LEHEN MUNDU GERRA

LEHEN MUNDU GERRA

Kontzeptua

Kontzeptua

Lehen Mundu Gerra

“Lehen Mundu Gerra” kotzeptua 1914tik 1918ra arteko gatazkari izendatzeko erabilia da

Europako potentzien arteko gerra hasi zena, mundu osora zabaldu zen: Koloniek, EEBBek, Japoniak eta abarrek parte hartu zuten

LEHEN MUNDU GERRA

Arrazoiak

Arrazoiak

• Orekaren Teoriaren amaiera• Alemaniako Weltpolit• Ekonomikoak• Kolonialak• Nazionalismoa • Blokeen sorrera• Balkanetako krisiak• Berrarmatze politika• Artxidukearen hilketa

Arrazoiak

Orekaren Teoriaren amaiera Alemaniako batasunak (1870) “Orekaren Teoria” (europako potentzien artean nagusitasun

garbirik ez izatea) apurtu zuen

Alemaniako Weltpolit 1890tik aurrera “weltpolit” printzipioak “realpolit” teoria ordezkatzen du: helburua

Alemaniaren nagusitasuna

Ekonomikoak

1870tik aurrera Bigarren Industrializazioaren ondorioz hazkunde ekonomiko ikaragarria. Herrialdeen artean lehiakortasuna merkatuak eta petrolioaren ekoizpena kontrolatzeko

Nabarmena zen Ingalaterra eta Alemaniaren arteko lehia merkatuen nagusitasuna izateko

Arrazoiak

Kolonialak

XIX.mendean Frantziak eta Ingalaterrak hegemonia koloniala zeukaten: kolonia gehienak euren kontrolpean

Alemaniak bere indar ekonomikoarekin bat egingo zuen beste era bateko banaketa exijitzen zuen

Beraz, Alemaniaren interesak Ingalaterrarenak eta Frantziarenak erabat kontrakoak ziren

Tentsioaren adibide dugu Marokoko krisia

Arrazoiak

Nazionalismoa• XIX.mendean Ideologia Nazionalista zabaldu zen Europan:

•Disgregrazio prozesuak: Otomandar Inperioaren edo Austrio-Hungariaren menpe zeuden hainbat herrik independentzia aldarrikatzen zuten

•Integrazio prozesuak: Txikiagoak ziren entitateak batuz gauzatu ziren: adib: Alemania eta Italia

•Lehia ekonomikoak eta kolonialak nazionalismo sutsua handitu zuten (Alemania, Frantzia eta Ingalaterraren kontra)

•Gerra franko-prusiarrak etsaitasun giroa handitu zuen (Frantzia eta Alemaniaren artean)

•Frantziako nazionalismoak gerran galdutako Altsazia-Lorena aldarrikatzen zuen

•Balkanetako kontrola etsaitasun giroa handitu zuen (Errusia-Serbia, Alemania Austria-Hungariaren kontra)

Arrazoiak

Blokeen sorrera

1890tik aurrera herrialdeen arteko tentsioa areagotu zen Tentsioak aliantza politikoak eta militarrak eragin zituen

elkarren arteko babesa bilatuz Blokeak:

Entente Hirukoitza: Frantzia, Ingalaterra, Errusia Serbia gehituko zaie Gatazkan zehar gehituko dira Serbia, Italia, Belgika,

EEBBak,Grezia, Errumania, Japonia Aliantza Hirukoitza: Alemania, Austria-Hungaria, Italia

Italia neutral deklaratzen da eta 1915an Ententera pasatzen da

Turkiak eta Bulgariak ere parte hartuko dute

Arrazoiak

Balkanetako krisiak

XIX.mendean Otomandar inperioa desegiten

Otomandar inperioaren desagerpenak Balkanak ezegonkortu zituen:

Mugimentu nazionalistak: Grezia, Bulgaria, Errumania, Serbia Errusiaren interesak: Mediterraneorako irteera (Dardaneloak) Serbiaren interes nazionalistak: Serbia handia sortu Austria-Hungariaren interes politikoak eta ekonomikoak

Bosnia-Herzegobinaren anexioa

Italiako interesak: Adriatiko kostaldea

Balkanetako ezegonkortasunak aliantzak indartu zituen

Alemania/Austria Hungaria Errusia/Serbia

Arrazoiak

Balkanetako krisiak

Arrazoiak

Berrarmatze politika

• Berrarmatzearen ondorioz armadak ikaragarri hazi ziren

•Soldadutza ezarri zen

•Ekipamendu militarra askoz hobea izan zen

•Itsaspekoak, gerra hegazkinak, gas pozoitsuak, tankeak, kanoiak

Arrazoiak

Berrarmatze politika

Arrazoiak

Artxidukearen hilketa

• Austrohungariar inperioaren oinordekoaren hilketa azkenengo arrazoia izan zen

• Hilketa “Serbia Handiaren” aldeko elkarte bateko kide batek egin zuen

• Austriak Serbiari ultimatuma jarri zion• Austriak Serbiari gerra deklaratu zion• Errusiak Austriari gerra deklaratzen dio• Gerra deklarazioak, aliantza sistemak zirela eta, kateatu

ziren

LEHEN MUNDU GERRA

Gerraren bilakaera

Gerraren bilakaera

Gerraren agertokiak

Gatazkaren faseak

Lehen Fasea: mugimendu gerra Bigarren Fasea: lubakietako gerra Hirugarren Fasea: 1917.urtea

