IZENAKBILDUMA Euskaltzaindia 2011 I B ILDUMA ...garri eta lagungarri badira ere, nabarmentzekoa da...

ARGITALPENAREN PARATZAILEAK:Patxi GaléAndres Iñigo

ONOMASTIKA BATZORDEA:

BURUA:Andres Iñigo

IDAZKARIA:Mikel Gorrotxategi

KIDEAK:Patxi GaléImanol GoikoetxeaRoberto González de ViñaspreIratxe LasaJose Luis LizundiaElena Martínez de MadinaCéline MounoleFelix MugurutzaTxomin PeillenPatxi Salaberri Zarategi

1. Euskal Herriko udalen izendegiaEuskaltzaindia 2011

EUSKAL HERRIKO UDALEN IZENDEGIA

E U S K A LT Z A I N D I AREAL ACADEMIA DE LA LENGUA VASCA

ACADÈMIE DE LA LANGUE BASQUE

La labor de Onomástica de Euskaltzaindia tiene como finalidad elestudio de los nombres, tanto antropónimos (nombres de pila,

apellidos...) como topónimos (mayores, menores, exónimos, callejeros,oicónimos...). Tras recoger, clasificar, analizar y establecer la forma

normativizada de los nombres, Euskaltzaindia considera imprescindibledarlos a conocer, a fin de que las formas correctas vayan implantándose

en el uso habitual, al igual que ocurre en toda lengua normalizada.Ese es el objetivo de la presente colección IZENAK.

Le travail d’Onomastique d’Euskaltzaindia a pour but l’étude desnoms, aussi bien des anthroponymes (prénoms, noms de famille...) quedes toponymes (principaux, secondaires, exonymes, noms de rue, noms

de maison...). Après les avoir répertoriés, classés, analysés et établisselon les normes, Euskaltzaindia considère indispensable de les faireconnaître, afin de favoriser l’emploi habituel des formes correctes,

comme c’est le cas de toutes les langues normalisées.Voilà l’objectif de cette collection IZENAK.

The main aim of Euskaltzaindia’s Onomastic work is the research ofbasque names that are classified in proper nouns (names of persons,surnames...) and place names (main and minor toponyms, exonyms,

street names, house names...). After collecting, classifying, analizing anddeciding the standardized form of those names, Euskaltzaindia considersit is a must to announce them, so that the correct forms are adopted in

the every-day use as it happens with any standardized language.That is the purpose of this IZENAK collection.

EU

SK

AL

HE

RR

IKO

U

DA

LE

N I

ZE

ND

EG

IA

Euskaltzaindiaren Onomastika lanak euskal izenen ikerketa du helburu,bai antroponimoena (ponte izenak, deiturak...) bai toponimoena

(toponimia nagusia, txikia, exonimia, kale izendegiak, etxe izenak...).Izen horiek bildu, sailkatu, ikertu eta arautu ondotik, beharrezkotzat

jotzen du Euskaltzaindiak izenen forma zuzenak plazaratzea, euskararenerabileran eta normalizazioan eragina izan dezaten.

Hori da, hain zuzen ere, IZENAK bilduma honen xedea.

1

I Z E N A K

B I L D U M A

IZ

EN

AK

BI

LD

UM

A

IZENAKBILDUMA

IZENAKBILDUMA

Eskubide guztiak jabedunak dira. Ez da zilegi liburuki hau osorik edo zatika kopiatzea, ez sistemainformatikoekin beronen edukia biltzea, ez inongo sistema elektroniko edo mekanikoz, fotokimikoz,

magnetikoz, elektrooptikoz, fotokopiaz, erregistratuz edo beste bitartekoz berau transmititzea, aipamenetarako izan ezik, argitaratzailearen edo copyrightaren jabearen aldez aurreko eta

idatzizko bai menik gabe.

© Miquel Gros i Lladós, 2009© EUSKALTZAINDIA / R.A.L.V. / A.L.B.

Diseinua: Ikeder, S.L.

ISBN: 978-84-95438-74-4Lege-gordailua: BI-950-2011

Argitalpen honen fitxa katalografikoa eskuragarri duzu Euskaltzain diaren Azkue Biblio -tekako katalogoan: www.euskaltzaindia.net/azkue

La ficha catalográfica correspondiente a esta publicación está disponible en el catálogo de labiblioteca de la Real Academia de la Lengua Vasca: www.euskaltzaindia.net/azkue

Les données bibliographiques correspondant à cette publication sont dispo nibles sur le site de laBibliothèque Azkue de l’Académie de la langue basque:www.euskaltzaindia.net/azkue

A catalog record for this publication is available from the Azkue Biblioteka, Royal Academyof the Basque Language:www.euskaltzaindia.net/azkue

Aurkibidea

Aurkezpena. Andres Iñigo ......................................................................................... 9

Izendegiaren egitura................................................................................................ 11

1. Udal izendegi osoaren zerrenda alfabetikoak .............................................. 13

1.1. Euskal izenaren arabera ............................................................................. 151.2. Izen ofizialaren arabera .............................................................................. 35

2. Udal izendegia lurraldeka............................................................................... 55

2.1. Araba ..................................................................................................... 572.1.1. Sarrera............................................................................................. 59

1) Izen berriak .............................................................................. 592) Kendu diren bitasunak .............................................................. 593) Ikerketa berrien ondorioz zuzendu diren izenak........................ 594) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak .......................... 605) Euskal ordain ezagunik ez duten herri izenak............................ 616) Izen zaharrak ............................................................................ 617) Izen asmatuak ........................................................................... 62

2.1.2. Euskal izenaren arabera.................................................................... 632.1.3. Izen ofizialaren arabera .................................................................... 662.1.4. Eskualdeka banatuak........................................................................ 69

2.2. Bizkaia.................................................................................................... 732.2.1. Sarrera............................................................................................. 75

1) Izen berriak .............................................................................. 752) Kendu diren bitasunak .............................................................. 753) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak .......................... 764) Egoera berezia duten izenak...................................................... 76


2.3. Gipuzkoa................................................................................................ 932.3.1. Sarrera............................................................................................. 95

1) Izen berriak .............................................................................. 952) Izen aldaketak ........................................................................... 953) Elkartea desegitearen ondorioa.................................................. 954) Izen zaharkituak........................................................................ 965) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak .......................... 96


2.4. Nafarroa ................................................................................................. 1072.4.1. Sarrera............................................................................................. 109

1) Izen berriak .............................................................................. 1092) Kendu diren bitasunak .............................................................. 1093) Ikerketa berrien ondorioz zuzendu diren izenak........................ 1104) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak .......................... 1125) Euskal ordain ezagunik ez duten herri izenak............................ 1136) Eskualdeak eta merindadeak...................................................... 115

2.4.2. Euskal izenaren arabera.................................................................... 1192.4.3. Izen ofizialaren arabera .................................................................... 1302.4.4. Merindadeka banatuak .................................................................... 1412.4.5 Merindadeka eta eskualdeka banatuak .............................................. 150

2.5. Lapurdi ................................................................................................... 1672.5.1. Sarrera............................................................................................. 169

1) Gehitu den bitasuna .................................................................. 1692) Ikerketa berrien ondorioz zehaztutako herritarren izenak.......... 1693) Araugintza berriari egokitu behar izan diren herri izenak .......... 169


2.6. Nafarroa Beherea .................................................................................. 1772.6.1. Sarrera............................................................................................. 179

1) Kasu berezia.............................................................................. 1792) Ikerketa berrien ondorioz zuzendu diren izenak........................ 1793) Lekukotasunen arabera zuzendu behar izan direnak................... 1814) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak .......................... 181


2.7. Zuberoa.................................................................................................. 1932.7.1. Sarrera............................................................................................. 195

1) Bi herriren kasu berezia ............................................................ 1952) Izen zaharren berreskuratzeak ................................................... 1953) Ikerketa berrien ondorioz zuzendu diren izenak........................ 1954) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak .......................... 197

2.7.2. Euskal izenaren arabera.................................................................... 1982.7.3. Izen ofizialaren arabera .................................................................... 2002.7.4. Eskualdeka banatuak........................................................................ 2022.7.5. Kantonamenduka banatuak ............................................................. 204

Eranskinak ............................................................................................................ 207157. araua.- Euskal herrialdeen, herritarren eta euskalkien izenak ............................ 209139. araua.- Euskal Herria izena .............................................................................. 211141. araua.- Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera .......................... 219

EUSKALTZAINDIAren 90. urteurrenarekin batera bete dira 30 urte Aka-demiak lehenbiziko udal izendegia argitara eman zuenetik; izan ere,

1979an kaleratu baitzen Euskal Herriko Udalen Izendegia liburuxka.

Izendegi haren aurkezpenean orduko Onomastika batzordeburu KoldoMitxelenak adierazi zuen bezala, euskara ofizialtasunaren bideetan zegoeneta udal demokratiko hautatu berriei euskarazko izenak ofizial izateko aukerabehar zitzaien eman. Gainera, egoera hartan, nor bere kabuz hasia zen le-hengo izenen aldamenean edo gainean euskal ordaina jartzen. Horregatikzioen Mitxelenak, premia handiko lana zela hura eta Euskaltzaindiari toka -tzen zitzaio la, presaka bazen ere, aitzinbidea hartuz herritarrei gidaritza mo-duko zerbait eskaintzea, hots, udal izendegia gauzatu eta kaleratzea.

Orduz geroztik, herri izenen normalizazio biderako garrantzi handikourratsak egin ziren, Hego Euskal Herrian batik bat. Alde batetik, Euskal Au-tonomia Erkidegoko Autonomia Estatutuak 6. artikuluan eta EuskararenErabilpena Arauzkotzeko 10/1982 Oinarrizko Legeak 10. atalean, eta, bes-tetik, Nafarroako Foru Komunitateko Euskarari buruzko 18/1986 Foru Le-geak 3.3 eta 8.2 artikuluetan, Euskaltzaindia aitortzen dute hizkuntzakontuetarako orokorrean eta toponimiarako espresuki, Erakunde aholkulariofiziala.

Onomastika batzordeak etengabe segitu du lanean eta horren froga dira,besteak beste, izendegi hura kaleratu zenetik gaurdaino herri izenen inguruanargitara eman dituen lanak. Hona hemen garrantzitsuenak: 1986an, EuskoJaurlaritzarekin batera, Euskal Autonomia Erkidegoko herrien izendegia. Argital-pen honetan udal bakoitzaren barruan biztanle entitate izaera duten auzoofizialen izenak ere bildu ziren. 1990ean, Nafarroako Gobernuarekin batera,Nafarroako Herri Izendegia. Lan hau erabili zuen Gobernuak euskal izen ofi-zialak erabakitzeko (“Eremu Euskaldun”ekoak eta “Eremu Misto”ko zenbaitizen). 2001ean, 1986an egindakoa osatuz, Euskal Autonomia Erkidegoko biz-tanle-entitateak liburua. Argitalpen hau Euskadiko Udalen Elkartearen(EUDEL) eskutik egin zen.

AURKEZPENA

Andres IñigoOnomastika batzordeburua

1979an argitara eman zen lehenbiziko izendegiaren aurkezpenean, egileekargi aitortu zuten, denbora eta baliabide faltagatik, proposatutako udal izenbatzuk zalantzazkoak zirela eta beste zenbaiten euskarazko ordainak asmatuak.Horregatik, hogeita hamar urte hauetan egindako ikerketen ondorioz, izenhorietako zimentarri sendo eta argiagoak aurkitu direnean, Onomastika ba -tzor deak beharrezkotzat jo du zuzenketak proposatzea. Aldiz, Batzordeareniritziz, ikerketa berriek ez badute behar adina argirik eman, zuhurtziaz jokatueta lehengo erabakiari eutsi zaio. Hortaz, aldaketak nahitaezkotzat hartu dire-nean soilik proposatu dira.

Izendegi berri honen berezitasuna: arau izaera

Euskaltzaindiak 1998an Euskal Herriko udal izenei arau izaera ematea era-baki zuen eta amaitu berri du lan hori. Lehenik Iparraldeko lurraldeetakoakarautu zituen, ondotik Euskal Autonomia Erkidegokoak eta, azkenik, Nafa-rroakoak. Banakako udal izendegi horiek Euskaltzaindiaren honako arauzenbakiak dituzte: 92 eta 99 Zuberoa, 108 Lapurdi, 122, 128 eta 133 NafarroaBeherea, 140 Gipuzkoa, 145 Bizkaia, 150 Araba, 155 Nafarroa. Arau horietakoemaitza da, hain zuzen ere, liburu honetan eskaintzen dena eta, horregatik,gorago aipatutako argitalpenek ez bezala, eskuan duzun izendegi honek Aka-demiaren arau izaera du.

Euskal Herriko udal izenez gainera, Euskaltzaindiak azken urte hauetangai honen inguruko beste arau batzuk ere onartu ditu. Horien artean nabar-mentzekoak dira liburu honetan, eranskin lagungarri gisa, txertatu diren hiruhauek: 57 Euskal herrialdeen, herritarren eta euskalkien izenak, 139 Euskal Herriaizena, eta 141 Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera. Hirurak osa-garri eta lagungarri badira ere, nabarmentzekoa da 141. araua, horretan azal -tzen baita nola idatzi behar diren herri izenak, bakunak direnean (Durango),elkartuak direnean (Ezkio-Itsaso) edo testuaren barruan deklinatuak jarribehar direnean (Abaurregaina, baina Abaurregainean dago; Basabürüa, baina Ba-sabürüra doa). Halaber, azaltzen da zer irizpide aplikatu behar den izen beraduten bi herri elkarrengandik bereizi behar direnean (Donibane Garazi, Do-nibane Lohizune), edota idatziz nola adierazi behar den herriek erdaraz etaeuskaraz izen bana dutela (Agurain / Salvatierra, Orreaga / Roncesvalles) etab.

Azkenik, Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak argi utzi nahi du lanhonetan ageri den emaitza dela berari egitea tokatzen zaiona, hots, irizpenakematea eta proposamenak egitea, zeregin horietarako baita, hain zuzen ere,Euskaltzaindia erakunde ofiziala. Normalizaziorako hurrengo urratsak, ordea,proposamen hauek izen ofizial bihurtzea eta hedatzea, lurralde bakoitzekoherri aginteen ardura da.

Izendegia bi kapitulutan banatua dago eta bakoitzaren edukiahonako hau da:

Lehenbiziko kapituluan, Euskal Herriko udal izendegi osoaematen da alfabetikoki. Udal izen bakoitzaren lau informazioageri dira: euskal izena, izen ofiziala, herritar izena eta kokatuadagoen lurraldearena. Informazio hau bi ataletan antolatu da. Le-henbizikoan, udalen euskal izena hartu da abiapuntutzat eta bi-garrenean egungo izen ofiziala.

Bigarren kapituluan, udal izenak lurraldeka ematen dira, hu-rrenkera honetan: Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Nafarroa, Lapurdi,Nafarroa Beherea eta Zuberoa. Beraz, zazpi ataletan. Lehenbizikokapituluan bezala, bigarren honetan ere udal bakoitzaren lau in-formazio ematen dira, baina laugarrena lurraldea izan beharrean,zehatzagoa den eskualdea da. Informazio hau hiru ataletan an-tolatu da. Lehenbizikoan udalen euskal izena hartu da abiapun-tutzat eta bigarrenean egungo izen ofiziala. Hirugarrenean,berriz, udalak eskualdeen arabera banatu dira, baita Nafarroanmerindadeka eta Zuberoan kantonameduka ere. Lurralde ba-koitzeko izendegiaren sarreran azaldu dira aplikatu diren irizpi-deak, eta 1979ko izendegiarekin erkatuz ageri diren aldaketenzergatia ere.

IZENDEGIAREN EGITURA

1. Udal izendegi osoaren zerrenda alfabetikoak

15EUSKAL IZENAREN ARABERA

1.1. Euskal izenaren arabera

Euskal izena Izen ofiziala Herritar izena Lurraldea

Abadiño Abadiño abadiñar Bizkaia

Abaigar Abáigar abaigartar Nafarroa

Abaltzisketa Abaltzisketa abaltzisketar Gipuzkoa

Abanto Abanto y Ciérvana - Abanto Zierbena abantar Bizkaia

Abartzuza Abárzuza abartzuzar Nafarroa

Abaurregaina (-a) Abaurregaina / Abaurrea Alta abaurrear Nafarroa

Abaurrepea (-a) Abaurrepea / Abaurrea Baja abaurrepetar Nafarroa

Aberin Aberin aberindar Nafarroa

Ablitas Ablitas ablitastar Nafarroa

Adios Adiós adiostar Nafarroa

Aduna Aduna adunar Gipuzkoa

Agoitz Aoiz <> Agoitz agoiztar, agoizko Nafarroa

Aguilar Kodes Aguilar de Codés aguilartar Nafarroa

Agurain Salvatierra / Agurain aguraindar Araba

Ahatsa-Altzieta-Bazkazane Ahaxe-Alciette-Bascassan ahatsar, altzietar, bazkazandar Nafarroa Beherea

Ahetze Ahetze aheztar Lapurdi

Ahurti Urt ahurtiar Lapurdi

Aia Aia aiar Gipuzkoa

Aiara Ayala / Aiara aiarar Araba

Aiegi Ayegui <> Aiegi aiegiar Nafarroa

Aiherra Ayherre aihertar Nafarroa Beherea

Ainharbe Aïnharp ainharbear Zuberoa

Ainhize-Monjolose Ainhice-Mongelos ainhiztar, monjolostar Nafarroa Beherea

Ainhoa Aïnhoa ainhoar Lapurdi

Aintzila Aincille aintzildar Nafarroa Beherea

Aizarnazabal Aizarnazabal aizarnazabaldar Gipuzkoa

Aiziritze Aïcirits aiziriztar Nafarroa Beherea

Ajangiz Ajangiz ajangiztar Bizkaia

Akamarre Came akamartar Nafarroa Beherea

16UDAL IZENDEGI OSOA


Albiztur Albiztur albizturtar GipuzkoaAldude Les Aldudes aldudar Nafarroa BehereaAlegia Alegia alegiar GipuzkoaAlesbes Villafranca alesbestar NafarroaAlkiza Alkiza alkizar GipuzkoaAllin Allín <> Allin allindar NafarroaAllo Allo alloar NafarroaAlonsotegi Alonsotegi alonsotegiar BizkaiaAloze-Ziboze-Onizegaine Alos-Sibas-Abense aloztar, ziboztar, oniztar ZuberoaAltsasu Altsasu / Alsasua altsasuar NafarroaAltzaga Altzaga altzagar GipuzkoaAltzai-Altzabeheti- Alçay-Alçabéhéty- altzaiar, altzabehetiar, ZuberoaZunharreta Sunharette zunharretarAltzo Altzo altzotar GipuzkoaAltzürükü Aussurucq altzürükütar ZuberoaAmendüze-Unaso Amendeuix-Oneix amendüztar, unastar Nafarroa BehereaAmeskoabarrena (-a) Améscoa Baja ameskoar NafarroaAmezketa Amezketa amezketar GipuzkoaAmoroto Amoroto amorotar BizkaiaAmorotze-Zokotze Amorots-Succos amoroztar, zokoztar Nafarroa BehereaAmurrio Amurrio amurrioar ArabaAñana Añana añanar ArabaAndoain Andoain andoaindar GipuzkoaAndosilla Andosilla andosillar NafarroaAngelu Anglet angeluar LapurdiAnhauze Anhaux anhauztar Nafarroa BehereaAnoeta Anoeta anoetar GipuzkoaAñorbe Añorbe añorbear NafarroaAntsoain Ansoáin <> Antsoain antsoaindar NafarroaAntzin Ancín <> Antzin antzindar NafarroaAntzuola Antzuola antzuolar GipuzkoaAnue Anue anuetar NafarroaAraitz Araitz araiztar NafarroaArakaldo Arakaldo arakaldar BizkaiaArakil Arakil arakildar NafarroaArama Arama aramar GipuzkoaAramaio Aramaio aramaioar Araba



Aranaratxe Aranarache <> Aranaratxe aranaratxear NafarroaAranguren Aranguren arangurendar NafarroaArano Arano aranoar NafarroaArantza Arantza aranaztar NafarroaArantzazu Arantzazu arantzazuar, arantzazuztar BizkaiaAras Aras arastar NafarroaArberatze-Zilhekoa Arbérats-Sillègue arberaztar, zilhekoar Nafarroa BehereaArbizu Arbizu arbizuar NafarroaArbona Arbonne arbonar LapurdiArboti-Zohota Arbouet-Sussaute arbotiar, zohotar Nafarroa BehereaAreatza Areatza areatzar, billaroztar BizkaiaArellano Arellano arellanoar NafarroaAreso Areso aresoar NafarroaAretxabaleta Aretxabaleta aretxabaletar GipuzkoaArgantzun La Puebla de Arganzón argantzundar Burgos (Araba)Arguedas Arguedas arguedastar NafarroaArhantsusi Arhansus arhantsusiar, arhantsusitar Nafarroa BehereaAria Aria ariatar NafarroaAribe Aribe aribear NafarroaArmañantzas Armañanzas armañantzastar NafarroaArmendaritze Armendarits armendariztar Nafarroa BehereaArmiñón Armiñón armiñondar ArabaArnegi Arnéguy arnegitar Nafarroa BehereaArraia-Maeztu Arraia-Maeztu arraiar, maeztuar ArabaArrangoitze Arcangues arrangoiztar LapurdiArrankudiaga Arrankudiaga arrankudiagar BizkaiaArrasate Arrasate / Mondragón arrasatear GipuzkoaArrastaria (-a)1 – arrastariar ArabaArratzu Arratzu arratzuar BizkaiaArratzua (-a)-Ubarrundia Arrazua-Ubarrundia arratzuar, ubarrundiar ArabaArrieta Arrieta arrietar BizkaiaArrigorriaga Arrigorriaga arrigorriagar BizkaiaArroitz Arróniz arroiztar NafarroaArrokiaga Roquiague arrokiagatar ZuberoaArrosa Saint-Martin-d’Arrossa arrosatar Nafarroa Beherea

1 1976an Amurriok bereganatu arte udal izandakoa.



