139. zenbakia (2014ko ekaina)

artzape139. zenbakia - 2014ko ekaina

gE

TA

RIA

RR

ON

TO

PA

gU

NE

A

DANEL OLANO] ESKUBIDE SOZIALEN KARTA

NEgUKO SURfLARIA SARIA]

Indiatik Thailandiara

artzape139. zenbakia

2014ko

ekaina

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Izaskun Urbieta [maketazioa]

Monika Uzkiza [lan taldea] Aritz Iribar, Eider Iribar, Izaro Uzin, Izaskun Larrañaga, Nerea Kamio,

Josune Urresti, Jon Ander de la Hoz , Iker Alberdi, Alain Inza, Unai Mateos, Haritz Esteban,

Amaia Iribar, Amets Etxabe, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika, Getaiko Gaztetxea,

Iturzaeta herri eskola, Elan-Euskadi GKE, Markos Aizpurua, Andres Alberdi eta David Zapirain.

[kolaboratzaileak] Cesar Blanco eta Amaia Irazabal.

[argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1170 ale

[lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak eta Foru Aldundiak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2014ko ekaina artzape-3

]3/Aurkibidea

]4/gutunak

]5/Txapakalezka - Artzapetik begira

]6 -7/Zer berri - Bi hitzetan

]8-11/Erreportajea: Asiara bidaia

]12-13/Argazki-txokoa: Eskola amaierako jaia

]14-15/Elkarrizketa: Danel Olano

]16/ Harritarten txutxupeka

]17/gaglo gaztelekua

]18/Historiaren katebegiak

]19/Herriko toponimia - Literatur txokoa

]20/Iritzia

]21/Elan- Euskadi

]22/Agenda - farmaziko guardiak

]23/Hari tartian - Zorion agurrak - Telefono interesgarriak

] bertsotan / Getaiko Bertso eskolaUdaren eguna argi (bis) Ai!!

ta galernarekin adi,

herrian ta izan oi dut nik

atzerritar bi aurpegi (bis) Ai!!

ta galernarekin adi!!

Doinua: Abadinon Sanblasetan.

]5/

]19

/

]12-13/

]14-15/

ehenik eta behin, Getariako EH Bildutik getariar denokzoriondu nahi zaituztegu, eta era berean, gure eskerrik beroe-nak adierazi, beste behin jaso dugun babes itzelagatik.

Izan ere, Getarian oraingoan ere lehen indarra izan da EHbildu, 525 botorekin. Eta honek poz izugarria ematen digu.

Gure herriaz harago, Gipuzkoan ere lehen indarra izan gara,baita Araban ere, ezusteko atsegina emanez. Nafarroan biga-rren indarra izan gara, oso emaitza positiboak lortuz, baita Biz-kaian ere. Eta horri guztiari esker, Hego Euskal Herrikozerrenda bozkatuena izan gara, 220.126 botorekin.

Ondorioz, ordezkari bat lortu dugu Europarako, eta hau osogarrantzitsua da aurrera begira... Europan ahotsa izango dugu-lako, Josu Juaristi ezkertiar politikak, gatazkaren konponbideaeta Euskal Herriaren erabakitzeko eskubidea Europara erama-tera baitoa.

Estatu mailako emaitzei dagokionez, positiboki baloratzendugu, bipartidismoaren gainbehera eta ezkerreko hainbat tal-deren emaitza ona (Podemos...). Eta Katalunian, Eskozian zeinFlandrian independentistek eta erabakitze eskubidearen alde-koek lortutako emaitzak ere historikoak direla argi dago. Euro-pan horiek guztiekin elkarlanean jarraituko dugu, herrioneskubideen defentsan.

Amaitzeko dei egiten dizuegu getariar guztioi hemendikaurrera ere orain arte bezala bilduta jarraitu dezagun, elkarla-nean herria eraikiz... Bilduta dagigun Euskal Herria!"

Getariako EH Bildu.

] gutunak

L

4- artzape @topagunea.com

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbidera bidalizure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitzizan beharko ditu eta luzeagoak direnak moztekoeskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testuiraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gainhartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erant-zukizunik.

EH Bilduren hauteskundeen balorazioa

orionak Getaria! ZORIONAK GUZTI-GUZTIEI!!400 baietz! Erronka hori jarri genuen mahai gainean, eta ederkibete ere! 7 autobus, eta hainbat kotxe.... gure 47. kate begiaosatu genuen Iruñea eta Durango artean, eta Gure Esku-bidea-ren aldeko giza katea osatzea lortu degu, belaunaldi desberdi-neko eta sentsibilitate askotako eskuak elkarri helduta.

Eta zer sentitu degu? Lehen irakaspena: herritarrak garela eta

Z

Gure esku bidea

elkarrekin gauzak egiteko gai gerala. Ez bakarrik egin, baiziketa gure artean antolatzen badakigula. Ikaragarri ondo antolatugainera!! Benetako ahalegin kolektiboan parte hartu degula sentitu degudenok, zuzenean lanean ibili ginenok eta baita inguruan izangenitunak. Gure desberdintasunen gainetik, elkarrekin gauzakegiteko prestutasuna badegula erakutsi degu. Herritar zoriontsuez osatutako herri librea eraiki nahi degula eta gai gerala.Erabakitzeko eskubidea eta demokrazia gauza serioak izandaere, ikasi degu etorkizun zoriontsua eraikitzeko, zoriontsu egi-ten gaituzten ekimenez eraiki behar degula bidea. Benetanargazki polita ekainaren 8koa!!!

ETA GAURTIK AURRERA anbizio handiz jokatzeko garaiadator, “Ezina ekinez egina” leloak dioen bezela. 400 getariar osohasiera ona da, baina ez da nahikoa dauzkagun erronkei aurreegiteko. Konponbideak bilatzeko borondatean eraiki dezagunbidea. Umorea eta adiskidetasuna izan daitezela gure artekodesadostasunak gozotzeko eta bideratzeko tresnak.

Euskal herritarron arteko konplizitateak eraikitze aldera, ezdiezaiogun inori eskatu eman ezin edo emateko prest ez dago-ena. Bila dezagun bakoitzak borondatez eman nahi duen hori,eta bil ditzagun osagai guztiak aurrera egiteko, ezintasunetankateatu gabe. Orain posible ikusten ez dena akaso, bihar errazaizango baita eskaintzea eta ematea. Ondo ikasi degu hau azkenhilebeteotan.

Euskal Herriak ekainaren 8an lortu du Europan martxan dabi-len trenera igotzea, libre izan nahi duten herrien trenera alegia.Hurrengo geltokiak irailaren 18an Eskozian, eta azaroaren 9anKatalunian izango dira.

Gure erronka, “Eskubidea” aldarrikatzetik gauzatzera pasatzeko bidea egitea da. Getariar asko izan ginen ekainaren 8an,baina bide honetan guztiok gara beharrezko. Zalantzak izandituen asko elkartu dira, eta beste asko elkartzeko lana egingodegula hitz ematen degu.

Getariako Gure Esku Dago lan taldean aritu garenon partetik,ZORIONAK BENETAN GUZTIOI. Ate handi eta eder batzabaltze lanetan gabiltza. Ongi etorriak abentura honetarahurreratzeko prest zaudeten guztiok.

Getariako Gure Esku Dago taldea..


artzapetik begiratxapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

Etengabe berritzea ezinbestekoa delaesan ohi denez, atal berri batekin gatoz-kizue oraingoan: Gure omenaldiTXoa.Bertan, hain ezagunak ez izan arren,euren bizitza eta jarrerak medio gure irit-ziz omenalditxoa merezi duten pertso-naiei buruz ariko gara. Eta hasteko, sas-kibaloi pistetan, baina bereziki handikkanpo erraldoi bat zen Manute Bol-enistorio hunkigarria dakarkizuegu:

1) Manute Bol: Erraldoia, zentzu guztietan…

1962an jaio zen Sudan hegoaldean.Dinka tribuko kidea, bertako burua iza-tea zegokion, baina lehengusu bati eskersaskibaloia ezagutu zuen, eta Manuteren2,31 metroko luzera baliatzea erabakizuten…

Hala, ur korronte eta argindarrik gabe,Afrikako herrixka batean bizitzetik,AEB-tara joan zen, saskibaloian jokatzeko ilusioz… Mundu berri eta guztizbestelako batera! Ez zekien ez idazten, ezirakurtzen, ingelesa ez zuen menperat-zen… Argalegia zegoela esaten ziotenarren (2,31 metro luze / 80 kg), gogorsaiatzeari esker, NBA-ra jauzia egitealortu zuen. 1985ean debutatu zuen Was-hington Bullets taldean, eta geroago Gol-den State Warriors, Philadelphia 76erseta Miami Heat-en ere aritu zen.NBA-n jokatzen zuen lehen afrikarraizan zen (eta duela urte gutxi arte baka-rra), eta jokalari altuena ere bai.

