95. zenbakia (2010eko ekaina)

aarrttzzaappee95. zenbakia - 2010eko ekaina

]NESKEN V. PALA TXAPELKETA

EUSKAL JAIAK]

GE

TAR

IAR

RO

NT

OP

AG

UN

EA

ARTZAPEREN ALDEKO FESTA

Imanol Herrero

konkistatzailegetariarra

]]5/Inkesta:

Balentziaga museoaren erabilerak

]]6-7/Getarian zer berri?

Nesken V. Pala TxapelketaEuskal Jaiak

]]8-9/Elkarrizketa:

Getariaren Sustraiak ekimena

]]10-11/Argazki-txokoa:

Artzaperen aldeko festa-eguna

]]12-15/Elkarrizketa: Imanol Iribar Herrero

]]23/Akordatzen:

Herrerieta kalean

artzape95. zenbakia

2010eko ekaina

"Sua! Gabonetan txapan eta San Juanetan plazan"

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Jon Illarramendi, Josune Urresti,Kepa Iribar, Imanol Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka,

Mikel Mugika, Getariako Bertso Eskola, Getaiko Gaztetxia [kolaboratzaileak] Gari Berasaluze, Miren Ful-dain, Xabier Alberdi eta Suso Perez [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape

[inprimaketa] Gertu [tirada] 1150 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2010eko ekaina artzape-3

Gure Txeru Elkartea

4-artzape @topagunea.com

gutunak]

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbiderabidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnakmozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugutestu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez dubere gain hartuko argitaratzen diren iritziengaineko erantzukizunik.

Gaztetapek honela gelditu behar du?

iru urte daramagu Getariako herrianGaztetape hondartzarik gabe. Azkendenbora honetan izandako itsaso borti-tzen ondorioz Gaztetape hondarrikgabeko hondartza bihurtu zaigu; hauda, lehen hondarra zegoen tokian orainehunka tona harri dago. Horrela, gerta-era honek Getariako herriari mailaezberdinetako kalteak ekarri dizkiolasalatu nahi dugu.

Batetik, herritar guztiok gelditu garahondartza honek eskaintzen zizkigunatseden leku, ur mugitu eta olatuen jolaslekurik gabe. Bestetik, kirol eremupolita galdu dugu: urte guzian egiten dasurfa baina udaran herriko gazte eta ezhain gaztetxoak aritzen ziren bertan,orain ordea azken hauentzat leku arris-kutsua bihurtu denez surflari gazterikgabe gelditu gara. Gainera, lehengarrantzizko surf-txapelketa batzuk ereegin ohi ziren: besteak beste EuskalHerri mailako zirkuitua, eta orain delahiru urte, antolaturik zegoen neskensurf txapelketa Zarautzen egin beharizan zuten hemengo egoera ikusi ondo-ren. Hauek kalte batzuek bakarrik aipa-tzearren. Ezin esan, beraz, gure herriagalera jasaten ari ez denik.

Badakigu ez dela gure hondartza izanitsaso bortitzak kaltetu duen bakarra:

makina bat hondartzetan agertu diraharriak lehen ez zeuden lekuetan, bai etahondarra alde batetik bestera eramanere. Baina leku askotan kalte horiek kon-pondu dira. Zergatik ez Gaztetapen?

Lehenengo urratsa hondartzaren arduranorena den jakitea izan da eta horreta-rako jo genuen herriko udaletxera.Horiek alde batetik bestera ibili ondo-ren, azkenik, Kostasen ardura dela esandute. Baina horien erantzuna “dirurik ezdagoela eta ezin dela ezer egin” da.

Dirurik ez dagoela??? Zertarako??? Zen-bat diru behar da adituei (Asti, Euskojaurlaritzako ingurugirokoei, geolo-goei…) gertatutako zergatia galdetzeko?Zenbat diru behar da zergatia jakinondoren konponketarako aukera ezber-dinak mahai gainean izateko? Horreta-rako borondatea behar da, eta egin ahalda? Guk dakigula ez!

Diruaren kontua gero dator: aukera ego-kia aurrera eramateko dirua behar da,ados.

Aukeretako bat harriak kentzea omenda, gero naturak hondarra ekarrikoduela (hori adituek baiezta dezatela).Baina hor ere eragozpenak daude:harriak itsasoarenak direla eta ezin

omen dira kendu. Gezurra!! Gure begi-bistan hamabi kamioikada eramandituzte Ketarriko horma egiteko. Nork?Zenbat diru behar izan dute?

Hori guztia dela eta, Kostaseko jaunarduraduna, jabetu zara zer garrantziaduen herri bateko zati batek bertan bizidiren herritarrentzat? Konturatzen zarazure borondate ezak zer nolako kalteadakarkion gure herriari?

Lehenbailehen soluzio bat eskatzendugu!

Mila esker

Ibon UdabeMiren Agirrezabalaga

Gaztetape Surf Elkartea

H

inkesta Aitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika ]]Zeresan handia ematen ari da herrianazken urteotan Balentziaga museoa-ren proiektua: irregulartasunak,informazio eza, ezkutuko jokoak,epaiketak... Dena dela, eta aurretikherritarroi ezer galdetu ez zitzaigunarren, eraikin erraldoia dagoenekoeraiki dute, eta garai batean askoren-tzat leku berezia zen hartan (eskola-rako bidea, San Juan sua) aldaketahandiak eragin ditu. Hori horrela,aurrera begira nola baliatu beharkolitzateke eraikin hori? Zer erabilera eman dakizkioke? Herriarentzako espazioakantolatu edota eraikin guztia museo bezala erabili? Hori erabakitzerako uneanherriari galdeketa egitea ongi irudituko al litzaizuke?

Eraikina eginda dagoenez, hori ahalik eta egokien baliatzea daorain garrantzitsuena. Horren harira, nik uste eraikinaren zatihandi bat herriak behar dituen gauzetarako erabiltzea delaegokiena eta zuzenena: kultura-ekitaldiak (pelikulak, antzer-kiak, bertso-saioak) egiteko areto txukunak eginez, herrikotalde desberdinen bilerak egiteko gelak jarriz...Herri txikietan gainera, dauden eraikin eta azpiegiturak ahaliketa ondoen eta gauza desberdinetarako erabiltzea are etagarrantzitsuagoa dela iruditzen zait.

Hori guztia aurrera ateratzeko iniziatiba nik uste Udalakhartu beharko lukeela. Hala ere, herriari galdeketa egin eta herritarrek beharrez-koen zer ikusten duten jakitea ere beste aukera bat da eta nik, behintzat, beti begionez hartzen ditut halako galdeketak.

Joxi Erauskin

Eraikina eginda dago eta ez du atzera bueltarik, baina nik usteherriarentzat onena eraikin osoa herriarentzat beharrezko direngauzetarako erabiltzea dela, hala nola, zaharren egoitza, anbu-latorioa, kultura-aretoak, gazteentzat lokalak... Balentziagamuseoarentzat autobus geltokiko lokala badago lehendik ere,eta nik uste nahikoa dela horrekin, ez dutela egin den espaziohandi horren beharrik.

Bertan zer egin erabakitzean, herriari bilera batera deitu etabertan herritarren iritziak ezagutzea ondo legoke. Jose Inazio Urresti

Nire iritziz, Balentziaga eraikin berriaren zati bat herriarentzatizan beharko litzateke. Batetik, eraikina egin den lur horiekherriarentzat emanak izan zirelako garai batean, eta, horrenbes-tez, lur horiek herriaren beharrak konpontzeko direla ulertzendut nik. Espazio dena museotzat erabili beharrean, zati batherriko talde eta ekitaldi desberdinetarako izatea litzatekeonena, eta kultura- edo zerbitzu-arloko erabilera ematea. Eraiki-nak espazio asko du eta herriak zati bat erabili ahal izatea askoeskertuko luke.