Arruazu Arruazu arruazuar NafarroaArrueta-Sarrikota Arraute-Charritte arruetar, sarrikotar Nafarroa BehereaArtaxoa Artajona artaxoar NafarroaArtazu Artazu artazuar NafarroaArteaga Artea arteagar, arteagaztar BizkaiaArtzentales Artzentales artzentalestar BizkaiaArtzibar Valle de Arce <> Artzibar artzibartar NafarroaArtziniega Artziniega artziniegar ArabaArüe-Ithorrotze-Olhaibi Aroue-Ithorots-Olhaïby arüetar, ithorroztar, olhaibitar ZuberoaAsparrena (-a) Asparrena asparrendar ArabaAsteasu Asteasu asteasuar GipuzkoaAstigarraga Astigarraga astigartar GipuzkoaAtarrabia Villava <> Atarrabia atarrabiar NafarroaAtaun Ataun ataundar GipuzkoaAtetz Atez ateztar NafarroaAtharratze-Sorholüze Tardets-Sorholus atharraztar, sorholüztar ZuberoaAtxondo Atxondo atxondar BizkaiaAulesti Aulesti aulestiar BizkaiaAuritz Auritz / Burguete auriztar NafarroaAzagra Azagra azagrar NafarroaAzkaine Ascain azkaindar LapurdiAzkarate Ascarat azkaratear Nafarroa BehereaAzkoien Peralta <> Azkoien azkoiendar NafarroaAzkoitia (-a) Azkoitia azkoitiar GipuzkoaAzpeitia (-a) Azpeitia azpeitiar GipuzkoaAzuelo Azuelo azueloar NafarroaBaigorri Saint-Étienne-de-Baïgorry baigorriar Nafarroa BehereaBaiona Bayonne baiones, baionar LapurdiBakaiku Bakaiku bakaikuar NafarroaBakio Bakio bakiotar BizkaiaBaliarrain Baliarrain baliarraindar GipuzkoaBalmaseda Balmaseda balmasedar BizkaiaBanka Banca bankar Nafarroa BehereaBarakaldo Barakaldo barakaldar BizkaiaBarañain Barañáin barañaindar NafarroaBarasoain Barásoain barasoaindar Nafarroa



Barbarin Barbarin barbarindar NafarroaBardoze Bardos bardoztar LapurdiBargota Bargota bargotar NafarroaBarillas Barillas barillastar NafarroaBarkoxe Barcus barkoxtar ZuberoaBarrika Barrika barrikar, barrikoztar BizkaiaBarrundia Barrundia barrundiar ArabaBasaburua (-a) Basaburua basaburuar NafarroaBasauri Basauri basauriar BizkaiaBastida Labastida / Bastida bastidar ArabaBastida Labastide-Clairence bastidar Nafarroa BehereaBasusarri Bassussarry basusartar LapurdiBaztan Baztan baztandar NafarroaBeasain Beasain beasaindar GipuzkoaBedia Bedia bediar, bediaztar BizkaiaBehaskane-Laphizketa Béhasque-Lapiste behaskandar, laphizketar Nafarroa BehereaBehauze Béguios behauztar Nafarroa BehereaBehorlegi Béhorléguy behorlegitar Nafarroa BehereaBeire Beire beiretar NafarroaBeizama Beizama beizamar GipuzkoaBelauntza Belauntza belauntzar GipuzkoaBera Bera beratar NafarroaBerango Berango berangar, berangoztar BizkaiaBerantevilla Berantevilla berantevillar ArabaBeraskoain Belascoáin beraskoaindar NafarroaBerastegi Berastegi berastegiar GipuzkoaBerbintzana Berbinzana berbintzandar NafarroaBergara Bergara bergarar GipuzkoaBeriain Beriáin beriaindar NafarroaBermeo Bermeo bermeotar BizkaiaBernedo Bernedo bernedar ArabaBerriatua (-a) Berriatua berriatuar BizkaiaBerriobeiti Berrioplano berriobeitiar NafarroaBerriozar Berriozar berriozartar NafarroaBerriz Berriz berriztar BizkaiaBerrobi Berrobi berrobitar Gipuzkoa



Berrogaine-Larüntze Berrogain-Laruns berrogaintar, larünztar ZuberoaBertizarana Bertizarana bertizarandar NafarroaBeskoitze Briscous beskoiztar LapurdiBetelu Betelu beteluar NafarroaBiarritz, Miarritze Biarritz biarriztar, miarriztar LapurdiBidania-Goiatz Bidegoian bidaniar, goiaztar GipuzkoaBidankoze Vidángoz <> Bidankoze bidankoztar NafarroaBidarrai Bidarray bidarraitar Nafarroa BehereaBidarte Bidart bidartar LapurdiBidaurreta Bidaurreta bidaurretar NafarroaBidaxune Bidache bidaxundar Nafarroa BehereaBilar Elvillar / Bilar bilartar ArabaBilbo Bilbao bilbotar BizkaiaBildoze-Onizepea (-a) Viodos-Abense-de-Bas bildoztar, oniztar ZuberoaBiriatu Biriatou biriatuar LapurdiBithiriña Beyrie-sur-Joyeuse bithirindar Nafarroa BehereaBiurrun-Olkotz Biurrun-Olcoz biurrundar, olkoztar NafarroaBokale Boucau bokales LapurdiBuñuel Buñuel buñueldar NafarroaBunuze Bunus bunuztar Nafarroa BehereaBurgi Burgui <> Burgi burgiar NafarroaBurgu Elburgo / Burgelu burguar ArabaBurgue-Erreiti Bergouey-Viellenave burguetar, erreitiar Nafarroa BehereaBurlata Burlada <> Burlata burlatar NafarroaBusturia (-a) Busturia busturiar BizkaiaBuztintze-Hiriberri Bustince-Iriberry buztintzear, hiriberritar Nafarroa BehereaCabanillas Cabanillas cabanillastar NafarroaCabredo Cabredo cabredoar NafarroaCadreita Cadreita cadreitar NafarroaCaparroso Caparroso caparrosoar NafarroaCárcar Cárcar carcartar NafarroaCascante Cascante cascantear NafarroaCastejón Castejón castejondar NafarroaCintruénigo Cintruénigo cintruenigoar NafarroaCorella Corella corellar NafarroaCortes Cortes cortestar Nafarroa



Deba Deba debar GipuzkoaDeierri Valle de Yerri <> Deierri deierriar NafarroaDeikaztelu Dicastillo deikazteluar NafarroaDerio Derio deriotar, derioztar BizkaiaDesoio Desojo desoioar NafarroaDima Dima dimar, dimoztar BizkaiaDomintxaine-Berroeta Domezain-Berraute domintxaintar, berroetar ZuberoaDonaixti-Ibarre Saint-Just-Ibarre donaixtiar, ibartar Nafarroa BehereaDonamaria Donamaria donamariar NafarroaDonamartiri Saint-Martin-d’Arbéroue donamartiritar Nafarroa BehereaDonapaleu Saint-Palais donapaleutar Nafarroa BehereaDonazaharre Saint-Jean-le-Vieux donazahartar Nafarroa BehereaDonemiliaga San Millán / Donemiliaga donemiliagar ArabaDoneztebe Doneztebe / Santesteban doneztebar NafarroaDonibane Garazi Saint-Jean-Pied-de-Port donibandar Nafarroa BehereaDonibane Lohizune Saint-Jean-de-Luz donibandar LapurdiDonostia Donostia - San Sebastián donostiar GipuzkoaDonoztiri Saint-Esteben donoztiritar Nafarroa BehereaDulantzi Alegría-Dulantzi dulantziar ArabaDurango Durango durangar BizkaiaDuzunaritze-Sarasketa Bussunarits-Sarrasquette duzunariztar, sarasketar Nafarroa BehereaEa Ea eatar BizkaiaEguesibar Egüés eguesibartar NafarroaEibar Eibar eibartar GipuzkoaEiheralarre Saint-Michel eiheralartar Nafarroa BehereaEkora Yécora / Iekora ekorar ArabaEl Busto El Busto elbustoar NafarroaElantxobe Elantxobe elantxobetar BizkaiaElduain Elduain elduaindar GipuzkoaElgeta Elgeta elgetar GipuzkoaElgoibar Elgoibar elgoibartar GipuzkoaElgorriaga Elgorriaga elgorriagar NafarroaElizagorria (-a) Lazagurría elizagorriar NafarroaElo Monreal <> Elo eloar NafarroaElorrio Elorrio elorriar BizkaiaEltziego Elciego eltziegar Araba



Eneritz Enériz <> Eneritz eneriztar NafarroaErandio Erandio erandiotar, erandioztar BizkaiaErango Arancou erangoar Nafarroa BehereaEratsun Eratsun eratsundar NafarroaEreño Ereño ereñar BizkaiaErgoiena (-a) Ergoiena ergoiendar NafarroaErmua (-a) Ermua ermuar BizkaiaErrenteria Errenteria errenteriar GipuzkoaErrezil Errezil errezildar GipuzkoaErriberabeitia (-a) Ribera Baja / Erribera Beitia erriberabeitiar ArabaErriberagoitia (-a) Erriberagoitia / Ribera Alta erriberagoitiar ArabaErriberri Olite <> Erriberri erriberritar NafarroaErrigoiti Errigoiti errigoitiar BizkaiaErroibar Erroibar / Valle de Erro erroibartar NafarroaErromantzatua (-a) Romanzado erromantzatuar NafarroaErronkari Roncal <> Erronkari erronkariar NafarroaEsa Yesa esar NafarroaEskiula Esquiule eskiulatar Bearno (Zuberoa)Eskoriatza Eskoriatza eskoriatzar GipuzkoaEslaba Eslava eslabar NafarroaEspartza Esparza de Salazar <> Espartza Zaraitzu espartzar NafarroaEsprontzeda Espronceda esprontzedar NafarroaEsteribar Esteribar esteribartar NafarroaEtaiu Etayo etaiuar, etaiuko NafarroaEtxalar Etxalar etxalartar NafarroaEtxarri Echarri etxarriar NafarroaEtxarri Etcharry etxarriar ZuberoaEtxarri Aranatz Etxarri-Aranatz etxarriar NafarroaEtxauri Etxauri etxauriar NafarroaEtxebarre Etchebar etxebartar ZuberoaEtxebarri Etxebarri etxebarritar BizkaiaEtxebarria (-a) Etxebarria etxebarritar BizkaiaEulate Eulate eulatear NafarroaEzkabarte Ezcabarte ezkabartear NafarroaEzkaroze Ezcároz <> Ezkaroze ezkaroztar NafarroaEzkio-Itsaso Ezkio-Itsaso ezkiotar, itsasoar Gipuzkoa



Ezkurra Ezkurra ezkurrar NafarroaEzpeize-Ündüreine Espès-Undurein ezpeiztar, ündüreintar ZuberoaEzpeleta Espelette ezpeletar LapurdiEzporogi Ezprogui ezporogiar NafarroaEzterenzubi Estérençuby ezterenzubitar Nafarroa BehereaFaltzes Falces faltzestar NafarroaFitero Fitero fiteroar NafarroaFontellas Fontellas fontellastar NafarroaForua (-a) Forua foruar BizkaiaFruiz Fruiz fruiztar BizkaiaFunes Funes funestar NafarroaFustiñana Fustiñana fustiñanar NafarroaGabadi Gabat gabadiar Nafarroa BehereaGabiria Gabiria gabiriar GipuzkoaGaintza Gaintza gaintzar GipuzkoaGalar Galar galartar NafarroaGaldakao Galdakao galdakar, galdakoztar BizkaiaGaldames Galdames galdamestar BizkaiaGalipentzu Gallipienzo <> Galipentzu galipentzutar NafarroaGaloze Gallués <> Galoze galoztar NafarroaGamarte Gamarthe gamartear Nafarroa BehereaGamere-Zihiga Camou-Cihigue gamerear, zihigar ZuberoaGamiz-Fika Gamiz-Fika gamiztar, fikar BizkaiaGamue-Zohazti Camou-Mixe-Suhast gamuar, zohaztiar Nafarroa BehereaGarai Garai garaitar BizkaiaGaraioa Garaioa garaiotar NafarroaGarde Garde gardar NafarroaGares Puente la Reina <> Gares garestar NafarroaGarindaine Garindein garindaintar ZuberoaGarinoain Garínoain garinoaindar NafarroaGarralda Garralda garraldar NafarroaGarrüze Garris garrüztar Nafarroa BehereaGasteiz Vitoria-Gasteiz gasteiztar ArabaGatika Gatika gatikar BizkaiaGaubea Valdegovía / Gaubea gaubear ArabaGautegiz Arteaga Gautegiz Arteaga arteagar Bizkaia



Gaztelu Gaztelu gazteluar GipuzkoaGazteluberri Castillo-Nuevo gazteluberriar NafarroaGenevilla Genevilla genevillar NafarroaGernika-Lumo Gernika-Lumo gernikar, lumotar BizkaiaGesalatz Guesálaz <> Gesalatz gesalaztar NafarroaGetaria Getaria getariar GipuzkoaGetaria Guéthary getariar LapurdiGetxo Getxo getxotar, getxoztar BizkaiaGirgillao Guirguillano girgillaotar NafarroaGixune Guiche gixundar LapurdiGizaburuaga Gizaburuaga gizaburuagar BizkaiaGoizueta Goizueta goizuetar NafarroaGoñerri, Goñibar Goñi goñerritar, goñibartar NafarroaGordexola Gordexola gordexolar BizkaiaGorliz Gorliz gorliztar BizkaiaGorza Güesa <> Gorza gorztar NafarroaGotaine-Irabarne Gotein-Libarrenx gotaintar, irabarnetar ZuberoaGuardia Laguardia guardiar ArabaGueñes Güeñes gueñestar BizkaiaHaltsu Halsou haltsuar LapurdiHarana (-a) Harana / Valle de Arana harandar ArabaHauze Haux hauztar ZuberoaHazparne Hasparren hazpandar LapurdiHeleta Hélette heletar Nafarroa BehereaHendaia Hendaye hendaiar LapurdiHernani Hernani hernaniar GipuzkoaHernialde Hernialde hernialdetar GipuzkoaHiriberri Hiriberri / Villanueva de Aezkoa hiriberriar NafarroaHiriburu Saint-Pierre-d’Irube hiriburutar LapurdiHondarribia (-a) Hondarribia hondarribiar GipuzkoaHozta Hosta hoztar Nafarroa BehereaIbargoiti Ibargoiti ibargoitiar NafarroaIbarra Ibarra ibartar GipuzkoaIbarrangelu Ibarrangelu ibarrangelutar BizkaiaIbarrola Ibarolle ibarrolar Nafarroa Beherea



Idauze-Mendi Idaux-Mendy idauztar, mendiar ZuberoaIdiazabal Idiazabal idiazabaldar GipuzkoaIgantzi Igantzi igantziar NafarroaIgorre Igorre igorretar, igorreztar BizkaiaIguzkitza Igúzquiza iguzkitzar NafarroaIholdi Iholdy iholdiar Nafarroa BehereaIkaztegieta Ikaztegieta ikaztegietar GipuzkoaIlharre Ilharre ilhartar Nafarroa BehereaImotz Imotz imoztar NafarroaIrañeta Irañeta irañetar NafarroaIrisarri Irissarry irisartar Nafarroa BehereaIrulegi Irouléguy irulegitar Nafarroa BehereaIrun Irun irundar GipuzkoaIruña Oka Iruña Oka / Iruña de Oca iruñar, iruñaokar ArabaIrunberri Lumbier irunberriar NafarroaIruñea (-a) Pamplona <> Iruña iruindar, iruinxeme NafarroaIrura Irura irurar GipuzkoaIruraitz-Gauna Iruraiz-Gauna iruraiztar, gaunar ArabaIruri Trois-Villes iruritar ZuberoaIrurtzun Irurtzun irurtzundar NafarroaIspaster Ispaster ispastertar BizkaiaItsasondo Itsasondo itsasondoar GipuzkoaItsasu Itxassou itsasuar LapurdiIturen Ituren iturendar NafarroaIturmendi Iturmendi iturmendiar NafarroaItza Iza <> Itza itzatar NafarroaItzagaondoa (-a) Izagaondoa itzagaondoar NafarroaItzaltzu Izalzu <> Itzaltzu itzaltzuar NafarroaIurreta Iurreta iurretar BizkaiaIzaba Isaba <> Izaba izabar NafarroaIzpura Ispoure izpurar Nafarroa BehereaIzturitze Isturits izturiztar Nafarroa BehereaIzura-Azme Ostabat-Asme izuratar, azmetar Nafarroa BehereaIzurtza Izurtza izurtzar BizkaiaJaitz Salinas de Oro <> Jaitz jaiztar NafarroaJatabe Maruri-Jatabe jatabetar Bizkaia



Jatsu Jatxou jatsuar LapurdiJatsu Jaxu jatsuar Nafarroa BehereaJaurrieta Jaurrieta jaurrietar NafarroaJeztaze Gestas jeztaztar ZuberoaJutsi Juxue jutsiar Nafarroa BehereaKanbo Cambo-les-Bains kanboar LapurdiKanpezu Campezo / Kanpezu kanpezuar ArabaKarrantza Karrantza Harana / Valle de Carranza karrantzar BizkaiaKaseda Cáseda kasedar NafarroaKortezubi Kortezubi kortezubitar BizkaiaKripan Kripan kripandar ArabaKuartango Kuartango kuartangar ArabaLabaien Labaien labaiendar NafarroaLabetze-Bizkai Labets-Biscay labeztar, bizkaitar Nafarroa BehereaLagran Lagrán lagrandar ArabaLakarra Lacarre lakartar Nafarroa BehereaLakarri-Arhane-Sarrikotagaine Lacarry-Arhan-Charritte-de-Haut lakarrar, arhantar, sarrikotar ZuberoaLakuntza Lakuntza lakuntzar NafarroaLana Lana lanar NafarroaLandibarre Lantabat landibartar Nafarroa BehereaLanestosa Lanestosa lanestosar BizkaiaLantarón Lantarón lantarondar ArabaLantz Lantz lanztar NafarroaLantziego Lanciego / Lantziego lantziegar ArabaLapoblación Lapoblación lapoblaciondar NafarroaLapuebla de Labarca Lapuebla de Labarca lapueblar ArabaLarrabetzu Larrabetzu larrabetzuar BizkaiaLarraga Larraga larragar NafarroaLarragoa Larraona larragoar NafarroaLarraine Larrau larraintar ZuberoaLarraul Larraul larrauldar GipuzkoaLarraun Larraun larraundar NafarroaLarresoro Larressore larresoroar LapurdiLarribarre-Sorhapürü Larribar-Sorhapuru larribartar, sorhapürtar Nafarroa BehereaLarzabale-Arroze-Zibitze Larceveau-Arros-Cibits larzabaldar, arroztar, zibiztar Nafarroa BehereaLasa Lasse lasar Nafarroa Beherea



