PROGRAMACIÓN ANUAL 2017 - 2018 - edu.xunta.gal [PROGRAMACIÓN ANUAL 2017 ... e o Decreto 330/2009...

CEIP VIÑAGRANDE-DEIRO CURSO2017-2018

EDUCACIÓN INFANTIL

[PROGRAMACIÓN ANUAL 2017 - 2018]


ÍNDICE

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN 3

2. OBXECTIVOS DA ETAPA DE EDUCACIÓN INFANTIL 5

3.- CONCRECIÓN E RELACIÓNS CURRICULARES 6

4. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN 74

5. DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL 76

6. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN 77

7. ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E OS REFORZOS PARA LOGRAR A DITA RECUPERACIÓN 78

8. CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 78

9. METODOLOXÍA DIDÁCTICA, CONSIDERANDO AS COMPETENCIAS CLAVE COMO ELEMENTO ORGANIZADOR. 93

10. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE 97

11. ADAPTACIÓNS CURRICULARES 99

12. PROGRAMACIÓN DA EDUCACIÓN EN VALORES 100

13. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC 102

14. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR 102

15. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA 104

16. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO 105

17. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS. 105

18. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES 107

19. PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN 108


1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

A finalidade da Educación Infantil, tal como recolle Lei orgánica, 3 de maio de 2006 de educación, e o Decreto 330/2009 do

4 de xuño é o desenvolvemento físico, intelectual, afectivo, social e moral dos nenos/as.

A Educación Infantil debe contribuír a compensar todo tipo de desigualdades de contornas sociais, culturais ou económicos

desfavorecidos, e atender ás diferenzas individuais de cada neno/a; así como unha clara función educativa, xa que, a educación

debe empezar desde o nacemento para contribuír ao desenvolvemento integral do neno/a.

O carácter voluntario e gratuíto desta etapa educativa, non debe confundirse cunha improvisación da mesma, a súa

voluntariedade non diminúe a súa importancia.

A programación é necesaria porque:

- Axuda a eliminar o azar e a improvisación, aínda que isto non significa que se trate dunha programación pechada ou

predeterminada, senón que se trata dunha guía de orientación, suxeita a modificacións en función das necesidades dos

alumnos/as aos que se dirixe.

- Permite adoptar o traballo pedagóxico ás características culturais e ambientais dun contexto determinado.

A programación esixe planificar e distribuír os contidos de aprendizaxe ao longo do ciclo.

No centro escolarízanse neste momento 47 alumnos/as de 3, 4 e 5 anos. En 3 anos hai 15 nenos/as. En 5 anos contamos

con 16 nenos/as e en 5 anos escolarízanse 16.


A maioría son castelanfalantes. O novo alumnado que se incorpora neste curso, menos da metade son galegofalantes e o

resto castelanfalantes.

Na aula usaremos o galego seguindo o modelo lingúístico do centro e, tendo en conta a lingua do contorno, e procuraremos

que o alumnado adquira de forma oral e escrita o coñecemento da outra lingua oficial de Galicia. Atenderase de modo

individualizado a aqueles alumnos/as que non teñan coñecemento suficiente da lingua materna predominante.

En 3 anos, 6 alumnos optaron polo ensino de valores cívicos e sociais, en 4 anos 9 e en 5 anos 7. O resto do alumnado

optou pola ensinanza relixiosa.

CARACTERÍSTICAS DOS ALUMNOS/AS DE EDUCACIÓN INFANTIL

En liñas xerais, e atendendo ás características psicoevolutivas dos alumnos, estes atópanse, seguindo a Piaget, no período

preoperacional, que abarca dos 2 aos 7 anos. Este período está dividido en dous estadios: de 2-4 o estadio do pensamento

simbólico e de 4 a 7 o estadio do pensamento intuitivo.

Centrándonos nos ámbitos de desenvolvemento:

- A nivel motor, os nenos/as están preparados para construír o seu esquema corporal a partir da diferenciación das súas

partes. Incrementan o control do ton muscular e a respiración. Perfeccionan o equilibrio e a capacidade para orientarse

no tempo e no espazo. Afinan as súas posibilidades manuais (motricidade fina), que serán básicas para a escritura.

- No desenvolvemento cognitivo organizan o seu pensamento en torno a esquemas mentais sinxelos e básicos. Usan a

intuición e guíanse polo ensaio-erro. Necesitan vivir situacións cotiás e repetitivas, para afinar o coñecemento da

contorna máis próxima. En situacións coñecidas son capaces de captar relacións entre os obxectos, comprender


secuencias simples no tempo e establecer conexións causa-efecto.

- No que respecta á linguaxe nesta idade adoptaran as regras gramaticais básicas da súa lingua materna e poden

recoñecer palabras moi significativas da súa contorna, polo que se pode favorecer a súa habilidade lectora. Tenden a

explicalo todo deixándose guiar pola imaxinación. Consideran todo como resultado da acción humana. Inícianse na

aprendizaxe da linguaxe escrita: representación gráfica de letras, palabras e frases sinxelas.

- O seu desenvolvemento persoal socio-afectivo, Wallon, caracterízase porque o neno/a comeza a recoñecer a súa

individualidade, determinada pola súa identificación cos adultos e polo trato que reciben na familia. Comezan a tomar

conciencia do seu propio eu e da súa aceptación e estima. A identificación e asimilación da súa pertenza a un

determinado sexo fortalécese coa relación cos outros nenos. Atravesan unha etapa egocéntrica, só falan de si mesmos

e non teñen en conta o punto de vista dos demais. A interrelación cos outros e a súa imitación achéganlles a un diálogo

socializado. Inician gradualmente pequenos grupos determinados por intereses variables. Na aula o vínculo de relación

é o profesor polo que necesitan sentirse queridos.

- O seu desenvolvemento parte das consideracións transmitidas polos adultos que os rodean, deles aprenden actitudes e

normas sociais básicas. Consideran as cousas boas ou malas segundo llelas manden ou prohiban os adultos. Adoptan

os comportamentos das persoas máis significativas para eles.

Estas características son pinceladas xerais que logo se concretarán en cada neno/a en particular, xa que, a súa

maduración, experiencia e ambiente condicionará o seu proceso evolutivo.

2. OBXECTIVOS DA ETAPA DE EDUCACIÓN INFANTIL

Coñecer o seu propio corpo e o das outras persoas, as súas posibilidades de acción e aprender a respectar as diferenzas.


Observar e explorar o seu contorno familiar, natural e social.

Adquirir progresivamente autonomía nas súas actividades habituais.

Desenvolver as súas capacidades afectivas.

Relacionarse cos demais e adquirir progresivamente pautas elementais de convivencia e de relación social, así como

exercitarse na resolución pacífica de conflitos.

Desenvolver habilidades comunicativas en diferentes linguaxes e formas de expresión.

Iniciarse nas habilidades lóxico-matemáticas e achegarse á lectura e escritura como medio de comunicación, información e

gozo.

Sentir o xesto, o movemento e o ritmo como recursos para a expresión e a comunicación.

Achegarse, na medida das súas posibilidades, ao uso das tecnoloxías da información e da comunicación.

3.- CONCRECIÓN E RELACIÓNS CURRICULARES

Indicamos, de seguido, os obxectivos, contidos e criterios de avaliación, establecidos no currículo oficial e adaptados ó noso

centro para cada unha das tres áreas globalizadas da etapa. Establecemos para elo unha serie de relacións entre os distintos

elementos, coas competencias clave ás que que se contribúe en cada caso e cos diferentes indicadores de logro.

Este tipo de organización mediante o establecemento de relacións curriculares, permite unha maior claridade no

plantexamento dos mesmos, así como no seguimento da posta en práctica dos mesmos.

Como se pode observar, partimos de cada un dos criterios de avaliación establecidos para, a partir do mesmo, asignar os


obxectivos para o mesmo, establecendo finalmente unha serie de indicadores que permitan contrastar a consecución dos

mesmos.

A concreción curricular relativa ás áreas de Lingua inglesa, Relixión Católica e Música, ó seren elaboradas polos

respectivos mestres.

A numeración correspóndese coa orde na que os diferentes elementos aparecen no currículo oficial.

ÁREA: Coñecemento de si mesmo e autonomía persoal NIVEL – IDADE: 4º E.I. – 3 anos

Obxectivos Contidos B: bloque Criterios de avaliación C.C. Indicadores de logro

CSMAP.b- Coñecer e representar o propio corpo identificando as súas partes máis globais e algunhas das súas funcións.

- CSMAP– B.1.1 - Exploración do propio corpo, recoñecendo progresivamente as súas características e posibilidades. - CSMAP– B.1.5 - Vivenciación do corpo como un todo, para pasar a sentir as partes que o integran. - CSMAP– B.1.5 - Coñecemento do esquema corporal global.

CSMAP.1-Recoñecer, identificar e representar o corpo na súa globalidade e as súas diferentes partes.

CSIEE CCL CAA

4º-CSMAP.1.1 - Sinala as partes principais do seu corpo. 4º-CSMAP.1.2 - Logra un esbozo da figura humana, diferenciando: cabeza e corpo, brazos, mans, pernas e pes.

CSMAP.b- Avanzar na precisión de xestos e movementos.

CSMAP– B.1.5 - Potenciación da construcción do esquema corporal a partir de sensacións e percepcións do propio corpo, e da súa interacción coas outras persoas, o medio e os obxectos. CSMAP– B.1.13 -

CSMAP.2-Coordinar e controlar o seu corpo, as súas posibilidades motrices e adaptalo ás características dos obxectos, á acción e á vida cotiá.

CSIEE CCL

4º-CSMAP.2.1-Ten unha boa coordinación de movementos. 4º-CSMAP.2.2.-Globalmente móvese con axilidade. 4º-CSMAP.2.3- Controla o corpo en movemento, adaptando a resposta motriz ás dimensións e elementos do espacio.


Recoñecemento e vivenciación das referencias espazo-temporais máis básicas en relación co propio corpo, coas persoas e cos obxectos. CSMAP– B.2.3 - Adaptación do ton e da postura ás características do obxecto, da outra persoa, da súa acción e da situación. CSMAP– B.2.7 - Coordinación progresiva das súas habilidades psicomotrices finas e grosas. CSMAP– B.2.9 - Adquisición de nocións básicas de orientación e coordinación de movementos.

4º-CSMAP.2.4 - Salta sen dificultade. 4º-CSMAP.2.5 - Mantén o equilibrio nos desprazamentos, nos saltos.... 4º-CSMAP.2.6 - Recolle pelotas coas dúas mans. 4º-CSMAP.2.7 - Reproduce movementos a partir de consignas verbais (acochados, saltando,..). 4º-CSMAP.2.8 - Pode facer variacións bruscas na marcha ao escoitar un sinal. 4º-CSMAP.2.9 - Presenta unha boa motricidade fina. 4º-CSMAP.2.10- Abotóase correctamente. 4º-CSMAP.2.11 - Manexa as tesoiras axeitadamente. 4º-CSMAP.2.12 - Realiza encaixes e quebracabezas. 4º-CSMAP.2.13 - Mostra habilidade nas construccións e na manipulación de pezas pequenas. 4º-CSMAP.2.14 - Oriéntase e localiza lugares significativos. 4º-CSMAP.2.15 - Oriéntase ben en espacios exteriores e pouco coñecidos (saídas, excursións..). 4º-CSMAP.2.16- Segue itinerarios óptimos para se desprazar.


4º-CSMAP.2.17- Sitúa os obxectos e localízaos: diante-detrás, dentro-fóra, arriba-abaixo, preto-lonxe, enriba-debaixo, primeiro-derradeiro.

CSMAP.b- Coñecer e representar o propio corpo identificando as súas partes máis globais e algunhas das súas funcións.

CSMAP– B.1.6 - Recoñecemento das percepcións sensoriais propioceptivas que proveñen dos propios músculos e articulacións e das percepcións extereoceptivas- dos sentidos. CSMAP– B.1.10 - Recoñecemento dos sentidos como medio de expresión e percepción.

CSMAP.3-Recoñecer os sentidos e identificar percepcións e sensacións.

CCL CSIEE

4º-CSMAP.3.1 - Localiza unha fonte sonora en movemento, sen apoio visual. 4º-CSMAP.3.2 - Localiza unha fonte sonora fixa, sen apoio visual. 4º-CSMAP.3.3 - Discrimina obxectos polo seu tacto: rugoso-liso. 4º-CSMAP.3.4 - Discrimina obxectos polo seu tacto: áspero-suave. 4º-CSMAP.3.5 - Discrimina obxectos polo seu tacto: blando-duro. 4º-CSMAP.3.6 - Recoñece olores agradables e desagradables. 4º-CSMAP.3.7 - Identifica os sentidos e os seus órganos como fontes de sensacións para o descubrimento propio e do seu contorno. 4º-CSMAP.3.8 - Recoñece os catro sabores fundamentais (doce, salgado, amargo e ácido). 4º-CSMAP.3.9 - Identifica as cores. 4º-CSMAP.3.10 - Discrimina silencio-son.

CSMAP.a- Formarse unha autoimaxe positiva, identificando gradualmente as propias características, posibilidades e limitacións a través da interacción

CSMAP– B.1.9 - Adquisición de confianza nas capacidades propias e potenciación do afán de superación.

CSMAP.4-Construir unha imaxe positiva propia e aceptar a súa identidade, manifestando confianza nas súas posibilidades e recoñecendo as súas limitacións.

CCL CSIEE CSC

4º-CSMAP.4.1 - Solicita axuda cando a precisa. 4º-CSMAP.4.2 - Solicita axuda para resolver conflictos.


coas outras persoas, desenvolvendo sentimentos de autoestima e acadando maior autonomía persoal.

CSMAP– B.1.9 - Aceptación positiva da súa persoa, confiando nas súas posibilidades e recoñecendo as limitacións propias. CSMAP– B.2.4 - Satisfacción polo crecente dominio persoal. CSMAP– B.4.4 - Petición e aceptación de axuda nas situacións que así o requiran.

4º-CSMAP.4.3 - Recoñece e acepta as súas características persoais. 4º-CSMAP.4.4 - Confía nas súas posibilidades de acción e movemento. 4º-CSMAP.4.5 - Amosa confianza ante persoas e situacións novas aceptando a súa axuda. 4º-CSMAP.4.6 - Actúa autonomamente.

CSMAP.a- Adquirir progresivamente a concepción de si mesmo como un ser autónomo e independente. CSMAP.h- Comezar a ser consciente das diferenzas individuais e iniciarse no respecto a estas.

CSMAP– B.1.11 - Observación dos cambios físicos nas persoas ao longo do tempo. CSMAP– B.1.12 - Aceptación da identidade e características das demais persoas, respectando as diferenzas. CSMAP– B.1.14 - Desenvolvemento da identidade sexual e aceptación do corpo sexuado feminino e masculino.

CSMAP.5-Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando positivamente a diversidade.

CCL CSC CSIEE

4º-CSMAP.5.1 - Verbaliza e acepta diferenzas físicas entre as persoas. 4º-CSMAP.5.2 -Percibe cambios físicos en sí mesmo/a. 4º-CSMAP.5.3 -Percibe cambios físicos nos/as demais. 4º-CSMAP.5.4 -Non mostra actitudes discriminatorias ante as diferenzas. 4º-CSMAP.5.5 -Identifica as características do seu sexo e participa en xogos, actividades,.. independentemente do xénero...

CSMAP.c- Identificar os propios sentimentos e emocións, necesidades e preferencias e ser capaces de expresalos e comunicalos. CSMAP.a- Adquirir progresivamente a concepción de si mesmo como un ser autónomo e independiente.

CSMAP– B.1.4 - Control progresivo dos propios sentimentos e emocións. CSMAP– B.1.8 - Identificación e verbalización e expresión de sentimentos, emocións, vivencias, preferencias e intereses propios e das demais persoas.

CSMAP.6-Identificar e manifestar os propios sentimentos, vivencias, emocións e comprender os das demais persoas.

CCL CSC CSIEE

4º-CSMAP.6.1 - Manifesta verbalmente o seu agrado ou molestia ante determinadas situacións. 4º-CSMAP.6.2 - Verbaliza as súas percepcións. 4º-CSMAP.6.3 - Recoñece e acepta mostras de afecto das persoas adultas e de nenas e nenos. 4º-CSMAP.6.4 - Non se enfada sen motivo.


4º-CSMAP.6.5 - Pide perdón cando molesta ou cando lle fai dano a unha compañeira ou compañeiro.

CSMAP.b-Avanzar na precisión de xestos e movementos.

CSMAP– B.1.7- Aceptación da propia imaxe corporal e gozo xogando co seu corpo, desenvolvendo accións e iniciativas individuais e grupais, empregando as posibilidades expresivas do propio corpo. CSMAP– B.2.11 - Exploración das posibilidades perceptivas, motrices e expresivas propias e das demáis persoas, amosando iniciativa para aprender habilidades novas.

CSMAP.7-Participar en xogos, mostrando destrezas motoras e habilidades manipulativas cada vez máis axustadas.

CSC CSIEE

4º-CSMAP.7.1 - Gústalle participar en xogos que supoñen exercicio motor, como carreiras ou saltos.

CSMAP.e-Adecuar o propio comportamento ás necesidades ou requerimentos das outras persoas, desenvolvendo actitudes e hábitos de respecto, axuda e colaboración. CSMAP.i-Descubrir o xogo como medio que favorece o desenvolvemento humán, a manifestación de emocións e a aceptación de reglas.

CSMAP– B.2.1 - Participación nos xogos e na actividade motriz, amosando actitudes de constancia. CSMAP– B.2.2 - Gozo co xogo como medio para coñecer a realidade, mantendo unha actitude de axuda e cooperación con iguais e con adultos. Aceptación do xogo como medio de desfrute e de relación cos demais. CSMAP– B.2.5 - Fortalecemento de vínculos afectivos: amizade, cooperación, axuda, solidariedade,..a través do xogo.

CSMAP.8-Participar en xogos e actividades colectivas aceptando as normas que os rexen.

CSC CSIEE CCL

4º-CSMAP.8.1 - Intégrase en xogos de grupo, cooperando cos demais nenos e nenas. 4º-CSMAP.8.2 - Elixe con facilidade o xogo. 4º-CSMAP.8.3 - Soluciona autónomamente as necesidades que xorden durante o xogo. 4º-CSMAP.8.4 - Coñece e respecta as normas da escola. 4º-CSMAP.8.5 - Participa activamente nas actividades e tarefas.


CSMAP– B.2.5 - Comprensión, aceptación e valoración de regras para xogar. CSMAP– B.2.6 - Potenciación do xogo como elemento común a todas as culturas, partindo do coñecemento dos xogos propios da comunidade. CSMAP– B.3.7- Xestión do seu comportamento en función das necesidades das outras persoas e das normas de funcionamento do grupo, dereitos, responsabilidades e comportamentos sociais.

CSMAP.d-Tomar a iniciativa, aceptar as pequenas frustracións e ser quen de solicitar axuda. CSMAP.g-Progresar na adquisición de hábitos de orde e constancia no desenvolvemento das tarefas.

CSMAP– B.3.1- Regulación do propio comportamento. CSMAP– B.2.4- Satisfacción pola realización de tarefas e conciencia de propia competencia. CSMAP– B.3.2- Interese por participar en actividades da vida cotiá, con iniciativa e progresiva autonomía na súa realización. CSMAP– B.3.4- Hábitos elementais de constancia, atención, iniciativa e esforzo. CSMAP– B.3.6- Valoración e gusto polo traballo propio ben feito e polo das demais persoas, buscando os recursos axeitados

CSMAP.9-Resolver con iniciativa e autonomía as actividades da vida cotiá, colaborar en tarefas e aceptar as normas.

CCL CSIEE CSC

4º-CSMAP.9.1 - Gústalle facer encargos e ter responsabilidades. 4º-CSMAP.9.2 - Actúa por iniciativa propia. 4º-CSMAP.9.3 - Esfórzase e pon a proba a súa habilidade motriz. 4º-CSMAP.9.4 - Mantense participando nun mesmo xogo un tempo importante. 4º-CSMAP.9.5 - Séntese a gusto e está adaptado/a ao ritmo da aula. 4º-CSMAP.9.6 - Entende as consignas e ségueas. 4º-CSMAP.9.7 - Concéntrase un tempo na mesma actividade. 4º-CSMAP.9.8 - Distingue os diferentes


que lle permitan concluír os proxectos que inicia, sendo quen de solicitar e prestar axuda.

momentos e situacións dentro da aula e adáptase a eles. 4º-CSMAP.9.9 - Amosa unha actitude positiva ante as propostas de actividade. 4º-CSMAP.9.10 - Esfórzase na realización das tarefas. 4º-CSMAP.9.11 - Remata as tarefas e actividades que empeza. 4º-CSMAP.9.12 - Participa na planificación dos proxectos desenvolvidos na aula.

CSMAP.f - Progresar na adquisición de hábitos e actitudes relacionados coa seguridade, a hixiene e a alimentación.

CSMAP– B.1.2- Identificación manifestación, regulación e control de necesidades básicas do corpo como o control de esfínteres e a hixiene no aseo. CSMAP– B.4.1- Recoñecemento das necesidades básicas do corpo- hixiene, alimentación, descanso.. CSMAP– B.4.2 - Iniciación na práctica de accións e recoñecemento de situacións que favorezan a interacción e adquisición de hábitos saludables como a hixiene corporal e ambiental, a adecuada alimentación, o consumo responsable e o descanso. CSMAP– B.4.3 - Comprensión da necesidade das normas de comportamento establecidas

CSMAP.10-Manifestar hábitos de saúde, alimentación saudable, hixiene corporal e benestar utilizando adecuadamente espacios e materiais.

CSIEE

4º-CSMAP.10.1 - Ten autonomía nas accións encamiñadas á satisfacción das necesidades básicas: a alimentación, a hixiene e o coidado propio do seu contorno. 4º-CSMAP.10.2 - Recolle e coloca os obxectos habituais da clase. 4º-CSMAP.10.3 - Coida e asea as diferentes partes do corpo con axuda dunha persoa adulta. 4º-CSMAP.10.4 - Coida e a sea as diferentes partes do corpo coa supervisión dun adulto. 4º-CSMAP.10.5 - Identifica as necesidades dos hábitos de hixiene diarios. 4º-CSMAP.10.6 - É autónomo no coidado de sí mesmo/a. 4º-CSMAP.10.7 - Aséase cando se sente sucio. 4º-CSMAP.10.8 - Emprega axeitadamente o lavabo.


durante as comidas, os desprazamentos, o descanso e a hixiene. CSMAP– B.4.6 - Identificación e valoración de hábitos favorecedores ou non dunha boa saúde. CSMAP– B.4.7 - Colaboración no mantemento de ambientes limpos e ordenados. CSMAP– B.4.8 - Gusto por un aspecto persoal coidado manifestando as súas preferencias estéticas.

4º-CSMAP.10.9 - Usa axeitadamente o xabón. 4º-CSMAP.10.10 - Sóase correctamente. 4º-CSMAP.10.11 - Vai só ao WC. 4º-CSMAP.10.12 - Vístese só/a. 4º-CSMAP.10.13 - Íspese só/a. 4º-CSMAP.10.14 - Mostra desgusto ou malestar cando está sucio/a ou desaliñado/a. 4º-CSMAP.10.15 - Ten interese por manter un aspecto limpo e aseado/a. 4º-CSMAP.10.16 - Come só/a sen ensuciarse. 4º-CSMAP.10.17 - Recoñece as necesidades básicas do corpo. 4º-CSMAP.10.18 - Soluciona autónomamente as necesidades que xorden na comida. 4º-CSMAP.10.19 - Coloca a roupa na súa percha. 4º-CSMAP.10.20 - Gústalle que o material de traballo estea no seu sitio. 4º-CSMAP.10.21 - Ordena o que ve desordenado.

CSMAP.f-Progresar na adquisición de hábitos e actitudes relacionados coa seguridade, a hixiene e a alimentación.

CSMAP– B.4.9 - Emprego axeitado de instrumentos, ferramentas e instalacións para previr accidentes e evitar situacións de risco.