Gisa honetako erabakiak hartzeko unean, nik uste interesga-rria eta beharrezkoa dela herriari galdetzea. Izan ere, gai estrategikoak edo garrantzihandia dutenak ezin dituzte pertsona gutxi batzuek hartu, herriaren iritzia ezagutu etahorren arabera jokatzea hobea baita. Erabaki potoloenak ez lituzke Udalak bakarrikhartu behar, eta herriari parte-hartze handiagoa eman beharko litzaioke.

M.Pilar Ezenarro

Betidanik, herri gehienetan, herrikoplaza bilgune garrantzitsua da: harre-manetarako, informazioa biltzeko etazabaltzeko, festarako, aldarrikapeneta-rako eta, oro har, bizitza soziala gara-tzeko. Herriko plaza, nolabait, herribaten bihotza da, eta leku egokia izatenda herriari pultsua hartzeko, taupadakneurtzeko, eta zenbaterainoko bizitzaduen ikusteko.

Informazioaren gizarteak aurrera eginduen heinean, eta teknologia berriekedozein herritarren hitzak edonorazabaltzeko aukera ahalbidetu duten hei-nean, herriko betiko plazaz gain, beste biplaza garrantzitsu sortu dira: twitter etafacebook. Herrietako plaza guztiakbezala, gustatuko zaizkigu ala ez zaiz-kigu gustatuko, plazara joatea ala ez joa-tea erabakiko dugu, kamaraz eta erabatkontrolatzen gaituzten isilpeko begira-dez beteta daudela irudituko zaigu,baina ezingo dugu ukatu, herriko plazazgain, 2010ean horiek direla herri batenbeste bi plaza garrantzitsuenak. Horie-tan ere neurtzen dira taupadak, eta ikus-ten da herri batek zenbaterainoko bizi-tza duen.

Getaria, herri bezala, atzeratuta dabilplaza horietan, erabat. Informazioa sor-tzea zein garrantzisua den ikasten arigara oraindik, ezinbestekoa informazioazabaltzen asmatzea dela ulertu gabe.Gure ahotsak ez du oihartzunik,zabaldu ezean. Horregatik, Getariak ezdu ia lekurik sareko plaza garrantzitsue-netan.

Informazioa sortzearen garrantziaondo ulertu dute hainbatek. Webguneakedota blogak dituzte herriko hainbatjatetxek, hotel eder batek, Udalak, salto-kiren batek, legebiltzarkide getariarbakarrak, kazetariren batek, herri infor-mazioa jorratzen duen euskarazkoegunkariak, edota ezker abertzalearenagerkariak, nabarmenenak aipatzearren.Urratsak egin dituzte horiek, bainagarrantzitsuena falta zaie gehienei: egi-ten duten lana zabaltzen asmatzea. Izanere, eta beharbada norbait ahaztuko zai-dan arren, Itsas Mendi gutiziak, Ketareaagerkaria, Urola Kostako Hitza eta Ain-tzane Ezenarro kenduta, Getaria ikuse-zina da munduko bi plaza handienetan.Bizirik gauden arren, ez diogu bizitzarikerakusten munduari.

#getaria 2.0

Gari Berasaluze

Artzapetik begira


] getarian zer berri?

Gure Txeruk antolatutako Getariako Dantzari Txiki Egunean 225 haurrek hartuzuten parte: 120 Lesaka, Urretxu, Lezo eta Zarauzkoak, eta 105 herrikoak. Kalez kaleibili ziren dantzan, eta, arratsaldean, berriz, frontoian eskaini zuten emanaldia.

225 haur Dantzari Txiki Egunean

Getariako VI. Ibilaldi Neurtua egin zutenjoan den ekainaren 13an. Aurtengoan,12,4 kilometroko ibilaldi polita izan zuen,eta ohikoak ez diren beste bide batzueta-tik ibili ziren parte-hartzaileak; besteakbeste, San Anton mendia, Eitzaga auzoa,Santa Barbara eta Garate gaina zeharkatuzituzten. Azkenean, parte hartu zuten 13bikoteetatik erregularrenak Manu Etxabeeta Ibai Iribar izan ziren.

Manu Etxabe etaIbai Iribar erregularrenak

Eutimio Alberdi Silveti eta Pastora Ollo-kiegi Ibarbia omendu zituzten aurtenGuraso Elkarteak antolatutako ZaharrenOmenaldian.

Zaharren Omenaldia

Joan den maiatzaren 28an, izugarrizko istri-pua gertatu zen herriko sarreran: Zarautzaldetik zetorren furgoneta bat gehiegizkoabiaduran sartu zen herrira, eta errepideaeta espaloia bereizten dituen hesia, semafo-roa eta frontoiko hesia aurretik eramanzituen. Une hartan nesken pala txapelke-tako partiden bukaera zen, eta lagun ugarizegoen frontoian. Horren ondorioz, hirulagun zauritu ziren, eta horietako bat, Flo-ren Adrian gaztea, hil egin zen istripuanizandako zauri larriengatik.

Istripu larria frontoian

2009-2010 ikasturtea amaitu duIturzaeta Herri Eskolak, etahorren adierazle izan zen joanden ekainaren 12an ospatu zuteneskolako festa. Goizean, emanal-diak eta tailerrak izan ziren, eta,gero, Zanbuka Guraso Elkarteakantolatutako bazkaria, jolasak,play-backa eta “bota ura”.

Eskolako festa

Euskal Jaiez blai!Nahiz eta hasiera batean maiatzaren azken asteburuan ospatzekoa izan, frontoian ger-tatutako istripu larria zela-eta ekainaren lehen asteburura pasa ziren aurtengo EuskalJaiak. Gure Txeruko 150 dantzarik eman zioten hasiera aurtengo jaiei. Larunbatean,berriz, txistulariekin hasi zen festa, goizean goizetik kalez kale aritu baitziren; gero, tri-kitilariek hartu zieten txanda. Horrez gain, taloak, plaza-dantzak, haurrentzako herri-kirolak eta irrintzi-lehiaketa izan ziren; azken hori, hain zuzen, Eneritz Manterolak ira-bazi zuen. Trikitilari gazteen Txapelketa ere egin zuten, eta, iaz bezala, Monik Valor etaEider Iraolak irabazi zuten.

Irrintzi Lehiaketako parte-hartzaileak irrintzia batera botatzen.

Frontoian eskainitako emanaldiaren une bat. Omendutako Pastora eta Eutimio.

Ibilaldi Neurtuaren parte-hartzaileak.

Kiroldegian egindako bazkaria.

Argazkia: A. Manzisidor

Argazkia: Erun

Ezin hobea izan da maiatza Unai Gereka piragua zalearentzat, bi izan baitiraZumaiako Itsas-Gain elkartearekin maiatzean irabazi dituen txapelketak: bata,maiatzaren 8an, Irunen egin zuten Gipuzkoako Txapelketa; bestea, berriz, maia-tzaren amaieran Sestaon ospatutako Euskadiko Piragua Txapelketa. Infantil mai-lan jokatutako estropadak 3 kilometroko luzera izan zuen, eta 15’50”an amaituzuen. Zorionak, Unai!


Eskolako Agenda 21

Iturzaeta Herri Eskola Eskolako Agenda21eko proiektuan dago murgilduta;baina, zer da Eskola Agenda 21? Gara-pen iraunkorreko ingurumen-hezkuntzalantzeko tresna da. Hezkuntza-komuni-tateak ikastetxeetako eta horren ingu-ruko ingurumenaren kalitatearen etairaunkortasunaren alde lan egiteko har-tutako konpromisoa da eta oinarrizkohiru osagai ditu:- Eskola-ingurunearen kudeaketa iraun-korra eragin: ikastetxeko eta ingurukoingurumenaren iraunkortasunarenazterketa egiten da.- Curriculumaren berrikuntza: inguru-men hezkuntza indartzen da eta partehartzeko metodoak aztertu, ingurumen-gaiak sakondu eta ingurumenaren erabi-lera didaktikoa bideratzen da.- Komunitatearen parte-hartzea: TokikoAgenda 21en parte hartzea bultzatzenda eta herriaren egoera hobetzeko pro-posamenak udal-ordezkariei aurkeztenzaizkie.2009-2010 ikasturtean gure ikastetxeanlandutako gaia MUGIKORTASUNAizan da. Ikasleek herriko diagnostikoaburutu dute, eta hobetu beharreko pun-tuak identifikatu eta horiek bideratzekoproposamenak aurkeztu dituzte. Horre-tarako, ikasgeletan zein herriko kaleetanhainbat ariketa landu dituzte.Ekainaren 16an, Udal Batzar Aretoan,gai horri buruzko honako proposamenhauek aurkeztu zizkioten udalari:- Zebra-bideak ipintzea, zabaltzea etaigotzea- Espaloiak jartzea (berriak eta itsuentza-koak)- Bide-gorria egitea- Trabak kentzea- Semaforoak errespetatzeko konpromi-soa hartzeaBilkura amaitu zenean, hamaiketakoederra dastatu ahal izan genuen bertanizan ginen guztiok.