Lasarte-Oria Lasarte-Oria lasartear, oriatar GipuzkoaLaudio Laudio / Llodio laudioar ArabaLaukiz Laukiz laukiztar BizkaiaLazkao Lazkao lazkaotar GipuzkoaLeaburu Leaburu leaburuar GipuzkoaLeatxe Leache leatxear NafarroaLedea Liédena ledeatar NafarroaLegarda Legarda legardar NafarroaLegaria Legaria legariar NafarroaLegazpi Legazpi legazpiar GipuzkoaLegorreta Legorreta legorretar GipuzkoaLegutio Legutio legutioar ArabaLehuntze Lahonce lehunztar LapurdiLeintz Gatzaga Leintz Gatzaga gatzagar GipuzkoaLeioa Leioa leioar, leioaztar BizkaiaLeitza Leitza leitzar NafarroaLekeitio Lekeitio lekeitiar BizkaiaLekorne Mendionde lekondar LapurdiLekuine Bonloc lekuindar LapurdiLekunberri Lekunberri lekunberriar NafarroaLekunberri Lecumberry lekunberritar Nafarroa BehereaLemoa Lemoa lemoar, lemoaztar BizkaiaLemoiz Lemoiz lemoiztar BizkaiaLeotz Leoz <> Leotz leoztar NafarroaLerga Lerga lergar NafarroaLerin Lerín lerindar NafarroaLesaka Lesaka lesakar NafarroaLexantzü-Zunharre Lichans-Sunhar lexanztar, zunharrar ZuberoaLeza Leza lezar ArabaLezama Lezama lezamar BizkaiaLezama2 – lezamar ArabaLezaun Lezáun lezaundar NafarroaLezo Lezo lezoar GipuzkoaLigi-Atherei Licq-Athérey ligiar, athereiar ZuberoaLiginaga-Astüe Laguinge-Restoue liginagar, astüar Zuberoa




Lizarra Estella <> Lizarra lizarratar NafarroaLizartza Lizartza lizartzar GipuzkoaLizoainibar-Arriasgoiti Lizoáin-Arriasgoiti <> lizoainibartar, arriasgoitiar Nafarroa

Lizoain-ArriasgoitiLodosa Lodosa lodosar NafarroaLohitzüne-Oihergi Lohitzun-Oyhercq lohitzüntar, oihergiar ZuberoaLoiu Loiu loiutar, loiuztar BizkaiaLongida Lónguida <> Longida longidar NafarroaLos Arcos Los Arcos losarcostar NafarroaLuhuso Louhossoa luhusoar LapurdiLukin Luquin lukindar NafarroaLüküze-Altzümarta Luxe-Sumberraute lüküztar, altzümartar Nafarroa BehereaLuzaide Luzaide / Valcarlos luzaidar NafarroaMakea Macaye makear LapurdiMallabia (-a) Mallabia mallabitar BizkaiaMañaria (-a) Mañaria mañariar BizkaiaMañeru Mañeru mañeruar NafarroaMañueta Baños de Ebro / Mañueta mañuetar ArabaMarañón Marañón marañondar NafarroaMarkina-Xemein Markina-Xemein markinar, xemeindar BizkaiaMartxueta Masparraute martxuetar Nafarroa BehereaMartzilla Marcilla martzillar NafarroaMaule-Lextarre Mauléon-Licharre mauletar, lextarrar ZuberoaMehaine Méharin mehaindar Nafarroa BehereaMélida Mélida melidar NafarroaMeñaka Meñaka meñakar BizkaiaMendabia Mendavia mendabiar NafarroaMendaro Mendaro mendaroar GipuzkoaMendata Mendata mendatar BizkaiaMendaza Mendaza mendazar NafarroaMendexa Mendexa mendexar BizkaiaMendibe Mendive mendibetar Nafarroa BehereaMendigorria (-a) Mendigorría mendigorriar NafarroaMendikota Menditte mendikotar ZuberoaMetauten Metauten metautendar NafarroaMilafranga Villefranque milafrangar LapurdiMilagro Milagro milagroar Nafarroa



Mirafuentes Mirafuentes mirafuentestar NafarroaMiranda Arga Miranda de Arga mirandar NafarroaMitikile-Larrori-Mendibile Moncayolle-Larrory-Mendibieu mitikiltar, larroritar, mendibiltar ZuberoaMonteagudo Monteagudo monteagudoar NafarroaMontori, Berorize Montory montoriar, beroriztar ZuberoaMoreda Moreda de Álava moredar ArabaMorentin Morentin morentindar NafarroaMorga Morga morgar BizkaiaMues Mués muestar NafarroaMugerre Mouguerre mugertar LapurdiMundaka Mundaka mundakar BizkaiaMungia Mungia mungiar BizkaiaMunitibar Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz munitibartar BizkaiaMurchante Murchante murchantear NafarroaMurieta Murieta murietar NafarroaMurillo el Cuende Murillo el Cuende murilloar NafarroaMurillo el Fruto Murillo el Fruto murilloar NafarroaMurueta Murueta muruetar BizkaiaMuruzabal Muruzábal muruzabaldar NafarroaMuskildi Musculdy muskildiar ZuberoaMuskiz Muskiz muskiztar BizkaiaMutiloa Mutiloa mutiloar GipuzkoaMutriku Mutriku mutrikuar GipuzkoaMuxika Muxika muxikar BizkaiaNabarniz Nabarniz nabarniztar BizkaiaNabaskoze Navascués <> Nabaskoze nabaskoztar NafarroaNavaridas Navaridas navaridastar ArabaNazar Nazar nazartar NafarroaNoain Elortzibar Noáin (Valle de Elorz) <> noaindar, elortzibartar Nafarroa

Noain (Elortzibar)Obanos Obanos obanostar NafarroaOdieta Odieta odietar NafarroaOiartzun Oiartzun oiartzuar GipuzkoaOibar Aibar <> Oibar oibartar NafarroaOion Oyón-Oion oiondar ArabaOiz Oitz oiztar Nafarroa



Oko Oco okoar NafarroaOkondo Okondo okondar ArabaOlaberria (-a) Olaberria olaberritar GipuzkoaOlaibar Oláibar olaibartar NafarroaOlatzagutia (-a) Olazti / Olazagutía olatzagutiar NafarroaOlexoa Olejua olexoar NafarroaOllaran, Olloibar Ollo ollarandar, olloibartar NafarroaOloritz Olóriz <> Oloritz oloriztar NafarroaOltza zendea Cendea de Olza <> Oltza zendea oltzar NafarroaOñati Oñati oñatiar GipuzkoaOndarroa Ondarroa ondarroar BizkaiaOragarre Orègue oragartar Nafarroa BehereaOrbaizeta Orbaitzeta orbaizetar NafarroaOrbara Orbara orbaratar NafarroaOrdizia Ordizia ordiziar GipuzkoaOrendain Orendain orendaindar GipuzkoaOrexa Orexa orexar GipuzkoaOrio Orio oriotar GipuzkoaOrisoain Orísoain orisoaindar NafarroaOrkoien Orkoien orkoiendar NafarroaOrmaiztegi Ormaiztegi ormaiztegiar GipuzkoaOrontze Oronz <> Orontze oronztar NafarroaOrotz-Betelu Oroz-Betelu <> Orotz-Betelu oroztar NafarroaOrozko Orozko orozkoar BizkaiaOrreaga Orreaga / Roncesvalles orreagatar NafarroaOrtuella Ortuella ortuellar BizkaiaOrtzaize Ossès ortzaiztar Nafarroa BehereaOspitalepea (-a) Hôpital-Saint-Blaise, L’ ospitaletar ZuberoaOstankoa Orsanco ostankoar Nafarroa BehereaOteitza Oteiza oteitzar NafarroaOtsagabia (-a) Ochagavía <> Otsagabia otsagabiar NafarroaOtxandio Otxandio otxandiar BizkaiaOzaraine-Erribareita Osserain-Rivareyte ozaraintar, erribareitar ZuberoaOzaze-Zühara Ossas-Suhare ozaztar, züharar ZuberoaPagola Pagolle pagolar Nafarroa Beherea, ZuberoaPasaia Pasaia pasaitar Gipuzkoa



Petilla Aragoi Petilla de Aragón petillar NafarroaPiedramillera Piedramillera piedramillerar NafarroaPitillas Pitillas pitillastar NafarroaPlentzia Plentzia plentziar BizkaiaPortugalete Portugalete portugaletetar BizkaiaPuiu Pueyo puiuar NafarroaRibaforada Ribaforada ribaforadar NafarroaSaldias Saldias saldiastar NafarroaSamaniego Samaniego samaniegar ArabaSamatze Sames samaztar Nafarroa BehereaSan Adrián San Adrián sanadriandar NafarroaSan Martin Unx San Martín de Unx sanmartindar NafarroaSantakara Santacara santakarar NafarroaSantsol Sansol santsoldar NafarroaSanturtzi Santurtzi santurtziar BizkaiaSara Sare saratar LapurdiSarrikotapea (-a) Charritte-de-Bas sarrikotar ZuberoaSartaguda Sartaguda sartagudar NafarroaSartze Sarriés <> Sartze sarztar NafarroaSegura Segura segurar GipuzkoaSenpere Saint-Pée-Sur-Nivelle senpertar LapurdiSesma Sesma sesmar NafarroaSestao Sestao sestaoar BizkaiaSohüta Chéraute sohütar ZuberoaSondika Sondika sondikatar, sondikoztar BizkaiaSopela Sopelana sopelar, sopeloztar BizkaiaSopuerta Sopuerta sopuertar BizkaiaSoraluze Soraluze - Placencia de las Armas soraluzetar GipuzkoaSorlada Sorlada sorladar NafarroaSuhuskune Suhescun suhuskundar Nafarroa BehereaSukarrieta Sukarrieta sukarrietar BizkaiaSunbilla Sunbilla sunbildar NafarroaTafalla Tafalla tafallar NafarroaTebas - Muru Artederreta Tiebas - Muruarte de Reta tebastar, muruartederretar NafarroaTirapu Tirapu tirapuar NafarroaTolosa Tolosa tolosar Gipuzkoa



Torralba del Río Torralba del Río torralbar NafarroaTorres del Río Torres del Río torrestar NafarroaTrapagaran Valle de Trápaga - Trapagaran trapagarandar BizkaiaTrebiñu Condado de Treviño trebiñar Burgos (Araba)Tulebras Tulebras tulebrastar NafarroaTurtzioz Trucios-Turtzioz turtzioztar BizkaiaTutera Tudela tuterar NafarroaTxulapain Juslapeña txulapaindar NafarroaUbide Ubide ubidear, ubideztar BizkaiaUgao Ugao-Miraballes ugaotar, miraballestar BizkaiaUharte Huarte <> Uharte uhartear NafarroaUharte Arakil Uharte-Arakil uhartear NafarroaUharte Garazi Uhart-Cize uhartear Nafarroa BehereaUhartehiri Uhart-Mixe uhartear Nafarroa BehereaUkar Úcar ukartar NafarroaUltzama Ultzama ultzamar NafarroaUntzitibar Unciti untzitibartar NafarroaUntzue Unzué <> Untzue untzuetar NafarroaUrdatx, Santa Grazi Sainte-Engrâce urdaxtar, santagraztar ZuberoaUrdazubi Urdazubi / Urdax urdazubiar NafarroaUrdiain Urdiain urdiaindar NafarroaUrdiñarbe Ordiarp urdiñarbetar ZuberoaUrduliz Urduliz urduliztar BizkaiaUrduña Urduña / Orduña urduñar BizkaiaUrepele Urepel urepeldar Nafarroa BehereaUrizaharra (-a) Peñacerrada-Urizaharra urizahartar ArabaUrkabustaiz Urkabustaiz urkabustaiztar ArabaUrketa Urcuit urketar LapurdiUrnieta Urnieta urnietar GipuzkoaUrraulbeiti Urraúl Bajo urraulbeitiar NafarroaUrraulgoiti Urraúl Alto urraulgoitiar NafarroaUrretxu Urretxu urretxuar GipuzkoaUrrotz Urroz-Villa urroztar NafarroaUrroz Urrotz urroztar NafarroaUrruña Urrugne urruñar LapurdiÜrrüstoi-Larrabile Arrast-Larrebieu ürrüstoitar, larrabiltar Zuberoa



Urzainki Urzainqui <> Urzainki urzainkiar NafarroaUsurbil Usurbil usurbildar GipuzkoaUterga Uterga utergar NafarroaUxue Ujué uxuetar NafarroaUztaritze Ustaritz uztariztar LapurdiUztarroze Uztárroz <> Uztarroze uztarroztar NafarroaValtierra Valtierra valtierrar NafarroaViana Viana vianar NafarroaVillabona-Amasa Villabona billabonatar, amasar GipuzkoaVillabuena Villabuena de Álava / Eskuernaga villabuenar ArabaVillamayor de Monjardín Villamayor de Monjardín villamayortar NafarroaVillatuerta Villatuerta villatuertar NafarroaVillaverde Turtzioz Valle de Villaverde Kantabria (Bizkaia)Xabier Javier xabiertar NafarroaZabaltza Zabalza <> Zabaltza zabaltzar NafarroaZaldibar Zaldibar zaldibartar BizkaiaZaldibia Zaldibia zaldibiar GipuzkoaZalduondo Zalduondo zalduondar ArabaZalgize-Doneztebe Sauguis-Saint-Etienne zalgiztar, doneztebear ZuberoaZalla Zalla zallar BizkaiaZamudio Zamudio zamudiotar, zamudioztar BizkaiaZanbrana Zambrana zanbranar ArabaZangoza Sangüesa <> Zangoza zangozar NafarroaZaratamo Zaratamo zaratamar, zaratamoztar BizkaiaZarautz Zarautz zarauztar GipuzkoaZare Sada zarear, zareko NafarroaZaro Çaro zaroar Nafarroa BehereaZarrakaztelu Carcastillo zarrakazteluar NafarroaZeanuri Zeanuri zeanuritar, zeanuriztar BizkaiaZeberio Zeberio zeberioar, zeberioztar BizkaiaZegama Zegama zegamar GipuzkoaZerain Zerain zeraindar GipuzkoaZestoa Zestoa zestoar GipuzkoaZiburu Ciboure ziburutar LapurdiZierbena Zierbena zierbenar BizkaiaZigoitia (-a) Zigoitia zigoitiar Araba



Ziordia (-a) Ziordia ziordiar NafarroaZiortza-Bolibar Ziortza-Bolibar ziortzar, bolibartar BizkaiaZirauki Cirauqui <> Zirauki ziraukiar NafarroaZiritza Ciriza <> Ziritza ziritzar NafarroaZizur Cizur zizurtar NafarroaZizur Nagusia (-a) Zizur Mayor <> Zizur Nagusia zizurtar NafarroaZizurkil Zizurkil zizurkildar GipuzkoaZornotza Amorebieta-Etxano zornotzar BizkaiaZubieta Zubieta zubietar NafarroaZugarramurdi Zugarramurdi zugarramurdiar NafarroaZuia Zuia zuiar ArabaZumaia Zumaia zumaiar GipuzkoaZumarraga Zumarraga zumarragar GipuzkoaZuñiga Zúñiga zuñigar NafarroaZuraide Souraïde zuraidar Lapurdi

35IZEN OFIZIALAREN ARABERA

1.2. Izen ofizialaren arabera

Izen ofiziala Euskal izena Herritar izena Lurraldea

Abadiño Abadiño abadiñar BizkaiaAbáigar Abaigar abaigartar NafarroaAbaltzisketa Abaltzisketa abaltzisketar GipuzkoaAbanto y Ciérvana - Abanto abantar BizkaiaAbanto ZierbenaAbárzuza Abartzuza abartzuzar NafarroaAbaurregaina / Abaurrea Alta Abaurregaina (-a) abaurrear NafarroaAbaurrepea / Abaurrea Baja Abaurrepea (-a) abaurrepetar NafarroaAberin Aberin aberindar NafarroaAblitas Ablitas ablitastar NafarroaAdiós Adios adiostar NafarroaAduna Aduna adunar GipuzkoaAguilar de Codés Aguilar Kodes aguilartar NafarroaAhaxe-Alciette-Bascassan Ahatsa-Altzieta-Bazkazane ahatsar, altzietar, bazkazandar Nafarroa BehereaAhetze Ahetze aheztar LapurdiAia Aia aiar GipuzkoaAibar <> Oibar Oibar oibartar NafarroaAïcirits Aiziritze aiziriztar Nafarroa BehereaAincille Aintzila aintzildar Nafarroa BehereaAïnharp Ainharbe ainharbear ZuberoaAinhice-Mongelos Ainhize-Monjolose ainhiztar, monjolostar Nafarroa BehereaAïnhoa Ainhoa ainhoar LapurdiAizarnazabal Aizarnazabal aizarnazabaldar GipuzkoaAjangiz Ajangiz ajangiztar BizkaiaAlbiztur Albiztur albizturtar GipuzkoaAlçay-Alçabéhéty-Sunharette Altzai-Altzabeheti-Zunharreta altzaiar, altzabehetiar, zunharretar ZuberoaAlegia Alegia alegiar GipuzkoaAlegría-Dulantzi Dulantzi dulantziar ArabaAlkiza Alkiza alkizar GipuzkoaAllín <> Allin Allin allindar NafarroaAllo Allo alloar NafarroaAlonsotegi Alonsotegi alonsotegiar BizkaiaAlos-Sibas-Abense Aloze-Ziboze-Onizegaine aloztar, ziboztar, oniztar ZuberoaAltsasu / Alsasua Altsasu altsasuar NafarroaAltzaga Altzaga altzagar Gipuzkoa



