Euskararen erabileragazteen artean

Euskararen erabileragazteen artean

Gaz

tebe

rri

2010ko EKAINA 70. Zbk

3 . 6 .Orr ia ldea

SEXUA: Sexu harremanak ez izateko aitzakiak

Elkarrizketa:

Asier HormazaAntzezlaria

Orr ia ldea

Erreportajea:

Elikagai trasgenikoakArazoa ala irtenbidea?

Ga

zte

In

form

az

io A

ldiz

ka

ri b

ak

arr

a

A

LE

A D

OA

N

URTARRILA • OTSAILA • MARTXOA• APIRILA• MAIATZA•EKAINA •UZTAILA • ABUZTUA • IRAILA •URRIA • AZAROA • ABENDUA

06EKAINA

garagarrila

arramaiatza

GARAGARRILA izena hil honetan zelaietan garagarra izaten delako hartzen da. ARRAMAITZA hitza, berriz, aur-reko hileko baldintza berak errepikatzen direlako ematen omen da. Hil honetan, udako solstizioa ospatzen da,hots, eguzkia bere punturik gorenean dagoen unea. Hortik, EKAIN izena omen datorkigu (Eki+gain).- Ekaina eder, uda halaber.- Maiatzean kuku, garagarrillean (ekainean) mutu.

Lege gordailua: BI-1151-04

posta helbidea: Obispo Irurita Enparantza, 6 Solairu artea. 30011 Iruña

Bilboko delegazioa: Iparragirre 17, 1.Esk. 48009. Bilbo

HARREMANETARAKO TELEFONOA: 94 424 75 94/ 902 153 171

FAXA: 94 415 74 52 - 948 26 25 96

E-maila: gazteberri@unionline.info

Publitzitatea: Juan Oroz 665 690 590

ADMINISTRATZAILEA: Asun Calviño

DISEINUA: Jon Mikel Zabalegi

TESTUAK: Sonia Sola, Cristina Domínguez eta Jon Mikel Zabalegi

ERREDAKZIO IDAZKARIA: Cristina Dominguez

ARGAZKIAK: Alejandro Boyero

EUSKARA ARDURADUNA: Uler

BANAKETA ARDURADUNA: Felipe García

Argitaratzailea

KULTURA SAILAK

(KULTURA SAILA.HIZKUNTZA

POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA)

DIRUZ LAGUNDUTAKOA

Elkarlanean Ekintza honekBizkaiko ForuAldundiaren

Kultura Sailarenlaguntza jaso du.

Gazteek erabiltzenduten euskara baino

gehiago al dakite?

IñigoBai, gero eta gehiagoeuskaraz dakigu bainabatez ere hirietan orain-dik ez da hainbeste era-biltzen

Claudia

nire ustez oraindik ezdakigu nahikoa euskaraeta ez dugu nahiko era-biltzen

Elena

bai, baina betiere zeineskoletan ikasi duzuna-ren arabera, ez dagauza bera ikastetxeanedota ikastolan ikastea

katrin

bai baina azkeneanzure ingurunean hitzegiten den hizkuntzanmintzatzen zara

Ez bizi ezta bizitzen utzi ereTxorroskiloa

Munduan aldatu nahi genituzkeen gauzetatikgoseteak eta gerrateak amaitzea dira gehiennabarmenduko genituzkeenak. Eta leku

gatazkatsu batean pentsatzean non bi hauek berezikiematen diren Israel eta Palestina datorkigu burura.Gainera, oraingoan are eta gehiago Israelgo Go-bernuak 600 pertsona inguru zituen laguntza humani-tarioko ontzi bat erasotu baitu 9 hildako eta zaurituakuzten eta besteak egun eta erdiz atxilotzen Tel Aviv-ekogartzeletan.

Gazako Zerrendan asko dira egunero hiltzendituzten biztanleak haiek inongo errrurik izan gabe. Etaorain dela urte bete eta erdi, gutxi gorabehera, 2009kourtarrilan, komunikabideek antzeko egoera ezagutzeraeman zuten non Israelen eskutik Gazako zerrendan500 hildako eta 2.000 zauritu egon ziren eta laguntzahumanitarioa Palestinara sartzea debekaturik zegoen.

Eta zer dira 500 hildako 1,5 milioi biztanle ditueneremu batentzat? Eta zer egiten dute bonbak 360 kilo-metro karratuko esparruan? Ezer ez!

Arazo politikoak eta erlijiosoak alde batera utzita,ezin dena da, zalantzarik gabe, Gazako Zerrendablokeaturik dagoen moduan utzi eta askoz gutxiagolankidetza jarduerak zapaldu. Nola liteke behin eta

berriro Israelgo gobernuak lankidetza humanitarioarensarrera debekatzea eta oraindik egun NazioartekoKomunitateak ezin honen aurka aritu?

Mugimendu nazionalistak eta faszistak zenbait her-rialdeetan ohikoak dira, alabaina Israelek Palestinaberea dela uste badu, zergatik Gaza Zerrendako biz-tanleei bizitza ezinezkoa egiten die? Eremu honetansoilik bortxakeria eta txirotasuna dira nagusi, eta horigutxi balitz, Benjamín Netanyahu Lehen Ministroarengobernuak zenbaitetan Palestinako biztanleei elektriz-itatea kentzen die eta kanpotik datorren elkarta-sunezko laguntza sartzea debekatzen du.

Okerrena da Israelgo gobernuak hasiera bateanzioela erasotu duen ontziak armak zituela eta ezlaguntza humanitarioa. Lotsagarria benetan. Kasuhonek Giza Eskubideak urratzen ditu erabat, eta GizaEskubideen inguruan lan egiten duten elkarte etaerakundeek egoera salatzen ari dira indarrez. Eskerrakbihotz oneko pertsonak aurkitzen ditugula munduhonetan eta laguntza edozelan ere hara eramatensaiatuko diren. Hori eta salaketak eta kexak munduosoan zehar zabaltzen.

Bakoitza sentitzen den lekukoa da eta bonbek etablokeo humanitarioek ez dute sentipen hori aldatuko.

3EKAINA´10 Gazteberri

Elikaduraren esparruan, he-rrialde garatuetan kontsumi-tzaileak gero eta exijenteago-

ak dira; produktu sorta zabalaeskatzen dute prezio merke sama-rretan. Gaur egun, supermerka-tuei esker, mundu osoko edozeinelikagai topa daiteke urteko garaiguztietan. Aldi berean, publizitatemunduan elikadura gero etalotuago dago osasunarekin etaasko zabaldu dira botika-elika-gaiak deritzenak, hots, gaixotasu-nekin (eta estetika munduarekin)lotutako kontuak hobetzera bere-ziki zuzendutako produktuak.

Hala eta guztiz ere, elikaduraohiturak ez dira gehiegi hobetuazken urteotan; izan ere, gero etahaur gehiagok jasaten dute gizen-tasun kezkagarria. Estatu Batue-tan segurtasun nazionaleko ara-zotzat hartu dute gizentasunarenfenomenoa. Militar erretiratuenelkarte batek eginiko ikerketarenarabera, Ipar Amerikako gazte-helduen hiru laurdenak ezin daarmadan sartu pisu arazoengatik.Elkarte horrek Too Fat To Fightkanpaina jarri du abian eta, arra-zoiak eztabaidagarriak izan dai-tezkeen arren, eskoletarako janari

osasungarriagoa eskatzea dutehelburu.

Kontsumitzaileen eremuan,hainbat aldagai daude erostekoorduan: kalitatea, prezio merkeaeta gero eta gehiago iraunkorta-suna ere bai, tokiko produktuekologikoen kontsumoarekin lo-tuta. Aukera horren merkatua mi-noritarioa da oraindik, baina gi-zartea gero eta kontzientziatuagodago ingurumenarekin. Ondo-rioz, hainbat dilema planteatzendira: zer kontsumitu behar genu-ke, urruneko arraina ala tokikookela?

Ipar Amerikako Institute ForThe Future erakundearen esane-tan, teknologia berriek kontsumoohiturak aldatu dituzte eta gar-dentasun handiagoz jaso daite-keela erosten diren produktueiburuzko informazioa. Irabazi as-morik gabeko ikerketa erakundehorrek elikaduraren etorkizunariburuzko azterketa bat egin dunon argi azaltzen den elikadu-raren sektorea gero eta bal-dintzatuago egongo dela osasu-naren inguruko kontuengatik etairaunkortasunagatik. Horren ildo-an, produktuek eta teknologia

berriek ingurumenean duteneraginari buruz informazio gar-denagoa emango dute etaherritarrek haiek sortutako iritzi-ak irakurri eta kontsumitzaileinformatuago bihurtuko omendira.

TransgenikoakNolanahi ere, teknologia berriekelikaduran dituzten inplikazioakaskoz ere zabalagoak dira biotek-nologiaren esparruan; askoren iritz-iz, bioteknologia irtenbide iturriizan daiteke egungo kontsumoohiturak aldatzeko eta mundukobiztanle kopuruaren hazkunde go-rakorra geldiarazteko.

