2. GAIA 2. GAIA MATERIA: EGOERA FISIKOAMATERIA: EGOERA FISIKOA

GASAKGASAK

MATERIAMATERIA

EGOERA FISIKOAK EGOERA FISIKOAK

http://www.youtube.com/watch?v=Qb75G--wTNc

SOLIDOAKSOLIDOAK

LIKIDOAK LIKIDOAK

GASAKGASAK

PLASMAPLASMA

MATERIAREN EGOERAKMATERIAREN EGOERAKEGOERA SOLIDOAK LIKIDOAK GASAK PLASMA

PROPIETATEAK

FORMAKONSTANTEA

ALDAKORRA

ALDAKORRA

IZUGARRIZKO TENPERATURA DUEN GASA

BOLUMENAKONSTANTEA

KONSTANTEA

ALDAKORRA

HEDATZEN DIRA

EZ(DILATATU)

EZ(DILATATU)

BAI

KONPRIMATZEN DIRA

EZ NEKEZ BAI

ADIBIDEZ IZARRETAKO MATERIAREN EGOERA DA

TEORIA ZINETIKOATEORIA ZINETIKOA

MATERIA MOLEKULAZ OSATUTAMATERIA MOLEKULAZ OSATUTA MOLEKULAK HUTSEAN DAUDE MOLEKULAK HUTSEAN DAUDE

ELKARRENGANDIK BANANDUTAELKARRENGANDIK BANANDUTA MOLEKULAK ETENGABE HIGITZEN ARI MOLEKULAK ETENGABE HIGITZEN ARI

DIRADIRA MOLEKULEN ARTEAN LOTZE INDARRAK MOLEKULEN ARTEAN LOTZE INDARRAK

ETA URRUNTZE INDARRAK DAUDEETA URRUNTZE INDARRAK DAUDE

EGOERAK ETA TEORIA EGOERAK ETA TEORIA ZINETIKOAZINETIKOA

SOLIDOETANSOLIDOETAN

SOLIDOEN BARNE EGITURASOLIDOEN BARNE EGITURA

MOLEKULEN BANAKETA MOLEKULEN BANAKETA – ELKARRENGANDIK GERTU ELKARRENGANDIK GERTU

MOLEKULEN LOTZE INDARRAK MOLEKULEN LOTZE INDARRAK – HANDIAK, MOLEKULAK SENDO LOTUTA HANDIAK, MOLEKULAK SENDO LOTUTA

MOLEKULEN HIGIDURAMOLEKULEN HIGIDURA– BIBRAZIO-HIGIDURA TXIKIA DUTEBIBRAZIO-HIGIDURA TXIKIA DUTE

ONDORIOZONDORIOZ

EGITURA ZURRUNA DUTEEGITURA ZURRUNA DUTE FORMA ETA BOLUMENA KONSTANTEAFORMA ETA BOLUMENA KONSTANTEA EZIN DIRA KONPRIMITUEZIN DIRA KONPRIMITU EZ DIRA HEDATZEN EZ DIRA HEDATZEN

– BIBRAZIOA HANDITZEN DENEAN DILATATUBIBRAZIOA HANDITZEN DENEAN DILATATU

DENTSITATE HANDIAGOA DENTSITATE HANDIAGOA

EGOERAK ETA TEORIA EGOERAK ETA TEORIA ZINETIKOAZINETIKOA

LIKIDOETANLIKIDOETAN

LIKIDOEN BARNE EGITURALIKIDOEN BARNE EGITURA

MOLEKULEN BANAKETA MOLEKULEN BANAKETA – ELKARRENGANDIK HURRUNAGO ELKARRENGANDIK HURRUNAGO

MOLEKULEN LOTZE INDARRAK MOLEKULEN LOTZE INDARRAK – LOTURAK AHULAGOAKLOTURAK AHULAGOAK

MOLEKULEN HIGIDURAMOLEKULEN HIGIDURA– HANDIAGOA, ELKARREN GAINEAN HANDIAGOA, ELKARREN GAINEAN

IRRISTATUIRRISTATU

ONDORIOZONDORIOZ

BOLUMENA KONSTANTEA IZAN ARREN BOLUMENA KONSTANTEA IZAN ARREN EGITURA EZ DA HAIN ZURRUNA, FORMA EGITURA EZ DA HAIN ZURRUNA, FORMA

ALDAKORRAALDAKORRA KONPRIMITU DAITEKE BAINA GUTXIKONPRIMITU DAITEKE BAINA GUTXI SOLIDOAK BAINO GEHIAGO DILATATUSOLIDOAK BAINO GEHIAGO DILATATU DENTSITATEA SOLIDOAK BAINO DENTSITATEA SOLIDOAK BAINO