CSMAP.11 - Identificar situacións de risco e actuar coherentemente ante elas.

CSIEE 4º-CSMAP.11.1 - Entra na aula con orde. 4º-CSMAP.11.2 - Sae da aula con orde.


CSMAP– B.4.10 - Fomento de hábitos de prevención de enfermidades e de accidentes domésticos, respondendo con actitude de tranquilidade e colaboración.


ÁREA: Coñemento do contorno NIVEL – IDADE: 4º E.I. – 3 anos


CC.a - Observar e explorar de forma activa o seu contorno, xerando interpretacións sobre algunhas situacións significativas. CC.b -Iniciarse nas habilidades matemáticas, manipulando elementos e coleccións, identificando atributos e cualidades e establecendo relacións de agrupamento e clasificación.

CC-B.1.1 - Interese pola exploración e clasificación de obxectos presentes no medio, recoñecendo as súas funcións e usos cotiáns. CC-B.1.2 - Recoñecemento dalgúns atributos e propiedades de obxectos e de materiais, e da súa aplicación na vida diaria.

CC.1 - Explorar os obxectos e elementos do contorno inmediato e actuar sobre eles. Recoñecer os seus atributos e cualidades. Agrupar, clasificar e ordenar estes elementos e coleccións segundo distintos criterios.

CCL CMCT CSIEE

4º - CC.1.1 - Agrupa os obxectos atendendo á posesión dalgún atributo. 4º - CC.1.2 - Agrupa obxectos por semellanzas. 4º – CC.1.3 - Identifica as propiedades físicas empregando os seus sentidos. 4º - CC.1.4 -Ten curiosidade por todo o que o rodea.

CC.b -Iniciarse nas habilidades matemáticas, manipulando elementos e coleccións, identificando atributos e cualidades e establecendo relacións de agrupamento e clasificación.

CC-B.1.5 - Recoñecemento e emprego do número na vida diaria e a súa funcionalidade (clasificar, numerar, contar, informarse, ordenar elementos). CC-B.1.9 - Utilización de xogos de mesa como actividades lúdicas que unen o razoamento, a reflexión e o divertimento en grupo.

CC.2 - Empregar os números para identificar, contar, clasificar, informarse e ordenar elementos da realidade, aproximándose ao seu valor notacional e conceptual.

CMCT CSIEE CCL

4º – CC.2.1 -Interésanlle os números e o seu emprego na vida cotiá.

CC.i -Aplicar as habilidades matemáticas a situacións da vida cotiá, establecendo relacións, explorando, ordeando, comparando, medindo, pesando..

CC-B.1.8 - Proposición e resolución de situacións problemáticas sinxelas da vida cotiá. CC-B.1.10 - Investigación do comportamento físico de materiais e obxectos en diferentes situacións e con variadas accións.

CC.3- Propoñer e resolver problemas sinxelos relacionados con situacións cotiás, empregando e comparando magnitudes de peso, lonxitude e capacidade.

CMCT CSIEE CCL

4º - CC.3.1 - Mide empregando as mans, os brazos e os pés. 4º - CC.3.2 - Compara os obxectos segundo as súas propiedades físicas. 4º - CC.3.3 - Gústalle participar nosproxectos e pequenas investigacións que se fan na aula.


CC-B.1.11 - Achegamento a algunhas magnitudes físicas (manipulables) a través da estimación: comparando, sopesando, observando. CC-B.1.12 - Recoñecemento e identificación de situacións en que se fai necesario medir. Interese e curiosidade polos instrumentos de medida convencionais e non convencionais facendo unha aproximación ao seu uso.

CC.b -Iniciarse nas habilidades matemáticas, manipulando elementos e coleccións, identificando atributos e cualidades e establecendo relacións de agrupamento e clasificación.

CC-B.1.4 - Identificación de figuras xeométricas básicas (cadrado, círculo, triángulo). CC-B.1.16 - Exploración lúdica das propiedades e características dalgúns corpos xeométricos.

CC.4 - Recoñecer algúns aspectos xeométricos básicos: liñas, puntos, rectángulos, cadrados, triángulos, círculos, esferas, cubos e prismas.

CMCT CSIEE CCL

4º – CC.4.1 - Explora lúdicamente as propiedades e as características dalgúns corpos xeométricos elementais.


CC-B.1.15 - Establecemento de relacións de orientación espacial de localización, dirección, distancia e posición respecto a un mesmo, empregando o vocabulario topolóxico elemental. CC-B.1.17 - Vivenciación, representación e interpretación do espazo, empregando a imaxinación en debuxos, planos, fotografías, mapas,...

CC.5 - Describir e representar dun xeito elemental a situación das propias nenas e nenos en relación a obxectos e as demais persoas usando vocabulario topolóxico elemental.

CMCT CSIEE CCL

4º – CC.5.1 - Coloca os obxectos e localízaos empregando as nocións: dentro-fóra. 4º – CC.5.2 -Coloca os obxectos e localízaos empregando as nocións: arriba-abaixo. 4º – CC.5.3 - Nunha ordenacion verbaliza cal vai “antes de”, “despóis de”, “entre”,

CC.a -Observar e explorar de forma activa o seu contorno, xerando interpretacións sobre algunhas situacións significativas.

CC-B.1.3 - Adquisición progresiva da noción do paso do tempo mediante as actividades da vida cotiá.

CC.6 - Usar e comprender nocións temporais básicas ordenando temporalmente feitos referidos á súa vida.

CMCT

4º – CC.6.1 - Diferenza as nocións temporais de : día-noite. 4º – CC.6.2 - Asocia tempos horarios con


CC-B.1.14 - Orientación temporal en situacións cotiás empregando diferentes nocións e relacións. CC-B.1.14 - Aproximación ó uso do calendario.

CSIEE CCL

determinadas accións (saída ao recreo, xantar, durmir...). 4º – CC.6.3 - Capta a periodicidade dos sucesos e situacións asociadas á súa actividade. 4º – CC.6.4 - Diferencia as nocións temporais de: onte-hoxe-mañá.

CC.b -Observar e comprender os cambios e modificacións a que están sometidos os elementos do medio físico.

CC-B.2.1 - Identificación dalgunhas características e funcións vitais dos seres vivos empregando a exploración sensorial. Diferenzas entre seres vivos e seres inertes. CC-B.2.2 - Observación dun ser vivo no seu medio natural ou reproducindo o medio na aula, rexistrando a observación e contrastando os datos. CC-B.2.5 - Curiosidade, respecto e coidado cara aos elementos do medio natural, especialmente animais e prantas. CC-B.2.6 - Descubrimento das diferentes formas en que se atopa a auga natureza, comprendendo a súa contribución ó desenvolvemento dos seres vivos e do medio. CC-B.2.8 - Formulación de hipóteses, contrastándoas coas das outras persoas, buscando respostas e explicacións sobre as causas e consecuencias de

CC.7 -Dar mostras por interesarse polo medio natural e os seus cambios. Identificar e nomear algúns dos seus compoñentes, establecendo relacións sinxelas de interdependencia. Manifestar actitudes de coidado e de respecto cara á natureza e participar en actividades para conservala.

CCL CSIEE CSC

4º – CC.7.1 - Mantén unha actitude observadora, o que lle permite ter moitos coñecementos dos elementos do medio. 4º – CC.7.2 - Fai preguntas sobre obxectos, situacións, persoas e fenómenos. Goza ao realizar actividades individuais e de grupo en contacto coa natureza. 4º – CC.7.3 - É respetuoso/a co medio no que vive.


fenómenos do medio natural e dos producidos pola acción humana. CC-B.2.9 - Gozo ó realizar actividades individuais e de grupo en contacto coa natureza. CC-B.2.9 - Valoración da importancia da natureza para a saúde e o benestar. CC-B.2.10 - Participación en proxectos e investigacións no medio natureal, expresando os resultados mediante distintas representacións.

CC.e -Identificarse a sí mesmo e coñecer os elementos da súa familia, diferenciándoa doutros grupos sociais próximos.

CC-B.2.4 - Observación e identificación dalgunhas características, necesidades e cambios nos procesos de crecemento e etapas do desenvolvemento das persoas e outros seres vivos.

CC.8 -Identificar e recoñecer as diferentes etapas da vida nas persoas e outros seres vivos.

CSIEE

4º – CC.8.1 - Mantén unha actitude observadora, o que lle permite ter moitos coñecementos dos elementos do medio.

CC.f -Establecer relacións de confianza, afecto e colaboración.

CC-B.3.1 - Identificación da familia e da escola como primeiros grupos sociais de pertenza, valorando positivamente as relacións afectivas que neles se establecen. CC-B.3.1 - Recoñecemento e respecto dos diferentes tipos de familias. CC-B.3.5 - Colaboración co

CC.9 -Identificar e coñecer os grupos sociais máis sifnificativos do contorno do alumnado e algunhas características da súa organización.

CCL CSIEE CSC

4º – CC.9.1 - Nas saídas, móstrase prudente e evita situacións de perigo. 4º – CC.9.2 - Nomea os membros da súa familia. 4º – CC.9.3 - Coñece o seu propio lugar dentro da familia. 4º – CC.9.4 - Coñece as persoas do seu marco social e os seus nomes. 4º – CC.9.5 - Conta cousas das súas experiencias familiares.


resto de compañeiros e compañeiras na vida da aula, amosando disposición para compartir e resolver conflictos. Incorporación progresiva de pautas adecuadas de comportamento.

4º – CC.9.6 - Busca a relación coa persona docente para: contarlle as súas cousas, vivencias, pedir axuda e pedir ou comprobar información sobre temas diversos. 4º – CC.9.7 - Coñece as rutinas da aula. 4º – CC.9.8 - Identifica o rol do pai e da nai na súa casa. 4º – CC.9.9 - Amósase conciliador/a cando xorde un conflicto. 4º – CC.9.10 - Colabora co resto de compañeiros e compañeiras na vida da aula. 4º – CC.9.11 - Gústalle compartir xogos cos compañeiros e compañeiras. 4º – CC.9.12 - Asume as responsabilidades que lle son asignadas. 4º – CC.9.13 - Maniféstase colaborador/a, coidadoso/a e sensible nas relacións que establece. 4º – CC.9.14 - Acepta e respecta as normas de funcionamento da aula. 4º – CC.9.15 - Maniféstase integrador/a: comparte material, cede ante os conflictos, colabora co resto do grupo,..

CC.d -Identificarse a sí mesmo e coñecer os elementos da súa familia, diferenciándoa doutros grupos sociais próximos.

CC-B.3.4 - Achegamento ás funcións que cumpren diversas persoas, organizacións e institucións para cubrir necesidades e achegar servizos

CC.10 -Recoñecer, identificar e poñer exemplos sinxelos dalgúns servicios comunitarios.

CCL CSC

4º – CC.10.1 - Identifica o rol do/a profesor/a na aula. 4º – CC.10.2 - Recoñece o persoal que traballa nas dependencias escolares e explica a súa


presentes na comunidade, evitando estereotipos sexistas.

CSIEE

función.

CC.e -Coñecer expresións culturais dos grupos ós que se pertence. CC.g -Coñecer e apreciar algúns elementos significativos propios da tradición e cultura galegas.

CC-B.3.3 - Interese e disposición favorable para iniciar relacións respectuosas, afectivas e recíprocas con nenos e nenas doutras culturas. CC-B.3.6 - Recoñecemento dalgúns signos de identidade cultural galega apreciando os cambios que se producen no modo devida co paso do tempo: sucesos e persoas relevantes da historia da súa comunidade, do seu país e do mundo.

CC.11- Recoñecer algunhas manifestacións culturais proximas e doutras realidades, valorando a súa diversidade e riqueza.

CSC CSIEE

4º – CC.11.1 - Mostra interese polas celebracións ou eventos da escola, familia ou localidade. 4º – CC.11.2 - Participa e recoñece as festas populares que se celebran no seu contorno. 4º – CC.11.3 - Coñece feitos, costumes e obxectos relacionados coas celebracións.


ÁREA: Linguaxes: comunicación e representación NIVEL – IDADE: 4º E.I. – 3 anos


LCR.a - Utilizar as diversas linguaxes para comunicar, expresar ideas e sentimentos, para aprender e como fonte de desfrute. LCR.b - Utilizar manifestacións non verbais como o silencio, a mirada, a xestualidade, o olfato, o tacto, para comunicarse.

LCR-B.1.1 - Utilización e valoración progresiva da lingua oral para evocar e relatar feitos, para adquirir coñecementos, para expresar e comunicar ideas, sentimentos e emocións, para facer peticións e como mecanismo para regular a propia conducta e a das demais. LCR-B.1.2 - Uso progresivo de vocabulario variado e cada vez máis preciso, mellorando a entoación, a pronunciación e a estruturación de frases. LCR-B.1.5 - Acomodación progresiva dos seus enunciados ós formatos convencionais. LCR-B.1.6 - Emprego axeitado das formas socialmente establecidas para relacionarse coas demáis persoas- saúdos, despedidas, fórmulas de cortesía, cumprimentos…

LCR.1 - Utilizar a lingua oral do modo máis conveniente para unha comunicación positiva con iguais e con persoas adultas, segundo as intencións comunicativas.

CCL CSC

4º-LCR.1.1 - Manifesta interese por comunicarse con outras persoas. 4º-LCR.1.2 - Comunícase coas persoas adultas. 4º-LCR.1.3 - Comunícase cos compañeiros e compañeiras. 4º-LCR.1.4 - Emprega sinais extralingüísticos (xesto, entoación, expresión) para reforzar o significado das súas mensaxes. 4º-LCR.1.5 - É quen de solicitar axuda verbalmente cando a precisa. 4º-LCR.1.6 - Emprega expresións convencionais de cortesía para escusarse: perdón, síntoo, desculpa.

LCR.d - - Comunicarse oralmente nas dúas linguas oficiais con distintos propósitos, con diferentes interlocutores e en diversidade de contextos. LCR.e - Comprender a intencionalidade comunicativa

LCR-B.1.4 - - Participación en situacións de comunicación con distintos propósitos, en diferentes contextos e con persoas interlocutoras diversas, usando argumentos nas súas conversas, respectando as quendas e escoitando atentamente.

LCR.2 - Comprender mensaxes orais diversas, mostrando unha actitude de escoita atenta e respectuosa.

CCL CSC

4º-LCR.2.1 - Presta atención ás informacións que lle transmiten outras persoas. 4º-LCR.2.2 - Respecta as quendas de palabra e sabe escoitar. 4º-LCR.2.3 - Participa activamente nas conversas


dos outros.

da aula. 4º-LCR.2.4 - Recorda feitos e situacións vividas na clase e participa na súa narración. 4º-LCR.2.5 - Comprende instruccións sinxelas. 4º-LCR.2.6 - Comprende as ordes e consignas habituais.

LCR.f - Iniciarse no uso oral dunha lingua estranxeira e amosar interese e gozo ó participar nestes intercambios comunicativos.

LCR-B.1.7 - Interese por expresarse nunha lingua estranxeira, amosando unha actitude positiva cara a esta lingua.

LCR.3 - Amosar unha actitude positiva cara á aprendizaxe dunha lingua estranxeira, interesándose por participar en interaccións orais en rutinas, xogos e situacións habituais de comunicación.

CCL CSC CAA

4º-LCR.3.1 - Amosa interese por expresarse nunha lingua estranxeira. 4º-LCR.3.2 - Amosa interese por entender o que di unha lingua estranxeira (ver programación de área de inglés)

LCR.h - Identificar e diferenciar entre imaxe e representación gráfica como formas de comunicación. LCR.g - Achegarse á lingua escrita a través de diferentes tipos de textos

LCR-B.1.8 - Achegamento á lingua escrita como medio de comunicación, información e gozo a través de soportes diferentes.

LCR.4 - Amosar interese polos textos escritos presentes na aula e no contorno próximo, iniciándose no seu uso e na comprensión das súas finalidades. Interesarse e participar nas situacións significativas de lectura e escritura que se producen na aula desenvolvidas por persoas lectoras e escritoras competentes

CCL CM CSC CCEC CAA

4º-LCR.4.1 - Mostra interese polos textos escritos presentes no seu contorno. 4º-LCR.4.2- Gústalle mirar e "ler" libros autonomamente. 4º-LCR.4.3 - Percibe que as palabras, escrituras indeterminadas, números, notas musicais, iconas e outros símbolos e signos convencionais teñen unha funcionalidade determinada. 4º-LCR.4.4 - Formula hipóteses sobre o que pode estar escrito en diferentes textos.

LCR.g- Achegarse á lingua escrita a través de diferentes tipos de textos LCR.h - Recoñecer e recrear o nome propio como primeiro elemento comunicativo escrito,

LCR-B.1.10 - Iniciación no uso da escrita en situacións contextualizadas e reais. LCR-B.1.11 - Diferenciación entre as formas escritas e outras

formas de expresión gráfica.

LCR.5 - - Producir diferentes textos individualmente ou en grupo -con escritura convencional ou non-, con propósitos e intencións diferentes: recoller e transmitir información, gozo...

CCL CSC CAA

4º-LCR.5.1 - Recoñece o seu nome. 4º-LCR.5.2 - No proceso de aprendizaxe da lingua escrita atópase na etapa indeterminada ou silábica sen correspondencia sonora, segundo o ritmo madurativo do alumno.


comprendendo a súa necesidade e uso.

LCR-B.1.11 - Identificación de palabras moi significativas e usuais (o seu nome e o dos compañeiros). Percepción de diferenzas e semellanzas entre elas. LCR-B.1.12 - Interese e gusto por producir mensaxes con trazos cada vez máis precisos e lexibles.

LCR.g - Achegarse á lingua escrita a través de diferentes tipos de textos

LCR-B.1.9 - Interese e atención na escoita de narracións e instrucións lidas por outras persoas. LCR-B.1.13 - Escoita e comprensión da lectura en voz alta, nas dúas linguas oficiais, e como fonte de pracer e aprendizaxe compartida.

LCR.6 - Gozar compartindo a escoita e a lectura en voz alta de textos literarios: contos, relatos, lendas, poesías, rimas, adiviñas...

CCL CSC CCEC

4º-LCR.6.1 - Escoita con atención a lectura de diferentes textos literarios: contos, relatos, lendas, poesías, rimas, adiviñas... 4º-LCR.6.2 - Comparte coas compañeiras e compañeiros interpretacións, sensacións, emocións e opinións tras a escoita de textos literarios.

LCR.i - Facer uso axeitado da biblioteca, desenvolvéndose con autonomía neste espazo e valorando a súa importancia como fonte de información e de pracer.

LCR-B.1.15 - Memorización e recitado de textos sinxelos (poemas curtos, rimas,…).

LCR.7 - Utilizar a biblioteca con respecto e coidado, valorándoa como recurso informativo, de entretemento e gozo.

CCL CSC CCEC CAA

4º-LCR.7.1- Respecta e coida a biblioteca da aula. 4º-LCR.7.2- Fai uso da biblioteca valorándoa como espacio no que se divirte 4º-LCR.7.3- Respecta as normas da biblioteca da aula. 4º-LCR.7.4- Emprega o sistema de rexistro de préstamos de libros da biblioteca.

LCR.j - Potenciar a capacidade LCR-B.2.2 - Potenciación da LCR.8 - Expresarse e comunicarse CCL 4º-LCR.8.1- É orixinal na súa expresión.


creativa a través das linguaxes artísticas para imaxinar, inventar, transformar,…dende as súas ideas, sentimentos, experiencias, coñecementos… LCR.k - Achegarse ó coñecemento de obras artísticas expresadas en distintas linguaxes

imaxinación e fantasía e así aumentar a creatividade. LCR-B.2.3 - Experimentación e descubrimento dalgúns elementos que configuran a linguaxe plástica, - liña, forma, cor, textura, espacio e volume- e das posibilidades plásticas, creativas e de transformación de distintos materiais. LCR-B.2.4 - Gozo coas obras artísticas, distinguindo e apreciando elementos básicos das formas de expresión, que lles permitan desenvolver a súa sensibilidade estética. LCR-B.2.5 - Exploración das posibilidades plásticas e creativas de distintos materiais, útiles e soportes, e das distintas técnicas como recursos e medios de expresión e comunicación de feitos, sentimentos, emocións, vivencias, fantasías e, experiencias. LCR-B.2.6 - Experimentación e coñecemento das posibilidades de transformación dos diferentes materiais e obxectos. LCR-B.2.7 - Descubrimento das posibilidades creativas e plásticas da luz, das sombras e da cor, empregando recursos

utilizando medios, materiais e técnicas propios das diferentes linguaxes artísticas e audiovisuais.

CSC CCEC

4º-LCR.8.2- Amosa imaxinación e iniciativa nas súas producións plásticas. 4º-LCR.8.3- Explora as posibilidades plásticas e creativas de distintos materiais (papeis, cartón, arame, plástico, teas, cortiza, barro...) como recurso e medio de expresión 4º-LCR.8.4- Explora as posibilidades plásticas e creativas de distintos útiles (rasquetas, cepillos, esponxas, pinceis...) como recursos e medio de expresión. 4º-LCR.8.5 - Expresa emocións con xestos e expresións


como a luz natural, lanternas, lámpadas, proxector. LCR-B.2.8 - Interpretación e valoración de diferentes tipos de obras plásticas presentes na aula, no contorno, en museos e exposicións reais ou virtuais, obradoiros, manifestando e compartindo a través das diversas linguaxes as sensacións e emocións que producen, e indicando o que gusta e o que non.

LCR.l - Desenvolver un sentimento de autoconfianza nas propias produccións artísticas, e valorar as produccións alleas.

LCR-B.1.14 - Dramatización de textos literarios, desfrute e interese por expresarse a través de recursos non lingüísticos. LCR-B.2.10 - Exploración das posibilidades sonoras da voz, do propio corpo, de obxectos cotiáns e de instrumentos musicais. LCR-B.2.11 - Vivencia do son e do silencio. LCR-B.2.12 - Recoñecemento de sons do contorno natural e social, e discriminación dos seus trazos distintivos. LCR-B.2.13 - Creación de secuencias de movementos e ritmos a partir das sensacións que lle xenera a música.

LCR.9 - Mostrar interese por explorar as súas posibilidades de expresión e representación, por gozar coas súas producións e por compartir as experiencias creativas, estéticas e comunicativas.

CCL CSC CCEC

4º-LCR.9.1 - Participa con interese en actividades expresivas 4º-LCR.9.2 - (Gusta de explorar sensorialmente os elementos presentes no contorno. 4º-LCR.9.3 - Sinala gustos persoais indicando que obras lle gustan e cales non. 4º-LCR.9.4 -Participa con interese en actividades expresivas. 4º-LCR.9.5-Explora as posibilidades sonoras de obxectos cotiáns e de instrumentos musicais. 4º-LCR.9.6 - Participa cando se fan actividades musicais. 4º-LCR.9.7 -Participa con interese en actividades expresivas. 4º-LCR.9.8 - Descobre as posibilidades expresivas do seu propio corpo.


LCR-B.2.14 - Audición atenta de obras musicais populares,

clásicas e contemporáneas. LCR-B.2.14 - Participación activa e gozo na interpretación de cancións, xogos musicais e danzas colectivas e individuais. LCR-B.2.16 - Vivencia de xestos e movementos como recursos corporais para a expresión e o intercambio afectivo.

4º-LCR.9.9 - Participa activamente nas representacións e no xogo dramático.

LCR.m - Achegarse ó coñecemento e emprego das TIC- ordenadores, Internet, pantalla dixital, vídeo,..- como ferramentas de busca de información, de creación, expresión, comunicación e desfrute.

LCR-B.3.4 - Coñecemento, coidado e uso, na mediada das súas posibilidades, das ferramentas tecnolóxicas. LCR-B.3.1 - dentificación da utilidade de diversos instrumentos e tecnoloxías como fontes de información, de comunicación, de expresión, de estratexias de exploración e investigación. LCR-B.3.2 - Achegamento a produccións audiovisuais como películas, series de animación, documentais. LCR-B.3.5 - Achegamento ó uso do ordenador, a cámara fotográfica,…nos procesos creativos para a elaboración de producións audiovisuais, a través de programas de edición.