NBA-ren urrezko urteetan aritzea suer-tatu zitzaion, Jordan, Magic Johnson,Larry Bird, Kareem Abdul-Jabbar etakonpainiarekin. Eta lehen unetik tapoiakjartzen espezialista gisa nabarmenduzen… guztira 2.000 tapoi baino gehiagojarriz! Gogoangarria da jokaldi berean,10 segundotan 4 tapoi jarri zituenekoa…Hirukoak sartzen ere abilezia eskuratuzuen. 1995ean erretiratu zen, artritis-akeragindako arazo fisikoak tarteko.

Saskibaloi jokalariagatik baino, berepertsona izateagatik ekarri dugu gureatalera. Izan ere, Sudanen 1983tik2005era gerra latza bizi izan zuten: Ipa-rraldeko gobernuak hegoaldearen aurkagogor jo zuen, 2 milioi zibil erailez, 4milioi desplazatu… Erasoen ondorioz,milaka haurrek, dena galduta, korrikaihes egin behar izan zuten. 5 hilabeterenostean, 30.000 haur Etiopiara iritsiziren… Manutek, AEB-tan egon arren,

horren aurrean zerbait egin behar zuelasentitu eta Etiopiara iritsitako haurhoriek bisitatu eta janari ugari bidalizien. Eta horri esker lortu zuten hain-beste haurrek bizirautea…

Saskibaloitik erretiratutakoan, luxuartean lasai bizitzeko aukera izan arren,bere herriaren egoeraz kezkatuta, kon-ponbide eta bakearen bila inplikatu zen,saskibaloian irabazitako dirutza ia denabere herriari laguntzeko bideratuz: “Nioso ondo bizi naiz, baina Sudanen milakapertsona erailak dira egunero, eta zerbait eginbehar da.”

Gorrotoari ere partida irabazi zion: 250senide galdu arren gerran, elkarbizitzabultzatu zuen, barkatzeko eta aurreraegiteko beharra azpimarratuz… Berexedea umeentzat eskolak eraikitzea bila-katu zen… baina ez soilik Sudan hegoal-dean, Sudan osoan baizik.

2005ean gerra amaitu, eta bake akordioasinatu zen. Bertan, 2011n Hego Sudanenindependentziari buruzko erreferen-duma egitea onartzen zen. Manute,kotxe istripu baten ondorioz osasunezongi ez egon arren, Sudanera joan zenberriz, han egon behar zuela sentituta.Han osasunak okerrera egin zion, ordea,eta 2010ean hil zen, 47 urte zituela.

2011ko urtarrilaren 9an erreferendumaospatu zen Hego Sudanen, eta %99akindependentziaren alde bozkatu zuen.Munduak herrialde berri bat zuen: HegoSudan. Manutek ezin izan zuen une ederhura bizi, baina bere ahaleginaren fruituere izan zen lortutako guztia. Mila eskerereduagatik, eta bejondeiala Manute!

Cesar Blanco

Irudikatzen dut Kutxa-Bank halakobatek goizero nire kontuan 86.400 €sartzen dizkidala. Eta gauero, berriz,kontua hustu, alegia, gastatu ez dudanakendu.

Gutako bakoitzak halako banku etxe batdu: “BIZITZA” du izena, eta “Denbora”da erabiltzen duen txanponak.

Egunero 86.400 segundo sartzen dizkitkontuan. Eta gauero erabili ez dudansegundo guztiak kentzen dizkit.Banku honek ez du biharko saldorikpasatzen eta ez du onartzen diru-igorpe-nik.

Ezin da inori pasa eta ez dago biharkokontura ezer kargatzerik. Egunez egunbizi behar dut eguneko sarrerarekin.Denborak aurrera darrai.

Erabili dezaket ala besterik gabe utzipasatzen, hori ere erabilera mota bat da.

Erabilpenaren bitartez inbertsioak egite-rik daukat: zoriontasunean, osasunean.Baita ere liskarretan, saminetan…

Urte betearen balioa ulertzeko, galdetubehar zaio ikasturtea galdu duen uni-bertsitarioari.Hilabetearen balioa ulertzeko, galdetubehar ume goiztiarra izan duen amari.Aste betearen balioa ulertzeko astekaribaten zuzendariari.Ordu betearen balioa ulertzeko espet-xeko bisita gelan elkartzera doazen mai-taleei.Minutu baten balioa ulertzeko trenagaldu berria denari.Segundo baten balioa ulertzeko istripu-tik ozta-ozta eskapada egin duenari.

Une bakoitza altxorra da. Merezi duenazbizi nahi dut. Denborak norabide baka-rra du. “Iragana” itzuliko ez den joan-dako bat,

“Etorkizuna” auskalo bat,“Oraina” oparia. Hiruetatik bizitzakematen didan bakarra da, erabili deza-kedan bakarra.

ORAIN ORAINGOAK, GERO GEROKOAK

gure omenaldiTXoa

Denbora

Ekaina hasieratik martxan da Balentziaga

eta Erruera kalea lotzen dituen igogailua

Alde zaharraren eta berriaren arteko lotu-

rak indartzea izan da helburua

Ekainaren 4an zabaldu zen Balentziaga etaErruera kaleak lotzen dituen igogailua.Guztira, 734.750 € kostatu da inbertsioa,baina Udalak 329.199 €-ko diru-laguntzaklortu ditu Eusko Jaurlaritzatik, eta ondo-rioz kostu erreala 405.551 €-koa izan daazkenean. Hemendik aurrera, berriz, urtero3.000 €-ko mantenu kostua izango du.Igogailuak irisgarritasun baldintza guztiakbetetzen ditu, eta Udalaren esanetan, bene-tan beharra duten pertsonentzat egokienada, eta gorako zein beherako norabideanmugitzeko aukera ematen du. Gainera,bereziki, Potzuaga, Kanpaia, Magallaneseta Sahatsaga-Goiko biztanleen eta HerriEskolako erabiltzaileen komunikazioakerraztu nahi izan dituzte.

Marxan da igogailua


] getarian zer berri?

Jose Luis Eizmendi eta

Jose Manuel gorostiaga

txapeldunak

Ekainaren 6an jokatu zen Artzaperen aldeko Getariako XI. Mus Txapelketa. Guz-tira, 28 bikotek eman zuten izena, eta irabazleak Jose Luis Eizmendi eta JoseManuel Gorostiaga izan ziren. Bigarrenak, Joxe Campos eta Iñaki Iraola eta hiru-garrenak aldiz, Zuhaitz Alberdi eta Karlos Lukas izan ziren. Guztira zortzi saribanatu ziren, eta beraz, hurrengo bost bikote hauek ere saria izan zuten: FaustinoMiralles eta Xabier Alberdi, Axel Campos eta Mikel Larrañaga, Paco Etxeberria etaValentin Eizagirre, Jose Ignacio Gartzia eta Manu Irigoien, eta azkenik, Ramon etaIñaki.

Hemendik eskerrak eman nahi dizkiegu parte hartu zuten guztiei, eta nola ez,sariak eman zituzten Giroa, Taxko, Mahasti, Harralde, Getaka, Amona Maria,Getariako Txakolina, Agerre Berri baserria eta Udalari.

Ekainaren 14an Eskoriatzan ospatuzen Euskadiko Kenpo txapelketanbikain aritu ziren Mikel Lorenzo etaJudith Lazkano herritarrak. Mikelenkasuan, ezaguna da kirol honetanduen maila, eta beste behin, txapel-keta honetan berretsi egin du. 75kilo azpiko puntuko borroka etaborroka jarraituko modalitateetangaraile atera da, gerriko beltzekomailan.Judith Lazkano berriz, 16 urterekin,eta soilik urtebeteko esperientziare-kin, kirol honetan ederki moldatzendela erakutsi du. Txapelketa hone-tan, defentsa tekniketako eta pun-tuko borroka modalitateko irabazleaatera da.

Neguko

surflaria sariaGipuzkoako Surf Federazioak aur-tengo neguan NEGUA SARIA anto-latu zuen.

Ekainak 7an sari banaketa izan zenDonostiako Antzoki Zaharrean,SURFILM FESTIBAL 2014-ko zine-maldian. Iosuk Iribar getariarrakNEGUKO SURFLARIA saria irabazizuen, Iruneko Iker Muñoz-ekin ber-dinduta. Zorionak Iosu!!