Transgenikoak, genetikoki al-datu diren produktuak dira etaerabat natural ez diren elikagaiakizateagatik talde ekologista ugarikpraktika honen aurka agertzen di-ra. Produktu naturalen haziak al-datzen dira eta hauek landatzeaneta haztean, pentsu gisa era-biltzen dira. Era berean, produktuhauek intsektuei aurre egiteko in-dartsuagoak dira.

Gauzak horrela, alde batetik,genetika bioteknologiaren indus-triek elikagaien eskakizun handiari

eta klima aldaketari erantzunaemateko, transgenikoak balioga-rriak direla adierazten dute.

Bestalde, elkarte eta erakundeekologistek elikagaiak genetikokialdatzeak ekosistemak kutsa deza-ketela diote eta produktuak ez di-rela goseari aurre egiteko alda-tzen baizik eta makro-enpresek la-borantza intentsiboa ustiatzekosalatzen dute. Era berean laboran-tza honek nekazari txikien ekono-mia arriskuan ezartzen du makroenpresek honen inguruko paten-ten sistema bat eratzen doaze-lako.

OsasunaHalaber, transgenikoek osasu-nerako kaltegarriak izan daitezkensubstantziak dituztela esaten du-te. Adibidez, osasunerako ona ezden transgenikoa Amflora patatada. Orain arte, Europar Batasunansoilik arto transgenikoa landatuzitekeen eta orain ere patatarekinegin daiteke.

Amflora patatak, almidoia etahainbat industri produktuak era-tzeko erabiltzen da. Hala eta guz-tiz ere, patata hau ez da gizakiakelikatzeko merkaturatzeko bai or-dea pentsua ekoizteko.

Greenpeacek, bioteknologia-ren testuinguru honetan, aldaketagenetikoak erabiltzen ez dituenbeste paradigma aukeztu du.Hain zuzen ere Markagailuen Bi-dez Lagundutako Aukeraketa(SAM) sistema eratu dute.

Teknologiaberriekkontsumo ohiturak aldatudituzte eta gardentasunhandiagoz jasodaiteke erostendiren produktueiburuzko informazioa

Elikagai transgenikoak

versus ekologikoak

Elikagai transgenikoak

versus ekologikoak

Elikagai barik gizakiak ezin bizi. Hori dela eta asko dira aldaturikoproduktu naturalak. Hala ere, batzuek negozio gisa egiten dela dioteeta beste batzuek munduko goseteei aurre egiteko. Egoera honenaurrean, ez soilik transgenikoak baita produktu ekologikoak ereindarberritzen ari dira

4 EKAINA ´10Gazteberriak

GazTeBerriak

Etorkizunean robotak erabat pertsonen ordezkariakizango dira, behintzat Japonian. Egun, makinakgizakioi lana errazten digute eta gero eta robot

sofistikatuagoak ari dira asmatzen eta haiekin edozeregin ere.

Japonian museo eta erakusketa desberdinetan bisi-tariei orientatzeko erabiltzen diren robot horietatik, ba-tek ezkontza bat gauzatu du. Hau da, robotak apaiz ba-ten papera egin zuen honi programa berezi bat instalatubaitzitzaion.

Bikotekideak robot hauek egiten dituzten enpresa-rengatik ezagutu ziren eta horregatik emakumeak ez-kontza bitxi hau ospatzea proposatu zuen. Modu hone-tan, bikoteak erakutsi nahi izan du robotekin ere bizidaitekela.

Japonian 800.000 robot industrial daude eta indus-tria gehiago hedatzea aurreikusten dute. Gainera, geroeta heldu gehiago eta gazte gutxiago dagoenez, hauekzenbait lanpostu kubritzeko ideia ere dute buruan.

Ezkontzaberezia

Autobusean ez da ezi-nezkoa bikotea aurki-tzea eta Kopenhagen

askoz gutxiago eratutako au-tobus berriak direla eta.Arriva autobus konpainia bri-tainiarrak, hiriko bost lineata-ko autobusetan 'amodioareneserlekuak' jarri ditu. Auto-busak bi eserleku gorri ditubidaiariak elkarren artean eza-gutzeko eta eserleku hauenezaugarri nabarmenena dabesteak baino erosoagoakdirela. Froga gisa ezarri dituz-te eserleku hauek eta baitagarraio publikoa gehiago era-bili ahal izateko neurri gisa.

Amodiorakoeserlekuakautobusetan

5EKAINA´10 Gazteberriak

Errusiako Bashkiria errepublikan bizi den 80urteko atso batek, bere anaiak 1941an bidali-tako gutun bat jaso berri du azken egun haue-

tan. Antza denez, anaia, nazien kontrako gudanfrontetik bidali zuen aipatu gutuna, baina naziekgutuna eskuratu eta, ezezaguna den ibilbidea eginondoren, 60 urte baino gehiago eman ditu museobatean.

1941an, Sobietarrek Alemaniaren erasoaoztopatzeko nahikoa zailtasunak zituzten. Hitlerrenurrezko egunak ziren eta Alemania garaitezina ziru-dien. Ekialdeko frontean, sobietarrak nazien aurre-rapen azkarra frenatu nahi zuten. Frontean milakasoldadu ziren. Hauetako batek, Ramazán Ayú-povek, bera arreba Vakika Ayúpovari gutun batbidaltzea erabaki zuen. Gudan izanda, ziurrenikRamazanek ez zuen espero gutuna berehala iritsikozenik, baina ezta 70 urte beranduago iritsiko zenikere.

Orain jakin ahal izan den bezala, Alemaniakoespioitza taldeak sobietar soldaduek bidalitakohainbat gutun eskuratu ahal izan zituzten. Gutunhauek guztiak, Austriara bidali eta hainbat urtez,

mundu osoko museo desberdinetan sakabanaturikizan dira.

Errusiako posta zerbitzuko ordezkaria den ÍgorMandríkinek adierazi duen bezala, AustriakAyupov soldaduaren gutuna bezalako beste berre-hun gutun inguru ditu.

Merkataritza-gunebatean bizi den familia

Argazki kamerekere zazpi bizitza

omen dituzte

Steven Spealberg-ek zu-zendutako 'La terminal'filman Tom Hanks aktore-

ak, Estatu Batuetako airepor-tu batean bizi izan behar zuenbere herrira itzuli ezin zelako.Oraingoan, errealitatea fikzioabaino haratago doa. Izan ere,Argentinako bikote bat etabere alaba, bizi-baliabide eska-siak zirela eta bi urtez merkatal-gune batean egon dira bizitzen.

Buenos Aires hiriko mer-katal-gune ospetsuenetariko ba-tean egon dira elikatzen, dutxa-tzen eta lo egiten. Egoera hau

facebooken ezagutzera emanzen bikotea eta alaba eguneroikusten zituztenen eskutik.

Giza-sarean 'Alto Palermo-ko Mc’Donals-en bikotea ikusidutenentzat' taldea eratu duteeta dagoeneko 240 kide ditu.Gainera, argazki bat ere ezarridute non bikotea eta alabaMc´donals-eko mahai batengainean lotan ikusten diren.

Giza Garapen Ministerioakbikotea eta alabaren egoeraikustean, hauek hotel baterabidali ditu eta hilean 180 dolarjasoko dituzte.

Barbara eta Dennis Gre-goryri, 2008n, zilarrezkoeztei-bidaian zirelarik, hai-

en argazki-kamera itsasora erorizitzaien; New York etaSouthamptonen artean hainzuzen ere. Momenturarte ka-merarekin ateratako argazkiakbetirako galdu zituztela pentsa-tuko bazuten ere, alabaina,argazkiak berreskuratu dituztearrantzale galiziar bati esker.

Aurtengo urtarrilan, PescaBerbés III ontziak, kamera es-kuratu zuen eta Benito Esté-

vez patroiak, etxera buelta-tzean kameraren memoria on-do zebilela ikusi zuen. Hori delaeta, interneteko foru batean ira-garki bat ezarri zuen.

Denborarekin, Barbara etaDennisek jakin zuten arran-tzale galiziar batzuek haienkamara berreskuratu zutela etaBenito Estévezekin kontaktu-an jarri ziren. Honek argazkiakbidali zizkien eta azkenean,bikoteak JohannesburgotikGaliziara bidaiatu du patroiarieskerrak emateko.

Posta zerbitzu azkarraTelefono zenbakimadarikatua

Ia kultura gehienetan izatenda, superstizioz edo, zoriaedo zoritxarra adierazten

duten zenbakiak. Dena den,Bulgarian sakeleko telefonozenbaki batekin jazotakoa bene-tan ulergaitza gertatzen da. Izanere, bertako poliziak Mobitelenpresako 0888 888 888 zen-bakia bertan behera uztea era-baki du zenbaki honen azkenhiru jabeak modu misteriotsuanhil ondoren. Zenbaki honenlehen jabea Vladimir Grash-nov izan zen. Grashnov 2001anhil zen. Hasiera batean minbi-ziak jota hil zela uste izan bazenere, azkenean pozoinduta hilzela jakin zen.

Zenbakia libre geratu ostean,hau beste bezero bati egokitu

zitzaion. Antza denez, bezerohau, Dimitrov Konstantin,droga kontuetan murgildutaomen zegoen eta Holandaraegindako bidaia batean erahilaizan zen. Poliziak jakin ahal izanzuenez, Konstantinek Holandanerositako droga Bulgariara era-mateko asmoa zuen erahila izanzenean.

