Harremanak

izaten dituzte

Harreman-sexualak izaten dituzte Espermatozoidea obulura sartzen da

Enbrioia garatzen da

Umea jaiotzen da

Egileak:

Javier, Naroa, Mikel, Ainhitze eta

Adur.

SEXU-EZAUGARRIAK

• Emakumeak eta gizonen arteko desberdintasun fisikoak dira.

• Bi motatakoak daude lehen mailakoak eta bigarren mailakoak.

• Lehen mailakoak: Ugaltze organoak dira.

• Bigarren mailakoak: Ugalketarekin lotura zuzena ez duten ezaugarri fisikoak

dira, ezaugarri horiek ere emakumeak eta gizonak bereizten dituzte.

1.ZER DIRA SEXU EZAUGARRIAK?

2.PUBERTAROAJaiotzean, sexu-organoak ditugu,baino garatu gabeak.

Pubertaroan sexu-organoak garatzen hasten dira adin jakin batean,sortutako

hormona baten bidez,hormona hori sexu-organoetara hipofisia iristen

denean organoa garatzen hasten da eta sexu-hormonak sortzen

dituzte.Sexu-hormonak bigarren mailako sexu ezaugarriak garatzen dituzte.

Horrez gain bigarren mailako sexu-ezaugarri guztiak garatzen hasten zaizkie.

• Neskei 11 urtetik aurrera hasten zaizkie aldaketak gutxi gorabehera.

• Mutilei 13 urtetik aurrera hasten zaizkie aldaketak gutxi gorabehera.

3.EMAKUMEEN UGALTZE-

APARATUA• Emakumearen ugaltze aparatua sexu organoz osatuta dago.

• Obulutegiak, gameto emeak sortzen diren organoa da. Sexu-hormonak

baita ere.

• Falopioren tronpak: obulutegiak eta umetokia lotzen dituzte.

• Umetokia: haurra garatzen den lekua.

• Bagina: umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanada da.

• Alua: ugaltze aparatuaren kanpoko zatia da. Bi tolesturaz osatuta

dago, ezpain deritze horiei, eta baginako zuloa babesten dute.

4.GIZONEN UGALTZE-APARATUA

Gizakion ugaltze-aparatuan daude:

Barrabilak: Espermatozoideak barrabiletan sortzen dira. Sexu-hormonak ere

bertan sortzen dira.

Hodi deferenteak: Gernu bideraino eramaten dituzte espermatozoideak.

Gernubidea: Espermatozoideak kanpoaldera eramaten ditu. Gernuak

kanporatzeko ere balio du.

Guruinak: semen-besikulak eta prostata dira. Semena sortzen du.

Eskotroa: barrabilak babesten duen poltsa.

Zakila: gernu bidea han amaitzen da.

Gizonen sexu-zelula espermatozoideak dira.

Espermatozoideak osatuta daude: mintz

plasmatikoa, burua, nukleoa, lepoa, bitarte

ko zatia eta isatsa.

Espermatozoideak etengabe sortzen dira

barrabiletan pubertaro aurretikan.

Espermatozoideak barrabiletatik ateratzen

dira.Espermatozoideak likido batekin

nahasten dira, espermatozoideak elikatu

eta garraiatzen ditu, semen deritzo.

Emakumeen sexu-zelulak obuluak dira.

Gameto eme ere esaten zaie. Esfera

formako zelula handi samarrak dira.

Neskek obulu heldugabe ugari dituzte.

Pubertaroan, obuluak heltzen hasten

dira. 28 egunean behin, obulu bat

heltzen da. Obulua obulutegitik

atera, falopioren tronpa

zeharkatu, umetokira iritsi eta

kanpoaldera ateratzen da, odoljario

txiki batekin batera. Menstruzio edo

hileko esaten zaio.

Emakumeek berrogeita hamar urtetik

aurrera ez zaizkie obuluak heltzen

menupausia deritzo.

