O Apalpador (Unidade Didáctica)

8/13/2019 O Apalpador (Unidade Didctica)

1/21


2/21

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013

CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

0 Apalpador

O Apalpador, tamn coecido como

Pandingueiro na comarca de Trives ou

Apalpabarrigas noutras zonas de Galicia, un

home xigante que vive nas montaas, ten unha

gran barba vermella, usa boina, viste unha

casaca esf arrapada e chea de remendos, leva

zocas mais cando chega casa pon as

zapatil las. Gstalle f umar en pipa.

Xeografa

A f igura do Apalpador est ben recollida nas zonas do Courel, Lozara,

Cebreiro e Terra de Trives.

Algns investigadores din que habera que seguir indagando por zonas

de Quiroga, os Ancares e o Bierzo para coecer a extensin desta f igura do

Nadal galego.


3/21



Lenda

O Apalpador un carboeiro xigante de barba vermella coma o lume, que

vive nas devesas e bosques do leste de Galicia. Traballa f acendo carbn, e

alimntase con bagas silvestres, castaas, noces... e dos animais que el

mesmo caza.

O Apalpador baixa das espesas devesas na noitia do 31 de

decembro, a noite do Ano Vello. O Apalpador palpa as barrigas s menias e

menios e se se ve que as barriguias estn cheas e a nenia/o non pasou

f ame, dille:

- As cheo ou delgado as esteas todo o ano.

Senn a ten f ica calado. Despois, deixa unha presia de castaas para

que non pase f ame durante todo o ano e uns agasallos dos que el mesmo

f ixo.


4/21



Cantiga

Pola excitacin da chegada do Apalpador e dos agasallos, os menios e

menias non poden durmir e rebolen. Para lles f aceren sosegar, os vellos

cntanlles as cantigas.

Vaite logo, meu menio (mia menia)

marcha agora para a camia

Que vai vir o Apalpador

a apalparche a barriguia

Xa chegou o da grande

da do noso Seor.

Xa chegou o da grande

e vir o Apalpador.

Ma dia de cachela,

que haber gran nevarada

e h vir o Apalpador

cunha mega de castaas.

Por aquela cemba

xa ven relumbrando

o seor Apalpador

para darvos o aguinaldo.

Malvela: http://www.youtube.com/watch?v=j23sS21ziZc


5/21



Recuperacin da figura do Apalpador

En 2001. J os Andr Lpez Gonales escribiu unhas palabras sobre o

Nadal galego na revista Vaga- lume. No artigo, f ala de que nalgunhas

comarcas da alta montaa do leste de Galicia, mantase ata datas moi

recentes a tradicin do Apalpador , un xigante con of icio de carboeiro , que,

no Nadal, baixaba s aldeas e vixiaba que os menios vivisen con f artura e

en lembranza da sa visita deixballes unha presa de castaas e agasallos.

No ano 2006, o mesmo historiador pblica un traballo sobre a f igura doApalpador no Portal Galego da lingua.

http://www.pglingua.org/images/stories/pdfs/2008/20061231_o_apalpador_jose_andre_lopez.pdf

A partir do ano 2007, unha serie de asociacins culturais, entre as que

destacamos a Gent alha do Pichelde Compostela, deciden recuperar este

personaxe da nosa tradicin antes de que se perda.


6/21



Outras figuras semellantes

Olentzero, Olentzaro ou Olantzaro

unha f igura da tradicin vasca de Nadal.

un carboeiro mitolxico que trae

agasallos o da de Nadal aos nenos e

nenas.

O Angulero, Asturias, un pescador

especializado na captura de anguas que entrega

agasallos s nenas e nenos na vspera de Nadal.

O Esteru, Cantabria, un leador

bonachn que o Da de Reis leva agasallos

e ledicia s nenas/os para de Cantabria.

Esteru e o seu f iel axudante, Burru,

dedcanse todo o ano a cortar madeira,

excepto en Nadal, cando dedican os seus

esf orzos a f acer xoguetes para dar aos

nenos.


7/21


8/21



5. Que noite baixa a visitar s menias e menios?o A noite de Ano Vello.o O 25 de decembro.o O Da de Reis

6. Que lles palpa aos menios e menias?o A f ronte.o A barriga.o As meixelas.

7. O Apalpador dixalles...o Unha presa de noces e agasallos.o Nada.o Castaas e agasallos.

8. Como estn os nenos e nenas a noite que esperan a visita doApalpador?

o Rebulindo.o Cheos de medo.o Moi quedos.

9. Cal o of icio do Apalpador ?o Carboeiro.o Leador.o Pescador

10. A f igura do Apalpador esta presente en toda Galicia?o Non.oTradicionalmente nas zonas do Leste de Galicia.o Si.


9/21



2. Coecemos novas pal abras. Busca no dicionario o signif icado das seguintes palabras:

Devesa f icar - apalpar cachela - cemba - mega

3. Xogamos coas pal abras. Atopa nesta sopa de letras as seguintes palabras relacionadas co

APALPADOR

APALPADOR APALPABARRIGAS - CASTAA- ESTERU DEVESA

OLENTZERO CARBOEIRO AGASALLO AGUINALDO - BARRIGA


10/21



Fai este encrucillado relacionado co Apalpador.1. Parte do corpo que apalpa aos nenos e nenas.2. Personaxe tradicional do Nadal en Asturias.3. Prof esin do Apalpador.4. Froito que deixa aos nenos e nenas.5. Nome que recibe na Terra de Trives.6. Peza de vestir parecida a unha chaqueta que leva o noso personaxe.7. Personaxe que visita aos nenos e nenas galegos na noite de Ano Vello.8. Serra do leste de Lugo onde vive o Apalpador.


