V. Edizioa

SASIETA MANKOMUNITATEAK DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZAKO IKASTETXEEI ZUZENDURIKO

HIRI-HONDAKINEN INGURUKO KANPAINA

2017-2018 IKASTURTEA

DBHDBH

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 2

1Erantzun galderari:

Ba al dakizu Sasieta Mankomunitateko biztanle batek zenbat hondakin sortzen duen egunean? Sartu www.sasieta.eus web gunean, “datuak” atalean eta egizu kalkuloa.

Biztanleko hondakin sorrera 2016 urtean:

Eta zure herrian?

g/eguneko izan da

Hondakinak berriro? Bai, hondakinak gure ardura dira eta hori horrela, gure egunerokotasunean gai horren inguruan lanean jarraitu behar dugu.

Hondakinen gaian 3 gako garrantzitsu daude: MURRIZTU, BERRERABILI eta BIRZIKLATU (gazteleraz “las 3 Rs” bezala ezagutzen dira: Reducir, Reutilizar y Reciclar).

2017 urteko datu guztiak ez daudenez 2016ko datuak hartzea komeni da erreferentzi gisa.

UDALERRIA g/biztanle/eguneko

2Azken urteetako eboluzioa, nabarmena izan da, baino zer gertatu da azkenengo 2 urtetan, hau da, 2015 eta 2016an? Lortu web gunetik 2010etik aurrerako Sasieta Mankomunitateko biztanle/eguneko sorrera datuak eta osatu grafika. Modu berean, grafika berean, egizu beste lerro bat zure herriko datuekin (hauek 2013tik aurrera bakarrik daude).

Sasieta Mankomunitateko datuak

Zure herriko datuak

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

gram

oak

(g)

1.200

1.100

1.000

900

800

700

600

500

400

300

200

100

0

Hondakin sorreraren eboluzioa (egun/biz/g)

Nolako datuak islatzen ditu?

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 3

Hondakin sorrera urtez urte jeisten doa orokorrean baina oraindik ere hondakin kopuru altuegiak sortzen ditugu. Pentsa, 2016an 855 gramo sortzen baditu biztanle bakoitzak pertsonako eguneko, eta mankomunitateko biztanleak 69.604 badira, guztira zenbat hondakin sortzen da urtean?

Gehiegi!!! hori da hitza, hondakin gehiegi! Zer egin dezakegu guk hondakin kopurua murrizteko? Badira gure egunekotasunean egiten ditugun erosketak murrizteko moduak. Zein bururatzen zaizu?

Kg urtean

Gehiegi!

3 Osatu ondorengo ariketa. Erosketak egitera zoaz eta erosketa egiteaz gain, ahalik eta hondakin kopuru gutxiena sortu nahi duzu. Produktu bakoitzean aukera bat baino gehiago duzu. Aukeratu hondakin gutxiena sortzen duen produktua, ez berrerabili edo birzikla daitekeena, gogoratu, gure hondakinak murrizten ari gara.

MURRIZTU

750 g

350 g

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 4

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 5

Erantzun galderei!

Ezagunak egiten al zaizkizue irudian agertzen diren markak? Erosten al dituzue? Borobildu ezagutzen dituzuenak.

Azken finean marka gutxi batzuk dira beste denak kontrolatzen dituztenak. Zenbat dira eta zeintzuk?

Multinazional hauek indar handia dutela iruditzen zaizue? Noraino? Gu kontrolatzera iristen al dira?

Zer egin genezake multinazionalei aurre egiteko?

4 NORK BULTZATZEN GAITU?

Gaur egun supermerkatu batera sartzen garenean marka asko eta asko ikusten ditugu, baina hau ikusten dugun bezalakoa al da? Begiratu jarraian agertzen den irudia.

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 6

5Zer esanahi du berrerabili hitzak?

BERRERABILI

Gure etxeetan erroparen berrerabilpena, beirazko potoen berrerabilpena... aspaldian barneratuta ditugu baino badira gaur egun 2. eskuko dendak, 2. eskuko web guneak, edo 2. eskuko azokak... non aurrez beste norbaitek erabilitako gauzak eros edota non guk erabiliak saldu genitzakeen. Ezagutzen al duzu halakorik? Zeintzuk?