LCR.10 - Utilizar, na medida das súas posibilidades, a linguaxe audiovisual e as tecnoloxías da información e comunicación como vehículo de expresión e comunicación.

CCL CD CSC CAA

4º-LCR.10.1 - Demostra interese e gusto polas actividades nas que se empregan as TIC. 4º-LCR.10.2 - Recoñece a utilidade da cámara fotográfica como ferramenta para captar a realidade. 4º-LCR.10.3 - Fai un uso moderado das ferramentas tecnolóxicas.


ÁREA: Coñecemento de si mesmo e autonomía persoal NIVEL – IDADE: 5º E.I. – 4 anos


CSMAP.b - Coñecer e representar o propio corpo identificando as súas partes máis segmentarias e precisas e algunhas das súas funcións, descubrindo as posibilidades de acción e expresión.

CSMAP– B.1.1 - Exploración do propio corpo, recoñecenddo progresivamente as súas características e posibilidades, para chegar á toma de concienciado propio esquema corporal. CSMAP– B.1.1 - Coñecemento do esquema corporal global. CSMAP– B.1.5 - Vivenciación do corpo como un todo, para pasar a sentir as partes que o integran.

CSMAP.1 - Recoñecer, identificar e representar o corpo na súa globalidade e as súas diferentes partes.

CCL CSIEE CAA

5º-CSMAP.1.1 - Identifica e nomea elementos de segmentos corporais. 5º-CSMAP.1.2 - Nomea as partes do corpo sobre sí mesmo/a e sobre as outras persoas.

CSMAP.b -Acadar cada vez unha maior precisión de xestos e movementos.

CSMAP– B.1.5 - Potenciación da construcción do esquema corporal a partir de sensacións e percepcións do propio corpo, e da súa intracción coas outras persoas, o medio e os obxectos. CSMAP– B.1.13 - Recoñecemento e vivencia das referencias espazo-temporais máis básicas en relación co propio corpo, coas persoas e cos obxectos e co contorno. CSMAP– B.2.3 - Adaptación do ton e da postura ás características do obxecto, da outra persoa, da súa acción e da situación.

CSMAP.2 - Coordinar e controlar o seu corpo, as súas posibilidades motrices e adaptalo ás características dos obxectos, á acción e á vida cotiá.

CSIEE CMCT CCL

5º-CSMAP.2.1 - Mantén o equilibrio estático: sobre un pé, nas puntas,... 5º-CSMAP.2.2 - Fai percorridos diversos mantendo o equilibrio. 5º-CSMAP.2.3 - Sabe colocar varios obxectos na mesma posicción na que foron mostrados. 5º-CSMAP.2.4 - Sitúa os obxectos e localízaos: dainte-detrás, dentro-fóra, arriba-abaixo, preto-lonxe, enriba-debaixo, primeiro-derradeiro.


CSMAP– B.2.7 - Coordinación progresiva das súas habilidades psicomotrices finas e grosas. CSMAP– B.2.9 - Adquisición de nocións básicas de orientación e coordinación de movementos.

CSMAP.b -Coñecer e representar o propio corpo identificando as súas partes máis segmentarias e precisas e algunhas das súas funcións, descubrindo as posibilidades de acción e expresión.

CSMAP– B.1.6 - Recoñecemento das percepcións sensoriais propioceptivas que proveñen dos propios músculos e articulacións e das percepcións extereoceptivas- dos sentidos. CSMAP– B.1.6 - Recoñecemento dos sentidos como medio de expresión, percepción e comprensión do mundo que o rodea.

CSMAP.3 - Recoñecer os sentidos e identificar percepcións e sensacións.

CCL CSIEE CAA

5º-CSMAP.3.1 - Identifica diferentes sensacións táctiles e descríbeas. 5º-CSMAP.3.2 - Identifica diferentes sensacións gustativas e descríbeas. 5º-CSMAP.3.3 - Identifica diferentes sensacóns visuais e descríbeas. 5º-CSMAP.3.4 - Identifica diferentes sensacións olfativas e descríbeas. 5º-CSMAP.3.5 - Distingue temperaturas: xeado, frío, morno, quente e moi quente.

CSMAP.a -Formarse unha autoimaxe positiva, identificando gradualmente as propias características, posibilidades e limitacións a través da interacción coas outras persoas, desenvolvendo sentimentos de autoestima e acadando maior autonomía persoal. CSMAP.d -Manifestar unha actitude de superación das dificultades, reforzando o sentimento de autoconfianza e sendo quen de solicitar axuda.

CSMAP– B.1.3 - Adquisición de confianza nas capacidades propias e potenciación do afán de superación. CSMAP– B.1.9 - Aceptación e valoración axustada e positiva da súa persoa, confiando nas súas posibilidades e recoñecendo as limitacións propias. CSMAP– B.2.4 - Satisfacción polo crecente dominio persoal. CSMAP– B.4.4 - Petición e

CSMAP.4 - Construír unha imaxe positiva propia e aceptar a súa identidade, manifestando confianza nas súas posibilidades e recoñecendo as súas limitacións.

CSIEE CSC CSC

5º-CSMAP.4.1 - Mostra satisfacción polas súas accións e produccións. 5º-CSMAP.4.2 - Ten iniciativa e intenta executala. 5º-CSMAP.4.3 - Amósase espontáneo nos seus comportamentos cotiáns. 5º-CSMAP.4.4 - Confía nas posibilidades de acción e movemento. 5º-CSMAP.4.5 - Recoñece e acepta as súas características persoais. 5º-CSMAP.4.6 - Ten confianza nas súas


aceptación de axuda nas situacións que así o requiran.

posibilidades nas tarefas habituais. Proponlle novas ideas ao grupo.

CSMAP.a --Adquirir progresivamente a concepción de sí mesmo como un ser autónomo e independente pero valorando a necesidade dos demáis. CSMAP.h --Amosar unha actitude de aceptación e respecto polas diferenzas individuais.

CSMAP– B.1.11 - Observación dos cambios físicos nas persoas ao longo do tempo. Identificación das diferentes etapas da vida, valorándoas positivamente. CSMAP– B.1.12 -Aceptación da identidade e características das demais persoas, respectando e valorando positivamente as diferenzas e evitando actitudes discriminatorias. CSMAP– B.1.14 -Desenvolvemento da identidade sexual e aceptación do corpo sexuado feminino e masculino. Mantendo unha actitude crítica ante os estereotipos ofertados a través da publicidade e outros medios de comunicación social.

CSMAP.5 - Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando positivamente a diversidade.

CCL CSC CSIEE

5º-CSMAP.5.1 - Identifica características diferentes nun compañeiro ou nunha compañeira e adopta posturas non discriminatorias. 5º-CSMAP.5.2 - Capta e describe diferenzas e semellanzas entre persoas.

CSMAP.c -Identificar os propios sentimentos e emocións, necesidadese preferencias, ser quen de expresalos e comunicalos e identificar tamén os das outras persoas. CSMAP.a --Adquirir progresivamente a concepción de sí mesmo como un ser autónomo e independente pero valorando a necesidade dos demáis.

CSMAP– B.1.4 - Control progresivo dos propios sentimentos e emocións. CSMAP– B.1.8 - Identificación, verbalización e expresión de sentimentos, emocións, vivencias, preferencias e intereses propios e das demais persoas.

CSMAP.6 - Identificar e manifestar os propios sentimentos, vivencias, emocións e comprender os das demais persoas.

CSIEE CCL CSC

5º-CSMAP.6.1 - Describe característiccas e circunstancias persoais. 5º-CSMAP.6.2 - Expresa e identifica nel/a mesmo/a diferentes emocións. 5º-CSMAP.6.3 - Expresa e identifica nel/a mesmo/a diferentes estados de ánimo. 5º-CSMAP.6.4 - Progresa no control dos seus sentimentos e emocións. 5º-CSMAP.6.5 - Controla as emocións e impulsos


negativos. 5º-CSMAP.6.6 - Amosa preferencias. 5º-CSMAP.6.7 - Resolve positivamente os conflictos cotiáns, regulando os seus impulsos e emocións.

CSMAP.b --Acadar cada vez unha maior precisión de xestos e movementos.

CSMAP– B.1.7 - Aceptación da propia imaxe corporal e gozo xogando co seu corpo, desenvolvendo accións e iniciativas individuais e grupais, empregando as posibilidades expresivas do propio corpo. CSMAP– B.2.11 - Exploración das posibilidades perceptivas, motrices e expresivas propias e das demáis persoas, amosando iniciativa para aprender habilidades novas.

CSMAP.7 - Participar en xogos, mostrando destrezas motoras e habilidades manipulativas cada vez máis axustadas.

5º-CSMAP.7.1 – Participa en xogos amosando unha destreza motora axeitada ó agardado para a idade. 5º-CSMAP.7.2 – Manipula os obxectos de forma precisa.

CSMAP.e --Adecuar o propio comportamento ás necesidades ou requerimentos das outras persoas, desenvolvendo actitudes e hábitos de respecto, axuda e colaboración e evitando a adopción de comportamentos de submisión ou dominio. CSMAP.i --Coñecer e vivir o xogo como medio que favorece o desenvolvemento humán, amanifestación de emocións, a aceptación de reglas, a aceptación propia, o respecto ós demais, e a seguridade persoal.

CSMAP– B.1.7 - Aceptación da propia imaxe corporal e gozo xogando co seu corpo, desenvolvendo accións e iniciativas individuais e grupais, empregando as posibilidades expresivas do propio corpo. CSMAP– B.2.1 - Participación nos xogos e na actividade motriz, amosando actitudes de constancia. CSMAP– B.2.2 - Gozo co xogo como medio para coñecer a realidade, mantendo unha

CSMAP.8 - Participar en xogos e actividades colectivas aceptando as normas que os rexen.

CSC CSIEE CCL

5º-CSMAP.8.1 – Intégrase en xogos de grupo. 5º-CSMAP.8.2 – Acepta as regras dos xogos. 5º-CSMAP.8.3 – Propón libremente xogos novos. 5º-CSMAP.8.4 – Coordina a súa acción coa das compañeiras e compañeiros, cando o xogo o require. 5º-CSMAP.8.5 – Amosa interese polos xogos cooperativos. 5º-CSMAP.8.6 – Respecta aos compañeiros e compañeiras e persoas adultas.


actitude de axuda e cooperación con iguais e con adultos. Aceptación do xogo como medio de desfrute e de relación cos demáis. CSMAP– B.2.5 -Comprensión, aceptación e valoración de regras para xogar. CSMAP– B.2.6 -Potenciación do xogo como elemento común a todas as culturas, partindo do coñecemento dos xogos propios da comunidade e abríndose ao coñecemento e gozo das outras. CSMAP– B.2.5 - Aceptación de compromisos, establecendo acordos en consideración á súa persoa, ás outras e ao seu medio, fortalecendo vínculos afectivos: amizade, cooperación, axuda, solidariedade...a través do xogo.

5º-CSMAP.8.7 – Participa e colabora nas actividades de grupo.

CSMAP.d --Tomar a iniciativa, planificar esecuenciar a propia acción para realizar tarefas sinxelas ou resolver problemas da vida cotiá. CSMAP.g --Progresar na adquisición de hábitos de orde, constancia e planificación no desenvolvemento das tarefas.

CSMAP– B.2.5 - Aceptación de compromisos, establecendo acordos en consideración á súa persoa, ás outras e ao seu medio. CSMAP– B.3.1 - Regulación do propio comportamento. CSMAP– B.3.1 - Satisfacción pola realización de tarefas e conciencia de propia competencia.

CSMAP.9 - Resolver con iniciativa e autonomía as actividades da vida cotiá, colaborar en tarefas e aceptar as normas.

CSIEE CSC CCL CAA

5º-CSMAP.9.1 –Se relaxa e descansa cando hai un ambiente propicio. 5º-CSMAP.9.2 –Actúa con decisión cando realiza unha actividade ou xogo e controla os riscos. 5º-CSMAP.9.3 –Acepta ter que esperar a súa quenda. 5º-CSMAP.9.4 –Pide perdón cando molesta ou cando lle fai dano a unha compañeira ou compañeiro.


CSMAP– B.3.2 - Interese por participar en actividades da vida cotiá, con iniciativa e progresiva autonomía na súa realización para camiñar cara a resolución pacífica de conflictos. CSMAP– B.3.4 - Hábitos elementais de organización, constancia, atención, iniciativa e esforzo. CSMAP– B.3.6 - Valoración e gusto polo traballo propio ben feito e polo das demais persoas, buscando os recursos axeitados que lle permitan concluir os proxectos que inicia, sendo quen de solicitar e prestar axuda. CSMAP– B.3.7 - Xestión do seu comportamento en función das necesidadesdas outras persoas e das normas de funcionamento do grupo, dereitos, responsabilidades ecomportamentos sociais, camiñando progresivamente cara á autorregulación das súas accións. CSMAP– B.3.5 - Planificación secuenciada da acción para realizar tarefas.

5º-CSMAP.9.5 –Acepta os seus erros e procura mellorar a súa actuación. 5º-CSMAP.9.6 –Amósase constante na súa actividade. 5º-CSMAP.9.7 –Fai propostas de actividades para realizar. 5º-CSMAP.9.8 –Soluciona pequenos problemas da vida cotiá. 5º-CSMAP.9.9 –Ten unha boa capacidade para organizarse nas actividades. 5º-CSMAP.9.10 – Amósase ordenado nas súas tarefas. 5º-CSMAP.9.11 – Remata as tarefas e actividades que empeza.

CSMAP.f --Progresar na adquisición de hábitos e actitudes relacionados coa seguridade, a

CSMAP– B.1.2 -Identificación manifestación, regulación e control de necesidades básicas

CSMAP.10 - Manifestar hábitos de saúde, alimentación saudable, hixiene corporal e benestar utilizando

CSIEE CCL

5º-CSMAP.10.1 – Mostra desgusto ou malestar cando está sucio/a ou desaliñado/a.


hixiene, a alimentación e o fortalecemento da saúde, apreciando e gozando das situacións cotiás de benestar.

do corpo como, especialmente os hábitos de hixiene. CSMAP– B.4.2 - Iniciación na práctica de accións e recoñecemento de situacións que favorezan a interacción e adquisición de hábitos saludables como a hixiene corporal e ambiental, a adecuada alimentación, o consumo responsable e o descanso. CSMAP– B.4.3 - Aceptación das normas de de comportamento establecidas durante as comidas, os desprazamentos, o descanso e a hixiene. CSMAP– B.4.6 - Identificación e valoración de hábitos favorecedores ou non dunha boa saúde. CSMAP– B.4.7 - Colaboración no mantemento de ambientes limpos e ordenados. CSMAP– B.4.8 - Gusto por un aspecto persoal coidado manifestando as súas preferencias estéticas.

adecuadamente espacios e materiais.

5º-CSMAP.10.2 – Ao rematar unha acividade individual, ordena o material. 5º-CSMAP.10.3 – Ao rematar unha actividade de pequeno grupo, colabora para ordenar o material. 5º-CSMAP.10.4 – Txen interese por probar novos alimentos. 5º-CSMAP.10.5 – Amosa interese por descubrir os ingredientes e coñecer a procedencia dos alimentos. 5º-CSMAP.10.6 – Ten interese por manter un aspecto limpo e aseado/a.

CSMAP.f --Progresar na adquisición de hábitos e actitudes relacionados coa seguridade, a hixiene, a alimentación e o fortalecemento da saúde, apreciando e gozando das

CSMAP– B.4.9 - Emprego axeitado de instrumentos, ferramentas e instalacións para previr accidentes e evitar situacións de risco.


CSIEE

5º-CSMAP.11.1 – Desprázase de forma autónoma, advertindo os perigos e amosando actitudes pruedentes. 5º-CSMAP.11.2 – Amosa cautela ante situacións descoñecidas.


situacións cotiás de benestar. CSMAP– B.4.2 - Fomento de hábitos de prevención de enfermidades e de accidentes domésticos, respondendo con actitude de tranquilidade e colaboración.




CC.a -Observar e explorar de forma activa o seu contorno, xerando interpretacións sobre algunhas situacións significativas, e amosando interese polo seu coñecemento.

CC-B.1.1 - Interese pola exploración e clasificación de obxectos presentes no medio, recoñecendo as súas funcións e usos cotiáns. CC-B.1.2 - Recoñecemento dalgúns atributos e propiedades de obxectos e de materiais, e da súa aplicación na vida diaria. CC-B.1.3 - Aproximación á cuantificación de coleccións.


CMCT CCL CSIEE

5º – CC.1.1 - Realiza exploracións e experimentacións cos materiais que se lle ofrecen. 5º – CC.1.2 - Experimenta cos obxectos e materiais para obter información e observar as reaccións. 5º – CC.1.3 - Sabe describir algún atributo dun obxecto. 5º – CC.1.4 - Clasifica os obxectos atendendo á posesión dalgún atributo. 5º – CC.1.5 - Pode facer comparacións a partir de semellanzas. 5º – CC.1.6 - Pode ordenar un conxunto de obxectos empregando diversos criterios sucesivamente (forma, cor, tamaño). 5º – CC.1.7 - Realiza series sinxelas seguindo un criterio dado. 5º – CC.1.8 - Enumera diferenzas e semellanzas entre obxectos pola cor. 5º – CC.1.9 - Enumera diferenzas e semellanzas entre obxectos pola forma. 5º – CC.1.10 - Enumera diferenzas e semellanzas entre obxectos polo tamaño. 5º – CC.1.11 - Recoñece o criterio de ordenación nunha colección.


CC.h -Iniciarse nas habilidades matemáticas, manipulando elementos e coleccións, identificando atributos e cualidades e establecendo relacións de agrupamento e clasificación, orde e cuantificación.

CC-B.1.5 - Emprego dos números para identificar, contar, clasificar, numerar, informarse e ordenar elementos da realidade en situacións contextualizadas e significativas. CC-B.1.7 - Utilización da acción de contar como estratexia para a obtención dun dato numérico e como verificación do resultado de operacións de cálculo sinxelas e funcionais. CC-B.1.5 - Recoñecemento do uso número na vida diaria e inicio no rexistro de cantidades. CC-B.1.9 - Utilización de xogos de mesa como actividades lúdicas que unen o razoamento, a reflexión e o divertimento en grupo.


CMCT CCL CSIEE CSC CAA

5º – CC.2.1 - Identifica os diferentes usos e funcións dos números. 5º – CC.2.2 - Participa en xogos de mesa sinxelos. 5º – CC.2.3 - Emprega a acción de contar como estratexia para a obtención dun dato numérico. 5º – CC.2.4 - Ordena coleccións polo número de elementos que ten, de maior a menor. 5º – CC.2.4 - Emprega os cuantificadores básicos (máis, menos, igual). 5º – CC.2.5 - Fai uso dos números en situacións funcionais e cun valor notacional en actividades como: realización dunha axenda de teléfonos, matrícula dos coches, calendario,...). 5º – CC.2.6 - Ordena coleccións polo número de elementos que ten de menor a maior. 5º – CC.2.7 - Resolve situacións problemáticas localizando datos numéricos. 5º – CC.2.8 - Representa cantidades empregando diferentes estratexias (debuxando os obxectos, raias,...).

CC.c -Avanzar na formulación de hipóteses, buscando respostas e explicacións, para anticipar probables efectos que poderían producirse como consecuencia de situacións da vida diaria e dalgúns experimentos realizados. CC.i - Aplicar o coñecemento e

CC-B.1.8 - Proposición e resolución de situacións problemáticas sinxelas da vida cotiá. CC-B.1.10 - Investigación do comportamento físico de materiais e obxectos en diferentes situacións e con


CMCT CSIEE CCL CAA

5º – CC.3.1 - Resolve situacións problemáticas realizando estimacións. 5º – CC.3.2 - Realiza estimacións de medidas de peso (comparando, sopesando, observando,..) 5º – CC.3.3 - Mide obxectos e ordénaos: máis grande que, máis pequeno que.


habilidades matemátias acadadas á comprensión e resolución de situacións e problemas da vida cotiá: establecendo relacións, explorando, ordeando, comparando, cuantificando, medindo, pesando,...

variadas accións. CC-B.1.11 - Achegamento a algunhas magnitudes físicas (manipulables) a través da estimación: comparando, sopesando, observando. CC-B.1.12 - Recoñecemento e identificación de situacións en que se fai necesario medir. Interese e curiosidade polos instrumentos de medida convencionais e non convencionais facendo unha aproximación ao seu uso.

5º – CC.3.4 - Comproba a diferente capacidade de recipientes transvasando o seu contido. 5º – CC.3.5 - Realiza estimacións de medidas de lonxitude (comparando, sopesando, observando,..). 5º – CC.3.6 - Busca estratexias para resolver situacións problemáticas.

CC.h -Iniciarse nas habilidades matemáticas, manipulando elementos e coleccións, identificando atributos e cualidades e establecendo relacións de agrupamento e clasificación.

CC-B.1.4 - Identificación de formas planas e tridimensionais en elementos do contorno. CC-B.1.16 - Exploración lúdica das propiedades e características dalgúns corpos xeométricos.


CMCT CSIEE CCL

5º – CC.4.1 - Recoñece aspectos xeométricos: liña, punto. 5º – CC.4.2 - Recoñece algunhas figuras xeométricas: rectángulo, cadrado, círculo, triángulo. 5º – CC.4.3 - Asocia as figuras xeométricas coas formas presentes no seu contorno.

CC.i -Aplicar as habilidades matemáticas a situacións da vida cotiá, establecendo relacións, explorando, ordenando, comparando, medindo, pesando..

CC-B.1.15 - Establecemento de relacións de orientación espacial de localización, dirección, distancia e posición respecto a obxectos, persoas e lugares, empregando o vocabulario topolóxico elemental. CC-B.1.17 - Vivencia, representación e interpretación


CMCT CCL CSIEE

5º – CC.5.1 - Coloca os obxectos e localízaos empregando as nocións: diante- detrás. 5º – CC.5.2 - Coloca os obxectos e localízaos empregando as nocións: preto-lonxe. 5º – CC.5.3 - Coloca os obxectos e localízaos empregando as nocións: ao lado (un lado e outro lado), no medio.


do espazo, empregando a imaxinación en debuxos, planos, fotografías, mapas,...

5º – CC.5.4 - Emprega as nocións espacias para explicar a localización dalgún obxecto ou persoa. 5º – CC.5.5 - Representa e interpreta o espacio empregando debuxos, fotografías, planos, mapas...


CC-B.1.13 - Adquisición progresiva da noción do paso do tempo mediante as actividades da vida cotiá. CC-B.1.14 - Orientación temporal en situacións cotiás empregando diferentes nocións e relacións. CC-B.1.14 - Aproximación ó uso do calendario.


CMCT CCL CSIEE CAA

5º – CC.6.1 - Iniciouse no emprego, en situacións significativas, de sistemas de medición convencional, como regras, termómetros, reloxos, pesas, calendario, .. 5º – CC.6.2 - Realiza estimacións temporais. 5º – CC.6.3 - Ordena temporalmente as súas descripcións utilizando correctamente as nocións: onte, hoxe, mañá. 5º – CC.6.4 - Iniciouse no emprego do calendario para sinalar feitos significativos da súa vida. 5º – CC.6.5 - Diferenza os días da semana en relacion coas actividades que se fan habitualmente. 5º – CC.6.6 - Ordena as accións máis relevantes do día. 5º – CC.6.7 - Anticipa e recorda unha secuencia de eventos. 5º – CC.6.8 - Diferenza as nocións temporais de: antes-despois-agora. 5º – CC.6.9 - Diferenza as nocións temporais de: pola mañá- pola tarde- pola noite.

CC.c -Interrelacionar certos cambios do contorno con outros

CC-B.2.1 - Identificación e afondamento no estudio

CC.7 -Dar mostras por interesarse polo medio natural e os seus cambios.