Jaberik gabe, Mobitelek bestebezero bati egokitu zion zenbakimadarikatua. Hirugarren jabeaKonstantin Dishliev enpresagizona izan zen, eta aurrekobeste bi jabeak bezala, erahilaizan zen. Bigarren kasuan bezala,erahilketa ikertzerakoan, poliziakjakin ahal izan zuen Dishlievenenpresa ere droga kontuetanmurgilduta zegoela.

Unibertsitatean zinela Getxo-ko Antzerki Eskolako tailerranhasi zinen. Unibertsitateanpiztu al zitzaizun antzerkiarekiko zaletasuna? Lehenagotik ere neurri batean izannintzen antzerkian, udalekuetakotailerretan etab... Hor hasi zennolabait antzerkiarekiko interesa.Behin unibertsitatean, Getxokoeskolako tailerretan sartzeko aukeraizan nuen eta unibertsitatearekinbatera hasi nintzen. Baina antzer-kiarekiko interesa lehenagokoa zen.

Nola gogoratzen dituzu uni-bertsitateko urteak? Garaihorretan kontaktuak lortu alzenituen antzezlan munduansartzea erabakitzeko?Egia esan, nere lehen antzezlanprofesionala unibertsitateko biga-rren-hirugarren ikastaroan izanzen, eta hortik aurrera izan nuenprofesionalak zirenen kontaktualortzeko eta, bereziki, haiekin lanegiteko aukera. Unibertsitateannengoela hasi nintzen lanean.

Antzezleen hastapenak ezomen dira errazak izaten.Nola izan ziren zure lehenurratsak mundu honetan?Unibertsitatea bukatu eta urte-betera antzerkian murgildurik nen-goen erabat, Maskarada taldea-rekin. Urtero antzezlan bat behin-tzat egiten nuen. Lana nahikomodu jarraian nuen. Alde horre-tatik zortea izan nuen lan bat bestebatekin lotu ahal izateko eta tartehorretan ere Unibertsitateko Aldiz-karian ibili nintzen. Behin Maska-radakin hasita lanak bata bestearenatzetik etorri ziren.

Zer nahiago duzu, antzerkian,telebistan ala zinean aritu?Oso gustura nago hiruretan. Arlobakoitzak bere berezitasunak ditubaina oso gustura nabil batan zeinbestean. Azken finean antzeztea dagustukoa dudana. Horregatik, an-tzezlearen inguruan dagoen lanhori guztia gustukoa dut. Desber-dintasunak badaude bai. Antzer-kian, publikoarekiko kontaktua

zuzenagoa da eta zineak lan aldetikgarapen berezia behar du, izan ere,esanahaia duten momentu guztiakbanan banan prestatu behar dira.Antzerkian aktore lana segidan egi-ten da, zinean ez bezala. Telebis-tak, bai bata eta bai bestea uztar-tzen ditu.

Antzeztu dituzun paperetatik,zeinekin geratuko zinateke?Zaila da esatea. Agian hemendikurte batzuen buruan esango nuke,baina momentuz egin ditudanguztiekin gustura ibili naiz eta zailaegiten zait aukeratzea. Lan ematenduten pertsonaiak ditut gustoko.Gauza errazak gustura hartzen dirabaina zailtasun puntu hori eskatzenduten paperak ditut gustuko.Horretarako bilatu behar ere,aktore batentzat paper bat errazaizan daiteke eta beste batentzatpaper bera zaila. Behintzat harata-go joatea nahi izaten dut.

Nola ikusten dituzu euskalantzerki, telebista eta filme

ekoizpenak estatuko ekoizpe-nekin alderatuta?Hemen arlo guztietan oso profe-sional onak ditugu eta hemen eginizaten diren ekoizpenak behintzatoso arrakastatsuak izaten dira baizineman, bai telebistan eta baiantzerkian. Nik uste dut estatuko-ekin alderatuz, oso maila altuadaukagula eta horren seinale jaso-tzen diren sariak eta hemendikkanpo lan egiten duten euskal ak-tore, teknikari eta zuzendariak dira.Hemen dagoen maila pozik egote-ko modukoa da eta kontutanhartzekoa.

Makina bat lanetan partehartu duzu eta lanik ez zaizufalta. Zer egingo zenuke batbatean antzezlan paperikgabe egongo bazina?Ematen badu ere lanik gabe gera-tzen ez naizen horietakoa naizela,egoten dira denboraldiak hainbes-te lana ez dudanetan eta une ho-riek hurrengo lanak prestatzekodira. Zer egingo nukeen antzezlelanik geratuko banintz? Ez dakit.Orain arte bilatu izan dut moduaeta bilatu izan dut bidea antzezlanmunduan atzean ez geratzeko.Produktorarekin eta antzerki taldedesberdinekin hitz egiten... betibilatu izan dut antzezteko modua.

Zure aita futbolaria izan zeneta oraingoan ETB2ko OscarTerolek aurkezten duen Uyyysaioan parte hartzen duzu.Futbolaria izatea nahi izanzenuen?Futbola gustuko dut eta ahal

dudanean nire lagunekin jokatzendut, haiek astero jokatzen baitira.Garai batean hartu beharrekoerabakia izan zen, eta nire kasuanez zen gauzatu nahiz eta nire aitafutbolaria izan.

Uyy telesailaz gain, La Huellaantzezlanan zaude. Etorkizu-nera begira zein proiektu di-tuzu?Momentuz 'La huella' gaztelerazeta 'Arrastoa' euskaraz lanarekingaude eta horrekin lana izangodugu udazkenean. Datorren urteraarte nahikoa lan izango dugu nahizeta antzerkia orain momentu zailanegon krisia dela eta. Krisiak betebetean jo gaitu eta ekoizpenakgero eta gutxiago izango dira.Behintzat arriskatzeko ez da uneegokia. Telebistan badirudi lan batedo beste izango dudala, bainamomentuz ere finkatu gabekogauzak dira. Bada zerbait eta egon-go da zerbait, seguraski udazkene-ra begira.

Aktore izan nahi duten gaz-teei ausartzea gomendatukozenieke ?Lanbide hau bereziki, norberaksentitu behar duen lanbidea da.Beste lanbide batzuetan ikasi etagero lan egiten da edota norberaklanbide bat betetzen du besterik ezduelako edo menderatzen duenarloan sartzen delako. Baina aktoreizateak badu sentitu beharrekokontua eta txikitatik sentitu behar-reko kontua da. Lanbide honetaninor ez dago behartuta eta bokaziopuntu nabarmena du.

6 EKAINA ´10Elkarrizketa

“Gustuko lekuan aldaparik ez” esaera zaharrak ederki deskribatzendu zein den Asier Hormazaren (Getxo, 1970) sentipena antzezlanareninguruan. Bai antzerkian, bai telebistan baita zineman ere ondo mol-datzen den horietakoa da eta hark egindako lan mordoek baieztatzendute. Esaterako, antzerkiko “Érase una vez... o casi”, “Katiuska eta“Mundopolis” lanetan esku hartu du, eta telebistako “Goenkale”,“Pilotari”, “Ander eta Konpainia” eta telecinco kateko “Hermanas”telesailetan parte hartu du. Zineman egindako lanak ez dira ahaztubehar, izan ere, bertan agerraldi garrantzitsuak izan ditu. Hala nola,“Requiem”, “Clara, “Kutsidazu bidea, Ixabel” eta “Eutsi” filmetanparte hartu du

“Hau norberak sentitu behar

duen lanbidea da”

Asier Hormaza, antzezlaria

7EKAINA´10 Agenda

Kontzertuak [ 2010eko Ekaina ]

Eka.11. Maldan Behera + d-tox + Crash Sound Riders.Zalduondoko jaiak. Zalduondo. Eka.11. Suma + Loan + Despeñaperros. Santana 27.

Bilbao. 19:30. Eka.11. Guadalupe Plata + Eureka Hot 4. Azkena. Bilbao.

21:00. Eka.11. Hesian. Gallartako jaiak. 23:00. Eka.11. Najwa Nimri. Kafe Antzokia. Bilbao. 21:30. Eka.11. Malos Ratos. Pub Sentinel. Erandio. 21:00. Eka.11. Tiparrakers. La Robla. Barakaldo. 21:30. Eka.12. Electric Eel Shock. Helldorado. Gasteiz. 22:00. Eka.12. Radioplebe + Marianitoz blai. Elortzibarko

euskararen eguna. Imarkoain. 19:00. Eka.12. Memo. La Unión taberna. Valtierra. 24:00. Eka.12. Motorsex + Goar Cicatriz. Eskurtze parkea. Irala-

Bilbao. Eka.12. SubversiónX + Okerrak. Igorreko jaiak. 22:00. Eka.12. Malos Ratos. Sondikako gaztetxea. 19:00. Eka.12. Bajo Presión + Salbuespunk. Txosna gunea.