Informazioa gehiago:Tel.: 943 896024

[email protected]

] bi hitzetan

Euskadiko Piragua TxapelketaUnai Gerekarentzat

Herriko Haurren XXXII. BinakakoEsku Pilota Txapelketako finalakospatu ziren joan den ekainaren 6an.Manex Aristi eta Iban Isasti izan zirentxikienetan garaile; benjamin B mai-lan, Oihan Larrañaga eta Beñat Aran-guren; benjamin A mailan, Aratz Ler-txundik eta Haritz Isastik irabazizuten, eta, azkenik, alebin mailan,Gorka Aristi eta Kepa Arangurennagusitu ziren. Zorionak guztioi!

Pilota-finalak

Nesken V. Pala TxapelketaAurten, Nesken V. Pala Txapelketan, Leyre Paredes eta Juani Etxarri izan zirentxapeldunak, Arrate Indo eta Naroa Beldarrainen aurka irabazi ostean. Kopan,berriz, Edurne Irigoien eta Miren Lertxundi nagusitu zitzaizkien Irune Zulaika etaNaroa Urbietari.

Nesken Pala Txapelketan jardundako emakumezkoak.

Unai Gereka (erdian) beste bi lagunekin lortutako domina lepoan.

Txapelketako pilotariak.

Argazkia: Ibon Gereka

Argazkia: J.M. Azpeitia


Amaia Iribar] elkarrizketa

bazegoen, eta, konkistarenondorioz, txikitu egin zen.Gainera, harresia lehendikeraikita egoteak 1209a bainolehenago herri-izaera zuengune bat zegoela baieztatzendu.

F.: Hau da, Getaria ez zelabere borondatez Gaztelaraintegratu, baizik eta konkis-tatu egin zutela agerian geldi-tzen da.

A.: Are gehiago, 1200. urteanGaztelako erreinuak Gipuz-koa, Bizkaia eta Araba armenbidez konkistatu zizkiolaNafarroari, eta, hori eginostean, bertan aurretik sortutazeuden herriei sortze-gutunak“berresten”, eta ez “ematen” ,

razioa datu historikoen ondo-rioa izan baita; beharbadaetorkizunean historialariekdeklarazio horri ez diotehorrenbesteko garrantziaemango, baina bai deklaraziohorretara iristeko aztertudiren dokumentu guztiei.Izan ere, deklarazioa arakatudugun dokumentazioarenondorioa da, eta, noski, doku-mentazio horrek guztiak dugarrantzia.

Zein izan da bide horretanaurkitu duzuen dokumentugarrantzitsuena?M.: Garibai. Historialari askokeuren idatzietan aipatu izandute: “Garibaik dio Getaria1209an sortu zela…”; esaldihori hainbat liburutan errepi-

Zergatik historikoa?Aitor: Batetik, Getariako his-toriari buruzko deklarazioaizan delako; bestetik, Udalekoalderdi guztien adostasunaerdietsi duelako adierazpe-nak, azken urteotan oso gutxi-tan gertatu den adostasuna.Gainera, deklarazio horrek2009an bildu dugun informa-zio guztiari nolabaiteko ofi-zialtasuna ematen dio:hemendik aurrera aintzathartu beharko dute behintzat;izan ere, Udalean gordekoden testuak adieraziko duGetaria 1209. urtea bainolehen sortutako hiribilduadela, XII. mendean, hainzuzen ere.

Mikel: Historikoa bai, dekla-

katu dute, behin eta berriz.Iaz, Idoia Arrietak Garibairentestua aurkitu eta honako hauzioela jakiteko aukera izangenuen: Nafarroako errege-erreginek Getariari foruaeman ziotela eta, gerora,Alfontso VIII.ak foru horiberretsi zuela. Beraz, Getarianafar fundazioa duen hiribil-dua da: orduko Nafar Errei-nua gaur egun Euskal Herri-tzat ezagutzen duguneremuak osatzen zuen gutxigorabehera 7 lurraldeak.

A.: Bestalde, frontoiko harre-siari buruz testuan dioena erenahiko argia da: “queriendoser grato y remunerador conla villa de Getaria, reedifico lamuralla… “. Aurretik harresia

Maiatzaren 26an, Getariako Udal Plenoan, Getaria-ren Sustraiak herri-ekimenak aurkezturiko adieraz-pen historikoa onartu zuten, Udaleko alderdi guz-tien adostasunarekin (EAJ, Ezker Abertzalea,Aralar eta EA).

Adierazpen hori, hain zuzen ere, 2008. urteamaieratik Getariaren Sustraia herri-ekimenakereindako haziak emandako fruitua dela esan dai-teke. Sorreran, 800. urteurrenaren inguruan ezta-baida eta hausnarketa bultzatzea zuen helburunagusietako bat, irabazleek asmatu eta irakatsitakohistoria ofizialaren aurrean zalantza ugari baitzeu-den: historia ofizialak Getaria 1209. urtean Gazte-lako erreinuak sortua zuela zioen arren, Getarialehendik ere existitzen zela eta bere sorrera NafarErreinuaren baitan zegoela adierazten zuten zan-tzuak zeuden.

2009. urtean hainbat ekimen bultzatu zituzten:Dekalogoaren onarpena, logoaren eta lemarendiseinua, web-orria, triptikoak, prentsa, iritzi-arti-kuluak, aste tematikoa, aurkikuntza historikoak,beste herrietako ekimenekin elkarlana, InkisizioEguna, J.L. Davanti emandako Nabarralde sarianlagundu…

Getariaren Sustraiak herri-ekimeneko hiru kideizan ditugu Artzapen, deklarazio horren garran-tziaz hitz egiteko: Floren Iribar, Mikel Munoa etaAitor Irigoien.

Getariaren Sustraiak herri-ekime

] elkarrizketa ] Getariaren Sustraiak herri ekimena


hasi zela; Getariari dagokio-nez, 1209an berretsi zion hiri-gutuna Gaztelak.

M.: Maiz entzun da GipuzkoaGaztelara bere borondatezpasa zela, noski, garaileakbere historia idazten du…Kontua da ez dagoela akordiohorren dokumenturik; bai,ordea, kontrakoa adieraztenduten aztarnak, borroka izan-dakoaren zantzuak.

Horren dokumentazioa topa-tzea zaila al da?F.: Kontua da dokumentuhoriek ikertzean ere zer zailta-sunekin topatu garen, ;“sekretupean” baleudebezala.

Urtebete baino gehiagokoibilbidea egin du ekimenak;gaur egun iritsi zareten pun-turaino iritsiko zinetela usteal zenuten hasiera hartan?M.: Inola ere ez; gure hasie-rako asmoa ez zen Udalarenaurka joatea, baizik eta Gazte-laren konkistaren ospakizunadesmitifikatzea, eta garbiuztea Getaria lehendik erehiribildua zela. Ibilbide horre-tan egin diren mahai-ingu-ruak… Getariako historiahobeto ezagutzeko aukeraeman digu guztioi, eta horre-tarako behintzat balio izan du.

