LANDAREEN ERREINUALANDAREEN ERREINUA Era askotako izakiak hartzen ditu:Era askotako izakiak hartzen ditu:

Batzuk oso bakunak: goroldioak eta gibel-Batzuk oso bakunak: goroldioak eta gibel-belarrak. belarrak. BRIOFITOAKBRIOFITOAK

Besteak antolamendu-maila ertaina: iratzeak Besteak antolamendu-maila ertaina: iratzeak eta azeri-buztanak. eta azeri-buztanak. PTERIDOFITOAKPTERIDOFITOAK

Beste batzuk oso konplexuak: loreak eta Beste batzuk oso konplexuak: loreak eta landare hazidunak. landare hazidunak. ESPERMATOFITOAKESPERMATOFITOAK

HAINBAT EZAUGARRI KOMUN DITUZTE:HAINBAT EZAUGARRI KOMUN DITUZTE:

Zelula anitzekoak dira, beraz, eukariotoak.Zelula anitzekoak dira, beraz, eukariotoak.

Bi egitura mota bereizten dira:Bi egitura mota bereizten dira: Egitura begetatiboaEgitura begetatiboa, nutrizioari lotua., nutrizioari lotua. Ugaltze-egituraUgaltze-egitura, ugalketan espezializatua., ugalketan espezializatua.

Nutrizio autotrofoa eta fotosintetikoa dute.Nutrizio autotrofoa eta fotosintetikoa dute.

Organo emeek sortzen dituzten gametoak ez dira Organo emeek sortzen dituzten gametoak ez dira kanpora irteten, beraz, gameto arrak organo kanpora irteten, beraz, gameto arrak organo emeetaraino joaten dira. Sortutako zigotoak emeetaraino joaten dira. Sortutako zigotoak organo emeen barruan garatu, eta enbrioi organo emeen barruan garatu, eta enbrioi bilakatzen dira.bilakatzen dira.

Ekoizleak dira.Ekoizleak dira.

COCO22 ugari kontsumitzen dute, eta oxigenoa ugari kontsumitzen dute, eta oxigenoa askatzen dute, fotosintesian.askatzen dute, fotosintesian.

Ur-lurruna askatzen dute, transpirazioaren Ur-lurruna askatzen dute, transpirazioaren bitartez, eta uraren zikloan esku hartzen dute.bitartez, eta uraren zikloan esku hartzen dute.

Higaduratik babesten dituzte kontinenteak, eta Higaduratik babesten dituzte kontinenteak, eta lurzoru emankorra galtzea saihesten da horrela.lurzoru emankorra galtzea saihesten da horrela.

Habitat egokia eskaintzen dute beste Habitat egokia eskaintzen dute beste espezieentzat.espezieentzat.

GARRANTZI HANDIKOAK DIRA LURREKO BIZIRAKO:GARRANTZI HANDIKOAK DIRA LURREKO BIZIRAKO:

LANDARE TALDEAK LEHORREKO INGURUNEA KOLONIZATZEN

BRIOFITOEN DIBISIOABRIOFITOEN DIBISIOA Altuera xumeko landareak dira.Altuera xumeko landareak dira.

Tapizak osatzen dituzte gibel-belarren kasuan, eta Tapizak osatzen dituzte gibel-belarren kasuan, eta kuxinak, goroldio gehienen kasuan.kuxinak, goroldio gehienen kasuan.

Ingurune oso hezeetan bizi dira, ez direlako Ingurune oso hezeetan bizi dira, ez direlako lehorreko ingurunera oso ongi egokitu.lehorreko ingurunera oso ongi egokitu.

Gorputz begetatiboa Gorputz begetatiboa TALOTALO motakoa da, ez dute motakoa da, ez dute sustrai, zurtoin eta hosto garaturik, ez baitira sustrai, zurtoin eta hosto garaturik, ez baitira ehunez eratuak , eta, horregatik, tamaina txikiko ehunez eratuak , eta, horregatik, tamaina txikiko landareak dira beti.landareak dira beti.

Gibel-belarra

Goroldioa

Goroldioa

Gibel-belarra

EGITURA BEGETATIBOAEGITURA BEGETATIBOA

Goroldio-kuxina, banako ugariz osatua

Goroldio banakoa

UGALKETAUGALKETA

Goroldio-landarearen atalik garatuena eta iraunkorrena gametofitoa da.

Esporofitoa ez da nabarmentzen, txikiagoa baita.

