukera handia dago hemen: akazia, txilarra, sahatsa, sagarra... Be-raz, oso zaila da lore bakarretikateratako eztia erleari kentzeaeta gehienetan lore askoren na-hasketa izaten da gure eztia.Gertatu izan da akazia azkarloratzea eta horrelakoetan, az-kar-azkar kendu behar zaie ez-tia erleei, lore mota bakarrekoeztia atera ahal izateko".

Z e r g a t i k e r l e z a i n ?Ez pentsa erlezaintzatik bizi direnik Odriozolatarrak. Igorren iritziz, "ez du bizitzeko adina

ematen eta hortik bizitzeko guk egiten dugun kopurua baino askoz gehiago ekoiztu beharda". Erlezaintzan aritzeko arrazoi asko eman dizkigute aita-semeek. Horra garrantzitsuenak:

E r l e a a n i m a l i a s a k r a t u a d aBaserri gehienetan zeuden erleei errespetu handia izan die baserritarrak. Animaliak akatu

egiten omen dira eta erleak berriz, hil egiten direla esan ohi da. Erleak ezin ziren diruz saldu,zerbait bizidunagatik trukean eman baizik. Nahita ez zen inoiz erlerik hiltzen.

Z u h a i t z a k e t a l o r e a k o p a r oLorez lore dabil erlea eta konturatu gabe polena eta hazia batetik bestera ibiltzen ditu. Ho-

rri eskerrak landareek hazia errazago ematen dute landare berriak sor daitezen eta frutarbo-lek ere fruitua ugariago eta hobea hazten dute. "Erlerik gabe natura zakutik hartzera joangolitzateke. Erlearen ondasun ikaragarritzat jotzen da eztia, baina ondasun hori ingurumenariegiten dion onurarekin konparatuz, ehunetik batekoa ere ez da eztiarena" dio Manuelek. Biadibide jarri dizkigu baieztapena azaltzeko: "Inguruko frutazainek erleak jartzen dituzte be-raien emaitza hobea izateko. Ertxiñan ere erleak balira beste itxura bat izango luke mendiak!".

erlearenaltxorrakSoroPerian

E r l a u n t z a n b o t i k i n aBesteren artean, mediku argentinar bati entzun zioten erlea sendagarri moduan famatzen.

Propolia ateratzen da erlearengandik (antibiotiko naturala),baina erlearen ziztadak aipatu dizkigute aita-semeek. Akupun-tura gogorarazi digu Igorrek. Teknika horren moduan erlearenziztadak erabiltzen dira artritisak, erreumak eta mila gaitz sen-datzeko. Manuelek gauza bat azpimarratu du ordea: "Erlearenziztadak neuk ere probatu ditut eta on egin didate, baina ta-mainan hartu behar dira astakeriarik egin gabe."

E z t i g o x o a , a r g i z a r i a , p o l e n a . . .Ezin ukatu ezti goxoa ateratzen zaiola erleari, bai etxean jateko

eta baita saltzeko ere. Argizaria ere egiten dute Odriozolatarrek etabaita pomadak eta propolia ere. Altxor asko du erleak.

G i p u z k o a k o E r l e z a i n e n E l k a r t e aElkartean daude Odriozolatarrak eta elkarterik ez balitz, orain egiten den lanaren erdirik ere ez

litzatekeela egingo aitortu digute. Asko ikasi dute ikastaroetan, liburuen bidez eta baita elkartekokideen bitartez ere. Erlea mundu liluragarria da eta elkartean animalia txikitxo horrekiko mires-men bera duen jendea biltzen da. Elkartean eskualdekako sariketak antolatzen dituzte eta Zesto-an, Soro Peri egunean egiten dute eskualdeko sariketa. Inguruko erlezainen emaitzak hor izangodira.

E r l e a r e n l a r r i a l d i e g o e r a150 milioi urte omen daramatza erleak hegaka Lurrean. Manuelek

dio erlea ez dela sekula galduko, baina laguntza behar duela. Barroa izeneko gaitza aipatu digusegidan. Gaitz hori agertu arte erleek ez omen zuten gizakiaren eskusartzearen beharrik. Zuhaitzustelduen enborretan bizi izan da erlea eta geroago, elizako eta bestelako eraikinetako zakapetan(Arroagoiko eliza eta Artetxe hoteleko hormetan izaten omen dira erleak). Baserrietan ere hortxeizan dira erlauntzak. Orain ordea, barroa izeneko zomorroak hegoak jaten dizkio erleari. Natura-ko erleak izan arren, tratatzen ez badira hil egiten omen dira. Horregatik dio Manuelek erleek he-mendik aurrera gizakiaren beharra izango dutela iraun nahi badute, barroak bereak eta bi egitenbaititu.

F a m i l i a x e l e b r e aErlearen altxor bikainak, onurak eta larrialdiak aipatu ditugu, baina familia liluragarriaren

kontakizunik ez dugu egin. Bi paragrafotan ez dago esplikatzerik erlearen mundu konplexua,bestela galdetu Odriozolatarrei zenbat ikastaro egin dituzten eta zenbat liburu irakurri eta zenbatbideo ikusi. Erlauntzako protagonistak aipatzea nahikoa izango da familia horren konplexutasu-naz konturatzeko. Manuelek eta Igorrek erregina, langileak, erregina faltsua eta erlamandoa aipa-tu dizkigute. Hierarkiak garrantzia handia dauka erlauntzan eta bakoitzaren etxeko lanak oso on-do daude banatuta: gela garbiketa, ume-sabi beroketa, inudetza, biltegiratzea, gelak egitea, ate-zaintza eta larrelaritza dira lanetako batzuk, argizarigintzan ere aritzen dira eta baita polenarenbilketan ere. Erlezainek familia xelebre hori zaindu behar izaten dute. Erleen lan guztiak ezagu-

tzen dituzte, langileak zertan ari diren, erreginanon dabilen... jakiten dute.

Familia xelebrea eta maitagarria da erlearenaOdriozolatarrentzat. Guk hurrengo baterakoutzi beharko dugu erleari buruzko ikastaroa, etaea orduan, erregina ezagutzeko patxada dauka-gun, erleen dantza bereziak ikasten ditugun etaerregina faltsuaren arrautza baliogabeak aurki-tzen asmatzen dugun.

O n i n t z a I r u r e t a

7

ERREGINA LANGILEA ERLENAGIA

Edurne Kor ta Euska ldunon Egunkar ian 2000ko abenduanarg i tara tu tako ar t iku lue tan o inarr i tua

Ez dago zalantzarik, gehien saltzen direnjostailuak telebistan iragarritakoak dira. Tele-bistako iragarkiek jostailuak sexuaren araberabereizita aurkezten dituzte, eta horri atxikitazenbait balio doaz. EHUko kazetaritzako ikas-le talde batek egindako ikerketaren arabera,haurrei zuzendutako iragarkiak gehienbat mu-tilei bideratuta daude. Horrez gain, mutilei zu-zendutako publizitatean kolore ilunak eta bi-ziak erabiltzen dira. Neskei zuzendutakoetankolore apalak, arrosa, lila... Ikertzaileen arabe-ra, kolore apal eta leunek samurtasuna, ahulta-suna eta goxotasuna adie-razten dute; mutilentzaterabiltzen diren kolore zo-rrotz, bizi eta ausarten au-rrean. Beraz, jostailua norizuzendua dagoen horrenbaitako baloreak agertzendira. Sormena eta elkarla-na bultzatzen duten jostai-

luen iragarkiak bi sexuei zuzenduta daude,baina oso maila apalean iragartzen dira tele-bistan.