A.: Bai, 2008ko abenduan eginzen lehen bilera hartan gureasmoa ez zen ezer ospatzea,ezta ezer kondenatzea ere,baizik eta gogoratzea, histo-riaz hausnartzea… Hau da,berrikuspen bat egin nahigenuen, historia ofizialazharago.

Sustraiak ekimena hainbatsentsibilitateko lagunek osa-tzen duzue; aurrera egitea

erraza izan al da?M.: Mesfidantzak gaindituegin behar dira: elkar ezagu-tuz, elkarlanean… Gurekasuan pixkanaka hala ger-tatu da, eta, gainera, guztionartean lan polita egin dela iru-ditzen zait.

Beraz, balorazioa?F.: Positiboa erabat. Gainera,niri iruditzen zait inoiz ezdela horrenbeste eztabaidatuGetariako historiari buruz, etahori oso aberasgarria izan daguztiontzat: herritarrek Geta-riari buruzko historia ezagutueta berrikusteko abaguneaizan dute 2009an.

Aurrera begira, zer?A.: Deklarazio horrekin, nola-bait, 2008an hasitako etaparibukaera eman diogu, eta,hemendik aurrera ere, historialantzen eta Euskal Herriarenaitortza egiten dutenen artekoelkarlana sustatzen jarrai-tzeko konpromisoa dugu.

M.: Aurrera begira, badirahainbat gai lantzeko modu-koak: Gipuzkoari buruzko

lanketa, Getariako hainbatpertsonaiari buruzko azter-keta, Nafarroako Erreinuarenkonkistaren 500. urteurrena…

Zein beste herrirekin kon-partitu duzue lortutako guz-tia?Gure aurretik baziren herriakantzeko zerbait egindakoak;adibidez, Segura… Gukherrian lan bat egin dugu, etalan hori zorionduz eurenherrietan antzeko zerbait egi-teko asmoa duten hainbatlagun etorri zaizkigu ingu-ruko herrietatik: Arrasatetik,Azpeititik, Mutrikutik…

Argazkia begiratu: zer dator-kizue burura?M.: Hasiera hartan argazki

hau helburutzat jarriz gero…nork pentsa!

F.: Oso garrantzitsua da lortu-takoa. 2008an hasi, eta herrikojendearekin egindako lanarenondorioz Udaleko alderdiguztiak mugitzea lortu da.Adostasun garrantzitsua,dudarik gabe.

A.: 2008ko abenduan ez nuenpentsatu ere egin hori guztialortuko zenik: deklarazioa etaelkarrekin egindako argazkia.Argazkia hitz batean: etorki-zuna.

Irudi hori beste edozeinesparrutan eman daitekeelauste al duzue?Hala izan dadila!

mena. Adierazpen historikoa

Getariaren Sustraiak herri-ekimeneko kideak Udaleko alderdi guztiekin..

“Deklarazioa arakatudugun dokumenta-zioen ondorioa da”


Artzaperen aldekofesta eguna

Artzape-lipe trulalai,trulalai, trulalai…

Behin baino gehiagotan entzun zen kantu hori Artzape-ren aldeko festa egunean Mariñelak Elkartean egin zenbazkarian.

Eguna haurrentzako jokoekin hasi zuten: arrautza-jokoa, aulki-jokoa, lokotx-bilketa, ur-jokoa eta patata-jokoa izan ziren frontoian bildu ziren txikienen gozame-nerako.

Herria girotzeko, berriz, Leire Urresti eta AinhoaCamio trikitilarien doinuak entzun ziren alde zaharrekokaleetan, aldizkarikoek antolatutako triki-poteoan. Gero,70 bat lagun elkartu ziren Mariñelak elkartean; giro politasortu zen Hamaika Bertuteko Iñigo Manzisidor “Man-txi”, Haritz Casabal eta Beñat Iguaran bertsolariei esker.

Bazkalostean, berriz, herrian beste buelta bat emanzuten, bertsolarien eta trikitilarien laguntzaz.

Festaren azken zatia Gaztetxean izan zen, eta hara joanziren herritarrek Rude Kanka Sound System, Ras Miguel& Tafari eta Arawak taldeen musika entzuteko aukeraizan zuten.

Ekimen horiek guztiak gauza hutsa lirateke herritarrenparte-hartzerik gabe; beraz, txoko honetatik, Artzapekolan-talde guztiaren izenean, mila esker ekintza horietanguztietan parte hartu zenuten herritarrei, haur zein hel-duei, eta, nola ez, ekintzak antolatzen lagundu zuten guz-tiei: Getaiko Gazte Asanbladako kideei, Leire eta Ainhoatrikitilariei, bazkaria antolatzen jardundako lagunei,haur-jokoetan lagundu zutenei eta haurren opariak emanzituen Harritarte dendari, bertsolariei, zozketako sariakeskaini zituztenei (Ezkur txerri eta Eskura)… Eskerrakzuoi guztioi!!!


Amaia Iribar] Elkarrizketa

Esperientzia?Ederra! Orain arteko bizitzakoesperientziarik onena.

Zergatik “El conquistadordel fin del mundo” eta ezbeste lehiaketa bat?Nik aspalditik neukan gogoainguru hura ezagutzeko, etalagun batek animatu ninduenprograma horretan parte har-

tzeko izena ematera.

Castinga Donostian eginzenuen; nolakoa izan zen?Donostiako hotel batean egingenuen, eta, han, galde-sortaantzeko bati erantzun beharizan genion: norberarendatuak, afizioak, lana…Horren arabera, gero, elka-rrizketa bat egin ziguten.

Ima

no

l Iri

ba

r “H

err

ero

”

Azaroaren 10ean atera zen etxetik

eta abenduaren 16an bueltatu

zen; kanpamentuan 14an sartu eta

14an atera zen. Hona hemen hila-

bete batek emandakoa.

Konkistatzailegetariarra

] elkarrizketa ] Imanol Iribar “Herrero”


Aukeratu zintuztela jakitean,bertigorik sentitu?Pixka bat bai; hasieran, amarikomentatu nion ez ote ari nin-tzen ur handitan sartzen. Halaere, ni normalean naizenabaino txintxoago egon naiz, nimugituagoa bainaiz; behar-bada orduan ezagututako jen-dea zelako…

Lehendik programa horrenjarraitzailea al zinen?Ez asko… Noizbait, ikustennuen batez ere probak egitenzirenean; baina, ez gehiegi.Izan ere, probak ikustea gus-tatzen zait; baina, “asanbleak”makal samarrak egiten zaiz-kit.

Getariako zati handi batekjarraitu zaituela jakingoduzu, ezta?Bai, normalean ezagun batdagoenean gehiago jarraitzendugu.

Zuk alderik sumatu al duzulehendik gaur egunera?Bai, hemen inguruan batezere. Adibidez, maiatzean Ibi-laldian izan nintzen Bermeon,eta dezente nekatu nintzen.

Entrenamendu berezirikegin al zenuen Argentinarajoan aurretik?

Nik, normalean, kirola egitendut, aspaldian bizikleta batezere, eta nahiko prestatuta ego-ten naiz; gainera, programarajoan aurretik arrauneko entre-namenduetan hasita nengoeneta nahiko ondo joan nintzen.

Beraz, fisikoki prestatutajoan behar da?Bai fisikoki eta bai psikologi-koki; izan ere, ordu pila batdago zer egin jakin gabe pasa-tzen direnak. Pentsa, oporre-tan kanpoan hilabete pasatzeabaino luzeagoa da han aste-bete pasatzea! Orduak luzejoaten dira, batez ere lehenastean; hala ere, tarteka mendibueltak egiten nituen, eta tira!

Hasieran izan zineten lekuakkontzentrazio-eremu batenitxura zuen, ezta?Bai, hara iritsi gineneanhorixe pentsatu nuen: noraetorri gara?

Telebistan agertu den guz-tia, hala gertatzen al da?Bai, halaxe da.