2. ESKUKO DENDAK

2. ESKUKO AZOKAK

2. ESKUKO WEB GUNEAK

6Egunero Sasieta Mankomunitateko biztanle batek 855 g hondakin sortzen dituela esan dugu, baino egia da, gure etxeetan ez dela dena poltsa bakarrera botatzen, hondakinak sailkatzeko joera dugu (Sasietatik behintzat hori espero dugu).

Sartu berriro www.sasieta.eus webgunean eta erantzun ondorengo galderak:

BIRZIKLATU

2016. urtean, sortutako hondakin guztitik zenbat jaso da sailkatuta batazbestez Sasieta Mankomunitatean?

Orain, goazen gure herriko datuei begiratzea. Zuen herrian zenbat jaso da gaika?

Mankomunitatearen batazbestekoaren gainetik edo azpitik dago?

Ikus herri ezberdinen artean dauden aldeak.

Gainetik Azpitik

%

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 7

7 Ea zer moduz sailkatzen duzuen zuek. Osatu ondorengo ariketa. Jakingo al zenuke esaten hondakin mota bakoitza zein bilketa lerrotan utzi behar den?

Beirazko ontziak

Olioa Ehunkiak PilakOntzi arinak

PaperaKartoia

Organikoa Errefusa Pixoihalak Garbigunea1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 8

8 LERRO HORIA AZTERTUZ

Aurreko ariketa egin ondoren zer esango zenuke lerro horira bota behar diren hondakinekin zalantza izan duzu edo ez? Ziur erantzuna baiezkoa dela, eta zu bezala jende asko dago, bestela begiratu azpiko grafikoa. (informazio gehiago Sasietako web gunean)

Jarraian dagoen grafikan 2011tik 2017rainoko (lehenengo 4 hilebeteak) datuak ikus ditzakegu. Datu hauek lerro horikoak dira soilik, eta bertan, eskatu ez den materialaren (ezegokien) portzentaiaren bilakaera ikus dezakegu, hau da, berez lerro horretara bota behar ez diren hondakinen portzentaia da:

Nolako joera daukate orokorrean 2011tik 2017ra lerro horian jasotzen diren hondakin ezegokiek? Nolako joera edukiontzi bidez jasotakoak? Eta atez ate jasotakoak? Ezberdintasunik?

Horrek zer esan nahi du gero eta zalantza gehiago ditugula gure hondakinak sailkatzeko garaian? Alferragoak bihurtzen ari al gara?

Zein uste duzu izan daitekeela hori horrela izatearen arrazoia?

Zer egin genezake guk egoera honen aurrean? Eta gainontzeko herritarrekin?

ONTZI ARINAKESKATU EZ DEN MATERIALAREN (EZEGOKIEN) PORTZENTAIAREN BILAKAERA

Urtea 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017(1)Edukiontzi horia %12,47 %14,80 %17,68 %16,82 %19,21 %20,02 %23,92Atez ate %14,93 %12,86 %15,90 %11,76 %17,90(1) 2017ko lehen lau hilabeteak

ONTZI ARINAK: ESKATU EZ DEN MATERIALEN PORTZENTAIA

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017(1)

%30

%25

%20

%15

%10

%5

0

Edukiontzi horiaAtez ate

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 9

9 BIRZI ZIKLOA

Zer gertatzen da hondakinekin guk edukiontzietan utzi ondoren?Hona hemen hondakinen bizi-zikloa ezagutzeko “Birzizopa”. Jarraian agertzen den izki zopan hondakinen bizi-zikloa osatzen duten hitz gakoak aurkitu behar dituzu, laguntza moduan irudiak dituzu. Ea guztiak aurkitzen dituzun!