Horri aurre egitea ez da erraza. Haurrakikusten dutenaren arabera jolasten dute, eta jo-lasen bidez ikasten dute. Beraz, bizitza erreale-an zein telebistan diskriminazioa ikusten ba-dute, jolasetan hori irudikatuko dute eta segu-ru asko heldutakoan ere bai.

Adituek diotenez, haur bakoitzak era guz-tietako beharrak ase behar ditu. Jostailu one-nak harremanak bultzatzen dituztenak eta la-gunartekoak dira. Haurrak sarritan jostailugehiegi izaten ditu eta jostailu gehiegi izateakjolasa ito egin dezake. Benetan garrantzitsuajolasa bera da, eta jostailua jolaserako lagunga-rri eta osagarri bat besterik ez da. Haur baten-tzat jostailurik egokiena adimena, sormena,trebeziak eta giza harremanak edota tentsioakkanporatzen laguntzen diona da. Dena den, jo-laserako tresna batek ez du, halabeharrez, ga-restia izan behar.

e r o s k e t a t e s t a

J o s t a i l u b a t e r o s i a u r r e t i k g a l d e k e t a h a u e g i o z u z e u r eb u r u a r i . E r a n t z u n g e h i e n a k b a i e z k o a k b a d i r a j o s t a i l u a

e g o k i a i z a n g o d a

G abon opar iak eta p u b l i z i t a t e a

bbaaii ee zz

-Jostailua egokia al da haurraren adinarentzat? -Behin eta berriz jolasteko gustatuko zaio.

-Ongi egina dago, iraupen handia izango du. -Haurrak irudimena erabiliko du jolasterakoan.

-Haurrak bere trebetasunak landuko ditu. -Beste lagunekin elkarlanean jolasteko aukera eskaintzen du.

-Beste pertsonak eta arraza zein kulturak errespetatzen lagunduko dio.-Indarkeria edo sexista ereduak ez errepikatzen lagunduko dio.

*Rafael Castellano: Idazlea. Madrilen jaio eta umetan, hogei egun zituela, Debara bizitzera etorria.

*Harvey Cox: Harvad Unibertsitateko Teologiako irakaslea.

*Anes Arrinda: Bizkaitar idazlea eta apaiza. Euskal Herriko kulturan aditua. Debako

apaiza (1950-2000).

Orain urtebete ddaannbboolliinn--en irakurri nuen: "Duela 223urte . Ez ziren zoroak ordu-ko zestoarrak; baina soroakbaziren Zestoan, jakina"

Zoroa bakarren bat izango zen orduan ere, baina ziur zorakeriak egitea gustuko zutela, gaur-koek bezalaxe.

Ratael Castellano* idazlearen Euskaldunek ere parre egiten dute liburuxkan hainbat aipamenaurkitu ditut kontu horri buruz. Besteak beste: Harvey Coxek* Zoroen Jaiei buruz egindako az-terketa oinarri harturik, Anes Arrindak* jai hori parekatzen du oraindik Deban ospatzen den zo-ro peri egunarekin. Coxen esanetan; "Erdi Aroan herritarrek elizako eta gorteko agintariei etahaien itxuragabeko erritualei trufa egiten zieten". Eta Arrindak gaineratzen du: "Hori klerigoeketa apaizek ere egiten zuten". Ondoren adierazten du:"Festa eta jendea hainbeste nahaspilatu on-doren, jaia gustu txarreko lizunkerian amaitzen zen". Arrindak gogoratzen digu, baita ere, nola,Lazkaon eta Zumarragan San Nikolas egunean, abenduaren 6an,ume bat apezpikuz janzten zu-ten beste umeen artean, herria zeharkatuz kantuan eta limosna eskatzen. Jai hori ere antzinakozoroen jaietako "apezpikutxo eta "gobernu gabeko jauna" jaiekin parekatzen du. Coxek: "Apez-pikutxoak mezaren parodia egiten zuen". Hala ere Coxek galdetzen du, zergatik desagertu direnzoroen jaiak. Eta Arrindak, berriz, dio: "Bitxia da euskaldunok hartutako ohiturei nola luzaroaneusten diegun, beste herriek galtzen dituzten bitartean". Pierre Dufourrek Prostituzioaren historialiburuan ohitura pagano horien aztarnak 743. urtean kokatzen ditu. (Bada zerbait! ) Larrocheabadeak Bruselako Akademiako memoriak liburuan honela dio: "Urtarrileko kalendetan emakume-ak gizonezkoz eta gizonezkoak emakumez mozorrotzen ziren, beste batzuk narruak eta adarrakjantziz piztiak balira bezala, denek kaleak korritzen zituzten jauzika, ujuka eta mila aldrebeske-ria eginez". Eta bukatzeko dio: "Halako indarra eduki zuen zoroen jaiak, XVII. mendera arteiraun zuen elizan".

Ordenagailua arakatuz ere, laster azaldu zaigu zoroen jaien aipamena. Jalanceherrian (Valentzia) urtero ospatzen da jai hori, eta honela dio. "Abenduak 28, Zo-roen eguna", jai horri buruzko idatz ziurtagiria (elizako liburuetan) XVII. mende-aren hasieran aurkitzen da, baina aurreragokoa dela deritzogu, orduan zuen in-darraren arabera".

"Zoroen jaiak", "Zoroen eguna","Zoro peri eguna"... Jalance eta Deban bezalaxe,beharbada, Zestoan ere oraindik irauten du. "Zoro peri egunean" zorakeriak libre, on-do pasatzeko, jakina!

Z o r o p e r i e g u n a ” ,z e r g a t i k e z ?

“ZZUUNNZZUUNN UUGGAARRTTEE

9

Santa Zezilia eguna Zestoako musikarieta musikazale guztiek, ondobaino hobeto ospatu zuten zain-dariaren eguna azaroaren 22an.Zerbait aipatzen hasita, horra bi aipamen egun hartako leku-ko bezala: batetik,Garikoitz Mendizabalek eskainitako txistuentzunaldia, Bilboko Udal Txistu Bandako zuzendari plazaatera berri duela aitzakia hartuta; eta, bestetik, Musika Ban-dak Luis Barrenari eskaini zion omenaldia.

Eginetaerabili 149 izan ziren abenduaren13-14ko asteburuan Euskal Herriko Naziotasun Aitor-mena lortzeko tramitazioa egin zutenzestoarrak. Berrehun bat inguru dira da-goenekoz erabiltzen hasita daudenak.Otsailean eskuratuko dute nortasun agi-ria orain egin dutenek eta orduan hasikoda erabilera bultzatzeko kanpaina egite-ak ezer gutxitarako balio baitu gero era-biltzen ez bada.

X A B I E R S I LV E I R A R I E L K A R R I Z K E T A .EGUBERRI BIGARRENEAN "ZAHARRAK BERRI

TOUR" BERTSO SAIO BERRIA AURKEZTUKO DU-TE ZESTOAN HIRU BERTSOLARI GAZTEK. JOKIN

URANGA AZPEITIARRAK, FREDI PAYA GETXO-TARRAK ETA XABIER SILVEIRA LESAKARRAK.URTARRILETIK MARTXORA ASTERO EGINGO DI-TUZTE SAIOAK LEGE ZAHAR-BERRIRA TABERNA

EDO GAZTETXETAN. APERITIBOA DASTATZEKO

EGUERDI ALDERA TABERNAREN BATERA, ORAIN-TXE EZ DAUZKAGU ASKO ETA EZ DA GALDU

BELDURRIK!, SARTZEA BESTERIK EZ DUZU EGIN

BEHAR.