Kenpo

Euskadiko

Txapelketa

Eskolako Agenda 21

Iturzaeta Herri Eskola “EskolakoAgenda 21eko” proiektuan murgildutadago. 2013-2014 ikasturtean landu duten gaiaELIKADURA izan da. Ikasleek herrikodiagnostikoa burutu dute, eta hobetubeharreko puntuak identifikatu etahoriek bideratzeko proposamenak aur-keztu dituzte. Horretarako, ikasgeletanzein herriko kaleetan ariketa ezberdinaklandu dituzte.Maiatzaren 23an, Udal Batzar Aretoan,ikasleek landutakoa udalari aurkeztueta zenbait proposamen planteatu ziz-kioten .

Plazaratutako proposamenak, besteakbeste, honakoak izan dira: Ostiralerokoazokan herriko baserritarrei gune bere-zia eskaintzea, bertako produktuak saltzeko; jatetxe eta tabernetan bilketa bere-zia egiteko ontzi egokiak, batez ere orga-nikoarekin usain txarrik ez izateko; uda-lak onurak ematea herriko dendarieiproduktu ekologikoak eta bertakoak iza-teko; kaia barruan lixiba eta produktukimikoak ez erabiltzea; mahastietan sul-fatoen erabilera kontrolatzea; bertakoproduktuak sukaldatzeko errezetakherriko sukaldariei eskatu.Ikasleek, baita ere, konpromiso batzukere hartu zituzten: bertako produktuakeguneroko janari-multzoan sartzea; itsa-soko kutsaduran eraginik ez izateko,bainatzerakoan arreta jartzea eta ekidi-tea; zuhaitzak eta animaliak errespetatzea, lorategietako eta mendietako eko-sisteman kalterik ez egiteko; jolasgaraiko hamaiketakoak osasuntsu etajasangarriak izan daitezela.Alkateak erantzun zien aurkezturikoproposamenei, eta hauetako zenbaitkontuan hartuko direla azaldu zien.Bilkura amaitu zenean hamaiketakoederra dastatu ahal izan zuten bertanizan ziren guztiok.

Informazioa gehiago:Tel. 943 896024

[email protected]

] bi hitzetan


Eskubide Sozialen Karta

getarian

Eskubide Sozialen Kartak, iazko maiatzean izan zuen hasiera, Euskal Herrian eginzen azken greba orokorraren harira. Murrizketa eta erreforma ezberdinei erantzu-teaz gain, herritarrok protagonista zuzenak ginen dinamika eraikitzaile bat jartzeaproposatu zuten Euskal Herriko gehiengo sindikalak eta hamarnaka eragile sozia-lek: Eskubide Sozialen Karta sortzea. Ordutik hona herrietan lan-taldeak antolatu,gai sozialen inguruko eztabaidak burutu eta karta onartu bitartean ekimenak egindira. Gure herrian, otsailean zehar eztabaidak egin, eta apirila, maiatza eta ekai-nean hainbat ekimen antolatu ditu Getariako Eskubide Sozialen taldeak.

Apirilaren 15ean, “14 kilometros” izeneko pelikula erakutsi zuten. Apirilaren 29anberriz, hitzaldia izan zen: Orion herritik - herriarentzat eraikitzen ari diren Curri-culumaren inguruan.

Maiatzaren 8an, beste hitzaldi bat egon zen. Kasu horretan, “Feminismoa eta bertsolaritza” izan zuen hizpide Uxue Alberdik. Maiatzaren 17an eta 18an, ManuelFernades Portugesak kartan tratatu diren gai ezberdinen inguruko hainbat lan era-kutsi gabeak aurkeztu zituen, Txerun.

Ekintzekin amaitzeko, ekainaren 12an hitzaldia egon zen Udal Aretoan. AnderRodriguez Gizarte Politikako Diputatuak, "Herritarren Oinarrizko Errenta" lelo-pean hitz egin zuen. Azken hitzaldi hau ELAN-Euskadirekin batera antolatuzuten, eta ekimen guztiek Getariako Udalaren laguntza ere jaso zuten.

Oharra aurreko historiaren katebegien atalari buruz

Maiatzako alean Arrain - Gazitze industriari buruzko artikulu bat argitaratugenuen. Artzapeko irakurle batek ohartarazi digu testuan agertzen ziren enpresenizenen artean Larrairi - Maisor falta zela. Besterik gabe, zuzenketa eginarazteaeskertzen diogu irakurle horri. Barkatu eragozpenak.

Izaskun Urbieta ] Argazki erreportajea Asiara bidaia

Bizipen berrien

bila AsiarantzHalaxe atera ziren Nagore Alberdi, Nekane Arakistain eta Nerea

Kamio iazko urriaren 23an. Lau hilabeteren buruan, Indian, Nepalen,

Sri Lankan, Indonesian eta Thailandian egoteko aukera izan dute

hiru gazteek. Kultura, bizimodu, bazter, txoko eta pertsona ezberdin

asko ezagutu dituzte espedizio ahaztezin honetan. “Bidaiatzea gure

betiko ilusioa zen, eta iaz, kondizioak eman ziren hirurok batera joa-

teko” aipatu dute.

Batez ere India ezagutzea zuten hasierako helburu nagusia, eta gor-

deta dituzten oroitzapenik politenak ere bertakoak dira. “Zerbait

berezia du Indiak, ez dizu indiferente uzten” esan dute. Eszeptikoak

edo mistikoak, edonork du lekua han. “Herrialde batetaz hitz egiteko

aurrena ezagutu egin behar da. Hori da gure gomendioa”. Hauxe da,

lau hilabete horien argazki erreportajea.

Varanasi: Indiako herririk espiritualena, iparraldeankokatzen da.

Hango lekurik garrantzitsuena Ganges ibaia da.“Ibaiaren aldamenean, hildakoak errausteko toki batdago, eta behin erreta, errautsak ibaira botatzendituzte”. Baina erretzeko aukera, soilik kasta batzue-tako pertsonek dute. “Umeak, kasta berezi batzuetakopertsonak… ezin dira erreak izan, eta horiek zuzeneanibaira botatzen dituzte”.

Leku sakratua da indiarrentzat. Goizean goiz joatendira bertara errezatzera eta bainatzera. “Ur sakratuada beraientzat, gorputza eta arima garbitzen dute ber-tan, eta turistok debekatua dugu bainatzea”.

Bilatzen zuten turismo mota ez zen lekuak bisitatzea soilik. Herritarrekin harremana izatea, hitzegitea, eta beraien berri jakitea zen bidaiaren helburua. “Egun batean, kaleko neska txiki batzue-kin hasi ginen hizketan, eta bat-batean beraien ama atera zen etxetik. Etxe barrura sartzeko gonbi-dapena egin zigun. Oso jatorrak izan ziren, eta umilak, guk ezer esan gabe etxeko ateak ireki ziz-kigun”. Argazkietan ateratzea gustatzen zaiela kontatu dute. “Batzuei lotsa ematen zien, bainanormalean gustura ateratzen ziren. Oso politak dira gainera”. Indiako tren sistemarekin harriturikgeratu ziren. “Oso ondo egituratuta dute. Hori bai, treneko bagoi bat emakumeei zuzenduta ego-ten da. Soilik emakumezkoek ahal dute bagoi horretan joan”.

^

INDIAINDIA

Izaskun Urbieta ] Argazki erreportajea Asiara bidaia

“Nora etorri gara? Hori izan zen burura etorri zitzaigun lehenengo gauza”. Kaosa irudituzitzaien hasieran India. Gidariak zoroak moduan gidatzen, behiak kalean, soinua, trafi-koa, poluzioa, usaia… “Han ezkontza asko aurrez hitz eginda daude, eta orduan pertsona batzuk ez dira ezta jendea ezagutzen saiatzen, badakitelako maitemindu ezkeroere, ez direla pertsona horrekin ezkonduko. Pertsonen arteko kontakturik gabe bizi diraasko ezkondu arte, orduan, kontaktua bilatzen saiatzen dira askotan. Asko sufritzen dutegai honekin”. ^

Bilatzen zuten turismo mota ez zen lekuak bisitatzea soilik. Herritarrekin harremana izatea, hitzegitea, eta beraien berri jakitea zen bidaiaren helburua. “Egun batean, kaleko neska txiki batzue-kin hasi ginen hizketan, eta bat-batean beraien ama atera zen etxetik. Etxe barrura sartzeko gonbi-dapena egin zigun. Oso jatorrak izan ziren, eta umilak, guk ezer esan gabe etxeko ateak ireki ziz-kigun”. Argazkietan ateratzea gustatzen zaiela kontatu dute. “Batzuei lotsa ematen zien, bainanormalean gustura ateratzen ziren. Oso politak dira gainera”. Indiako tren sistemarekin harriturikgeratu ziren. “Oso ondo egituratuta dute. Hori bai, treneko bagoi bat emakumeei zuzenduta ego-ten da. Soilik emakumezkoek ahal dute bagoi horretan joan”. ^

Asiara bidaia Izaskun Urbieta ] Argazki erreportajea

NEPALNEPAL

Ghorapani: Hauteskundeetan harrapatu zutenherrialdea, eta arriskutsua zenez, trekking bat egiterajoan ziren. Horrela, 5 eguneko trekking bat osatuzuten Himalaia inguruetan. “Mikel izeneko euskal-dun batek du han agentzia, eta berak antolatu zigunguztia” aipatu dute. Azaroan egin zuten mendi ibilal-dia, eta itxura denez, azken trekkingak hilabete horre-tan egiten dira. Ondoren, martxoan hasten diraberriro. “Annapurnako ingurua egin genuen guk.Harritzekoa zen, 2.000 metrotan, nolako jatetxeak,albergeak… zeuden. Dena oso prestatua dago”.