Kamerak zuekin izaten alziren denbora guztian?Ez; normalean goizeko lehenorduan etortzen ziren, probakzirenean eta gauetan. Kamera-lariarekin batera, mikroa era-

maten zuena eta beste lagunbat etortzen ziren, eta azkenhorren betebeharra xaxatzeazen. Nire ustez, han sartuginenetik bukaerara arte, gukmutur-joka bukatzea zen pro-gramako arduradunen nahia,horrek saltzen baitu. Gero,noski, kamera aurrean liska-rren bat agertzen denean,horrelakorik ez dutela onar-tuko esaten dute; baina, ez dahala. Horixe nahi dute-eta!

Beraz, zuen arteko harre-man asko ez ditugu ikusi?Iskanbila handienak kamera-ren atzean gertatu dira.

Fisikoki ondo joan zinen; etapsikologikoki?Han egon nintzen momentu guz-tiez gozatu nuen, minez egon nin-tzen hiru egunak izan ezik; minakentzeko pastilla bat ematen zida-

“Orduak luze joatendira, batez erelehen astean”

Lehiaketan egin behar izan zuten probetako bat. Egoitzekin izandako txangoaren amaieran.

Argazkia: Sebastian Tejeda Argazkia: Sebastian Tejeda


] elkarrizketa] Amaia Iribar

ten, eta horrek erabat txoratutauzten ninduen.

Zein zegoen fisikoki erabatprestatuta?Iker, Aratz, Andeka… Gehie-nak zeuden ondo prestatuta,ni ere bai.

Zure ustez, zein ezaugarribehar ditu pertsona bateklehiaketa horretara joatekoeta irabazle izateko?Batez ere, zorte handia, ezbaita jakiten zer proba jarrikoduten; fisikoki eta psikologi-koki ondo egon behar da,baina zortea ere behar da.

Elkarbizitza erraza izan al

da?Niretzat bai, nahiz eta batzue-tan liskarrak izaten ziren,batez ere jan-kontuak zirela-eta. Ni oso jatuna naiz, etagehienek goizean gutxi janarren nik dezente jaten nuen;eguerdian eta gauean, ordea,iskanbila gehiago izaten zen.

Zeri aurre egitea izan da zai-lena, goseari ala hotzari?Biak ere! Hotz handia egitenzuen gero!

Arropa ona zenuten, ba?Bai, arropa oso ona da; baina,hala ere, eskerrak lehen egu-netan eguraldi ona egin zuela,bestela…

Norbaitekin ondo konpondual zinen bereziki?Egoitzekin, Mikel pilotariare-kin… Begoñarekin ez nuenharreman handirik; baina,orain, bere ahizpa dela-medio, harreman gehiagodaukagu. Koldorekin ereondo konpontzen nintzen,nahiz eta bukaeran ez den osofin portatu.

Norekin ez?Maiterekin. Argentinaraheldu eta lehen bi egunetanhotelean izan ginen, eta Feli-perekin barrez lehertu ginen,denbora guztian txisteak kon-tatu eta kontatu ari baitzen.Gero, kanpamendura eramangintuztenean, gau bateanesan nion kontatzeko lardas-keriazko txisteren bat, etaMaitek hartu eta masailekobat eman zidan; jaiki eta kan-pamenduan buelta bat emannuen, eta, gero, atzera zakurasartu nintzen, lo egitera.

Juanito?Tipo ona; nik lehen bere irudibat neukan, beti liskarreanzebilela uste nuen; baina, tipoona da. Udazkenerako, bestereality bat prestatu dute,Aconcaguara igoera, eta Jua-nitok bertara eraman nahininduen, baina programak ezdio utzi.

Eta Julian Iantzi?Jatorra, baina ia denbora guz-tian, batez ere batzarretan etaprobetan, Txema Montoiakesaten ziona egiten zuen; kan-pamentura etortzen zeneansoilik egoten zen belarrikoabisagailurik gabe.

Programa amaitzean jarraitual duzu jendearekin harre-manetan?Bai, bikiekin; Mikelekin eretelefonoz askotan hitz egitendut.

Zein izan da probarik gogo-rrena?Hondartzako proban irauteanzegoen gakoa, ez zuen neke-rik sortzen; okerrena hotzazen, hipotermia. Baziren bestehainbat proba gogorrak zire-nak: elur-erraketena, sokangora igo behar zena… Irabazinuen hura ere gogorra izanzen, baina gozatu egin nuen.

Eta errazena?Rafting egin genuenekoa,ederki pasa nuen.

Probak zenbatean behin iza-ten ziren?Bi egunetik behin egiten zenproba eta gero dueloa.

Zer zeneukaten jateko?Berdelaren lata batzuk eman

“Fisikoki eta psikolo-gikoki ondo egon

behar da, baina zortea ere behar da”

Argazkia: Sebastian Tejeda

Hondartzan egin behar izan zuen proba gogorreko une bat.

] elkarrizketa ] Imanol Iribar “Herrero”

zizkiguten, sardina, “barri-tak”, artahia… Azken horre-kin Begok opil ederrak egitenzituen.

Tranparik egin al zenuten?Bai, bospasei kilometrotarabaserri bat zegoen, eta, behin,Juanito eta ni bertara joanginen ea janaririk ematenziguten; guri ezetza emanostean, neskak bidali genitueneta haiei janaria eman zieten!Beste behin, lursail batekonagusi batek ehizatutako lauerbi eman zizkigun.

Hilabete egin zenuen lehia-ketan; behin kanporatu zin-tuztenean, zer egin zenuen?Jan eta garbitu, bizarramoztu, eta, gero, gaueko 10akarte ez nintzen agertu hote-lera. Azkenean, lagun bat jarrizidaten, ez baitziren nitazfidatzen, joan egingo nintzelauste zuten; izan ere, hara joanaurretik, Txema Montoiarigaldetu nion kalera azkarbotatzen baninduten Patago-nian gelditzerik izango nuen,eta esan zidan ezetz, berakparte-hartzaileak etxetikhartu eta etxera itzultzenzituela. Pena daukat Argen-tina gehiago ez ezagutuizana.

Eta hango paisaia?Ederra; egia esan, bi taldeakelkartu ginenean eraman gin-tuzten lekua ez zen oso polita,nahiz eta telebistan hangolekurik txukunenak atera.Niretzat, Egoitzekin txalupanibilitako lekuak izan ziren hanikusi nituen txokorik polite-nak.

Zer bota duzu faltan?Ezer ez, beharbada jana.Familia faltan botatzeko den-bora gutxi da.

Unerik onena?Oihanek proba bat irabazi

ostean egin genuen ospakizu-nean oso ondo pasa genuen.

Irabazleak merezi al zuenirabazle izatea?Bai, dudarik gabe irabazi due-nak irabaztea merezi zuen, etakasu honetan Egoitz izan da.

Andekaren espainiar selek-zioko kamisetak nahiko zere-san eman du, ezta?Bai, asmo hori zegoen hasiera-tik; produkziokoek esan zio-ten Madrileko edo espainiarselekzioko nikia aukeratzekobertara eramateko; horrekinargi ikusten da atzetik zerasmo dagoen, liskarra sortzea,horrek saltzen baitu. Bestalde,beste kontu bat da bera halasentitzea, hau da, espainiarra.Niri iruditzen zait Andekalehiakide indartsua zela, fisi-koki zein psikologikoki osoondo zegoen; hala ere, niknahiago dut euskaldun senti-tzen den batek irabaztea.

Eta Qi, agertzen den bezala-koa al da?Egia esan, ez dakit nolakoaden… Niretzat programakberak bultzada handia emandio Qi-ri; adibidez, finalean,protagonismo gehiago emanzioten berari finalistei baino,eta zer esanik ez lehiaketa ira-bazi duenari baino.

Norbaiti esperientzia haugomendatu beharko baze-nio, zer esango zenioke?Bizitzeko, dudarik gabe espe-rientzia ederra izan da-eta.

Errepikatuko al zenuke?Bai, baina beste era batera;izan ere, jada trikimailuakezagutzen ditugu, badakigunondik nora doan programa,sekretismoa, batez ere probeidagokionez.

Aconcaguara, adibidez?Begiak itxita.