Gallartako jaiak. 22:00. Eka.12. Cadenza. Juan Garay Eskola. Bilbao. 18:00. Eka.12. Gatibu + The Riff Truckers + Bertan bera + Hits +

Apurtu Arte + Joxpa. Parking Astra. Gernika. Eka.12. The Killministers. Edaska. Barakaldo. 22:00. Eka.12. Bla. FNAC. Bilbao. 19:00. Eka.12. Untamed Youth + Deke Dickerson & The Modern

Sounds. Kafe Antzokia. Bilbao. Eka.12. Nudozurdo + San León + We are Standard. Surfilm

festival. Gazteszena. Donostia. 22:30. Eka.12. Audience. Olalde. Mungia. 22:00. Eka.12. Oskar No Feeling. Eskurtze parkea. Irala-Bilbao.

22:00. Eka.13. Micah. P. Hinson. Jimmy Jazz. Gasteiz. 20:30. Eka.16. Baltic Sea. FNAC. Bilbao. 19:00. Eka.17. Harlan T.Bobo + Jack Oblivian + John Paul Keith.

Jimmy Jazz. Gasteiz. 20:00. Eka.17. Colin Hare & Honeybus. Cotton Club. Bilbao.

20:00. Eka.18. Sorotanbabies. Leioako Rock lehiaketaren finala.

Leioa. 21:00. Eka.18. El último ke zierre. Gallarta. 23:00. Eka.18. Malos Ratos + Habemus Ratas + Akerbeltz.

Sondikako jaiak. 22:00. Eka.18. Cadenza + Stereal. Ballonti. Portugalete. 20:00. Eka.18. Nasti de Plasti. FNAC. Bilbao. 19:00. Eka.18. Nothink + Jane Doe. Azkena. Bilbao. 20:30. Eka.18. Down by law. Rock Star. Bilbao. 20:30. Eka.19. Garcia plays Kyuss. Santana 27. Bilbao. 20:30. Eka.19. Andoaingo III. Rock Jaialdia: Big Sandy & His Fly

Rite-Boys + Barrence Whitfield eta Petti & The BloodyHotsak + Cocktail Slippers + Sour Jazz & Daniel Rey + DirtyPink Ladies. Andoain. 18:00. Eka.19. Iñaki Bertsolari + Sutura. Atabal taberna. Donostia. Eka.19. Musikaren europar eguna: Aviador Dro + Los

Reyes del KO + Habalina. Indautxu Plaza. Bilbao. 19:00. Eka.19. Sintonics + JTM45. La Kelo Gaztetxea. Santurtzi.

21:00. Eka.20. Recinto 19 + Delitos menores + Srta.Escarlata.

Judizmendiko jaiak. Gasteiz. 20:30. Eka.23. Vendetta. Sondikako jaiak. 23:00. Eka.24. Azkena Rock Festival: Gov't Mule + Airbourne +

The Hold Steady + Kitty, Daisy & Lewis + The Black Lips +The Jim Jones Revue + The Legendary Shack Shakers +Baskery + Bronze. Mendizabala. Gasteiz. 16:00. Eka.25. Azkena Rock Festival: Kiss + Slash + Damned +

Imperial State Electric + The Saints + Teddy Thompson +

Imelda May + El Vez + Dan Baird Homenade Sin + The HotDogs + 77. Mendizabala. Gasteiz. 16:00. Eka.25. Akatu + Kaleginez. Araiako gaztetxea. 23:00. Eka.25. Des-Kontrol. Kabiezeseko jaiak. Santurtzi. 23:00. Eka.25. A pelo y Tu. Abusuko jaiak. Bilbao. Eka.25. Pabernos matao + Lasai + Locomotive +

Salamandras. Edaska Aretoa. Barakaldo. 21:00. Eka.25. Barricada. Sestao. Eka.25. Delito y medio. Aranguren. Eka.25. Piperrak + Kaotiko. Ferial. Muskiz. Eka.26. Azkena Rock Festival: Bob Dylan +

The Hives + Chris Isaak + Bad Religion +Robert Gordon & The Gang TheyCouldn\'t Hang + Terry Adams Rock&Roll Quartet + Toilet Boys + The RussianRoulettes + Maggot Brain + Audience.Mendizabala. Gasteiz. 17:00. Eka.26. Recinto 19. Druida taberna.

Gasteiz. 22:00. Eka.26. A pelo y tu. Bediako jaiak. Eka.26. TDK + Espasmodikos.

Udondoko gaztetxea. Leioa. 20:00. Eka.26. Vindicatio + Talde hard

core. Txosna gunea. Leioa.22:00. Eka.26. La pulqueria.

Sestaoko jaiak. Eka.28. AC/DC. San

Mames. Bilbao. 20:00. Eka.29. Wagon Folk.

FNAC. Bilbao. 19:00. Uzt.03. Reincidentes.

Aranbizkarrako jaiak.Gasteiz. 21:00. Uzt.03. Mousse de

Araña. Tafallako jaiak.20:00. Uzt.07. La Guardia.

Cadena 100. Eibar. Abu.04. Alpha

Blondy. Foru plaza.Gasteiz. 24:00. Abu.04. Gose. Matxete

plaza. Gasteiz. 24:00.

8 EKAINA ´10Erreportajea

Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sail-buruordetzak egindako Euskal Herriko III. Eta IV.Inkesta Soziolinguistikoen arabera, 1991ean, 16 eta

24 urte bitarteko gazteen %25 elebidunak ziren, 1996an%36ean eta 2006ean %57,5. Aipatu %57,5 elebidunhoriez gain, 25 urte azpiko gazteen %24,9 euskara ongiedo oso ongi ulertzeko gai zen.

Hori bai, desberdintasunak agertzen dira lurraldeenarabera, Araban 16 eta 24 urte bitarteko gazteen %42,5baitziren elebidun, Bizkaian %49,2 eta Gipuzkoan%78,7.

Euskararen ezagutza gazteen artean altua izateak ezdu esan nahi hau erabilera bezain altua denik, batik batgaztelaniaren kutsua dela eta. Inkesta Soziolinguistikoberak aditzera ematen du 2006an, 16 eta 24 urtebitarteko gazte elebidunen erdiek baino gehiagokgaztelaniaz euskaraz baino hobeto moldatzen direlaesaten baitzuten (%55,7). Euskaraz hobeto moldatzendirenak soilik %21,6 dira.

Hortaz, Euskadiko Gazteak 2008 txostenak EuskalAutonomia Erkidegoko 15 eta 29 urte bitarteko gazteendatuak ezagutza eta erabilerari dagokionez aztertu dueta baita ere lurralde historikoki eta adinka ere.

Ezagutzaren barnean, gazteek euskara zenbaterainoulertzen duten estatistiken arabera, %11k ez du batereulertzen, %19ak zertxobait ulertzen du eta %63k ongiedo nahiko ongi. Adin taldeei erreparatuta, zenbat etagazteago izan orduan eta portzentaia handiago batekeuskara ulertzen duela azpimarra daiteke. 15 eta 19 urtebitartekoen artean, %6k ez du batere ulertzen, %15kzertxobait eta %74k ongi edo oso ongi.

20 eta 24 urte bitartekoen artean, portzentaiakantzekoa dira, %10, %20 eta %65ko portzentaiak hainzuzen, hurrenez hurren. 25 eta 29 urte bitartekoenarteko ehunekoak berriz, bestelakoak dira. %17k ez dubatere ulertzen, %21k zertxobait ulertzen du eta %50kongi edo nahiko ongi ulertzen du.

Datuak lurraldeka aztertuz gero, ohikoa denez, ikus-garria da Araba eta Gipuzkoak desberdintasun nabariakaurkezten dituztela. Ildo honetan, batere ulertzen ezduen gazte kopurua Araban %20koa da, Bizkaian%14koa eta Gipuzkoan %3koa. Eta alderantziz, ondoedo nahiko ongi ulertzen duen portzentaia %51koa daAraban, %52koa Bizkaian eta %83koa Gipuzkoan.

Ulermenaz gain, txostenak ere gazteek euskaraz zen-bat hitz egin, irakurri eta idatzi egiten duten aditzeraematen du. Lehenengoz, gazteei ea euskaraz mintzatzengai diren itauntzean, %15ek ez duela batere hitz egitenihardetsi du eta ongi edo nahiko ongi hitz egiten duela%56ek erantzun du.

Irakurtzeari dagokionez, %17k ez du jarduera haugauzatzen eta aitzitik, %59k bai. Idaztearen kasuan,erantzunak parekoak dira, hain zuzen, %17k ez dubatere euskaraz idazten eta %58k ongi edo nahiko ongiidazten du. Lurraldeka eta adin taldeka datuak aztertuzgero, arestian ulermenaren atalean gertatzen zena ikusdaiteke. Izan ere, adinean gora eginez gero, gutxiagokhitz egin, irakurri edo idatzi egiten dute eta ArabanGipuzkoan baino askoz gutxiago.

ErabileraEzagutzak nabarmenki egin du gora baina ez horrelaerabilerak, edo hori da, behintzat, txostenak dioena.Gazteriaren %56k euskaraz ongi edo nahiko ongi hitzegiten duela aipatzen duen arren, gaztelaniaren adinaedo gehiago etxean erabili bakarrik %21ek egiten du etalagunekin erabili %25ek.