Funaria hygrometica

FASE SEXUALA: Goroldioaren bizitzako une jakin batzuetan, organo sexualak eratzen dira landaretxoaren goiko muturretan. Gametoak ekoizten dira barruan, eta horregatik, gametofito esaten zaie. Ernalketaren eta zelula-arrautzaren garapenaren ondoren, egitura berri bat eratzen da gametofitoaren gainean: esporofito du izena, bertan ekoizten baitira esporak.

FASE ASEXUALA: Haizeak barreiatzen ditu esporak, esporofitoko kapsula irekitzen denean.

Esporofitoan sortutako esporak lurrera erortzen dira, eta bertan hozitzen. Haietako bakoitzetik beste gametofito bat garatzen da.

PTERIDOFITOEN DIBISIOAPTERIDOFITOEN DIBISIOA Tamaina handia irits dezaketen landareak dira.Tamaina handia irits dezaketen landareak dira. Briofitoak baino hobeto moldatu dira ingurune Briofitoak baino hobeto moldatu dira ingurune

lehorrera.lehorrera. Dibisio honetan iratzeak eta ekiseto edo azeri-Dibisio honetan iratzeak eta ekiseto edo azeri-

buztanak sartzen dira.buztanak sartzen dira.

IratzeEkiseto edo azeri-buztana

Iratze

Ekiseto edo azeri-buztana

IRATZEEN APARATU BEGETATIBOA: IRATZEEN APARATU BEGETATIBOA: KORMOA KORMOA

Ondo gainditu zituzten lehorreko inguruneak sortzen zituen arazoak.Ondo gainditu zituzten lehorreko inguruneak sortzen zituen arazoak.

Egitura begetatibo horri Egitura begetatibo horri KORMOKORMO esaten zaio, eta hiru organo ditu: esaten zaio, eta hiru organo ditu: sustraiasustraia, , zurtoinazurtoina eta eta hostoahostoa..

Organoak dira hirurak, hau da, ehunez osaturik daude.Organoak dira hirurak, hau da, ehunez osaturik daude.

IRATZEEN APARATU BEGETATIBOA: IRATZEEN APARATU BEGETATIBOA: LANDARE-EHUNEN FUNTZIOAK LANDARE-EHUNEN FUNTZIOAK

EPIDERMISAEPIDERMISA: : Estaltzea eta lehortzetik babestea Estaltzea eta lehortzetik babestea

(kutikula eratzen du argizariak).(kutikula eratzen du argizariak). Sustraien zelula espezializatuek lurzoruko Sustraien zelula espezializatuek lurzoruko

ura eta gatz mineralak xurgatzea.ura eta gatz mineralak xurgatzea. Hostoen epidermiseko estomek COHostoen epidermiseko estomek CO22 eta O eta O22

trukatzen dituzte atmosferarekin.trukatzen dituzte atmosferarekin.

HODI ZURKARAKHODI ZURKARAK: : Izerdi gordinaIzerdi gordina (ura eta gatz mineralak) (ura eta gatz mineralak)

garraiatzen dute sustraietatik hostoetara.garraiatzen dute sustraietatik hostoetara.

HODI LIBERIARRAKHODI LIBERIARRAK:: Izerdi landuaIzerdi landua (mantenugai organikoak) (mantenugai organikoak)

garraiatzen dute hostoetatik gainerako garraiatzen dute hostoetatik gainerako zeluletara.zeluletara.

IRATZEEN APARATU BEGETATIBOA: IRATZEEN APARATU BEGETATIBOA: LANDARE-EHUNEN FUNTZIOAK LANDARE-EHUNEN FUNTZIOAK

PARENKIMA KLOROFILIKOAPARENKIMA KLOROFILIKOA: : Mantenugai ez-organikoak molekula Mantenugai ez-organikoak molekula

organikoa bakun bihurtzen ditu, organikoa bakun bihurtzen ditu, fotosintesian.fotosintesian.

ERRESERBAKO PARENKIMAERRESERBAKO PARENKIMA: : Hainbat substantzia elikagarri metatzen Hainbat substantzia elikagarri metatzen

ditu.ditu.

MERISTEMOAKMERISTEMOAK:: Landarearen hazkundeaz arduratzen da.Landarearen hazkundeaz arduratzen da.

Polypodium vulgare: aparatu begetatiboa

Polypodium vulgare: zurtoinaren zeharkako epaia

IRATZEEN UGALKETA IRATZEEN UGALKETA

Lehorreko ingurunera egokiturik daude Lehorreko ingurunera egokiturik daude beren bizitza begetatiboari dagokionez; beren bizitza begetatiboari dagokionez; beren ugalketa sexualari dagokionez, beren ugalketa sexualari dagokionez, ordea uraren mendekoak dira.ordea uraren mendekoak dira.

