“Ipar latitudeko 33 graduak”. Donostiaren …...“Ipar latitudeko 33 graduak”. Donostiaren...
14
“Ipar latitudeko 33 graduak”. Donostiaren nazioarteko itsas merkataritzaren historiarako iturri berriak (1800-1900) Carlos Rilova 1. Sarrera EKO $ONOSTIAKO KALEETARA ITZULTZEKO MODURIK IZANGOBAGENUETABILBEILUNETAKORAPILATSUHORRETA TIKZEHARKAIETARAINOIRITSIKOBAGINAHARRESIAKBABES TENZITUENITSASOKOATETIKHARATAGOSEGURUENIKAIPA TZEKO MODUKO JARDUERA AURKITUKO GENUKE BERTAN -ARINELAKLEHORREKOGIZONENGANDIKBEREIZTENZITUZ TENMOTOTSAKADINABIKEZTATUTAKOARTILEZKOTXANOEDO LASTOZKOKAPELUZJANTZIAKPILAHANDIAOSATUZBEREOFI ZIALENONDOANHAUEKBEREALDETIKAHALEGINETANARIKO ZIREN BERE LEBITA URDIN HIGATUAK LEHIAN JARRI NAHIRIK ALEGIA ORDUAN ESPAINIAR MONARKIAREN GOTORLEKU GA RRAN TZITSUENETAKOAZENABABESTEKOARDURAZUENGOAR NIZIOAREN AGINTARIETAKO BATZUEN UNIFORME IKUSGARRI EKIN (AUEKIN GUZTIEKIN BATERA ZAMAKETARIEZ ETA KONTULIBURUEIATXIKITAKOESKRIBAUEZGAIN%UROPAHAR TAKOBEREZKODOTOREZIANEURRIZKANPOKOAZJANTZITAKO NEGOZIOGIZONUGARIIZANEREEKOFRANTZIARKON TRAIRAULTZARENOSTEAN%UROPAHASIAZEN%RROMANTIZIS MOARENGEHIEGIKERIENBERRIIZATENEZSOILIKMILITARREN JANTZIETANBAIZIKETABAITAZIBILENARROPETANERE 0ORTUAN BATETIK BESTERA IKUSIKO GENITUZKE ERA GUZTIETAKOJAKAKHARIBIHURRIKATUETATXARRATELURREZ TATUEZAPAINDUAKETAFRAKETAHAINBATKOLORETAKOLEBI TAKDAGOENEKOAPENASESTALTZENZITUZTENAKMERKATA RITZARENOPAROTASUNAZGIZENDUTAKOSABELALDEAKIXTEKO TXALEKOPAPARHEGALDUNETABOTOIZERRENDABIKOITZEKO DOTOREAK"AINAHONETATIKHARATAGOADARBIKOKAPE LUMILITARETAZIBILAPAINDUZEINAPAINDUGABEENGAI NETIKZAMAKETARIENTXAPELEDOBONETEKEDOKOPAKO LEHENKAPELUETAKOBATZUEKHANHEMENKABEREUKITUA EMATENZUTELABRIGANTINBATIKUSIKOGENUKESEGURU ENIKEDOGOLETABATBELAGUZTIAKZABALIKITSASZABA LERA ITZULTZEKO MANIOBRAREN HASIERAN BADIA ATZEAN UTZITA"ITARTEANLEHORREANONTZIHAUEKLAGABERRIKO KARGABIDERATZEKOLANETANARIKOZIRENETASEGURUENIK ARRETAHANDIZZAINDUKOZITUZTENHUTSIKGERATUTAKOKAI ETANAINGURABOTATZEKOPRESTZEUDENBESTEONTZIBA TZUKEREHAUEKBAITZEKARZKIETENHURRENGONEGOZIOAK KAIGAINETANIPINIBERRIKOFARDELETAUPELENTZAKOTOKI EGOKIAAURKITUNAHIRIKMUGITZENARIZIRENHIRIKOAGIN TARIETAMERKATARIEI 0ORTUHONETATIKIRTENZEINBERTARAIRISTENZIRENITSA SONTZIAKLEKUASKOTATIKZETOZENETALEKUASKOTARAZI HOAZEN(AIETAKOASKOKETAASKOKETORKIZUNEAN'I PUZ KOAREN HIRIBURUA IZANGO ZENEKO PORTUAREN ETA !ME RIKAKO KOLONIA ESPAINIARRETAKO PORTUEN ARTEAN NABIGAZIOMAPEK JASOTZEN