Hala ere, aintzat hartzekoa da euskaldun guztiek ezdutela familiarte euskaldunik edo haien lagun orok ezdutela euskararen ezagutza eta honek erabileraoztopatzen dute.

Euskararenerabilera gazteen artean

Eusko Jaurlaritzak egindakoEuskadiko Gazteak 2008 txoste-nak, urteen poderioz gazteelebidunen kopurua goruntz doalaondorioztatzen du. Alabaina,badirudi euskararen erabileranhankamotz agertzen dela

Eusko Jaurlaritzaren Kontsumo Zuzendaritzak, kontsumo ardura-tsuaren alorrean herritarrei informazioa eta prestakuntza ematekoxedez, 3 prestakuntza-zerbitzu ditu. Prestakuntza- eta hezkuntza-pro-gramek herritarrak informatu, kontzientziatu eta hezi nahi dituztekontsumitzaile diren aldetik dituzten eskubide eta betebeharrei buruzmodu kritiko, kontziente eta arduratsuan jarduteko produktu eta zer-bitzuak kontsumitzean.

KONTSUMO GELAK, Eusko Jaurlaritzaren KontsumoZuzendaritzaren Prestakuntza Iraunkorraren Zentroak.Ikastetxeetara,elkarteetara eta kontsumitzaile helduei zuzenduak. KONTSUMOA ESKOLETAN, ekimenaren prestakuntza-programak

lehen eta bigarren hezkuntzako zentroetara zuzenduta daude moduibiltarian. KONTSUMOA eta NAGUSIAK ekimenak, berriz, erretiratutako hel-

duei zuzendutako programak ditu.

Kontsumo Gelen helburua Kontsumoko Hezkuntzan herritarrentzakoerreferente izatea dugu. Horretarako, prestakuntza- eta informazio-eskaintza handia eta doakoa du, eta edozein pertsona edo taldeinteresdunek izan dezake eskaintza horretarako sarbidea. KontsumoGelek kontsumoari buruzko prestakuntza-jarduerak egiten, lantzen eta

garatzen ditu, Teknologia Berrien erabileraren esparruan. Prestakuntzaren eta informazioaren bitartez, kontsumitzaileak moduautonomoan molda daitezen, kontsumo-gatazkak prebeni ditzaten,eta beharrezkoa izanez gero, gatazka horiek konpontzeko eskuragarridituzten bideak ezagut ditzaten lortzeko jomuga dute KontsumoGelek. Honen prestakuntza-ekintzak honako 4 ardatz hauen araberagaratzen dira:1.) Ikastetxeetan kontsumitzaileen hezkuntza dinamizatzea.2.) Zenbait kolektibo eta elkarteri erraztasunak ematea,kontsumoarekin zerikusia duten prestakuntza-jarduerak egin ditzaten.3.) Kontsumo-gaiak lantzerakoan teknologia berrien erabilerabultzatzea.4.) Kontsumoari buruzko argitalpenen kontsulta erraztea.

9EKAINA´10 Erreportajea

Etxean, ia beti euskaraz hitz egitenduten gazteen portzentaia %11koa da,euskaraz gaztelaniaz baino gehiago%2, bi hizkuntzetan berdin aritzen dengazte kopurua %8, gaztelaniaz eus-karaz baino gehiago %9, ia guztiagaztelaniaz %27.

Lagunekin zein hizkuntzetan min-tzatzen diren galdetzean, ia beti eus-karaz %9a aritzen da, euskaraz gaztela-niaz baino gehiago %3, bi hizkuntzetanberdin %13, gaztelaniaz euskaraz bainogehiago %11, ia guztia gaztelaniaz%19.

Sexuei erreparatuz, datuak parekoakdirela aipa daiteke, baina emakumeekzertxobait gehiago erabiltzen dute.Etxean mutilen %17 ia beti euskarazaritzen dira eta emakumeen %21.Euskaraz gaztelaniaz baino gehiago ari-tzen diren gizonak %3 dira etaemakumeak %5, bi hizkuntzetan mu-tilen %14 eta nesken %13, gaztelaniazeuskaraz baino gehiago gizonen %16eta emakumeen %14 eta ia beti gaz-telaniaz gizonen %48 eta emakumeen%46.

Eta lagunekin berriz, portzentaiakhonakoak dira: ia beti euskaraz mutilen%14 eta emakumeen %19 euskaraerabiltzen du; euskaraz gaztelaniazbaino gehiago %6 eta %7, bi hiz-kuntzetan berdin %23 eta %22,gaztelaniaz euskaraz baino gehiago%21 eta %18 eta ia beti gaztelaniaz%35 eta %33, hurrenez hurren.

Euskararen sustapenaEuskal administrazioek euskararen

erabilera normalizatzeko lan handiaegiten dute eta era berean, gazteeisustapenaren gainean galdetu zaie.Gazteen ia erdiek (%47) Euskadikoherri-administrazioek euskararen susta-penean orain baino diru gehiago gas-tatu behar dutela dio.

Gutxiago gastatu beharko litzate-keela diotenak ez dira ezta %10eraheltzen. Euskara bultzatzeko ekimenakegiteko, egun aintzina baino diru gehi-ago gastatu beharko litzatekeela ustedutenak gehiago dira Gipuzkoan bizka-ian baino eta Bizkaian Araban baino.Batez ere euskal herritar sentitzendirenek beste era batera sentitzen dire-nak baino neurri handiagoan uste duteeuskaren sustapena areagotu behardela.

EUSKARAREN EZAGUTZA ADINAREN ETA NORBERA BIZI DEN LURRALDEAREN ARABERA

ADIN TALDEAK LURRALDEA

GUZTIRA 15-19 20-24 25-29 ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

Ulertzen duzu...Batere ez 11 6 10 17 20 14 3Hitz batzuk bakarrik 7 5 6 11 7 9 4Zertxobait 19 15 20 21 22 24 9Nahikoa ongi 19 23 19 15 27 21 10Ongi 44 51 46 35 24 31 73Ed/Ee 0 0 0 0 0 0 0Ongi edo nahikoa ongi ulertzen dute 63 74 65 50 51 52 83

Hitz egiten duzu...Batere ez 15 9 14 22 24 20 4Hitz batzuk bakarrik 8 7 8 10 10 10 5Zertxobait 20 15 20 22 22 24 11Nahikoa ongi 15 20 14 13 22 30 70Ongi 41 48 44 32 22 30 70Ed/Ee 0 0 0 0 0 0 0Ongi edo nahikoa ongi ulertzen dute 56 68 58 45 44 47 80

Irakurtzen duzu...Batere ez 17 11 14 25 25 21 5Hitz batzuk bakarrik 7 3 7 10 7 8 4Zertxobait 18 14 18 20 20 21 10Nahikoa ongi 16 22 16 12 24 18 9Ongi 43 50 45 34 24 31 70Ed/Ee 0 0 0 0 0 0 0Ongi edo nahikoa ongi ulertzen dute 59 72 61 46 48 49 79

Idazten duzu...Batere ez 17 11 15 26 28 21 6Hitz batzuk bakarrik 7 3 8 9 7 9 4Zertxobait 18 15 18 20 20 22 9Nahikoa ongi 16 22 15 12 24 17 10Ongi 42 49 44 33 22 31 70Ed/Ee 0 0 0 0 0 0 0Ongi edo nahikoa ongi ulertzen dute 58 71 59 45 46 48 80

2006 eta 2007an, Soziolinguista Klus-terrak haur eta gazte hizkuntza erabi-leraren inguruan bilduma bat egin

zuen eta ondoren, proiektu talde bat eratudu “Gazteen erabilera eragiten duten fakto-reen azterketa” proiektuaren bidez. Haus-narketa honetan, Soziolinguistika Klus-terrarekin batera, Topaguneak eta UrtxintxaEskolak parte hartzen dute hizkuntza erabi-leraren fenomenoaren aurrean hausnartze-ko, erabilera ulertzeko eta azterketa ereduerabilgarria izatea bihurtzeko helburuare-kin. Era berean, ekimena Gipuzkoako Foru

Aldundiaren Gizarte Politikarako Depar-tamentuaren laguntzarekin garatu da.

Horretarako, 12 eta 30 urte bitartekogazteak eta eremu ez formalean dutenhizkuntz erabilera aztertu da. Metodo-logiari dagokionez, adituek gazteen erabil-eran eragiten duten faktoreen gaineangogoeta egin dute eta gazteek honen ingu-ruko hausnarketa saioak.

Gauzak horrela, hortik atera diren ondo-rioak etorkizunean azterketa eredu gisa era-biliko dira gazteei hizkuntza erabileran era-giten dioten faktoreak zehazteko.

Hausnarketa egiterako orduan, mailaindibidualean, maila mikroan edo mailamakroan nola faktore hauek eragiten dutenedota zein mailatan motibazioan, eza-gutzan edo erabileran eragiten duten azter-tu da.

Orain arte aurkeztutako ondorio nagusi-ak besteak beste, gazteen eremu infor-maleko hizkuntza erabilera gizarte fenome-no konplexua dela eta gazteek eta haiekinlanean aritu diren adituek erabileran era-giten duten faktoreak identifikatzean emai-tzak oso antzekoak direla dira.

