Hiriaren egitura

Fuente: Manuel Ibáñez

Hiriaren definizioa

a) Elementu nagusiak etorbideak lirateke, sarbide eta irteera zabalak. Horrekin loturik eraikuntza handiak, blokeak eta eraikuntza erraldoiak, adib. antzoki, denda, bulegoak....

b) Hiria izateko 10.000 biztanletik gorakoa izan behar du, baina askotan baldintza hori motz geratzen da eta populaketaren gehiengoa 2. eta 3. sektorekoa behar duela gehitu behar zaio.

c) Hiri batek bere inguru osoa antolatzeko gaitasuna:aktibitate, kale,industrigune,merkatal guneak....

HIRI MORFOLOGIA

Hiriaren itxura eragile hauen menpe dago:a) Kokapena: ingurune geografiko zabalarekiko

Fuente: Google Maps

HIRI MORFOLOGIA

b)Kokalekua: topografia eta funtzioa garrantzitsua da.

Fuente: Google Earth

Toledo, muino baten gainean eta Tajo ibaiak inguraturik gotorleku aproposa da.

HIRI MORFOLOGIA

c) Plano irregularra. Toledo Toledo

Fuente: Google Earth

HIRI MORFOLOGIA

Plano erradiala: Vitoria-Gasteiz

Fuente: Google Maps

HIRI MORFOLOGIA

Plano ortogonala . Iruña

Fuente: Google Maps

HIRI MORFOLOGIA

d) Eraikuntza:• Bilbe irekia eta itxia:

• Blokeak edo familia bakarrekoak

c) Erabilera

Fuente: Google Maps

Irekia

Hiriaren egitura

Kontzeptua: Morfologia eta erabilera ikusita hiriaren atal desberdinak dira:•Alde Zaharra (Hirigune historikoa): industria aurrekoa•Zabalgune : industria garaikoa•Periferia :gaurkoa

Fuente: Ayuntamiento de Pamplona

Hiriaren egitura 1. Alde zaharra

Hiriaren egitura 1. Erdigune historikoa

Zati txikia soposatzen du,baino balio historiko eta kutural handikoa.

• Harresiz inguratua

• Plano irregularra

• Bilbe itxia

• Erabilera anitzekoa.

• Talde sozial desberdinak (gehienetan maila ekonomiko txikikoak)

Hiriaren egitura 1. Erdigune historikoa

Garai historiko deberdinen ekarpenetan aldaketak ikusten dira:

a) Erromatar jatorrikoa Bi karrika nagusi nabaritzen dira (cardus eta decumanus) (León, Tarragona, Barcelona…)

a) Erdi Arokoa ..• musulmana (medina eta zokoa)• kristaua:gaztelua edo katedralaren inguruan, erradiala (Gasteiz), lineala

(Logroño), dameroan (Villarreal)

c) Errenazimenduan : “plaza nagusiak” eta “kale nagusiak”

d) Barrokoan eta Ilustrazioan apaindurak eta ekipamenduak.

Hiriaren egitura 1 . Erdigune historikoa

Tarragona: erromatarra

Córdoba: musulmana

Vitoria: erradiozentrikoa Sto. Domingo de la Calzada: kristaua

Hiriaren egitura 1. Hirigune historikoa

La Gran Vía: alde zaharrera sartzeko eta ateratzeko konponbidea

Hiriaren egitura 2.INDUSTRIA GARAIKOA: ZABALGUNEAK ETA AUZOAK

Industrializazioaren ondorioz harresiak bota eta antolatutako auzoak eraikitzen dira.

(Paseo de Sarasate eta Avda. Navas de Tolosa)

Hiriaren egitura 2.INDUSTRIA GARAIKOA: ZABALGUNEAK ETA AUZOAK

a) plano erregulara, erresidentziala. Barcelona (Cerdá) eta Madrid (De Castro)

b) Gerora dentsitatea handitu , bertikalizatu eta tertziarizatu

c) Gaur egun modernizatu.

d) CBDa (Erdigune historikoan ere)

Hiriaren egitura INDUSTRIA GARAIKOA: ZABALGUNEAK ETA AUZOAK

3. Auzo-lorategiak

Arturo Soriaren hiri lineala, Madrilen

Hiriaren egitura 2 INDUSTRIA GARAIKOA: ZABALGUNEAK ETA AUZOAK

2. Langile auzoak

a) Plano desordenatua eta kalitate kaxkarreko etxeak.

b) Gaur egun berritzen ari dira.