Gehien igo zuten puntua Ghorapani izan zen, 3.210metrotan. “Behatoki bat bezala zen, Himalaia guztiaikusten zen bertatik. Goizeko 5etan jaikita eramatenziguten hara, eguzkia mendien atzetik irteten ikus-teko. Izugarri ederra izan zen, eta hotza ere izugarriz-koa, jakina”.

Argitzeko, zera kontatu dute: “motxilak eramatendituztenei porteadoreak deitzen zaie, eta ez sherpak.Azken hauek hango arraza bat dira. Gertatzen denada, hauetako askok porteadore gisa egiten dutela lan”.

INDONESIAINDONESIA

Bali eta Gili uharteak: Balira iritsitakoan izan zuten lehen inpresioa, jendea zoratutazegoela izan zen. Nagoreri, emakume batek malefizioa eta guzti bota zion: “Back luckon the road” esan zion. Zorte txarra izan zezatela bidean, alegia. Hala ere, ez zuteninongo arazorik izan.

Eguraldia izan zen bidaiaren zati honetako gauzarik txarrena. “Justu, euria egitenduen denboraldian joan ginen”. Surfaren paradisua dela aipatu dute Bali. Hainbatgetariar egonda daude aurretik han, eta haiek izan ziren ostatura joan ziren hiru nes-kak. “Etxekoandrea oraindik gogoratzen da haietaz, oso jatorra zen” kontatu dute.

Irla hauetan motorrean ibiltzen dira batez ere, eta Gili uharteetako batean (hiru diraguztira), motor gabeko garraioarekin moldatzen zirela aipatu dute. Urte zaharrak ber-tan pasa zituzten, “izugarrizko euripean. Hala ere, inoiz ikusi ditugun ilunabar poli-tenak bertan izan dira”.

Railay: Paisaiari begiratuz, Thailandiaizan da ikusi duten herrialderik ede-rrena. “Batez ere hegoaldea” esan dute.Esaterako, The Beach filma bertan gra-batu zen 2000. urtean. Hirurek kontatudutenez, “pelikularako, jatorrizkoakedo bertakoak ez ziren koko-zuhaitzaklandatu zituzten. 2004ko tsunamiakdena eraman zuen, koko-zuhaitz horiekizan ezik”. Thailandiako hegoaldea osoturistikoa dela aipatu dute. “Herrialdeezberdinetako gazte asko joaten dirahara. Hondartza, parranda… hori dahan aurkitu daitekeena batez ere”. Hain-bat irla txiki bisitatzeko aukera izanzuten.

Anekdota moduan, Thailandia osoan,erregearen gurtze handia dagoela kon-tatu dute. “Bere argazkia leku guztietanaurkitzen duzu. Billeteak ere ezin dirazapaldu, erregearen aurpegia baitute.Herrialdeko ereserkia jartzen duteneangeratu egiten dira, eta bukatzen denean,bere zereginetan jarraitzen dute”. Harri-dura eragin zien beste pasadizo bat ereizan zuten: “Loreen azoka batera joaneta monje bat ikusi genuen. Itxuradenez, beraien oreka espirituala ez galt-zeko, ezin dute emakumezko bat ukitu.Gure kasuan, gu geuk saihestu behardugu kontaktu hori ez egotea”.

^

^

^

Asiara bidaia Izaskun Urbieta ] Argazki erreportajea

SRI LANKASRI LANKA

“Indiaren malkoa deitzen die daukan formagatik eta bereazpian dagoelako”. Orain dela 3 bat urte arte gerra zibileanegon dira, eta orain turismoa bultzatzeko gogoa dutela ikus-ten zaie. “Parke Nazionalak izugarri politak dira, eta baitamonumentuak ere. Safariak egitea ere asko eramaten zenhan” esan dute. Hala ere, hango bizitza mailarako, horrelakotokitarako sarrera oso garestia da. “Adibidez, jateak 2 edo 3euro balio bazuen, monumentu bat ikusteak 25 euro kostatzen zuen. Sri Lanka Indiaren aldean garestiagoa zen”.

Han, 3 israeldar ezagutu zituzten. “Itxuragatik, euskaldu-nak zirela pentsatzen genuen, eta beraiek berriz, gu israelda-rrak ginela. Itxura denez, antza handia daukagu” kontatudute. “Sri Lankara Israelgo jende asko joaten da. Soldaduskaderrigor egin behar dute: neskek 2 urtez, eta mutilek 3 urtez.Behin amaitutakoan, bidaiatu egiten dute”.

Bangkok: Thailandiako hiriburua,eta hiririk populatuena. Astebetekoegonaldia egin zuten bertan.“Gobernua kargutik botatzekomanifestaldiak, protestak… biziizan genituen egon ginen egunetan”adierazi dute. Han ikusi eta eginzuten gauzarik adierazgarrienakzomorroak jatea eta Ping Pong showdelakoa ikustea izan ziren. “Ezdituzte intsektuak jaten hango herri-tarrek. Fama hori dute, baina ez daegia” esan dute. Hori bai, Bangko-ken, postutxoez osatutako kale batdago, non, zomorroak saltzen dituz-ten. “Guk larbak jan genituen, bainaongi frijituta eta espezie askorekin.Nagorek berriz, matxinsalto bat janzuen eta ondoren, animatuta, eskor-pioi bat, hau ere frijituta”. “Erdikozatia ez zegoen oso ondo eginda!”gogoratu du Nagorek.

Ping pong show-a berriz, emakumeekbaginarekin egiten dituzten akroba-zien ikuskizun bat zen. “Denetikegiten zuten. Erdiak trabestiak dira,itxura denez, Thailandian merke etaondo operatzen da, eta, beraz, askodaude. Ladyboy deitzen zaie”.

THAILANDIATHAILANDIA

^

^

Eskola jaia

Iturzaeta HLHI

2013- 2014 Ikasturtea

Ikasturteari amaiera emateko jaia egin zuten eskolakoikasleek. Goizeko 9:30etarako eskolan ziren eta emanal-dia bi zatitan banatu zen. Alde batetik, haur hezkuntza-koak eta bestetik lehen hezkuntzakoak. Txikienak10:00etan hasi zuten emanaldia eskola aretoan urdurita-sun eta giro alaiean. Aurtengo gaia munduko dantzetanoinarrituta zegoen eta dantza desberdinak dantzatuzituzten: senegaldarra, afrikarra, arabiarra, errumaniarraeta munduko beste dantza batzuk ere bai. Emanaldiaamaitzean, hamaiketakoa egin zuten eta eskulanak egitenaritu ziren.

Ondoren, 11:30ean, zaharrenen txanda iritsi zen. Txutxu-peka atalean emanaldiko argazkiak eta informaziogehiago duzue.

Eguardian, kiroldegian, Zanbuka Guraso Eskolak antola-tuta bazkaria egin zuten eta bazkal ondoren, jolasak, Dj-aeta “bota ura”kin primeran pasatu zuten guztiek.

Orain, udaz gozatzeko momentua iritsi zaie.

12-artzape @topagunea.com

Argazkiak:

Artzape aldizkaria

] argazki txokoa


Izaskun Urbieta ] Elkarrizketa

Iaz DBH bukatu eta baserri ikasketak egiten hasi zinen. Nola-

tan hartu zenuen erabaki hori?