Gerraren bilakaeraGerraren agertokiak Frantziako iparraldea; Ekialdeko frontea; Koloniak; Itsasoko gerra

Gatazkaren faseak

Mugimendu gerra: Alemanek “Shlieffen Plana” antolatu zuten gerra azkar amaitzeko Gerra bizkorraren helburua zen mendebaldeko frontea deuseztatzea ekialdeko frontean tropak metatzeko Alemaniako planak porrot egin zuen, fronteak egonkortu ziren

Lubakietako gerra: Gerra azkarren porrotaren ondoren indarrak parez pare geratu ziren. Fronteak egonkortu ziren eta lubakietan

oinarritutako defentsa taktikak erabili zituzten Lubakietako gerrak ikaragarri ahuldu zituen bi aldeetako soldaduak

Hirugarren fasea: 1917.urtea eta gerraren amaiera Alemania eta Errusiaren arteko Brest-Litovskeko bakea. Estatu Batuak gerran sartu ziren: Indarran desorekatu ziren 1918ko azaroan gerra amaitzen da Entente irabazle zelarik

LEHEN MUNDU GERRA

Atzeguardiako gerra eta gerraren ondorioak


Atzeguardiako gerra: Gerra ekonomia

Gerraren ondorioak: Gerraren azterketa: galera demografikoa eta materiala Estatu Batuetako nagusitasuna Iraultza sozialak Estatu berrien sorrera


Atzeguardiako gerra: gerra ekonomia

Fronteetatik urrun gelditzen zen biztanleriak ere gerraren eragina jasan zuen

Gerra Ekonomia: Ohiko ekonomia gerra ekonomia bilakatu zen: ekonomiaren antolaketa,

gastuak eta abar… gerrari aurre egiteko ziren Gerrako gastuei aurre egiteko maileguak eskatu behar izan zituzten Emakumeak lantegian lanean hasi ziren Errazionamendu liburuxkak ezarri ziren Prezioek gora egin zuten Estatuak zuzenean parte hartu behar izan zuen ekonomian


Gerraren ondorioak•Gerraren azterketa: galera demografikoa eta materiala

•Heriotza asko: 9 bat milio hildako

•Galera materiala: galerarik handienak Frantziako iparraldean

•Estatu Batuetako nagusitasuna: Europak nagusitasun ekonomikoa galdu zuen

•Iraulza sozialak:

•Gerrak eragindako hondamendiak eta Errusiako Iraultzak iraultza giroa zabaldu zuten

•Estatu Berrien sorrera:

•Bake hitzarmenak aldaketa sakonak eragin zituen Europa mapan:

•Galtzaile izandako inperioak zatituta geratu ziren. Estatu nazional berriak agertu ziren

LEHEN MUNDU GERRA

Bakearen antolakuntza


Bakearen printzipio nagusiak

Bake itunak:

Herrialde bakoitzaren interesak Versaillesko ituna

Europako mapa berria

Etorkizuneko arazoak


Bakearen printzipio nagusiak

Alemania gerraren erantzuletzat hartzen da Nazionaltasun printzipioa: nazioen independentzia errespetatzea Potentzien arteko bakea ziurtatuko zuen nazioz gaindiko erakundea

sortzea: Nazioen Elkartea


Bake itunak

Herrialde bakoitzaren interesak:

Italia: Kosta Adriatikoko lurrak anexionatu

Britania Handia: Ekialde Ertainean hedapena

Frantziak: Alemania ahuldu Austriar inperioren deuseztapena


Bake itunak•Versaillesko Ituna (Alemaniarekin sinatutako bake akordioa)

•Lurrak kendu zizkioten (%15)

•Ekialdean Prusiako lurrak zatituta

•Altsazia-Lorena Frantziari itzularazi zioten

•Armada desegitera behartu zuten

•Renania desmilitarizatzera derrigortu zuten

•Koloniak kendu zizkioten

•Sarreko kontrol ekonomikoa Frantziaren esku; kontrol politikoa Nazioen Elkarteak izango du

•Aliatuei kalteak ordainarazi zizkioten

•“Anschulss” debekatzen zaio


Europako mapa berria

Alemania, Austria-Hungaria, Errusia eta Turkia galtzaile nabarmenak

Otomandar inperioa Anatoliako penintsulara murriztu zen

Estatu berriak sortu ziren: Polonia eta Jugoslavia Habsburgotarren inperioa zeharo zatituta geratu

zen: Zati bana hartu zuten hiru estatu berrik: Austriak,

Hungariak, eta Txekoslovakiak; aldemeneko zenbait estatuk ere bai


Etorkizuneko arazoak

Alemania ez zegoen ados Irredentismo mugimenduak: gutxiengo nazionalak eta lurrak

batzeko aldarrikapena Europako mapa berriak ez zuen egonkortasunik

LEHEN MUNDU GERRA

Documents

Transcript of LEHEN MUNDU GERRA