ZUTEN IBILBIDEAN BARRENA NABIGATZENZUTEN!LABAINAORAINEGIAZTATUAHALIZAN GODUGUNBEZALABEREABIAPUNTUAETAHELMUGA$ONOS TIANZEUKANMERKATARITZASAREHORREKGUTXITXOIRIZTEN ZIONHORRI %SANAREN LEKUKO DUGU ESATE BATERAKO #ARLOS ,ARRINAGA2ODR､GUEZEDOTA#ELIA!PARICIOKBEREDOK TOREGOTESIETANJASOTAKOHAINBATNORAKOEZZUTENETA ZERIKUSIHANDIRIK-ARACAIBO6ERACRUZ(ABANA3AN TIAGOEDO3AN*UANDE0UERTO2ICOREKIN)ZANEREGEHIE GIIDATZIEZDENGAIBATBADAERELANHORIEKBIEKZALAN TZAGUTXIUZTENDUTEADIERAZTENDUTELARIK8)8MENDEKO EUSKALARMADOREETAKAPITAINAKIZANOHIZIRELAKON PARAZIOA,ISBOA.ANTES,E(AVRE"REST0ARIS!NBE RES !MSTERDAM 2OTTERDAM (ANBURGO 0LYMOUTH ,IVERPOOLETABESTEHAINBATETAHAINBATPORTUTAKOKAI ETANETAEZINZERRENDATIKKANPOUTZInGEROAGOIKUSI KO DUGUN BEZALAn ,ONDRES ETA !TLANTIKOAREN BESTE ALDEKO BESTE ZENBAIT PORTU ERE nv)PAR LATITUDEKO GRADUETATIK HARATAGOv )PARRAMERIKAKO %STATU "ATU SORTUBERRIHAIETAKOEKIALDEKOKOSTALDEANnHORIXEBAI TAGO ERASOTA IAIA AHANTZITA DUGUN HISTORIA HORI BERRERAIKI TZEKOESKURADITUGUNAGIRIETAKOBATZUETAN 'AUZAKHORRELAHISTORIALARIARENEGINKIZUNNAGU SIETAKO BAT nIRAGANEKO ALDERDI EZEZAGUNEN GAINEKO ARGIPIXKABATEGITEABAITAn BETETZEKOMODUBAKARRA GUTXIERABILITAKODOKUMENTAZIOANSAKONAGOTZEAIZAN GOLITZATEKEHAINZUZEN$ONOSTIAKOKAIAKABIAPUNTU ETA HELMUGA ZITUEN NAZIOARTEKO ITSASOAN ZEHARREKO MERKATARITZAREN IBILBIDE HORIEN GAINEKO XEHETASUN Carlos Rilova (Donostia, 1967). Gaur Egungo Historian doktorea Euskal Herriko Unibertsitatean, Mandasko duke Fermin Lasala Colladori buruzko tesi batez. 1995ean hasitako ikerkuntza jarduera Euskal Herriko XV.etik XIX. mendera bitarteko historia sozial, kultural eta politikoari buruzko azterketetan bildu da nagusiki. 1860an ekidatutako Conchita korbe- taren xehetasuna. Bilduma partikularra. ▼
Transcript of “Ipar latitudeko 33 graduak”. Donostiaren …...“Ipar latitudeko 33 graduak”. Donostiaren...
“Ipar latitudeko 33 graduak”. Donostiaren nazioarteko itsas merkataritzaren historiarako iturri berriak (1800-1900)
Carlos Rilova
1. Sarrera
Carlos Rilova (Donostia, 1967). Gaur
Egungo Historian doktorea Euskal
Herriko Unibertsitatean, Mandasko
duke Fermin Lasala Colladori buruzko
tesi batez. 1995ean hasitako ikerkuntza
jarduera Euskal Herriko XV.etik XIX.
mendera bitarteko historia sozial,
kultural eta politikoari buruzko
azterketetan bildu da nagusiki.
1860an ekidatutako Conchita korbe -
taren xehetasuna. Bilduma partikularra.