--ZZeerr ddaa ""ZZaahhaarrrraakk bbeerrrrii ttoouurr""??Proiektu honek nahi du gaurko bertso-laritza bere berezko inguru naturaleraeraman. Bertzetik gure belaunaldikobertsozaleengana hurbildu nahi dugubertsoa, beraiek etorri zain egon gabe.Lege zaharrean arituko gara, gai jartzai-le gabe. Bertze lege bat ere xehetukodugu. Izan ere bertsolariok ez dugu,jeneralean, norekin abestu aukeratzen.Antolatzaileek jakin behar dute badire-la bertsolari bikote edo hirukote natu-ralak, eta horiek errespetatzeak mereziduela. Aunitzetan bertso koadrila xele-break elkartzen dituzte, horregatik ge-ro ehun saio entzun behar izaten dirabat borobila gozatzeko. Ez dugu inorinpresionatu nahi gure jakintzarekin;nahi duguna da bertsotan egitea.Proiektua aurkezteko erranen duguTxirrita eta Uztapiderekin topo egin

genuela ostatu batean eta haiexek eskatudigutela tabernetara itzultzeko kantatze-ra.--NNoonnddiikk ddaattoorr iikkuussggaarrrrii hhaauu ssoorr--ttzzeekkoo iiddeeiiaa??Ideia orijinalak "Silver Tour" zuen izenaneuk egiteko pentsatu nuelako. Gero or-dea Fredik eta Jokinek nire asmoa osotuzuten. --ZZeerrggaattiikk aauukkeerraattuu dduuzzuuee ZZeessttooaaaauurrkkeezzppeennaa eeggiitteekkoo??Uztapide plazan aurkezpena egitea era-baki genuen eta Jokinek proposatu zuenSoro Peri egunean egitea. Bada ezpadaere festaren antolatzaileei deitu genien,enbarazurik ez egitearren, eta hondarre-rako egun horretan bertso txikiteoa egitekotan gelditu gara. Ustezko euskal festa au-nitzetan baino giro egokiagoa izanen da han.--LLeessaakkaann kkaannttaattuu oohhii zzuueenn UUzzttaappiiddeekk ppeerriittaann.. KKeerraa eeggiinnddaakkooaann aaiizzkkoo--llaarrii,, hhaarrrrii--jjaassoottzzaaiillee eettaa ssookkaattiirraallaarriieeii bbeeggiirraa eeggootteenn oommeenn zzeenn hhuurraa……ssoorrooppeerriittaakkoo eeggiittaarraauuaann hheerrrrii kkiirroolliikk eezz ddaa aaggeerrii,, aassmmaattuukkoo aall dduuzzuueezzeerr eeggiinn eezz aassppeerrttzzeekkoo??Juxtu hutsarte horiexek dira bete nahi ditugunak. Euskaldun jendea libertitu dadinnahi dugu egitarauko ordutegiari kasurik egin gabe.--""BBiiddaassoo iinngguurruu oorrrreettaann,, eerrrrii gguuzzttiieettaann iizzaatteenn ddiirraa kkoonnttrraabbaannddiissttaakk..GGuu jjooaatteenn ggiiññaanneeaann,, aauurrrreenneekkoo llaagguunnaakk aaiieettxxeekk iizzaatteenn ggiiññuuzzeenn..JJeennddee jjaattoorrrraa ddaa,, uummoorree oonneekkooaa.. ZZeeoozzeerr ggoonnbbiirraattzzeekkoo eerree eezz dduuttee bboo--rroonnddaattee--ppaallttiikkaann.."" UUzzttaappiiddeerreenn LLEENNGGOO EEGGUUNNAAKK GGOOGGOOAANN aauuttoobbiioo--ggrraaffiiaakkoo ppaassaarrtteeaa ddaa hhoorrii.. EEzzaagguuttzzeenn aall dduuzzuu zzuukk eessttrraappeerrllooaann aarriittzzeennddeenniikk??Ez dakit Zestoan kontrabandistarik ba ote den… nikbehinik behin ez dut kontrabandorik egiten.--NNoorr hhaarrttuukkoo dduuzzuu zzuukk llaagguunn ZZeessttooaann??Zuen ingurutik Lesakara etorri izan denean betigonbidatu izan dut berak ezer eskatu aurretik JokinUranga, ez da lagun txarra Zestoarako.

gai librean . EE TT OO RR KK II NN AA KK

Doinua: "lagundurikan danoi"

Egilea: IIññaakkii MMaannttzziissiiddoorr NNeebbeerraa

HITZAK BILATZEN NABIL

NOLA ADIERAZTEKO

MUNDU ERDIA DAGO

BESTEAN MENPEKO

ERRUGABEEN HILERRI

HONDARTZAK TARTEKO

ETORKINEN NEGARRAK

GU ABERASTEKO

MUNDUA EZ DA SORTU

DESOREKATZEKO

KANPOAN EURIA TA

ATERPERIKAN EZ

EGUZKIAK BADAKI

NOR BETE ITZALEZ

GABONAK DATOZKIGU

URTEROKO LEGEZ

TA ALDATU NAHI DITUT

LUR, ITSAS TA AIREZ

KABROIRIKAN GABEKO

MUNDU BATEN PARTEZ

d a n b o l i n z u l o

JJ oonn aarrttaannoo

B AC H E T I K S H I N C H A N E R A . Musikariek Zezilia Doneari es-kaini zioten ospakizunekin bat eginik, Herri Eskolako ikasleek elizako organoaezagutu zuten, musika tresna handi eta konplexua, Julian Serranoren laguntzare-kin. Bi hauspo handiren haizearen bidez tutuek sortzen duten soinua, organoa es-natzen denean, palankek egiten duten kirrika eta pixkabat berotzen direnean bere onera nola etortzen diren...Organoak soinu asko ateratzen dituela erakutsi zien Julia-nek. Astelehenetan organoak soinu tristeak eta mantsoak("lento") jotzen ditu, astearen hasieran lan asko dago egi-teko. Asteartetan doinu serioak eta lasaiak ("adagio"). As-

teazkenetan animo pixka bat gehiagorekin jotzen du ("andan-te"). Ostegunetan, ostirala laster datorrela eta, doinuak alaiago-ak dirudite ("andante con moto"). Ostiraletan, berriz zalapartaosoan "Tutti eta tronpeteria". Larunbatetan sarritan ezkontzakdirela eta, F. Mendelssohnen "Eztei-martxa" jotzen da. Ikasleekeskatuta, errespetu handiz jotzen hasi zen Julian, gero hanke-kin bakarrik Cesar Francken sonata zati bat jo zuen, eta azke-nik J.S. Bachen "Re minorreko toccata".Ikasleen txalo zaparradaren ondoren beraiei zegokien musika-ri lana.Musika eskolan ikasitako doinuak entzun ziren, norbaitek ausardi osoz hatz bakarrez"Zorionak zuri" jo zuen, eta kontzertua bukatzeko bere lagunek eskatuta, ikasle batekgure 75 urteko organo zaharrari ShinChanen doinua joarazi zion; XXI. mendean bai-kaude!