Betidanik gustatu izan zait baserria. Egia esan hasieran zalantzak izan nituen ikasketa hauek hasi edo ez. Fraisoro pixkaturruti dago, eta nahiz eta han lo egiteko aukera izan, eguneroegiten dut etxera joan-etorria. Hala ere, azkenean animatu eginnintzen.

Nolako ikasketak izaten dira. Praktikoak, teorikoak…

Azkenean denetarik izaten dugu. Baratza, mekanika, igeltse-ritza pixka bat, agronomia, botanika… Teoria eta praktikanahasten ditugu, baina egia esan, teoria ere nahi baino gehiagoizan dugu. Praktika lantzeko, baratza eta ukuilua bertan daude eta hanizan dugu aukera. Batzuetan zuhaitzak kimatzera beste tokibatzuetara joan gara, beste ukuilu batzuk ikustera…

Klaseak euskaraz ala gazteleraz?

Berez euskaraz dira, baina behin ikasturtea hasita konturatuginen ez dela horrela. Apunte asko euskaratu gabe ditugu, ira-kasle batzuk ez dira ongi moldatzen euskaraz, eta ikasle batzuknahiago dute gazteleraz erakusten badute gainera…kexatuginen, baina ez ziguten irtenbiderik eman.

Zenbat zarete gelan?

Guztira, 22-23 bat gara, eta horietatik bi bakarrik dira emaku-mezkoak. Azken urteetako gelarik kopurutsuena gara. Adinezere aniztasuna dago. Gazteenak azpeitiar bat eta ni gara, etahortik aurrera denetarik dago. 30 urte baino gehiago dituen jen-dea ere badago. Mediku ikasketak egin dituztenak ere bai…

Krisiak eragin du jendea ikasketa hauek burutzera?

Baietz esan daiteke. Asko lanik gabe daude eta gustatzen zaie-lako edo lurrak dituztelako ikasten hasi dira. Gainera, lurrak izanda, kontsumo propiorako ereiteko eza-gutza izatea garrantzitsua da.

Danel Olano

Ez bazara

baserriko

semea edo

alaba,

erreleboa

egotea zaila

ikusten dut

“

”

Nekazaritza eta Abeltzaintza Ekoizpena ikasketen lehenengo ikasturtea amaitu berri du Danel

Olano gazteak, Fraisoron. Kanposantu inguruan duen txokoan egin dugu hitzordua, eta fin-fin,

Andutz ehiza txakurrarekin eman digu ongietorria. “Iker Zubeldia bertsolariak eman zidan”

aipatu du. Txakurra izateaz gain, baratza txiki eta ederra du Danelek. Nabari zaio gustatzen zaiola

mundu hau.


Aurten, batez ere, baratzako ezagutzak ikasi dituzue.

Hurrengo urtean animali mundua landuko duzue. Zein gusta

tzen zaizu gehien?

Animaliak, zalantzarik gabe. Aurten teoria asko eman dugubotanikaren inguruan adibidez. lurrak zein motatakoak diren,formulak ere ikasi ditugu, esperimentuak egin… eta holakogauzetan ez naiz ni hain ona (barrez).

Bi motatako irakasleak dituzue.

Bai, alde batetik nekazaritzako ingeniariak direnak, eta bestealdetik ogibidez baserritarrak direnak. Egia esan, ezberdintzendira klaseak ematerako garaian. Ez da berdina baserrian bertanlanean edo egiten ikasi duen bat, edo kaletik, ikasketen bidezikasi duen bat. Batzuetan bi ikuspuntuak elkar jotzen dira. Nireustez baserritarrak errealitatea hobeto ezagutzen du.

Ikasi egiten da, edo aurretik zenizkien gauzak errepikatu

dira?

Ez, ez. Ikasi egiten da, asko. Gauza batzuk banezkien lehenago-tik ere, baina gutxi. Gainera, behar dira ezagutza hauek.

Hurrengo ikasturteari begira, zein asmo duzu?

Hiru hilabeteko praktikak izango ditut. Normalean, praktike-tako jendea hartzeko prest egoten diren baserrietan egiten dira.Hauek amaitutakoan, irteerak, hemen inguruko txakolindegie-tan edo baserrietan lan egitea da. Ikasten jarraitzeko aukera erabadago, nekazaritza, basozaintza… adibidez.

Baserri batean bizitzea gustatuko litzaizuke?

Bai, zergatik ez. Baina guk ez dugu baserririk, eta gaur egunbaserri bat erostea ez da bideragarria. Lan honekin bakarrikbaserri baten erosketari buelta ematea zaila da oso, ezinezkoaesango nuke. Hona aberastera ezin da etorri. Jendea joaten damendira bizitzera, baina askotan kalean lana eginda, eta ezbaserritik bizitzera.

Animaliak gustatzen zaizkizula aipatu duzu. Zein?

Ardiak, ahuntzak eta behiak batez ere. Txakurrak ere bai, noski.Eta idiak ere bai, ahaztu gabe. Idi probak asko gustatzen zaiz-kit, esaterako. Animali azoketara joatea ere gustatzen zait,baina gero eta gutxiago antolatzen dira. Dena galtzen ari da.

Erreleborako ba al dago belaunaldirik? Klasean 22 izanda…

Ez pentsa. Nire klasean soilik hiruk dute baserria, eta dagoe-neko bere etxean baserritik bizi dira. Baina, ez bazara baserrikosemea edo alaba, erreleboa egotea zaila ikusten dut. Gainera,lehen esan bezala, askok, nahiz eta baserrian edo mendikoetxean bizi, nahiago dute soldata tailerretik ekarri, eta etxean,kapritxoz, bizpahiru behi eta baratza izan.

fraisoron ikasitakoa jartzen duzu praktikan zure txoko

honetan?

Bai, zerbait bai. Ahal dudana egiten dut. Baratza bat daukat etaorain momentuan tipulak, patatak, letxugak, piperrak etatomateak ditut. Garaian garaiko produktuak ereiten ditut.Horretaz gain, txakur bat eta 2 katakume ditut. Neguan berriz,ahuntzak ekartzen ditut hona, eta udaran, Askizun dauzkat.

Askizura ere joaten zara laguntzera.

Bai, bi baserritara joaten naiz. Ahal dudan gauzetan laguntzen

dut, eta bide batez, ikasteko aprobetxatzen dut. Izan ere, askoikasten da baserrietan, errealitatea zure begiekin ikusten duzu.

Etxean eskertzen al dizkizue baratzako produktuak?

Bai, bai. Amak batez ere. (Barrez). Bi anaiak eta ni ez gara osobarazki zaleak baina beno. Gustura hartzen ditugu.

Baratza eta animaliak zaintzeaz gain, beste afizioak ere

badituzu.

Arrauna, bertsolaritza eta ehiza dira batez ere nire afizioak.Arraunean denboraldi ona egin dugu. Traineriletan, Gipuzko-ako liga eta Euskadiko Txapelketa irabazi ditugu. Horrez gain,Espainiako Txapelketatik brontzezko domina ekarri genuen.Bertsotan berriz, Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketan hartunuen parte. Ez nintzen finalera pasa, baina nire bertso saioanbigarren egin nuen eta gustura bukatu nuen. Hurrengo urteanberriro han izango naiz. Plazak egitea gustatzen zait, eta bertso-ekin ongi pasatzea dut helburu.

] Elkarrizketa / Danel Olano

“

”

Danel bere baratzean lanean.


] harritarten txutxupeka / herri eskola

Eskolako festa

2014 ko ekainaren 14an ospatu zen eskolako festa.

Lehendabizi LHkoek, Olinpiadak egin genituen kiroldegian,eta Haur Hezkuntzakoek aretoan emanaldia eskeini zietengurasoei, “MUNDUKO DANTZAK.”

Hamaiketan atsedenaldia izan zen eta 11:30etan atsedenaldiaamaitu ondoren, Lehen Hezkuntzakoek gure emanaldiaeskaini genuen; bitarte horretan, txikiek, eskulanak egin zituz-ten (koilareak, maskarak, aurpegi-margoketa, plastilina…).

LH koen jolasak hauek ziren: patata-jokoa, uztai-jokoa, pati-nete-karrera, zaku-karrera, txingak eta arrautza-jokoa.

Emanaldian, 5. eta 6. mailakoek, oso dantza bereziak dantzatuzituzten “ Katxurri miliputxi” eta “Not your usual gamgamstyle.” Guri 4. mailakoei, oso ondo atera zitzaigun “ Cunber-land reel” dantza eskoziarra eta txirula ere ondo jo genuen.

Bukatu genuenean kiroldegira joan ginen ilaran jartzea eta14:30etan bazkaltzen hasi ginen.

