Nerbio ehuna
-
Upload
enrike-g-argandona -
Category
Travel
-
view
2.968 -
download
3
Transcript of Nerbio ehuna
![Page 1: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/1.jpg)
Nerbio ehuna
![Page 2: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/2.jpg)
Egitura orokorra
Nerbio ehuna
Nerbio Sistema Zentrala (NSZ)
• Garuna
• Zerebeloa
• Garun enborra
• Bizkarrezur muina
Nerbio Sistema Periferikoa (NSP)
• NSP somatikoa
• NSP begetatiboa/autonomoa
![Page 3: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/3.jpg)
Zelulak
Nerbio ehuna
Bi zelula mota:
-Neuronak: informazioa jaso, prozesatu eta transmititu
-Glia: neuronen euskarri estrukturala eta metabolikoa
-NSZ: astrozitoak, oligodendrozitoak, mikroglia, ependimoko
zelulak
-NSP: Schwann zelulak
![Page 4: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/4.jpg)
Nerbio ehuna
Neuronak
3 osagai:
� Soma (nukleoa, perikariona): informazioa jaso eta transmititu
� Dendritak (dendrita zuhaitza/arantzak): informazioa jaso
� Axoia (axoi konoa, muturreko arborizazioa, amaiera botoia):
informazioa transmititu
![Page 5: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/5.jpg)
Nerbio ehuna
Neuronak
Soma
Morfologia:
-Nukleoa, nukleoloa
-Erribosoma asko
-Erretikulu endoplasm.
-Golgi aparatua
-Mitokondria asko
-Neurotubuluak
-Neurofilamentuak
-…
![Page 6: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/6.jpg)
Nerbio ehuna
Neuronak
Dendritak
-Dendrita zuhaitza
-Dendrita arantzak
Morfologia:
-Erretikulu endoplasmikoa
-Mitokondria asko
-Mikrotubulu asko, neurofilamentu
gutxi
![Page 7: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/7.jpg)
Nerbio ehuna
Neuronak
Axoia
-Axoi konoa
-Axoi terminala
Terminala vs. Axoi konoa
-Ez dago mikrotubulurik
-Sinapsi besikulak
-Mitokondriak
Axoi konoa
Axoi terminala
![Page 8: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/8.jpg)
Nerbio Sistema Zentrala (NSZ)
- Sustantzia grisa: somak, dendritak
- Sustantzia zuria: axoiak (mielina)
- Nukleoak: Estruktura eta funtzio mailan erlazionatutako
neuronek osatzen dituzten agregatuak (soma + dendrita
proximalak)
Nerbio Sistema Periferikoa (NSP)
- Gongoilak = nukleoak
- Gongoiletatik eratorritako axoiek nerbioak osatzen dituzte
Neuronen banaketa NS-an
Nerbio ehuna
![Page 9: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/9.jpg)
Nerbio ehuna
1. Luzakin/neurita kopuruaren arabera
a. Pseudounipolarrak: axoi 1
b. Bipolarrak: axoi 1, dendrita 1
c. Multipolarrak: axoi 1, dendrita ugari
Neuronen sailkapena
pseudounipolarrak bipolarrak multipolarrak
![Page 10: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/10.jpg)
Nerbio ehuna
2. Konekxioen arabera
a. Neurona sentsorialak:
estimuluak jaso eta
NSZra trasmititu
b. Neurona motoreak:
estimulua NSZtik
muskulura transmititu
c. Interneuronak:
neurona sentsorial eta
motoreen arteko
konekxioa ezartzen
dute
Neuronen sailkapena
Bizkarrezurmuina
hartzaileak
dendritak
axoia
axoiaNEURONASENTSORIALA
INTER-NEURONA
NEURONA MOTOREAItu organoak:
Muskulua…
AFERENTEA
EFERENTEA
NSP NSZ
Ganglioa
![Page 11: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/11.jpg)
Nerbio ehuna
3. Axoiaren luzeraren arabera
Zelula multipolarrak izan daitezke:
a. Golgi I. mota: axoiaren luzera > dendriten luzera
b. Golgi II. mota: axoiak ez du dendrita zuhaitzen limitea
pasatzen
4. Neurotransmisoreen arabera
a. Kolinergikoak: azetilkolina (ACh)
b. Katekolaminergikoak: dopamina (DA), noradrenalina,
adrenalina
c. Serotoninergikoak: serotonina
d. Aminoazidergikoak: glutamatoa, glizina, GABA
Neuronen sailkapena
![Page 12: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/12.jpg)
Nerbio ehuna
Alzheimerra
- Filamentuen metaketa neurona barruan (Tau) + xaflak zelularen
kanpoaldean (β amiloide) ���� neuronen galera kortexean
(hipokanpoan hasita)
- Oroimena, hizkera, ikusmena…kaltetu
Parkinsona
- Sustantzia beltzeko neurona dopaminergikoen galera
- Ondorio motoreak+kognitiboak: dardara, nahi gabeko
mugimenduak, zurruntasuna, galera kognitiboa…
Albo-esklerosi amiotrofikoa (ELA)
- Zerebro eta bizkarrezur muineko neurona motoreen galera ����
giharren atrofia
- Bukaeran irensteko zailtasuna, arnasteko zailtasuna.