BITARTEKO ZATIA

ISATSA

BURUA

NUKLEOA

MINTZ

PLASMATI-

KOA

LEPOA

2.Sexu-zelula arrak1.Sexu-zelula emeak

NUKLEOA

MINTZ

PLASMATi-

KOA

ZITOPLAS-

MA

SEXU-ZELULA ETA ERNALKETA

3.ERNALKETA• Ernalketa esaten zaio obulo bat eta espermatozoide bat elkartzen direnean.

Obulo bat heltzen denean,obulotegia falopioren tronpara igarotzen da.

Tronpan zehar dabilela espermatozoide bat aurkitzen badu,ernalketa gerta

daiteke.

• Ernalketa gertatzeko,gizonaren semenak emakumearen baginara iritsi behar

du, espermatozoideak falopiaren tronpara iritisi behar du.

• Obuloa eta espermatozoidea elkartzean, zigoto deritzon zelula bat sortzen da.

Lehenengo zigotoa bi zatitan banatzen da,onderen lau zatitan,

eta gero zortzi zatitan,eta horrela hurrenez hurren, hainbat zelulaz osatutako

bola txiki bart sortu arte.Bola horri enbrioi esaten zaio.

Egun batzuk barru enbrioia umetokian itsasten da.

HAURDUNALDIA ETA ERDITZEA

Enbrioia umetokiko paretan itsasita gelditzen denean zelula kopurua ugaritu

egiten da. Enbrioia poltsa batean dago, likido bat dauka, likido horri likido

amniotiko esaten zaio eta horrek enbrioia babesten du.

Enbrioiak plazenta bat dauka, plazentaren bidez mantenugaiak eta oxigenoa

hartzen ditu. Plazenta umetokiaren organo bat da.

Zilbor hestea plazentara dago lotuta. Zilbor-hestean odol-hodi batzuk daude

mantenugaiak eta oxigenoa garraiatzeko.

Enbrioia haziz eta aldatzen doa: formaz aldatzen doa eta berarekin bere

organoak.

1.ENBRIOIAREN GARAPENA

HILABETE BAT2 HILABETE 4 HILABETE

9 HILABETE

2.FETUAREN GARAPENA

• Hirugarren hilabetetik aurrera enbrioiari fetu deritzo. Bederatzigarren

hilabetera arte fetua heldu garatzen da, hor jaiotzeko moduan dago, 50 cm-ko

luzeera eta 3,300 kilo gramoko pisua gutxi gora behera du.

3.HAURDUNALDIA

• Haurdunaldian amaren gorputzean hainbat aldaketa izaten ditu astero.

• Gorputzak ez du obulorik sortzen, eta hortaz ez du hilekoa sortzen.

• Pixkanaka-pixkanaka sabela handitzen da (hilabetez), titiak ere handitu

egiten dira.

• Haurdunaldian, emakumeak zaindu behar du asko bere gorputza, eta

ezin dute alkohola ezta tabakoa kontsumitu, enbrioiera iritsi eta kalte

egiten ahal diotelako.

4.ERDITZEA

Haurtxoa amaren baginatik kanpora ateratzeari esaten zaio erditzea.

Erditu aurretik, likido amniotikoa duen poltsa apurtu eta likido hori baginatik

ateratzen da, urak botatzea esaten zaio.

1. Dilatazio-fasea . Fase horretan umetokiaren irteera pixkanaka-

pixkanaka irekitzen da ama haurtxoaz erditu ahal izateko.

2. Egozte-fasean, haurtxoa baginatik kanpora ateratzen da.

Haurtxoa jaio ondoren, zilbor-hestea mozten da, haurtxoari zilborra geratzen

zaio.

3. Plazenta botatzen da. Plazenta kanporatzea deritzo.

5.EDOSKITZEA• Lehendabiziko hilabeteetan, haurtxoa esnea soilik edaten dute edoskitzaro

deritzo.

• Ondoren, haurtxoak bularra hartzen duen bitartean sortzen da esnea amaren

titietan. Amaren esnea, oso osasungarria eta defentsa askorekin.

• Amaren esnea ez ezik, esne artifiziala ere

hardezakete haurtxoek.