landareen ugalketa

. Bilatu erantzunaktestuan.111Zertarakodira loreak?

111Zergertatzendahaziak lurzoruraerortzen direnean?

korola polena

lorearen eskema. kaliza

fru ituaMitxoletahazien bidez

ugaltzen da.lorea

,.x: ':': :, . ~. ,haziak

landare berriak

Patata landareatuberkuluen bidez

ugaltzen da.

tuberkuluak

Marrubi landareaestoloien bidezugaltzen da.

landareberria

landareak ugaltzekozenbait modu.

50 . IZAKI BIZIDUNAK ETA INGURUNEA

ti

1. Loreak landareen ugaltze organoak dira.

Loreekzenbait atal izatendituzte. Korolak eta kalizak

loreababestendute. Loreenerdian ginezeoaeta estamineakdaude. Ginezeoalorearenatal emea da eta estamineak,berriz, atal arra.Polenaestamineen muturretan sortzen da. Aletxo

txiki-txikiz osatuta daga; aletxook, gehienetan, horiakizaten dira.

Polenak,osatu etagero,ginezeorairitsi behar duoPolenaestamineetatikginezeoraeramateko prozesuaripolinizazioadeitzenzaio. Polinizazioazuzeneangertadaiteke, lore batekoestamineetatiklore berekoginezeora.Mota berekoakbainalandaredesberdinetakoakdiren loreenarteanere gertadaitekepolinizazioa:polena haizeakedo animaliek eramaten dutenean.

"

-

2. Loreakfruitu bilakatzendira. Bertanhaziakegotendira.

Polena ginezeora iritsi eta gero, loreaaldatzen hasten da,fruitu bilakatzeko: petaloak erori egiten zaizkio,ginezeoa hazi egiten da eta horren barruan haziaksortzen dira.

3. Ernetze prozesuan haziak aldatu eta landare osobihurtzen dira.

Fruitua heltzendenean, lurzoruraerori edo zabaldu egiten da,eta horrela haziak barrutik irteten zaizkio. Haziek lurzoru egokiaeta nahikoa ur baldin badute, erne egiten dira. Ernetzean,haziazabaldu eta sustraitxoaeta hastatxiki batzuk ateratzenzaizkio.

Pixkanaka-pixkanaka,beste landare bat sortzen da.

4. Zenbait landare zurtoin berezi batzuen bidez

ugaltzen dira.

Tuberkuluaklurpekozurtoinakdira; hots, lur azpianhaztendira.Tuberkulubat landatzenbadugu,airekozurtoinaetasustraiakirtengozaizkio;etapixkanakaaldatuzjoangoda,landareosoeginarte. Patataeta batatatuberkuluakdira.

I!I Erraboilakerelurpekozurtoinakdiraadibidez,tipula.111 Estoloiak aireko zurtoinak dira. Estoloienernamuina

lurzorura iristen denean, sustraiak irten eta beste landarebat sortzen da. Marrubi landarea, esate baterako, estoloienbidez ugaltzen da.

1

ZIENTZIENTXOKOA

Polinizazioa

Haizebidezkopolinizazioan,polen pikorrak estam ineetatikaskatzen dira eta haizeak

eramaten ditu. Polen pikorasko mota bereko beste lore

batzuetara iristen dira eta,

beraz, polinizatu egiten dira.

Lore horiek txikiak izaten dira

eta ez oso ikusgarriak.Horrelakoak dira, adibidez,

gariaren loreak.

Lezkarenloreak polena askatzen.

.

Intsektuaskoloreennektarrazelikatzendira.Konturatu

gabe,polenalorebatetikbesteraeramatendute,

gorputzeanitsatsita:intsektubidezkopolinizazioada.

Loreakhandiaketa kolore

bizikoakizatendira, animaliakerakartzeko.Horrelakoakdira,

esatebaterako,mitxoletak.

.'1:.

1;

~I

t~, ,( ,-~

....

Kakalardoa,gorputzeanpolenaitsatsita duela.

iIJ HITZ EGINDEZAGUNI:t Urtarokofruituak

Duelaurtebatzukzenbait fruitu urtarajakin bateanbainoezinilaten genituenjan, bala nota, marrubiak.Gauregun,berotegieiesker,frl1itu l1garidiWgu urteosoan.Berotegietan,landatutako landareak haizetik,hotzetiketauretatikbabestutadaude,etaosoazkarhaztendira.

. Idatzisoilikudaneras ditzakegun bi fruiturenizenaketaurteosoaneras ditzakegun bestebifruiturenizenak.

--r-f -- "'"' -r1iC Jw/w/'tf - 47

n~ ARIKETAK

1. Idatzi polinizazio hitzarenesanahia.

2. Kopiatu ernetzea zer denhobekien azaltzen duen

esaldia.

D Hazia áldatzea eta landarebihurtzea da.

D Haziak lurzorura erartzeada.

D Landareenhazkuntzada.3. Azaldu zertan diren

desberdinak hurrengohitz hauek.

. ginezeoa eta estamineak.

. estoloia eta tuberkulua.

. ernetzea eta haztea.

4. Jarraian, landareen ugalketaetapak agertzen dira.Ordenatu.

O Fruitua eratzea.

O Polenaeratzea.

O Haziak ernetzea.

CD Loreaksortzea.

O Polinizazioa.

5. Zer adierazten dute argazkihauek? Azaldu.

6. Pentsatueta azaldu. Nola oereizdaitezke fruituak eta tuberkuluak?

51