Aurten, menu berezia izan dugu: Pate, kroketak eta hanburgesapatatekin (ez zitzaion ia inori gustatu, oso txarra zegoen.)

Azkenik helatua eman ziguten, “Korneto”, bainila eta txokola-tezkoa.

Ondoren pixka bat jolastu eta Diskoteka!!!!, Jon Urbieta DJ- arekin. Dantza asko egin genuen eta primeran disfrutatu.

16:45 aldera Play-Back-a: 4. 5. eta 6. mailakoek dantzatugenuen.

Haurren arteko sokatiran neskak izan ziren garaile eta ondopasa genuen, helduen artean berriz, mutilak.

Berriro dantza egin eta… BOTA- URA, BOTA-URA!!!

Ura oso hotza zegoen eta asko hotzez atera ginen.

Arropaz aldatu eta azkenik txutxeak eman zizkiguten.

Oso ongi pasa genuen!!!

4. mailako ikasleak.

Udara iristearekin batera, errutina apurtzeko aitzakia ematen digueguraldiak. Koloretako arropa nagusitzen da, bizi poza dakarkigu etaneguan faltan botatako oporrak iristen dira. Oporrak noski, ez guz-tiontzat, baina bai maiatzean batxilerra bukatu duten suerteko ikasle-entzat, jarraian ekainean selektibitatearen ondoren bukatuko dutengainontzeko ikasleentzat, ondoren uztailean irakasleentzat eta abuz-tuan gure txanda, hainbeste arauekiko borroka eta solasaldi ondoreniristen zaigu merezitako atseden hori.

Baina aipaturiko atseden hau lortu aurretik, uztaila dugu hemen.Gaztelekuarentzat desiragarria den garaia. Kanpoko ekintzak indart-zeaz gain, egunerokotasun batekin etortzeko aukera ematen duetxean gelditu nahi ez duten horientzat.

Aurtengoan gaztelekuan hain ohikoena den Arcachonera irteera bere-hala datorkigu (uztailaren 3an) uztailak bere ateak ireki orduko. Irte-era hau da arrakastatsuena, Gaglok lehen aldiz egin zuenetik, gaz-teek behin eta berriz eskatu izan duten irteera da. Koadrilan elkartueta egun pasa dibertigarri bat egiteko aukera eskaintzen baitugu.

Handik astebetera Frantziako haizeak utzi eta Baztan inguruetaragerturatuko gara adrenalinaz beteriko ekintzekin gozatzeko, halanola, tirolinak, arroila jeitsierak, rapelak, Via Ferrata… lehen aldizegiteko aukera izango delarik.

Irteera honek abenturazko kirolak egiteko aukerarekin bat, hezitzaileontzat hain garrantzitsuak diren uneak bizitzeko tarteakematen dizkigu. Gazte eta hezitzailearen arteko harremanetan sakontzea posiblea egiten du. Gainera, gazteen iritziak, kezkak,zaletasun eta nahiak hobeto ezagutzeko aukera paregabea eskaintzen digu. Beraientzat ere koadrila ezberdinekin esperientziapolitak bizitzea ekartzen du, beraien arteko aurreiritziak gaindituz eta hezkidetzan hezituz.

Hain desiragarria den epe hau iritsi denean ahalik eta etekin gehien ateratzeko garaia da. Herriz herri festa garai honetan, jaie-tara joateaz gain, sormenerako eta aisialdi aktiboari garrantzia emanez gozatu udara. Gailuetatik altxa begiak eta haizeak astindudiezazkigula ileak. Udara sei zentzumenekin gozatzea merezi duelako.

] gaglo gaztelekua

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com

] historiaren katebegiak / Udaletxeko artxiboetatik ...EREITEN kultur zerbitzuak


Uda hastear dago. Argitsu dago Udaleko udalbatzarren gela. Gainera, estropadetan irabazitako banderek antzerki itxura ematen

diote.

Han egongo al dira bandera zaharrak? 1896koak, esate baterako?

Arregiren agindupean arraun egin zuten Basurto, Azkue, Alberdi, Urreta, Oliden, Aizpurua, Ezenarro, Silveti, Irigoien eta Man-

terolak irabazitakoak?

“Esperantza” ontziak ez al zuen arrastorik utzi gure artxiboan? Posible al da 1896ko irailean Kontxa eta Bilbo (eta Portugalete)

jarraian irabazitako banderek ez al dute aipurik merezi gure udal aktetan?

Ez zen ba jai txikia antolatu herrian 1896ko iraila hartan. Bi aldiz ere ospatu egin zituzten garaipenak: irabazi ondoko musika,

sua… Jai nagusia hilaren 20an: herriko bazkaria, diana, musika banda (Zumaia ala Zarautzen lortu beharrekoa), suziriak, su arti-

fizialak,…

Donostian irabazitako 1000 pezeta non xahutuko zituzten arrantzale haiek? Arregi beraren tabernan agian?

Bandera Udalari oparitu zioten, irailean 9an hala egin zuten. Bilatuko dugu banderen artean, banan bana. Aurkituko al dugu?

Beharbada, ustekabean, artxiboko txoko batean, Bilbon irabazitakoa topatuko dugu; zain, arrantzale haiek lortutako balentria nes-

kek irabazitako bandera berrien ondoan paratzeko zain.

Arrantzaleek. Neskak. Denbora ez da alferrik pasa. Artxiboa geratzen zaigu.

“Esperantza”

Argazkia: todoremo.com

2004ko ekainaartzape -192011ko ekainaartzape-19

Sirena - hotsakMalkorbe

Idazlea: Xabier EtxanizRojo (Trintxerpe, 1971)

Argitaletxea: Erein

Urtea: 2013

Orrialdeak: 182

Xabier Etxaniz Rojorren bos-garren liburua aurkeztekoasmoz natorkizue hilabetehonetan. Lan hau, aurrekourtean argitaratu zen Sirena-hotsak izenburupean. Lauipuin luzez osatuta dago eta,hasiera batean, elkarrenartean inolako loturarik ezdutela iruditzen bazaigu ere,zerbait komunean badutelakonturatuko gara. Bertan, etalau ipuinetan zehar, hainbatgai jorratzen ditu Rojok:etorkinen bizimodua, krisiekonomikoa, familia kon-tuak…

Lau istorio izanik, protago-nistak ere hainbat izangodira, esaterako: alde batetik,urtebetez agure bat zaintzen

egon den etorkina; bestalde,hainbat urtez isilean gordeostean, bere aitak ama ez denbeste emakume bat maitezuela jakiten duen alaba.Baita, NBAko partida batikustea beste desiorik ezduen mutila ere. Azkenik,kale istiluen ostean kartzelanamaitzen duen Julen gaztea.Lehen esanda bezala, askeakdira lau istorioak bainabadute loturarik: isilpeangorde edo erdizka kontatzenden informazioa.

Istorio luzeak izanik astunakdirela pentsa dezakegu,baina ez; mamia badute etaentretenigarriak gerta dai-tezke. Uda honetan irakurtzeko aukera ona.

Zarautz kamiўoko hondartza deitzen genion umetan. Geroraikasi genuen izen ofiziala. Urak bare, toki lasaia eta hondar fine-koa; aproposa umeekin bertara joateko. Duela ez asko, askoztxikiagoa zen; mareagora zenean, ez zegoen hondartzarik.

Malkorbe izenaren eraketari begiratuta, bi elementu ageri dirabertan: malkor (izena) + -be (atzizkia). Malkor izenak (malkarformaz ezagunagoa da gaur egun) amildegi, labar, aldapa esannahi du; -be atzizkiak, berriz, azpiko, beheko. Beraz, amildegia-ren azpia esan nahi du. Argazki zaharrari erreparatzen badiogu,berehala ohartuko gara gaurkoak baino ondo amildegi-itxurahandiagoa zuela orduko paraje hark.

Malkor hitzarekin eraturiko izenak ez dira asko han-hemen,baina badira: Malkorra abizena, Malkorraundi mendia (Gorriti,N), Malkor kalea (Baliarrain, G), Malkorra baserria (Bidankoze,N)…

-be atzizkia (Añarbe, Iturbe…) -pe atzizkiaren aldaera da. Geta-riako toponimian oso sarria da (Artzape, Gaztetape, Santa-nape…). Arrazoiak sinplea dirudi: Getariako herri-kaxkoa gainedo muino batean eraikita egonik, goitik beherako perspektibanikusten dira bertatik paraje asko; ez da harritzekoa, beraz, “zer-baiten azpiko” esanahi hori izen askotan agertzea herrian.

