LIDERANDO UNA INICIATIVA CLÚSTER - GOBERNANZAEl caso de Cataluña
Congreso Nacional de Iniciativas Clúster – INNClúster 20197 y 8 de noviembreMontenegro, Quindío
Cataluña y los clústers1
Liderando una iniciativa clúster2
Gobernanza3
Cataluña: ecosistema de clústers4
Cataluña y los clústers1
Liderando una iniciativa clúster2
Gobernanza3
Cataluña: ecosistema de clústers4
4
7,5 millones habitantes
16% del total España
Área: 32.106 Km2
6,3% superficie España
PIB 2017234.651 M€
Agricultura: 1 %
Industria y energía: 21,4 %Construcción: 4,8 %
Servicios: 72,7 %
ESTRUCTURA INDUSTRIAL (2017)8.642empresas
extranjeras establecidas
99,8% PIMES
618.366empresas
20% del PIB
ESPAÑOL
Fuente: IDESCAT, Generalitat de Catalunya 2017
Cataluña: datos de interés
Cataluña tiene un PIB
similar al de FINLANDIAo ISRAEL
2001199719921980
Emilia-Romagnia (IT)
Toscana (IT)
...
CataluñaPaís VascoEscocia (UK)
Arizona (US)
Massachusetts (US)
SueciaTurquíaFrancia
EstoniaDinamarcaRepública DominicanaEsloveniaReino UnidoNoruega...
2003 2006
PakistánKazakstánPolonia…
ParaguayCórdoba y Rio Negro (AR)
RusiaMinas Gerais (BR)
…
2019
Aprox. 3.500 iniciativas en todo
el mundo (**)
Regiones y países con iniciativas de desarrollo basadas en clústers
ILUSTRATIVO NO EXHAUSTIVO
Nova ZelandaChristchurch (NZ)
Chihuahua (MX)
Costa RicaMarruecos ...
AustriaJordaniaMéxicoSud - ÁfricaPortugal Rhône Alpes (FR)
...
...1990
M.E. Porter, The Competitive Advantage of Nations, Boston, 1990
Fuente: (*) European clusterobervatory,
(**) TCI cluster initiatives databasei recerca no publicada
Somos pioneros
2008
Más de 2.000 organizaciones
clústeres en EU-28 (*)
25 años dePOLÍTICA DE CLÚSTERS
Un clúster es una herramienta para entender un negocio, enfocar el dialogo
con las empresas y impulsar acciones para mejorar la competitividad de las empresas
¿Cómo entendemos el clúster?
Largo recorrido: más de dos décadas de experiencia y de “learning by doing”
ENFOQUE EN EL CAMBIO ESTRATEGICO
COMBINACIÓN DE ANALISIS Y PROCESO
COOPERACIÓN PÚBLICO-PRIVADAGobierno
Empresas
Lid
eraz
go
Se basa en una metodología propia de desarrollo de clústers
La política de clústers en Cataluña
DinamizaciónProceso de cambio
InstitucionalizaciónMES 0 MES 4
Análisis competitivoMES 24 MES nMES 25
Metodología propia
ANÁLISIS ESTRATÉGICO
Definición, características principales del sector
Análisis estratégico (fuerzas competitivas del sector)
Análisis del entorno
Tendencias de negocio a nivel global
Sugerencias de actuación para las empresas
Sugerencias de actuación para la Administración
Pre
sen
taci
ón
pú
blic
a
Constitución de la asociación
Contratación cluster
manager
DISEÑO E IMPLANTACIÓN PLAN DE ACCIONES
Conocer personas clave de las empresas
Cambio estratégico
Benchmarking
Cambio Tecnológico
Formación directiva
Internacionalización
Alianzas internacionales
Otras acciones adhoc
P R O C E S O
1Entender el negocio
2Impulsar
el proceso de cambio
3Establecer la gobernanza
4Garantizar
la ejecución sostenible
5Actualización
análisis (4 años)
PRINCIPALES CRITERIOS DE ADMISIÓN
MASA CRÍTICA Y ALCANCE (empresas, facturación agregada, ámbito Cataluña)
GOBERNANZA Y PROFESIONALIZACIÓN (Certificado ESCA, liderage privado, sin afán de lucro, gerencia profesional)
ESTRATEGIA Y ALINEACIÓN CON LA POLÍTICA DE CLÚSTERES DE LA GENERALITAT
Programa Cataluña Clústers
Mediante el Programa Cataluña Clusters, el Gobierno acredita clústers que cumplen unos requisitos establecidos.
30 clústers
¿Con cuantos clústers trabajamos?
69,1%
11,9%7,8% 7,3%
4,0%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Pimes Grans empreses Centres de recerca iproveïdors delconeixement
Start-up Altres agents de l'entorn
ESTRUCTURA DE SOCIS
La estructura de los clústers
Cataluña y los clústers1
Liderando una iniciativa clúster2
Gobernanza3
Cataluña: ecosistema de clústers4
PRIMERO PERSONAS, DESPUÉS ESTRATEGIA
Rotura con el saber convencional
Visión de futuro
Adaptabilidad al cambio
Comprometidas
Ambición empresarial
Compromiso personal con la
innovación
Liderazgo Sin miedo a compartir
¿Cómo han de ser las personas clave?