Altzo Altzo altzotar Gipuzkoa

Amendeuix-Oneix Amendüze-Unaso amendüztar, unastar Nafarroa Beherea

Améscoa Baja Ameskoabarrena (-a) ameskoar Nafarroa

Amezketa Amezketa amezketar Gipuzkoa

Amorebieta-Etxano Zornotza zornotzar Bizkaia

Amoroto Amoroto amorotar Bizkaia

Amorots-Succos Amorotze-Zokotze amoroztar, zokoztar Nafarroa Beherea

Amurrio Amurrio amurrioar Araba

Añana Añana añanar Araba

Ancín <> Antzin Antzin antzindar Nafarroa

Andoain Andoain andoaindar Gipuzkoa

Andosilla Andosilla andosillar Nafarroa

Anglet Angelu angeluar Lapurdi

Anhaux Anhauze anhauztar Nafarroa Beherea

Anoeta Anoeta anoetar Gipuzkoa

Añorbe Añorbe añorbear Nafarroa

Ansoáin <> Antsoain Antsoain antsoaindar Nafarroa

Antzuola Antzuola antzuolar Gipuzkoa

Anue Anue anuetar Nafarroa

Aoiz <> Agoitz Agoitz agoiztar, agoizko Nafarroa

Araitz Araitz araiztar Nafarroa

Arakaldo Arakaldo arakaldar Bizkaia

Arakil Arakil arakildar Nafarroa

Arama Arama aramar Gipuzkoa

Aramaio Aramaio aramaioar Araba

Aranarache <> Aranaratxe Aranaratxe aranaratxear Nafarroa

Arancou Erango erangoar Nafarroa Beherea

Aranguren Aranguren arangurendar Nafarroa

Arano Arano aranoar Nafarroa

Arantza Arantza aranaztar Nafarroa

Arantzazu Arantzazu arantzazuar, arantzazuztar Bizkaia

Aras Aras arastar Nafarroa

Arbérats-Sillègue Arberatze-Zilhekoa arberaztar, zilhekoar Nafarroa Beherea

Arbizu Arbizu arbizuar Nafarroa

Arbonne Arbona arbonar Lapurdi



Arbouet-Sussaute Arboti-Zohota arbotiar, zohotar Nafarroa BehereaArcangues Arrangoitze arrangoiztar LapurdiAreatza Areatza areatzar, billaroztar BizkaiaArellano Arellano arellanoar NafarroaAreso Areso aresoar NafarroaAretxabaleta Aretxabaleta aretxabaletar GipuzkoaArguedas Arguedas arguedastar NafarroaArhansus Arhantsusi arhantsusiar, arhantsusitar Nafarroa BehereaAria Aria ariatar NafarroaAribe Aribe aribear NafarroaArmañanzas Armañantzas armañantzastar NafarroaArmendarits Armendaritze armendariztar Nafarroa BehereaArmiñón Armiñón armiñondar ArabaArnéguy Arnegi arnegitar Nafarroa BehereaAroue-Ithorots-Olhaïby Arüe-Ithorrotze-Olhaibi arüetar, ithorroztar, olhaibitar ZuberoaArraia-Maeztu Arraia-Maeztu arraiar, maeztuar ArabaArrankudiaga Arrankudiaga arrankudiagar BizkaiaArrasate / Mondragón Arrasate arrasatear GipuzkoaArrast-Larrebieu Ürrüstoi-Larrabile ürrüstoitar, larrabiltar Zuberoa– Arrastaria (-a)1 arrastariar ArabaArratzu Arratzu arratzuar BizkaiaArraute-Charritte Arrueta-Sarrikota arruetar, sarrikotar Nafarroa BehereaArrazua-Ubarrundia Arratzua (-a) - Ubarrundia arratzuar, ubarrundiar ArabaArrieta Arrieta arrietar BizkaiaArrigorriaga Arrigorriaga arrigorriagar BizkaiaArróniz Arroitz arroiztar NafarroaArruazu Arruazu arruazuar NafarroaArtajona Artaxoa artaxoar NafarroaArtazu Artazu artazuar NafarroaArtea Arteaga arteagar, arteagaztar BizkaiaArtzentales Artzentales artzentalestar BizkaiaArtziniega Artziniega artziniegar ArabaAscain Azkaine azkaindar LapurdiAscarat Azkarate azkaratear Nafarroa BehereaAsparrena Asparrena (-a) asparrendar Araba




Asteasu Asteasu asteasuar GipuzkoaAstigarraga Astigarraga astigartar GipuzkoaAtaun Ataun ataundar GipuzkoaAtez Atetz ateztar NafarroaAtxondo Atxondo atxondar BizkaiaAulesti Aulesti aulestiar BizkaiaAuritz / Burguete Auritz auriztar NafarroaAussurucq Altzürükü altzürükütar ZuberoaAyala / Aiara Aiara aiarar ArabaAyegui <> Aiegi Aiegi aiegiar NafarroaAyherre Aiherra aihertar Nafarroa BehereaAzagra Azagra azagrar NafarroaAzkoitia Azkoitia (-a) azkoitiar GipuzkoaAzpeitia Azpeitia (-a) azpeitiar GipuzkoaAzuelo Azuelo azueloar NafarroaBakaiku Bakaiku bakaikuar NafarroaBakio Bakio bakiotar BizkaiaBaliarrain Baliarrain baliarraindar GipuzkoaBalmaseda Balmaseda balmasedar BizkaiaBanca Banka bankar Nafarroa BehereaBaños de Ebro / Mañueta Mañueta mañuetar ArabaBarakaldo Barakaldo barakaldar BizkaiaBarañáin Barañain barañaindar NafarroaBarásoain Barasoain barasoaindar NafarroaBarbarin Barbarin barbarindar NafarroaBarcus Barkoxe barkoxtar ZuberoaBardos Bardoze bardoztar LapurdiBargota Bargota bargotar NafarroaBarillas Barillas barillastar NafarroaBarrika Barrika barrikar, barrikoztar BizkaiaBarrundia Barrundia barrundiar ArabaBasaburua Basaburua (-a) basaburuar NafarroaBasauri Basauri basauriar BizkaiaBassussarry Basusarri basusartar LapurdiBayonne Baiona baiones, baionar LapurdiBaztan Baztan baztandar Nafarroa



Beasain Beasain beasaindar GipuzkoaBedia Bedia bediar, bediaztar BizkaiaBéguios Behauze behauztar Nafarroa BehereaBéhasque-Lapiste Behaskane-Laphizketa behaskandar, laphizketar Nafarroa BehereaBéhorléguy Behorlegi behorlegitar Nafarroa BehereaBeire Beire beiretar NafarroaBeizama Beizama beizamar GipuzkoaBelascoáin Beraskoain beraskoaindar NafarroaBelauntza Belauntza belauntzar GipuzkoaBera Bera beratar NafarroaBerango Berango berangar, berangoztar BizkaiaBerantevilla Berantevilla berantevillar ArabaBerastegi Berastegi berastegiar GipuzkoaBerbinzana Berbintzana berbintzandar NafarroaBergara Bergara bergarar GipuzkoaBergouey-Viellenave Burgue-Erreiti burguetar, erreitiar Nafarroa BehereaBeriáin Beriain beriaindar NafarroaBermeo Bermeo bermeotar BizkaiaBernedo Bernedo bernedar ArabaBerriatua Berriatua (-a) berriatuar BizkaiaBerrioplano Berriobeiti berriobeitiar NafarroaBerriozar Berriozar berriozartar NafarroaBerriz Berriz berriztar BizkaiaBerrobi Berrobi berrobitar GipuzkoaBerrogain-Laruns Berrogaine-Larüntze berrogaintar, larünztar ZuberoaBertizarana Bertizarana bertizarandar NafarroaBetelu Betelu beteluar NafarroaBeyrie-sur-Joyeuse Bithiriña bithirindar Nafarroa BehereaBiarritz Biarritz, Miarritze biarriztar, miarriztar LapurdiBidache Bidaxune bidaxundar Nafarroa BehereaBidarray Bidarrai bidarraitar Nafarroa BehereaBidart Bidarte bidartar LapurdiBidaurreta Bidaurreta bidaurretar NafarroaBidegoian Bidania-Goiatz bidaniar, goiaztar GipuzkoaBilbao Bilbo bilbotar BizkaiaBiriatou Biriatu biriatuar Lapurdi



Biurrun-Olcoz Biurrun-Olkotz biurrundar, olkoztar NafarroaBonloc Lekuine lekuindar LapurdiBoucau Bokale bokales LapurdiBriscous Beskoitze beskoiztar LapurdiBuñuel Buñuel buñueldar NafarroaBunus Bunuze bunuztar Nafarroa BehereaBurgui <> Burgi Burgi burgiar NafarroaBurlada <> Burlata Burlata burlatar NafarroaBussunarits-Sarrasquette Duzunaritze-Sarasketa duzunariztar, sarasketar Nafarroa BehereaBustince-Iriberry Buztintze-Hiriberri buztintzear, hiriberritar Nafarroa BehereaBusturia Busturia (-a) busturiar BizkaiaCabanillas Cabanillas cabanillastar NafarroaCabredo Cabredo cabredoar NafarroaCadreita Cadreita cadreitar NafarroaCambo-les-Bains Kanbo kanboar LapurdiCame Akamarre akamartar Nafarroa BehereaCamou-Cihigue Gamere-Zihiga gamerear, zihigar ZuberoaCamou-Mixe-Suhast Gamue-Zohazti gamuar, zohaztiar Nafarroa BehereaCampezo / Kanpezu Kanpezu kanpezuar ArabaCaparroso Caparroso caparrosoar NafarroaCárcar Cárcar carcartar NafarroaCarcastillo Zarrakaztelu zarrakazteluar NafarroaÇaro Zaro zaroar Nafarroa BehereaCascante Cascante cascantear NafarroaCáseda Kaseda kasedar NafarroaCastejón Castejón castejondar NafarroaCastillo-Nuevo Gazteluberri gazteluberriar NafarroaCendea de Olza <> Oltza zendea Oltza zendea oltzar NafarroaCharritte-de-Bas Sarrikotapea (-a) sarrikotar ZuberoaChéraute Sohüta sohütar ZuberoaCiboure Ziburu ziburutar LapurdiCintruénigo Cintruénigo cintruenigoar NafarroaCirauqui <> Zirauki Zirauki ziraukiar NafarroaCiriza <> Ziritza Ziritza ziritzar NafarroaCizur Zizur zizurtar NafarroaCondado de Treviño Trebiñu trebiñar Burgos (Araba)



Corella Corella corellar NafarroaCortes Cortes cortestar NafarroaDeba Deba debar GipuzkoaDerio Derio deriotar, derioztar BizkaiaDesojo Desoio desoioar NafarroaDicastillo Deikaztelu deikazteluar NafarroaDima Dima dimar, dimoztar BizkaiaDomezain-Berraute Domintxaine-Berroeta domintxaintar, berroetar ZuberoaDonamaria Donamaria donamariar NafarroaDoneztebe / Santesteban Doneztebe doneztebar NafarroaDonostia - San Sebastián Donostia donostiar GipuzkoaDurango Durango durangar BizkaiaEa Ea eatar BizkaiaEcharri Etxarri etxarriar NafarroaEgüés Eguesibar eguesibartar NafarroaEibar Eibar eibartar GipuzkoaEl Busto El Busto elbustoar NafarroaElantxobe Elantxobe elantxobetar BizkaiaElburgo / Burgelu Burgu burguar ArabaElciego Eltziego eltziegar ArabaElduain Elduain elduaindar GipuzkoaElgeta Elgeta elgetar GipuzkoaElgoibar Elgoibar elgoibartar GipuzkoaElgorriaga Elgorriaga elgorriagar NafarroaElorrio Elorrio elorriar BizkaiaElvillar / Bilar Bilar bilartar ArabaEnériz <> Eneritz Eneritz eneriztar NafarroaErandio Erandio erandiotar, erandioztar BizkaiaEratsun Eratsun eratsundar NafarroaEreño Ereño ereñar BizkaiaErgoiena Ergoiena (-a) ergoiendar NafarroaErmua Ermua (-a) ermuar BizkaiaErrenteria Errenteria errenteriar GipuzkoaErrezil Errezil errezildar GipuzkoaErriberagoitia / Ribera Alta Erriberagoitia (-a) erriberagoitiar ArabaErrigoiti Errigoiti errigoitiar Bizkaia



Erroibar / Valle de Erro Erroibar erroibartar NafarroaEskoriatza Eskoriatza eskoriatzar GipuzkoaEslava Eslaba eslabar NafarroaEsparza de Salazar <> Espartza Zaraitzu Espartza espartzar NafarroaEspelette Ezpeleta ezpeletar LapurdiEspès-Undurein Ezpeize-Ündüreine ezpeiztar, ündüreintar ZuberoaEspronceda Esprontzeda esprontzedar NafarroaEsquiule Eskiula eskiulatar Bearno (Zuberoa)Estella <> Lizarra Lizarra lizarratar NafarroaEstérençuby Ezterenzubi ezterenzubitar Nafarroa BehereaEsteribar Esteribar esteribartar NafarroaEtayo Etaiu etaiuar, etaiuko NafarroaEtcharry Etxarri etxarriar ZuberoaEtchebar Etxebarre etxebartar ZuberoaEtxalar Etxalar etxalartar NafarroaEtxarri-Aranatz Etxarri Aranatz etxarriar NafarroaEtxauri Etxauri etxauriar NafarroaEtxebarri Etxebarri etxebarritar BizkaiaEtxebarria Etxebarria (-a) etxebarritar BizkaiaEulate Eulate eulatear NafarroaEzcabarte Ezkabarte ezkabartear NafarroaEzcároz <> Ezkaroze Ezkaroze ezkaroztar NafarroaEzkio-Itsaso Ezkio-Itsaso ezkiotar, itsasoar GipuzkoaEzkurra Ezkurra ezkurrar NafarroaEzprogui Ezporogi ezporogiar NafarroaFalces Faltzes faltzestar NafarroaFitero Fitero fiteroar NafarroaFontellas Fontellas fontellastar NafarroaForua Forua (-a) foruar BizkaiaFruiz Fruiz fruiztar BizkaiaFunes Funes funestar NafarroaFustiñana Fustiñana fustiñanar NafarroaGabat Gabadi gabadiar Nafarroa BehereaGabiria Gabiria gabiriar GipuzkoaGaintza Gaintza gaintzar GipuzkoaGalar Galar galartar Nafarroa



Galdakao Galdakao galdakar, galdakoztar BizkaiaGaldames Galdames galdamestar BizkaiaGallipienzo <> Galipentzu Galipentzu galipentzutar NafarroaGallués <> Galoze Galoze galoztar NafarroaGamarthe Gamarte gamartear Nafarroa BehereaGamiz-Fika Gamiz-Fika gamiztar, fikar BizkaiaGarai Garai garaitar BizkaiaGaraioa Garaioa garaiotar NafarroaGarde Garde gardar NafarroaGarindein Garindaine garindaintar ZuberoaGarínoain Garinoain garinoaindar NafarroaGarralda Garralda garraldar NafarroaGarris Garrüze garrüztar Nafarroa BehereaGatika Gatika gatikar BizkaiaGautegiz Arteaga Gautegiz Arteaga arteagar BizkaiaGaztelu Gaztelu gazteluar GipuzkoaGenevilla Genevilla genevillar NafarroaGernika-Lumo Gernika-Lumo gernikar, lumotar BizkaiaGestas Jeztaze jeztaztar ZuberoaGetaria Getaria getariar GipuzkoaGetxo Getxo getxotar, getxoztar BizkaiaGizaburuaga Gizaburuaga gizaburuagar BizkaiaGoizueta Goizueta goizuetar NafarroaGoñi Goñerri, Goñibar goñerritar, goñibartar NafarroaGordexola Gordexola gordexolar BizkaiaGorliz Gorliz gorliztar BizkaiaGotein-Libarrenx Gotaine-Irabarne gotaintar, irabarnetar ZuberoaGüeñes Gueñes gueñestar BizkaiaGüesa <> Gorza Gorza gorztar NafarroaGuesálaz <> Gesalatz Gesalatz gesalaztar NafarroaGuéthary Getaria getariar LapurdiGuiche Gixune gixundar LapurdiGuirguillano Girgillao girgillaotar NafarroaHalsou Haltsu haltsuar LapurdiHarana / Valle de Arana Harana (-a) harandar ArabaHasparren Hazparne hazpandar Lapurdi



Haux Hauze hauztar Zuberoa

Hélette Heleta heletar Nafarroa Beherea

Hendaye Hendaia hendaiar Lapurdi

Hernani Hernani hernaniar Gipuzkoa

Hernialde Hernialde hernialdetar Gipuzkoa

Hiriberri / Villanueva de Aezkoa Hiriberri hiriberriar Nafarroa

Hondarribia Hondarribia (-a) hondarribiar Gipuzkoa

Hôpital-Saint-Blaise, L’ Ospitalepea (-a) ospitaletar Zuberoa

Hosta Hozta hoztar Nafarroa Beherea

Huarte <> Uharte Uharte uhartear Nafarroa

Ibargoiti Ibargoiti ibargoitiar Nafarroa

Ibarolle Ibarrola ibarrolar Nafarroa Beherea

Ibarra Ibarra ibartar Gipuzkoa

Ibarrangelu Ibarrangelu ibarrangelutar Bizkaia

Idaux-Mendy Idauze-Mendi idauztar, mendiar Zuberoa

Idiazabal Idiazabal idiazabaldar Gipuzkoa

Igantzi Igantzi igantziar Nafarroa

Igorre Igorre igorretar, igorreztar Bizkaia

Igúzquiza Iguzkitza iguzkitzar Nafarroa

Iholdy Iholdi iholdiar Nafarroa Beherea

Ikaztegieta Ikaztegieta ikaztegietar Gipuzkoa

Ilharre Ilharre ilhartar Nafarroa Beherea

Imotz Imotz imoztar Nafarroa

Irañeta Irañeta irañetar Nafarroa

Irissarry Irisarri irisartar Nafarroa Beherea

Irouléguy Irulegi irulegitar Nafarroa Beherea

Irun Irun irundar Gipuzkoa

Iruña Oka / Iruña de Oca Iruña Oka iruñar, iruñaokar Araba

Irura Irura irurar Gipuzkoa

Iruraiz-Gauna Iruraitz-Gauna iruraiztar, gaunar Araba

Irurtzun Irurtzun irurtzundar Nafarroa

Isaba <> Izaba Izaba izabar Nafarroa

Ispaster Ispaster ispastertar Bizkaia

Ispoure Izpura izpurar Nafarroa Beherea

Isturits Izturitze izturiztar Nafarroa Beherea



Itsasondo Itsasondo itsasondoar GipuzkoaIturen Ituren iturendar NafarroaIturmendi Iturmendi iturmendiar NafarroaItxassou Itsasu itsasuar LapurdiIurreta Iurreta iurretar BizkaiaIza <> Itza Itza itzatar NafarroaIzagaondoa Itzagaondoa (-a) itzagaondoar NafarroaIzalzu <> Itzaltzu Itzaltzu itzaltzuar NafarroaIzurtza Izurtza izurtzar BizkaiaJatxou Jatsu jatsuar LapurdiJaurrieta Jaurrieta jaurrietar NafarroaJavier Xabier xabiertar NafarroaJaxu Jatsu jatsuar Nafarroa BehereaJuslapeña Txulapain txulapaindar NafarroaJuxue Jutsi jutsiar Nafarroa BehereaKarrantza Harana / Valle de Carranza Karrantza karrantzar BizkaiaKortezubi Kortezubi kortezubitar BizkaiaKripan Kripan kripandar ArabaKuartango Kuartango kuartangar ArabaLa Puebla de Arganzón Argantzun argantzundar Burgos (Araba)Labaien Labaien labaiendar NafarroaLabastida / Bastida Bastida bastidar ArabaLabastide-Clairence Bastida bastidar Nafarroa BehereaLabets-Biscay Labetze-Bizkai labeztar, bizkaitar Nafarroa BehereaLacarre Lakarra lakartar Nafarroa BehereaLacarry-Arhan-Charritte-de-Haut Lakarri-Arhane-Sarrikotagaine lakarrar, arhantar, sarrikotar ZuberoaLagrán Lagran lagrandar ArabaLaguardia Guardia guardiar ArabaLaguinge-Restoue Liginaga-Astüe liginagar, astüar ZuberoaLahonce Lehuntze lehunztar LapurdiLakuntza Lakuntza lakuntzar NafarroaLana Lana lanar NafarroaLanciego / Lantziego Lantziego lantziegar ArabaLanestosa Lanestosa lanestosar BizkaiaLantabat Landibarre landibartar Nafarroa BehereaLantarón Lantarón lantarondar Araba