11

gaz

teg

iroPentsatzen jarrita urteko hilabeterik onena, gure-

tzat, abendua da.Alde batetik oporrak hartzen ditugulako eta bestetik eguberriak has-

ten direlako. Eguberrietako oporrak zoragarriak izaten dira. Familiaguztia elkartzen gara, janari bereziak eta goxoak jaten ditugu eta, bere-ziki, opari asko jasotzen ditugu. Gainera, negua denez eta hotzak hasiakdirenez, zorte pixka batekin, agian, elurra egin dezake. Abenduaren26an Soro peri eguna ere izaten da eta Zestoan nahiko giro ona izatendugu. Abenduaren 28an, berriz, inuxente eguna izaten denez, ziri batedo beste sartzen nahiko ondo pasatzen dugu.

Baina askorentzat ez da oso hilabete ona izaten. Batzuk festa gozatzenari diren bitartean, askok lana egin behar izaten baitute. Beste batzuekikasturteko lehenengo hiruhilabetean ez dituztelako nota onak atera, hu-rrengo hiruhilabetean hobeak ateratzeko asmoz, ikasten pasa behar iza-ten dute abendu osoa. Gainera jendeak opariak erosten diru dexentegastatzen duenez, abenduaren bukaerarako askoren poltxikoak hutsikbukatzen dute.

Baina abendua beste hilabete guztiak bezala, nahiz ona edo txarra,pasatu egiten da.

Abendua

AA IITTZZOOLL AASSTTIIAAZZAARRAANN,, JJOOSSEEBBAA RREEGGIILL EE TT AA AAMMAAIIUURR AARRIISSTTII

gaia emanda .Doinua: "Aita San Inazio"

Udara goxo etahotza da negua,horrelakoxea dagure abendua;eguna motza etaluzea da gaua,gripea, kalenturaEta katarrua.Abuztua iristeko badaukat gogua.

Zoratzen hasia naizliburu artean,borragoma baten daarkatza bestean;andereñoaren bronkajaso det tartean,ederki pasatzen,baina jolasean,abendua ez da txarraoporrak hartzean.

AAIITTZZOOLL AASSTTIIAAZZAARRAANN

Garikoitzekineta Jagobarekinere hitz egin du-gu eta prest dau-de taldean sar-tzeko, eta jakina,baita taldeari euskarri teknikoa eta musikala emateko ere. Horrela, une honetan hamabostbat lagun inguruk hartu dugu taldea indartu eta aurrerabidean jartzeko nolabaiteko konpro-misoa. Esan beharrik ez dago ez garela talde finko bat, ezta gutxiago ere. Agian errazenaegingo genuen, orain izango dira kontuak, osatzen joan nahi dugun taldea da gurea. Gurekalkuluen arabera, laurogeitik gorako multzoa osatuko lukete Zestoan osoan, gutxi edogehiago, txistulari bezala dabiltzanak eta ibili direnak, denak kontuan hartuta. Badakiguguztiak biltzea zaila izango dela, baina guztiei dei egin nahi genieke taldea indartzera etordaitezen. Oinarri bat hartu eta 2004. urtean taldearen ibilbidea argitzea espero dugu. Ahaliketa talderik zabalena osatzea da gure asmoa, gure herriko eta auzoetako jaiak alaitze-lanetangure aletxoa jartzeko prest gaude, inork deituz gero; eta hori eginez geuk ere ondo pasatzealortzen badugu, ezin gauza gehiago eskatu.

Horrela bada, lerro hauen helburua oso sinplea da, gure taldearen, edo talde izan nahiduen lagunartearen berri eman herriari eta noizbait txistua jo izan duenari deia egin talderahurbil dadin. Taldekide bakoitzak ezarriko dio konpromisoa bere buruari: batzuk, agian, au-zoz auzo ibiliko dira txistua jotzen, beste batzuk beharbada, urtean pare bat aldiz kaleratukodira, eta beste batzuk berriz, nahikoa iritziko diote urtean behin amabirjinetan jotzeari. Bainaguztientzat dago lekua gurean. Izan ere maila guztietako txistulariak gaude: Garikoitz eta Ja-gobaren mailako musikari eta txistularietatik hasi eta paper zaharrei begira ozta-ozta jotzekogaitasuna duten artistengana iritsi arte.

Dena dela, talde txukun bat sendotzea lortzen badugu, ziur gaude, atzetik ere etorrikozaizkigula berriak.

Aurreneko pausoa emana dago, etorkizuna geurea da! Gu topatu nahi gaituenak ez dulan berezirik egin beharrik, berehala topatuko gaitu.

Beraz… animo eta laster arte ezkutuko txistulari hori.

2000. urteko udaberrian "lehengoeta oraingo txistulari eta danborrari zestoarrek" kontzertu koxkor bat eskaini genuen Garikoitzengidaritzapean, eta handik aurrera herriko jaietan Zestoako kaleak txistu doinuz alaitzeko konpro-misoa ezarri genion geure buruari.

Baina azken amabirjinetan aurrerapauso bat eman eta taldea sendotu eta, ahal izanez gero,txistulari talde iraunkorra osatzea erabaki genuen. Horrela, Santa Zezilia egunerako jarri genuenhurrengo hitzordua. Hori gutxi balitz, albisteek azkar banatzen dira nonbait, eta Lasaoko san-martinetarako gonbita jaso genuen. Bi aldiz pentsatu gabe, baita taldetxo bat hara joan ere. Lasa-otarren kontura hamaiketakoa egiten ari ginela, elkarri burua berotu, eta taldea osatzeko asmosendoa ez ezik taldearen izena ere hantxe erabaki genuen, batek bota eta beste guztiek aho batezonartu: Idiakaitz Txistulari taldea. Handik bi astera izen horrekin kaleratu ginen Santa Zeziliaegunez.

er gera gu? Nor gera gu?...Idiakaiztarrakgaragu

Z!

II ddiiaakkaaiittzz TTxxiissttuullaarrii TTaallddeeaa oossaattzzeekkoo llaannggiinnttzzaa bbeerree ggaaiinn hhaarrttuu dduueenn llaagguunnaarrtteeaa

!zure

publizitatea hemen

••22000033KKOO UUDDAALL

AAUURRRREEKKOONNTTUUAA

AALLDDAATTZZEEKKOO PPRROOPPOOSSAAMMEE--NNAA EAJ-EA koalizioakaurtengo udal aurrekon-tuak aldatzea proposatuzuen: sarreretan zergak,tasak, transferentziak,ondare, kapital transfe-rentzia eta finantza akti-boen aldaketan gehikun-tzak aurreikusten diraeta kapital transferentziaeta finantza pasiboen al-daketetan gutxitzeak. Ba-goaz udal taldeak desa-dostasuna agertu zuen.Hala ere, EAJ-EA koali-

zioaren botoekin aurrekontuak aldatzea erabakizen.

••EEKKAAIINNGGOO EERREEMMUUAARREENN BBAABBEESSEERRAAKKOO PPLLAANN

BBEERREEZZIIAANN AAUURRKKIITTZZEENN DDIIRREENN LLUURRRRAAKK

EERROOSSTTEEKKOO PPRROOPPOOSSAAMMEENNAA.. Udalbatza osoarenonespenarekin onartu zen hainbat lur-sail eros-teko buruzpideak egitea; horrela, Ekaingo hai-tzuloaren ingurua eta Sastarrain bailara babes-teko plan berezian jasotako aurreikuspenakgauzatu ahal izateko.