▼
2. Donostiako portua Amerikarekiko
merkataritzarako gaitu aurretik
(1789-1840)
Donostiako Kontsulatuko azken
priorearena izandako makilaren
heldulekua. XIX. mendearen hasiera.
San Telmo Museoaren bilduma.
Todos los Santos merkantzia-fragataren
planoa. Orion ekidatu zuten 1803an,
Donostiako auzo Migel Jose Eraunseta
eta Francisco Xabier Etxebarriarentzat.
Untzi Museoaren bilduma.
Donostiak XIX. mendean bere merka ta -
ritza jarduera bideratu zuen portu
europar eta amerikarrak. Gorriz,
gehienetan erabiltzen zirenak.
Grafismoa: O. Goñi.
Donostiako portua 1851 eta 1858
bitartean eraberritze eta handitze lanak
egin aurretik. Kai-arribako ikuspegia.
G. Carpenter-en litografia. Bilduma
partikularra.
Nuevo Carmencita brigantina, José
Joaquín Aristegieta Galtes armadore
kubatarrarena, Donostiako portura
iristen. José Campiónen akuarela, 1854.
Untzi Museoaren bilduma.
New York Brooklynetik ikusita.
XIX. mendeko estanpa.
Donostiako merkataritzak Amerikarekin
eratu zituen sareak ez ziren kolonia
espainiarretara mugatu. Legeak uzten
zituen bideetan barrena edota beste
batzuk jorratuz, halako trafiko bat izan
zen Estatu Batuetako ekialdeko por tu -
e kin, esaterako Filadelfia, Boston edo
New Yorkekin.
Londresko portuko biltegiak. Gustave
Dorék London a pilgrimage karpetarako
(1872) egin ilustrazioa.
XIX. mendeko lehen hamarkadez ge roz -
tik, Donostiak hartu-eman komertzial
bizi-bizia izan zuen hiriburu britainia -
rrarekin.
Kontxako badian ontzi bat hondoratzen
1874ko apirilaren 14an. Rogelio
Gordónen akuarela, aita zuen Laureano
Gordónek egindako marrazki batetik
abiaturik egina. Arriskuan dagoen
Eulalia korbetaren ondoan, Mary Lawn
goleta ingelesaren hondarrak ikusten
dira. San Telmo Museoaren bilduma.
Conchita korbeta, 1860an Orian
(Aginaga) J. Aristegietarentzat
ekidatua. Bilduma partikularra. 1850
inguruan Donostiako ontzidian lau
korbeta ziren. Fermin Lasala Collado,
gero Mandasko duke izango zena, mota
honetako bi ontziren jabea izan zen
mendearen erdialdean, eta horien bidez
Buenos Aires, Montevideo, Habana,
Anberes eta Hanburgorekiko
merkataritza-trukeetan aritu zen.
3. Donostiako portua Amerikarekiko
merkataritzarako gaitu ondoren
(1841-1864)
Donostiako portua. Didier Petit de
Meurvilleren gouachea, 1857 eta 1873
bitartean egina. Irudiaren ezkerraldean
dago Kontsulatuaren dorretxe zaharra,
herrilanen ardura zuen eta itsas
salbamenduko eginkizunak ere
betetzen zituen ministerioaren
dependentzia bihurtua. Gipuzkoako
Foru Aldundiaren bilduma.
Portuaren ikuspegia, 1876 inguruan.
Recuerdo de San Sebastián y Cercanías
argazki-albumekoa. J.M.U. bilduma.
Zamaketariak. Ch. Hennebutte-ren
Description des environs de Bayonne et
de Saint-Sébastien (Baiona, 1852)
lanerako H. Feillet-ek egin ilustrazioa.
4. Konklusio gisa. Donostiako portua
1864 eta 1900 bitartean
Portuaren ikuspegia. D. Petit de
Meurvilleren gouachea, 1857-1873.
Gipuzkoako Foru Aldundiaren bilduma.
Korbeta Donostiako portuan, 1880
inguruan. Otero eta M. Aguirre
argazkia. Iñaki Agirre bilduma.
San Bartolometik ikuspegia eta
begiztatutako ontziak Urgulleko
gazteluan jasotzen zituzten banderen
bidez identifikatzeko seinale-kodea.
Manuel Maria Alkainen marrazkia,
1835. López Cordón familiaren
jabetzakoa.
UMUNTZI MUSEOA . MUSEO NAVAL
itsas hiria