] literatur txokoa / Izaskun Larrañaga] herriko toponimia / Andres Alberdi

20- artzape @topagunea.com20- artzape @topagunea.com

4.000 urte

] iritzia / Aitor Irigoien

4.000 urte. Bada zerbait. Baina zenbat da zehazki? 35.040.000ordu izan litezke, edota 1.460.000 egun; 80 urteko bizi-itxaro-pena kontutan hartuz, berriz, 50 belaunaldi desberdin hartukolituzke. Jokoz kanpo uzten duten zifrak dira, gure egunerokoanerabiltzera ohituta gauden erreferentzietatik harago doazenak.

Andatza mendian gora, bideko kartel bat irakurritakoan jarrinintzen horretaz guztiaz pentsatzen. Bertan, hainbat hondakinmota agertzen ziren zerrendatuta. Eta bakoitzaren ondoan,mendian botaz gero, lurrak haiek xurgatzeko beharko lukeendenbora: fruta azalak, 4 hilabete; plastikoa, 100-1.000 urte; beira4.000 urte…

Kartel esanguratsua iruditu zitzaidan, zer pentsatua ematenduena. Une hartan eskuan nuen plastikozko kantinplora hanutziz gero, 3.014an bukatuko zukeen lurrean desintegratzen.Motxilako kristalezko ontzia botaz gero, han jarraituko luke…6014a arte!

Horrek guztiak natura eta gizakion arteko harremanaz haus-nartzera eraman ninduen. Izan ere, naturak guri eskaintzendigun guztia eta guk itzultzen dioguna balantzan jarrita, argidago gauzak ez garela behar bezala egiten ari. Herri Andinoe-tako indigenek Pacha Mama-z (Ama Naturaz) izaki bizidungisa hitz egiten dutenean, batzuk barre egiten diete, eta inozot-zat hartu. Baina haiengandik, bereziki naturari dioten begiru-nearengandik, asko dugula ikasteko esango nuke.

Sakoneko afera da naturarekiko harremana, gizarte osoari era-giten diguna. Eta hondakinen gaia horren baitako puntuetakobat da. Ez bakarra noski, baina bai garrantzitsua eta heldubehar zaiona. Azkenaldian, aitzitik, asko (eta sarri oker) hitzegin da hondakinez. Hasteko, hondakinak zabor gisa tratatze-ari uztea komeniko litzateke. Izan ere, hondakinak baliabideakdira, berrerabili eta birziklatu daitezkeenak, berriro erabilgarribihurtuz. Zaborra, hein handi batean, hondakinak bereizi gabe,denak batera botatzearen ondorioz sortzen da. Hondakinen%85-%90 birziklagarria baita, hots, %10-%15 soilik da birziklaezin daitekeena (errefusa).

Lehenik eta behin, ondorengo galdera egin beharko genukeelairuditzen zait: Nork sortzen ditu hondakinak eta zaborra? Ezda naturaren lana, ez da zerutik erortzen… Guk sortzen ditugu.Eta, ondorioz, guri dagokigu irtenbidea ematea. Gutarikobakoitzarena da erantzukizuna, eta denok jokatu beharkogenuke arduraz eta zerbait egin. Europako zuzentarauek argifinkatzen dituzte lehentasunak: 1) Prebentzioa, hondakin gut-xiago sortzea; 2) Berrerabilpena; 3) Birziklapena.

Beraz, hondakin desberdinak bereizita jasotzea ere bada kon-ponbiderako urratsetako bat. Funtsean, ohitura aldaketa txikibat soilik suposatzen du honek, eta borondate pixka bat jarriz,ez da batere zaila. Gauzak ondo egiten ahalegintzea, ikastea etahobetzea.

Egiari zor, arlo honetan badugu zer hobetua. Bide luzea duguaurretik, zabortegira doazen hondakinen zati handiena birzi-klagarria baita oraindik. Denok esaten dugu birziklatzendugula… baina birziklatze tasen datuak nahiko gordinak dira:2013a, Getarian %30,80 “soilik” birziklatu zen, Urola Kostan%36,14 eta Gipuzkoan %38. Ez dira emaitza onenak, kontutanizanda zenbait herritan %80tik gora, eta hainbait herrialdetan%75 birziklatzen dela. Baina, positiboki begiratuta, urtez urtepixkanaka pausuak ematen ari garela ere antzeman daiteke.Gero eta sentsibilizazio handiagoa dago, eta gero eta gehiago(k)birziklatzen dugu. 2010ean, esaterako, ondorengoak zirentasak: Getarian %21,23, Urola Kostan %29,39 eta Gipuzkoan%26,90. Azken honetan, azken 6 urteotan bikoiztu egin da tasa,eta zabortegietara bidalitako tonak asko jaitsi dira.

Haatik, gero eta hondakin kopuru handiagoak sortzen ditugu(urtero %5 gehiago), guztiori suposatzen digun gastu eta dirut-zarekin. Horren atzean, “herrialde garatu” deiturikoetannagusi den bizitza eta garapen eredua dago. Produkzio etakontsumo masiboan oinarritua, “erabili eta bota” leloaren men-pean, enpresa erraldoien interesen gatibu, gutxi batzun intereseta mozkin ekonomikoek gidatua. Hala, duela 30 urtetik honahirukoiztu egin da sortzen dugun zabor kopurua.

Kasu honetan, aurrera egiteko, zertxobait atzera begiratzea ereondo legokeela uste dut. Plastikozko egungo errealitatetik, gra-nelarekin oroitzea; erosketa zentroetatik, berrerabilpenarenkulturari so egitea… Eta aukera bakar gisa saltzen digutenegungo sistema zalantzan jartzea, nori ekartzen dizkion onuraketa zeinen bizkar aztertuz, alternatibak josiz…

Jokoan dagoena ez da soilik gure osasuna, bizi kalitatea, ekono-mia… gure ondorengoen etorkizuna eta ingurumenaren bizi-rautea bera baizik. Gure egungo ekintza eta jarrera txikiekdituzten ondorio larriez jabetzeko unea da. Zenbat eta gehia-gok eman pausoa, orduan eta gutxiago izango dira besteak, etagero eta zailago eta deserosoagoa egingo zaie berdin jarraitzea.

Guk hautatu beharko dugu gauzak ondo edo gaizki egitea;ondorengoei mundu hobeagoa ala zaborrak gain-hartutakoauztea; azken finean, kristalezko botila hori berrerabili eta birzi-klatzea, ala mendian botata uztea hurrengo 4.000 urteetarako…

] elan-euskadi

Duela zazpi urte izan zen, 2007ko iberoamerikako goi bileran Espaniako erregeak, diktadoreak izendatutako erregeak, bereherriak hautatutako presidentea ixilarazi zuela. Gertaera hori Espaniako erregimenaren hedabideek ederki goraipatu zuten.Garai hartan sistemaren krisiaren eztanda oraindik ez zen gertatu. Guztiak zoriontsu ziren eta kazetari gehienek borboiarenmozkorraldiak eta lotsagabekeriak laudatu zituzten, azken batean Chavezen kontra dena onarturik zegoen zeren establish-menerako Venezuelako presidente ohiaren kudeaketa eta neurriek iragana islatzen baitzuten. Komenigarria da geure buruei gal-detzea nork islatzen zuen benetan iragana Chavezek ala borboiak.

Iaz, Juan Carlos Monedero irakaslea eta Chavezen kontselari ohiagure artera etorri zen hitzaldi bat ematera eta bide batez Chaveziomenaldi txiki bat egitera. Hain zuzen ere, azken egun hauetanMonederok oso testu egokia idatzi du monarkiaz, eta Felipe VI.riburuz, hori dela eta testu honen pasadizo bat hona ekarri nahiizan dugu.

“Duela gutxi Caracasera joan zinen Chavezen hiletara. Txistuka hasizitzaizkizula entzun nuen. Goiz alde egin zenuen. Nicolas Maduropresidentearen karguz jabetzean ez zinen geratu, ez zenuen ezta EvoMorales, Rafael Correa, Cristina Fernandez, Mel Zelaya edota Fer-nando Lugorekin hitzik egin ere. Halako pertsonek ez zuten zer iku-sirik garai batean Felipe Gonzalezek bere lagunekin negozioak egi-teko diseñatutako goi bilerekin.

