UNIDADE 4

NATUREZA E SER HUMANO.

REPERCUSIÓNS AMBIENTAIS DAS ACTIVIDADES HUMANAS

1. A CONTAMINACIÓN.- Contaminación = introdución polo home, nun medio

calquera, dunha substancia en cantidade abonda para producir algún dano ou desequilibrio que pode ser perxudicial para poboación humana, vexetal ou animal consecuencias negativas para o medio ambiente.

- A contaminación pode ser de varios tipos: Contaminación atmosférica: contaminantes (CO2, CFCs…) procedentes de emisión, combustión ou evaporación de gases e sustancias producidas por actividades humanas (transporte, industria, calefaccións,…) consecuencias (efecto invernadoiro quentamento global cambio climático, buraco na capa de ozono, choiva aceda…).

Evolución do buraco de ozono

Burato de ozono

Chuvia aceda

Contaminación da auga: afecta a ríos, mares e augas subterráneas, debido a verteduras e refugallos industriais (industrias españolas 1,2 millóns de tn de vertidos ao ano) e augas residuais procedentes de saneamento de vilas e cidades.

Contaminación do solo: varios tipos: química: por uso de pesticidas, insecticidas,

filtracións e roturas de canalizacións de augas residuais vertidos industriais…

radioactiva: residuos radioactivos (procedentes de centros médicos e centrais nucleares cementerios nucleares).

Ademáis dos solos, por filtración poden contaminarse augas subterráneas, ríos e lagoas risco para a saúde humana, de fauna e de flora.

Contaminación acústica: exceso de ruído, provocado polas fábricas, medios de transporte ou certas actividades de lecer (botellón,…) danos na calidade de vida: malestar, irritabilidade, insomnio, xordeira parcial…

Contaminación térmica: modificación da temperatura do medio de forma prexudicial por algún proceso. Ex: vertedura de auga quente aos ríos por industrias mortalidade de fauna.

Contaminación electromagnética: radiacións xeradas por equipos electrónicos (antenas móviles) e instalacións eléctricas posibles riscos para a saúde humana.

Contaminación luminosa: resplandor de luz no ceo nocturno por iluminación de cidades, vehículos e infraestruturas obriga a fauna e flora a cambiar os seus hábitos nocturnos.

Contaminación visual: elementos que rachan a estética dalgunha paisaxe.

- Consecuencias da contaminación: deterioro cada vez máis acelerado do planeta e graves danos para saúde e supervivencia de animais e plantas.

Ex: estudo de Greenpeace 16.000 morren cada ano por efecto da contaminación atmosférica (10 veces maís que por accidentes de tráfico), 4.000 traballadores mortos anualmente por contacto con substancias químicas e 33.000 enfermos anulamente pola mesma razón lexislación española inclúe actualmente o delito ecolóxico penas (ata de prisión) para quen contamine de xeito reiterado e consciente.

2. CAMBIO CLIMÁTICO

Cambio climático = modificación do clima a nivel global co paso do tempo.

Factores naturais do cambio climático: órbita da Terra, plano de inclinación da mesma, tipo e cantidade de insolación, composición da atmósfera, correntes mariñas… cambios naturais ao longo de decenas de miles de anos cambios climáticos naturais.

Cambio climático en curso (incontestable xa) é producido pola acción humana (coincide o seu comezo coa maduración da Rev. Industrial) notables transformacións das condicións climáticas, xa non en decenas de miles, senón en centos de anos enorme velocidade con efectos non a longo prazo, senón inmediatos cambio climático antropoxénico 3 efectos principais:

Gráfico de la concentración de dióxido de carbono en la atmósfera terrestre y la temperatura media global , en los últimos 1000 años.

Gráfico de la concentración de dióxido de carbono en la atmósfera terrestre y la temperatura media global , en los últimos 1000 años.

Efecto invernadoiro

Consecuencias do cambio climático a nivel global (aumento da temperatura de 1,1 a 6,4º C no S. XXI):

fenómenos extremos (ciclóns, sequías, inundacións, olas de frío e calor…) nº de refuxiados e desprazados.

nivel do mar entre 18 e 59 cm por fusión de xeo polar.

traslado dos climas tropicais a latitudes medias.

desertización e deforestación.

biodiversidade por extinción masiva (ata a metade) de especies animais e vexetais.

Gráfico de la concentración de dióxido de carbono en la atmósfera terrestre y la temperatura media global , en los últimos 1000 años.

RESPOSTAS E SOLUCIÓNS CARA Á SUSTENTABILIDADE

1. OS INICIOS DA SUSTENTABILIDADE.- Ano 1972, 2 fitos iniciais da sustentabilidade:

Os límites do crecemento informe de denuncia científica sobre o expolio do medio polas sociedades occidentais.

Conferencia de Estocolmo = 1ª reunión mundial sobre o medio (113 países)redacción O noso futuro común (Informe Brundtland) causas fundamentais da crise ambiental = extrema pobreza do Sur e consumismo exacerbado e desenvolvemento insustentable do Norte.

