“Ipar latitudeko 33 graduak”. Donostiaren nazioarteko itsas merkataritzaren historiarako iturri berriak (1800-1900)

Carlos Rilova

1. Sarrera

Carlos Rilova (Donostia, 1967). Gaur

Egungo Historian doktorea Euskal

Herriko Unibertsitatean, Mandasko

duke Fermin Lasala Colladori buruzko

tesi batez. 1995ean hasitako ikerkuntza

jarduera Euskal Herriko XV.etik XIX.

mendera bitarteko historia sozial,

kultural eta politikoari buruzko

azterketetan bildu da nagusiki.

1860an ekidatutako Conchita korbe -

taren xehetasuna. Bilduma partikularra.

▼

2. Donostiako portua Amerikarekiko

merkataritzarako gaitu aurretik

(1789-1840)

Donostiako Kontsulatuko azken

priorearena izandako makilaren

heldulekua. XIX. mendearen hasiera.

San Telmo Museoaren bilduma.

Todos los Santos merkantzia-fragataren

planoa. Orion ekidatu zuten 1803an,

Donostiako auzo Migel Jose Eraunseta

eta Francisco Xabier Etxebarriarentzat.

Untzi Museoaren bilduma.

Donostiak XIX. mendean bere merka ta -

ritza jarduera bideratu zuen portu

europar eta amerikarrak. Gorriz,

gehienetan erabiltzen zirenak.

Grafismoa: O. Goñi.

Donostiako portua 1851 eta 1858

bitartean eraberritze eta handitze lanak

egin aurretik. Kai-arribako ikuspegia.

G. Carpenter-en litografia. Bilduma

partikularra.

Nuevo Carmencita brigantina, José

Joaquín Aristegieta Galtes armadore

kubatarrarena, Donostiako portura

iristen. José Campiónen akuarela, 1854.

Untzi Museoaren bilduma.

New York Brooklynetik ikusita.

XIX. mendeko estanpa.

Donostiako merkataritzak Amerikarekin

eratu zituen sareak ez ziren kolonia

espainiarretara mugatu. Legeak uzten

zituen bideetan barrena edota beste

batzuk jorratuz, halako trafiko bat izan

zen Estatu Batuetako ekialdeko por tu -

e kin, esaterako Filadelfia, Boston edo

New Yorkekin.

Londresko portuko biltegiak. Gustave

Dorék London a pilgrimage karpetarako

(1872) egin ilustrazioa.

XIX. mendeko lehen hamarkadez ge roz -

tik, Donostiak hartu-eman komertzial

bizi-bizia izan zuen hiriburu britainia -

rrarekin.

Kontxako badian ontzi bat hondoratzen

1874ko apirilaren 14an. Rogelio

Gordónen akuarela, aita zuen Laureano

Gordónek egindako marrazki batetik

abiaturik egina. Arriskuan dagoen

Eulalia korbetaren ondoan, Mary Lawn

goleta ingelesaren hondarrak ikusten

dira. San Telmo Museoaren bilduma.

Conchita korbeta, 1860an Orian

(Aginaga) J. Aristegietarentzat

ekidatua. Bilduma partikularra. 1850

inguruan Donostiako ontzidian lau

korbeta ziren. Fermin Lasala Collado,

gero Mandasko duke izango zena, mota

honetako bi ontziren jabea izan zen

mendearen erdialdean, eta horien bidez

Buenos Aires, Montevideo, Habana,

Anberes eta Hanburgorekiko

merkataritza-trukeetan aritu zen.

3. Donostiako portua Amerikarekiko

merkataritzarako gaitu ondoren

(1841-1864)

Donostiako portua. Didier Petit de

Meurvilleren gouachea, 1857 eta 1873

bitartean egina. Irudiaren ezkerraldean

dago Kontsulatuaren dorretxe zaharra,

herrilanen ardura zuen eta itsas

salbamenduko eginkizunak ere

betetzen zituen ministerioaren

dependentzia bihurtua. Gipuzkoako

Foru Aldundiaren bilduma.

Portuaren ikuspegia, 1876 inguruan.

Recuerdo de San Sebastián y Cercanías

argazki-albumekoa. J.M.U. bilduma.

Zamaketariak. Ch. Hennebutte-ren

Description des environs de Bayonne et

de Saint-Sébastien (Baiona, 1852)

lanerako H. Feillet-ek egin ilustrazioa.

4. Konklusio gisa. Donostiako portua

1864 eta 1900 bitartean

Portuaren ikuspegia. D. Petit de

Meurvilleren gouachea, 1857-1873.

Gipuzkoako Foru Aldundiaren bilduma.

Korbeta Donostiako portuan, 1880

inguruan. Otero eta M. Aguirre

argazkia. Iñaki Agirre bilduma.

San Bartolometik ikuspegia eta

begiztatutako ontziak Urgulleko

gazteluan jasotzen zituzten banderen

bidez identifikatzeko seinale-kodea.

Manuel Maria Alkainen marrazkia,

1835. López Cordón familiaren

jabetzakoa.

UMUNTZI MUSEOA . MUSEO NAVAL

itsas hiria