Erabileran eragiten duten faktoreak

Kontsumo Gelak

VITORIA-GASTEIZ. Adriano VI, 20-1º. 01008.Telf: 945 01 66 00. Fax: 945 01 66 01Email: a-kontsumo.gelak@ej-gv.es

BILBAO. Nicolas Alcorta, 2. 48003. Telf: 94 403 22 20. Fax: 94 403 22 21Email: b-kontsumo.gelak@ej-gv.es

DONOSTIA-SAN SEBASTIÁN. Zarategi ib. 82-84. 20015 .Telf: 943 02 25 90. Fax:943 22 25 92Email: g-kontsumo.gelak@ej-gv.es

Iturria: Euskadiko Gazteak 2008. Eusko Jaurlaritza

10 EKAINA ´10Sexua

Sexua harremanak ezedukitzeko aitzakiak

Estatu Batuetako Medikuntza Unibertsitate eta Eskolak egindako ikerketa batenarabera sexuak buruko mina ken dezake

Sexua praktikatzea atseginez hartzenden jarduera izan arren, ez da betiharreman sexualak edukitzeko gogoa

izaten. Bikotekideren batek sexu harrema-nak izatekoa desioa duenean eta besteakez, tentsioa sor daiteke. Normalean, ema-kumea izaten da desio hori txikiagoa izatenduena, eta ‘buruko min naiz’ bezalako ai-tzakiak klasikoak bihurtu dira. Dena den,gizonezkoen kasuan ere aitzakiak bilatzekokasuak edo momentuak ematen dira. Izanere, EXCUSE txostenaren arabera, haiekere sexu harremanak ez izateko aitzakiakjartzen dituzte.

Testuinguru honetan, askotan bikote-kideari egia esan beharrean aitzakiakjartzen dira eta zalantzarik gabe, aitzakiezagunenetarikoena aipatu buruko minare-na da. Batik bat, aintzina emakumek zirenaitzakia hau jartzen zutenak eta egun, zen-bait gizonek jartzen dutena.

Orain arte aitzakia hau erabiltzea triki-mailu ona izan da baina, hemendik aurrera,aitzakia hau ezartzean kontu handiz ibili

behar da. Izan ere, Estatu BatuetakoMedikuntza Unibertsitate eta Eskolakegindako ikerketa baten arabera sexu har-remanak izateak buruko mina kasu ugari-etan kentzen baitu. Ikertzaileek burukomina dutenek desio sexual maila altuagoakdituztela ikusi dute. Haiek aipatutako besteondorio bat orgasmoa bi aspirinen balio-kidea dela da.

Normalean jartzen ohi diren beste aitza-kietatik aipagarrienetakoa etxean direnseme-alabek zeozer entzun dezaketela da.Psikologoen esanetan, gurasoek ezin dietehaurrei harreman sexualak izaten dituztelaezkutatu. Ez dute ezer ez ikusi behar bainabeste hitzetan azaldu egin behar zaiebikoteak ohean bakarrik ez dela lo egiten.

Gizonek jartzen dituzten aitzakiakArestian aipatu bezala, gizonek ere aitzaki-ak ematen dituzte harremanak sahiestea-rren. Aitzakia nagusienak besteak beste,nekea, antsietatea eta alkohola dira.

EXCUSE txostena egiteko, estatuko

1.050 pertsona elkarrizketatu dira eta hori-etatik erdia neskak eta beste erdia mutilakizan dira. Bertan gizonen %30ek sexu ha-rremanak ez izateko aitzakiak jartzen dituz-tela nabarmendu daiteke. Horietatik %54knekatuta egoteagatik sexu harremanak iza-tea ekiditen ditu, %35k estresatuta egotea-gatik, beste %35a antsietatea izateagatik,%20 alkohola hartu izanagatik eta %10arazo ekonomikoengatik.

Badira beste hainbat aitzakia, hala nola,asko jan izana (%8) edota zale duen futboltaldea galdu izana (%8).

Hala eta guztiz ere, gizonezkoen kasuan,aitzakiak ezartzea beste arazo bat ezku-tatzen du, zutitzearen disfuntzioa alegia.Kasu hauetan, gizonak espezialistara joa-teko aitzakiak jartzen ditu, estresa azpima-rragarrienetarikoa izanik.

Txostenak aurkezten dituen ondorio-etatik, agerikoa da gizonak disfuntzioa due-nean hobe duela medikuarengana jotzeaarazoa tratatzen ez bada okerreruntz joandaitekelako.

Lagun batek edo lankide batek aste-buruan sexua izan zuela adieraztenzuenean, zer da burura etortzen zai-

zuena?Sexologiaren Estatutuko Profesionalen

Elkarteak aurkeztutako Estatu Batuetanegindako ikerketa baten arabera,bakoitzak sexua era batean ulertzen du.Azterketan 18 eta 86 urte bitarteko 204gizon eta 282 emakume parte hartu duteeta adin eta generoaren arabera sexuareninguruko pentsamenduak desberdinakdirela aditzera ematen du.

Adibide gisa, esku hartu dutenenartean, %30ek ahozko sexua ez dela se-xutzat jo behar pentsatzen du. 18 eta 29urte bitarteko gazteen artean, soilik %77kdio ahozko sexua jarduera sexuala dela.Helduen kasuan, emakumeen %67ek etagizonen %50ek ahozko sexua sexutzat jodaitekela diote.

Bestalde, inkestatuen %95entzakosexua izaten da barneratze harreman se-xualak izatean eta %89entzako sexua daeiakulaziorik izan zein ez izan.

Sexuaren inguruko iritzi desberdinakegoteak, elkarte honetako partehartza-ileei gogoeta egitea eragin die. Horrela,haien esanetan, ez badago sexuareninguruko kontzeptu orokorrik, sexu trans-misioko gaixotasunen gaineko infor-mazioak ez direla eraginkorrak izango.

Bide batez, kezkaturik agertzen dirabostetik batek barneratze harreman sexu-alak izan baina eiakulaziorik egon ezdenean sexua ez dutela izan diotelako.Nahiz eta askok pentsatu herrialde gara-tuetan sexu transmisioko gaixotasunakjadanik ez daudenik, hau ez da egia.

Ba al dakiguzer densexua izatea?

11EKAINA´10 Gazteberri

LEGI

ONEE.BB. 104 Min. ZUZENDARIA: Scott Stewart. AKTOREAK:Paul Bettany, Lucas Black, Tyrese Gibson, Adrianne Palicki,Kevin Durand, Jon Tenney, Willa Holland, Kate Walsh.

Kafetegi arrunt bat gizadiaren etorkizuna erabaki-ko duen borroka baten testigu bihurtuko da.Jainkoak gizadiarengan konfidantza galdu eta apo-kalipsia hasiko da.

80 E

GUN

EAN

ESP. ZUZENDARIA: Jon Garaño, José Mari Goenaga. AKTOREAK:tziar Aizpuru, José Ramón Argoitia, Zorion Eguileor, AneGabarain, Patricia López, Mariasun Pagoaga.

Axunen bizitza guztiz aldatuko da gau bateannsenide bat ospitalera eraman dutela esaten dio-tenean. Bertan, bere nerabetasuneko lagunminazen Maiterekin elkartuko da.

ROBI

N HO

OD

EE.BB & BH. 141 Min. ZUZENDARIA: Ridley Scott.AKTOREAK: Russell Crowe, Cate Blanchett, William Hurt, Maxvon Sydow, Mark Strong, Matthew Macfadyen.

Robin Hood ospetsuaren bizitzaren bestelako ikuspe-gi bat aurkezten duen filma dugu. Robin Hoodek,Nottinghameko sherifaren kontra borrokatu du LadyMarionen bihotza lortzeko helburuarekin.

JAUZ

IKA

Jauzika pentsatzen dugu. Oroitzapenetatik datoz-kigun edo oraintxe bertan gurutzatzen zaizkigunsentsazio horiek, izter hark, begi kliska honek,haserre oihu horrek, hotzikara batek…,

GASO

LIND

EGIA

N

1002

. GAU

A

ONTZ

IAK

NOA

ESNEBELTZA

Esne Beltza taldearen bigarren diskoa doinu anitzezjosita dator. Esne Beltza taldean doinu guztiek hitzegiten dute euren izenean, hangotarrak eta hemen-gotarrak. Bere taldearen musika-marmitarenbarruan koloreak, aniztasuna eta oraina daude, giza-ki kaletarren oinarriak musika bihurtuta.

GOIZ

ALDE

SUR

REAL

ISTA

K

KEROBIA

Biolentziaren justifikazioa absurduaren bidera era-matea, amaieraren aurreko barne bakea, empatiagiza harremanaren oinarri, bikaintasuna ekiditea,eraginkorrak ez izateko, ez da ezer pasatzen. Hauekdira Kerobiak, bere ‘Ontziak’ izeneko trilogiarenazkeneko alean proposatzen dituen gogoetak.

SURFING KAOS

2010 hontarako lan berria datorkigu taldeDonostiarraren eskutik. Azken lan hau, "GoizaldeSurrealistak" Brian’s Records-en eskutik datorki-gu. Inoiz baino freskotasun eta heldutasun han-diagoarekin datorkigu Surfin Kaos taldea, psico-delia, R&R, surf eta hard rock ikutu berriekin.