•• IIRRAAEETTAAKKOO FFUUTTBBOOLL--ZZEELLAAIIAA:: Bagoaz udaltaldeak, EAJ-EAk Iraetako futbol-zelaia

dela eta ateratako idatziaren inguruan, argibi-deak emateko Udalak batzar baterako deialdipublikoa egitea proposatu zuen. EAJ-EA koali-zioak ez zuen onartu.

••AAPPAARRTTHHEEIIDDAARREENN

AAUURRKKAAKKOO BBAA--GGOOAAZZ UUDDAALL TTAALLDDEEAARREENN

MMOOZZIIOOAA.. Pello Albiteherritarrak egin zuenmozioaren aurkezpena, hainbat gauza eska-tuz: aukera politikoen aniztasuna errespeta-tzea, zilegitasun demokratikorik gabe osatudiren instituzioen jarduera salatzea, Pello Al-biteri beste edozein batzarkidek dituen esku-bideak aitor ditzala eskatzea Joan Jose Gon-zalez de Txabarri diputatu nagusiari eta mo-zio hau publiko egitea.

EAJ-EA koalizioak ez zuen mozioaonartu hainbat arrazoietan oinarri-

tuz: aukera politiko aniztasunaren errespe-tua, Gipuzkoako erakundeetan ordezkaritzademokratikoa kentzeko helburuarekin bul-tzatu diren erabaki politikoen errefusatzea,Gipuzkoako Batzar Nagusien legitimitateaaitortzea eta erabaki horiek hartzea ez dagoe-la Diputatu Nagusiaren esku adieraztea.

Basura...

Geure teilatuari

harrikau d a l e -t i k

2003ko azaroaren27an udalbatzarrakjorratu zituen,zenbait gai:

...ez da kultura

ab EENNDDUUAA

19 OOSSTTIIRRAALLAA

Ertxiña Musika Es-kolako kontzertua KulturEtxean 18:00etan. •“Presobat Gara bat” mus txapelke-ta Koiote eta Arlen Siun.

24 AASSTTEEAAZZKKEENNAA

Gabon eskea. Goize-an goizetik herriko umeaketa baita Amnistiaren aldekotaldea ere. Arratsaldez Jaio-tza Bizia.

25 OOSSTTEEGGUUNNAA

Zestoako Bandarenkontzertua meza ondorenudaletxe azpian.

26 OOSSTTIIRRAALLAA

Soro-peri eguna.9:00, Idiakaitz txistulari tal-dearen diana. Barazki etafruta lehiaketa. ZestoakoGazta eta Sagardo lehiaketa.Urolako Ezti lehiaketa. Ho-riez gain, hainbat salmenta-postu izango dira. 11:00, Fe-lix Astorkia eta Adrian Larrañaga trikitilariak. 11:30,Idiakaitzen kalejira. 12:00, Barazki eta Fruta, Gazta etaSagardo eta Ezti Lehiaketatako sari banaketak. Jarraiantrikitilariak. 13:00, Idiakaitzen kontzertua, Udaletxe az-pian. 13:30, Gazta eta sagardo dastaketa, plazan, etabertso txikiteoa. 17:00, Umeentzako ikuskizuna, KulturEtxean. 18:00, Zumai txaranga, afalordura arte. 18:30,Pilota partidak, kiroldegian. 22:30, Gaubela musika tal-dea, Udaletxe azpian, goiz aldera arte. •“Euskal pre-soak Euskal Herrira” lemapean kontzentrazioa Etxera-tek deituta.

27 TTIIKK 33 00EERRAA

Euskal preso eta iheslari politikoen eskubideenaldeko baraualdia.

31 AASSTTEEAAZZKKEENNAA

San Joan Egoitzan 20:00etan UrteZaharra ospatuko dute, kazola tapen “kan-paikadekin”. Afari berezia. •20:00etan kon-tzentrazioa plazan Presoen Eskubideen Aldeko Ma-

haiak deituta.

5ur TTAARRRRIILLAA

01 OOSSTTEEGGUUNNAA

Agiro Mendi talde-ak Izarraitzera mendi irtee-ra antolatu du goizeko9:00etan plazatik aterata.

05 AASSTTEELLEEHHEENNAA

Errege magoak18:30ean iritsiko diraAkuara eta lehenengo opa-riak San Joan egoitzanutziko badizute ere,19:00etan gerturatuko diraherriko kaleetara.

14 AASSTTEEAAZZKKEENNAA

“Euskara lardaxka-tzeko manerak”. Zer denez dakizula? adi egon etajakingo duzu zer, non etanoiz izango den.

15 OOSSTTEEGGUUNNAA

Nabarralde taldea-ren hitzaldia, Kultur Etxe-an, 19:30ean.

18 IIGGAANNDDEEAA

Zubiaurre ingurukobelardietan GipuzkoakoKros Txapelketa.

23 OOSSTTIIRRAALLAA

19:00etan EBPNren(Euskara Bizierritzeko PlanNagusia) aurkezpena ple-no arretoan.

santa Ines jaiak iraetan

18 IIGGAANNDDEEAA

10:00etan txistulariak, 10:30ean VI. Bia-tlhoi herrikoia eta 11:30ean Santa Ines txapelketa-ko final-erdiak.

21 AASSTTEEAAZZKKEENNAA

Txupinazoa, Meza Nagusia eta bazkariaGure Ordeka elkartean.

23 OOSSTTIIRRAALLAA

XV. Mus txapelketa azkarra.

24 LLAARRUUNNBBAATTAA

Baba-jana, pailazoak eta dantzaldia.

25 IIGGAANNDDEEAA

Pilota txapelketako finalak eta herri kirolak.

••Ikastaroak. Datorren urtarrilean hasiko dirasukaldaritza (oinarrizkoa) eta lorezaintza

ikastaroak.. Oraindik badago ikastaro horietanmatrikulatzeko aukera, eta beraz, norbait interesa-turik egonez gero, lehenbailehen deitzea eskatzenda (Kultur Etxea edo Udaletxea: 943 147010 / 943147123)

euskaraz bizi nahidugu, eta...

ahaleginakmerezi izan du

Euskara Gaitasun Agirialortzeko AEKn ikasten aridiren 8 ikasletik 6k lortudute agiria.Eta lehen frogaraaurkeztu diren guztiekgainditu dute. Zorionak etaanimo!