5º – CC.7.1 - Diferenza entre ser vivo e obxecto inerte.


feitos que son causa ou efecto dos mesmos, elaborando hipóteses. CC.b - Desenvolver actitudes de coidado, respecto e corresponsabilidade para a conservación do contorno.

dalgunhas características e funcións vitais dos seres vivos empregando a exploración sensorial. CC-B.2.2 - Observación dun ser vivo no seu medio natural ou reproducindo o medio na aula, rexistrando a observación e contrastando os datos. CC-B.2.5 - Curiosidade, respecto e coidado cara aos elementos do medio natural, especialmente animais e prantas. CC-B.2.6 - Descubrimento das diferentes formas en que se atopa a auga na natureza, comprendendo a súa contribución ó desenvolvemento dos seres vivos e do medio, valorando a necesidade da súa conservación e de facer un uso responsable dela. CC-B.2.8 - Formulación de hipóteses, contrastándoas coas das outras persoas, buscando respostas e explicacións sobre as causas e consecuencias de fenómenos do medio natural e dos producidos pola acción humana. CC-B.2.9 - Gozo ó realizar actividades individuais e de grupo en contacto coa natureza.

Identificar e nomear algúns dos seus compoñentes, establecendo relacións sinxelas de interdependencia. Manifestar actitudes de coidado e de respecto cara á natureza e participar en actividades para conservala.

CCL CSIEE CAA

5º – CC.7.2 - Sabe diferenciar e describir consecuencias defenómenos atmosféricos habituais (sol, choiva, xeo,..). 5º – CC.7.3 - Representa con debuxos o observado oou experimentado. 5º – CC.7.4 - Toma a iniciativa para manipular e probar solucións. 5º – CC.7.5 - Anticipa as distintas fases dun proxecto ou acción. 5º – CC.7.6 - Identifica normas básicas para a conservación do contorno. 5º – CC.7.7 - É meticulosos nas súas observacións. 5º – CC.7.8 - A observación lévao a formular interrogantes e a buscar explicacións. 5º – CC.7.9 - Relaciona determinados animais co seu hábitat natural. 5º – CC.7.10 - Valora a utilidade e a importancia dos animais e plantas para o home. 5º – CC.7.11 - Coñece os coidados básicos que requiren animais e plantas para vivir. 5º – CC.7.12 - Amósase sensible cara á conservación e mantemento de ambientes limpos e non contaminados.


CC-B.2.9 - Valoración da importancia da natureza para a saúde e o benestar. CC-B.2.10 - Participación en proxectos e investigacións no medio natural, expresando os resultados mediante distintas representacións.

CC.d -Relacionarse coas demáis persoas, de forna cada vez máis equilibrada e satisfactoria, interiorizando progresivamente as pautas de comportamento social e axustando a súa conducta a elas.



CSIEE CCL

5º – CC.8.1 - Identifica características e cambios nos procesos de crecemento e etapas de desenvolvemento das persoas e outros seres vivos. 5º – CC.8.2 - Identifica as necesidades nas etapas de desenvolvemento das persoas e doutros seres vivos (alimentación, hixiene,..). 5º – CC.8.3 - Descobre aspectos novos a través das súas observacións.

CC.e -Identificarse como membro de grupos sociais máis amplos, coñecer as suas características, valores e formas de vida. CC.f -Establecer relacións de confianza, afecto, comprensión e pertenza, baseadas no respecto ás persoas, ás normas e valores da sociedade á que pertencen.

CC-B.3.1 - Identificación da familia e da escola como primeiros grupos sociais de pertenza, valorando positivamente as relacións afectivas que neles se establecen, mantendo unha actitude de colaboración e asumindo pequenas responsabilidades. CC-B.3.1 - Recoñecemento e respecto dos diferentes tipos de familias.


CSC CSIEE CCL

5º – CC.9.1 - Gústalle participar nos proxectos e pequenas investigacións que se fan na aula. 5º – CC.9.2 - Comprende e sabe explicar as relacións máis básicas entre familiares. 5º – CC.9.3 - Conta cousas das súas experiencias familiares. 5º – CC.9.4 - Colabora co resto de compañeiros e compañeiras na vida da aula. 5º – CC.9.5 - Ten capacidade para xogar cos compañeiros e compañeiras chegando a acordos.


CC-B.3.1 - Colaboración co resto de compañeiros e compañeiras navida da aula, amosando disposición para compartir e resolver conflictos. Incorporación progresiva de pautas adecuadas de comportamento.

5º – CC.9.6 - Ten capacidade para propoñer e organizar xogos. 5º – CC.9.7 - Amósase conciliador cando xorde un conflicto. 5º – CC.9.8 - Gústalle compartir xogos cos compañeiros e compañeiras. 5º – CC.9.9 - Maniféstase integrador/a: comparte material, cede ante os conflictos, colabora co resto do grupo... 5º – CC.9.10 - Transmite mensaxes da escola a casa e da casa á escola. 5º – CC.9.11 - Acepta e respecta as normas de funcionamento da aula. Adapta o seu comportamento ás regras dos diferentes contextos. 5º – CC.9.12 - Dá explicación do sentido das normas. 5º – CC.9.13 - Ten en conta as demáis persoas nas súas accións e rutinas diarias. 5º – CC.9.14 - Asume as responsabilidades que lle son asignadas. 5º – CC.9.15 - Maniféstase colaborador/a, coidadoso/a e sensiblenas relacións que establece.

CC.e -Identificarse como membro de grupos sociais máis amplos, coñecer as suas características, valores e formas de vida.

CC-B.3.4 - Achegamento ás funcións que cumpren diversas persoas, organizacións e institucións para cubrir necesidades e achegar servizos


CCL CSIEE

5º – CC.10.1 - Diferenza establecementos comerciais pola súa función e polos productos que teñen. 5º – CC.10.2 - Coñece distintos oficios e


presentes na comunidade, evitando estereotipos sexistas.

recoñece o seu valor na sociedade. Coñece os medios de transporte e comunicación.

CC.f - -Coñecer e respectar expresións culturais dos grupos ós que se pertence. CC.g - Apreciar e facer seus algúns elementos significativos propios da tradición e cultura galegas. CC.e - Amosar interese por coñecer as diferencias con outras culturas.

CC-B.3.3 - Interese e disposición favorable para iniciar relacións respectuosas, afectivas e recíprocas con nenos e nenas doutras culturas. CC-B.3.6 - Recoñecemento dalgúns signos de identidade cultural galega apreciando os cambios que se producen no modo de vida co paso do tempo: sucesos e persoas relevantes da historia da súa comunidade, do seu país e do mundo.


CSIEE

5º – CC.11.1 - Identifica algunhas manifestacións culturais próximas.




LCR.a - Utilizar as diversas linguaxes para comunicar, expresar ideas e sentimentos, e como instrumento de representación, de aprendizaxe e de gozo. LCR.b - Utilizar e recoñecer a importancia de diferentes manifestacións non verbais como o silencio, a mirada, a xestualidade, o olfato, o tacto, para comunicarse.

LCR.d - Comunicarse oralmente nas dúas linguas oficiais con distintos propósitos, con diferentes interlocutores e en diversidade de contextos, valorando a linguaxe como ferramenta de relación, de regulación da convivencia e de aprendizaxe

LCR-B.1.1 - Utilización e valoración progresiva da lingua oral para evocar e relatar feitos, para adquirir coñecementos, para expresar e comunicar ideas, sentimentos e emocións, para facer peticións e como mecanismo para regular a propia conducta e a das demais.

LCR-B.1.1 - Uso progresivo de vocabulario variado e cada vez máis preciso, mellorando a entoación, a pronunciación e a estructuración de frases.

LCR-B.1.4 - Participación en situacións de comunicación con distintos propósitos, en diferentes contextos e con persoas interlocutoras diversas, usando argumentos nas súas conversas, respectando as quendas e escoitando atentamente.


CCL CSC

5º-LCR.1.1 - Emprega con precisión o vocabulario que posúe e incorpora palabras novas. 5º-LCR.1.2 - Estructura ben as frases: concordancia singular/plural e masculino/feminino. 5º-LCR.1.3 - Emprega expresións convencionais de cortesía para solicitar axuda: por favor. 5º-LCR.1.4 - Emprega expresións convencionais de cortesía para saudar: ola, bos días, boas tardes e boas noites. 5º-LCR.1.5 - Emprega expresións convencionais de cortesía para despedirse: adeus, ata mañá, ata logo. 5º-LCR.1.6 -Expresa con espontaneidade e coherencia emocións, sentimentos e vivencias. 5º-LCR.1.7 - Usa frases de construcción sinxela.

LCR.d - Comunicarse oralmente nas dúas linguas oficiais con distintos propósitos, con diferentes interlocutores e en diversidade de contextos, valorando a linguaxe como ferramenta de relación, de regulación da convivencia e de aprendizaxe

LCR-B.1.6 - Emprego axeitado das formas socialmente establecidas para relacionarse coas demáis persoas- saúdos, despedidas, fórmulas de cortesía, cumprimentos…

LCR-B.1.5 - Acomodación progresiva dos seus enunciados ós formatos convencionais.


CCL CSC

5º-LCR.2.1 - Pregunta o significado das palabras. 5º-LCR.2.2 - Fai achegas coherentes ás conversas en grupo. 5º-LCR.2.3 - Comprende e respecta as normas dos diálogos en grupo: quendas de palabra, respecto ás opinións dos outros...


LCR.e - Comprender a intencionalidade comunicativa dos outros, adoptando unha actitude positiva cara ás linguas.

LCR.f - Iniciarse no uso oral dunha lingua estranxeira para comunicarse en actividades contextualizadas e amosar interese e gozo ao participar nestes intercambios comunicativos.



CCL CSC CAA

5º-LCR.3.1 - Amosa interese por expresarse nunha lingua estranxeira. 5º-LCR.3.2 - Amosa interese por entender o que di unha lingua estranxeira (ver programación de área de inglés)

LCR.h - Comprender que as palabras, escrituras indeterminadas, números, notas musicais, iconos e outros símbolos convencionais poden representar os pensamentos, experiencias, coñecementos, ideas e intencións das persoas. LCR.g - Achegarse á lingua escrita a través de distintos tipos de textos e coñecer as súas características.

LCR-B.1.10 - Iniciación no uso da escrita en situacións contextualizadas e reais.

LCR-B.1.11 - Diferenciación entre as formas escritas e outras formas de expresión gráfica.

LCR-B.1.11 - Identificación de palabras moi significativas e usuais (o seu nome e o dos compañeiros). Percepción de diferenzas e semellanzas entre elas. LCR-B.1.8 - Achegamento á lingua escrita como medio de comunicación, información e gozo a través de soportes diferentes.

LCR-B.1.9 - Interese e atención na escoita de narracións e instruccións lidas por outras


CCL CM CSC CCEC CAA

5º-LCR.4.1 - Recoñece que os signos escritos comunican e expresan informacións. 5º-LCR.4.2 - Recoñece a funcionalidade dos textos enumerativos (localizar informacións concretas), como carteis, listas.. 5º-LCR.4.3 - Recoñece algunha propiedade significativa dos textos expositivos (formato, estructura, modo de lectura...). 5º-LCR.4.4 - Percibe diferenzas e semellanzas entre palabras atendendo a propiedades cuantitativas (cantidade de letras, palabras longas e curtas). 5º-LCR.4.5 - Recoñece o nome das compañeiras e compañeiros. 5º-LCR.4.6 - No proceso de aprendizaxe da lingua escrita atópase na etapa silábica sen correspondencia. 5º-LCR.4.7 - No proceso de aprendizaxe da


persoas.

lingua escrita atópase na etapa silábica-alfabética.

5º-LCR.4.8 - Solicita que lle lean para obter información. 5º-LCR.4.9 - Reproduce, tendo en conta as diferentes etapas individuais no proceso de adquisición da lingua escrita, textos. 5º-LCR.4.10 - Fai preguntas para coñecer o que está escrito en carteis, revistas... 5º-LCR.4.11 - Recoñece a funcionalidade dos textos expositivos (comprender ou transmitir novos coñecementos), como biografías, libros de consulta... 5º-LCR.4.12 - Recoñece a funcionalidade dos textos prescriptivos (regular a acción para a consecución dalgún obxectivo), como receitas de cociña, regras de xogo.... 5º-LCR.4.13 - Recoñece algunha propiedade significativa dos textos enumerativos (relación co real, estructura, modo de lectura...).

LCR.g - Achegarse á lingua escrita a través de distintos tipos de textos e coñecer as súas características.

LCR.h - Identificar e escribir o nome dalgún compañeiro e doutros “escritos” da vida cotiá (carteis, anuncios, listados,…) sempre con valor funcional.

LCR-B.1.8 - Achegamento á lingua escrita como medio de comunicación, información e gozo a través de soportes diferentes.

LCR-B.1.12 - Interese e gusto por producir mensaxes con trazos cada vez máis precisos e lexibles.

LCR.5 - Producir diferentes textos individualmente ou en grupo -con escritura convencional ou non-, con propósitos e intencións diferentes: recoller e transmitir información, gozo...

CCL CSC CAA

5º-LCR.5.1 - Recrea, tendo en conta as diferentes etapas individuais no proceso de adquisición da lingua escrita, textos. 5º-LCR.5.2 - Gusta de facer uso da escritura (convencional ou non) para transmitir información.

5º-LCR.5.3 - Iniciouse no uso da escrita en situacións contextualizadas e reais.


LCR.e - Comprender a intencionalidade comunicativa dos outros, adoptando unha actitude positiva cara ás linguas. LCR.k - Achegarse ó coñecemento de obras artísticas expresadas en distintas linguaxes, adquirindo sensibilidade estética.

LCR-B.1.9 - Interese e atención na escoita de narracións e instruccións lidas por outras persoas.

LCR-B.1.13 - Escoita e comprensión da lectura en voz alta, nas dúas linguas oficiais, e como fonte de pracer e aprendizaxe compartida.


CCL CSC CCEC

5º-LCR.6.1 - Recoñece algunha propiedade significativa dos textos literarios (relación título contido, estructura, personaxes...). 5º-LCR.6.2 - Ten unha actitude activa ante a

lectura.

LCR.i - Facer uso da biblioteca valorándoa como fonte de información e de gozo.

LCR.k - Achegarse ó coñecemento de obras artísticas expresadas en distintas linguaxes, adquirindo sensibilidade estética.

LCR-B.1.9 - Interese e atención na escoita de narracións e instruccións lidas por outras persoas. LCR-B.1.15 - Memorización e recitado de textos sinxelos (poemas curtos, rimas,…).


CCL CSC CCEC CAA

5º-LCR.7.1 - Fai uso da biblioteca valorándoa como fonte de información e como fonte de pracer. 5º-LCR.7.2 - Gústalle mirar e "ler" libros autonomamente. 5º-LCR.7.3 - Gusta de participar e compartir en incipientes faladoiros literarios. 5º-LCR.7.4 - Respecta as normas da biblioteca da aula. 5º-LCR.7.5 - Emprega o sistema de rexistro de préstamos de libros da biblioteca.

LCR.j - Potenciar a capacidade creativa a través das linguaxes artísticas para imaxinar, inventar, transformar,…dende as súas ideas, sentimentos, experiencias, coñecementos…

LCR-B.2.2 - Potenciación da imaxinación e fantasía e así aumentar a creatividade. LCR-B.2.3 - Experimentación e descubrimento dalgúns elementos que configuran a

LCR.8 - Expresarse e comunicarse utilizando medios, materiais e técnicas propios das diferentes linguaxes artísticas e audiovisuais.

CCL CSC CCEC

5º-LCR.8.1 - Combina diferentes recursos expresivos de maneira orixinal. 5º-LCR.8.2 - As súas producións están organizadas. 5º-LCR.8.3 - As súas producións plásticas son


linguaxe plástica, - liña, forma, cor, textura, espacio e volume- e das posibilidades plásticas, creativas e de transformación de distintos materiais. LCR-B.2.4 - Gozo coas obras artísticas, distinguindo e apreciando elementos básicos das formas de expresión, que lles permitan desenvolver a súa sensibilidade estética. LCR-B.2.5 - Exploración das posibilidades plásticas e creativas de distintos materiais, útiles e soportes, e das distintas técnicas como recursos e medios de expresión e comunicación de feitos, sentimentos, emocións, vivencias, fantasías, experiencias. LCR-B.2.8 - Interpretación e valoración de diferentes tipos de obras plásticas presentes na aula, no contorno, en museos e exposicións reais ou virtuais, obradoiros, manifestando e compartindo a través das diversas linguaxes as sensacións e emocións que producen, e indicando o que gusta e o que non. LCR-B.2.9 - Planificación do proceso de elaboración dalgunha obra plástica, o seu

orixinais e creativas. 5º-LCR.8.4 - Coordina as súas accións coas das demais nenas e nenos. 5º-LCR.8.5 - Valora e respecta as produccións dos compañeiros e compañeiras. 5º-LCR.8.6 - Fai valoracións estéticas. 5º-LCR.8.7 - Explora as posibilidades plásticas e creativas de distintos soportes (pantalla do ordenador, mesa de area, retroproxector, encerado dixital...) como recursos e medio de expresión. 5º-LCR.8.8 - Participa na planificación do proceso de elaboración dunha obra. 5º-LCR.8.9 - Fai uso do debuxo como medio de expresión e comunicación de feitos, sentimentos, emocións, vivencias, fantasías, experiencias... 5º-LCR.8.10 - Emprega os recursos expresivos coñecidos en situacións novas. 5º-LCR.8.11 - Valora as diferentes obras plásticas presentes na aula e no contorno, museos e exposicións. 5º-LCR.8.12 - É quen de expresar a través das diversas linguaxes as sensacións e emocións que lle producen as obras plásticas.


desenvolvemento e posterior comunicación.

LCR.k - Achegarse ó coñecemento de obras artísticas expresadas en distintas linguaxes, adquirindo sensibilidade estética.

LCR.l - Desenvolver un sentimento de autoconfianza nas propias produccións artísticas, esforzándose por melloralas e superarse e valorando as produccións alleas.

LCR-B.1.14 - Dramatización de textos literarios, desfrute e interese por expresarse a través de recursos non lingüísticos. LCR-B.2.1 - Exploración sensorial dos elementos presentes no contorno integrando actividades de tocar, ulir, oír e ver. LCR-B.2.6 - Experimentación e coñecemento das posibilidades de transformación dos diferentes materiais e obxectos. LCR-B.2.7 - Descubrimento das posibilidades creativas e plásticas da luz, das sombras e da cor, empregando recursos como a luz natural, lanternas, lámpadas, proxector. LCR-B.2.10 - Exploración das posibilidades sonoras da voz, do propio corpo, de obxectos cotiáns e de instrumentos musicais. LCR-B.2.11 - Vivencia do son e do silencio. LCR-B.2.12 - Recoñecemento de sons do contorno natural e social, e discriminación dos seus trazos distintivos.


CCL CSC CCEC

5º-LCR.9.1 - Descobre as posibilidades expresivas do seu propio corpo. 5º-LCR.9.2 - É orixinal na súa expresión. 5º-LCR.9.3 - Explora as propiedades sonoras do corpo. 5º-LCR.9.4 - Explora as posibilidades sonoras da voz. 5º-LCR.9.5 - Mostra unha actitude de atención e relaxación diante da escoita de distintas obras musicais populares, clásicas e contemporáneas. 5º-LCR.9.6 - Diferenza son e silencio. 5º-LCR.9.7 - Gústalle imitar sons e ritmos diversos. 5º-LCR.9.8 - Coordina as súas accións coas das demais nenas e nenos. 5º-LCR.9.9 - Combina diferentes recursos expresivos de maneira orixinal. 5º-LCR.9.10 - É orixinal na súa expresión. 5º-LCR.9.11 - Valora e respecta as produccións dos compañeiros e compañeiras. 5º-LCR.9.12 - Participa na planificación do proceso de elaboración dunha obra. 5º-LCR.9.13 - Participa activamente e goza en


LCR-B.2.13 - Creación de secuencias de movementos e ritmos a partir das sensacións que lle xenera a música. LCR-B.2.14 - Audición atenta de obras musicais populares, clásicas e contemporáneas. Participación activa e gozo na interpretación de cancións, xogos musicais e danzas colectivas e individuais. LCR-B.2.15 - Creación, mediante a música e o baile, dos propios patróns, recreando situacións, ideas, feitos e sentimentos, mediante o humor, o absurdo e a fantasía, compartindo cos outros as propias creacións. LCR-B.2.16 - Vivencia de xestos e movementos como recursos corporais para a expresión e o intercambio afectivo.

actividades de dramatización, xogo simbólico e outros xogos de expresión corporal.

LCR.m - Achegarse ó coñecemento, emprego e valoración das TIC- ordenadores, Internet, pantalla dixital, vídeo,..- como ferramentas de busca de información, de creación, expresión, comunicación e desfrute.

LCR-B.3.4- Coñecemento, coidado e uso, na mediada das súas posibilidades, das ferramentas tecnolóxicas. LCR-B.3.1 - Identificación da utilidade de diversos instrumentos e tecnoloxías como fontes de información, de comunicación, de expresión, de


CCL CD CSC CAA

5º-LCR.10.1 - Iniciouse no uso do teclado para a codificación. 5º-LCR.10.2 - É quen de prender e apagar o ordenador. 5º-LCR.10.3 - Manexa o rato do ordenador. 5º-LCR.10.4 - Identifica e usa as iconas para acceder aos programas.


estratexias de exploración e investigación. LCR-B.3.3 - Adquisición progresiva da conciencia da necesidade dun uso moderado dos medios audiovisuais e das tecnoloxías da información e comunicación. LCR-B.3.2 - Achegamento a produccións audiovisuais como películas, series de animación, documentais. LCR-B.3.5 - Achegamento ó uso do ordenador, a cámara fotográfica,…nos procesos creativos para a elaboración de produccións audiovisuais, a través de programas de edición de textos, de gráficos e de sons. LCR-B.3.6 - Valoración crítica dos contidos e da estética das produccións audiovisuais.

5º-LCR.10.5 - Utiliza, na medida das súas posibilidades, as ferramentas tecnolóxicas como medios de expresión.


ÁREA: Coñecemento de si mesmo e autonomía persoal NIVEL – IDADE: 6º E.I. – 5anos


CSMAP.b - Coñecer e representar o propio corpo identificando as suas partes non visibles, e as súas funcións, descubrindo as posibilidades de acción expresión.

CSMAP–B.1.1 - Exploración do propio corpo, recoñecenddo progresivamente as súas características e posibilidades, para chegar á toma de conciencia do propio esquema corporal. CSMAP–B.1.1 - Coñecemento do esquema corporal global.

CSMAP.1 - Recoñecer, identificar e representar o corpo na súa globalidade e as súas diferentes partes.

CCL CSIEE

6º-CSMAP.1.1 - Sinala correctamente partes e detalles do corpo (talón, pestanas, cellas,..). 6º-CSMAP.1.2 - Debuxa a figura humana respectando as proporcións. 6º-CSMAP.1.3 - Chega á representación completa do esquema corporal.

CSMAP.b - Acadar cada vez xestos e movementos máis precisos.

CSMAP–B.1.5 - Potenciación da construcción do esquema corporal a partir de sensacións e perccepcións do propio corpo, e da súa intracción coas outras persoas, o medio e os obxectos. CSMAP–B.1.13 - Recoñecemento e vivencia das referencias espazo-temporais en relación co propio corpo, coas persoas e cos obxectos e co contorno. Mantendo unha actitude crítica ante os estereotipos ofertados a tavés da publicidade e outros medios de comunicación social. CSMAP–B.2.3 - Adaptación do ton e da postura ás características do obxecto, da outra persoa, da súa acción e da situación. CSMAP–B.2.7 - Coordinación

CSMAP.2 - Coordinar e controlar o seu corpo, as súas posibilidades motrices e adaptalo ás características dos obxectos, á acción e á vida cotiá.

