LANDARE TALDEAK

• Bi talde daude:– Lorerik gabeko landareak

– Landare loredunak

LORERIK GABEKO LANDAREAK• Ez dute inoiz lorerik sortzen. Ez dute ez

hazirik ez fruiturik eta esporen bidez ugaltzen dira.

• Esporak zelula bereziak dira eta estalki gogorra dute.

• Lorerik gabeko bi landare-talde daude: Goroldioak: Oso landare txikiak dira.

- Zurtoin eta hosto txikiak dituzte. - Badute sustraitxo bat lurrean finkatzeko, ez

ura hartzeko; gorputz osoan zehar xurgatzen dute ura.

- Leku hezeetan bizi dira. - Gorputzetik zutabetxo fin bat ateratzen da; bere

muturrean kapsula lodiago eratzen da. Kapsula horretan esporak sortzen dira.

Kapsula

hostotxoak

zurtointxoa

sustraitxoa

Iratzeak: Goroldioak baino handiagoak dira.- Leku hezeetan bizi dira.- Lurpeko zurtoina dute: Errizoma.- Errizomatik ateratzen dira sustraiak eta hostoak- Hostoak handi samarrak dira: fronde.- Esporak hostoen azpialdean sortzen dira: soro.

LANDARE LOREDUNAK

• Ugaltzeko loreak eta haziak sortzen dituzte.

• Lorea ez dute urte osoan izaten; normalean, udan eta udaberrian.

• Bi talde daude: – Gimnospermoak: zuhaitzak eta

zuhaixkak.– Angiospermoak: talde ugariena da.

Gimnospermoak. Zuhaitzak eta zuhaixkak dira.- Hosto iraunkorrak, luzeak eta estuak dituzte.

- Loreak ez dira ikusgarriak.- Ez dute fruiturik sortzen.- Haziak pinaburuetan sortzen dira.- Pinuak, zedroak, izeiak …

Hazia

Angiospermoak. Haziak fruitu baten barruan sortzen dira.

- Loreak sortzen dituzte: ikusgarriak- Zuhaixkak (erromeroa), zuhaitzak

(gaztainondoa, pagoa), belarrak eta loreak daude.- Landare talde ugariena da.- Gure elikaduran erabiltzen ditugu.

LANDAREEN ELIKADURA

• Landareek ez dute elikagairik hartu behar; beren elikadura sortzen dute.

• Elikagaia sortzeko substantzia batzuk behar dituzte: ura, gatz mineralak, karbono dioxidoa eta eguzkiaren energia.

• Landareek elikagaia sortzeko egiten duten prozesua fotosintesia da.

• Prozesu hori hostoetan eta zurtoin berdeetan gertatzen da

NOLA GERTATZEN DA FOTOSINTESIA?• Landareek lurretik ura eta gatz mineralak

hartzen dituzte, sustraien bidez.• Sustraiek ile xurgatzaileak dituzte.• Uraren eta gatz mineralen nahasketak

izerdi landugabea sortzen du.• Izerdi hori sustraietan eta zurtoinean joaten

da: hodi zurkara izeneko tutu mehe - mehe batzuetatik hostoetaraino heldu arte.

• Karbono dioxidoa atmosferako gas bat da. Estoma izeneko irekigune txiki baten bidez sartzen da hostoetan.

URA

GATZ MINERALAK

ILE XURGATZAILEAK

HODI ZURKARA

ESTOMA

EGUZKIA-ARGIA

KARBONO DIOXIDOA

• Fotosintesia oso konplexua da. Landareek hartutako ura, gatz mineralak eta karbono-dioxidoa hostoetaraino heltzean, elikagaia bihurtzen dira, eguzki-argiaren energiaren bidez.

• Landareek eguzki-argia hartzen dute, kolore berdeko substantzia baten bidez: klorofila.

• Klorofila kloroplastoen barruan daude.• Fotosintesian, oxigenoa sortzen da.• Fotosintesiaren bidez, izerdi landua sortzen

dute.• Izerdi landua liber-hodien bidez garraiatzen

da landarearen atal guztietara.• Hodi-zurkarak eta liber-hodiak ez dira

nahasten.

IZERDI LANDUGABEA

IZERDI LANDUA

HODI-ZURKARA

LIBER-HODIAK

ARNASKETA• Landareek arnasa hartu behar dute. • Arnasketan, landareek oxigenoa hartzen

dute airetik eta karbono-dioxidoa botatzen dute.

KONTUZ!!!!!!!Fotosintesian: karbono-dioxidoa hartu;

oxigenoa bota.Arnasketan: oxigenoa hartu; karbono-

dioxidoa bota.

OXIGENOA

KARBONO DIOXIDOA

KARBONO DIOXIDOA

OXIGENOA

FOTOSINTESIA

ARNASKETA

LOREAK: UGALTZE - ORGANOAK• Loreak landareen ugaltze-organoak dira.

Loreek atal ar bat eta beste atal eme bat dute.

• Lorearen atal arra estaminea da. Estaminek antera batzuk dituzte. Antera horietan polena sortzen da.

• Lorearen atal emea pistiloa da. Pistiloak obulutegia du; eta obulutegian, obuluak sortzen dira.

• Korolak eta kalizak inguratzen dituzte babesteko.

UGALKETA SEXUALA

ATAL ARRA

ATAL EMEA

ESTAMINEAK

PISTILOA

OBULUTEGIA

ANTERAK

polena

• Ugalketak hiru pauso ditu:–Polinizazioa–Fruitua eta hazia eratzea.–Hazia ernetzea.

POLINIZAZIOA• Lehen pausoa da polinizazioa.• Polinizazioa polena anteretatik pistilora

igarotzeko prozesua da.• Bi forma daude: intsektuen bidez eta

haizearen bidez.

Intsektuen bidezko polinizazioa: lore handi eta ikusgarrietan gertatzen da.

• Lore hauek likido gozo bat sortzen dute: nektarra.

• Intsektuak lorez lore ibiltzen dira haien nektarraz elikatzeko.

• Hori egitean, polena itsatsi egiten zaie, eta beste lore batzuetara joaten direnean, polena askatzen dute lore haietan.

Haizearen bidezko polinizazioa: haizeak garraiatzen du polena lore batetik bestera.

• Lore hauek txikiak izaten dira eta ez oso ikusgarriak.

HAZIA ETA FRUITUA• Polinizazioaren ondoren, hazia eta

fruitua sortzea da hurrengo pausua.• Obuluak haziak bihurtzen dira.• Obulutegia fruitua bihurtzen da. • Fruituak haziak ditu barruan. Fruituak

haziak babesten ditu.

ERNEA ERNETZEA• Ugalketaren azken pausua.• Hazia lurrera erortzen denean eta

baldintzak egokiak direnean, hazi erne egiten da.

UGALKETA ASEXUALA

• Landare asko beren atal batzuen bidez ugaltzen dira: ugalketa asexuala da.

• Hainbat sistema erabiltzen dute ugaltzeko:– Estoloiak: lurzoruaren gainean

horizontalean hazten diren zurtoinak dira. Batzuetan sustraiak sortzen dituzte eta landare berri bat jaiotzen da. Adibidez, marrubiak.

– Errizomak: lurpeko zurtoin horizontalak dira. Errizomei ere zurtoinak ateratzen zaizkie gorantz eta beste landare sortzen da. Adibidez, lirioak.

– Tuberkuluak: errizoma mota bat da. Errizoma hau lodituta dago. Adibidez, patatak.