Euskara Aholku Batzordea

1

a g e n -d a

g“zako maiordomoa, Arroako bikarioa, Arroakozenbait auzotarren izenak eta abar. Datu ho-riek eskuetan nituela, Artelan taldearen txos-tena irakurtzeko aukera izan dut (Arroako eli-zaren zaharberritze lanetan dabil Artelan tal-dea). Benetan eskertzekoa da zenbat argibideematen dituen txosten horrek eta luzeegi aritugabe zenbait datu azalduko ditut. Gipuzkoakgisa horretako erretaula franko ditu: Bergara-ko Santa Marinako erretaula nagusia (1739-1743), Loiolako erretaula nagusia (1739), Az-koitiko Santa Klara elizakoak (1742) –azkenbiak Inazio de Iberok eginak–, IdiazabalgoSan Migel elizako erretaula (1742-45)...Arroakoa estilo aldetik eta Erentxunek dioe-

nez, barroko klasizista da (ohiko estiloa XVIII. mendearen erdi aldera); apaingarri barroko-ak nabarmentzen dira, pintura eta eskultura nahasian daude, harri eta marmol itxurakozatiak daude margotuz eginak e. a. Ikonografia aldetik barroko garaian aurkitzen gara: Hi-rutasun Santua nabarmentzen da, laino artean aingeruak, goitik zintzilik, zeruko irudi fisi-koa adieraziz. Elizak sei erretaula dauzka eta beren estiloa Aizarna eta Zestoako erretaulakbaino geroxeagokoa da. Aipatzekoa da erretaula nagusia, lehen esan bezala barrokoa. Ko-ru azpiko eta erdiko erretaulak txikiak bezain xumeak dira, estilo aldetik neoklasikoak. Al-boetako erretaulak egur kolorekoak eta bi solairu dituztenak: epistola aldekoak Andre Ma-ria Sortzez Garbia du nagusi eta ebanjelio aldekoak Asisko San Frantzisko eta San Jose.Amaitzeko, Juan Erentxuni zor dizkiodan ohar batzuk: Erretaula nagusia Domingo de laTorre Getariako eskultoreak egin zuen eta 27.500 erreal kostatu omen zen. Elizaren plano-ak Beasaingo Miguel de Abadia maisuak eginak dira. Leiho eta kantoietako harriak Garatemenditik ekarri omen zituzten. Domingo de Sarastiri 37.832 erreal ordaindu zitzaizkiondorrea eta hormetako lanengatik. 1672an burdinazko gurutzea jarri zuten, Elgoibarren egi-na eta 132 erreal kostatu zen. Handik ekartzea, berriz, 44 erreal eta kanpandorrean jartzea68 erreal. 1784ko urtarrilaren 18an tximista sartu omen zen elizan eta, besteak beste, kan-pai-horma eta dorrerako eskailerak hondatu omen zituen. Juan de Mugerza hargin mai-suak egin zituen konponketak, 1064 erreal kostatu omen ziren.

Duela hilabete, hileta bat zela tarteko, Arroagoiko elizara hurbil-du nintzen, gure adiskide bati azken agurra ematera. Hiletakbeti goibelak izan ohi dira, une tristeak, baina eliza hartan sartunintzenean, nire begiek han ikusitakoarekin, alaitasuna sentitunuen nire barnean. Inoiz ez bezala ikusi nuen eliza, erretauladistiratsu, koloretsu (urdinez, gorriz sendo), argitasun osoz jan-tzia, santuen kaperak handitasunez, garai bateko erretaula ba-rrokoa dotore.Elizak, garai berrietara moldatzen joan diren neurrian, alboetanzituzten aldareak kentzen joan dira eta aldare nagusiko handita-suna azpimarratu edo aberastu da. Aldiz, Arroagoian ingurukoaldareak mantendu egin dira, zaindu egin dira, lehen zuten nor-tasunez errespetatu dira eta berriztatu egin dituzte, gainera; be-re garaian arrazoiren bat izango zen han jartzeko eta horrelamantentzea erabaki da.Hausnarketa horiek buruan nituela, lerro batzuk Arroako elizarieskaintzea erabaki nuen. Ondorengo egunetan, nola ez, Juan deErentxun herritar ospetsuaren idazlanetara jo nuen, baita AxunArrazolarengana ere, biek utzi baitigute beren lanetan altxorikaragarria. Juan Erentxunek dioen bezala, XVI. mendean erai-kitzen hasi ziren eliza berria; bere ustez, lehenagokoa leku bere-an izango zen. Orain ere hainbat eraikin hasi eta jarraipenik ga-be gelditzen diren moduan, hura ere 1654. urtera arte geldirikegon omen zen. Joan Martinez de Arizaga bikario jaunaren ga-raian ekin zitzaien berriro lanei. 1645eko ekainaren 23ko testa-mentuak dioenez, Juan de Irarraga azkoitiarrak, Iraeta jauregikojaunak, dirulaguntza eskaini zuen Zestoako Eliza, Arroakoa etaAizarnazabalgoarentzat. Laguntza hari esker hasi ziren berrirolanak, 1654ko apirilaren batean.Eliza berriaren eraikuntza inguruan nahiko dokumentazio abe-ratsa dago: data, eztabaidak, Iruñeko Gotzaindegia, Erregea, Eli-

A r r o a g o i k o S a n E s t e b a n e l i z a

XX AABBIIEERR UUNNAANNUUEE

ARROAGOIKO ELIZAREN ZAHARBERRITZE LANAK

DIRELA-ETA, ABENDUAREN 26AN EGINGO DA LAN

HORIEN INAUGURAZIO-OSPAKIZUNA. UNE

APROPOSA, BERAZ, ERAIKIN HAREN HISTORIARI ETA PAPER ZAHARREI HAUTSAK

KENTZEKO. EZER BAINO LEHEN, ZORIONAK ARROAGOIKO BIZILAGUNEI.

BA R RU T I K H I T Z E G I N D I G U AM A N C AY K; E Z AG U N D U

S E N T I M E N D U E Z H I T Z E G I T E N O H I T U TA DAG O E L A. OS O

G U S T U R A JA R D U N GA R A S O L A S E A N B E R A R E K I N. IZ A N

E R E , E G U N E R O-E G U N E R O A Z A L E KO E D O F U N T S I K GA B E-KO GAU Z A K E N T Z U T E N H A I N O H I T UA K GAU D E N GA R A I

H AU E TA N, S A KO N TA S U NA K B E R E Z KOA D U E N P E N T S A-M E N D U K R I T I KOA E K A R R I BA I T I G U AM A N C AY K. EL

QU I J O T E A N T Z E Z L A N E A N DA B I L O R A I N E TA, DAG O E N E-KO, T O K I F R A N KO TA N A N T Z E Z T U D U T E

O B R A: MA D R I L E N, VA L E N T Z I A N. . .MA RT XOA N-E D O, DO N O S T I A A L-

D E A N I K U S T E KO AU K E R A I Z A N G O

O M E N DA.

1

NN OO II ZZ HH AA SS II ZZ II NN EE NN AA NN TT ZZ EE RR KK II

KK OO NN TT UU EE TT AA NN,, SS EE RR II OO SS AA--MM AA RR?? Ni hasi nintzen an-tzerkian Zestoan, Joxeane-kin [Jose Enrike Brosa],gaztetxeak orain dela

zortzi urte-edo antolatu zuen ikas-taroan. Ni Joxeani esker animatunintzen. 17 bat urte nituenetiknahiko argi nuen horretara nahinuela dedikatu, Madrilgo ArteDramatikoko Eskolan sartzea

nahi nuen. Han sartzeko azterketa berezi bat egin behar da. Ia 600 lagun aurkeztu ginen eta horietatik 20 neska eta 20mutil hartu behar zituzten. Nahiko zaila zegoen kontua. Ni joan nintzen pentsatuz, ba, nik, eskola hartan onartu arte, ja-rraitu egingo nuela urtero-urtero azterketa hura egiten. Lehenengo aldian, probatze aldera joan nintzen eta esan nuenonartzen ez baninduten kazetaritza ikasten hasiko nintzela. Baina aurkeztu nintzen eta lehenengoan onartu ninduten.EE TT AA HH OO RR TT II KK AA UU RR RR EE RR AA BB EE SS TT EE MM UU NN DD UU BB EE RR RR II BB AA TT II RR EE KK II KK OO ZZ II TT ZZ AA II ZZ UU NN EE ZZ TT AA?? ZZEE RR UU TT ZZ II ZZ EE NN UU EE NN ZZ EE SS TT OO AA NN EE TT AA ZZ EE RR LL OO RR--TT UU ZZ EE NN UU EE NN MM AA DD RR II LL EE NN?? Ba, nik uste dut bizitzan behin ere ez naizela egon hain seguru gauza bat egiteko; hara joatea ezzen bakarrik antzerkia egitera joatea: zen Madrilera joatea, han bizitzea, pisu bat alokatzea, eta beste hainbat gauza. Ha-ra joanda galtzen nuen nire familiarekin egotea (hori niretzat, bueno...! oso gogorra zen), galduko nuen nire lagunekinegotea. Hori dena galdu egin behar nuen baina nik pentsatu ere ez nuen egin zer galtzen nuen.