Lantz Lantz lanztar NafarroaLapoblación Lapoblación lapoblaciondar NafarroaLapuebla de Labarca Lapuebla de Labarca lapueblar ArabaLarceveau-Arros-Cibits Larzabale-Arroze-Zibitze larzabaldar, arroztar, zibiztar Nafarroa BehereaLarrabetzu Larrabetzu larrabetzuar BizkaiaLarraga Larraga larragar NafarroaLarraona Larragoa larragoar NafarroaLarrau Larraine larraintar ZuberoaLarraul Larraul larrauldar GipuzkoaLarraun Larraun larraundar NafarroaLarressore Larresoro larresoroar LapurdiLarribar-Sorhapuru Larribarre-Sorhapürü larribartar, sorhapürtar Nafarroa BehereaLasarte-Oria Lasarte-Oria lasartear, oriatar GipuzkoaLasse Lasa lasar Nafarroa BehereaLaudio / Llodio Laudio laudioar ArabaLaukiz Laukiz laukiztar BizkaiaLazagurría Elizagorria (-a) elizagorriar NafarroaLazkao Lazkao lazkaotar GipuzkoaLeaburu Leaburu leaburuar GipuzkoaLeache Leatxe leatxear NafarroaLecumberry Lekunberri lekunberritar Nafarroa BehereaLegarda Legarda legardar NafarroaLegaria Legaria legariar NafarroaLegazpi Legazpi legazpiar GipuzkoaLegorreta Legorreta legorretar GipuzkoaLegutio Legutio legutioar ArabaLeintz Gatzaga Leintz Gatzaga gatzagar GipuzkoaLeioa Leioa leioar, leioaztar BizkaiaLeitza Leitza leitzar NafarroaLekeitio Lekeitio lekeitiar BizkaiaLekunberri Lekunberri lekunberriar NafarroaLemoa Lemoa lemoar, lemoaztar BizkaiaLemoiz Lemoiz lemoiztar BizkaiaLeoz <> Leotz Leotz leoztar NafarroaLerga Lerga lergar NafarroaLerín Lerin lerindar Nafarroa



Les Aldudes Aldude aldudar Nafarroa BehereaLesaka Lesaka lesakar NafarroaLeza Leza lezar ArabaLezama Lezama lezamar Bizkaia– Lezama2 lezamar ArabaLezáun Lezaun lezaundar NafarroaLezo Lezo lezoar GipuzkoaLichans-Sunhar Lexantzü-Zunharre lexanztar, zunharrar ZuberoaLicq-Athérey Ligi-Atherei ligiar, athereiar ZuberoaLiédena Ledea ledeatar NafarroaLizartza Lizartza lizartzar GipuzkoaLizoáin-Arriasgoiti <> Lizoainibar-Arriasgoiti lizoainibartar, arriasgoitiar NafarroaLizoain-ArriasgoitiLodosa Lodosa lodosar NafarroaLohitzun-Oyhercq Lohitzüne-Oihergi lohitzüntar, oihergiar ZuberoaLoiu Loiu loiutar, loiuztar BizkaiaLónguida <> Longida Longida longidar NafarroaLos Arcos Los Arcos losarcostar NafarroaLouhossoa Luhuso luhusoar LapurdiLumbier Irunberri irunberriar NafarroaLuquin Lukin lukindar NafarroaLuxe-Sumberraute Lüküze-Altzümarta lüküztar, altzümartar Nafarroa BehereaLuzaide / Valcarlos Luzaide luzaidar NafarroaMacaye Makea makear LapurdiMallabia Mallabia (-a) mallabitar BizkaiaMañaria Mañaria (-a) mañariar BizkaiaMañeru Mañeru mañeruar NafarroaMarañón Marañón marañondar NafarroaMarcilla Martzilla martzillar NafarroaMarkina-Xemein Markina-Xemein markinar, xemeindar BizkaiaMaruri-Jatabe Jatabe jatabetar BizkaiaMasparraute Martxueta martxuetar Nafarroa BehereaMauléon-Licharre Maule-Lextarre mauletar, lextarrar ZuberoaMéharin Mehaine mehaindar Nafarroa BehereaMélida Mélida melidar Nafarroa




Meñaka Meñaka meñakar BizkaiaMendaro Mendaro mendaroar GipuzkoaMendata Mendata mendatar BizkaiaMendavia Mendabia mendabiar NafarroaMendaza Mendaza mendazar NafarroaMendexa Mendexa mendexar BizkaiaMendigorría Mendigorria (-a) mendigorriar NafarroaMendionde Lekorne lekondar LapurdiMenditte Mendikota mendikotar ZuberoaMendive Mendibe mendibetar Nafarroa BehereaMetauten Metauten metautendar NafarroaMilagro Milagro milagroar NafarroaMirafuentes Mirafuentes mirafuentestar NafarroaMiranda de Arga Miranda Arga mirandar NafarroaMoncayolle-Larrory-Mendibieu Mitikile-Larrori-Mendibile mitikiltar, larroritar, mendibiltar ZuberoaMonreal <> Elo Elo eloar NafarroaMonteagudo Monteagudo monteagudoar NafarroaMontory Montori, Berorize montoriar, beroriztar ZuberoaMoreda de Álava Moreda moredar ArabaMorentin Morentin morentindar NafarroaMorga Morga morgar BizkaiaMouguerre Mugerre mugertar LapurdiMués Mues muestar NafarroaMundaka Mundaka mundakar BizkaiaMungia Mungia mungiar BizkaiaMunitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Munitibar munitibartar BizkaiaMurchante Murchante murchantear NafarroaMurieta Murieta murietar NafarroaMurillo el Cuende Murillo el Cuende murilloar NafarroaMurillo el Fruto Murillo el Fruto murilloar NafarroaMurueta Murueta muruetar BizkaiaMuruzábal Muruzabal muruzabaldar NafarroaMusculdy Muskildi muskildiar ZuberoaMuskiz Muskiz muskiztar BizkaiaMutiloa Mutiloa mutiloar GipuzkoaMutriku Mutriku mutrikuar Gipuzkoa



Muxika Muxika muxikar BizkaiaNabarniz Nabarniz nabarniztar BizkaiaNavaridas Navaridas navaridastar ArabaNavascués <> Nabaskoze Nabaskoze nabaskoztar NafarroaNazar Nazar nazartar NafarroaNoáin (Valle de Elorz) <> Noain Elortzibar noaindar, elortzibartar NafarroaNoain (Elortzibar)Obanos Obanos obanostar NafarroaOchagavía <> Otsagabia Otsagabia (-a) otsagabiar NafarroaOco Oko okoar NafarroaOdieta Odieta odietar NafarroaOiartzun Oiartzun oiartzuar GipuzkoaOitz Oiz oiztar NafarroaOkondo Okondo okondar ArabaOlaberria Olaberria (-a) olaberritar GipuzkoaOláibar Olaibar olaibartar NafarroaOlazti / Olazagutía Olatzagutia (-a) olatzagutiar NafarroaOlejua Olexoa olexoar NafarroaOlite <> Erriberri Erriberri erriberritar NafarroaOllo Ollaran, Olloibar ollarandar, olloibartar NafarroaOlóriz <> Oloritz Oloritz oloriztar NafarroaOñati Oñati oñatiar GipuzkoaOndarroa Ondarroa ondarroar BizkaiaOrbaitzeta Orbaizeta orbaizetar NafarroaOrbara Orbara orbaratar NafarroaOrdiarp Urdiñarbe urdiñarbetar ZuberoaOrdizia Ordizia ordiziar GipuzkoaOrègue Oragarre oragartar Nafarroa BehereaOrendain Orendain orendaindar GipuzkoaOrexa Orexa orexar GipuzkoaOrio Orio oriotar GipuzkoaOrísoain Orisoain orisoaindar NafarroaOrkoien Orkoien orkoiendar NafarroaOrmaiztegi Ormaiztegi ormaiztegiar GipuzkoaOronz <> Orontze Orontze oronztar NafarroaOroz-Betelu <> Orotz-Betelu Orotz-Betelu oroztar NafarroaOrozko Orozko orozkoar Bizkaia



Orreaga / Roncesvalles Orreaga orreagatar NafarroaOrsanco Ostankoa ostankoar Nafarroa BehereaOrtuella Ortuella ortuellar BizkaiaOssas-Suhare Ozaze-Zühara ozaztar, züharar ZuberoaOsserain-Rivareyte Ozaraine-Erribareita ozaraintar, erribareitar ZuberoaOssès Ortzaize ortzaiztar Nafarroa BehereaOstabat-Asme Izura-Azme izuratar, azmetar Nafarroa BehereaOteiza Oteitza oteitzar NafarroaOtxandio Otxandio otxandiar BizkaiaOyón-Oion Oion oiondar ArabaPagolle Pagola pagolar Nafarroa Beherea, ZuberoaPamplona <> Iruña Iruñea (-a) iruindar, iruinxeme NafarroaPasaia Pasaia pasaitar GipuzkoaPeñacerrada-Urizaharra Urizaharra (-a) urizahartar ArabaPeralta <> Azkoien Azkoien azkoiendar NafarroaPetilla de Aragón Petilla Aragoi petillar NafarroaPiedramillera Piedramillera piedramillerar NafarroaPitillas Pitillas pitillastar NafarroaPlentzia Plentzia plentziar BizkaiaPortugalete Portugalete portugaletetar BizkaiaPuente la Reina <> Gares Gares garestar NafarroaPueyo Puiu puiuar NafarroaRibaforada Ribaforada ribaforadar NafarroaRibera Baja / Erribera Beitia Erriberabeitia (-a) erriberabeitiar ArabaRomanzado Erromantzatua (-a) erromantzatuar NafarroaRoncal <> Erronkari Erronkari erronkariar NafarroaRoquiague Arrokiaga arrokiagatar ZuberoaSada Zare zarear, zareko NafarroaSainte-Engrâce Urdatx, Santa Grazi urdaxtar, santagraztar ZuberoaSaint-Esteben Donoztiri donoztiritar Nafarroa BehereaSaint-Étienne-de-Baïgorry Baigorri baigorriar Nafarroa BehereaSaint-Jean-de-Luz Donibane Lohizune donibandar LapurdiSaint-Jean-le-Vieux Donazaharre donazahartar Nafarroa BehereaSaint-Jean-Pied-de-Port Donibane Garazi donibandar Nafarroa BehereaSaint-Just-Ibarre Donaixti-Ibarre donaixtiar, ibartar Nafarroa BehereaSaint-Martin-d’Arbéroue Donamartiri donamartiritar Nafarroa Beherea



Saint-Martin-d’Arrossa Arrosa arrosatar Nafarroa BehereaSaint-Michel Eiheralarre eiheralartar Nafarroa BehereaSaint-Palais Donapaleu donapaleutar Nafarroa BehereaSaint-Pée-Sur-Nivelle Senpere senpertar LapurdiSaint-Pierre-d’Irube Hiriburu hiriburutar LapurdiSaldias Saldias saldiastar NafarroaSalinas de Oro <> Jaitz Jaitz jaiztar NafarroaSalvatierra / Agurain Agurain aguraindar ArabaSamaniego Samaniego samaniegar ArabaSames Samatze samaztar Nafarroa BehereaSan Adrián San Adrián sanadriandar NafarroaSan Martín de Unx San Martin Unx sanmartindar NafarroaSan Millán / Donemiliaga Donemiliaga donemiliagar ArabaSangüesa <> Zangoza Zangoza zangozar NafarroaSansol Santsol santsoldar NafarroaSantacara Santakara santakarar NafarroaSanturtzi Santurtzi santurtziar BizkaiaSare Sara saratar LapurdiSarriés <> Sartze Sartze sarztar NafarroaSartaguda Sartaguda sartagudar NafarroaSauguis-Saint-Etienne Zalgize-Doneztebe zalgiztar, doneztebear ZuberoaSegura Segura segurar GipuzkoaSesma Sesma sesmar NafarroaSestao Sestao sestaoar BizkaiaSondika Sondika sondikatar, sondikoztar BizkaiaSopelana Sopela sopelar, sopeloztar BizkaiaSopuerta Sopuerta sopuertar BizkaiaSoraluze - Placencia de las Armas Soraluze soraluzetar GipuzkoaSorlada Sorlada sorladar NafarroaSouraïde Zuraide zuraidar LapurdiSuhescun Suhuskune suhuskundar Nafarroa BehereaSukarrieta Sukarrieta sukarrietar BizkaiaSunbilla Sunbilla sunbildar NafarroaTafalla Tafalla tafallar NafarroaTardets-Sorholus Atharratze-Sorholüze atharraztar, sorholüztar ZuberoaTiebas - Muruarte de Reta Tebas - Muru Artederreta tebastar, muruartederretar Nafarroa



Tirapu Tirapu tirapuar NafarroaTolosa Tolosa tolosar GipuzkoaTorralba del Río Torralba del Río torralbar NafarroaTorres del Río Torres del Río torrestar NafarroaTrois-Villes Iruri iruritar ZuberoaTrucios-Turtzioz Turtzioz turtzioztar BizkaiaTudela Tutera tuterar NafarroaTulebras Tulebras tulebrastar NafarroaUbide Ubide ubidear, ubideztar BizkaiaÚcar Ukar ukartar NafarroaUgao-Miraballes Ugao ugaotar, miraballestar BizkaiaUhart-Cize Uharte Garazi uhartear Nafarroa BehereaUharte-Arakil Uharte Arakil uhartear NafarroaUhart-Mixe Uhartehiri uhartear Nafarroa BehereaUjué Uxue uxuetar NafarroaUltzama Ultzama ultzamar NafarroaUnciti Untzitibar untzitibartar NafarroaUnzué <> Untzue Untzue untzuetar NafarroaUrcuit Urketa urketar LapurdiUrdazubi / Urdax Urdazubi urdazubiar NafarroaUrdiain Urdiain urdiaindar NafarroaUrduliz Urduliz urduliztar BizkaiaUrduña / Orduña Urduña urduñar BizkaiaUrepel Urepele urepeldar Nafarroa BehereaUrkabustaiz Urkabustaiz urkabustaiztar ArabaUrnieta Urnieta urnietar GipuzkoaUrraúl Alto Urraulgoiti urraulgoitiar NafarroaUrraúl Bajo Urraulbeiti urraulbeitiar NafarroaUrretxu Urretxu urretxuar GipuzkoaUrrotz Urroz urroztar NafarroaUrroz-Villa Urrotz urroztar NafarroaUrrugne Urruña urruñar LapurdiUrt Ahurti ahurtiar LapurdiUrzainqui <> Urzainki Urzainki urzainkiar NafarroaUstaritz Uztaritze uztariztar LapurdiUsurbil Usurbil usurbildar Gipuzkoa



Uterga Uterga utergar NafarroaUztárroz <> Uztarroze Uztarroze uztarroztar NafarroaValdegovía / Gaubea Gaubea gaubear ArabaValle de Arce <> Artzibar Artzibar artzibartar NafarroaValle de Trápaga - Trapagaran Trapagaran trapagarandar BizkaiaValle de Villaverde Villaverde Turtzioz Kantabria (Bizkaia)Valle de Yerri <> Deierri Deierri deierriar NafarroaValtierra Valtierra valtierrar NafarroaViana Viana vianar NafarroaVidángoz <> Bidankoze Bidankoze bidankoztar NafarroaVillabona Villabona-Amasa billabonatar, amasar GipuzkoaVillabuena de Álava / Eskuernaga Villabuena villabuenar ArabaVillafranca Alesbes alesbestar NafarroaVillamayor de Monjardín Villamayor de Monjardín villamayortar NafarroaVillatuerta Villatuerta villatuertar NafarroaVillava <> Atarrabia Atarrabia atarrabiar NafarroaVillefranque Milafranga milafrangar LapurdiViodos-Abense-de-Bas Bildoze-Onizepea (-a) bildoztar, oniztar ZuberoaVitoria-Gasteiz Gasteiz gasteiztar ArabaYécora / Iekora Ekora ekorar ArabaYesa Esa esar NafarroaZabalza <> Zabaltza Zabaltza zabaltzar NafarroaZaldibar Zaldibar zaldibartar BizkaiaZaldibia Zaldibia zaldibiar GipuzkoaZalduondo Zalduondo zalduondar ArabaZalla Zalla zallar BizkaiaZambrana Zanbrana zanbranar ArabaZamudio Zamudio zamudiotar, zamudioztar BizkaiaZaratamo Zaratamo zaratamar, zaratamoztar BizkaiaZarautz Zarautz zarauztar GipuzkoaZeanuri Zeanuri zeanuritar, zeanuriztar BizkaiaZeberio Zeberio zeberioar, zeberioztar BizkaiaZegama Zegama zegamar GipuzkoaZerain Zerain zeraindar GipuzkoaZestoa Zestoa zestoar GipuzkoaZierbena Zierbena zierbenar Bizkaia



Zigoitia Zigoitia (-a) zigoitiar ArabaZiordia Ziordia (-a) ziordiar NafarroaZiortza-Bolibar Ziortza-Bolibar ziortzar, bolibartar BizkaiaZizur Mayor <> Zizur Nagusia Zizur Nagusia (-a) zizurtar NafarroaZizurkil Zizurkil zizurkildar GipuzkoaZubieta Zubieta zubietar NafarroaZugarramurdi Zugarramurdi zugarramurdiar NafarroaZuia Zuia zuiar ArabaZumaia Zumaia zumaiar GipuzkoaZumarraga Zumarraga zumarragar GipuzkoaZúñiga Zuñiga zuñigar Nafarroa

2. Udal izendegia lurraldeka

2.1. Araba

59ARABAKO UDALEN IZENDEGIA

2.1.1. Sarrera

1979ko izendegiarekin erkatuz gero, ageri diren desberdintasunak zazpi azpiatal hauetan sailkatzen ahal dira:

1) Izen berriak

Aurreko izendegia egin zenetik, Araban ez da udal berririk sortu, baina Akademiak egoki ikusi du bi izenberri gehitzea, Arrastaria eta Lezama, udal izan zirelako 1976an Amurriok bereganatu zituen arte eta, azkenaldi honetan, berriro udal izateko nahia adierazi dutelako.

Euskal izena Herritar izena Eskualdea

Arrastaria (-a) arrastariar AiaraldeaLezama lezamar Aiaraldea

Horretaz gain, gorago aipatu bezala, eskualde izenak ere gehitu dira: Aiaraldea, Añana, Arabako Errioxa, Arabako Lautada, Gorbeialdea, Mendialdea eta Trebiñu.

2) Kendu diren bitasunak

1979ko izendegian ageri ziren bi udal euskarazko izenerako bina aukera zeramatenak. Onartu behar da biaukera haiek ez zirela maila berekoak, ez tradizioan ez erabileran. Egoera nahasgarria sortzen zutenez gero,oraingoan ez dira aukera horiek ageri.

Izen ofiziala 1979ko izena Euskal izena

Baños de Ebro / Mañueta Baños = Mañueta MañuetaLegutio Legutio = Billerle Legutio

3) Ikerketa berrien ondorioz zuzendu diren izenak

1979ko izendegia argitaratu zenez geroztik, toponimia ikerketan lan franko egin da eta lortutako datuberriak zenbait aldaketa egitearen alde mintzo dira.

Aipagarrienak Guardia eta Burgu dira, aurreko izendegiko Biasteri eta Burgelu izenen ordez. Jakina den bezala,Laguardia hiriaren euskal izentzat Biasteri jo izan den arren, ez dirudi udal horri dagokionik. Gainera, toponimiaikerketek ongi frogatu dute euskaldunek Guardia erabiltzen zutela (Guardiabidea, 1603, Lagranen). Burgu he-rriari dagokionez, 1979an Burgelu izen zaharkitua hautatu zen; baina bai bertan, bai inguruan ageri diren to-

ponimoek (Burguvide, 1670; Burguaran, 1672; Burgurabidea, 1716) argi erakutsi dute euskaldunek Burgu era-biltzen zutela.

Bestalde, Arratzua, Asparrena eta Barrundia herri izenen amaiera dela-eta, argitu behar da, hurbileko eus-kaldunen erabileraren arabera, lehenengo biak artikuludunak direla. Lazarraga idazleak ere Asparrena herriizenaren testigantza ematen du: Axparreneco larrosachoac; aldiz, idazle honek Barrundiaco (dama galantac) erabiltzendu, hots, etorkiz artikulua zena erroaren zatitzat hartuz.

Azkenik, Trebiñu udalerri eta barrendegiaren kasuan, ugari dira toponimian Trebiñu formaren alde mintzodiren lekukotasunak (Treviñuvidea, 1462-1792; Trebiñu Caminoetta, 1708), Tribiñu aldaerarekin batera (Tribiñuravidea, 1586).