Gaztea den bitartean bakarrik dago Gaztea den bitartean bakarrik dago esporofitoa gametofitoari loturik; esporofitoa gametofitoari loturik; esporofitoa garatzean, gametofitoa esporofitoa garatzean, gametofitoa desagertu egiten da, eta landare desagertu egiten da, eta landare iraunkorra esporofitoari dagokio.iraunkorra esporofitoari dagokio.

IRATZEEN UGALKETA IRATZEEN UGALKETA

ESPERMATOFITOEN DIBISIOAESPERMATOFITOEN DIBISIOA Lehorreko ingurunera hobekien egokituta Lehorreko ingurunera hobekien egokituta

dauden landareak dira.dauden landareak dira. KORMO KORMO motako egitura begetatiboa dute, motako egitura begetatiboa dute,

pteridofitoak bezala, baina, ugalketa sexuala pteridofitoak bezala, baina, ugalketa sexuala uraren laguntzarik gabe gauzatzen da.uraren laguntzarik gabe gauzatzen da.

Landare hazidunak eta loredunak (ugaltze-Landare hazidunak eta loredunak (ugaltze-aparatua) dira.aparatua) dira.

Bi talde daude: Bi talde daude: GIMNOSPERMOAK (pinuak, izeiak, zedroak, GIMNOSPERMOAK (pinuak, izeiak, zedroak,

altzifreak…)altzifreak…) ANGIOSPERMOAK (gereziondoa, arrosondoa, ANGIOSPERMOAK (gereziondoa, arrosondoa,

garagarra, patata, tulipa…)garagarra, patata, tulipa…)

ESPERMATOFITOEN APARATU ESPERMATOFITOEN APARATU BEGETATIBOA BEGETATIBOA

Hiru organo bereizgarriak ditu:Hiru organo bereizgarriak ditu: SUSTRAIASUSTRAIA:: elikagaiak xurgatzeko eta elikagaiak xurgatzeko eta

landarea lurrean sendo eusteko.landarea lurrean sendo eusteko.

HOSTOAHOSTOA: xafla formako organo : xafla formako organo fotosintetikoa.fotosintetikoa.

ZURTOINAZURTOINA: hostoei eta loreei eusten die, : hostoei eta loreei eusten die, eta izerdi gordina eta landua garraiatzen eta izerdi gordina eta landua garraiatzen ditu.ditu.

Kormoaren organo-mota ugari dago espezie bakoitzean, Kormoaren organo-mota ugari dago espezie bakoitzean,

biosferako giro ugarietara baitatude egokitutabiosferako giro ugarietara baitatude egokituta..

Klima epeleko espermatofitoa

Klima idorreko espermatofitoa

ESPERMATOFITOEN NUTRIZIOAESPERMATOFITOEN NUTRIZIOA

ESPERMATOFITOEN HARREMANAESPERMATOFITOEN HARREMANA

Landareek ez dute nerbio-sistemarik, beraz, Landareek ez dute nerbio-sistemarik, beraz, ezta zentzumen organorik. Baina ongi ezta zentzumen organorik. Baina ongi atzematen dituzte estimuluak, eta era atzematen dituzte estimuluak, eta era askotan erantzuten diete.askotan erantzuten diete.

Landareek, gainera, hormonak ekoizten Landareek, gainera, hormonak ekoizten dituzte, dituzte, fitohormonakfitohormonak, eta horiek , eta horiek erregulatzen dute landarearen garapena eta erregulatzen dute landarearen garapena eta hainbat erantzun. Hormonak jariatze-hainbat erantzun. Hormonak jariatze-zeluletan ekoizten dira, guruinik eratu zeluletan ekoizten dira, guruinik eratu gabe.gabe.

AuxinakAuxinak dira fitohormona mota bat. dira fitohormona mota bat.

ESPERMATOFITOEN HARREMANAESPERMATOFITOEN HARREMANA Erantzun batzuk mugimenduak dira:Erantzun batzuk mugimenduak dira:

Tropismoak mugimendu motelak dira, positiboak edo negatiboak.Tropismoak mugimendu motelak dira, positiboak edo negatiboak. Nastiak mugimendu azkarrak dira.Nastiak mugimendu azkarrak dira.