ran Her-ma-noba tbe-za-la ,24or-duan

“

7JJaarrdduunniiaann:: AAmmaannccaayy GGaazzttaaññaaggaa

...

g“

zidan pertsona askoz irekiagoa izaten; eta kontaktu fi-sikoak ere beldur ikaragarria ematen digu eta nik horiMadrilen asko ikasi dut: ez edukitzea beldurrik horri.Eskola horrek zeharo hartzen zaitu. Ikasturtero, zortziedo bederatzi ikasgai izaten genituen, eta gero entseguguztiak; ni joaten nintzen eskolara goizeko bederatzie-tan eta itzultzen nintzen etxera bederatzietan. Orduanez daukazu kontaktu errealik hiriko bizitzarekin. Hurada "como un Gran Hermano, 24 horas". Lau urte hanuzten dituzu, eskolan, erabat hartua bizi zara.

EETT AA EESSKKOOLLAA BBUUKKAATTUU EETTAA HHUURRRREENNGGOO EETTAAPPAA?? Hu-rrengo urratsa da irten egon zaren "burbuila"horretatik, lehertu eta, zuzenean, langabeziara.Oso gogorra. Konturatzen zara munduak bes-te era batera funtzionatzen duela. Nik bioline-ko titulua dut, eta musika ikastaroak ematenhasi nintzen, eta orkestratan eta horrelakoetanparte hartzen. Antzerkiari dagokionez, ba hori:casting guztietara aurkeztu, zortzi mila castingegin, curriculumak bidali eta horrela, antzezla-netan parte hartzea eskaintzen dizuten arte.Nik lehendabizi egin nuen obra bat zuzendarifrantses batekin –suertea izan nuen– eta gero,aurtengo ekainean egin nuen casting bat etaInprevis taldeak hartu ninduen El Quijote egi-teko. AA ZZ AA LL DD UU EE LL QQ UU II JJ OO TT EE NN EE GG II TT EE NN AA RR II ZZ AA RR EE NN AA..Hiru hilabete egon gara, egunero-egunero zor-tzi ordu lanean, obra prestatzen. Lortu dugugauza minimoekin –atrezzo gutxi-gutxirekin–ikusleak disfrutatzea. Gure zuzendariak esatenzigun aktore batek eduki behar duela adoreaeta ahalmena objektu bati edozein irudi emate-ko. Horrela, gure obrarekin publikoa harrituegiten da, nola lau gauzekin adieraz dezake-gun On Kixoteren bizitza. Publikoa aurkitzenda obra garbi batekin, sin trucos ni trampas.BB II ZZ II TT ZZ AA HH OO RR RR EE KK EE RR AA MM AA NN GG OO ZZ II NN TT UU EE NN ZZ EE SS TT OO--AA NN BB II ZZ II ZZ II NN EE NN GG AA RR AA II KK OO GG AA UU ZZ AA AA SS KK OO HH AA UU SS--

NN AA RR TT ZZ EE RR AA EE ZZ?? Bai, ni gaur egun Zestoara lotzen naunire etxea hemen izateak, nire jendea hemen dagoe-la, nire familia... nire Euskal Herri maitea hau dela[barrez], eta lasaitasuna, deskantsua... Baina batzue-tan pentsatzen dut, baita ere, zer gaizki pasatzen du-zun herri batean aspektu askotan: integratzea kostaegiten da. Gero, Madrilera noala-eta-, jende askokesaten dik: "en la boca del lobo?"; eta konturatzenzara joaten zarela Madrilgo mendietara eta esatenduzu: "ostras, hau polita da"; edo joaten zara Sego-viara eta hango parajeak ikusten dituzu eta esatenduzu: "bada, aizu, hau ere polita da; Euskal Herriaederra da baina baita hau ere"; hara, ez dakit. Ososentimendu kontraesankorrak dira. Gainera, nire lagun pilabat daude Madrilen eta pertsona miresgarri batzuk dira... Ba-tzuetan pentsarazi egiten dizu. Ni aspektu horretan oso itxitajoan nintzen hemendik, euskaraz hitz egitea faltan botatzennuen, politika aldetik oso pentsaera itxiarekin joan nintzeneta gauza asko ikasten dituzu. Konturatzen zara ikuspuntudenak begiratu behar dituzula. Hemen gauza askotan gaudebegiak itxita eta han ere gauza bera gertatzen da beste gauzaaskotan. Nik uste dut bidaiatzea, jendearekin harremanakizatea, irakurtzea eta hori dena oso ona dela, batez ere, jende-arekin hitz egitea, nahiz eta zu ez etorri bat bere ideiekin.GG AA UU RR EE GG UU NN DD AA UU KK AA GG UU NN GG II ZZ AA RR TT EE HH OO NN EE TT AA NN,, EE SS PP EE KK TT AA KK UU LL UU AA NN

OO II NN AA RR RR II TT UU TT AA EE TT AA GG AA UU ZZ AA AA RR II NN AA KK II KK UU SS TT EE NN OO HH II TT UU TT AA.. .. ..MM UU NN DD UU HH OO RR RR EE TT AA NN AA NN TT ZZ EE RR KK II AA KK ZZ EE RR BB AA II TT EE TT AA RR AA KK OO BB AA LL II OO AA LL

DD UU?? ZZUU RR II ZZ EE RR EE MM AA TT EE NN DD II ZZ UU AA NN TT ZZ EE RR KK II AA KK?? Niri bizitza ema-ten dit antzerkiak. Ni eszenatoki batean jarri, eta zure pertso-naia jendeari adierazteko ahalmen hori edukitzea eta pertso-na bat edukitzea hor, atento, zuk esango diozunari adi, entzu-teko prest eta disfrutatzen..., zure alboan, entzun egitenduzula hor dagoela... hori da nire ustez sentsazio bat... horida... dena. Obra amaitzen denean eta jendeak txaloak jotzendizkizunean, ikusten duzunean disfrutatu egin duela eta iri-tsi egin zaiola zuk adierazi nahi zenion mezua... Ez dago bes-te ezer hori emango dizunik.AA NN TT ZZ EE RR KK II AA KK BB AA DD UU GG AA UU ZZ AA KK BB EE TT II KK OO EE RR AA NN AA ZZ AA LL DD UU BB EE HH AA RR RR EE--AA NN BB EE SS TT EE EE RR AA BB AA TT EE AA NN AA ZZ AA LL TT ZZ EE KK OO GG AA II TT AA SS UU NN HH OO RR II .. EETT AA,,HH AA II NN ZZ UU ZZ EE NN,, HH OO RR II OO SS OO LL OO TT UU AA DD AA GG OO OO NN KK II XX OO TT EE RR EE KK II NN::BB EE SS TT EE EE KK HH AA II ZZ EE-- EE RR RR OO TT AA KK II KK UU SS TT EE NN ZZ II TT UU ZZ TT EE NN LL EE KK UU AA NN,, OONN