Gaixotasun neurodegeneratiboak
![Page 13: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/13.jpg)
Nerbio ehuna
1. Astrozitoak
- Glia zelula ugarienak
- Neuronen arteko hutsuneak betetzen dituzte
- Kapilare gehienak eta neuronen dendrita eta somak
astrozitoen oin terminaletaz inguratuta daude
- Neuriten hazkuntza/luzapenean eta uzkurtzean eragiten
dute
- Zelula arteko espazioko eduki kimikoa erregulatzen dute
- Motak:
- Zuntzezkoak: luzakin luzeak, meheak eta adar gutxirekin//
batez ere sustantzia zurian
- Protoplasmatikoak: luzakin laburragoak eta adarkatze
askorekin// batez ere sustantzia grisean
Glia
![Page 14: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/14.jpg)
Nerbio ehuna
Glia
1. Astrozitoak
Odol hodiak eta neuronak lotzen dituzte, elikagaien sarrera
kontrolatuz
Protoplasmatikoa
Zuntzezkoa
![Page 15: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/15.jpg)
Nerbio ehuna
Glia
1. Astrozitoak
![Page 16: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/16.jpg)
Nerbio ehuna
Glia
2. Oligodendrozitoak/Schwann zelulak
- Morfologia: astrozitoak baino
txikiagoak
- Funtzioa: axoien mielinizazioa
- Internodoak: mielinizatutako
guneak
- Ranvier-en nodoak: mielinizatu
gabeko gunea
Oligodendrozitoak (NSZ) vs. Schwann (NSP)
Oligodendrozitoak ���� axoi ugari
Schwann zelulak ���� axoi 1
![Page 17: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/17.jpg)
Nerbio ehuna
Glia
Oligodendrozitoa
Mielinazko zorroa
Ranvierren nodoa
![Page 18: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/18.jpg)
Nerbio ehuna
Gaixotasun desmileinizantea
Esklerosi anizkoitza
- Mielina zorroen suntsiketa ����
Oligodendrozitoen galera
- Eremuaren arabera, funtzio
ezberdina galdu
![Page 19: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/19.jpg)
Nerbio ehuna
Glia
3. Mikroglia
-Morfologia: oso txikiak, luzakin laburrak eta irregularrak
-Funtzioa: fagozitosia ���� NSZko zelula immunitarioak
-Neurona eta astrozitoekin
elkarreragin, eta kaltetutako
/hildako zelulak dauden lekura
migratu hauek fagozitatzeko
![Page 20: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/20.jpg)
Nerbio ehuna
Glia
4. Ependimoa
- Garuneko bentrikuluen azalera gaineztaltzen
dute
- Epitelio kubikoa
- Ependimozitoak:
-Eremu apikala: mikrobiloak,
zilioak
-Mitokondria asko
-Eremu basala: astrozitoekin
kontaktuan
-Desmosomen bidezko lotura
![Page 21: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/21.jpg)
Nerbio ehuna
Glia
4. Ependimoa
- Garuneko bentrikuluen azalera gaineztaltzen
dute
-Tanizitoak:
- Hirugarren bentrikuluan bakarrik
- Lotune estuak
- Eremu basala: Oin terminalak
![Page 22: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/22.jpg)
Nerbio ehuna
Astrozitoa
Oin terminala
Mikroglia
Tanizitoa
Oligodendrozitoa
Astrozitoa
Ependimoa
![Page 23: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/23.jpg)
Nerbio ehuna
Axoi presinaptiko baten botoi terminalaren eta mintz
postsinaptikoko hartzaileen arteko lotura.
1. Sinapsi elektrikoa
- Gap loturen bidez
- Batez ere glia zeluletan, zel. epitelialetan, zel. kardiakoetan
Sinapsia
![Page 24: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/24.jpg)
Nerbio ehuna
2. Sinapsi kimikoa
Sinapsia
- Norantza: neurona ���� itu zelula
- Gune sinaptikoa: Mintz pre- eta
postsinaptikoaren arteko tartea
(20-50 nm)
- Sinapsi besikulek
neurotransmisoreak bildu, eta
zelula postsinaptikoarekin
komunikazioa ahalbidetzen dute
- Jariaketa granuluak ���� mintzaren diferentziazioa
![Page 25: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/25.jpg)
2. Sinapsi kimikoa
Nerbio ehuna
- Atseden-potentziala: zelulak
bulkadarik sortzen ez duenean,
zelularen barnekaldeko eta
kanpoko kargen arteko diferentzia.