TXIKIAGOA TXIKIAGOA

EGOERAK ETA TEORIA EGOERAK ETA TEORIA ZINETIKOAZINETIKOA

GASETANGASETAN

GASEN BARNE EGITURAGASEN BARNE EGITURA

MOLEKULEN BANAKETA MOLEKULEN BANAKETA – MOLEKULAK BAKARTUTA DAUDE MOLEKULAK BAKARTUTA DAUDE

MOLEKULEN LOTZE INDARRAK MOLEKULEN LOTZE INDARRAK – OSO TXIKIAK, IA EZ DUTE OSO TXIKIAK, IA EZ DUTE

MOLEKULEN HIGIDURAMOLEKULEN HIGIDURA– DENIK ETA HANDIENA DENIK ETA HANDIENA

ONDORIOZONDORIOZ

FORMA ETA BOLUMENA ALDAKORRAFORMA ETA BOLUMENA ALDAKORRA HEDATZEN DIRA, ONTZIAREN BOLUMEN HEDATZEN DIRA, ONTZIAREN BOLUMEN

OSOA HARTZEKO JOERAOSOA HARTZEKO JOERA ERRAZ KONPRIMITU DAITEZKE ERRAZ KONPRIMITU DAITEZKE

DENTSITATE TXIKIENA DUTE DENTSITATE TXIKIENA DUTE

LABURPENALABURPENA

GASEN EZAUGARRIAKGASEN EZAUGARRIAK GASEN KANTITATEA ZEHARKA GASEN KANTITATEA ZEHARKA

NEURTZEN DANEURTZEN DA

– BOLUMENA -------- L / mBOLUMENA -------- L / m33 (NS) (NS) – PRESIOA -------- PASCAL (Pa) (NS) / mm Hg PRESIOA -------- PASCAL (Pa) (NS) / mm Hg

(Hg= merkurioa) (Hg= merkurioa) – TENPERATURA ----- ºC / K (NS) TENPERATURA ----- ºC / K (NS)

GOGORATU!GOGORATU!

T(K) = T (ºc) + 273T(K) = T (ºc) + 273

PRESIO ATMOSFERIKOAPRESIO ATMOSFERIKOA

TORRICELI-K NEURTU ZUEN TORRICELI-K NEURTU ZUEN – ATMOSFERAK ITSAS MAILAN ERAGITEN ATMOSFERAK ITSAS MAILAN ERAGITEN

DUEN PRESIOADUEN PRESIOA– LORTUTAKO KANTITATEARI LORTUTAKO KANTITATEARI

ATMOSFERAATMOSFERA (atm) DEITU ZION (atm) DEITU ZION

JAKIN EZAZU ! JAKIN EZAZU !

1 atm = 760 mm Hg = 101.325 Pa1 atm = 760 mm Hg = 101.325 Pa

TEORIA ZINETIKOA GASEI TEORIA ZINETIKOA GASEI APLIKATUTAAPLIKATUTA

MOLEKULAK OSO BEREIZITA ETA MOLEKULAK OSO BEREIZITA ETA ETENGABE HIGITUETENGABE HIGITU

MOLEKULEK ONTZIEN BOLUMEN MOLEKULEK ONTZIEN BOLUMEN GUZTIA HARTZEN DUTE (HEDATZEKO GUZTIA HARTZEN DUTE (HEDATZEKO JOERA)JOERA)

MOLEKULEK ONTZIEN HORMAK JO…. MOLEKULEK ONTZIEN HORMAK JO…. TALKEK HORMETAN TALKEK HORMETAN PRESIOAPRESIOA ERAGITEN DUTEERAGITEN DUTE

TENPERATURAK HIGIDURAREN TENPERATURAK HIGIDURAREN ABIADURAN ERAGINA DU ABIADURAN ERAGINA DU

ZERO ABSOLUTUAZERO ABSOLUTUA

TENPERATURA HANDIA BADA…TENPERATURA HANDIA BADA…

MOLEKULEN HIGIDURA MOLEKULEN HIGIDURA

HANDIA DEN SEINALEHANDIA DEN SEINALE

ZENBAT ETA ARINAGO ZENBAT ETA ARINAGO HIGITU ORDUAN ETA HIGITU ORDUAN ETA TENPERATURA TENPERATURA ALTUAGOAALTUAGOA

TENPERATURA JAISTEN BADA…TENPERATURA JAISTEN BADA…

MOLEKULEN MOLEKULEN ABIADURA ABIADURA MOTELAGOA DEN MOTELAGOA DEN SEINALESEINALE

UNE BATEAN UNE BATEAN HIGITZEARI UTZIKO HIGITZEARI UTZIKO DIOTE!DIOTE!

ORDUAN ORDUAN TENPERATURA EZIN TENPERATURA EZIN GEHIAGO JAITSI …GEHIAGO JAITSI …

ZERO ABSOLUTUA!ZERO ABSOLUTUA!