KK II XX OO TT EE KK GG II ZZ AA KK II EE RR RR AA LL DD OO II AA KK II KK UU SS TT EE NN ZZ II TT UU EE NN,, BB EE SS TT EE MM UU NN--DD UU BB AA TT II KK UU SS TT EE NN ZZ UU EE NN.. Kixote da, nire ustez, oso pertsonakementsua. Besteek errealitatea dela pentsatzen duten hori

MM UU NN DD UU BB EE RR RR II HH OO RR II NN OO--LL AA KK OO AA ZZ EE NN?? Ba, bakardadea kendu-ta –zeren Madril hiri handia da, osobakartia– beste gauza interesgarri as-ko zituen, esate baterako, jendea zeinirekia zen; adibidez, han eskolan,agurtzen zaren bakoitzean ematendizute besarkada bat, bi musu... Nihan nengoenean, gehien bat lehenen-go urtean, nire bizitza zen etxetikunibertsitatera eta handik etxera. Etaunibertsitatean ikusten nuen egun-doko mundu irekia, jendea oso mai-tekorra da. Horrek niri asko lagundu

...

eztabaidatu egiten du. Gizaki erraldoiena ezdela errealitatea? Eta zergatik ez ba? Kixotere-kin asko identifikatzen gara aktoreok. Nik esannuenean aktorea izan nahi nuela, esaten zida-ten "zu zoratuta zaude, horiek zera batzuek di-ra, ez dakit...". Beno, baina gero zu zinera joa-ten zara eta aktoreak ikusten dituzu eta gusta-tu egiten zaizu hori ikustea, edo joaten zaramusika kontzertu bat entzutera eta haiek musi-kariak dira eta horretara dedikatzen dira. Horisortzeko irten egin behar duzu eguneroko erre-alitatetik; zuk ezin duzu sortu, zuk ezin duzu

pintatu errealitatetik edo bizitzaren egu-neroko gauza horietatik irten gabe: jaiki,lanera joan, bazkaria prestatu, etxera etorri, arratsaldean La Quinta Esferaikusi eta gauean ohera joan Goenkale ikusita. Nik uste Kixote hori dela: ti-po ausarta esaten duena "deskubritu egin nahi dut".EE LL QQ UU II JJ OO TT EE NN PP EE RR TT SS OO NN AA II MM OO RR DD OO SS KK AA BB AA TT AA NN TT ZZ EE ZZ TT EE NN DD II TT UU ZZ UU –– HH OO RR II EE NN

AA RR TT EE AA NN DD UU LL TT ZZ II NN EE AA EE RR EE BB AA II–– BB AA II NN AA EE ZZ DD AA DD UU LL TT ZZ II NN EE AA ZZ UU RR EE PP EE RR TT SS OO--NN AA II KK UU TT TT UU NN EE NN AA.. Ez, nire pertsonai kuttunena da Maritornes. Asturiar

bat da, oso gaztea eta izan duen bizitzagatik fisikoki deformatua da-goena. Eta hori da nire eta jendearen pertsonai kuttunena. Pertsonai

hori antzezterakoan ez duzu egon behar zure aspektu fisikoaren menpe

Fe r n a n d o a r z a l l u s

(edo lotuta): "ai, dotore atera behar dut zeren Dultzinea naiz-eta". Maritornes egiten dudanean aske naiz nahi dudan denaegiteko; zure itxura fisikoa lagatzen duzu –asko lotzen gai-tuen kate hori lagatzen duzu– eta libre zara nahi duzun denaegiteko. Nola ez duzun ondo gelditu behar jendearen aurre-an... horrek askatasun handia ematen dizu. ZZ EE RR BB AA II TT AA HH AA ZZ TT UU AA LL ZZ AA II GG UU?? Bai, gure lanean dagoen intru-sismoa. Gure lanean asko ikasi behar da eta ordu asko eskai-ni behar zaizkio. Lan bat da, nahiz eta guretzat lanean ari ga-ren momentua oso atsegingarria izan. Eta aktoreentzat osogogorra da gizartea antolatua dagoen bezala dagoelako, ba,jendea ez jabetzea zer den aktore izatea. Aktore izatea ez dagau batean Crónicas Marcianas telebistako programan irtetea.Esate baterako, Euskal Herrian oso aktore onak daude baina,adibidez, Goenkalen lana egiten duten erdiak ez dira aktoreak.Horrek aktore bati frustrazio ikaragarria eragiten dio. Zu ibilizara urte pila batean ikasten, horretan zentratzen, ez lagunik,ez mutilik, ez bizitzarik, horretan zentratuta eta derrepenteikustea ia hitz egiten ez dakien pertsona bat hor... bada ho-rrek frustrazioa sortzen dizu.

91

ZZ EE SS TT OO AA KK OO UU DD AA LL LL II BB UU RR UU TT EE GG II AA ZZ EE SS TT OO AA KK OO UU DD AA LL AA ZZ EE SS TT OO AA KK OO EE UU SS KK AA RR AA ZZ EE RR BB II TT ZZ UU AA

B I B L I O G A B O N A K...euskaraz irakurri, euskaraz entzun, euskaraz oparitu,

22 00 00 44 KK OO AA BB EE NN DD UU AA

BELARRAREN AHOA. Harkaitz Cano. Alberdania.Jo dezagun Hitler ez zela 1945ean hil. Jo dezagun naziekez zutela II. Munduko Gerra galdu. Jo dezagun Hitler eta be-re tropak Manhattanerantz abiatzen direla.

NN AA RR RR AA TT II BB AA ::

Betikoak· 60AK + 2. Mikel

Laboa· ERROBI 1975-

MM UU SS II KK AA ,, MM OO TT AA GG UU ZZ TT II AA KK ::

Rocka· GERRARI BAI. Asier Se-

rrano· SEX’N’ROLL.

Lasaia· KANTUOK JARTZEN DITUT. Ruper

Ordorika· ANARI + PETTI. Anari eta Petti

Jazza eta folka· ENEGARREN POSTALA. Jabier

Muguruza· DESERTORE. Oskorri

Mahaiaren buel-tan· LAUBURUA. Argia

· BADAKIT. Argia

JJ OO KK OO EE TT AA JJ OO LL AA SS AA KK ,, LL AA GG UU NN AA RR TT EE AA NN AA LL AA BB AA KK AA RR KK AA AA RR II TT ZZ EE KK OO AA KK

Pantaila aurrean nahi izanez ge-ro...· OROIMENAREN LAPURRAK. Elhuyar.

ODOLEAN NERAMAN. Juan Mari Irigoien. ElkarFutbola: dirua, zaletasuna, arrakasta, fama...Eneko Ortegak txikitatik argi izan du futbol jokalaria izango zela, eta do-hainak ere baditu horretarako.Reala, Bartzelona, Euskadi eta Espainako selekzioak.Futbola, umorea eta kritika...

SUKAR USTELAREN URTEA. Edorta Jimenez. Txalaparta1588an, Sebastian Zubileta, maiteminetik ihesean, Ingalaterrara, gerra-ra, abiatuko da armadan sartuta. Halere, ontzian bertan aurre egin be-harko diote lehen etsaiari, sukar ustelari, tifusari hain zuzen.