GIZA ESKUBIDEETANHEZITZEKO MATERIALAK

LEHEN HEZKUNTZARAKO PROPOSAMEN DIDAKTIKOAK ETA EKINTZAK

GELAN LANTZEKO

FITXAK

pm_euskera_20080812.indd 13 13/08/2008 22:37

GIZA ESKUBIDEETANHEZITZEKO MATERIALAK

14 AMNESTY INTERNATIONAL

GIZA ESKUBIDEETANHEZITZEKO MATERIALAK

GIZAESKUBIDEEN

ALDARRI-KAPEN

UNIBERTSALA

Poema: "Gracias a la vida"Gracias a la vida que me ha dado tanto.Me dio dos luceros que, cuando los abro,perfecto distingo lo negro del blanco,y en el alto cielo su fondo estrelladoy en las multitudes el hombre que yo amo.Gracias a la vida que me ha dado tanto.Me ha dado el oído que, en todo su ancho,graba noche y día grillos y canarios;martillos, turbinas, ladridos, chubascos,y la voz tan tierna de mi bien amado.Gracias a la vida que me ha dado tanto.Me ha dado el sonido y el abecedario,con él las palabras que pienso y declaro:madre, amigo, hermano, y luz alumbrandola ruta del alma del que estoy amando.Gracias a la vida que me ha dado tanto.Me ha dado la marcha de mis pies cansados;con ellos anduve ciudades y charcos,playas y desiertos, montañas y llanos,y la casa tuya, tu calle y tu patio.Gracias a la vida que me ha dado tanto.Me dio el corazón que agita su marcocuando miro el fruto del cerebro humano;cuando miro el bueno tan lejos del malo,cuando miro el fondo de tus ojos claros.Gracias a la vida que me ha dado tanto.Me ha dado la risa y me ha dado el llanto.Así yo distingo dicha de quebranto,los dos materiales que forman mi canto,y el canto de ustedes que es el mismo cantoy el canto de todos, que es mi propio canto.

Gracias a la vida que me ha dado tanto.

Helburua: Giza Eskubideen Adarrikapen Unibertsala ezagutzea, bere garrantziari buruz hausnartzea eta berari buruzko ja-rrera baikor bat bultzatzea. Adina: 10-12 urte.Beharrezko materiala: Parte-hartzaile bakoitzarentzako Aldarrikapen Uniberta-laren kopia bana. Ondorengo helbidean aurki daiteke: www.un.org/spanish/aboutun/hrights.htmZerikusia duten arloak: Herritartasune-rako eta Giza Eskubideetarako Hezkun-tza, Historia, Hizkuntza, Tutoretza.Garapena:

1. Dokumentua bakarka irakurriko da, ondoren galdera hauei erantzunez:

• Zenbat zati ditu dokumentu honek?

• Zein motatako dokumentua da?

• Nork aldarrikatu zuen?

• Noiz onartu eta aldarrikatu zen?

• Garrantzitsua al da data?

• Zer dio 3. atalak?

2. Parte-hartzaileak 2 edo 3 taldetan banatuko dira eta talde bakoitzak 3. atalari buruz hausnartuko du.

3. Talde bakoitzak gela osoari bere ondo-rioak azalduko dizkio.

Hezitzaileentzako oharra: Ekintza bitan zati daiteke. Lehenengo ekintza 1. pun-tuak osatuko luke, eta bigarrena beste biek.

OLERKI BAT DELA ETA: Violeta Parraren “GRACIAS A LA VIDA” Helburua: Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalaren 3.atala abiapuntutzat hartuta, bizitzaren balioa aztertzea.

Adina: 10-12 urte.

Beharrezko materiala: Ikasle bakoitza-rentzat olerkiaren kopia bana, hiztegia.

Zerikusia duten arloak: Herritartasune-rako eta Giza Eskubideetarako Hezkun-tza, Hizkuntza, Tutoretza.

Hezitzaileentzako oharra: Hasi baino lehen, ikasleei Violeta Parrari buruzko ar-gibideak emango zaizkie: nor zen, nongoa zen, zein garaitan bizi izan zen, oroko-rrean bere bizitza nolakoa izan zen. Oler-kia, edota gizakien bizitzari buruz mintzo den beste olerki edota abesti baten letra, irakurriko dira.

Garapena:

1. 6 ikaslek olerkia ozen irakurriko dute, bakoitzak ahapaldi bana.

2. Ulertzen ez diren hitzak argituko dira.

3. Parte-hartzaileak 6 taldetan banatuko dira. Talde bakoitzari ahapaldi bat es-leituko zaio, eta ondorengo galderari erantzun beharko diote: Zergatik dio Violeta Parrak “Gracias a la vida”?

4. Ondoren, talde bakoitzak bere ondo-rioak azalduko ditu.

5. Ikasle bakoitzak ahapaldi berri bat sortu beharko du, olerkian oinarrituta.

6. Guztien artean sei ahapaldi hautatuko dira, guztiak batuz Violeta Parrarena antzeratzen duen beste olerki bat sort-zeko.