Getariako Arraun Elkartean entrenatzen hasi aurretik.

“Nik nahiago duteuskaldun sentitzenden batek irabaztea”

16-artzape @topagunea.com16- artzape @topagunea.com16-artzape @topagunea.com

] Historiaren katebegiak/ Xabier Alberdi eta Suso Perez

XVII. mendeko bigarren erdiko arma-dore eta itsasgizon garrantzitsuenetakobat da Tomas de Bidasoeta. Mendehorren lehen zatian jaio zen Getarian,eta, itsas negozioetan izandako arrakas-tari esker, Donostiako auzotar izaterairitsi zen, azken hori baitzen garai har-tako Gipuzkoako porturik aberatsena.Ez zuen, ordea, Getaria alboratu, etabertakoa izaten ere jarraitu zuen. Bida-soetak eskura zituen itsas jarduera guz-tietan inbertitzen zuen, Donostiangaratu zirenak nahiz Getarian bertangaratutakoak. Horren adibide, 1679.urterako, jada, Donostiako armadorenagusietako bat zen. Getarian, itsas baz-terrean baxurako arrantzan jardutenzuen ontzitxo baten jabe ere bazen;horren ondorioz, urte horretan Geta-riako San Pedro Itsasgizonen Kofra-diako maiordomo izendatu zuten(egungo lehendakaritza, idazkaritza etadiruzaintza biltzen zituen kargua).

Ez zen, ordea, baxurako arrantza Tomasde Bidasoetaren diru-sarrera nagusia;1660ko hamarkadaren hasierarakoArtiko inguruko uretan bale-arrantzanaritzen ziren baleontzien jabe zela ager-tzen zaigu. Zehazki, 1663rako, 243 tonapisatzen zuen Nuestra Señora del Loreto ySan Joseph baleontziaren jabea zen; bale-ontzi horrek, gutxienez, 1676. urteraarte jardun zuen bale-arrantzan, etenikizan gabe. 1672an beste baleontzi batenjabe egin zen: Jesus, Maria, Joseph.

TOMAS DE BIDASOETA

(XVII mendea)

Baleontzi bat Artikoan jela artean harrapatuta.

GETARIARRAK

MENDEETAN ZEHAR:

] Tomas de Bidasoeta

dore handien inbertsioak gutxitu eginziren eta bale-arrantza gainbeherajarraitu zuen. Noski, merkatari etaarmadoreek nahiago zuten irabazi han-diagoko eta arrisku gutxiagoko jardue-retan inbertitu.

Tomas de Bidasoeta ere ez zen atzerageratu. Gerra-garaietan indar izugarriahartzen zuen itsaslapurretak, eta Bida-soeta jarduera horretan sartu zen, buru-belarri. Garaiko Donostiako kortsarionagusietako bat izatera iritsi zen. 1672eta 1678 artean Espainiaren eta Fran-tziaren artean izan zen “HolandakoGerra” izeneko gudan, itsaslapurreta-rako fragata edo guda-ontzi baten jabeegin zen. Bidasoetaren Nuestra Señora dela Asuncion y de las Animas fragata, LaGarza izenordez ezaguna, 100 tonatikgorako guda-ontzi handia zen, Fran-tziako merkataritza-ontzi aberatsaklapurtzeko kañoi ugariz armatua. Bida-soetaren negozio-gaitasunaren adibide,1678an, guda amaitu zenean, fragatalanik gabe geratu zitzaion, eta, berehala,merkataritza-jarduerarako erabiltzenhasi zen. 1680an, hain zuzen, Donostia-tik Cadizera bidali zuen erregearenkañoi, bala, iltze eta gerrarako bestehainbat hornikuntzaz zamatuta. Zamahorren arduradunak Don FranciscoNavarro almirantea eta Ignacio de Soroakapitaina –Usurbilgo galeoigile fama-tua– ziren eta Cadiztik Ameriketarajoan behar zuten galeoietarako zenzama hura.

Laburbilduz, Tomas de Bidasoetagaraiko merkatari eta negozio-gizoneneredu ezin hobea dela esan behar dugu.Batetik, itsas ekonomiaren unean unekoegoeraren arabera jarduera batean edobestean esku hartzeko sekulako gaita-suna zuen. Bestetik, arriskuz eta ziurta-sun gabeziaz betetako mundu hartan,inbertsioak hainbat itsas jardueratanbanatu zituen, irabaziak nolabait ber-matzeko.

Urtero baletara bidaltzeko bale-ontziekbehar zituzten prestaketa-lanei eta hor-nikuntzei aurre egiteko, Tomas de Bida-soetak diru-maileguak eskatu ohizituen. Gipuzkoako kostaldeko merka-tari eta armadore garrantzitsuenekinzituen harremanez baliatzen zen mai-legu horiek lortzeko. Esaterako, 1663ansinatutako kontratuaren bitartez, Nico-las de Gaztañaga oriotarrak zilarrezko2.000 erreal mailegatu zizkion urtero,1674 arte, eta, 1674. urtetik aurrera, zila-rrezko 2.200 erreal. Urteroko maileguhori Nuestra Señora del Loreto y San Josephbaleontzia prestatzeko eta hornitzekoerabiltzen zuen Bidasoetak. Jesus, Maria,Joseph baleontzia prestatzeko, berriz,Fernando de Ansorena Garayoa donos-tiarraren eta Don Cristobal de Olazabaly Acorda errenteriarraren maileguakjaso zituen 1672an; biak ala biak garaihartako merkatari nagusietakoak ziren.

Dena den, XVII. mende erdialdean ur-aparretan ibilitako Artiko ingurukobale-arrantzaren jarduera gainbeherakoprozesu batean sartu zen mende horrenbigarren zatian, pixkanaka-pixkanaka;arrazoi bat baino gehiagok eragin zutengainbehera hori. Batetik, etengabekobale-arrantzak animalia horien kopuruagutxitzea eragin zuen; gero eta balegutxiago harrapatzen zuten eta, gai-nera, gero eta iparralderago joan beharzuten arrantzaleek haiek harrapatzera,horrek zekarren arriskuarekin. Horrezgain, garai hartan Espainiaren eta Fran-tziaren artean izandako gudaldiek area-gotu egiten zuten arrisku hori eta,horren ondorioz, maileguengatikordaindu beharreko interesak gero etagarestiagoak bihurtu ziren. Esaterako,Orioko Nicolas de Gaztañagak eman-dako maileguaren interesa %25ekoazen; gainera, Tomas de Bidasoetarekinsinatutako kontratuaren baldintzetakobaten arabera, bi estatuen arteko gudapiztuz gero interes hori %30ekoa izangozen. Hori dela-eta, merkatari eta arma-

Spitzbergenen mapa. Ingalaterran euskalmarinelak kontratatu ohi zituzten Artikoanbaleak harrapatzeko. © Joseba Urretabizkaia


1.- Likido gehiago EDANNormalean edaten duzuna baino likido gehiago edan,ura batez ere

Edateko, ez duzu egarria sentitu behar.Saihestu kafeinadun, alkoholdun edo azukre gehiegiduten edariak

Likido-kantitatea medikuak murriztu badizu edodiuretikoak errezetatu badizkizu, berari kontsul-tatu

2.- JANARIAKJanari arinak prestatu (entsaladak, gazpatxoa, ortua-riak, frutak...).

3.- ETXEANEguzkiak jotzen dituen leihoak itxi eta pertsianak jai-tsi.

Aprobetxatu berorik gutxien egiten duenean etxeaaireztatu eta freskatzeko.

4.- ARROPA eta oinetako egokiak erabiliArropa lasaia, arina eta kolore argikoa.Oinetakoak erosoak eta freskoak.

5.- FRESKATU zaitezBero handia sentitzen baduzu, dutxak edo bainuhotzak hartu.

Etxe barruan 35º C-tik goragoko tenperatura dagoe-nean, haizegailuak EZ du ezer konpontzen, beroagatiketor litezkeen osasun-arazoak saihesteko.