Arrazua-Ubarrundia Arratzu-Ubarrundia Arratzua (-a) - UbarrundiaAsparrena Asparren Asparrena (-a)Barrundia Barrundia BarrundiaElburgo / Burgelu Burgelu* BurguKuartango Koartango KuartangoLaguardia Biasteri GuardiaTreviño Trebiño Trebiñu

4) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak

Euskaltzaindiak azken urte hauetan beste zenbait arau eta gomendio eman ditu. Horien artean, 141. arauadugu Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera, hartutako zenbait erabakitan ere ondorioak izan dituena.Bertan zehazten da herri izenetan ageri diren zeinu grafikoak nola erabili behar diren eta zein hurrenkeraaplikatu behar den izen ofizialari eskualdearena edo bestelakoren bat gehitu behar zaionean. Arau berri horrenondorioz, 1979ko izendegian ageri ziren parentesiak kendu dira eta, behar den kasuetan, herri izenari gehitubehar zaion osagarria atzean jartzea proposatu da. Esaterako, Arabako Bastida herriak Nafarroa Beherean da-goen izen berekoarekin sortzen ahal duen nahasketa saihesteko, Bastida Errioxa erabiltzea proposatzen da.

Aldi berean, orain arte tartean deklinabide markarik izan ez eta bi hitzetan idatzi ohi ziren izenak, hitz bakarbatean idaztea hobetsi da: Erriberagoitia eta Erriberabeitia.

Azkenik, badira bi izen, Lantarón eta Armiñón, erdarazkoak izanik azentu grafikoa daukatenak. Horrelakoetan,jakina den bezala, euskal testuetan erabili behar direnean, Akademiak zeinu grafikorik gabeko aldaera go-mendatzen du, hots, Lantarongo Udaletxea edo Armiñongo lurrak.

60SARRERA


Armiñón Aramiñon ArmiñónErriberagoitia / Ribera Alta Erribera Goitia, -a* Erriberagoitia (-a)Labastida / Bastida Araba-Bastida Bastida Errioxa1

Lantarón Lantaron LantarónRibera Baja / Erribera Beitia Erribera Beitia, -a* Erriberabeitia (-a)

5) Euskal ordain ezagunik ez duten herri izenak

Araban zenbait udal izenek euskal ordain ziurrik edo ezagunik ez duten arren, aurreko izendegian ordainhoriek ematearen alde egin zen. Batzuetan aldaera zaharrena euskal izentzat hartu zen, Aramiñon, adibidez.Beste kasu batzuetan erdal izena euskal grafiara egokitu zen, La Puebla de Labarka, esaterako. Azkenik, izenberri pare bat ere asmatu zen: Beranturi eta Uriona. Bigarrenak ez du arrakastarik izan eta Akademiak baztertuegin du. Lehenengoa, berriz, izan duen hedapenagatik, maila apalagoan bada ere, zilegitzat jo da erabiltzea.


Armiñón Aramiñon ArmiñónBerantevilla Beranturi Berantevilla, Beranturi2

Lapuebla de Labarca La Puebla de Labarka Lapuebla de LabarcaMoreda de Álava Moreta MoredaNavaridas Nabaridas NavaridasVillabuena de Álava / Eskuernaga Uriona* Villabuena

6) Izen zaharrak

Hirien izenetan, erregeak ematen zituen hiri-gutunetan ohikoa zen populamendu zaharrei izen berria jar -tzea, eta horixe gertatu zen Arabako hiru kasutan. Agurain, Gasteiz eta Legutio herriei Salvatierra, Nova Victoriaeta Villarreal izen berriak eman zitzaizkien. Azken hauetatik sortu ziren Salbaterra, Vitoria eta Billerle euskarazeta Salvatierra, Vitoria eta Villarreal erdaraz. XX. mendearen hastapenetan, Europako hainbat lekutan bezala,hemen ere herritarrak, izen zaharrak berreskuratu nahian, Agurain eta Gasteiz erabiltzen hasi ziren eta, horiekinbatera, analogiaz sortutako Legutio. Akademiak Agurain, Gasteiz eta Legutio eman ditu arauzkotzat, baina, le-henbizikoari dagokionez, ez du gaitzesten maila apalagoan Salbaterra erabiltzea.


1 Esan bezala, nahasketarik sortzeko arriskua izaten ahal denean soilik gomendatzen da Errioxa osagarria erabiltzea.2 Euskaltzaindiak 1979an proposatu zuen Beranturi izen berria mantendu da, izan duen hedapenagatik, baina maila apalagoan soilikerabiltzeko.

7) Izen asmatuak

Eltziego eta Villabuena herrietako udalek Zieko eta Eskuernaga asmatutako izenak jo izan zituzten euskarazkotzat.Lehenbizikoa irakurketa oker baten ondorioa izan zen. Villabuena izenarena gai korapilatsuagoa da. Herri honenjatorrizko izena Villaescuerna zen, baina txantxetako bidea ematen zuenez gero, XVII. mendean hiribildu-tituluaerdietsi zuenean, herritarren eskariz, Villabuena jarri zitzaion. Eskuernaga aldaera, aldiz, XX. mendean asmatua da,izen zaharrean oinarrituriko aldaera mozorrotua eta, beraz, gaitzestekoa.

62SARRERA

2.1.2 Euskal izenaren arabera


Agurain3 Salvatierra / Agurain aguraindar Arabako LautadaAiara Ayala / Aiara aiarar AiaraldeaAmurrio Amurrio amurrioar4 AiaraldeaAñana Añana añanar AñanaAramaio Aramaio aramaioar GorbeialdeaArgantzun La Puebla de Arganzón argantzundar TrebiñuArmiñón5 Armiñón armiñondar AñanaArraia-Maeztu Arraia-Maeztu arraiar, maeztuar MendialdeaArrastaria (-a)6 –7 arrastariar AiaraldeaArratzua (-a)8 - Ubarrundia Arrazua-Ubarrundia arratzuar, ubarrundiar GorbeialdeaArtziniega Artziniega artziniegar AiaraldeaAsparrena (-a)9 Asparrena asparrendar Arabako LautadaBarrundia10 Barrundia barrundiar Arabako LautadaBastida11 Labastida / Bastida12 bastidar Arabako ErrioxaBerantevilla13 Berantevilla berantevillar AñanaBernedo Bernedo bernedar MendialdeaBilar Elvillar / Bilar bilartar Arabako Errioxa


3 Euskaldunek erabilitako eta gaur egun Oñati aldean bizirik dagoen Salbaterra izena erabiltzea ere zilegi da, batik bat historia alorrekoidazkietan.4 Kontuan izanik Orozkon egiaztatutako erabilera, eta inguruko -io amaiera duten Laudio eta Baranbio herrietan -ioar egiten dela, amu-rrioar era hobetsi da.5 Euskal testuetan azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da.6 Arrastaria izenaren amaierako -a artikulua da eta deklinatzean honela egin behar da: Arrastaria, Arrastariarekin, Arrastarian..., bainaArrastariko, Arrastaritik, Arrastarira... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboadaramanean, adibidez: Arrastari maitea, Arrastari osoan, gure Arrastari hau...7 1976an Amurriok bereganatu arte udal izandakoa.8 Deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.9 Gogoratu behar da Asparrena izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Asparrena, Asparrenarekin...,baina Asparrenean, Asparreneko, Asparrenetik, Asparrenera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzailebat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Asparren maitea, Asparren osoan, gure Asparren hau...10 Nahiz eta barrundi hitz arrunta izan, Lazarragak barrundiarra eta Barrundiaco erabili zituenez, Barrundia hobetsi da.11 Izen hau Euskal Herrian dagoen beste Bastida-tik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Bastida Errioxa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Bastida Errioxako eliza berritu dute.

12 2006ko urtarrilaren 12ko ebazpenaren bidez onartu zen udalerriaren elebitako izen ofiziala eta 2006ko otsailaren 9ko EHAAneman zen argitara.13 Euskaltzaindiak 1979an proposatu zuen Beranturi izen berriak izan duen erabilera dela eta, maila apalagoan erabil daiteke.


Burgu Elburgo / Burgelu burguar Arabako LautadaDonemiliaga San Millán / Donemiliaga donemiliagar Arabako LautadaDulantzi Alegría-Dulantzi14 dulantziar Arabako LautadaEkora Yécora / Iekora ekorar Arabako ErrioxaEltziego Elciego eltziegar Arabako ErrioxaErriberabeitia (-a)15 Ribera Baja / Erribera Beitia erriberabeitiar AñanaErriberagoitia (-a)16 Erriberagoitia / Ribera Alta17 erriberagoitiar AñanaGasteiz Vitoria-Gasteiz18 gasteiztar Arabako LautadaGaubea Valdegovía / Gaubea gaubear AñanaGuardia Laguardia guardiar Arabako ErrioxaHarana (-a)19 Harana / Valle de Arana harandar MendialdeaIruña Oka Iruña Oka / Iruña de Oca iruñar20 AñanaIruraitz-Gauna Iruraiz-Gauna iruraiztar, gaunar Arabako LautadaKanpezu Campezo / Kanpezu kanpezuar MendialdeaKripan Kripan kripandar Arabako ErrioxaKuartango Kuartango kuartangar AñanaLagran Lagrán lagrandar MendialdeaLantarón21 Lantarón lantarondar AñanaLantziego Lanciego / Lantziego lantziegar Arabako ErrioxaLapuebla de Labarca Lapuebla de Labarca lapueblar Arabako ErrioxaLaudio Laudio / Llodio laudioar22 Aiaraldea


14 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.15 Deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.16 id.17 2008ko apirilaren 30eko ebazpenaren bidez onartu zen udalerriaren elebitako izen ofiziala eta 2008ko ekainaren 4ko EHAAn emanzen argitara.18 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.19 Deklinatzean, gogoan izan Asparrena izenaren oin-oharra.20 Herritar izen bezala iruñaokar osoagoa ere aipatzen da 150. arauan.21 Euskal testuetan azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da.22 Nahiz eta 1979an laudiar proposatu, geroagoko ikerketek frogatu dute laudioar dela herritar izena eta horrela jakinarazi zitzaionUdalari 1985 eta 2000. urteetan eginiko irizpenetan. Aldaketa proposatzeko, kontuan hartu ziren, alde batetik, Jose Paulo Ulibarri(1775-1847) idazlearen Gutun liburua eta, bestetik, inguruko adineko euskaldunen erabilera. Horretaz gain, aintzat hartu behar da Udalhonen kontzejua den Baranbioko herritar izena baranbioar dela euskaldunen artean.


Legutio23 Legutio24 legutioar GorbeialdeaLeza Leza lezar Arabako ErrioxaLezama25 –26 lezamar AiaraldeaMañueta Baños de Ebro / Mañueta mañuetar Arabako ErrioxaMoreda27 Moreda de Álava moredar Arabako ErrioxaNavaridas Navaridas navaridastar Arabako ErrioxaOion Oyón-Oion28 oiondar Arabako ErrioxaOkondo Okondo okondar AiaraldeaSamaniego Samaniego samaniegar Arabako ErrioxaTrebiñu29 Condado de Treviño trebiñar TrebiñuUrizaharra (-a)30 Peñacerrada-Urizaharra31 urizahartar MendialdeaUrkabustaiz Urkabustaiz urkabustaiztar GorbeialdeaVillabuena32 Villabuena de Álava / Eskuernaga villabuenar Arabako ErrioxaZalduondo Zalduondo zalduondar Arabako LautadaZanbrana Zambrana zanbranar AñanaZigoitia (-a)33 Zigoitia zigoitiar GorbeialdeaZuia Zuia zuiar Gorbeialdea


23 Euskaltzaindiak 1979an Legutio = Bilerle proposatu zuen. Ezaguna denez, izen hau hiri-gutunean ageri den Legutiano-tik sortu zeninguruko herrien izenen erabileraren analogiaz: Otxandiano > Otxandio, Aramaiona > Aramaio.24 2010eko otsailaren 15eko ebazpenaren bidez onartu zen udalerriaren Legutio izen ofiziala eta 2010eko martxoaren 15eko EHAAneman zen argitara.25 Izen bereko Bizkaiko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Lezama Aiara.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lezama Aiarako eliza berritu dute.

26 1976an Amurriok bereganatu arte udal izandakoa.27 Izen hau beste Moreda-tik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Moreda Araba.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Moreda Arabako eliza berritu dute.

28 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.29 Udalaren izen ofizial osoaren euskal ordaina Trebiñu Konderria da. Azken hau deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.30 Deklinatzean, gogoan izan Asparrena izenaren oin-oharra.31 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.32 Izen hau dauden beste Villabuena batzuetatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Villabuena Araba.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Villabuena Arabako eliza berritu dute.

33 Deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.

2.1.3. Izen ofizialaren arabera

Izen ofiziala Euskal izena Herritar izena Eskualdea

Alegría-Dulantzi34 Dulantzi dulantziar Arabako LautadaAmurrio Amurrio amurrioar35 AiaraldeaAñana Añana añanar AñanaAramaio Aramaio aramaioar GorbeialdeaArmiñón Armiñón36 armiñondar AñanaArraia-Maeztu Arraia-Maeztu arraiar, maeztuar Mendialdea–37 Arrastaria (-a)38 arrastariar AiaraldeaArrazua-Ubarrundia Arratzua (-a)39 - Ubarrundia arratzuar, ubarrundiar GorbeialdeaArtziniega Artziniega artziniegar AiaraldeaAsparrena Asparrena (-a)40 asparrendar Arabako LautadaAyala / Aiara Aiara aiarar AiaraldeaBaños de Ebro / Mañueta Mañueta mañuetar Arabako ErrioxaBarrundia Barrundia41 barrundiar Arabako LautadaBerantevilla Berantevilla42 berantevillar AñanaBernedo Bernedo bernedar MendialdeaCampezo / Kanpezu Kanpezu kanpezuar MendialdeaCondado de Treviño Trebiñu43 trebiñar TrebiñuElburgo / Burgelu Burgu burguar Arabako LautadaElciego Eltziego eltziegar Arabako Errioxa


34 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.35 Kontuan izanik Orozkon egiaztatutako erabilera, eta inguruko -io amaiera duten Laudio eta Baranbio herrietan -ioar egiten dela,amurrioar era hobetsi da.36 Euskal testuetan azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da.37 1976an Amurriok bereganatu arte udal izandakoa.38 Arrastaria izenaren amaierako -a artikulua da eta deklinatzean honela egin behar da: Arrastaria, Arrastariarekin, Arrastarian..., bainaArrastariko, Arrastaritik, Arrastarira... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboadaramanean, adibidez: Arrastari maitea, Arrastari osoan, gure Arrastari hau...39 Deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.40 Gogoratu behar da Asparrena izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Asparrena, Asparrenarekin...,baina Asparrenean, Asparreneko, Asparrenetik, Asparrenera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzailebat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Asparren maitea, Asparren osoan, gure Asparren hau...41 Nahiz eta barrundi hitz arrunta izan, Lazarragak barrundiarra eta Barrundiaco erabili zituenez, Barrundia hobetsi da.42 Euskaltzaindiak 1979an proposatu zuen Beranturi izen berriak izan duen erabilera dela eta, maila apalagoan erabil daiteke.43 Udalaren izen ofizial osoaren euskal ordaina Trebiñu Konderria da. Azken hau deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.


Elvillar / Bilar Bilar bilartar Arabako ErrioxaErriberagoitia / Ribera Alta44 Erriberagoitia (-a)45 erriberagoitiar AñanaHarana / Valle de Arana Harana (-a)46 harandar MendialdeaIruña Oka / Iruña de Oca Iruña Oka iruñar47 AñanaIruraiz-Gauna Iruraitz-Gauna iruraiztar, gaunar Arabako LautadaKripan Kripan kripandar Arabako ErrioxaKuartango Kuartango kuartangar AñanaLa Puebla de Arganzón Argantzun argantzundar TrebiñuLabastida / Bastida48 Bastida49 bastidar Arabako ErrioxaLagrán Lagran lagrandar MendialdeaLaguardia Guardia guardiar Arabako ErrioxaLanciego / Lantziego Lantziego lantziegar Arabako ErrioxaLantarón Lantarón50 lantarondar AñanaLapuebla de Labarca Lapuebla de Labarca lapueblar Arabako ErrioxaLaudio / Llodio Laudio laudioar51 AiaraldeaLegutio52 Legutio53 legutioar GorbeialdeaLeza Leza lezar Arabako Errioxa–54 Lezama55 lezamar Aiaraldea


44 2008ko apirilaren 30eko ebazpenaren bidez onartu zen udalerriaren elebitako izen ofiziala eta 2008ko ekainaren 4ko EHAAn emanzen argitara.45 Deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.46 Deklinatzean, gogoan izan Asparrena izenaren oiu-oharra.47 Herritar izen bezala iruñaokar osoagoa ere ematen da 150. arauan.48 2006ko urtarrilaren 12ko ebazpenaren bidez onartu zen udalerriaren elebitako izen ofiziala eta 2006ko otsailaren 9ko EHAAneman zen argitara.49 Izen hau Euskal Herrian dagoen beste Bastida-tik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Bastida Errioxa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Bastida Errioxako eliza berritu dute.

50 Euskal testuetan azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da.51 Nahiz eta 1979an laudiar proposatu, geroagoko ikerketek frogatu dute laudioar dela herritar izena eta horrela jakinarazi zitzaionUdalari 1985 eta 2000. urteetan eginiko irizpenetan. Aldaketa proposatzeko, kontuan hartu ziren, alde batetik, Jose Paulo Ulibarri(1775-1847) idazlearen Gutun liburua eta, bestetik, inguruko adineko euskaldunen erabilera. Horretaz gain, aintzat hartu behar da Udalhonen kontzejua den Baranbioko herritar izena baranbioar dela euskaldunen artean.52 2010eko otsailaren 15eko ebazpenaren bidez onartu zen udalerriaren Legutio izen ofiziala eta 2010eko martxoaren 15eko EHAAneman zen argitara.53 Euskaltzaindiak 1979an Legutio = Bilerle proposatu zuen. Ezaguna denez, izen hau hiri-gutunean ageri den Legutiano-tik sortu zeninguruko herrien izenen erabileraren analogiaz: Otxandiano > Otxandio, Aramaiona > Aramaio.54 1976an Amurriok bereganatu arte udal izandakoa.55 Izen bereko Bizkaiko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Lezama Aiara.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lezama Aiarako eliza berritu dute.


Moreda de Álava Moreda56 moredar Arabako ErrioxaNavaridas Navaridas navaridastar Arabako ErrioxaOkondo Okondo okondar AiaraldeaOyón-Oion57 Oion oiondar Arabako ErrioxaPeñacerrada-Urizaharra58 Urizaharra (-a)59 urizahartar MendialdeaRibera Baja / Erribera Beitia Erriberabeitia (-a)60 erriberabeitiar AñanaSalvatierra / Agurain Agurain61 aguraindar Arabako LautadaSamaniego Samaniego samaniegar Arabako ErrioxaSan Millán / Donemiliaga Donemiliaga donemiliagar Arabako LautadaUrkabustaiz Urkabustaiz urkabustaiztar GorbeialdeaValdegovía / Gaubea Gaubea gaubear AñanaVillabuena de Álava / Eskuernaga Villabuena62 villabuenar Arabako ErrioxaVitoria-Gasteiz63 Gasteiz gasteiztar Arabako LautadaYécora / Iekora Ekora ekorar Arabako ErrioxaZalduondo Zalduondo zalduondar Arabako LautadaZambrana Zanbrana zanbranar AñanaZigoitia Zigoitia (-a)64 zigoitiar GorbeialdeaZuia Zuia zuiar Gorbeialdea


56 Izen hau beste Moreda batetik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Moreda Araba.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Moreda Arabako eliza berritu dute.

57 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.58 id.59 Deklinatzean, gogoan izan Asparrena izenaren oin-oharra.60 Deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.61 Euskaldunek erabilitako eta gaur egun Oñati aldean bizirik dagoen Salbaterra izena erabiltzea ere zilegi da, batik bat historia alorrekoidazkietan.62 Izen hau dauden beste Villabuena batzuetatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Villabuena Araba.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Villabuena Arabako eliza berritu dute.

63 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.64 Deklinatzean, gogoan izan Arrastaria izenaren oin-oharra.