Bix

ente

Ser

rano

Pamiela 2010/04. Salneurria: 17,00€

Yur

re U

gart

e

Xab

ier

Men

digu

ren

Gertatuko zitzaizun noizbait: entzuten duzu esaldi bateta hitzek, laser isil nahiz indartsu baten antzera, zai-nak ireki, zainen barruan sartu, eta odolean txertatutageratzen zaizkizu.

Alberdania- 2010/04. Salneurria: 13,75€

1500an, Veneziako Dogoak bere alaba Chiara Dalma-ziako printzearen semearekin ezkondu nahi du. Horhasten da abentura harrigarri bat, palazioak eta itsa-sontziak ezagutaraziko dizkiguna.

Pamiela– 2010/05. Salneurria: 9,95 €

± 18 presta ezazu zure etorkizuna aldizkariaren eduki guztiak orain

interneten

etorkizuna.eu

13EKAINA´10 Euskara

Patxi Baztarrikak ‘Babel oBarbarie’ izenburua duen lanakaleratu berri du. Bertan, Eus-

ko Jaurlaritzako Hizkuntz Politikakozuzendaria izandakoak eleaniztasu-naren alde egiten du. Bere hitze-tan, aniztasuna, askatasunaren eza-ugarri izateaz gain, aberastasuna-ren seinale ere bada. Uniforme-tasuna, ostera, hegemoniaren on-dorio eta pobreziaren seinaletzatjotzen da.

Liburuan zehar azaltzen denbezala, elkarbizitza armonikoa soi-lik askatasuna ezeztatzen ez dutenideia guztiak onartzen dituen gi-zarte batean eman daiteke. Eraberean, elkarbizitza linguistikoa soi-lik posible izango da bertan direnhizkuntz guztiei erabilerarako oxi-genoa ematen zaien bitartean.Baztarrikak gaztelaniarekin batera

bizi diren bestelako hizkuntzenerabilera aldarrikatzen du, hots,euskara, katalaniera, galiziera...

Hizkuntzen afera zerbait globalada, eta ez zerbai lokala. Horrela,euskararen afera ez da soilikeuskaldunoi dagokigun afera.

Eleaniztasunaren aldekoentsegua

Ak

atsa

k z

uze

ntze

n

Euskal pertsona-izenordainen deklinabidean batasu-na lortzeko, punturik korapilotsuena, forma indar-tuen arazoa alde batera utzirik, ni izenordainaren

noren kasuari dagokiona da. Euskalki guztietako testuzaharretan kasu horren forma ene zen, bizkaieratikzubererara.

XVII. mendearen amaieran nere forma agertzen da,goi-nafarrerazko testu batean, eta hurrengo mendeanurte bertsuetan azaltzen da lapurteraz (1733) etagipuzkeraz (1739). Geroago, baina mende berean, nireforma agertzen da bizkaieraz. Harrez gero, nire eta nerenagusituz doaz Hegoaldean ene forma zaharraren kalte-tan, gaur egun, batez ere, zenbait esapide fosildutan(ene! e.a.) erabiltzen dena. Iparraldean, aldiz, ene, nerebezain erabilia da, ahoz nahiz izkribuz.

Mende honetan, nire aldaeraren aldeko joeranabaria gertatu da Hegoaldean. Joera hori aurreko

belaunaldietan hasi zen nabarmentzen, Azkuek bere“Gipuzkera osotuan” nire forma proposatu zuenezgero, eta erabat normala da Orixegan eta bere belau-naldiko beste hainbat idazle ez bizkaitarrengan.Bestalde, jakina denez, nire-ren aldeko joera horiareagotu da euskara batuan. Orobat, ezin ahaztuzkoada, batasunaren ikuspuntutik, Bizkai aldeko hainbat ida-zlek nire aldaerari dion atxikimendua.

Neri-ri dagokionez, forma berria da, XIX. mendearenerdialdean nere-tik analogiaz sortu zena, eta harrez gerobatez ere gipuzkerazko idazleek (ez, dena dela, guztiek)erabili dutena; niri, aldiz, euskalki guztietan (zubererazizan ezik) agertzen da lehen testuetatik hasita. Kasuhonetan zahartasuna eta hedadura kontuan harturik nirida hobestekoa. Neri-ren arrazoi berberengatik eni for-mak, batez ere zubereraz erabili dena, baztergarria diru-di.

Hauxe da, hortaz, Euskaltzaindiaren erabakia: niizenordainaren noren kasuan nire erabil dadila (eta, jak-ina, niretzat, nirekin), eta orobat ene, maila jasoanbederen; nori kasuan niri erabil dadila.

Ene/Nire, Niri

Eudel, udalen elkarteak etaEusko Jaurlaritzak Gidabaime-na Euskaraz proiektua abian

ezarri dute gidabaimena euskarazateratzeko aukerari indarra ezarriz.Jadanik Gipuzkoako hainbat he-rrialdek ekimena martxan dutebaina ez da horrela izan Bizkaianorain arte.

Gauzak horrela, Bizkaiako ForuAldundiaren laguntzarekin, Arri-gorriagak, Elorriok, Erandiok,Getxok, Mungiak, Ondarruk,Uribe kosta Mankomunitateak etaTxorierri Mankomunitateak ideiapraktikan ezarriko dute. Udal des-berdinek, Foru Aldundiko diru-laguntzekin, ekimena gauzatukodute eta era berean, euskarazkoklaseak emango dituzten auto-eskoletako triptikoak ere dis-einatuko dituzte.

Era berean, 17 eta 23 urte bi-tarteko herrialde hauetako gazteeieskutitz bat bidaliko zaie eki-menaren berri emateko. Teoriaeuskaraz egiten dutenek, kotxe-aren gela praktikoen lehenengoadohainik izango dute eta ez horibakarrik, Europatik interrail bidezbidaiatzeko bidaia baten zozketanbarneratuko dira.

Gidabaimena Euskaraz proiek-tuaren baitan, 21 autoeskola eta27 eskolek esku hartzen dute.Proiektua 2009n izan zituen berelehenengo pausoak Deba GaraikoMankomunitatearen eskutik. On-doren, Buruntzaldean -Andoain,Hernani, Lasarte-Oria, Urnieta etaUsurbil- eta Llodion zehar hedatuzen. Azkenik, arestian aipatutakoBizkaiko herrialdetan eta Azpeitiangauzatuko da.

Gidabaimena ereeuskaraz

14 EKAINA ´10Teknologia Berriak

Botnet: zonbien mehatxua sareanBotnetak egun sarean diren delituen artean sofistika-tuenetarikoak dira. Hauei esker, hackerrek hamaikaordenagailuen kontrola hartzeko aukera dute

Kontrolatutako ordenagailu hauek guz-tiak zombie ezizenarekin ezagutzendira, beste ordenagailu nagusi baten

aginduetara makurtzen baitira. Ordena-gailu nagusi honek hainbat ekintza buruditzake: birusak hedatu, spama sortu... etabeste mota askotako delituak eta iruzurrakburutu.

Sistema honen guztiaren oinarrian botizenarekin ezagutzen den software bataurkitzen da. Software gaizkile honi esker,hacker batek berea ez den ordenagailubaten kontrola eskura dezake. Orokorrean,bot-ak web-robot izenarekin ere ezagutzendira. Hacker batek hainbat ordenagailuenkontrola lortzen duenean, sare antzeko batosatzen du hauekin guztiekin bere helburu-ak lortu ahal izateko. Sare hauek, Botnetizenarekin ezagutzen dira. Beste pertsonabaten aginduak betetzen dituztelako, jendeaskok ordenagailu hauek Zombie ezize-narekin deitzen ditu. Zoritxarrez, gero etaugariagoak dira sistema hau erabiliz bu-rutzen diren delituak.

Hackerraren ahalmen eta asmoaren ara-bera, botnet bat milaka ordenagailuz osa-tuta aurki daiteke. Zenbait kasutan, ehun

mila ordenagailu baino gehiagoz osatutakosareak aurkitu dira. Ordenagailu hauetakojabeek ez dakite bere ordenagailua infekta-turik dagoenik, baina izan badira, zerbaitgaizki dagoela konturatzeko zenbait pista,hala nola, funtzionamendu motela, mezuarraroak...

FuntzionamenduaBot-ak modu desberdinean sar daitezkeordenagailuetan. Ohiko bidea Internet iza-ten da. Bot-ak sarean zehar mugitzen dirainolako defentsarik ez duten ordenagailuenbila. Babesa ez duen ordenagailu bat aurki-tzen dutenean, hau infektatu eta ekintzarenberri ematen diote softwarearen sortzai-leari. Infektatutako ordenagailuaren jabeaez da infekzioaz konturatuko, bot-a izkuta-turik geratuko baita bere sortzailea kon-trakoa esan arte.

Hackerrak besteak beste honako ekin-tzak buru ditzake infektatutako ordena-gailuen bidez: spamak, birusak edo soft-ware espiak bidali; ordenagailuaren jabe-aren informazio pribatua lapurtu (kreditutxartela zenbakia, gakoak...) webguneenkontrola hartu edota iruzurrak egin.