Por que no te callas esaldiaz eta presidente demokratikoaren kontra erabilitako tonuaz inoiz ez zenuten barkamenik eskatu. Goibilera horretako gertaera inoiz ez zen ongi kontatu. Aznar abioaren eskaileratik jaitsi bezain pronto, Chavezen kontrako irainakbotatzen hasi zen- ze presidente ona izan zen Aznar! Eta ze ona bere politika Irakeko herriarentzat! Aznarren adierazpenak ezziren Chavez presisentearen gustokoak izan eta Chavezek haserre gogoratu zuen nola Aznarren gobernuak 2002ko apirilekoestatu kolpean parte hartu zuen. Goi bileraren bukaeran Zapatero presidenteak, hitz egiteko txandarik izan gabe, hitza hartuzuen Aznarren aldeko defentsa egiteko eta Chavezi errieta egiteko. Mementu horretan Venezuelako presidenteak protesta eginzuen. Beraz zure aitak agian digestio astuna izateagatik, borboien manerak erakutsi zituen....horregatik ere ezin duzu erregeizan. “Ez zara erregea izango”. Zoritxarrez, eta momentuz , semea errege izango da. Erregealdia nolakoa izango den, luzea alamotza... hori hainbat gauzak bezala gure esku dago.

Etorkizuna gogoratuz

] uztaileko eta abuztu hasierako agenda


Txapelketaren iraupena:

ekainaren 27tik abuztuaren 3ra.7 herriren artean jokatuko

da: Getaria, Zumaia, Zestoa,Azkoitia, Zarautz, Orio etaAzkoitia.Finalak: abuztuak 3,18:00etan.Antolatzailea:Gure TxeruPilota elkartea.

[Uztailaren 26a, larunbata]

GETARIAKO XIII.SALBATORE BIATLOIAEpea: uztailak 26 (11:00 arte),udaletxean.

[Abuztuaren 3a, igandea]

ESTROPADAK: V. GETARIAKO BANDERA.

] Balenciaga museoa(A) Cristóbal Balenciaga.Legatu denboragabea. Bilduma III. (B) Balenciagaren Artea.Museo del Traje-ko bilduma.2014.04.11-2015.04.05.(C) Errenazimendu chica:Moda diseinuak eta argazkiak.2014.05.09-2014.09.09.

JARDUERAK

UDAKO IKASTAROAK

Brodatu tradizionalen

ikastaroa.

Goi-mailako joskintzako

brodatuen ikastaroa.

Cristóbal Balenciaga Museoak brodatzeko teknikei buruzko bi ikastaro teoriko-praktiko antolatuditu uztailerako, Elisabeth Roulleau brodatzaile adituaren eskutik.

www.elisabethroulleau.com

Informazio gehiago eta izen-emateak:Tel. 943 00 47 [email protected]

Uda museoan - Artehuna!

6/12 urte bitarteko umeentzako bisita-tailerrak.Datak: Uztailaren 22a (euskara), uztailaren 29a (gaztelania),abuztuaren 5a (euskara),abuztuaren 12a (gaztelania)eta abuztuaren 19a (euskara).Ordutegia: 11:00-13:00.Prezioa: 5€.Plaza mugatuak. Izena ematea beharrezkoa da.

Museoa familian –

Sortu eta estanpatu!

Familientzako bisita-

tailerrak

Parte-hartzaileak: 6 eta 12urte bitarteko neska-mutilak,helduek lagunduta.Datak: Uztailaren 20a (euskara), abuztuaren 17a(gaztelania) eta irailaren 21a(euskara).Ordutegia: 11:00-13:00.Prezioa: 5€ umeek eta 7€ helduek.Plaza mugatuak. Izenaematea beharrezkoa da.

Devoré teknika

Helduentzako tailerrak

A aukera

[Uztailaren 13a, igandea]

Ordutegia: 10:30-13:30.Prezioa: 25 €.Devoré teknikaren hastapenak.Devoré teknikaren hastapenakDiseinua serigrafia-pantailabatean sortzea.Diseinua belusezko fularbatean estanpatzea.Diseinua finkatzea, beluseandevore teknika aplikatuz.

B aukera


Ordutegia: 10:30-18:00.Prezioa: 45 €.

(a) Goizez, 10:30-13:30.Devoré teknikarenhastapenak.Belusezko fularra tindatzea.Devoré formula osatzea.

(b) Arratsaldez, 15:00-18:00.Diseinua serigrafia-pantaila

] IrteerakGaglo Gaztelekuak

antolatutako irteerak:

[Uztailaren 3a, osteguna

ARCACHONera IRTEERA[Uztailak 9 eta 10]

BAZTANera IRTEERA.


2014ko IBILALDIAK:

Bizkaiko kosta: GETXO - PLENTZIA.

[Uztailaren 14a, astelehena]

Txeruko dantzarientzatATLANTIC PARKera EGUN PASA.Antolatzailea: Gure Txeru.

] Musika, dantza[Uztailaren 5a, larunbata]

Kontzertua: MOBY DICK.Ordua: 22:30ean.Lekua: Harralde tabernan.Antolatzailea: Harritan Blai.

[Uztailaren 18a, ostirala]

Kukai dantza konpainiareneskutik GELAJAUZIAK ikuskizunaren emanaldia.Ordua: 20:00etan.Lekua: Herriko frontoian.

] Kaleko zinea[Uztailaren 24a, osteguna]

KALEKO ZINEA euskaraz.Ordua: 22:00etan.Lekua: Harritarte.

] Kirola“UDA 2014”

KIROL JARDUERETAKO

KANPAINA

Izen-ematea eta informazioa:

Turismo Bulegoan (tel. 943 140957).

SALBATORE DEUNA XVII.

PILOTA TXAPELKETA

*** Salbatoretan txapelketarenFINALA jokatuko da.

Mailak: benjamin, alebin etainfantilak (maila bakoitzean 8pareja).

batean sortzea.Diseinua belusezko fularbatean estanpatzea.Diseinua finkatzea, beluseandevore teknika aplikatuz.

Balenciagaren harira –

Gymkana.

Data: Jarduera 2014ko uztailean izango da, astelehenetik ostiralera.Nori zuzenduta: Aisialdikotaldeak edota elkarteak, edota6 eta 12 urte bitarteko umentzako udalekuak.Prezioa: 75 € taldeko.

Informazio gehiago eta

izen-emateak:

Tel. 943 00 88 [email protected]

] Jaiak[Abuztuaren 5etik 9ra]

SALBATORE JAIAK 2014.

gaglo gaztelekuaUdako ordutegia:

Astelenetik ostiralera, 10:30-13:30. Arratsaldetan gaztelekuaitxita. Abuztuan itxita.

KZguneaUztaileko ordutegia:

Goizez, 10:00etatik13:00etara. Abuztuan itxita.Tutorea egongo da: uztailak9 eta 23/ 09:00 -13:00.Lekua: Kultur Etxeko lehen solairua.

fULDAIN

fARMAZIA-ren

zaintza

egunak:

uztailak 1etik 6ra

( biak barne )

] zorion agurrak

2014ko urtarrilartzape -23

] txikiegia agian / Amaia Irazabal

Denbora haizea bezalakoa da.

Harrapatzerik inork ez du lortu oraindik.

Geldiarazten saiatu direnek ere kale egin dute.

Kontra ere ausartu dira batzuk, baina

Indartsuenak ere nekatu ditu bere indarrak.


Askok egin du hegan berari esker, eta

norabidea alde dutenak aise iristen dira tokietara garaiz.

Norabideaz eta abiaduraz ohartu gabe ibiltzen direnak ere badira,

luma bat noraezean.


Egunen batean, batak edo besteak,

hitz hauek eramango ditu.

Udal bulegoa ..........943 896 024

faxa ................943 140 190

e-mail: [email protected] ..............943 140 432

Kirol-portua ............943 580 959

Taxiak

Javier ..............607 720 242

Carlos ..............607 403 498

Udaltzaingoa ..........943 896 146

Liburutegia ............943 896 147

Anbulatorioa ..........943 140 653

Botika ....................943 140 441

Herri Eskola.......943 140 729

SOSdeiak ............................117

Kofradia ................943 140 200

Telefono interesgarriak

Ikusirik atal hau ez dela asko

erabiltzen, ba al duzue zati hau

aprobetxatu eta bertan idatzi

edo argazkiren bat bidaltzeko

proposamenik?

Eta bide batez, gustura al

zaudete Artzapeko atalekin?

beste atal berriren bat egotea edo

kolaboratzeko gogoz bazaudete

idatzi gure posta elektronikora

[email protected]

13 URTE

eta

289 BAZKID

E

Eskerrikasko

guztioi!!

Egin

zaitez

harpidedun! Bidali zure datuak

[email protected]

edo/eta Txeruko

postontzian utzi.U

rtean 22€,

Getaritik

kanpo 27€

139. zenbakia (2014ko ekaina)

Documents

Transcript of 139. zenbakia (2014ko ekaina)