Hiriaren egitura 2. INDUSTRIA GARAIKOA: ZABALGUNEAK ETA AUZOAK

3. LORATEGI-HIRIAK

Colonia Argaray, Iruñan

Hiriaren egitura 3. PERIFERIA ETA ALDAKETAK

1960tik azkar handitzen dira:

Populaketaren hazkundea

Nekazal exodo Zerbitzuen garapena

(turismoa)

Gaur egun aglomerazioak, konurbazioak sortzen dira hiri lausoa agertzen delarik horrela eremu periurbanoa sortzen da edo nekazal-hiriak(rurourbanoak)

HIRI EGITURA3.1. PERIFERIA

Zaramaga, Gasteiz. 50-60ko babes ozialeko etxebizitzak

90ko etxe blokeak90ko etxe blokeak

HIRI EGITURA3.1. PERIFERIA

Etxadi berriak

HIRI EGITURA3.1. PERIFERIA

Mutilbako etxebizitzak

HIRI EGITURA3.2. PERIFERIA

2. Industrialdeak

.

HIRI EGITURA3.3. PERIFERIA

3. Merkatal guneak eta ekipamenduak

La Morea.Sarrigurengo Ikastetxea

HIRI EGITURA3.4. PERIFERIA

Txabolismoa :Cañada Real, Madrid

Isaac Buzo SánchezModificada por Manolo Ibáñez

Juanjo E. berregina

Fuente: Googlemap nighttime

HIRI SISTEMA

10 espainiarretik 8 hirietan bizi dira

100 gunetatik 8 hiritarrak

dira

Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

Hierarkiaren arabarea

Harremanak

Eragin eremua (kolorearen arabera)

HIRI SISTEMA

HIRI SISTEMA

15 hiriretan 500.000 biztanle baino gehiago bizi da.

1)Madrid eta Barcelonak 3 milioitk gora daukate.2)Bostek (Valencia, Sevilla, Bilbao, Ciudad Astur y Málaga) 800.000tik gora.3)Beste 8k 500.000tik gora (Zaragoza, Alicante-Elche, Bahía de Cádiz, Murcia, Las Palmas, Granada, Vigo y Palma de Mallorca).4) Asko badira 150.000tik gorakoak

Fuente: Wikimedia

HIRI SISTEMA

HIRI SISTEMA

Kostaldea eta barnealdea bereizten dira hiritartuaeta gutxi hiritartua daudelako (Madril salbuetsita)

Fuente: Wikimedia

HIRI SISTEMA

a) Lehen sektorekoak: Nekazal hiriak: andaluziakoak, mantxakoak, murtziakoak edo asturiakoak).

b) Bigarren sektorekoak:Euskadikoak, Kataluinia, Asturias.

c) Hirugarren sektorekoak. Zerbitzuetan espezializaguak

HIRI SISTEMA

Eragin eremu administratiboaren adibidea

Madrid

Eragin eremua Espainia

Mérida

Eragin eremua Extremadura

Badajoz

Eragin eremua Lurraldea (Diputazioa)

Udalherria (Udaletxea)

Fuente: Wikimedia y Banco de Imágenes CNICE

HIRI SISTEMA

HIRI HIERARKIA

TAMAINUA(demografikoa)

FUNTZIOAK ERAGIN EREMUA

HONENGATIK SORTZEN DA:

HIRI SISTEMA

Tamainua,funtzioa eta eragin eremua kontutan hartua hiru maila hierarkiko bereizten dira:

METROPOLI NAZIONALAMadrid eta Barcelona

ESKUALDEKO METROPOLIAValencia, Sevilla, Zaragoza,

Bilbao,

ESKUALDEKO AZPIMETROPOLIAA Coruña,Valladolid,Murtzia,Alacant,

Las Palmas de Gran Canaria, Málaga, HIRIAK > 200000 hab.

LURRALDEKOAK ETA TXIKIAGOAK

SISTEMA HIERARKIKOA

SISTEMA HIERARKIKOA

Eskualdeko azpisitemak

Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

Dortsala

Ardatz Mediterraneo

Ardatz Atlantikoa

Hegoak

Diagonala l

Ejes urbanos Europeos

EUROPAKO SISTEMA

EUROPAKO SISTEMA