E D A A Z X B Z S A U L Z U TV R P L O K B T A H S M I M GF J E O A R I M I N U E R R IZ D R M T I R G L H L R K U DL S N E S U Z K K B A K F O UK V O R A X I D A Z L A Z U OZ T S O S L K U P A U T B T TP J D S F U L T E R P U B I TD I F I A P A A N O S R T M ZT R I N O P P K P M X A R U US U H N N G E L H D L T B S RH T D U J Z N I A S L U F T AU Z A T J K N A S G I M U N TU I B Z I R X S H N I K A O UG O B R O S A J O U P A T K A

1. Produktua .......................2. ..........................

3. .......................... etxean

4. Dagokion edukiontzi/zintzilikarioetan ...............

5. Kamioiak ...............

6. ............................... planta

7. ................................. planta

8. Produktu berriak ..................................

-TALDEKA EGITEKO LANA-Hondakinen bizi zikloa ezagutu ondoren adibide batzuk ezagutzera pasatuko gara. Horretarako, talde txikitan jarri eta bakoitzak dagozkion bideoak ikus ditzala. Ondoren, besteei azalpen txiki bat emanez bideoan ikusi duzuena laburbildu.

Talde 1: Bilketa lerro horiahttps://www.youtube.com/watch?time_continue=24&v=Z5S_WM6ldU0 (3´ 53´´ iraupena. Bilboko ikastetxeen kanpaina)

https://www.youtube.com/watch?v=c6rXT8phXME (3´ 56´´ iraupena. Ekorec - Bilboko ikastetxeen kanpaina)

https://www.youtube.com/watch?v=dhzZnN9r4Gs (1´ 51´´ iraupena. Metalak - Bilboko ikastetxeen kanpaina)

https://www.youtube.com/watch?v=zMb1f4V7vPQ (2´ 17´´ iraupena. Brik - Bilboko ikastetxeen kanpaina)

Talde 2: Bilketa lerro urdinahttps://www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=XPqg7UcSJz0 (2´02´´ iraupena. Bilboko ikastetxeen kanpaina)

https://www.youtube.com/watch?v=JBCRCj6Fo-g (1´59´´ iraupena. Papera. Bilboko ikastetxeen kanpaina)

https://www.youtube.com/watch?v=mO16LvD6G6g (2´31´´ iraupena. Kartoia. Bilboko ikastetxeen kanpaina)

Talde 3: Bilketa lerro berdeahttp://www.sasieta.eus/euskara/ikusi-eta-ikasi/bideoak/beiraren-zikloa (Sakatu: Ikusi. 3´07´´ iraupena. Bideoa erderaz dago)

1.

2. 3. 4. 5.

6.7.

8.

Hondakinak Kitto! DBH 2017-2018 ikasturtea 10

Sasieta Mankomunitatean zenbat garbigune daude?

Non daude kokatuak?

Zein hondakin mota utzi daitezke bertan?

Bertan utzi daitezkeen hondakinetako bat gurpilak dira. Hona hemen bideo labur bat gurpilekin zer egiten den ikusteko. Signus: https://www.youtube.com/watch?v=Cnq-6A7XwDs

Gelakideei bideoan ikusitakoaren azalpenak eman ondoren denon artean osatu ezazue beheko taula adibide batzuk jarriz. Adibideekin laguntzeko jarraian agertzen den link-a lagungarria izan daiteke (bilketa lerro horiko eta urdineko erantzunak lortzeko).https://www.ecoembes.com/es/ciudadanos/envases-y-proceso-reciclaje/como-funciona-el-proceso-de-reciclaje

10 ETA BESTE HONDAKINEKIN ZER? (Guztiok batera)

Gure egunerokotasunean, beste hondakin mota batzuk ere sortzen ditugu eta hauetako batzuen kudeaketa egokia egiteko, garbiguneak sortu dira.

HONDAKINA PRODUKTU BERRIA

Ikusten duzuenez, guk hondakinak sortzen ditugu. Gure hondakinak gaika sailkatuz gero, bidaia luze baten ondorioz, produktu berri bilakatzen dira. Sailkatzen ez ditugunak aldiz, zabortegi batean bukatzen dute beraien bidea.

Gu gara kontsumitzaile, gu hondakinen sortzaile. Hondakinak gure ardura dira! Hondakinak kitto!Ahaleginak merezi du