CSIEE

6º-CSMAP.2.1 - Mantén o equilibrio cando transporta algún obxecto. 6º-CSMAP.2.2 - Representa o esquema corporal en diferentes posicións. 6º-CSMAP.2.3 - Se relaxa con facilidade. 6º-CSMAP.2.4 - Consegue relaxar segmentos independentes do seu corpo. 6º-CSMAP.2.5 - Localiza aproximadamente nun plano lugares significativos. 6º-CSMAP.2.6 - Sitúa os obxectos e localízaos: diante-detrás, dentro-fóra, arriba-abaixo, preto-lonxe, enriba-debaixo, primeiro-derradeiro. 6º-CSMAP.2.7 - Representa con material diverso espacios coñecidos.


progresiva das súas habilidades psicomotrices finas e grosas. CSMAP–B.2.9 - Adquisición de nocións básicas de orientación e coordinación de movementos.

CSMAP.b --Coñecer e representar o propio corpo identificando as súas partes non visibles e as súas funcións, descubrindo as posibilidades de acción e expresión.

CSMAP–B.1.6 - Recoñecemento das percepcións sensoriais propioceptivas que proveñen dos propios músculos e articulacións e das percepcións extereoceptivas- dos sentidos. CSMAP–B.1.10 - Recoñecemento dos sentidos como medio de expresión, percepción e comprensión do mundo que o rodea e como medio favorecedor do desenvolvemento cognitivo.

CSMAP.3 - Recoñecer os sentidos e identificar percepcións e sensacións.

CSIEE 6º-CSMAP.3.1 -Identifica nos olores intenso-suave. 6º-CSMAP.3.2 – Coñece e diferencia os cinco sentidos e identifica as sensacións recibidas en cada un deles.

CSMAP.a --Formarse unha autoimaxe positiva, identificando gradualmente as propias características, posibilidades e limitacións a través da interacción coas outras persoas, desenvolvendo sentimentos de autoestima e acadando maior autonomía persoal. CSMAP.d --Manifestar unha actitude de superación das dificultades.

CSMAP–B.1.9 - Adquisición de confianza nas capacidades propias e potenciación do afán de superación. CSMAP–B.1.9 - Aceptación e valoración axustada e positiva da súa persoa, confiando nas súas posibilidades e recoñecendo as limitacións propias. CSMAP–B.2.4 - Satisfacción polo crecente dominio persoal.

CSMAP.4 - Construir unha imaxe positiva propia e aceptar a súa identidade, manifestando confianza nas súas posibilidades e recoñecendo as súas limitacións.

CSIEE 6º-CSMAP.4.1 –Confía nas súas posibilidades de acción e movemento. 6º-CSMAP.4.2 – Coñece as súas limitacións de movementos.

CSMAP.h --Amosar unha actitude de aceptación e respecto polas diferenzas individuais.

CSMAP–B.1.11 - Observación dos cambios físicos nas persoas ao longo do tempo. Identificación

CSMAP.5 - Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando positivamente a diversidade.

6º-CSMAP.5.1 –Fai unha descripción axeitada doutra persoa.


CSMAP.a --Adquirir progresivamente a concepción de sí mesmo como un ser autónomo e independente pero valorando a necesidade dos demáis.

das diferentes etapas da vida, valorándoas positivamente. CSMAP–B.1.12 - Aceptación da identidade e características das demais persoas, respectando e valorando positivamente as diferenzas e evitando actitudes discriminatorias.

CSMAP.c --Expresar claramente os propios sentimentos, emocións, necesidades, preferencias, e identificar os das outras persoas.

CSMAP–B.1.4 - Control progresivo dos propios sentimentos e emocións. CSMAP–B.1.8 - Identificación e verbalización e expresión de sentimentos, emocións, vivencias, preferencias e intereses propios e das demais persoas.

CSMAP.6 - Identificar e manifestar os propios sentimentos, vivencias, emocións e comprender os das demais persoas.

CSIEE CSC CCL

6º-CSMAP.6.1 – Acepta e amosa afecto, recoñecendo os sentimentos das demais persoas. 6º-CSMAP.6.2 – Identifica nas demais persoas estados de ánimo e emocións. 6º-CSMAP.6.3 – Amósase sensible aos sentimentos das outras persoas e p´restalles axuda cando as ve en apuros.

CSMAP.b --Acadar cada vez xestos e movementos máis precisos.

CSMAP–B.1.7 - Aceptación da propia imaxe corporal e gozo xogando co seu corpo, desenvolvendo accións e iniciativas individuais e grupais, empregando as posibilidades expresivas do propio corpo. CSMAP–B.2.11 - Exploración das posibilidades perceptivas, motrices e expresivas propias e das demáis persoas, amosando iniciativa para aprender habilidades novas.

CSMAP.7 - Participar en xogos, mostrando destrezas motoras e habilidades manipulativas cada vez máis axustadas.

CSC CSIEE CCL

6º-CSMAP.7.1 – É capaz de coordinar a súa acción coa das demais compañeiras e compañeiros cando o xogo o require.

CSMAP.e --Adecuar o propio comportamento ás necesidades ou requerimentos das outras persoas, desenvolvendo

CSMAP–B.2.1 - Participación nos xogos e na actividade motriz, amosando actitudes de constancia.

CSMAP.8 - Participar en xogos e actividades colectivas aceptando as normas que os rexen.

CSIEE CSC

6º-CSMAP.8.1 – Coordina a súa acción coa das demais compañeiras e compañeiros cando o xogo o require.


actitudes e hábitos de respecto, axuda e colaboración e evitando a adopción de comportamentos de submisión ou dominio. -Vivir o xogo como medio que favorece o desenvolvemento humán, a manifestación de emocións, a aceptación de reglas, a aceptación propia, o respecto ós demais, a seguridade persoal e a aceptación da identidade sexual e cultural.

CSMAP–B.2.2 - Gozo co xogo como medio para coñecer a realidade, mantendo unha actitude de axuda e cooperación con iguais e con adultos. Aceptación do xogo como medio de desfrute e de relación cos demáis. CSMAP–B.2.5 - Comprensión, aceptación e valoración de regras para xogar. CSMAP–B.2.6 - Potenciación do xogo como elemento común a todas as culturas, partindo do coñecemento dos xogos propios da comunidade e abríndose ao coñecemento e gozo das outras. CSMAP–B.2.5 - Aceptación de compromisos, establecendo acordos en consideración á súa persoa, ás outras e ao seu medio, fortalecendo vínculos afectivos: amizade, cooperación, axuda, solidariedade...a través do xogo.

CCL 6º-CSMAP.8.2 – Móstrase conciliador/a nos conflictos que xorden no xogo. 6º-CSMAP.8.3 – Participa nos xogos cunha postura colaboradora e non dominante nin submisa. 6º-CSMAP.8.4 – Amosa interese polos xogos de parellas. 6º-CSMAP.8.5 – Coñece diferentes xogos propios de Galicia. Supera o feito de non gañar nos xogos de competición.

CSMAP.d --Tomar a iniciativa, planificar esecuenciar a propia acción para realizar tarefas sinxelas ou resolver problemas da vida cotiá.

CSMAP–B.3.1 - Regulación do propio comportamento. CSMAP–B.3.1 - Satisfacción pola realización de tarefas e conciencia da propia competencia. CSMAP–B.3.2 - Interese por

CSMAP.9 - Resolver con iniciativa e autonomía as actividades da vida cotiá, colaborar en tarefas e aceptar as normas.

CSIEE CSC CCL CAA

6º-CSMAP.9.1 – Mostra constantemente desexos de superación. 6º-CSMAP.9.2 – Organízase de acordo coas súas posibilidades. 6º-CSMAP.9.3 – Móstrase prudente ante os desafíos.


participar en actividades da vida cotiá, con iniciativa e progresiva autonomía na súa realización para camiñar cara a resolución pacífica de conflictos. CSMAP–B.3.3 - Hábitos elementais de organización, constancia, atención, iniciativa e esforzo. CSMAP–B.3.6 - Valoración e gusto polo traballo propio ben feito e polo das demais persoas, buscando os recursos axeitados que lle permitan concluir os proxectos que inicia, sendo quen de solicitar e prestar axuda. CSMAP–B.3.7 - Xestión do seu comportamento en función das necesidadesdas outras persoas e das normas de funcionamento do grupo, dereitos, responsabilidades ecomportamentos sociais, camiñando progresivamente cara á autorregulación das súas accións.

6º-CSMAP.9.4 – Persevera na realización das súas actividades e na busca de estratexias para a resolución dos problemas cotiáns. 6º-CSMAP.9.5 – Contrólase e cálmase fácilmente. 6º-CSMAP.9.6 – Pide perdón cando molesta ou cando lle fai ddano a unha compañeira ou compañeiro. 6º-CSMAP.9.7 – Acepta os seus erros e procura mellorar a súa actuación. 6º-CSMAP.9.8 – Propón variacións pequenas nos xogos. 6º-CSMAP.9.9 – Acepta e cumpre coas responsabilidades que se lle asignan. 6º-CSMAP.9.10 – Defende os seus dereitos ante o grupo. 6º-CSMAP.9.11 – Fai propostas de actvidades para realizar. 6º-CSMAP.9.12 – Ten unha boa capacidade para organizarse nas actividades. 6º-CSMAP.9.13 – Soluciona pequenos problemas da vida cotiá. 6º-CSMAP.9.14 – Amósase ordenado/a nas súas tarefas. 6º-CSMAP.9.15 – Remata as tarefas e actividades que empeza.


6º-CSMAP.9.16 – Participa na planificación dos proxectos desenvolvidos na aula.

CSMAP.f --Progresar na adquisición de hábitos e actitudes relacionados coa seguridade, a hixiene, a alimentación e o fortalecemento da saúde, apreciando e gozando das situacións cotiás equilibrio e benestar emocional.

CSMAP–B.1.2 - Identificación manifestación, regulación e control de necesidades básicas do corpo como, especialmente os hábitos de hixiene. CSMAP–B.4.2 - Iniciación na práctica de accións e recoñecemento de situacións que favorezan a interacción e adquisición de hábitos saludables como a hixiene corporal e ambiental, a adecuada alimentación, o consumo responsable e o descanso. CSMAP–B.4.3 - Aceptación das normas de de comportamento establecidas durante as comidas, os desprazamentos, o descanso e a hixiene. CSMAP–B.4.6 - Identificación e valoración de hábitos favorecedores ou non dunha boa saúde. CSMAP–B.4.7 - Colaboración no mantemento de ambientes limpos e ordenados. CSMAP–B.4.8 - Gusto por un aspecto persoal coidado manifestando as súas preferencias estéticas.

CSMAP.10 - Manifestar hábitos de saúde, alimentación saudable, hixiene corporal e benestar utilizando adecuadamente espacios e materiais.

CSIEE CCL

6º-CSMAP.10.1 – Mostra desgusto ou malestar cando está sucio/a ou desaliñado/a. 6º-CSMAP.10.2 – Toma conciencia da necesidade de alimentarse de forma saudable. 6º-CSMAP.10.3 – Procura manter limpos os espacios. 6º-CSMAP.10.4 – Ten interese por manter un aspecto limpo e aseado/a. 6º-CSMAP.10.5 – Recoñece a alimentación necesaria para a vida. 6º-CSMAP.10.6 – Gústalle que o material de traballo estea no seu sitio.


CSMAP.f --Progresar na adquisición de hábitos e actitudes relacionados coa seguridade, a hixiene, a alimentación e o fortalecemento da saúde, apreciando e gozando das situacións cotiás equilibrio e benestar emocional.

CSMAP–B.4.9 - Emprego responsable e axeitado de instrumentos, ferramentas e instalacións para previr accidentes e evitar situacións de risco. CSMAP–B.4.10 - Fomento de hábitos de prevención de enfermidades e de accidentes domésticos, respondendo con actitude de tranquilidade e colaboración.


CSIEE

6º-CSMAP.11.1 – Ten en conta os riscos e inhíbese. 6º-CSMAP.11.2 – Identifica situacións perigosas e evítaas. 6º-CSMAP.11.3 – Amosa cautela ante situacións descoñecidas. 6º-CSMAP.11.4 – Identifica obxectos perigosos adoptando as precaucións apropiadas en cada caso.




CC.a - Observar e explorar de forma activa o seu contorno, xerando interpretacións sobre algunhas situacións significativas, e amosando interese polo seu coñecemento.

CC-B.1.1 - Interese pola exploración e clasificación de obxectos presentes no medio, recoñecendo as súas funcións e usos cotiáns. CC-B.1.2 - Recoñecemento dalgúns atributos e propiedades de obxectos e de materiais, e da súa aplicación na vida diaria. CC-B.1.3 - Aproximación á cuantificación de coleccións.


CMCT CCL CSIEE CAA

6º – CC.1.1 - Pode facer comparacións a partir de diferencias. 6º – CC.1.2 - Enumera diferenzas e semellanzas entre obxectos polo material. 6º – CC.1.3 - Describe propiedades e características de obxectos e coleccións con base en diversos criterios. 6º – CC.1.4 - Introduce un elemento máis nunha colección ordenada, no lugar axeitado. 6º – CC.1.5 - Fai agrupacións de obxectos atendendo a unha determinada cantidade. 6º – CC.1.6 - Pode reunir diversos obxectos de xeitos diferentes, cambiando o criterio de agrupamento. 6º – CC.1.7 - Recoñece con qué criterio se estableceu unha colección. 6º – CC.1.8 - A partir dunha colección feita cun criterio, agrupa os elementos noutras dúas ou tres seguindo un novo criterio.

CC.h - Avanzar no dominio das habilidades matemáticas, establecendo relacións de agrupamentos e clasificación, orde e cuantificación.

CC-B.1.5 - Recoñecemento do número na vida diaria e a súa funcionalidade e inicio no rexistro de cantidades. CC-B.1.5 - Emprego dos números para identificar, conar, clasificar, numerar, informarse e


CMCT CAA CCL CSIEE

6º – CC.2.1 - Fai uso dos números en situacións funcionais e cun valor conceptual como: indicar ascantidades dos ingredientes dunha receita, recoller o número de nenos que asisten a unha excursión, compoñentes dun equipo,.. 6º – CC.2.2 - Compara e ordena axeitadamente as cantidades.


ordenar elementos da realidade en situacións contextualizadas e significativas. CC-B.1.7 - Utilización da acción de contar como estratexia para a obtención dun dato numérico e como verificación do resultado de operacións de cálculo sinxelas e funcionais. CC-B.1.9 - Utilización de xogos de mesa como actividades lúdicas que unen o razoamento, a reflexión e o divertimento en grupo.

6º – CC.2.3 - Ordena coleccións polo número de elementos que ten de menor a maior. 6º – CC.2.4 - Resolve situacións problemáticas localizando datos numéricos. 6º – CC.2.5 - Representa cantidades empregando diferentes estratexias (debuxando os obxectos, raias,...). 6º – CC.2.6 - Resolve situacións problemáticas facendo reparticións. 6º – CC.2.7 - Resolve manipulativamente pequenos problemas e situacións problemáticas concretas relacionadoscoa súa vida diaria que implican a aplicación de operacións de cálculo sinxelas. 6º – CC.2.8 - Realiza cálculos mentais sinxelos. 6º – CC.2.9 - Asocia algúns números coas cantidades que representan. 6º – CC.2.10 - Coñece a serie numérica. 6º – CC.2.11 - Escribe os números convencionalmente. 6º – CC.2.12 - Emprega os cuantificadores para resolver problemasmatemáticos por estimación (máis que, tanto como, menos que).

CC.c -Formular hipóteses, buscando respostas e explicacións, para anticipar probables afectos que poderian producirse como consecuencia

CC-B.1.8- Proposición e resolución de situacións problemáticas sinxelas da vida cotiá.


CMCT CCL CAA

6º – CC.3.1 - Realiza estimacións de medidas de capacidades (comparando, sopesando, observando,...). 6º – CC.3.2 - Realiza estimacións de medidas de


de situacións da vida diaria e dalgúns experimentos realizados.

CC-B.1.10 - Investigación do comportamento físico de materiais e obxectos en diferentes situacións e con variadas accións. CC-B.1.11 - Achegamento a algunhas magnitudes físicas (manipulables e abstractas) a través da estimación: comparando, sopesando, observando. CC-B.1.12 - Recoñecemento e identificación de situacións en que se fai necesario medir. Interese e curiosidade polos instrumentos de medida convencionais e non convencionais facendo unha aproximación ao seu uso.

CSIEE

tempo (comparando, sopesando, observando,...). 6º – CC.3.3 - Emprega medidas arbitrarias de capacidade (mans, cuncas, botellas,...) para resolver situacións problemáticas. 6º – CC.3.4 - Identifica a capacidade de recipientes empregando diferentes unidades de medida.

CC.h -Avanzar no dominio das habilidades matemáticas, establecendo relacións de agrupamentos e clasificación, orde e cuantificación.

CC-B.1.4 - Identificación de formas planas e tridimensionais en elementos do contorno. CC-B.1.16 - Exploración lúdica das propiedades e características dalgúns corpos xeométricos.


CMCT CCL CAA CSIEE

6º – CC.4.1 - Recoñece aspectos xeométricos das figuras xeométricas: rectángulos, cadrados, triángulos, círculos (lados, forma,..). 6º – CC.4.2 - Recoñece aspectos xeométricos da esfera e do cubo. 6º – CC.4.3 - Representa as formas xeométricas básicas.

CC.i -Empregar o coñecemento matemático para interpretar a vida en clave de lóxica comprendendo e resolvendo problemas: establecendo relacións, explorando, ordeando, comparando, cuantificando,

CC-B.1.12 - Establecemento de relacións de orientación espacial de localización, dirección, distancia e posición respecto a obxectos, persoas e lugares, empregando o vocabulario topolóxico elemental.


CMCT CCL CSIEE

6º – CC.5.1 - Representa os espacios nos que se desenvolve (plano da aula, plano do centro, itinerarios,..). 6º – CC.5.2 - Localiza aproximadamente nun plano lugares significativos.


medindo, pesando,... CC-B.1.1 - Vivencia, representación e interpretación do espazo, empregando a imaxinación en debuxos, planos, fotografías, mapas,...

CC.i -Empregar o coñecemento matemático para interpretar a vida en clave de lóxica comprendendo e resolvendo problemas: establecendo relacións, explorando, ordenando, comparando, cuantificando, medindo, pesando,...

CC-B.1.13 - Adquisición progresiva da noción do paso do tempo mediante as actividades da vida cotiá. CC-B.1.14 - Orientación temporal en situacións cotiás empregando diferentes nocións e relacións. CC-B.1.14 - Aproximación ó uso do calendario.


6º – CC.6.1 - É consciente da constante repetición dalgúns feitos. 6º – CC.6.2 - Pode relacionar feitosconcretoscunha determinada época do ano (estaciones do ano).

CC.c -Comprender que o contorno está sometido a cambios, relacionados cos factores que os producen, verificando se as hipóteses feitas sobre os cambios no contorno se adecúan á realidade ou non, através de investigacións sobre o mesmo. CC.b -Desenvolver actitudes de coidado, respecto e corresponsabilidade para a conservación do contorno.

CC-B.2.1 - Identificación e afondamento no estudio dalgunhas características e funcións vitais dos seres vivos empregando a exploración sensorial. CC-B.2.2 - Observación dun ser vivo no seu medio natural ou reproducindo o medio na aula, rexistrando a observación e contrastando os datos. CC-B.2.5 - Curiosidade, respecto e coidado cara aos elementos do medio natural, especialmente animais e prantas. CC-B.2.6 - Descubrimento das

CC.7 -Dar mostras por interesarse polo medio natural e os seus cambios. Identificar e nomear algúns dos seus compoñentes, establecendo relacións sinxelas de interdependencia. Manifestar actitudes de coidado e de respecto cara á natureza e participar en actividades para conservala.

CAA CCL CSIEE

6º – CC.7.1 - Gústalle participar nos proxectos e pequenas investigacións que se fan na aula. 6º – CC.7.2 - Rexistra as súas observacións. 6º – CC.7.3 - Busca explicacións sobre as causas e as consecuencias de fenómenos do medio natural e dos producidos pola acción humana. 6º – CC.7.4 - Adopta actitudes críticas ante prácticas que entorpecen a conservación e o coidado do medio (vertido de ríos, corta de árbores). 6º – CC.7.5 - Identifica algunhas características e función vital dos seres vivos. 6º – CC.7.6 - Describe características físicas (partes, forma, cor...) e funcionais (alimentación,


diferentes formas en que se atopa a auga na natureza, comprendendo a súa contribución ó desenvolvemento, valorando a necesidade da súa conservación e de facer un uso responsable dela. CC-B.2.8 - Formulación de hipóteses, contrastándoas coas das outras persoas, buscando respostas e explicacións sobre as causas e consecuencias de fenómenos do medio natural e dos producidos pola acción humana. CC-B.2.9 - Gozo ó realizar actividades individuais e de grupo en contacto coa natureza. CC-B.2.6 - Valoración da importancia da natureza para a saúde e o benestar. CC-B.2.10 - Participación en proxectos e investigacións no medio natural, expresando os resultados mediante distintas representacións.

desprazamento) de animais e prantas. 6º – CC.7.7 - Formula hipóteses e contrástaas coas das outras persoas antes de pasar á realización. 6º – CC.7.8 - Extrae conclusións. 6º – CC.7.9 - Traduce o que observou ou experimentou á linguaxe verbal ou xestual.

CC.c-Comprender que o contorno está sometido a cambios, relacionados cos factores que os producen, verificando se as hipóteses feitas sobre os cambios no contorno se adecúan á realidade ou non, através de investigacións sobre o



CSIEE

6º – CC.8.1 -Identifica que os seres vivos seguen un ciclo vital: nacen, medran, reprodúcense e morren.


mesmo.

CC.d - Relacionarse cos outros, de forma cada vez máis equilibrada e satisfactoria, interiorizando progresivamente as pautas de comportamento social. CC.e -Coñecer e respectar as características, valores e formas de vida dos grupos sociais máis próximos á súa experiencia e identificarse como membro do mundo, respectando as diferencias dos outros. CC.f -Establecer relacións de confianza, afecto, comprensión e pertenza, baseadas no respecto ás persoas, ás normas e valores da sociedade á que pertencen.

CC-B.3.1 - Identificación da familia e da escola como primeiros grupos sociais de pertenza, valorando positivamente as relacións afectivas que neles se establecen, mantendo unha actitude de colaboración e asumindo pequenas responsabilidades. CC-B.3.1 - Recoñecemento e respecto dos diferentes tipos de familias. CC-B.3.5 - Colaboración co resto de compañeiros e compañeiras na vida da aula, amosando disposición para compartir e resolver conflitos. Incorporación progresiva de pautas adecuadas de comportamento.


CCL CSIEE CSC CAA

6º – CC.9.1 - Recoñece e respecta os diferentes tipos de famillias. 6º – CC.9.2 - Conta cousas das súas experiencias familiares. 6º – CC.9.3 - Colabora co resto de compañeiros e compañeiras na vida da aula. 6º – CC.9.4 - Ten capacidade para xogar cos compañeiros e compañeiras chegando a acordos. 6º – CC.9.5 - Ten capacidade para propoñer e organizar xogos. 6º – CC.9.6 - Amósase conciliador cando xorde un conflitco. 6º – CC.9.7 - Gústalle compartir xogos cos compañeiros e compañeiras. 6º – CC.9.8 - Maniféstase colaborador/a, coidadoso/a e sensible nas relacións que establece. 6º – CC.9.9 - Transmite mensaxes da escola a casa e da casa á escola. 6º – CC.9.10 - Acepta e respecta as normas de funcionamento da aula. 6º – CC.9.11 - Adapta o seu comportamento ás regras dos diferentes contextos. 6º – CC.9.12 - Dá explicación do sentido das normas.


6º – CC.9.13 - Busca a seguridade das persoas adultas próximas e desenvolve empatía e hábitos cooperativos cos iguais. 6º – CC.9.14 - Asume as responsabilidades que lle son asignadas. 6º – CC.9.15 - Maniféstase integrador: comparte material, cede ante os conflictos, colabora co resto do grupo...

CC.f – Coñecer distintos grupos sociais próximos á súa experiencia, algunhas das súas características , producións culturais, valores e formas de vida

CC-B.3.4 - Achegamento ás funcións que cumpren diversas persoas, organizacións e institucións para cubrir necesidades e achegar servizos presentes na comunidade, evitando estereotipos sexistas.