Olerkiaren egitura poetikoa mantentzea-rren, euskarazko edizioan ere olerkiaren jatorrizko hizkuntza, hots, gaztelera man-tentzea erabaki da. Arrazoi honegatik, eta giza eskubideei buruzko gaien zehar-kakotasuna indartzearren, bereziki go-mendatzen da ekintza hau gaztelerako eskoletan lantzea.

pm_euskera_20080812.indd 14 13/08/2008 22:34

GIZA ESKUBIDEETANHEZITZEKO MATERIALAK

GIZA ESKUBIDEETANHEZITZEKO MATERIALAK

15HERIOTZA-ZIGORRARI EZ

Iturria: AI USA

HAURREK ESKUBIDEAK

DITUZTE:HAURREN

ESKUBIDEEI BURUZKO

HITZARMENA

Helburua: Haurren Eskubideei buruzko Hitzarmena, eta bereziki, bere 37. atala ezagutzea, eta bere esanahiari buruz hausnartzea, harenganako jarrera baikor bat sustatuz.

Adina: 10-12 urte

Beharrezko materiala: Parte-hartzaile bakoitzarentzako 6. eta 37. atalen kopia bana, hiztegia.

www.ararteko.com/RecursosWeb/DOCUMENTOS/1/0_216_1.pdf

Zerikusia duten arloak: Herritartasune-rako eta Giza Eskubideetarako Hezkun-tza, Hizkuntza, Tutoretza.

Hezitzaileentzako oharra: Hasi aurretik, Haurren Eskubideei buruzko Hitzarmena zer den azalduko da.

Ideia orokor bat izateko, denen artean gaztelerazko testu erraztua irakur dai-teke. 600.mineduc.cl/docs/resguardo/dere_nino_conv.doc

Garapena:1. Isilean, 6. atala irakurriko da eta ondo-rengo galderak erantzungo dira:

• Zer esan nahi dute ondorengo hitzek? “Berezko” bizitzeko eskubidea “Biziraupena”

• Zure ustez, zer esan nahi du atal honek?

2. Isilean, 37. atala irakurriko da eta ondo-rengo galderak erantzungo dira:

• Zer esan nahi dute ondorengo hitzek? “tratu degradatzailea” “heriotza-zigorra” “betiko kartzela”

• Zure ustez, zer esan nahi du atal honek?

3. Parte-hartzaile bakoitzak 6. eta 37. atalei buruz idatzitako gainontzekoei azalduko die. Hezitzaileak eztabaida zu-zenduko du.

GUZTIOK OILAR, ESKUBIDEAK BEHARHelburua: Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalaren ezagutza eta hari buruz hausnartzea, bereziki bizitza eskubidea-ri, segurtasun eskubideari eta hezkun-tza eskubideari buruz. Eskubide hauen gabezian bizi direnen larrutan jartzeko, norberak hausnarketa hau bere espe-rientziarekin erlazionatzea.

Adina: 10-12 urte.

Beharrezko materiala: Parte-hartzaile bakoitzarentzat Giza Eskubideen Alda-rrikapen Unibertsala hizkuntza errazera moldatuaren kopia bana, 1. fitxa (16.orrialdea)

www.amnistiacatalunya.org/edu/docs/e-nu-dudh-senzilla.htm

Zerikusia duten arloak: Herritartasune-rako eta Giza Eskubideetarako Hezkun-tza, Hizkuntza, Historia. Tutoretzak.

Garapena:

1. Bost talde osatuko dira. Talde bakoi-tzak Aldarrikapen Unibertsala hizkun-tza errazera moldatuaren kopia bana jasoko du, eta bestalde, 3., 5., 26., 29. eta 30. atalen testua eta irudiak.

2. Talde bakoitzak:

• Aipaturiko atalak irakurriko ditu.

• Irudia testuarekin lotzen saiatuko da.

3. Talde bakoitzak eginikoa amankomu-nean jarriko da zuzena ote den egiaz-tatzeko. Ondorengo galderak kontutan

hartuta, irudi bat daraman atal bakoit-zari buruz eztabaida bat sortuko da:• Zer uste duzu esan nahi duela atal

honek?• Zer ikusten da irudian?• Zuri zer gogorarazten dizu?

pm_euskera_20080812.indd 15 13/08/2008 22:34

GIZA ESKUBIDEETANHEZITZEKO MATERIALAK

16 AMNESTY INTERNATIONAL

1FITXA

3. atalaZuk bizitzeko eskubidea eta segurtasun egoeran aske bizitzeko eskubidea dituzu.

5. atalaInork ez du zu torturatzeko eskubiderik.

26. atalaEskolara joateko eskubidea duzu eta guztiek joaterik izan beharko lukete. Oinarrizko hezkuntzak dohakoa izan behar du. Lanbide bat ikasteko edota nahi duzun arte ikasten jarraitzeko eskubidea duzu. Eskolan zure gaitasunak garatzerik izan behar duzu eta gainontzekoekin ondo moldatzen erakutsi behar dizute, zure arrazak, erlijioak edota jatorrizko herrialdeak axola gabe. Zure gurasoek eskolan zer eta nola erakutsiko zaizun erabakitzeko eskubidea dute.

29. atalaErkidegoarekin betebeharrak dauzkazu, soilik haren bidez gara daiteke eta zure izaera bete-betean. Legeak giza eskubideak bermatu behar ditu. Gainontzekoekiko begirunea eta zu errespetatua izatea ziurtatu behar du.

30. atalaMunduko inongo tokikan ezin du inongo gizartek edota gizabanakok irakurri berri dituzun eskubideak suntsitzeko ekintzarik egin.

GUZTIOK OILAR, ESKUBIDEAK BEHAR

pm_euskera_20080812.indd 16 13/08/2008 22:37