2.1.4. Eskualdeka banatuak

Aiaraldea (-a)65

Izen ofiziala Euskal izena Herritar izena

Amurrio Amurrio amurrioarArtziniega Artziniega artziniegar– Arrastaria (-a) arrastariarAyala / Aiara Aiara aiararLaudio / Llodio Laudio laudioar– Lezama lezamarOkondo Okondo okondar

AñanaIzen ofiziala Euskal izena Herritar izena

Añana Añana añanarArmiñón Armiñón armiñondarBerantevilla Berantevilla berantevillarErriberagoitia / Ribera Alta Erriberagoitia (-a) erriberagoitiarIruña Oka / Iruña de Oca Iruña Oka iruñar, iruñaokarKuartango Kuartango kuartangarLantarón Lantarón lantarondarRibera Baja / Erribera Beitia Erriberabeitia (-a) erriberabeitiarValdegovía / Gaubea Gaubea gaubearZambrana Zanbrana zanbranar

Arabako ErrioxaIzen ofiziala Euskal izena Herritar izena

Baños de Ebro / Mañueta Mañueta mañuetarElciego Eltziego eltziegarElvillar / Bilar Bilar bilartarKripan Kripan kripandarLabastida / Bastida Bastida bastidar

65 Aiaraldea izenaren amaierako -a artikulua da eta deklinatzean honela egin behar da: Aiaraldea, Aiaraldearekin, Aiaraldean..., baina Aia-raldeko, Aiaraldetik, Aiaraldera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa da-ramanean, adibidez: Aiaralde maitea, Aiaralde osoan, gure Aiaralde hau...


Laguardia Guardia guardiarLanciego / Lantziego Lantziego lantziegarLapuebla de Labarca Lapuebla de Labarca lapueblarLeza Leza lezarMoreda de Álava Moreda moredarNavaridas Navaridas navaridastarOyón-Oion Oion oiondarSamaniego Samaniego samaniegarVillabuena de Álava / Eskuernaga Villabuena villabuenarYécora / Iekora Ekora ekorar

Arabako LautadaIzen ofiziala Euskal izena Herritar izena

Alegría-Dulantzi Dulantzi dulantziarAsparrena Asparrena (-a) asparrendarBarrundia Barrundia barrundiarElburgo / Burgelu Burgu burguarIruraiz-Gauna Iruraitz-Gauna iruraiztar, gaunarSalvatierra / Agurain Agurain aguraindarSan Millán / Donemiliaga Donemiliaga donemiliagarVitoria-Gasteiz Gasteiz gasteiztarZalduondo Zalduondo zalduondar

Gorbeialdea (-a)66


Aramaio Aramaio aramaioarArrazua-Ubarrundia Arratzua (-a) - Ubarrundia arratzuar, ubarrundiarLegutio Legutio legutioarUrkabustaiz Urkabustaiz urkabustaiztarZigoitia Zigoitia (-a) zigoitiarZuia Zuia zuiar

70ESKUALDEKA BANATUAK

66 Deklinatzean, gogoan izan Aiaraldea izenaren oin-oharra.


Mendialdea (-a)67


Arraia-Maeztu Arraia-Maeztu arraiar, maeztuarBernedo Bernedo bernedarCampezo / Kanpezu Kanpezu kanpezuarHarana / Valle de Arana Harana (-a) harandarLagrán Lagran lagrandarPeñacerrada-Urizaharra Urizaharra (-a) urizahartar

TrebiñuIzen ofiziala Euskal izena Herritar izena

Condado de Treviño Trebiñu trebiñar La Puebla de Arganzón Argantzun argantzundar

67 Deklinatzean, gogoan izan Aiaraldea izenaren oin-oharra.

2.2. Bizkaia (-a)1

1 Bizkaia izenaren amaierako -a artikulua da eta deklinatzean honela egin behar da: Bizkaia, Bizkaiarekin, Bizkaian..., baina Bizkaiko,Bizkaitik, Bizkaira... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean,adibidez: Bizkai maitea, Bizkai osoan, gure Bizkai hau...

75BIZKAIKO UDALEN IZENDEGIA

2.2.1. Sarrera

1979ko izendegiarekin erkatuz gero, ageri diren desberdintasunak lau azpiatal hauetan sailkatzen ahal dira:

1) Izen berriak

Izen hauek, Onomastika batzordeak aztertu eta jadanik 2001ean EUDELekin batera argitara emandakoizendegian plazaratu ziren. Ikusten ahal den bezala, sortutako udal berri gehienak Bilbo eta Gernika ingurukoakdira, udal horiekin bat eginik egon baitziren zenbait urtez.

Izen ofiziala Euskal izena Herritar izena 1979an zegokion udala

Ajangiz Ajangiz ajangiztar Gernika

Alonsotegi Alonsotegi alonsotegiar Barakaldo

Arratzu Arratzu arratzuar Gernika

Berriatua Berriatua (-a) berriatuar Ondarroa

Derio Derio deriotar, derioztar Bilbo

Erandio Erandio erandiotar, erandioztar Bilbo

Forua Forua (-a) foruar Gernika

Iurreta Iurreta iurretar Durango

Kortezubi Kortezubi kortezubitar Gernika

Loiu Loiu loiutar, loiuztar Bilbo

Murueta Murueta muruetar Gernika

Nabarniz Nabarniz nabarniztar Gernika

Sondika Sondika sondikatar, sondikoztar Bilbo

Zamudio Zamudio zamudiotar, zamudioztar Bilbo

Zierbena Zierbena zierbenar Abanto-Zierbena

Ziortza-Bolibar Ziortza-Bolibar ziortzar, bolibartar Markina-Xemein


1979ko izendegian sei udal ageri ziren euskarazko izenerako bina aukera zeramatenak. Bigarren aukerahoriek ez ziren maila berekoak, ez tradizioan ez erabileran. Batzuk izen zaharrak ziren (Samikola eta Gami-niz), beste batzuk euskarak aspaldian bere egin zituen erromantze izenak (Bilaro eta Miraballes), bakarrenbat behin soilik dokumentaturikoa (Garape) eta, azkenik, garai hartan proposatutako izen asmatu berriak(Urimazal eta Isasti). Egoera nahasgarria sortzen zutenez gero, oraingoan izen horiek ez dira ageri, Samikola

76SARRERA

izan ezik. Azken hau guztiz baztertu gabe, bigarren maila batean utzi da, Areatzari dagokion billaroztar he-rritar izenarekin batera.


Areatza Areatza = Bilaro AreatzaLanestosa Lanestosa = Isasti* LanestosaPlentzia Plentzia = Gaminiz PlentziaSopuerta Sopuerta = Garape* Sopuerta Sukarrieta Sukarrieta* = Samikola Sukarrieta, Samikola2

Ugao-Miraballes Ugao = Miraballes UgaoValle de Villaverde (Turtzioz-)Billaberde, (Turtzioz-)Urimazal* Villaverde Turtzioz


Gorago aipatu bezala, Euskaltzaindiak azken urte hauetan leku izenei dagokien beste zenbait arau eta go-mendio eman ditu. Horien artean, 141. araua dugu Herri izenak, hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera. Bertanzehazten da herri izenetan ageri diren zeinu grafikoak nola erabili behar diren eta zein hurrenkera aplikatubehar den izen ofizialari eskualdearena edo bestelakoren bat gehitu behar zaionean. Arau berri horren ondo-rioz, 1979ko izendegian ageri ziren parentesiak kendu dira eta, behar den kasuetan, herri izenari gehitu beharzaion osagarria atzean jartzea proposatu da.


Arantzazu (Arrati-)Arantzazu Arantzazu ArratiaArtea (Arrati-)Arteaga Arteaga ArratiaGautegiz Arteaga (Gautegiz-)Arteaga Gautegiz ArteagaLezama (Txoriherri-)Lezama Lezama TxorierriEtxebarri (Uribe-)Etxebarri EtxebarriEtxebarria (-a) (Markin-)Etxebarri Markina Etxebarria (-a)Muskiz (Somorrostro-)Muskiz MuskizValle de Villaverde (Turtzioz-)Billaberde, (Turtzioz-)Urimazal* Villaverde Turtzioz

4) Egoera berezia duten izenak

a) Arazo geografiko-historikodunak

Bizkaian badira udal batzuk herriak elkartu eta administratiboki bat egitetik sortu direnak, baina kasu ho-rietan guztietan izena hartzean ez da irizpide berbera aplikatu eta horrek nahasketa sortu du. Batzuetan, izen

2 Samikola antzinako izena ere erabil daiteke esparru mugatuan.


garaikidearen ondotik antzinako elizate eta hiriaren izenak ageri zaizkigu: Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz. Bestebatzuetan, ohiko izena albo batera utzi eta bi elizateen izenak eman dira ofizialtzat: Amorebieta-Etxano. Azkenik,Arratiako kasuan, Udalak Artea egungo ahozko bertsioari eman dio lehentasuna, Arteaga izen zahar osatuaalbo batera utziz. Hiru kasu hauetan berdin jokatzea da Akademiaren proposamena eta, ondorioz, udalerriosoa hartzen duten izenak hobestea, hots, Munitibar, Zornotza eta Arteaga. Eta hortik, Munitibarko plaza, Zor-notzara doa, Arteagako eskola... Dena dela, izen historikoak agertzea beharrezkoa denean (historia alorreko testu,heraldika eta antzekoetan) erabil daitezke izen konposatu zaharrak, edo soilik: Arbatzegi-Gerrikaitz, edo gauregungo izenaren atzean jarrita: Munitibar (Arbatzegi-Gerrikaitz). Halaber, antzinako elizate eta hiriaren izenak:Arbatzegi eta Gerrikaitz, eremu horiek izendatzeko gordetzea gomendatzen da eta, ondorioz, Arbatzegiko ermita,Gerrikaitzen eliza ederra dute... erabiltzea.

Alderantziz, Abanto-Zierbena elkartea desegin da, Zierbena bereizi eta udal propioa osatu duelako. Oraingoz,hala ere, Abantok ez du bere izen ofiziala egokitu egoera berri horretara.

Izen ofiziala 1979ko izena Euskal izena Euskal izen historikoa

Abanto y Ciérvana - Abanto Zierbena Abanto-Zierbena Abanto AbantoAmorebieta-Etxano Zornotza Zornotza Amorebieta-EtxanoArtea (Arrati-)Arteaga Arteaga Gaztelu-Elexabeitia (-a)Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Munitibar Munitibar Arbatzegi-Gerrikaitz

b) Izen zaharkituak

Itxurazko bitasuna izan den kasu batzuetan, Euskaltzaindiak euskal izena hobestea erabaki zuen eta hala be-rretsi du.

Bilbo. Akademiak 1979ko izendegian Bilbo izena onetsi zuen. Geroago, Udalak eskatuta, 1983an Bilbo izenafinkatu zuen berriro, Koldo Mitxelenak sinatu eta osokoen bilkuran onartutako irizpenean. Oraingo honetanere aurreko erabakia berretsi du, hots, hiriaren euskal izena Bilbo dela. Bilbo formak lekukotasun gehiago dueuskal testuetan eta egungo euskara bizian gehien eta arrunki erabiltzen dena da. Bilbao, ordea, erdaraz gordeden euskal izen zaharra da.

Sopela. Erdaldunen ahotan ezaguna den Sopelana gaztelaniazko izenari eusten dio Udalak, nahiz eta euskalizen garaikidea, eta inguruko zein herriko euskaldun orok darabiltena Sopela izan.


2.2.2. Euskal izenaren arabera

Euskal izena Izen ofiziala Herritar izena Eskualdea

Abadiño Abadiño abadiñar DurangaldeaAbanto3 Abanto y Ciérvana - Abanto Zierbena4 abantar EzkerraldeaAjangiz Ajangiz ajangiztar BusturialdeaAlonsotegi Alonsotegi alonsotegiar EnkarterriAmoroto Amoroto amorotar Lea-ArtibaiArakaldo Arakaldo arakaldar Hego UribeArantzazu5 Arantzazu arantzazuar, arantzazuztar ArratiaAreatza Areatza areatzar, billaroztar6 ArratiaArrankudiaga Arrankudiaga arrankudiagar Hego UribeArratzu Arratzu arratzuar BusturialdeaArrieta Arrieta arrietar MungialdeaArrigorriaga Arrigorriaga arrigorriagar Hego UribeArteaga7 Artea arteagar, arteagaztar ArratiaArtzentales Artzentales artzentalestar EnkarterriAtxondo Atxondo atxondar DurangaldeaAulesti Aulesti aulestiar Lea-ArtibaiBakio Bakio bakiotar MungialdeaBalmaseda Balmaseda balmasedar EnkarterriBarakaldo Barakaldo barakaldar EzkerraldeaBarrika Barrika barrikar, barrikoztar Uribe Kosta

3 Izen hau beste Abanto batetik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Abanto Bizkaia.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Abanto Bizkaiko eliza berritu dute...

4 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso. Hala ere, Abantoeta Zierbena herriek osatzen zuten elkartea desegin denez gero, Udalak egoera berri honetara moldatu behar luke izen ofiziala.5 Oñatin dagoen Arantzazu izeneko auzotik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Arantzazu Arratia.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Arantzazu Arratiako eliza berritu dute...

6 Ezaguna eta erabilia den billaroztar herritar izena ere erabil daiteke.7 Udalerri osoa hartzen duen izena Arteaga da: Arteagako plaza, Arteagara doa... Izen historikoak agertzea beharrezkoa denean soilikerabil daitezke Gaztelu-Elexabeitia, edo historia alorreko testu, heraldika eta antzekoetan, gaur egungo izenaren atzean jarrita: Arteaga(Gaztelu-Elexabeitia). Halaber, gomendatzen da Gaztelu eta Elexabeitia (-a), antzinako elizateen izenak, eremu horiek izendatzeko gor-detzea eta erabiltzea: Elexabeitiko eliza, hilerria Gaztelun dago.Derion, Metautenen edo Zamudion dauden Arteaga izeneko auzoetatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Arteaga Arratia.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Arteaga Arratiako eliza berritu dute...



Basauri Basauri basauriar Hego UribeBedia Bedia bediar, bediaztar ArratiaBerango Berango berangar, berangoztar Uribe KostaBermeo Bermeo bermeotar BusturialdeaBerriatua (-a)8 Berriatua berriatuar Lea-ArtibaiBerriz Berriz berriztar DurangaldeaBilbo9 Bilbao bilbotar Hego UribeBusturia (-a)10 Busturia busturiar BusturialdeaDerio Derio deriotar, derioztar TxorierriDima Dima dimar, dimoztar ArratiaDurango Durango durangar DurangaldeaEa Ea eatar BusturialdeaElantxobe Elantxobe elantxobetar BusturialdeaElorrio Elorrio elorriar DurangaldeaErandio Erandio erandiotar, erandioztar TxorierriEreño Ereño ereñar BusturialdeaErmua (-a)11 Ermua ermuar DurangaldeaErrigoiti Errigoiti errigoitiar BusturialdeaEtxebarri Etxebarri etxebarritar Hego UribeEtxebarria (-a)12 Etxebarria etxebarritar Lea-ArtibaiForua (-a)13 Forua foruar BusturialdeaFruiz Fruiz fruiztar MungialdeaGaldakao Galdakao galdakar, galdakoztar Hego UribeGaldames Galdames galdamestar EnkarterriGamiz-Fika Gamiz-Fika gamiztar, fikar MungialdeaGarai14 Garai garaitar Durangaldea

8 Gogoratu behar da Berriatua izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Berriatua, Berriatuarekin, Be-rriatuan..., baina Berriatuko, Berriatutik, Berriatura... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile batedo adjektiboa daramanean, adibidez: Berriatu maitea, Berriatu osoan, gure Berriatu hau...9 Bilbo da euskal izen arautua eta Bilbao erdaraz gorde den euskal izen zaharra da.10 Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.11 id.12 Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.

Izen hau Euskal Herrian Etxebarria deitutako beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Markina Etxebarria.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Markina Etxebarriko gazteak...

13 Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.14 Ahoz gorde den artikuludun aldaera erabiltzea zilegi da. Horrela nahi izanez gero, erabil bedi: Garaia, Garaian, baina Garaitik, Garaira,Garaiko...



Gatika Gatika gatikar MungialdeaGautegiz Arteaga Gautegiz Arteaga arteagar BusturialdeaGernika-Lumo Gernika-Lumo gernikar, lumotar BusturialdeaGetxo Getxo getxotar, getxoztar Uribe KostaGizaburuaga Gizaburuaga gizaburuagar Lea-ArtibaiGordexola Gordexola gordexolar EnkarterriGorliz Gorliz gorliztar Uribe KostaGueñes Güeñes gueñestar EnkarterriIbarrangelu Ibarrangelu ibarrangelutar BusturialdeaIgorre Igorre igorretar, igorreztar ArratiaIspaster Ispaster ispastertar Lea-ArtibaiIurreta Iurreta iurretar DurangaldeaIzurtza Izurtza izurtzar DurangaldeaJatabe Maruri-Jatabe jatabetar MungialdeaKarrantza15 Karrantza Harana / karrantzar Enkarterri

Valle de Carranza Kortezubi Kortezubi kortezubitar BusturialdeaLanestosa Lanestosa lanestosar EnkarterriLarrabetzu Larrabetzu larrabetzuar TxorierriLaukiz Laukiz laukiztar MungialdeaLeioa Leioa leioar, leioaztar Uribe KostaLekeitio Lekeitio lekeitiar Lea-ArtibaiLemoa Lemoa lemoar, lemoaztar ArratiaLemoiz Lemoiz lemoiztar Uribe KostaLezama16 Lezama lezamar TxorierriLoiu Loiu loiutar, loiuztar TxorierriMallabia (-a)17 Mallabia mallabitar DurangaldeaMañaria (-a)18 Mañaria mañariar Durangaldea

15 Karrantza Harana izen osoa ere egokia da. Horrela erabiltzean gogoratu behar da Harana izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz,udalaren izen osoa erabiltzean honakoa da bidea: Karrantza Harana, Karrantza Haranarekin..., baina Karrantza Haranean, Karrantza Ha-ranetik, Karrantza Haranera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa dara-manean, adibidez: Karrantza Haran maitea, Karrantza Haran osoan, gure Karrantza Haran hau...16 Gaur egun udala ez den Aiaraldeko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Lezama Txorierri.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lezama Txorierriko eliza berritu dute...

17 Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.18 id.



Markina-Xemein Markina-Xemein markinar, xemeindar Lea-ArtibaiMendata Mendata mendatar BusturialdeaMendexa Mendexa mendexar Lea-ArtibaiMeñaka Meñaka meñakar MungialdeaMorga Morga morgar MungialdeaMundaka Mundaka mundakar BusturialdeaMungia Mungia mungiar MungialdeaMunitibar19 Munitibar- munitibartar Lea-Artibai

Arbatzegi-GerrikaitzMurueta Murueta muruetar BusturialdeaMuskiz Muskiz muskiztar EzkerraldeaMuxika Muxika muxikar BusturialdeaNabarniz Nabarniz nabarniztar BusturialdeaOndarroa Ondarroa ondarroar Lea-ArtibaiOrozko Orozko orozkoarOrtuella Ortuella ortuellar EzkerraldeaOtxandio Otxandio otxandiar DurangaldeaPlentzia Plentzia plentziar Uribe KostaPortugalete Portugalete portugaletetar EzkerraldeaSanturtzi Santurtzi santurtziar EzkerraldeaSestao Sestao sestaoar EzkerraldeaSondika Sondika sondikatar, sondikoztar TxorierriSopela Sopelana sopelar, sopeloztar Uribe KostaSopuerta Sopuerta sopuertar EnkarterriSukarrieta20 Sukarrieta sukarrietar BusturialdeaTrapagaran Valle de Trápaga - Trapagaran21 trapagarandar EzkerraldeaTurtzioz Trucíos-Turtzioz22 turtzioztar EnkarterriUbide Ubide ubidear, ubideztar Arratia

19 Udalerri osoa hartzen duen izena Munitibar da: Munitibarko plaza, Munitibarrera doa... Izen historikoak agertzea beharrezkoa deneansoilik erabil daitezke Arbatzegi-Gerrikaitz, edo historia alorreko testu, heraldika eta antzekoetan gaur egungo izenaren atzean jarrita:Munitibar (Arbatzegi-Gerrikaitz). Halaber, gomendatzen da Arbatzegi eta Gerrikaitz, antzinako elizate eta hiriaren izenak, eremu horiekizendatzeko gordetzea eta erabiltzea: Arbatzegiko eliza, dorrea Gerrikaitzen dago.20 Samikola antzinako izena ere erabil daiteke esparru mugatuan.21 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.22 id.