DinamizaciónProceso de cambio
Institucionalización
MES 0 MES 4
Análisis competitivo
P R O C E S O
Pre
sen
taci
ón
pú
blic
a
MES 24
Contratación Cluster
manager
MES n
1Entender el negocio
2Impulsar
el proceso de cambio 3
Establecer la gobernanza
4Garantizar
la ejecución sostenible
MES 25
¿Dónde encontramos a los salmones?
Socios del clúster
Socios potenciales
(clúster natural)
Núcleo duro (Junta directiva)
Valores compartidos Equipo reducido (10 aprox.) Proyectos concretos, bien definidos Organización horizontal
Formando el núcleo de gobernanza
Definir estrategia Proponer y participar proyectos Empezar a captar futuros socios
Institucionalización
PROCESO
Constitución asociación
clúster
Contratación Cluster
manager
MES 25
3Establecer la gobernanza
Constitución asociación
clúster
MES 24
Constitución de la asociación clúster
PROCESO
Pre
sen
taci
ón
pú
blic
a
MES 25
Constitución asociación
clúster
Contratación Cluster
manager
MES n
4Garantizar ejecución sostenibleContratación
Garantizar ejecución sostenible
¿Quién lidera una iniciativa clúster?
Definir estrategia Apoyar y exigir al equipo clústers Proponer y participar en actividades /
proyectos Liderar grupos de Trabajo Ser prescriptores Ser integradores y no un club
Ejecutar el plan estratégico Gestionar del día a día del clúster. Plantear actividades y proyectos en
línea con la estratègia Conocer las necesidades de todos
sus asociados Asegurar el crecimiento del clúster
para que sea autosuficiente
Junta directiva Cluster manager
Cataluña y los clústers1
Liderando una iniciativa clúster2
Gobernanza3
Cataluña: ecosistema de clústers4
Foco estratégico
Masa CríticaCualitativa
Robustez Gobernanza
Cluster Manager
Modelo financiero
sólido
5 Factores clave para el éxito de un clúster
¿Cómo conseguimos una junta directiva robusta?
1. Junta directiva con agentes de cambio
PRIMERO PERSONAS, DESPUÉS ESTRATEGIA
2. Junta directiva representa cadena de valor
3. Incorporar nuevos jugadores clave
4. Liderazgo distribuido
5. Visión de futuro compartida
6. Prescriptores
La importancia del presidente del clúster
Entienda el COLIDERAZGO
Capacidad de aportar VISIÓN ESTRATÉGICA
REPRESENTE AL CLÚSTER más allá de su agenda individual
DEDIQUE TIEMPO al clúster
APOYE y exija al equipo clúster
Ser GENEROSOCONOCEDOR DEL
SECTOR
Reuniones semestrales con Presidentes
Compartir estrategia política de clústers
Rendir cuentas trabajo desarrollado (accountability)
Intercambiar experiencias entre los Presidentes
Debatir sobre retos de futuro y mejoras
¿Cómo apoya ACCIÓ en la gobernanza de los clústers?
Formación especializada: secretarios generales
Capacitación de juntas directivas
¿Cómo apoya ACCIÓ en la gobernanza de los clústers?
¿Cómo apoya ACCIÓ en la gobernanza de los clústers?
Formación en finanzas de clústers para tesoreros
Capacitación de juntas directivas
Cuatro capacidades esenciales de una Junta Directiva
Robustez de la Gobernanza
Aportar visión estratégica
Generar confianza
Responsabilidades claras
Fuerte compromiso
Decálogo Junta Directiva Sólida
1. Enfoque a competitividad, no al lobby
2. Personas con voluntad de cambio, visión y trabajo en equipo (salmones)
3. Liderazgo privado (70% mínimo)
4. Masa crítica de liderazgo: 11-15 miembros
5. Representatividad cadena de valor y mapa de agentes
6. Junta directiva tractora. Proactividad.
7. Núcleo duro para cuestiones operativas: presupuesto, aspectos jurídicos
8. Renovación de cargos (Presidente rota cada 2 años)
9. Igualdad de género
10. ACCIÓ puede participar en las juntas, sin voto
Cataluña y los clústers1
Liderando una iniciativa clúster2
Gobernanza3
Cataluña: ecosistema de clústers4
La política de clúster en marcha desde 1992 y liderada
por el Gobierno de Cataluña
Otras entidades Locales trabajando a
nivel clúster
Otros agentes:Escuelas de Negocios,
Empresas de consultoría especializada, etc.
Sede de la principal redinternacional de profesionales de
clústers a nivel global
Sede de la institución europeaque lidera la formación
para los profesionales clúster
Cataluña: un ecosistema de clústers
Más de 2.000 empresas involucradas en los 30 clústers del programa
Centenares de profesionales especializados
COMPARTIMOS EL MISMO OBJETIVOEquipo mixto CLÚSTER - ACCIÓ
Maria JanssenDinamització de clústers
ACCIO – Generalitat de Catalunya
Muchas gracias
Servicio de InformaciónEmpresarial
934 767 [email protected]
Alt Penedès, Garraf i MaresmeTel. 934 767 [email protected]
Catalunya CentralTel. 936 930 [email protected]
LleidaTel. 973 243 [email protected]
Terres de l’EbreTel. 977 495 [email protected]
Alt Pirineu i AranTel. 973 355 [email protected]
GironaTel. 872 975 [email protected]
TarragonaTel. 977 251 [email protected]
@accio_cat
ACCIÓ en el mundo