Aire girotua duen toki hurbil batean sartzeakmesede egingo dizu, indarra berreskuratzeko etaberoari berriro aurre egiteko.

6.-Eguzkitik BABESTUEz irten kalera bero gehien egiten duen orduetan,beharrezkoa ez bada.Irten behar baduzu:- Burua babestua eraman eta eguzkitarako betaurre-koak erabili.- Eguzkia saihestu eta gerizpea bilatu.- Ahal dela, ez egin jarduera fisiko gogorrik ez luzerik,berorik handieneko orduetan.- EZ zaitez INOIZ gelditu edo inor utzi autoarenbarruan, aparkatuta eta itxita dagoela, gerizpeanegon arren.

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com

Ba al zenekien…?Hiru izpi ultramore mota daudela: A, B eta C; azken horilurrera iritsi baino lehen iragazten du ozono-geruzak.

Eguzkiak hainbat erradiazio mota igortzen ditu; horie-tan guztietan izpi ultramoreak nabarmentzen dira, horiekeragiten baitituzte azalaren kolore beltzarana eta horre-kin lotutako hainbat gaixotasun.

Eguzkitan behar bezala egoteak D bitamina ekoizteneta eskeletua egoki goratzen laguntzen du.

Baina, horrez gain…Azaleko minbizia munduko gaixotasunik hedatuenetakoada, minbizi mota guztien %10 inguru, hain zuzen ere.

Zuzeneko lotura dago ozono-geruzaren suntsipenareneta azaleko minbizi kasuen kopuruan izan den igoerarenartean.

Eguzkitan behar bezala ez egoteak, azaleko minbizia ezezik, beste gorabehera batzuk ere sorraraz ditzake: erredu-rak, azalaren zahartzea sasoia baino lehen, begietako gai-tzak, zinkadak eta eguzki-joak.

Zer egin behar dugu?Eguzkitan luzaroan ez egon eta eguzkiak erre gaitzansaihestu, batez ere haurtzaroan.

Nola egin dezakegu?Eguzki-izpiak eta azalaren artean eragozle fisikoak jarriz.

Zure azalerako aproposa den babes-faktoreko kremakerabiliz.

Progresiboki beltzaranduz.Jaioberriak eta 5 hilabetetik beherako umeak eguzki-

pean egotea saihestuz.

]] Fuldain farmazia[[

Eguzkia bai… baina kontuz

Gomendioak

2006ko ekaina artzape -19

Fantasiaz beteriko lan bate-kin nator hilabete honetan,Josu Waliñoren Bederatziateak. Ipuin-bilduma bat daeta ipuin-bilduma honek2007. urtean du sorrera. Urtehartan, Waliñok EHUko Ara-bako Kanpuseko Ipuin Fan-tastiko Laburren lehiaketairabazi zuen Bederatzi ateakizeneko narrazioarekin, etaipuin bilduma hau istoriohark irekitzen du.

Lehen esan dudan bezala,fantasiaz beteriko bildumabat da. Izenburuak berakfantasia ukitu bat du: bedera-tzi zenbaki magikoa da.Aztekek bederatzi infernuzeudela esaten zuten; Gali-

literatur txokoa / Izaskun Larrañaga]] moniren errezeta [[

Bederatzi ateak

Osagaiak:

Kilo bat muskuilu1⁄2 piper berde1⁄2 tipula2 baratxuri-buru15 cl. ardo goxoKoilarakada bat irinKoilarakada bat piperrautsGatzaOliba-olioaPerrexil txikituta

Muskuiluak marinel-erara(6 lagun)

Prestaketa:

Lapiko handi batean baso batur bota eta irakiten jarri. Mus-kuiluak bota eta bapore bidezegosi tapa jarrita, irakiten hasiarte. Maskorretik banandu etabotatzen duen zukua gorde.Zukua iragaztontzi batetikpasa eta alde batean gorde.

Lau olio-koilarakada berotuontzi batean eta piperra, bara-txuria eta tipula egin, suhilean. Irina gehitu eta bestebi minutuz egiten utzi. Pipe-rrautsa egin; kontuz ibili, erreez dadin. Sua igo eta ardoaisuri, baita alde batera utzidugun muskuiluen zukua ere.Mugitu saltsa homogeneo bategin arte; saltsa oso lodiabadago, ura gehitu.

Marinel-erako saltsa horiegosi 15 minutuan, eta ura etagatza gehituz joan, norbera-ren gustura.

Muskuiluak eta perrexilagehitu saltsari, minutu batzukeduki ontzian eta beroa zerbi-tzatu.

On egin!!

zian, infernura sartzekobederatzi ate daudeladiote… Zenbaki horrenmagikotasunarekin lotu nahiizan ditu Waliñok bere isto-rioak. Nahiz eta bederatziizan zenbaki magikoa, idaz-leak hamargarren ipuin bate-kin ixten du bilduma, errea-litatetik urruntzen denistorio batekin.

Irudimena lantzeko lan balia-garria dela esan genezake.Denbora-pasa entretenigarriaeta irakurtzeko erraza. Orainarte, modu honetako isto-rioak gaztetxoentzat bakarrikegiten ziren eta Waliñok hel-duen eremura jausi egin nahiizan du.

Idazlea: Josu Waliño (Zumaia, 1972)Argitaletxea: TxalapartaArgitalpen urtea: 2010Orri kopurua: 177

] harritarten txutxupeka / herri eskola

Maila honetako ikasleek badituzte ingu-runearekin zerikusia duten halako ideia,asmo eta bizitako esperientzia batzuk.Ideia horiek aldatzeko, onartzeko, edogaitzesteko ahalmena esperientziarekinerlazionatzeko duten moduaren mendeegongo da, eta zerikusi haundia izangodu horretan izan duten esperientziare-kin ere.

Gure proiektuan ikasleek ideiak espe-rientziekin lot ditzaten nahi da, eta gerofroga ditzatela logikaren bidez lehendikzituzten uste, irizpide eta hipotesiak.

Hori dela eta, kurtso osoan zehar (hama-bostean behin), inguruneko saioetan,hainbat esperimentu burutu ditugu,horretarako euskarria inguruneko koa-dernoa izan dugu.

Batzuetan taldeka eta beste batzuetanbanaka honako eskema hau jarraitu dugu:

Burututako esperimentu batzukhonako hauek izan dira; globoa botilabarruan puztu, uraren dentsitatea,airearen pisua, ur hotza eta beroarenkontrastea…

Esperimentuak ikasleen gustukoakizan dira, konturatu dira formulatu-tako hipotesiak kasu askotan ez zeto-zela bat errealitatearekin.

4. maila

Esperimentatzen 4. mailan

- Prozedura

- Materiala

- Hipotesia

- Ondorioa/zergatia

] elan-euskadi

Pasa den ekainaren 5ean, Elan-EuskadiGarapenerako Gobernuz Kanpoko Era-kundeak bere urteko ohiko batzar nagu-sia egin zuen Getariako Alondiga Zaha-rrean. Hainbat gai eztabaidatu ziren,baina punturik garrantzitsuena taldearenzuzendaritza berriaren hautaketa izanzen.

Duela ia bost urtetik, ez da inolako alda-ketarik egin eta aurten izan da momen-tua Zuzendaritza berria aukeratzeko.Natalia Tolosa izan da azken urtetanlehendakaria eta, hemendik aurrera, JuanMari Aranguren izango da. Lehendakari-tzarekin batera beste karguak ere auke-ratu ziren.

Lehendakariorde Andreina Mata da,idazkari Imanol Iribar eta diruzain MirenFuldain. Mahaikide bezala lehendik zeu-den batzuek jarraitzen dute, Aitor Biku-

ñak, Ana Mokoroak eta Esther Imazekkasu; horiez gain, beste bi mahaikideberri sartu dira: Iñaki Azkuna eta MiguelAngel Jimenez.