Googlek aditzera eman duenez,udazkenerako Chrome sistemaeragilea prest izango da. Hasiera

batean, ordenagailu eramangarrietarakoizango da eskuragarri baina ondorenbestelako ordenagailuetara ere zabaldu-ko da.

Googlek egun Microsoftek kontrol-pean duen merkatuan lehiatu nahi du,izan ere, munduan diren ordenagailuen%90ak Bill Gatesen konpainian disei-natutako sistema eragilearekin lan egi-ten baitute. Microsofteko sistema era-gilea ez bezala, Chrome kode irekiko sis-tema izango da. Gainera, hasiera bateanpentsa zitekeenaren kontra, ez diraaplikazioak birdiseinatu behar izangoChromerekin erabili ahal izateko.

Chrome OSudazkenerako

PES 2011:Konamiren

apostua

Urtean zehar, munduan hainbatfutbol txapelketa burutzen dira.Uda honetan, txapelketa hauen

guztien erregea burutuko da, hots,Hego-Afrikako munduko futbol txapel-keta. Hauetan guztietan oinarrituta,urtero, bestelako txapelketa birtualaburutzen da. Izan ere, azken urteetanElectronic Arts eta Konami bideo-jokoekoizleen arteko lehia zorrotza ematenari da futbol bideo-jokoen kontrola lor-tzeko. Hasieran Konami garaile bazenere, azken urteetan EAko FIFA bideojoakaurre hartu dio. Hori ikusita, KonamikPESren aldeko apostu garbia egin du.

Pro Evolution Soccer jokoarenmilaka erabiltzaileen iradokizunetanoinarrituta, Konamik PES 2011 jokoagaratu du, beti ere, futbol bideo jokoenartean lehen postua berreskuratzekoasmoz.

Antza denez, PESera jolasteko dina-mika guztiz eraldatu da, eta honek jokoazailagoa egiten badu ere, errealismohandiagoa lortu da. Zentzu horretan,jokalarien mugikortasunean lan handiaegin da.

Erasoak ekiditekofuntsezkoa dagure ordenagailuetanbehar bezalakobabesa izatea

Hackerrak, milakaordenagailuz osatutako sareakkontrolatzeko gaidira

15EKAINA´10 Denbora Pasak

Txisteak

eSaMeSakBilboz Badakit

Obispo bat joan zen herri txiki batera. Joan zen obispoa eta beranduegin zitzaion, eta zelan joango etxera eta zelan joango etxera, etaemakume batek horrela esan zion:- Gure etxean egin ahal duzu lo.Eta senarrak ondotik:- Gure etxean? Baina gure etxean ohe bat baino ez dago! - Berdin dio. Gure etxean egingo du lo, gizon handia da...Afaldu ostean, emaztea, senarra eta obispoa abiatu dira logelarantz. Etagizona lo, edo erdi-lo behintzat albo batean, eta andrea erdian eta obispoabeste aldean. Eta obispoa hasi zaio andreari, esku bat ipini titian eta...- Hau zer da, ba?Eta andrea hasi zaio azalpenak ematen: "Ba hori da titia. Umeak izaten dire-nean esnea emateko emakumeak ditugun organoak". Eta ez dakit zer, etabadakit zer, azalpenak ematen.Eta halako batean jartzen dio eskua tripako zilean, eta- Hori zer da, ba? - Hori da tirrina. Emakumeak haurdun daudenean hortik elikatzen diraumeak... eta ez dakit zer, azalpenak. Eta halako baten jaisten du eskua, eta...-Hau zer da ba?Eta gizonak ondotik:-Hori nire hanka, eta gau guztian ere ez daukat esperantzarik hortikkentzeko.

Emakume bat konfesatzera joan zen, eta esan zian. Formula hala zenlehen. Konfesioan erraiten zen:- Aita benedika nezazu, zeren egin baitut bekatu. - Eta ze pekatu egin duzu? - Hara, gure etxeko morroia... Ezagutzen duzu, Pettan? Ba haren prakakedo galtzak lisatzen ari nintzen. Eta badakizu, galtzak, bi zangoak junta har-tan, bragetan... - O ze hitz larria erran duzun! - Ba hartan ari nintzelarik lisa-burdinarekin, horrela, gogora jin zaizkit ideializun batzuk, likits batzuk... - Bekatu da gauza horietaz pentsatzea. Beraz, beraz, eta penitentzia gisaraeginen dituzu Gure Aita, hamar Agur Maria, eta xerria... Urdea hilberriaduzue etxean... Ba orduan penitentzia gisara... Horrela, kiloko patea egitenduzue, ona, zuek etxean. Kiloko bokal bat ekarriko deitazu, e, bokala patezbeterik, penitentzia. Jainkoak barka dezan! - Ongi da. Ongi da.Joaiten da. Eta handik, biharamonean etortzen da, heldu da, eta paketabokalarekin ematen du patearekin jaun apezari. Jaun apezak paketa irekitzendu, eta ikusten du bokala berinezkoa, kristalezkoa, baina hutsa, eta...-Errazu! Bokal hau hutsa da! -Bai jauna. Gure mutilaren edo morroiaren prakak ere hutsak ziren. Bi autoek elkar jo eta txiki-txiki eginda geratu dira. Gidariak ordea, bata

gizona eta bestea emakumea, onik atera dira istriputik:- Hau sinestezina da -esan du emakumeak autotik atera bezain pronto.

Gure autoak ezertarako ez direla geratu dira eta gu biok ordea onik. Zugizona zara, ni emakumea... Guzti hau Jainkoaren seinale bat da. Berakelkar ezagut dezagun nahi izan du.- Ba bai, ni neroni ere zeharo harrituta nago, eta bat nator zurekin -aukera

alferrik galtzeko inolako asmorik gabe. Jainkoaren nahiak elkartu gaitu -erantzun dio gizonak.- Eta begira -esan dio emakumeak bere autoaren hondarren artean begi-

ratzen ari den bitartean. Hau beste mirari bat da! Autoa guztiz apurtuta, etaerosi berria nuen ardo-botila garesti hau osorik! Jainkoak gure zorte onaospa dezagun nahi du.Gizonak buruarekin baietz esan, botila zabaldu eta tragoxka luze bat emandio, urduritasunez, ia botila erdia hustuz. Orduan botila emakumeari luzatudio, baina honek ezetz:- Baina zuk ez al duzu edan behar edo? -beste tragoxka bat emanez.

Eta emakumeak:- Ez, ez, ez. Ni ertzaintza etorri bitartean, zain egongo naiz.

- Inoiz ez dut aurpegi bat ahazten, bainazurekin salbuespen bat egingo dut.- Nabarmentzen den iltzeak betimailukada bat jasotzen du.- Sasoi lehorrean piragua duengizonaren laguna egin behar duzu(afrikar esaera).

SU

DO

KU

Irabazezazu diska bat

Bete itzazu sudoku honetanutzitako hutsuneak era zuze-nean eta bidali erantzunazure datu pertsonalekin honako helbide honetara: Gazteberri Aldizkaria.Iparragirre kalea 17.1.Esk.48009. Bilbo. Asmatzaile guztien arteanDISKA bat zozketatuko dugu.

Aurreko irabazlea

Beatriz Álvarez(Donostia)

EZET

Z A

SM

AT

U!

KATUAK ETA XAGUAK:Bost katuk, bost minututan, bost xagu harrapatzen badituzte, zenbat katu beharko dira ehun minutu-tan ehun xagu harrapatzeko?

15 SEGUNDUTAN:Asmakizun hau 15 segundutan asmatzekoa da eta kalkulagailuaren laguntzarik gabe. Zein kopuru dahandiagoa 67ren %36 edo 36ren %67?

AMEBAK BIDERKATZEN:Laborategi batean, genetikoki eraldatutako ameba mota bat sortu dute. Ameba mota hau egunerobiderkatu egiten da, hots, lehen egunean ameba bat dugu, bigarrenean bi, hirugarrenean lau...Ameba batekin hasi ondoren, 30 egun pasa ondoren, azalera zehatz bat duen espazio bat betetzekoadina ameba lortzen dugu. Zenbat egun beharko genituzke, ameba bakarrarekin hasi beharrean, biamebekin hasiko bagina azalera bera betetzeko?

KATUAK ETA XAGUAK:Bost.

15 SEGUNDUTAN:Kopuru bera dira.

AMEBAK BIDERKATZEN:29 egun. Bi amebekin hasita egun bat irabazten dugu.

Bidali Bilboren inguruan planteatzen

dizugun galderaren erantzun zuzena

eta irabazi Bilboz Badakit mahai jolasa.

Erantzuna postaz honako helbidera

bidali ahal duzu:

Gazteberri Aldizkaria.

Iparragirre kalea 17. 1. Eskubia. 48009.

Bilbo. edo gazteberri@unionline.info

posta elektronikora

Zenbateko luzera dauka Bilboko itsasadarrak?a.) 14 kilometro.b.) 7 kilometro.d.) 12 kilometro.

Aurreko irabazlea

Erantzun zuzena

Leire Ortega

Nork sortu zuen Athleticeko himnoaren musika?d.) Feliciano Beobide.