- Informe Brundtland creación pola ONU da Comisión Mundial do Medio definición de desenvolvemento sustentable = aquel que satisfae as necesidades do presente sen comprometar a capacidade das xeracións futuras para satisfacer as súas propias necesidades.

- 3 piares para desenvolvemento sostible: progreso ec, xustiza social e preservación do medio.

Posición de los diversos países en 2009 respecto del Protocolo de Kioto.     Firmado y ratificado.   Firmado pero con ratificación rechazada.     No posicionado.

Conferencia de Xohannesburgo (África do sur, 2002) compromiso de erradicar a pobreza e impulsar o desenvolvemento sustentable a partir de novas pautas de produción e consumo.Cumio de Bali (Indonesia, 2007) Folla de Ruta contra o cambio climático, asumindo responsabilidades segundo o nivel de contaminación provocado. Conferencia de Copenhague (Dinamarca, 2009) obxectivo inicial: ante a emerxencia dun cambio climático irreversible, negociación do novo protocolo que debe substituír e superar ao de Kyoto fracaso total acuerdo decepcionante non vinculante con pretensións inferiores a Kyoto e pelea aberta entre países desenvolvidos e subdesenvolvidos sobre responsabilidades de emisións.

A AUGA, UN RECURSO ESCASO

2. AS DEMANDAS DE AUGA.- 2 principais:

a) Agrícolas e gandeiros.- Usos agrícolas e gandeiros + do 80% da auga

dispoñible e sigue aumentando pola extensión dos regadíos, xa que proporciona maior productividade (14% da extensión cultivada 50% da produción) aumenta rendas e nivel de vida dos agricultores e permite diversificación de cultivos.

- Problemas:✖ Contaminación: por fertilizantes químicos,

insecticidas, xurros…✖ Excesivo consumo de auga sobreexplotación de

ríos e acuíferos (sobre todo nas hortas do SE) subvencións para transformar rega por inundación en rega por goteo ou aspersión.

3. AS POLÍTICAS HÍDRICAS.- 4 grandes tipos:

Trasvasamentos: derivacións da auga de ríos debido á desigual distribución dos recursos hídricos. Trasvasamentos consecuencias:

Moi custosos.Pérdida de moita auga por

evaporación.Consecuencias

hidrolóxicas: cambios nos acuiferos, limitacións de ampliar o uso de auga nas cuncas de orixe…

Elevada oposición social e políticaConsecuencias abandono do polémico Plan Hidrolóxico Nacional (trasvasamentos Ebro a Levante e Sur), persiste trasvasamento Texo-Segura = único de longo percorrido existente.

Desalinización de auga de mar: áreas máis deficitarias (Canarias, Almería) instalación de plantas desalgadoras aspectos negativos e positivos:Moi custosas. Consomen moita enerxía.Auga de boa calidade. Recentes progresos para abaratar custos e reducir consumo de enerxía.

Recuperación dos acuíferos (milleiros de anos en renovarse): explotados a partir de pozos e bombeo (moi intenso nas terras mediterráneas para agricultura intensiva) consecuencias

nivel dos acuíferos.desecamento total ou parcial de lagoas, humidais e albufeiras.salinización de auga dos acuíferos nas áreas litorais debido á súa sobreexplotación penetración de auga de mar nos acuíferos non apta para agricultura ou consumo.filtración de augas residuais, fecais e produtos químicos debido á crecente urbanización e agricultura e gandaría intensiva calidade acuíferos.

Intentos de solución: inxectar auga para recargar acuíferos e depuración das augas que conteñen.

Plans de saneamento dos ríos: obxectivo reducir a deteriorización da calidade

dos mesmos e acadar un bo estado ecolóxico capacidade de xerar vida.

actuacións maior control sobre verteduras industriais e urbanas e instalación de colectores e plantas depuradoras de auga no cauce dos ríos.

A PAISAXE: PROTECCIÓN E CONSERVACIÓN

- Paisaxe = fisionomía externa dun territorio, resultado da acción de factores naturais (relevo, hidroloxía, flora, fauna) e humanos (económicos, históricos…) ao longo do tempo.

- Paisaxe un produto social = proxección da cultura dunha sociedade sobre un espazo determinado.

- Na actualidade xa non queda en España ningún espazo que non sexa unha paisaxe antropizada en maior ou menor grado necesidad de políticas de protección.

1. DANOS, ALTERACIÓN E DESTRUCIÓN DA VEXETACIÓN. Danos: causados por factores naturais (altas

temperaturas, sequías ou pragas de insectos ou faungos) ou causas humanas (contaminación atmosférica, chuvia áceda) defoliación e decoloración das árbores.

Alteración: substitución de especies autóctonas por outras de elevado rendemento económico, que ás veces modifican negativamente o solo, arden mellor ou alteran a flora e fauna local (eucaliptos e piñeiros en Galicia).

Deforestación: destrución da cuberta vexetal afecta a extensa superficies de España.