Fototropismoa

Geotropismoa

Fotonastia Sismonastia

ESPERMATOFITOEN UGALKETAESPERMATOFITOEN UGALKETA Landareen eboluzioan esporofitoaren garapena Landareen eboluzioan esporofitoaren garapena

handitzeko eta gametofitoarena txikiagotzeko handitzeko eta gametofitoarena txikiagotzeko joera dago.joera dago.

Espermatofitoetan esporofitoa da guk ezagutzen Espermatofitoetan esporofitoa da guk ezagutzen dugun aparatu begetatiboa.dugun aparatu begetatiboa.

Zurtoinaren gune batzuetan, hosto berezi batzuk Zurtoinaren gune batzuetan, hosto berezi batzuk jaiotzen dira, eta aparatu berri bat eratzen dute: jaiotzen dira, eta aparatu berri bat eratzen dute: lorealorea, hau da, ugalketa-aparatua., hau da, ugalketa-aparatua.

Lorearen barruan, gametofitoa garatzen da Lorearen barruan, gametofitoa garatzen da kanpora egozten ez diren esporetatik, eta kanpora egozten ez diren esporetatik, eta lehortzetik babestuta dago uraren mende egon lehortzetik babestuta dago uraren mende egon gabe.gabe.

Esporofitoaren garapena handitzen da, gametofitoarena, berriz txikiagotzen da.

ESPERMATOFITO GIMNOSPERMOAKESPERMATOFITO GIMNOSPERMOAK

Loreak ez dira deigarriak.Loreak ez dira deigarriak. Sexu bakarrekoak dira.Sexu bakarrekoak dira. Lore emeak elkartuta egoten dira, kono emeak Lore emeak elkartuta egoten dira, kono emeak

eratuz, eta arrek, kono arrak eratzen dituzte.eratuz, eta arrek, kono arrak eratzen dituzte.

Kono arra

Kono emea

Polen zakua

Estaminea

Karpeloa

Obulua

GIMNOSPEROMOAREN UGALKETA

Itsas pinua

Atlasko zedroa

Leyland altzifrea

Hagina

Taxus baccata

ESPERMATOFITO ANGIOSPERMOAKESPERMATOFITO ANGIOSPERMOAK Loreak ikusgarriak dira, eta egitura Loreak ikusgarriak dira, eta egitura

konplexuagokoak.konplexuagokoak. Lore mota ugari badituzte ere, haietako gehienak Lore mota ugari badituzte ere, haietako gehienak

hermafroditak dira.hermafroditak dira. Haziak fruituen barruan gordeta daude, Haziak fruituen barruan gordeta daude,

gimnospermoak ez bezalagimnospermoak ez bezala

Angiospermoen lorearen egitura

ANGIOSPERMOEN ERNALKETAANGIOSPERMOEN ERNALKETA

LOREA NOLA BIHURTZEN DEN FRUITUALOREA NOLA BIHURTZEN DEN FRUITUA

Haziak fruituen barruan gordeta dituzten espermatofitoak angiospermoak dira; gimnospermoen haziak, berriz, ez daude fruituen barruan gordeta.

ESPERMATOFIOTOEN UGALKETA ASEXUALAESPERMATOFIOTOEN UGALKETA ASEXUALA

UGALKETA SEXUALAK abantaila bat du: ondorengoek beste karaktere-konbinazio batzuk dituzte, eta, horregatik, gurasoak baino hobeto egokituta daude, batzuetan, beren ingurunera.

UGALKETA ASEKUALEAN EDO BEGETATIBOAN guraso bakar batek soilik parte hartzen du. Ondorengoak gurasoaren aparatu begetatiboaren zatietatik abiatuta sortzen dira.

Ugalketa asexualak abantaila ugari ditu ingurune zehatz batera ongi egokituta dauden landareen kasuan: ondorengoek gurasoaren ezaugarri berak dituztenez, hura bezain ongi daude egokituta ingurunera eta, gainera, gurasoak babesten eta elikatzen ditu bizitzako lehen etapetan.

Marrubiondoaren Tuliparen Patata-landarearen Udaberri-lorearen

zurtoin herrestariak erraboilak tuberkuluaren begiak lurpeko zurtoinak

UGALKETA ASEXUALAREN ADIBIDEAKUGALKETA ASEXUALAREN ADIBIDEAK

UGALKETA ASEXUALAREN TEKNIKA UGALKETA ASEXUALAREN TEKNIKA ARTIFIZIALAKARTIFIZIALAK

ALDAXKA BELAUNTZEA TXERTATZEA