CSC CSIEE

6º – CC.10.1 - Valora os diferenes servizos sociais e comunitarios do seu contorno (mercado, atención sanitaria, medios de transporte,...). 6º – CC.10.2 - Ten superados os estereotipos sexistas referidos a persoas usuarias dalgúns servizo comunitario e dos profesionais que alí desenvolven o seu traballo.

CC.e -Coñecer e respectar expresións culturais dos grupos ós que se pertence. CC.g -Apreciar e facer seus algúns elementos significativos propios da tradición e cultura galegas. CC.f -Amosar interese por coñecer as diferencias con outras culturas.

CC-B.3.5 - Interese e disposición favorable para iniciar relacións respectuosas, afectivas e recíprocas con nenos e nenas doutras culturas. CC-B.3.6 - Recoñecemento dalgúns signos de identidade cultural galega apreciando os cambios que se producen no modo devida co paso do tempo: sucesos e persoas relevantes da historia da súa comunidade, do seu país e do mundo.


CSIEE CSC

6º – CC.11.1 - Sente curiosidade por achegarse ao coñecemento de sucesos relevantes da historia da comunidade galega, de España e do mundo. 6º – CC.11.2 - Sente curiosidade por achegarse ao coñecemento dde persoas relevantes da historia da comunidade galega, de España e do mundo.




LCR.d - Comunicarse oralmente nas dúas linguas oficiais con distintos propósitos, con diferentes interlocutores e en diversidade de contextos, valorando a linguaxe como ferramenta de relación, de regulación da convivencia e de aprendizaxe.

LCR-B.1.1 - Utilización e valoración progresiva da lingua oral para evocar e relatar feitos, para adquirir coñecementos, para expresar e comunicar ideas, sentimentos e emocións, para facer peticións e como mecanismo para regular a propia conducta e a das demais. LCR-B.1.2 - Uso progresivo de vocabulario variado e cada vez máis preciso, mellorando a entoación, a pronunciación e a estruturación de frases. LCR-B.1.5 - Acomodación progresiva dos seus enunciados ós formatos convencionais. LCR-B.1.6 - Emprego axeitado das formas socialmente establecidas para relacionarse coas demais persoas- saúdos, despedidas, fórmulas de cortesía, cumprimentos…


CCL CSC

6º-LCR.1.1 - Exprésase con frases correctas e terminadas. 6º-LCR.1.2 - Emprega estructuras afirmativas, negativas, interrogativas, admirativas... axeitadamente e con entoación correcta. 6º-LCR.1.3 - Estructura ben as frases: concordancia suxeito/verbo/complementos. 6º-LCR.1.4 -Adecúa o seu ton de voz á situación. 6º-LCR.1.5 - Fai correctamente as concordancias regulares (artigos, pronomes, verbos, adxectivos...). 6º-LCR.1.6 - Comprende as explicacións que se dan na clase. 6º-LCR.1.7 - É preciso nas súas explicacións. 6º-LCR.1.8 - Ten unha linguaxe fluída. 6º-LCR.1.9 - Emprega axeitadamente cumprimentos socialmente establecidos na relación cos seus compañeiros e compañeiras.

LCR.e - Comprender a intencionalidade comunicativa dos outros, adoptando unha actitude positiva cara ás linguas.

LCR-B.1.4 - Participación en situacións de comunicación con distintos propósitos, en diferentes contextos e con persoas interlocutoras diversas, usando argumentos nas súas conversas, respectando as quendas e escoitando atentamente.


CCL CSC

6º-LCR.2.1 -Mantén unha actitude de escoita e respecto cara ás demais persoas. 6º-LCR.2.2 -Diferenza o que son ordes, desexos e preguntas. 6º-LCR.2.3 -Comprende a idea central dunha explicación.


6º-LCR.2.4 -Comprende ordes complexas que implican dúas ou tres accións consecutivas.

LCR.f - Iniciarse no uso oral dunha lingua estranxeira para comunicarse en actividades contextualizadas e amosar interese e gozo ao participar nestes intercambios comunicativos.



CCL CSC CAA

6º-LCR.3.1 - Amosa interese por expresarse nunha lingua estranxeira. 6º-LCR.3.2 - Amosa interese por entender o que di unha lingua estranxeira (ver programación da área de inglés)

LCR.h - Comprender que as palabras, escrituras indeterminadas, números, notas musicais, iconas e outros símbolos convencionais poden representar os pensamentos, experiencias, coñecementos, ideas e intencións das persoas e valorar a súa funcionalidade. LCR.g - Achegarse á lingua escrita a través de distintos tipos de textos e coñecer as súas características LCR.h - Iniciarse na escritura de “frases” e “textos” con finalidade comunicativa aumentando a súa competencia progresivamente.

LCR-B.1.11 -Identificación de palabras e frases escritas moi significativas e usuais. Percepción de diferenzas e semellanzas entre elas atendendo a propiedades cuantitativas e cualitativas. Iniciación ó coñecemento do código escrito a través desas palabras e frases empregadas en contextos significativos e funcionais. LCR-B.1.9 - Interese e atención na escoita de narracións e instruccións lidas por outras persoas. LCR-B.1.13 - Escoita e comprensión da lectura en voz alta, nas dúas linguas oficiais, e como fonte de pracer e aprendizaxe compartida.


CCL CM CSC CCEC CAA

6º-LCR.4.1 - É quen de inventar e interpretar o que pon un texto deducíndoo da súa finalidade e do contexto 6º-LCR.4.2 - Recoñece a funcionalidade dos textos informativos (coñecer ou transmitir explicacións e informacións de carácter xeral), como noticias de prensa, correspondencia persoal... 6º-LCR.4.3 - Asocia producións escritas con significados. 6º-LCR.4.4 - Recoñece algunha propiedade significativa dos textos informativos (formato, estructura, extensión...) 6º-LCR.4.5 - Recoñece algunha propiedade significativa dos textos prescriptivos (formato, estructura, modo de lectura...). 6º-LCR.4.6 - Percibe diferenzas e semellanzas entre palabras atendendo a propiedades cualitativas (variedade de grafías).


LCR.h - Iniciarse na escritura de “frases” e “textos” con finalidade comunicativa aumentando a súa competencia progresivamente.

LCR-B.1.8 - Achegamento á lingua escrita como medio de comunicación, información e gozo a través de soportes diferentes. LCR-B.1.10 - Iniciación no uso da escrita en situacións contextualizadas e reais. LCR-B.1.12 - Interese e gusto por producir mensaxes con trazos cada vez máis precisos e lexibles.

LCR.5 - Producir diferentes textos individualmente ou en grupo -con escritura convencional ou non-, con propósitos e intencións diferentes: recoller e transmitir información, gozo...

CCL CSC CAA

6º-LCR.5.1 - Reescribe, tendo en conta as diferentes etapas individuais no proceso de adquisición da lingua escrita, textos. 6º-LCR.5.2 - É respectuoso e acepta as escrituras das compañeiras e compañeiros que escriben cunha hipótese menos evolucionada. 6º-LCR.5.3 - Gusta de facer uso da escritura (convencional ou non) para escribir un conto. 6º-LCR.5.4 - No proceso de aprendizaxe da lingua escrita atópase na etapa silábica-alfabética. 6º-LCR.5.5 - No proceso de aprendizaxe da lingua escrita atópase na etapa alfabética.

LCR.h - Comprender que as palabras, escrituras indeterminadas, números, notas musicais, iconos e outros símbolos convencionais poden representar os pensamentos, experiencias, coñecementos, ideas e intencións das persoas e valorar a súa funcionalidade.

LCR-B.1.13 - Escoita e comprensión da lectura en voz alta, nas dúas linguas oficiais, e como fonte de pracer e aprendizaxe compartida. LCR-B.1.15 - Memorización e recitado de todo tipo de textos.


CCL CSC CCEC

6º-LCR.6.1 - Recoñece a funcionalidade dos textos literarios (entretemento e diversión), como contos, lendas, poesías... 6º-LCR.6.2 - Gusta de participar en xogos lingüísticos "encadeados de palabras, adiviñas, trabalinguas, onomatopeas..." acompañados de respostas corporais.

LCR.i -- Facer uso da biblioteca valorándoa como fonte de información e de gozo.

LCR-B.1.16 - Participación creativa en xogos lingüísticos. LCR-B.1.18 - Introducción ó uso das bibliotecas de centro e de aula como un medio máis de aproximación á literatura e como fonte de diversión e coñecemento.


CCL CSC CCEC CAA

6º-LCR.7.1 - Emprega biblioteca respectando as normas que a rexen. 6º-LCR.7.2 - Entende e emprega o sistema de organización de libros da biblioteca. 6º-LCR.7.3 - Entende a necesidade un rexistro de préstamos.


6º-LCR.7.4 - Emprega o sistema de rexistro de préstamos de libros.

LCR.a - Utilizar as diversas linguaxes para comunicar, expresar ideas e sentimentos, e como instrumento de representación, de aprendizaxe e de gozo.

LCR-B.1.17 - Interese por compartir interpretacións, sensacións, emocións e opinións provocadas polas producións literarias, iniciándose nos faladoiros literarios así como en diálogos “filosóficos”. LCR-B.2.3 - Experimentación e descubrimento dalgúns elementos que configuran a linguaxe plástica, - liña, forma, cor, textura, espacio e volume- e das posibilidades plásticas, creativas e de transformación de distintos materiais. LCR-B.2.4 - Gozo coas obras artísticas, distinguindo e apreciando elementos básicos das formas de expresión, que lles permitan desenvolver a súa sensibilidade estética. LCR-B.2.6 - Experimentación e coñecemento das posibilidades de transformación dos diferentes materiais e obxectos. LCR-B.2.7 - Descubrimento das posibilidades creativas e plásticas da luz, das sombras e da cor, empregando recursos como a luz natural, lanternas,

LCR.8 - Expresarse e comunicarse utilizando medios, materiais e técnicas propios das diferentes linguaxes artísticas e audiovisuais.

CCL CSC CCEC

6º-LCR.8.1 - Emprega todas as cores. 6º-LCR.8.2 - Fai uso da pintura como medio de expresión e comunicación de feitos, sentimentos, emocións, vivencias, fantasías, experiencias... 6º-LCR.8.3 - Gusta de experimentar coa luz, as sombras e a cor facendo uso de lanternas, lámpadas, proxector... e descubrindo as súas posibilidades creativas e plásticas. 6º-LCR.8.4 - Mestura as cores. 6º-LCR.8.5 - Fai uso da colaxe como medio de expresión e comunicación de feitos, sentimentos, emocións, vivencias, fantasías, experiencias... 6º-LCR.8.6- Utiliza todo o espacio gráfico. 6º-LCR.8.7 - Fai uso de elementos da linguaxe plástica para lles dar maior expresividade ás súas produccións (liña, forma, cor, textura, espacio e volume). 6º-LCR.8.8 - Fai uso do modelado como medio de expresión e comunicación de feitos, sentimentos, emocións, vivencias, fantasías, experiencias... 6º-LCR.8.9 - Realiza diferentes bosquexos na creación dunha obra, nos que vai realizando melloras


lámpadas, proxector. LCR-B.2.8 - Interpretación e valoración de diferentes tipos de obras plásticas presentes na aula, no contorno, en museos e exposicións reais ou virtuais, obradoiros, manifestando e compartindo a través das diversas linguaxes as sensacións e emocións que producen, e indicando o que gusta e o que non. LCR-B.2.9 - Planificación do proceso de elaboración dalgunha obra plástica, o seu desenvolvemento e posterior comunicación, valorando a realización de bosquexos para a consecución dunha melloría na producción.

LCR.b - Utilizar e recoñecer a importancia de diferentes manifestacións non verbais como o silencio, a mirada, a xestualidade, o olfato, o tacto, para comunicarse. LCR.j - Potenciar a capacidade creativa a través das linguaxes artísticas para imaxinar, inventar, transformar,…dende as súas ideas, sentimentos, experiencias, coñecementos… LCR.l - Desenvolver un

LCR-B.2.14 - Dramatización de textos literarios, desfrute e interese por expresarse a través de recursos non lingüísticos. LCR-B.2.1 - Exploración sensorial dos elementos presentes no contorno integrando actividades de tocar, ulir, oír e ver. LCR-B.2.2 - Potenciación da imaxinación e fantasía e así aumentar a creatividade.


CCL CSC CCEC

6º-LCR.9.1 - Combina diferentes recursos expresivos de maneira orixinal. 6º-LCR.9.2 - Valora e respecta as produccións dos compañeiros e compañeiras. 6º-LCR.9.3 - Emprega os recursos expresivos coñecidos en situacións novas. 6º-LCR.9.4 - Sinala gustos persoais indicando que obras lle gustan e cales non. 6º-LCR.9.5 - Explora as propiedades sonoras do corpo.


sentimento de autoconfianza nas propias produccións artísticas, esforzándose por melloralas e superarse e valorando as produccións alleas.

LCR-B.2.5 - Exploración das posibilidades plásticas e creativas de distintos materiais, útiles e soportes, e das distintas técnicas como recursos e medios de expresión e comunicación de feitos, sentimentos, emocións, vivencias, fantasías, experiencias. LCR-B.2.10 - Exploración das posibilidades sonoras da voz, do propio corpo, de obxectos cotiáns e de instrumentos musicais. LCR-B.2.11 - Vivencia do son e do silencio. LCR-B.2.12 - Recoñecemento de sons do contorno natural e social, e discriminación dos seus trazos distintivos. LCR-B.2.13 - Creación de secuencias de movementos e ritmos a partir das sensacións que lle xenera a música. LCR-B.2.14 - Audición atenta de obras musicais populares, clásicas e contemporáneas. Participación activa e gozo na interpretación de cancións, xogos musicais e danzas colectivas e individuais. LCR-B.2.15 - Creación, mediante a música e o baile, dos

6º-LCR.9.6 - Recoñece sons do contorno natural e social. ( 6º-LCR.9.7 - Reproduce esquemas rítmicos. 6º-LCR.9.8 - Produce sons e ritmos empregando instrumentos musicais. 6º-LCR.9.9 - Acórdase das cancións e fragmentos de música traballados. 6º-LCR.9.9 - Participa activamente na interpretación de danzas colectivas e individuais. 6º-LCR.9.10 - Comprende os xestos e as manifestacións corporais como unha forma de comunicación. 6º-LCR.9.11- Emprega os recursos expresivos coñecidos en situacións novas. 6º-LCR.9.12- Coordina as súas accións coas das demais nenas e nenos. 6º-LCR.9.13 - Colabora na elaboración dos elementos necesarios para a ambientación das actividades de dramatización.


propios patróns, recreando situacións, ideas, feitos e sentimentos, mediante o humor, o absurdo e a fantasía, compartindo cos outros as propias creacións. LCR-B.2.16 - Vivencia de xestos e movementos como recursos corporais para a expresión e o intercambio afectivo.

LCR.m - Achegarse ó coñecemento, emprego e valoración das TIC- ordenadores, Internet, pantalla dixital, vídeo,..- como ferramentas de busca de información, de creación, expresión, comunicación e desfrute.

LCR-B.3.4 - Coñecemento, coidado e uso, na mediada das súas posibilidades, das ferramentas tecnolóxicas. LCR-B.3.1 - Identificación da utilidade de diversos instrumentos e tecnoloxías como fontes de información, de comunicación, de expresión, de estratexias de exploración e investigación. LCR-B.3.3 - Adquisición progresiva da conciencia da necesidade dun uso moderado dos medios audiovisuais e das tecnoloxías da información e comunicación. LCR-B.3.2 - Achegamento a producións audiovisuais como películas, series de animación, documentais. LCR-B.3.5 - Achegamento ó uso


CCL CD CSC CAA

6º-LCR.10.1 - Fai uso das tecnoloxías da información e da comunicación, na procura de información para o desenvolvemento de proxectos na aula. 6º-LCR.10.2 - Fai uso do ordenador na producción de textos, a través de programas de edición de textos. 6º-LCR.10.3 - Recoñece a utilidade do escáner. 6º-LCR.10.4 - É quen de imprimir unha creación.


do ordenador, a cámara fotográfica,…nos procesos creativos para a elaboración de producións audiovisuais, a través de programas de edición de textos, de gráficos e de sons. LCR-B.3.6 - Valoración crítica dos contidos e da estética das producións audiovisuais.


4. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

Avaliar significa examinar o grado de consecución dos obxectivos analizando todas as variables que interveñen no proceso,

necesitamos determinar as capacidades que imos a avaliar, recoller información, valorala e tomar decisións sobre a mesma.

Seguindo o Decreto 330/2009 do 4 de xuño e a Orde do 5 de maio de 1993, sobre avaliación en Educación Infantil, na

Comunidade Autónoma de Galicia, a avaliación en educación infantil será global, continua e formativa. A observación directa e

sistemática constituirá a técnica principal do proceso de avaliación.O mestre recollerá información ao longo de todo o proceso de

ensino-aprendizaxe que lle permitirá mellorar tanto os procesos como os resultados da intervención educativa.

A avaliación neste ciclo, seguindo os criterios do decreto de educación infantil debe servir para identificar os aprendizaxes

adquiridos e o ritmo e características de evolución de cada neno/a e o seu grado de COMPETENCIA. Para isto tomaranse coma

referencia os criterios de avaliación de cada unha das áreas.

A avaliación é fundamental na práctica educativa, xa que cumpre unha tripla misión:

- Proporciona información sobre os coñecementos previos dos alumnos/as, os seus procesos de aprendizaxe e a forma

en que organizan o coñecemento.

- Permite aos profesores coñecer o grado en que os seus alumnos/as van adquirindo aprendizaxes significativas e

funcionais.

- Posibilita que os alumnos descubran o seu desenvolvemento e progreso persoal nas novas aprendizaxes, as súas

aptitudes para a aprendizaxe e as súas capacidades intelectuais, os seus intereses e motivacións, actitudes e valores...

En resumo, a avaliación axuda a mellorar o proceso de ensino-aprendizaxe.


En primeiro lugar levaremos a cabo a avaliación inicial esta pretende proporcionar información sobre a situación da que parte o

alumno/á o chegar á escola. Pero, ademais, debe realizarse sempre que se introduza unha nova proposta didáctica.

A avaliación continua permite a valoración do desenvolvemento das aprendizaxes dos alumnos/as a través da recollida continua

de datos.

Instrumentos para a realización da avaliación continua:

Recolleremos esta información en fichas de seguimento e diarios de clase. Esta información condensarase no informe

individualizado de avaliación que cubriremos ao finalizar o curso. Ademais enviarase un boletín de información trimestral que

será entregado ás familias polas respectivas titoras.

O carácter desta avaliación continua será formativa, xa que, permite tomar decisións que melloren o proceso educativo. Esta

avaliación ten a vantaxe de que permite levar a cabo un ensino individualizado ao mostrar as diferenzas no ritmo de aprendizaxe

dos alumnos. Na programación de cada unidade ou proxecto: analizaremos os criterios concretos de avaliación que se

desprenden directamente dos obxectivos didácticos e supoñen un nivel maior de concreción

a) No desenvolvemento das unidades ou proxectos: especificaranse:

i. Actividades previas e complementarias: trátase de coñecer de onde parten os nenos/as e como van

progresando en interacción cos obxectos, os espazos e os compañeiros/as.

ii. Actividades de avaliación: permiten traballar algúns dos contidos das diferentes áreas que se abordaron ao

longo da unidade.

iii. Rexistro de avaliación: é un instrumento de avaliación continua que axuda ao profesorado a obter a información

que necesita para determinar o grado de consecución dos obxectivos. Utilízase para: recoller e rexistrar


información sobre o alumno/a, guía de observación sistemática, como informes á familia da evolución do neno/a

e con fins acreditativos para elaborar os informes de avaliación.

A avaliación final trátase da análise secuenciada dos rexistros sucesivos de avaliación que ha de permitir ao profesor/a coñecer

os ritmos de aprendizaxe e os avances de cada alumno/a en as distintas áreas ou ámbitos de experiencia.

Instrumentos para a realización da avaliación final:

1. Realizaremos unha avaliación cada trimestre para, desde unha perspectiva global, ir adecuando os métodos e os

recursos que o profesor/a pon a disposición dos seus alumnos/as e comprobar progresivamente como e cando os

nenos/as van consolidando os logros alcanzados.

2. No final da etapa elaboraremos un informe final de ciclo no que se recollen datos relevantes do desenvolvemento

psicomotor do alumnado, o grao de consecución dos obxectivos e posibles dificultades atopadas no proceso de

ensino- aprendizaxe.

5. DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL

Existen diferentes instrumentos e materiais para facilitar ao profesorado a avaliación inicial en diferentes momentos como:

a) No período de adaptación: fundamentalmente en 3 anos, coa incorporación de novo alumnado/a farase unha

reunión inicial coas familias para informalas de como vai ser a incorporación dos seus fillos. Durante esta

incorporación pasaranse cuestionarios individuais para intercambiar e recoller información sobre: datos

persoais e familiares dos nenos/as, o sono, a alimentación, as enfermidades e alerxias, o seu desenvolvemento e

personalidade. Se o neno asistiu a un centro anteriormente pediremos informes ao mesmo e ao rematar o proceso


avaliarase a incorporación dos nenos/as.

b) No inicio de cada unha das unidades: na presentación de cada centro de interese, é imprescindible realizar

distintas actividades que nos permitan observar o interese que o tema esperta en cada alumno/a, pescudar os

seus coñecementos previos e recoller as súas ideas novas que se poden incorporar na unidade.

6. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Seguindo o Decreto 330/2009 do 4 de xuño e a Orde do 5 de maio de 1993, sobre avaliación en Educación Infantil, na

Comunidade Autónoma de Galicia, a valoración do proceso de aprendizaxe expresarase en termos cualitativos, recollendo os

progresos efectuados polos nenos/as e, se é o caso, as medidas de reforzo e adaptación levadas a cabo.

As consideracións derivadas do proceso de avaliación deberán ser comunicadas periodicamente ás familias ou titores legais co

obxectivo de facelos copartícipes do proceso educativo dos seus fillos/as.

No segundo ciclo da educación infantil cubrirase electronicamente os documentos oficiais de avaliación, a través dos módulos

correspondentes incorporados ao sistema informático XADE.

A avaliación continua realizarase a partir de indicadores observables específicos das distintas áreas usando a escala de

valoración: Con dificultade, Sen dificultade e En Proceso.

Ademais entregaremos un informe cuatrimestral ás familias que incluirá información relevante sobre a evolución do nen@s.

Ao remate do ciclo recollerase o grado de consecución dos obxectivos establecidos, así coma as medidas de reforzo e adaptación

que, se é o caso, fosen empregadas.


Nesta valoración considerarase o avance na consecución dos obxectivos correspondentes do ciclo e no grao de iniciación no

desenvolvemento das competencias básicas.

Así mesmo, farase constar os aspectos máis salientables do seu progreso e, se é o caso, as medidas de reforzo e adaptación que

se adoptasen.

7. ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E OS REFORZOS PARA LOGRAR A DITA RECUPERACIÓN

Reorganizaremos os grupos se estes non funcionan, axustaremos as experiencias volvendo aos mesmos contidos se estes non

quedaron claros ou suscitaremos outra metodoloxía que conecten máis cos intereses dos nenos/as.

Así, segundo os resultados, poderemos levar a cabo actividades de apoio para os alumnos/as que presenten dificultades, variando

os materiais, utilizando procedementos máis intuitivos, reforzando os logros destes alumnos/as.

8. CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE

Tal como establece o currículum que regula a Educación infantil, no seu anexo II, as oito competencias clave que segundo

a L.O.E e L.O.M.C.E. se deben desenvolver no alumnado, veñen só indicadas para o ensino obrigatorio, no que non se atopa

incluída o segundo Educación infantil no que se enmarca a presente programación.

Pese a isto, o mencionado currículum, establece que ó fin de facilitar a súa adquisición en etapas posteriores, se comece o

seu desenvolvemento desde a Educación infantil impregnando todo o currículum. De feito nas nosas U.D.I. así como na

concreción curricular da presente programación, indicamos as Competencia claves ás que se contribúe en cada caso.