11/21



4. Paseando por Gal icia. Sita no mapa de Galicia as comarcas onde o Apalpador lles trae

os agasallos aos nenos e nenas.


12/21



5. I nvestigamos En Galicia, ademais da lenda do Apalpador, hai outra tradicin sobreO Cepo de

Nadal, Busca inf ormacin sobre que o Cepo ou Tizn de Nadal.

No texto f alamos de outras tres f iguras que traen agasallos aos nenos enenas do note de Espaa, pero existe algn mis?

Aqu vos deixo outra cntiga que f ala da chegada do Apalpador, e xa van das,pero ser quen de atopar algunha mis?

A o vn o apalpador

pr a facerche a revisin

se medraches ou minguaches

en tal l a e en musculacin

A vn o apalpador

non mest r e nin doutor

un vel l o das montaas,

onde cr an as castaas

pr a che dar a boa mantenza

da seor a natur eza.

Vn do Cour el ...que ben !

Vn dos Ancar es...que grande !

Vn do Souto mis r etor to

onde anda moucha o moucho.

Maruxa de Baio(alcume de Sof a de Labaou)

Recollido pola Coordinadora Galega dos Equipos de Dinamizacin Lingstica.


13/21



6. Xogamos co Apalpador. Rodea a figura do Apalpador que se repite.


14/21



Risca a f igura que esta mirando en sentido contrario s outras.


15/21



Constre o teu monicreque do Apalpador.


16/21


17/21



7. Col oreamos


18/21



8. Lecturas

O Apalpador

Vive nas devesas do Courel desde f ai tanto tempo queningun sabe cantos anos ten. Pasa o da recollendomadeira, como cando era carboeiro, e no outono aproveitaa viaxe e tamn vai s castaas.

O Apalpador e a castaa mxica

Este ano O Apalpador traer agasallos a todos osgalegos, como todos os anos, mais tamn traeroutra cousa... Unha castaa mxica que ten unhascuriosas propiedades.

O conto do Apalpador

Ins vive na montaa. Achgase o Nadal e hai poucacomida na casa e coa axuda do seu cadelio busca algo nobosque, mentres o f an son observados por uns serespequenios aos que lles gusta gastar bromas e vixiar comose portan os nenos e nenas.

Antn e O Apalpador

Antn f ai unha viaxe alucinante ao corazn doCaurel, onde vivir unha gran aventura e coecerunha personaxe mtico do Nadal galego. O Apalpador.


19/21



Apalpador vs. Pap Noel

Nos misteriosos bosques do Courel estn acontecendocousas moi estraas. Cando o elf o explorador Dintandalius

decide indagar que sucede, atpase ca axuda dunha rapazachamada Noa. Ambos emprenden unha f antstica viaxe naprocura do gardin do bosque, un xigante coecido como OApalpador.

As aventuras do Apalpador. O tesouro dosmouros.

A valente Noa, o elf o Din- Don e mais o seuamigo carboeiro o Apalpador emprenden unhanova aventura nas f ragas do Courel, desta vez naprocura do mtico tesouro dos mouros, que estagochado nalgures

A noite do Apalpador

Poesa do Apalpador

En f ormato dixital

- Antn e o apalpadorhttp://issuu.com/cepaltamira/docs/conto_en_pdf


20/21



9. Vdeos e cancins sobre o Apal pador.Vdeo documentalEntrevista sobre a figura mitolxica galega do Apalpador na TVG

http://www.youtube.com/watch?v=_DGr9U4-gFU

e h de vir o apalpador. (documental feito por a Gentalha do

Pichel .vecios falando dos seus r ecor dos e cantando)

http://www.youtube.com/watch?v=hZMpYnt7AXk

fina e o apalpador ( mul l er do caurel l embrando a figur a do

apalpador )

http://www.youtube.com/watch?v=HVuy3gUT_04

Historia e contosHist or ia dO apalpador feita polos nenos do ceip nosa seor a de

xuvencos

https://www.youtube.com/watch?v=D7U4P1gPSTA

o conto do apalpador

https://www.youtube.com/watch?v=CV-jvl0Wfq4

CI FREGHO CONHECE AO APALPADOR

https://www.youtube.com/watch?v=2-E1gNuiExACancinsO apalpador

https://www.youtube.com/watch?v=Ny8cb-eZxjo

KARAOKE - CANTI GA DOAPALPADOR

https://www.youtube.com/watch?v=eS2szqW-jVs

http://www.youtube.com/watch?v=RqqFwWaaacM#t=23 (S a msica)


21/21



10. Para saber mis. Galicia Encantada

http://www.galiciaencantada.com/dentro.asp?c=0&id=1171

Web do Apalpadorhttp://www.apalpador.com/

O Apalpador, personagem mtico do Natal galego a resgate pdfhttp://www.pglingua.org/images/stories/pdfs/2008/20061231_o_apalpador_jose_andre_lopez.

pdf

11. Recursos na redehttp://bibliotecasantamarina.blogspot.com.es/2012/11/lim-noite-do-apalpador.html

https://www.dropbox.com/s/pt9izrwsweyzark/O%20APALPADOR.pdf (UD)

http://www.slideshare.net/cucacambados/apalpador-

7878360?ref=http://cuentoscancionespicto.blogspot.com.es/2011/05/o-apalpador.html

12. Bibl iografa- Galicia Encantada- O Apalpador, personagem mtico do Natal galego a resgate.- J os Andr

Lpez Gonlez

- O Apalpador e o toro de Natal; ou Pap Nel e a rvore de luzes1.- CarlosCalvo Varela

- www.apalpador.com- UD da Asociacin Artabria

O Apalpador (Unidade Didáctica)

Documents

Transcript of O Apalpador (Unidade Didáctica)