Bai herrian bai bailaran aski ezaguna denElan-Euskadi Gobernuz Kanpoko Era-kundeak lanean jarraitzen du etengabe,Hegoamerika eta Karibeko zenbait lurral-detan proiektuak garatuz. Kolonbia,Venezuela eta Nikaraguan urte askotakolan esperientzia dugu: bekak eskeintzenherritar indigenei, emakumeen inguruanesperientziak lantzen, eta abar luze bat.

Sentsibilizazio-kanpainak ere egitenditugu Getarian eta beste hainbat herri-tan. Kubara materiala bidaltzen jarraitzendugu, urtero-urtero, eta, urtarrila iristendenean, herritarrentzat jardunaldi inte-resgarri batzuk antolatzen ditugu,hitzaldi, bideo-emanaldi eta erakusketen

bitartez.

Uda garaian, bidezko merkataritzarenproduktuak jartzen ditugu salgai GureTxeruk kale Nagusian duen egoitzan, eta,aldi berean, argazki-erakusketa bat jar-tzeko edota martxan ditugun proiektueiburuzko oinarrizko informazioa zabal-tzeko aprobetxatzen dugu.

Nahiz eta munduan krisi ekonomikoanabaria izan, itxaropentsu gara gure lanaegiten jarraitzeko. Oraingoz, hainbatudalen eta bazkideen konfidantza lortzenari gara, eta, hori esku artean dugunbitartean, gure isileko lanarekin jarrai-tuko dugu.

Ea orain hautatu den zuzendaritza-taldeberri honek indar berria ematen dion, etaetorkizunean gero eta jende gehiagogaren mundu hobeago baten alde.

Juan Mari Aranguren, Elan-Euskadiko lehendakari berria


] uztaileko agenda

FULDAIN farmaziaren zaintza egunak:

uztailaren 26tik abuztua-ren 1era (biak barne)

Udal bulegoa ....943 896 024Faxa ............943 140 190e-mail: [email protected]

Kiroldegia ........943 140 432Kirol-portua ......943 580 959Taxiak

Segundo ......607 720 242Jose Mari ....607 403 498

Udaltzaingoa ....943 896 146Liburutegia ......943 896 147Anbulatorioa ....943 140 653Botika ..............943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729SOSdeiak ......................112Kofradia............943 140 200

artzape aldizkaria943 000 548

[email protected]

Telefono interesgarriak] Irteerak[Uztailaren 13a, asteartea]Euskal dantzetan dabiltzanhaurrekin, SEIGNOSSE LEPENONeko UR PARKEraIRTEERAAntolatzailea: Gure Txeru

] JaiakAbuztuaren 5etik 8raSALBADORE JAIAK 2010

] Kirolak“UDA 2010” KIROL JAR-

DUERETAKO KANPAINAIzen-ematea eta informazioa:Udaletxean (telf.: 943 896024),Liburutegian (telf.: 943896147) eta Turismo Bulegoan (telf.: 943 140957)

[Uztailaren 10a, larunbata]“XABI IÑURRITA MEMO-RIALA” XIII. FUTBITO TXA-PELKETAren FINALAKNoiz: 16:00etan Kopakofinala // 17:00etan: 3. eta 4.// 18:00ean: Ligako finala

FUTBITOko AFARIANoiz: 21:15eanNon: Berdura plazan

] Kaleko zinea[Uztailaren 24a, larunbata]“WINKYREN ZALDIA” filmaren emanaldiaNoiz: 22:00etanNon: Harritarten

] GaztelekuaGAZTELEKUAK

ANTOLATUTAKO IRTEERAK[Uztailaren 15a, osteguna]ARCACHON

[Uztailaren 22a, osteguna]MENDI BUELTAZARAUTZera

[Uztailaren 27a eta 28a]LIZARRAra IRTEERA

Udako ordutegia: Al – Or,10:30-13:30 eta 16:00-19:30OSTIRAL ARRATSALDE-TAN GAZTELEKUA ITXITA.Txapelketak, tailerrak, jola-sak, irteerak…Abuztuan itxita

] KZguneaNoiz: 10:00etatik 13:00etaraTutorearen uztaileko bisitak: 16an eta 30ean,16:00etatik 20:00etaraAbuztuan itxita

Antolatzailea: Gure Txeru

[Uztailaren 24a, larunbata]GETARIAKO IX.

SALBATORE BIATLOIAEpea: uztailak 24 (11:00 arte),udaletxean

] GaztetxiaASANBLADANoiz: ostegunetan, 19:00etan

] Hegoari begira[Uztailaren 24tik abuztuaren

3ra]HEGOARI BEGIRA 2010

(XII. EDIZIOA)ERAKUSKETA eta BIDEZKOMERKATARITZAko produk-toak salgaiArgazki erakusketa:“Darfurreko emakumeak -bestelako begirada”Lekua: Gure TxeruAntolatzailea: ELAN-EUSKADI G.K.E.

] Musika[Uztailaren 31, larunbata]GARIKOITZ MENDIZABAL. “SOSEGUA” DISKAREN AURKEZPENA

Txistua: Garikoitz MendizabalPianoa: Mariano SantamariaTeklatua, eskusoinua eta programazioak: Xabier ZabalaArpa: Oihane IgerabideBiolontxeloa: Pello RamirezTrikitixa: Monik ValorPerkusioa: Iñaki TelleriaNoiz: 22:30eanNon: Salbatore Deunaren elizan

BATELERO EGUNA

Euskal Bateleroen Elkarteak antolatuta, aurten BATELEROEGUNA Getarian ospatuko dute

EGITARAUA

UZTAILAK 30, ostirala17:30: ontziei harrera19:00: ontzien erakusketa lehorrean

UZTAILAK 31, larunbata09:30: ontzien uretaratzea10:00: patroien batzarra10:30: itsas bilkura, ontzien maniobren erakustaldia eta eraba-kitako ibilbidearen burutzea14:30: bazkaria eta sari-banaketa16:00 eta 18:00ak bitartean: moila zaharrean kokaturikoontzien erakusketa. Ontzien patroiak bertan izango dira jen-dartearen galderei erantzuteko

] akordatzen

Herrerieta kalea

Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu943000548 telefonora edo [email protected] helbidera bidali.

Herrerieta kalearen hasiera dugu, gaur egun Getariano ostatua dugun lekua gutxigorabehera. Kale horretan bertan, garai batean kontserba fabrika zegoen, Orlan-dorena hain zuzen ere. Argazkian hiru emakumezko ikus ditzakegu laneanburuan ontzi handi batzuekin.

KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

Norbait zoriondu nahi izanez gero,argazkia bere testutxoarekin Txerukopostontzian utzi edo eta Eskualtxetaraeraman. Gogoratu! bazkideok doan dau-kazue eta bazkide ez zaretenok 4 €ordaindu beharko dituzue argazki bakoi-tzagatik.

Izaskun Larrañagak utzitako argazkia.

zorion agurrak

Kepa eta Markel AldekoaUztailak 5 eta abuztuak 1

Zorionak bikote familia guztiaren partetik.

Aingeru AizpuruaUztailak 22

Zazpi urte jada!! Zorionakaita, ama, amets, tío Agus

eta amona Itxiarren partez.

Onditz GaldosUztailak 10

Zorionak eta 8 belarri-tira-kada handi familia guztia-

ren partetik.

Iñigo OlabarriEkainak 17

ZorionakEtxahun, Beñat eta Irantzuen partetik.

Lur ErrastiEkainak 25

7 urte. Zorionak Lur!!! Zu bai piraten errege.

Izen-deiturak:..................................................................................................................................................................................

Helbidea:...........................................................................................................................................................................................

Herria:.......................................P.K....................Telefonoa:..............................................................................................................

Kontu zenbakia:....................................................................................................................................................................................

Sukurtsala:........................................................................................................................................................................................

Getariatik kanpo bizi bazara eta aldizkaria etxean jaso nahi baduzu, EGIN BAZKIDE eta bilaliko dizugu!

Bazkide-kuota: urtean 20 euro aarrttzzaappee

95. zenbakia (2010eko ekaina)

Documents

Transcript of 95. zenbakia (2010eko ekaina)