As competencias clave defínense como “a capacidade do neno e da nena de por en práctica, en contextos e situación

diferentes, tanto os coñecementos teóricos, como as habilidades ou coñecementos prácticos, así como as actitudes Están

estritamente ligadas a toda a vida e experiencia dos nenos/as e adquírense, polo tanto, ao longo das diferentes etapas educativas.

Deben ser tidas en conta en todas as situación diarias as que se enfronta o neno/a, tanto na escola como na casa.

Non se asocian directamente a ningún área, senón que deben traballarse de xeito global, a través de pequenas achegas e

na adquisición de distintos coñecementos, habilidades e actitudes.

Polo tanto, as competencias clave deben promover o desenvolvemento de capacidades máis que asimilación de contidos,

axudar aos neno/as a resolver situación e problemas, ter un carácter dinámico, garantir a calidade e equidade da educación e

contribuír ao desenvolvemento integral.

Dentro da nosa programación imos contribuír ao desenvolvemento das competencias traballando de xeito secuenciado nos

tres cursos de Educación Infantil.

COMPETENCIA EN SENTIDO DE INICIATIVA E ESPÍRITU EMPRENDEDOR

Esta competencia baséase no coñecemento de si mesmo que van construíndo o neno e a nena a través da súa interacción

co medio, cos seus iguais e cos adultos e na súa capacidade para actuar por iniciativa propia.

A nena e o neno do segundo ciclo de educación infantil, a medida que coñece o e controla o seu corpo, móstrase

progresivamente máis seguro da súa capacidade para realizar a concluír eles solos as rutinas persoais de alimentación, vestido

aseo e descanso, e de enfrontarse a novas situacións e actividades con iniciativa, asumindo aqueles riscos que se sente capaz de

controlar.


Os criterios para acadar o desenvolvemento desta competencia son os seguintes:

– Desenvólvese con iniciativa e dun xeito progresivamente máis competente na realización de actividades que favorecerán a

súa adaptación ás distintas situacións de aprendizaxe.

– Progresa na adquisición de hábitos e actitudes que favorecen a hixiene e o fortalecemento da saúde.

– Resolve problemas ou dificultades que pode atopar no xogo e na súa relación cos seus iguais ou cos adultos.

– Mellora as habilidades e as destrezas necesarias para poder desenvolverse dun xeito cada vez máis autónomo nos

ambientes do seu entorno.

Para poder alcanzar todo isto durante o curso realizaremos diferentes actividades nas aulas como:

– RECANTO DO XOGO SIMBÓLICO: Na nosa aula un dos recantos que temos e o do xogo simbólico que ten xoguetes

diversos relacionados con diversas profesións, con todo isto os nenos traballarán todos os conceptos relacionados con esta

capacidade xa que desenvolverán papeis da vida cotiá como preparar a comida, poñer a mesa, etc.

– RUTINAS: durante todo o curso realizamos unha serie de rutinas que se repiten tódolos días: algunhas das rutinas que

realizamos están relacionadas coa autonomía, alimentación e a hixiene, por exemplo, o poñerse e sacarse os mandilóns, ir

sos o baño, que hai que lavar as más antes de comer, traer o cole merendas apropiadas e variadas, recoller sempre as

cousas cando rematamos de traballar ou xogar con elas, hai que saudar cando chegamos e despedirse cando nos imos …

Todas estas rutinas axudarán aos rapaces a desenvolver a súa autonomía persoal e adquirir bos hábitos de hixiene e de

alimentación.

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA


Esta competencia está relacionada co desenvolvemento e uso adecuado das destrezas básicas da linguaxe como escoitar,

falar, ler e escribir. Esta competencia vai contribuír a que o neno/a constrúa o seu pensamento e regule a súa conduta, poida

expresarse, comprenda e interprete ideas, sentimentos e mensaxes diversos …

A competencia lingüística é básica porque permite que os alumnos/as poidan crear vínculos cos demais e co seu contorno,

comprender e transformar a realidade e desenvolver a súa personalidade.

Contribuiremos a desenvolver esta competencia de xeito globalizado, partindo do principio básico de aprender a aprender,

deixando que o alumno/a constrúa os seus propios aprendizaxes. Non obstante, esta competencia vai estar máis presente

dentro da área de Linguaxes.

Dende as nosas aulas imos promover actividades que faciliten que os neno/as poidan comprender, interpretar, producir e

representar mensaxes orais e escritos, así como favorecer que melloren o seu vocabulario, formas e estruturas de expresión e

coñezan textos da tradición e cultural oral.


– Exprésase de xeito claro e coherente.

– Ten un vocabulario axeitado a súa idade.

– Describe persoas, situación e obxectos.

– Comprende contos e relatos lidos ou contados.

– Comprende e interpreta imaxes.

– Relata pequenas historias, vividas ou inventadas.


– Comprende, memoriza e recita poemas, adiviñas,refráns …

– Le e escribe palabras sinxelas relacionadas co seu entorno.

Para isto levaremos a cabo nas nosas aulas:

– VISITAS Á BIBLIOTECA: todos os alumnos/as do centro, incluídos os de educación infantil, imos a biblioteca un día a

semana. Aproveitamos para “ler” na biblioteca e coller libros en préstamo. Os nenos/as de Infantil levan os libros para

casa e as súas familias deben contarlle o conto o fin de semana, así tamén se implica as familias nas actividades do

centro. Ademais, aproveitaremos este espazo para participar en todas as actividades propostas polo Equipo da

Biblioteca ou propostas de aula en pequenos grupos que implican comunicación e expresión oral, como grabacións de

audio ou vídeo .

– RECANTO DOS CONTOS: en educación infantil contamos cunha pequena biblioteca onde os neno/as poden ir ler, ver

imaxes, xogar coas letras, contar, representar … Pretendemos con isto que os libros estean presentes nas nosas

aulas e os neno/as poidan acceder a eles con facilidade. Ademais, a biblioteca de aula recibe libros da biblioteca do

centro e das familias, así a variedade de libros e lecturas é maior.

– RECANTO TEATRAL: no que os nen@s dispoñen de disfraces, marionetas e outros materias para poder disfrazarse e

caracterizarse de diferentes persoaxes favorendo a expresión e comunicación oral en diferentes roles.

– FALADOIROS: Nos faladoiros ademais de ser un tempo adicado a conversar e introducir proxectos, estamos lendo

continuamente, non só palabras, senón tamén imaxes,...A repetición diaria destas rutinas da seguridade e confianza

nos neno/as e axudamos a facer un uso adecuado das normas e convencións sociais que regulan os diálogos e

conversas colectivas cando falamos.

– OS EXPERIMENTOS (RECANTO DO SABIO): a experimentación favorece o noso vocabulario, axudándonos a

aprender palabras novas, enumerando os elementos que precisamos, invitándonos a facer hipóteses, expresando a


satisfacción polos nosos triunfos e a decepción polos nosos fracasos.

– CANCIÓNS, POESÍAS, REFRÁNS E RETAHILAS: queremos espertar o gusto por todos os xéneros literarios, por iso

imos traballar os contos tradicionais, cancións, refráns, trabalinguas, adiviñas, retahílas, xogos de sorte, xogos de

roda,… Trátase de que os neno/as aprendan e reproduzan os textos de xeito adecuado e que gocen cos mesmos.

Ademais, esta aprendizaxe favorece a súa capacidade memorística. Por outra banda, estes xogos permiten estimular

a linguaxe oral, mellorar na articulación das palabras e afianzar a pronunciación dos grupos consonánticos complexos.

– COMUNICACIÓN NA AULA: dende que entramos pola mañá estamos comunicándonos. Promovemos as habilidades

sociais no saúdo, no uso de agradecementos, nas peticións … Dialogamos e intercambiamos ideas, opinións,

sentimentos, inquedanzas, vivencias, medos … cando falamos na asemblea. Ademais, facémolo de xeito ordenando,

respectando as regras sociais que rexen un diálogo: quenda de palabra, escoita … Este exercicio comunicativo fai

que, cada día, melloremos o noso discurso, teñamos que ser cada vez máis claros para que nos entendan, usar

signos extralingüísticos para aumentar a significatividade dos nosos discursos e mellorar a linguaxe corporal.

– A ESCRITA: dende os 3 anos levaremos a cabo actividades de grafomotricidade motivadoras e relacionadas cos

nosos proxectos. Comezaremos compoñendo, repasando, manipulando texturas,... para despois pasar ao trazo do

nome e o nome dos nosos compañeiros pola súa significatividade afectiva. Despois, pouco a pouco, xogaremos cos

nomes que vaian xurdindo nos diferentes proxectos. Procuraremos que os neno/as sexan capaces de reproducir

pequenos textos e vaian adquirindo trazos básicos para poder escribir despois na primaria. Traballaremos co lapis

para mellorar a prensión sobre o mesmo, así como a posición correcta e favoreceremos o desenvolvemento da

motricidade fina a través de actividades co punzón, tesoiras, plastilina, rasgado … Non faltaran actividades que

promovan a coordinación visomanual, así como a aprendizaxe de algúns convencionalismos como a linealidade, a

direccionalidade dereita-esquerda, a organización e posición do texto no papel … Finalmente, a lingua escrita estará

presente nas nosas aulas con carteis e letreiros que indiquen onde están as cousas, o nome dos neno/as e das


mestras, os baños … Isto axuda a que os neno/as diferencien diversas formas de escrita como debuxos, pictogramas,

letras, sinais …, identifiquen palabras co seu medio habitual, recoñezan a utilidade da lingua escrita como

representación da realidade e teñan gusto pola mesma e se interesen por descubrir e descifrar mensaxes.

A COMPETENCIA MATEMÁTICA E COMPETENCIAS BÁSICAS EN CIENCIA E TECNOLOXÍA

Consiste na habilidade para empregar e relacionar os números , as súas operacións básicas , os símbolos e as formas de

expresión e razoamento matemático, tanto para producir e interpretar distintos tipos de información, como para ampliar o

coñecemento sobre aspectos cuantitativos e especiais da realidade, e para resolver problemas relacionados coa vida cotiá e

co mundo laboral.

Esta competencia implica o coñecemento e manexo dos elementos matemáticos básicos - distintos tipos de

números,medidas, símbolos, elementos xeométricos, etc.. en situacións reais ou simuladas da vida cotiá, e a posta en

práctica de procesos de razoamento que levan á resolución dos problemas ou á obtención de información.

Na educación Infantil contribuímos á mellora da competencia matemática na medida en que os elementos e razoamentos

matemáticos van ser empregados para enfrontarse ás situacións cotiás e reais que o precisen.

Esta competencia refírese á habilidade para interactuar co mundo físico, facilitando así a comprensión de sucesos, a

predición de consecuencias, así como tamén o coidado do medio natural e a protección da saúde dun mesmo e a dos demais.

Así mesmo, supón demostrar espírito crítico na observación da realidade e na análise das mensaxes informativas e

publicitarias, así como na adquisición duns hábitos de consumo responsable na vida cotiá.



- Iniciouse na formulación de hipóteses , buscando respostas e explicacións , para anticipar probables efectos que

poderían producirse como consecuencia de situacións da vida diaria e dalgúns experimentos realizados, de xeito que

haberá unha manipulación funcional de diferentes elementos.

- Fai clasificacións , seriacións, identificando as súas características, atributos e cualidades, de xeito que poidan

establecer relacións entre eles, agrupalos, clasificalos, ordenalos...etc.

- Recoñece evidencias.

- Descubre alternativas.

- Verifica, fai predicións, xera novas ideas e solucións,…

- Observa e explora activamente o seu contorno.

- Observa os cambios e modificacións a que están sometidos os elementos do contorno.

- Amosa actitudes de coidado, respecto na súa conservación.

A matemática do mesmo xeito que lle pasa a linguaxe está presente en todas e cada unha das actividades que levamos a

cabo o longo da xornada:

– NOS EXPERIMENTOS: onde imos ter que mesturar diferentes elementos, máis ou menos cantidade, en envases de

diferentes tamaños, con diferentes cores , texturas , olores,... Elementos que serán lixeiros ou pesados, que flotarán ou se

afundirán,que atoparemos dentro ou fóra da aula, duros ou brandos...unha infinidade de conceptos matemáticos que a

través da experimentación e a transferencia ás situacións reais van facer que cobren unha maior significatividade para os

nosos nenos/as.

– RECANTO DO SABIO: no que contamos, comparamos e descubrimos formas, números, cantidades, formas


xeométricas,... con diferentes xogos e materiais que favorecen o desenvolvemento da competencia matemática.

– A CLASE DE MÚSICA E PSICOMOTRICIDADE: van ser tamén xeradoras de múltiples e ricos coñecementos

matemáticos, o ritmo, o movemento, a velocidade,a altura do son ... farán que a vivenciación dos conceptos sexan

divertidos , motivadores e xeradores de novas experiencias .

COMPETENCIA SOCIAL E CÍVICA

Esta competencia posibilita comprender a realidade social na que se vive, convivir e exercer a cidadanía democrática nunha

sociedade plural, así como comprometerse a contribuír a súa mellora. Para acadar esta competencia son necesarios

coñecementos diversos e habilidades complexas que permitan participar, tomar decisións, elixir como comportarse en

determinadas situacións e responsabilizarse das eleccións e decisións adoptadas.


– Coñécense e valóranse a si mesmos.

– Incrementa a súa autoestima.

– É capaz de comunicarse en distintos contextos

– É capaz de poñerse no lugar do outro e comprende e acepta un punto de vista distinto o propio

– É capaz de valorar os intereses individuais e os do grupo

– Valora as diferenzas entre diversos colectivos e recoñece a igualdade de dereitos para todos, en particular entre

homes e mulleres.

– Resolve conflitos de convivencia mediante o diálogo e a negociación e aprende a mediar nos conflitos de

convivencia.


Para todo isto levaremos a cabo nas nosas aulas:

– Actividades para traballar a responsabilidade, a autonomía, o autocontrol, a autoestima , a confianza en si mesmos, a

conciencia emocional, a adaptabilidade …

– Nomearemos un responsable na clase cada día

– Seguimento dunha rutina diaria ao comezar a xornada: pequena asemblea de inicio e recordatorio ao final do día.

– Actividades para reforzar a sensación de identidade e imaxe corporal como:

o Actividades no espello (de man e de parede), diferentes xogos, por exemplo: estatuas, exercicio físico, bailes …

o Debuxos da figura humana (de si mesmos e dos outros).

o Xogos teatralizados.

o Recanto de xogo simbólico.

o Recanto do teatro ou títeres.

o Literatura que evite a discriminación sexual e reflexión sobre os contos clásicos, falando dos roles sexuais.

o Crearemos e coidaremos o ambiente afectivo das nosas aulas, para que os nenos/as se sintan acollidos,

respectados e queridos e así eles poidan extrapolalo aos seus compañeiros.

o Cando xurdan problemas entre os neno/as actuaremos de mediadores para poder solucionalos, escoitando as

dúas partes e tratando de conciliar entre ambas.

o Estableceremos normas de aula que deberemos respectar, ao igual que as normas do centro.

o Procuraremos que os nenos/as participen nas conversas e se impliquen na toma de decisións.

o Participaremos en actividades que impliquen a toda a comunidade escolar como o día do Magosto, Samaín,

Nadal,…


COMPETENCIA EN CONCIENCIA E EXPRESIÓNS CULTURAIS

Esta competencia supón coñecer, comprender, apreciar e valorar criticamente diferentes manifestacións culturais e

artísticas, utilizándoas como fonte de enriquecemento e de gozo, así como consideralas como parte do patrimonio dos pobos.

Tamén leva implícito dispoñer daquelas habilidades e actitudes que permiten acceder ás súas distintas manifestacións, así

como habilidades de pensamento para poder comprendelas, valoralas e gozalas.


- Descubre as diferentes manifestacións culturais e artísticas do contorno máis próximo.

- Desenvolve un sentimento de confianza nas producións artísticas persoais.

- Amosa interese pola mellora das súas producións e amosar respecto polas creacións propias e das demais persoas.

- Achégase ao coñecemento de obras artísticas expresadas en distintas linguaxes, comunicándose creativamente a

través das diferentes manifestacións e adquirindo sensibilidade estética.

- Desenvolveu a capacidade creativa a través das linguaxes artísticas para imaxinar, inventar, transformar,… dende as

súas ideas, sentimentos, experiencias, coñecementos,…

Para isto levaremos a cabo actividades, como:

MAGOSTO.- No mes de Novembro celebraremos a chegada do outono coa festa máis tradicional do contorno,

degustación dos produtos desta época do ano, como son as castañas asadas. Tamén é un bo momento para

recoller e memorizar diferentes adiviñas, refráns e ditos populares da zona.

SAMAÍN.- Contos de medo, decoración das aulas e do corredor,...


NADAL.- Participaremos na decoración do corredor e da aula , aprenderemos panxoliñas tradicionais…

ENTROIDO.- Durante a semana levaremos a cabo un taller de disfraces: os nenos irán caracterizados cada día dun

modo diferente.

SEMANA DO LIBRO.- Coa celebración do mes do libro, realizaremos as actividades propostas polo equipo de

biblioteca.

INVENTOS.- En cada un dos proxectos que desenvolveremos ao longo do curso, elaboraremos un obxecto ou

invento relacionado co tema, utilizando materias diversos, de refugallo e plásticos, a través de diferentes técnicas

plásticas (“collage”, estampación, modelado, pintura,…)

DECORACIÓN DAS AULAS.- Ao longo do curso as aulas cambiarán a súa decoración de acordo co tema a tratar,

elaborando móbiles para decorar o teito da aula, murais para as paredes, pancartas para as portas, vidreiras para as

fiestras,…

SEMANA DAS LETRAS GALEGAS.- Durante toda unha semana participaremos con diferentes actividades

relacionadas directamente co coñecemento da persoa a que está dedicada cada ano esta celebración,

aproveitaremos para coñecer a súa obra, e tamén para memorizar e descubrir diferentes textos tradicionais do noso

folclore cultural, como por exemplo: cantigas, adiviñas, refráns, ditos,… do contorno más próximo aos nenos/-as ou

relacionados co autor deste ano, MARÍA VICTORIA MORENO MÁQUEZ.

SEMANA DO TEATRO: prevista para finais do segundo trimestre, na que cada grupo traballará e reprensentará

unha función teatral para o alumnado do centro e as familias.

SAÍDAS: realizaremos como mínimo unha saída por trimestre para complementar ou favorecer a asimilación dos

contidos que esteamos a traballar nos diferentes proxectos. Ademais sempre que sexa posible e consideremos

axeitado faremos saídas polos arredores da escola.


COMPETENCIA DIXITAL

Na educación infantil imos a contribuír a mellorar esta competencia , propoñendo situacións nas que sexa necesario

resolver problemas reais, para o cal recorreremos ao tratamento de información e ao uso dos recursos tecnolóxicos

dispoñibles.


- Emprega , na medida das súas posibilidades , a linguaxe audiovisual e as tecnoloxías da información e comunicación como

vehículo de expresión e comunicación.

RECANTO DAS TIC´s: cada aula conta con PC no que se traballa de xeito cotián con diferentes programas didácticos

como por exemplo:

o Software de diferentes editoriais

o Materiais elaborados polo profesorado

o Word

o ....

Ademais contamos con tabletas para realizar traballos con diferentes aplicacións,... e contamos neste recanto con impresora

multifunción.

COMPETENCIA PARA APRENDER A APRENDER

Esta competencia supón a mellora na capacidade de aprender de forma autónoma, non só polo participación activa na


construción da aprendizaxe, senón porque permite que poidamos apóianos nas aprendizaxes anteriores para utilizar, aplicar e

ampliar as novas.

Para isto é necesario que os nenos/as tomen conciencia das súas propias capacidades e das súas limitacións,

recoñecendo o que poden facer por si mesmos e aquilo no que necesitan axuda.

En Infantil partimos sempre do traballo globalizado, polo tanto, esta competencia está estreitamente relacionado co

desenvolvemento do resto das competencias. O que procuraremos é que os nenos/as se desenvolvan con soltura, de xeito

progresivo e, cada vez máis autónomo no manexo dos recursos e materiais ao seu alcance, na comprensión do mundo que os

rodea, nas normas e regras de convivencia, na mellora de actitudes persoais e de grupo, no desenvolvemento das actividades,

na resolución de problemas e situacións da vida cotiá e na aprendizaxe e integración de novos coñecementos.

Para isto levaremos a cabo nas nosas aulas:

CLIMA DE TRABALLO: imos traballar nun clima afectivo e positivo para os nenos/as, onde a confianza sexa a base

primordial das nosas relacións. Este clima fará que o neno/a se sinta seguro e aceptado e poida, polo tanto, expresarse,

investigar, formular dúbidas, pedir axuda, rebater, opinar…

INVESTIGANDO EN GRUPO: o traballo cooperativo facilita moito a construción de aprendizaxes xa que, non só posibilita

a interacción entre os nenos/as, senón que posibilita a mellora do aprendizaxe. Como estamos investigando ou

experimentando levamos a cabo unha hipótese, esta hipótese é grupal, cada neno/a da a súa opinión. Esta posta en

común axuda a reflexión e ao debate e fai que poidamos reformular os nosos pensamentos. Tamén axuda ao intercambio

de opinión, soluciona dúbidas, suscita problemas que hai que solventar… Cada neno/a aporta o que sabe. Nun traballo

grupal cada un aporta aquilo que coñece, e cada un de nós coñece cousas diferentes, esta diversidade enriquece o noso


xeito de aprender.

TRABALLO ACTIVO: a realización de experimentos, a observación sistemática, a comparación… promoven a

participación activa dos nenos/as na realización de actividades. Aprender a aprender require aprender facendo, por iso a

participación activa é fundamental nesta competencia.

AS SAÍDAS: non so aprendemos na aula, o noso entorno está cheo de elementos que debemos aproveitar. As nosas

saídas procuran que os nenos/as coñezan o seu entorno inmediato, saiban observalo, interpretalo, manipulalo e

respectalo.

OS RECANTOS: o xogo simbólico non só é un segmento de ocio, os nenos/as a través do xogo vivencian as súas

inquedanzas, imitan ao mundo adulto, representan unha e outra vez aquilo que os aflixe para poder superalo, inventan e

imaxinan sen límites, aprender regras e límites e comparten os xogos e xoguetes cos demais.

LEMBRAMOS: o elemento fundamental desta competencia, sen dúbida, é que o neno/a sexa consciente das súas

aprendizaxes, por iso temos que ter un espazo para a síntese e para lembrar o que fixemos. Despois dunha actividade

nova, dunha observación, dunha investigación, dun conto… hai un momento para o lembrar o que fixemos, porque o

fixemos, quen participou, que buscábamos, que conseguimos… Cando remata a mañá lembramos todo o que fixemos ao

longo da mañá e o que aprendemos. E, sempre que podemos autoavaliamos, vemos como mellora a nosa

grafomotricidade, como medramos, como imos sos ao baño, como xa non precisamos axuda para isto ou aquilo…

SESIÓN DE DESENVOLVEMENTO EMOCIONAL: levarase a cabo os venres en todo o centro e onde se traballan

valores e se posibilta aos alumnos expresar os seus sentimentos, coñecerse mellor e canalizar as súas relacións.


9. METODOLOXÍA DIDÁCTICA, CONSIDERANDO AS COMPETENCIAS CLAVE COMO ELEMENTO ORGANIZADOR.

A liña metodolóxica aparece enmarcada no proxecto educativo de centro e recolle:

Mestura de idades: en Educación Infantil se mesturan os tres grupos de 3, 4 e 5 anos.

Integración das TIC´s na aula: contamos con dous ordenadores de mesa, un portátil, 4 tabletas, impresora,... e nos

proxectos deseñamos actividades que promovan o uso destes.

Utilizamos plans de traballo: en E. I. Recollen un pequeno texto vinculado a unha imaxe presentes nos recantos que estean

dirixidos. Estes axudan ao alumnado a situarse e a centrarse na actividade proposta así como a favorecer a súa autonomía.