GASEN MOLEKULEK GASEN MOLEKULEK HIGITZEARI UZTEN HIGITZEARI UZTEN

DIOTENEAN DIOTENEAN

- 273,15 ºC- 273,15 ºC

EGOERA-ALDAKETAEGOERA-ALDAKETA

FENOMENO FENOMENO FISIKOAKFISIKOAK DIRA DIRA

MATERIAREN MATERIAREN IZAERAIZAERA EZ DA EZ DA ALDATZENALDATZEN

EGOERA BAIZIKEGOERA BAIZIK

solidoa

likidoa

gasa

MOLEKULEN HIGIDURA ETA MOLEKULEN HIGIDURA ETA EGOERA ALDAKETAKEGOERA ALDAKETAK

GAS – EGOERATIK SOLIDO- GAS – EGOERATIK SOLIDO- EGOERARA PASATZEAK…EGOERARA PASATZEAK…

MOLEKULEK ENERGIA MOLEKULEK ENERGIA GALDU …GALDU …

HIGIDURAREN HIGIDURAREN ABIADURA JAITSI…ABIADURA JAITSI…

TENPERATURA TENPERATURA GALDU! GALDU!

((LIKIDOTZEA edo KONDENTSAZIOA, LIKIDOTZEA edo KONDENTSAZIOA, SOLIDOTZEA, ALDERANTZIZKO SOLIDOTZEA, ALDERANTZIZKO SUBLIMAZIOA) SUBLIMAZIOA)

SOLIDO EGOERATIK GAS SOLIDO EGOERATIK GAS EGOERARAEGOERARA

MOLEKULEK ENERGIA MOLEKULEK ENERGIA IRABAZI IRABAZI

HIGIDURAREN HIGIDURAREN ABIADURA IGOABIADURA IGO

TENPERATURA TENPERATURA IRABAZI!IRABAZI!

((URTZEA, BAPORIZAZIOA, URTZEA, BAPORIZAZIOA, SUBLIMAZIOA)SUBLIMAZIOA)

URTZE ETA IRAKITE PUNTUAURTZE ETA IRAKITE PUNTUA

URTZE-PUNTUA:URTZE-PUNTUA:– SOLIDOAREN MASA SOLIDOAREN MASA

GUZTIAGUZTIA SOLIDO SOLIDO EGOERATIK LIKIDO EGOERATIK LIKIDO EGOERARA EGOERARA IGAROTZEKO BEHAR IGAROTZEKO BEHAR DEN … DEN …

TENPERATURATENPERATURA

URTZE URTZE TENPERATURATENPERATURA

IRAKITE-PUNTUAIRAKITE-PUNTUA– LIKIDOAREN MASA LIKIDOAREN MASA

GUZTIA GUZTIA LIKIDO-LIKIDO-EGOERATIK GAS-EGOERATIK GAS-EGOERARA EGOERARA IGAROTZEKO BEHAR IGAROTZEKO BEHAR DEN …DEN …

TENPERATURATENPERATURA

IRAKITE IRAKITE TENPERATURATENPERATURA

SOLIDOTZE/KONDENTSAZIO PUNTUAK

SOLIDOTZE PUNTUA (LIKIDOTIK SOLIDORA) KONDENTSAZIO PUNTUA (GASETIK

LIKIDORA)

1. URTZE ETA SOLIDOTZE PUNTUA TENPERATURA BERDINEAN GERTATZEN DIRA.

2. IRAKITE ETA KONDENTSAZIO PUNTUA TENPERATURA BERDINEAN GERTATZEN DIRA

TEORIA ZINETIKOA ETA EGOERA TEORIA ZINETIKOA ETA EGOERA ALDAKETAK ALDAKETAK

EGOERA ALDAKETAN TENPERATURA EZ DA ALDATZEN ENERGIA GUZTIA PARTIKULEN LOTZEN DUTEN INDARRAK GAINDITZEKO ERABILTZEN DIRA

36. ORRIKOA IKASI

EGOERA ALDAKETA HAINBAT BALDINTZETAN

PRESIO ATMOSFERIKOAK IZOZTE PUNTUAREN TENPERATURA ALDA DEZAKE

LURRUNTZEA (LIKIDOAREN AZALEAN GERTATU EDOZEIN TENPERATURAN, )

IRAKITEA (LIKIDO MASA GUZTIAN GERTATU, IRAKITE TENPERATURAN SOILIK)

GASEN LEGEAK

BOYLE-MARIOTTET= FINKOABOLUMENA IGOTZEAN / PRESIOA JAITSIBOLUMENA JAISTEAN / PRESIOA IGO

http://www.youtube.com/watch?v=K7Z6RLq6fA4&NR=1&feature=fvwp

http://www.youtube.com/watch?v=8lZSmitY5Nk&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=QldLPbf7k8U&NR=1&feature=fvwp

GASEN LEGEAK

GAY-LUSSACV= FINKOA

TENPERATURA IGOTZEAN / PRESIOA IGOTENPERATURA JAISTEAN / PRESIOA JAITSI

http://www.youtube.com/watch?v=D0jASeI8qmU&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=VNU6YpKmLtM&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=ifEqJhnzELY&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=wODW_9MRHWk&feature=related

GASEN LEGEAK

CHARLES

P= FINKOA

TENPERATURA IGOTZEAN / BOLUMENA IGO

TENPERATURA JAISTEAN / BOLUMENA JAITSI

http://www.youtube.com/watch?v=4kr1UROrE3U&feature=fvw

http://www.youtube.com/watch?v=lCE4OJ31JbQ&NR=1