- Atari-potentziala: zelularen
despolarizazioak akzio potentziala
sortzeko beharrezko duen
potentziala
- Ekintza potentziala
Sinapsia
![Page 26: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/26.jpg)
Nerbio ehuna
2. Sinapsi kimikoa
Saltokako eroapena
Sinapsia
![Page 27: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/27.jpg)
Nerbio ehuna
2. Sinapsi kimikoa
Sinapsia
![Page 28: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/28.jpg)
Nerbio ehuna
Sinapsi motak
Nerbio Sistema Zentrala
axodendritikoa axosomatikoa axoaxonikoa
![Page 29: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/29.jpg)
Nerbio ehuna
Sinapsi motak
Nerbio Sistema Zentrala
Mintz pre- eta postsinaptikoen
diferentziazioaren arabera:
-Sinapsi asimetrikoa: alde
postsinaptikoa alde presinaptikoa
baino zabalagoa denean
-Sinapsi simetrikoa: alde bietako
mintzaren diferentziazioa antzeko
denean
Egitura desberdinak ���� Funtzio desberdinak
Asimetrikoak: kitzikagarriak // Simetrikoak: inhibitzaileak
![Page 30: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/30.jpg)
Nerbio ehuna
Sinapsi motak
Nerbio Sistema Periferikoa
“Lotura neuromuskularra”
-Neurona motoreen axoien eta
muskulu eskeletikoaren arteko
sinapsi kimikoa
-Azkarra, espezializatua
-Mintz postsinaptikoa: plaka
motorea
Plaka motoreaAxoi
terminalak
Neurona motorea
Muskulu zuntzak
![Page 31: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/31.jpg)
Sinapsi besikulak
Tarte sinaptikoa
Schwann zelulenzitoplasma
Mielina
Mielinizatutako axoia
Milenizatugabeko axoia
![Page 32: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/32.jpg)
Nerbio ehuna
Neurotransmisoreak:
-Aminoazidoak eta Aminak: Molekula organiko txikiak. Sinapsi
besikulek bildu eta eta jariatu/askatu
-Peptidoak: Molekula handiak. Jariaketa granuluek bildu eta jariatu
Sinapsia
![Page 33: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/33.jpg)
Nerbio ehuna
Neurotransmisorearen askapena
Ekintza potentzialaren heltzearen
ondorioz:
1. Mintzaren despolarizazioa
2. Boltaiaren araberako Ca2+ kanalen irekiera
3. Exozitosia: besikulen mintzaren eta mintz presinaptikoaren
arteko fusioa ���� neurotrasmisorearen askapena
4. Endozitosia: sinapsi besikulen mintzaren berreskuratzea
Sinapsia
Estimulazio iraunkorreko aldia ���� axoi terminaleko
zitoeskeletoan lotutako besikulen erreserba
![Page 34: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/34.jpg)
Nerbio ehuna
Axoi-garraioa:
Soman sortutako sinapsi besikulak proteina motoreen
bitartez axoi terminalera garraiatzen direneko prozesua.
Sinapsia
![Page 35: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/35.jpg)
Nerbio ehuna
Neurotransmisorearen berreskurapena/degradazioa
Sinapsia
Orokorrean, zelula presinaptikoak biltzen du
neurotransmisorea.
Zitosolaren barruan dagoenean:
-Entzimen bidezko degradazioa
-Berriz besikuletan bildu
Adibidez: azetilkolina (ACh)
- Neurona motoreek sintetizatu
- Kolina berreskuratu ACh-ren sintesianberrerabiltzeko
![Page 36: Nerbio ehuna](https://reader033.fdocuments.ec/reader033/viewer/2022042503/55a717261a28abd76c8b4661/html5/thumbnails/36.jpg)
Nerbio ehuna
Astrozito eta neuronen arteko komunikazioa
Hiruko sinapsia (sinapsi tripartitoa)
Astrozitoak:
-[Ca2+]i-an oinarritutako
“kitzikagarritasuna” ���� NT-en
askapenak eragina
- Ca2+-ren araberako glutamatoaren
askapena
Transmisio sinaptikoaren modulazioa
Hiruko sinapsia:
zelula pre- eta postsinaptikoak + inguruko astrozitoak