Organización espacial das aulas por recantos comúns para as tres idades.

Para isto levarase á práctica as seguintes orientacións metodolóxicas:

Partir dos coñecementos previos dos nenos/as e do seu nivel de desenvolvemento.

Potenciar a aprendizaxe significativa.

Traballar dende unha perspectiva globalizadora.

Favorecer a aprendizaxe activa.

A consideración do xogo como a actividade propia desta etapa.

Favorecer a creatividade, a capacidade de expresión, o interese e a individualización e socialización.

Crear un clima de seguridade e confianza.

O rol que debe asumir o profesorado.

A coordinación entre todos os profesionais que interveñen.

Favorecer a participación e colaboración coas familias

A metodoloxía está enfocada para contribuír a desenvolver as competencias educativas. Cos proxectos pretendemos que


os alumnos/as participen activamente no seu aprendizaxe, adquirindo así conciencia das súas propias capacidades, xestionando

os seus propios coñecementos e optimizando a súa aprendizaxe. O proxecto fomenta o traballo cooperativo por grupos na aula.

Tamén contribuiremos a competencia de Autonomía e iniciativa persoal a través do xogo simbólico, traballando a hixiene e a

saúde nas nosas aulas, inculcando rutinas de alimentación e fomentando en todo momento a autonomía dos nenos/as.

A competencia cultural e artística traballarase a través de diferentes actividades artísticas e tridimensionais que

contribúan a ambientación do centro e das aulas, así como, participando en todas as actividades culturais que se desenvolven no

centro con motivo das celebracións da nosa comunidade.

Non podemos esquecer a competencia en comunicación lingüística, fundamental nestas idades. Traballaremos a lingua

expresando os nosos sentimentos, emocións, ideas, inquedanzas, vivencias… usando o diálogo para comunicarnos cos demais,

respectando as ideas dos outros e creando un clima propio para a comunicación.

As habilidades de expresión e razoamento matemático contribuirán a desenvolver a competencia matemática, para iso

contamos co recanto de lóxica-matemática, presente nas rutinas do día, traballamos cos números así como o estudio da ciencia

con ollos matemáticos.

A escola está enclavada nun entorno concreto, coñecer ese entorno aproveitar todas as súas posibilidades contribúe a

competencia coñecemento interacción co mundo físico.

As habilidades sociais tampouco poden faltar nesta primeira etapa educativa xa que contribúen a competencia social e

cidadá. Faremos actividades de conciencia e regulación emocional, de autonomía, de xogo cooperativo…


Pero se hai algo que non pode faltar na escola son os medios dixitais. Os nenos/as pertencen a unha xeración que nace

con internet nas casas, ordenadores, PDAs, MP4, consolas, cámaras dixitais, tablets… Por iso non podemos deixar de usar a aula

de novas tecnoloxías, deixar que os nenos/as teñan un recanto de novas tecnoloxías na aula, usar a cámara dixital e utilizar as

posibilidades da rede para contribuír a competencia do tratamento da información e competencia dixital.

ORGANIZACIÓN DO ESPAZO

En canto á organización do espazo, é fundamental que os alumnos/as percíbano como algo seu. Ha de adaptarse ás súas

necesidades, os alumnos/as deben dispoñer de lugares propios e de uso común para compartir, para estar sos ou para

relacionarse cos demais, espazos para realizar un determinado tipo de actividades... Tamén ha de favorecer a integración entre

iguais e cos adultos, a manipulación de obxectos, a observación... Así, hai que habilitar determinados espazos para iso. Fixaranse

áreas ou recantos para o xogo, para as actividades plásticas, para as construcións...

Ao longo do curso os distintos espazos do aula irán evolucionando para adaptarse ás necesidades dos nenos/as, para

incorporar novas propostas, para adaptarse a cambios estacionais, etc.

A ORGANIZACIÓN DO TEMPO.

A organización do tempo ha de respectar as necesidades do alumnado, combinando tempos de actividade con períodos de

descanso e actividades individuais.

É necesaria unha adecuada planificación da xornada escolar. Non hai que confundir o ambiente distendido e lúdico deste

nivel educativo. Traballaremos temas que respondan aos intereses dos nenos/as así como aqueles que xurdan espontaneamente

dentro da práctica diaria. Nesta planificación haberá que manter unhas constantes temporais ou rutinas tales como o saúdo á


entrada, o tempo da merenda, a posta en común, a realización de actividades en grupo, individuais, a despedida... que servirán

aos nenos para interiorizar a noción de tempo, é dicir, as rutinas.

Rutinas: teñen unha función organizativa e sistematizadora, contribúen a ofrecerlle ao neno/a un marco estable e

seguro, moi conveniente para o seu desenvolvemento. Desenvolverémolas ao longo de todo o día. Trátase dun tempo

indicado para estar xuntos, falar e aprender. Cada rutina desenvolverá distintas capacidades. As rutinas que seguiremos

a diario serán:

Ao entrar: os nenos/as colgarán o seu abrigo, quitarán o calzado e poñerán os calcetíns para baixar ao ximnasio

( Programa de estimulación Temperá).

Recantos: as aulas contan con diferentes recantos (puzzles, construccións, xogo simbólico,…) ; ao longo da

semana os nenos/as pasarán por todos os recantos.

Momento vivencial: neste momento teñen cabida as especialidades e contidos que se traballan de forma

“vivencial”.

Recreo e momento de lecer: é un momento no que os nenos/as poden relacionarse con nenos doutras aulas e

aproveitaremos para traballar a resolución de conflitos.

A merenda: antes de ir ao recreo. Lavarémonos as mans e sentarémonos a merendar relaxadamente. Ao acabar

debemos limpar a mesa e facemos reciclaxe dos desperdicios.

Faladoiros: será un tempo de conversación en grupo e para realizar xogos con nomes dos nenos/as como forma

de achegalos á lecto-escritura. Contamos cantos nenos faltan e cantas nenas e o total de nenos/as que faltan,

nomeamos o día que é, cada día recordamos o resto dos días da semana, o mes no que estamos e a estación.

Se hai algunha data importante recordámola ao longo da semana, igual que se imos facer algunha saída ou

calquera outra circunstancia que poida alterar a rutina diaria.


Aprendizaxe baseada en proxectos: levaremos a cabo diferentes proxectos ao longo do curso que intentaremos

que partan dos intereses e motivacións dos nen@s.

Actividades de recollida: consideramos fundamental a recollida, fomenta a iniciativa, autonomía e

responsabilidade. Deberán colocar todo non seu sitio, tirar os papeis e deixar todo ordenado.

Despedida: antes de irnos a casa recordamos ou que fixemos durante ou día, ou que nos gustou máis e ou que

me gustou menos. Sacámonos o mandilón, colocámonos o abrigo…

10. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

A diversidade é un elemento constitutivo dunha sociedade democrática como a nosa. A atención a diversidade establécese

coma un principio fundamental que debe rexer todo o ensino básico, co obxectivo de proporcionar a todo o alumnado unha

educación adecuada ás súas características e necesidades.

A Lei Orgánica 2/2006 de Educación, no seu Título II, Capítulo I recolle a atención ao alumnado con necesidade específica

de apoio educativo. Esta atención está dirixida ao alumnado que presenta necesidades educativas especiais, ao alumnado con

altas capacidades intelectuais e ao alumnado con integración tardía no sistema educativo.

Se hai un elemento no que fai fincapé a lei e na Equidade. A Equidade é darlle a cada alumno/a o que precisa para lograr

os obxectivos marcados, é dicir, suplir calquera circunstancia que poida marcar unha diferenza con respecto aos outros,

diferenzas persoais, sociais ou culturais. O que se pretende con isto é a integración total do alumnado, a igualdade, referíndose

tanto a igualdade de oportunidades coma a igualdade real e efectiva entre homes e mulleres.

Adaptacións de acceso ao currículo: son modificacións ou provisión de recursos espaciais, materiais ou de comunicación que


van facilitar que os alumnos con necesidade específica de apoio educativo poidan desenvolver o currículo ordinario ou, no seu

caso, o currículo adaptado.

a. Modificacións espaciais: emprazar ao alumno no lugar da aula no que se compensen ao máximo as súas dificultades

e no que participe, o máis posible, na dinámica do grupo.

b. Modificacións materiais:

I. Proporcionar ao alumno o moblaxe específico que precise, neste caso, a utilización dunha cadeira xa que neste

sentido non presenta maior dificultade que os demais alumnos.

II. Proporcionarlle os equipamentos e recursos materiais que necesite.

III. Incorporar axudas específicas para que poida utilizar os materiais da aula.

Adaptacións dos elementos curriculares: a adaptación non significativa é unha medida de carácter ordinario que afecta aos

elementos non prescritivos do currículo, é dicir, á secuencia de contidos, ás formas e instrumentos de avaliación, á organización

da aula, aos agrupamentos de alumnos/as e a todo aquilo incluído dentro do ámbito da metodoloxía.

Adaptacións significativas do currículo, adaptacións curriculares- ver no seguinte punto.

Finalmente, hai que ter en conta que a atención á diversidade refírese ás necesidades de todos os alumnos/as, non só daqueles

que presentan necesidades de atención específica de apoio educativo, senón de todo o alumnado, xa que, cada alumno é único e

ten necesidades persoais que o diferencian dos demais.


Levarase a cabo unha atención individualizada e personalizada, atendendo aos ritmos e necesidades de cada un dos

alumnos/as para garantir unha educación de calidade e previr posibles problemas e dificultades.

11. ADAPTACIÓNS CURRICULARES

A adaptación significativa trátase da modificación dun ou máis elementos prescritivos do currículo, como son os obxectivos,

contidos e criterios de avaliación, para atender ás necesidades educativas dos alumnos/as motivadas tanto por unha determinada

dificultade persoal como polas súas capacidades excepcionais.

En Educación Infantil os alumnos/as que polas súas características persoais requiran axuda serán atendidos polas

especialistas de AL, PT, e orientación, ademais das súas titoras respectivas.

O concepto de necesidades específicas de apoio educativo fai referencia o alumnado implicado ademais de ao contexto,

ás persoas que actúan co suxeito, aos materiais, ao proceso de aprendizaxe…

Algúns destes alumnos necesitarán reforzo educativo, ou apoios especializados dentro ou fóra da clase, dado por

especialistas de Pedagoxía terapéutica, Audición e linguaxe, … que será aconsellado polo Departamento de Orientación que

atende o centro.

Pasos previos:

O primeiro que temos que facer é informarnos das características psicopedagóxicas do alumnado que temos matriculado na

clase, a través dos informes que cubren no seu expediente e da súa historia escolar, se a tivese.


Cando temos un alumno que se considera puidese ter NEAE e necesitase dunha atención especial e non tivese

diagnóstico, derivarase ao Departamento de Orientación para a súa valoración. E, se necesitase unha adaptación curricular,

realizarase co apoio do profesor de Pedagoxía terapéutica ou Audición e linguaxe, e o Departamento de Orientación.

Para todo isto teremos en conta a lexislación vixente que regula a escolarización de alumnado con NEAE.

Cando se detectan estas necesidades o protocolo que se segue é o seguinte:

1. Comunicación por escrito ao departamento de orientación das dificultades atopadas.

2. Avaliación diagnóstica do neno/a se a orientadora o considera oportuno.

3. No caso de realizar a avaliación diagnóstica reunión coa titora e os pais do neno/a avaliado.

4. Aplicación de medidas por parte dos titores para axudar a mellorar e resolver o problema detectado.

5. Asistencia a aula de apoio por parte do alumnado con necesidades en caso de considerarse necesario.

12. PROGRAMACIÓN DA EDUCACIÓN EN VALORES

A educación debe promover a autonomía do alumnado tanto nos aspectos intelectuais e cognitivos, como no desenrolo

social e moral. Esta autonomía culmina na construción da propia identidade, no afianzamento dun autoconcepto positivo e na

elaboración dun proxecto de vida vinculado a valores.

De esta forma contribuiremos a formación de persoas que se caractericen polos seguintes valores:

Confianza na propia identidade.

Autoestima e seguridade persoal, con lúcida conciencia autocrítica.

1. Independencia liberdade madura, sentido da responsabilidade, capacidade de afrontar as situacións con criterios


propios de resolver os problemas con flexibilidade creativa.

2. Capacidade de amar, de dar e recibir afecto sen vinculacións de dominio ou dependencia.

3. Bondade, integridade, disposición para manter normas de conduta persoal e de traballo coherentes coas propias

conviccións.

4. Apertura ó cambio, a formación permanente, a unha maior realización persoal.

Na relación cos demais

1. Respecto por todas as persoas, manifestados nun trato acolledor e cordial, en sentimentos profundos de estima,

dispoñibilidade e amizade.

2. Aprecio do grupo humano ó que se pertence, da súa historia e a súa cultura; respecto polas diferentes formas de pensar

e polas distintas sociedades e culturas, é dicir, tolerancia e talante democrático.

3. Sentido de xustiza e solidariedade, preocupación polos problemas dos individuos da sociedade, actitudes de servizo e

de compromiso en defensa dos dereitos humanos, dos máis vulnerables, da paz, da vida...

Na relación co contorno:

1. Conciencia de que o patrimonio natural e sociocultural é un ben común, que beneficia ó conxunto da sociedade, polo

que merece respecto e coidado.

2. Valoración crítica das aportacións da técnica e da ciencia para aumentar a calidade de vida, e aprecio da súa función ó

servizo do ser humano.

Apertura a trascendencia

1. Interese por descubrir o sentido da vida e da historia.

2. Confianza na persoa e en todas as súas posibilidades.


3. Percepción das aspiracións máis profundas do corazón humano.

13. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC

Fomentarase a iniciación temprana das tecnoloxías da información e da comunicación, promovendo situacións que requiran

o emprego das mesmas, xa que posibilitan traballar gran cantidade de coñecementos de forma natural, actual e globalizada,

dando significado a canto lle rodea.

Para isto empregamos diferentes instrumentos:

- E.D.I.: actividades educativas multimedia, LIM, Jclic. Power-point, Notebook, diferentes programas educativos,”A ratiña

Lola”,TuxPaint…portal educativo da Xunta.

- Acceso a Internet para visualizar experiencias relacionadas cos proxectos que estamos a traballar ou como medio de

información e para achegarnos a outras culturas.

- Recanto do ordenador: empregando diferentes software educativos, páxinas web…

- Manexo de tabletas: mediante o uso de diversas aplicación edsucativas como Aurasma, ThingLink, Pic Collage,…

- Páxina web do centro: como medio de relación das familias co centro.

- TokApp School: como unha canle de comunicación entre as familias e a escola.

14. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR

A nivel de ciclo de E.I. foméntase a curiosidade e conseguinte achega aos contos, libros de consulta, poesía... traballando:

A FORMACIÓN DE USUARIOS DA BIBLIOTECA DO CENTRO: propoñémonos acadar os seguintes obxetivos:


- Recoñecer a biblioteca como un espacio diferente ao do resto das dependencias do colexio.

- Coñecer as normas de comportamento básicas da biblioteca: silencio, orde e limpeza/ hixiene/ coidado.

- Desenvolver o gusto pola lectura.

- Coñecer a portada e o lombo dos libros.

- Diferenciar entre autor e título.

A través das seguintes actividades:

- Presentación da nosa Biblioteca.

- Presentación de CHAVETA

- Se lles indicará cales son os estantes onde están colocados os libros axeitados.

- Explicaráselles cómo temos que tratar os libros: pasar as páxinas con coidado, non manchalos, non rompelos...

- Actividades en torno aos contos.

- Explicarémoslles o que é a portada e o lombo do libro.

- Farémoslles ver que aínda que na biblioteca da súa aula os libros se colocan coa portada visible na biblioteca case

todos os libros tan só se lles ve o lombo cando están colocados nas baldas.

- Elaboración de MARCAPOSICIÓNS, para cando collen un libro no andel.

- Darémoslles libros da súa sección para que os coloquen nas baldas correctamente (lombo para fóra, con coidado para

que non se dobren as tapas ou as follas.

- Explicaráselles a diferencia entre o título e o autor do libro.

- Buscar nas portadas dos contos cales son os títulos e cales os autores guiándonos un pouco polo tamaño das letras.

- Ler en voz alta títulos e autores de libros e terán que dicir de qué se trata, se dun título ou un autor.


- Inventar títulos para distintos contos que se lle lean.

RECANTO DA BIBLIOTECA: Nas aulas de E. Infantil, un dos recunchos é o da biblioteca onde se atopan libros á disposición do

alumnado para que podan ollar en certos momentos.

PRÉSTAMO DE LIBROS: un día á semana en función da dispoñibilidade horaria do alumnado e da biblioteca, o alumnado leva un

libro para que llo lean na casa durante unha semana.

MOMENTO DO CONTO: Rutina diaria na que se conta un conto ou se traballa sobre el; diálogo a partir do conto, modificacións

sobre o mesmo, representación, etc.

USO DE DISTINTOS TIPOS DE TEXTO: receitas, poesía, contos, libros de consulta, xornais... analizando as características

diversas de cada texto.

A LINGUAXE NO ENTORNO: aproveitamos calquera escrito que atopamos na vida diaria co gallo de facerlles ver que a lecto-

escritura estanos a rodear esperando a que alguén lle dea significado.

15. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA

A nivel de ciclo de Ed. Infantil traballamos diferentes aspectos:

- Normas de centro: puntualidade, entrar e saír ordeadamente, uso adecuado dos espazos e materiais,…

- Normas de aula: colgar mandilóns e abrigos, usar a papeleira, coidar os materiais, falar sen gritar,...

- Resolución de conflictos: en diferentes momentos da xornada como nas asembleas ou despois do patio, mediante


diálogos e conversas nos que a titora actuará de mediadora

16. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO

No ciclo de E.I. usamos o galego:

NAS RUTINAS DIARIAS: todos os días, e un neno/a cada día pasa lista, saúda aos compañeiros/as, cubre o calendario... .

COMO LINGUA VEHICULAR da aula.

NOS TRABALLOS ESCRITOS co vocabulario e termos específicos.

NA LECTURA DE CONTOS de distintas editoriais que editan en galego.

NO VISIONADO DE CURTAMETRAXES feitas en Galicia.

NA PARTICIPACIÓN NAS DISTINTAS CONMEMORACIÓNS preparando actuacións con música, letra, texto...

NA COMUNICACIÓN COAS FAMILIAS a través de entrevistas, reunións, notificacións por escrito...

17. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS.

Para o desenvolvemento desta programación é necesario contar cunha serie de recursos, tanto materiais como humanos que

servirán de apoio ao proceso de enseñanza -aprendizaxe.

RECURSOS MATERIAIS

Favorecerán os aspectos afectivos e relacionais, espertarán a curiosidade, o desexo de manipulalos, a iniciativa pola

exploración e busca de respostas sobre o seu funcionamento, distribuído de maneira que todo o alumnado teña acceso ao

mesmo, para propiciar a súa autonomía, orde e coidado e aprendendo a compartilos.


Falar de materiais implica diferenciar entre: Equipamento, materiais didácticos, materiais curriculares.

Equipamentos estructurais: a propia aula(*), música, ximnasio , aseo, patio(**)...

Didácticos: lóxico-matemáticos, educación artística, musical......

Curriculares: editados que se empregan na aula.

(*) Contamos cunha macroaula de Infantil para 4 e 5 anos que se pode dividir con portas corredeiras cando se considera

necesario, como pode ser no momento de especialidades. Esta aula está organizada en diferentes espazos ou recantosque

contan cos seguintes materiais:

- Recanto do sabio: regretas, xogos de mesa sinxelos (parchís, oca, cartas, tres en raia, bingo, dominós), tangram, xogos

de psicomotricidade fina (pinchos, colares, xogos de coser), bloques lóxicos, ábacos, pesas, formas xeométricas, xogos

de pesos e medidas.

- Recanto dos puzzles: diferentes puzzles de madeira con diferentes niveis de dificultade e temáticas variadas.

- Recanto do xogo simbólico: cociña, supermercado con alimentos, caixa rexistradora, maletíns de médico e perruquería,

mesas de comedor e tallos, bonecos, armario con roupas, trona e tocador.

- Recanto de plástica: rotuladores, ceras, lápices de cores, papeis diversos, plastilina, témperas, pinceis, pegamentos,

tesoiras, alfombriñas, punzóns e materiais que se van necesitando para os diferentes traballos.

- Recanto das construccións: mesa de bricolaxe, pezas de construcción, animais diversos, pistas de construcción,

diferentes medios de transporte e sinais de circulación.

- Recanto das letras: pizarras, letras magnéticas, letras móbiles, xogos de palabras.


- Recanto das TIC´s: contamos con 2 ordenadores portátiles, 2 de sobremensa, 4 tabletas, 2 proxectores e unha

impresora multifunción.

Ademais hai una aula de 3 anos que se habilita con diferentes talleres/obradoiros (de arte, de Entroido, de teatro, de

cociña,...) en función do proxecto que se estea a traballar.

(**) Patio: no patio de Infantil contamos con xogos de area (cubos, palas, rastrillos, moldes e carretas), dous camións e un triciclo.

RECURSOS HUMANOS

O profesorado de Educación Infantil está composto por 3 titoras, unha para cada grupo establecido de Educación Infantil,

ademais dos especialistas de música, inglés, A.L., educación física, a mestra de relixión e mestres de apoio segundo a súa

dispoñibilidade horaria. Este curso 17 – 18 contamos ademáis con unha nova mestra de apoio a EI.

Unha vez por semana os alumnos/as asisten a aula de música, á biblioteca, reciben unha sesión semanal coa especialista

de A.L. para levar a cabo o P.E.L.O. e todos os días no ximnasio, coas respectivas titoras, reciben unha sesión de

psicomotricidade en colaboración coas especialista de Educación Física e Música para levar a cabo o PET.

18. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Realizaremos como mínimo unha saída por trimestre. Así mesmo tentaremos participar en actividades de interese que

xurdan na práctica diaria.

Ao longo do curso celebraremos as conmemoracións que se establecen na Orde do 12 de xuño de 2017, pola que se


aproba o calendario escolar para o curso 2017/2018.

Ademais participaremos nas actividades organizadas polas distintas equipos que se propoñan durante todo o curso.

19. PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN

Finalmente, o mestre tamén deberá avaliar a programación proposta, se se adecuou ao grupo de referencia, as

modificacións realizadas, a súa relación co equipo de ciclo, a coherencia coas pautas recollidas nos documentos de organización

do centro, a súa relación coas familias...

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DA INTERVENCIÓN EDUCATIVA

S N

Grao de implicación dos nenos e do docente .....................................................

Como foi a relación entre o docente e o seu alumnado? ....................................

Poténciase o traballo en equipo? ........................................................................

Percíbese un ambiente de confianza, distendido, fluído, relaxado, imposto? .....

Foron as actividades axeitadas ao grupo-clase? ................................................

Grao de colaboración da familia .........................................................................

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE TEMPOS, ESPAZOS E MATERIAIS

TEMPOS S N

Foron flexibles? .............................................................................................


Respectáronse os ritmos xerais e particulares? ............................................

ESPAZOS

1. Organizáronse axeitadamente? .....................................................................

2. Permitiron o desprazamento dos alumnos? ..................................................

3. Favoreceron o intercambio de ideas? ...........................................................

4. Favoreceron a autonomía? ............................................................................

5. Fomentaron o espírito de orde? ....................................................................

MATERIAIS

6. Están ao alcance de todos? ..........................................................................

7. Localízanse visualmente con facilidade? ......................................................

8. Se foron: educativos, motivadores, axeitados, socializantes, non sexistas, atractivos, suficientes, seguros, limpos, estimulan

a imaxinación .................................................................................................

En San Miguel de Deiro a 30 de setembro de 2017.

Asdo. A coordinadora de Educación Infantil

Cristina Louzao García

PROGRAMACIÓN ANUAL 2017 - 2018 - edu.xunta.gal [PROGRAMACIÓN ANUAL 2017 ... e o Decreto 330/2009...

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓN ANUAL 2017 - 2018 - edu.xunta.gal [PROGRAMACIÓN ANUAL 2017 ... e o Decreto 330/2009...