Ugao Ugao-Miraballes23 ugaotar, miraballestar Hego UribeUrduliz Urduliz urduliztar Uribe KostaUrduña Urduña / Orduña24 urduñarVillaverde Turtzioz25 Valle de Villaverde EnkarterriZaldibar Zaldibar zaldibartar DurangaldeaZalla Zalla zallar EnkarterriZamudio Zamudio zamudiotar, zamudioztar TxorierriZaratamo Zaratamo zaratamar, zaratamoztar Hego UribeZeanuri Zeanuri zeanuritar, zeanuriztar ArratiaZeberio Zeberio zeberioar, zeberioztar ArratiaZierbena Zierbena zierbenar EzkerraldeaZiortza-Bolibar Ziortza-Bolibar ziortzar, bolibartar Lea-ArtibaiZornotza26 Amorebieta-Etxano zornotzar Durangaldea

23 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.24 2008ko apirilaren 16ko akordioaren bidez erabaki zen udalerriaren izen ofizial hau eta 2008ko maiatzaren 27ko BAOn eman zenargitara.25 Kantabriako Erkidego Autonomoaren barrendegia da.26 Udalerri osoa hartzen duen izena Zornotza da: Zornotzako plaza, Zornotzara doa... Izen historikoak agertzea beharrezkoa deneansoilik Amorebieta-Etxano erabil daitezke, edo historia alorreko testu, heraldika eta antzekoetan gaur egungo izenaren atzean jarrita: Zor-notza (Amorebieta-Etxano). Halaber, gomendatzen da Amorebieta eta Etxano, antzinako elizateen izenak, eremu horiek izendatzeko gor-detzea eta erabiltzea: Amorebietako zubia, Etxanoko eliza.




Abadiño Abadiño abadiñar DurangaldeaAbanto y Ciérvana - Abanto Zierbena27 Abanto28 abantar EzkerraldeaAjangiz Ajangiz ajangiztar BusturialdeaAlonsotegi Alonsotegi alonsotegiar EnkarterriAmorebieta-Etxano Zornotza29 zornotzar DurangaldeaAmoroto Amoroto amorotar Lea-ArtibaiArakaldo Arakaldo arakaldar Hego UribeArantzazu Arantzazu30 arantzazuar, arantzazuztar ArratiaAreatza Areatza areatzar, billaroztar31 ArratiaArrankudiaga Arrankudiaga arrankudiagar Hego UribeArratzu Arratzu arratzuar BusturialdeaArrieta Arrieta arrietar MungialdeaArrigorriaga Arrigorriaga arrigorriagar Hego UribeArtea Arteaga32 arteagar, arteagaztar ArratiaArtzentales Artzentales artzentalestar Enkarterri

27 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso. Hala ere, Abantoeta Zierbena herriek osatzen zuten elkartea desegin denez gero, Udalak egoera berri honetara moldatu behar luke izen ofiziala.28 Izen hau beste Abanto batetik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Abanto Bizkaia.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Abanto Bizkaiko eliza berritu dute...

29 Udalerri osoa hartzen duen izena Zornotza da: Zornotzako plaza, Zornotzara doa... Izen historikoak agertzea beharrezkoa deneansoilik Amorebieta-Etxano erabil daitezke, edo historia alorreko testu, heraldika eta antzekoetan gaur egungo izenaren atzean jarrita: Zor-notza (Amorebieta-Etxano). Halaber, gomendatzen da Amorebieta eta Etxano, antzinako elizateen izenak, eremu horiek izendatzeko gor-detzea eta erabiltzea: Amorebietako zubia, Etxanoko eliza.30 Oñatin dagoen Arantzazu izeneko auzotik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Arantzazu Arratia.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Arantzazu Arratiako eliza berritu dute...

31 Ezaguna eta erabilia den billaroztar herritar izena ere erabil daiteke.32 Udalerri osoa hartzen duen izena Arteaga da: Arteagako plaza, Arteagara doa... Izen historikoak agertzea beharrezkoa denean soilikGaztelu-Elexabeitia erabil daitezke, edo historia alorreko testu, heraldika eta antzekoetan gaur egungo izenaren atzean jarrita: Arteaga(Gaztelu-Elexabeitia). Halaber, gomendatzen da Gaztelu eta Elexabeitia (-a), antzinako elizateen izenak, eremu horiek izendatzeko gor-detzea eta erabiltzea: Elexabeitiko eliza, hilerria Gaztelun dago.Gogoratu behar da Elexabeitia izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Elexabeitia, Elexabeitiarekin,Elexabeitian..., baina Elexabeitiko, Elexabeititik, Elexabeitira... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determi-natzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Elexabeiti maitea, Elexabeiti osoan, gure Elexabeiti hau...Derion, Metautenen edo Zamudion dauden Arteaga izeneko auzoetatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Arteaga Arratia.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Arteaga Arratiako eliza berritu dute...



Atxondo Atxondo atxondar DurangaldeaAulesti Aulesti aulestiar Lea-ArtibaiBakio Bakio bakiotar MungialdeaBalmaseda Balmaseda balmasedar EnkarterriBarakaldo Barakaldo barakaldar EzkerraldeaBarrika Barrika barrikar, barrikoztar Uribe KostaBasauri Basauri basauriar Hego UribeBedia Bedia bediar, bediaztar ArratiaBerango Berango berangar, berangoztar Uribe KostaBermeo Bermeo bermeotar BusturialdeaBerriatua Berriatua (-a)33 berriatuar Lea-ArtibaiBerriz Berriz berriztar DurangaldeaBilbao Bilbo34 bilbotar Hego UribeBusturia Busturia (-a)35 busturiar BusturialdeaDerio Derio deriotar, derioztar TxorierriDima Dima dimar, dimoztar ArratiaDurango Durango durangar DurangaldeaEa Ea eatar BusturialdeaElantxobe Elantxobe elantxobetar BusturialdeaElorrio Elorrio elorriar DurangaldeaErandio Erandio erandiotar, erandioztar TxorierriEreño Ereño ereñar BusturialdeaErmua Ermua (-a)36 ermuar DurangaldeaErrigoiti Errigoiti errigoitiar BusturialdeaEtxebarri Etxebarri etxebarritar Hego UribeEtxebarria Etxebarria (-a)37 etxebarritar Lea-ArtibaiForua Forua (-a)38 foruar Busturialdea

33 Gogoratu behar da Berriatua izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Berriatua, Berriatuarekin, Be-rriatuan..., baina Berriatuko, Berriatutik, Berriatura... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile batedo adjektiboa daramanean, adibidez: Berriatu maitea, Berriatu osoan, gure Berriatu hau...34 Bilbo da euskal izen arautua eta Bilbao erdaraz gorde den euskal izen zaharra da.35 Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.36 id.37 Izen hau Euskal Herrian Etxebarria deitutako beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Markina Etxebarria.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Markina Etxebarriko gazteak...

Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.38 Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.



Fruiz Fruiz fruiztar MungialdeaGaldakao Galdakao galdakar, galdakoztar Hego UribeGaldames Galdames galdamestar EnkarterriGamiz-Fika Gamiz-Fika gamiztar, fikar MungialdeaGarai Garai39 garaitar DurangaldeaGatika Gatika gatikar MungialdeaGautegiz Arteaga Gautegiz Arteaga arteagar BusturialdeaGernika-Lumo Gernika-Lumo gernikar, lumotar BusturialdeaGetxo Getxo getxotar, getxoztar Uribe KostaGizaburuaga Gizaburuaga gizaburuagar Lea-ArtibaiGordexola Gordexola gordexolar EnkarterriGorliz Gorliz gorliztar Uribe KostaGüeñes Gueñes gueñestar EnkarterriIbarrangelu Ibarrangelu ibarrangelutar BusturialdeaIgorre Igorre igorretar, igorreztar ArratiaIspaster Ispaster ispastertar Lea-ArtibaiIurreta Iurreta iurretar DurangaldeaIzurtza Izurtza izurtzar DurangaldeaKarrantza Harana / Karrantza40 karrantzar EnkarterriValle de CarranzaKortezubi Kortezubi kortezubitar BusturialdeaLanestosa Lanestosa lanestosar EnkarterriLarrabetzu Larrabetzu larrabetzuar TxorierriLaukiz Laukiz laukiztar MungialdeaLeioa Leioa leioar, leioaztar Uribe KostaLekeitio Lekeitio lekeitiar Lea-ArtibaiLemoa Lemoa lemoar, lemoaztar ArratiaLemoiz Lemoiz lemoiztar Uribe KostaLezama Lezama41 lezamar Txorierri

39 Ahoz gorde den artikuludun aldaera erabiltzea zilegi da. Horrela nahi izanez gero, erabil bedi: Garaia, Garaian..., baina Garaitik,Garaira, Garaiko...40 Karrantza Harana izen osoa ere egokia da. Horrela erabiltzean gogoratu behar da Harana izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz,udalaren izen osoa erabiltzean honakoa da bidea: Karrantza Harana, Karrantza Haranarekin..., baina Karrantza Haranean, Karrantza Ha-ranetik, Karrantza Haranera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa dara-manean, adibidez: Karrantza Haran maitea, Karrantza Haran osoan, gure Karrantza Haran hau...41 Gaur egun udala ez den Aiaraldeko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Lezama Txorierri.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lezama Txorierriko eliza berritu dute...



Loiu Loiu loiutar, loiuztar TxorierriMallabia Mallabia (-a)42 mallabitar DurangaldeaMañaria Mañaria (-a)43 mañariar DurangaldeaMarkina-Xemein Markina-Xemein markinar, xemeindar Lea-ArtibaiMaruri-Jatabe Jatabe jatabetar MungialdeaMeñaka Meñaka meñakar MungialdeaMendata Mendata mendatar BusturialdeaMendexa Mendexa mendexar Lea-ArtibaiMorga Morga morgar MungialdeaMundaka Mundaka mundakar BusturialdeaMungia Mungia mungiar MungialdeaMunitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Munitibar44 munitibartar Lea-ArtibaiMurueta Murueta muruetar BusturialdeaMuskiz Muskiz muskiztar EzkerraldeaMuxika Muxika muxikar BusturialdeaNabarniz Nabarniz nabarniztar BusturialdeaOndarroa Ondarroa ondarroar Lea-ArtibaiOrozko Orozko orozkoarOrtuella Ortuella ortuellar EzkerraldeaOtxandio Otxandio otxandiar DurangaldeaPlentzia Plentzia plentziar Uribe KostaPortugalete Portugalete portugaletetar EzkerraldeaSanturtzi Santurtzi santurtziar EzkerraldeaSestao Sestao sestaoar EzkerraldeaSondika Sondika sondikatar, sondikoztar TxorierriSopelana Sopela sopelar, sopeloztar Uribe KostaSopuerta Sopuerta sopuertar EnkarterriSukarrieta Sukarrieta45 sukarrietar Busturialdea

42 Deklinatzean, gogoan izan Berriatua izenaren oin-oharra.43 id.44 Udalerri osoa hartzen duen izena Munitibar da: Munitibarko plaza, Munitibarrera doa... Izen historikoak agertzea beharrezkoa deneansoilik Arbatzegi-Gerrikaitz erabil daitezke, edo historia alorreko testu, heraldika eta antzekoetan gaur egungo izenaren atzean jarrita:Munitibar (Arbatzegi-Gerrikaitz). Halaber, gomendatzen da Arbatzegi eta Gerrikaitz, antzinako elizate eta hiriaren izenak, eremu horiekizendatzeko gordetzea eta erabiltzea: Arbatzegiko eliza, dorrea Gerrikaitzen dago.45 Samikola antzinako izena ere erabil daiteke esparru mugatuan.



Trucíos-Turtzioz46 Turtzioz turtzioztar EnkarterriUbide Ubide ubidear, ubideztar ArratiaUgao-Miraballes47 Ugao ugaotar, miraballestar Hego UribeUrduliz Urduliz urduliztar Uribe KostaUrduña / Orduña48 Urduña urduñarValle de Trápaga - Trapagaran49 Trapagaran trapagarandar EzkerraldeaValle de Villaverde Villaverde Turtzioz50 EnkarterriZaldibar Zaldibar zaldibartar DurangaldeaZalla Zalla zallar EnkarterriZamudio Zamudio zamudiotar, zamudioztar TxorierriZaratamo Zaratamo zaratamar, zaratamoztar Hego UribeZeanuri Zeanuri zeanuritar, zeanuriztar ArratiaZeberio Zeberio zeberioar, zeberioztar ArratiaZierbena Zierbena zierbenar EzkerraldeaZiortza-Bolibar Ziortza-Bolibar ziortzar, bolibartar Lea-Artibai

46 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.47 id.48 2008ko apirilaren 16ko akordioaren bidez erabaki zen udalerriaren izen ofizial hau eta 2008ko maiatzaren 27ko BAOn eman zenargitara.49 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.50 Kantabriako Erkidego Autonomoaren barrendegia da.



Durangaldea (-a)51


Abadiño Abadiño abadiñarAmorebieta-Etxano Zornotza zornotzarAtxondo Atxondo atxondarBerriz Berriz berriztarDurango Durango durangarElorrio Elorrio elorriarErmua Ermua (-a) ermuarGarai Garai garaitarIurreta Iurreta iurretarIzurtza Izurtza izurtzarMallabia Mallabia (-a) mallabitarMañaria Mañaria (-a) mañariarOtxandio Otxandio otxandiarZaldibar Zaldibar zaldibartar

Arratia, Orozko, Urduña

a) Arratia


Arantzazu Arantzazu arantzazuar, arantzazuztarAreatza Areatza areatzar, billaroztarArtea Arteaga arteagar, arteagaztarBedia Bedia bediar, bediaztarDima Dima dimar, dimoztarIgorre Igorre igorretar, igorreztarLemoa Lemoa lemoar, lemoaztarUbide Ubide ubidear, ubideztarZeanuri Zeanuri zeanuritar, zeanuriztarZeberio Zeberio zeberioar, zeberioztar

51 Gogoratu behar da Durangaldea eskualde izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Durangaldea,Durangaldearekin, Durangaldean..., baina Durangaldeko, Durangaldetik, Durangaldera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen duondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Durangalde maitea, Durangalde osoan, gure Durangalde hau...


b) Orozko eta Urduña


Orozko Orozko orozkoarUrduña / Orduña Urduña urduñar

Lea-Artibai


Amoroto Amoroto amorotarAulesti Aulesti aulestiarBerriatua Berriatua (-a) berriatuarEtxebarria Etxebarria (-a) etxebarritarGizaburuaga Gizaburuaga gizaburuagarIspaster Ispaster ispastertarLekeitio Lekeitio lekeitiarMarkina-Xemein Markina-Xemein markinar, xemeindarMendexa Mendexa mendexarMunitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Munitibar munitibartarOndarroa Ondarroa ondarroarZiortza-Bolibar Ziortza-Bolibar ziortzar, bolibartar

Busturialdea (-a)52


Ajangiz Ajangiz ajangiztarArratzu Arratzu arratzuarBermeo Bermeo bermeotarBusturia Busturia (-a) busturiarEa Ea eatarElantxobe Elantxobe elantxobetarEreño Ereño ereñarErrigoiti Errigoiti errigoitiarForua Forua (-a) foruar

52 Deklinatzean, gogoan izan Durangaldea izenaren oin-oharra.



Gautegiz Arteaga Gautegiz Arteaga arteagarGernika-Lumo Gernika-Lumo gernikar, lumotarIbarrangelu Ibarrangelu ibarrangelutarKortezubi Kortezubi kortezubitarMendata Mendata mendatarMundaka Mundaka mundakarMurueta Murueta muruetarMuxika Muxika muxikarNabarniz Nabarniz nabarniztarSukarrieta Sukarrieta sukarrietar

Mungialdea eta Uribe Kosta

a) Mungialdea (-a)53


Arrieta Arrieta arrietarBakio Bakio bakiotarFruiz Fruiz fruiztarGamiz-Fika Gamiz-Fika gamiztar, fikarGatika Gatika gatikarLaukiz Laukiz laukiztarMaruri-Jatabe Jatabe jatabetarMeñaka Meñaka meñakarMorga Morga morgarMungia Mungia mungiar

b) Uribe Kosta


Barrika Barrika barrikar, barrikoztarBerango Berango berangar, berangoztarGetxo Getxo getxotar, getxoztar




Gorliz Gorliz gorliztarLeioa Leioa leioar, leioaztarLemoiz Lemoiz lemoiztarPlentzia Plentzia plentziarSopelana Sopela sopelar, sopeloztarUrduliz Urduliz urduliztar

Txorierri eta Hego Uribe

a) Txorierri


Derio Derio deriotar, derioztarErandio Erandio erandiotar, erandioztarLarrabetzu Larrabetzu larrabetzuarLezama Lezama lezamarLoiu Loiu loiutar, loiuztarSondika Sondika sondikatar, sondikoztarZamudio Zamudio zamudiotar, zamudioztar

b) Hego Uribe


Arakaldo Arakaldo arakaldarArrankudiaga Arrankudiaga arrankudiagarArrigorriaga Arrigorriaga arrigorriagarBasauri Basauri basauriarBilbao Bilbo bilbotarEtxebarri Etxebarri etxebarritarGaldakao Galdakao galdakar, galdakoztarUgao-Miraballes Ugao ugaotar, miraballestarZaratamo Zaratamo zaratamar, zaratamoztar


Enkarterri

a) Ezkerraldea (-a)54


Abanto y Ciérvana - Abanto abantarAbanto ZierbenaBarakaldo Barakaldo barakaldarMuskiz Muskiz muskiztarOrtuella Ortuella ortuellarPortugalete Portugalete portugaletetarSanturtzi Santurtzi santurtziarSestao Sestao sestaoarValle de Trápaga - Trapagaran Trapagaran trapagarandarZierbena Zierbena zierbenar

b) Enkarterri


Alonsotegi Alonsotegi alonsotegiarArtzentales Artzentales artzentalestarBalmaseda Balmaseda balmasedarGaldames Galdames galdamestarGordexola Gordexola gordexolarGüeñes Gueñes gueñestarKarrantza Harana / Valle de Carranza Karrantza karrantzarLanestosa Lanestosa lanestosarSopuerta Sopuerta sopuertarTrucios-Turtzioz Turtzioz turtzioztarValle de Villaverde Villaverde TurtziozZalla Zalla zallar


2.3. Gipuzkoa

95GIPUZKOAKO UDALEN IZENDEGIA

2.3.1. Sarrera

1979ko izendegiarekin erkatuz gero, ageri diren desberdintasun nagusiak bost azpiatal hauetan sailkatzenahal dira:

1) Izen berriak

Azkeneko urte hauetan sortu diren udal berriak.


Altzaga Altzaga altzagar ItsasondoAstigarraga Astigarraga astigartar DonostiaBaliarrain Baliarrain baliarraindar IruerrietaIkaztegieta Ikaztegieta ikaztegietar IruerrietaLasarte-Oria Lasarte-Oria lasartear, oriatar Andoain, Hernani, UrnietaMendaro Mendaro mendaroar Elgoibar, MutrikuOrendain Orendain orendaindar Iruerrieta

2) Izen aldaketak


Bidegoian1 Bidegoian? (Saiatz) Bidania (-a) - GoiatzVillabona Billabona Villabona-Amasa

3) Elkartea desegitearen ondorioa


Gaztelu Leaburu-Gaztelu GazteluLeaburu Leaburu-Gaztelu Leaburu

1 Udalerri hau Bidania eta Goiatz herrien elkartetik sortu zen 1964 urtean. Elkartzean Bidegoyan akronimoa eraiki zen eta, ondoren,euskal itxura eman nahi izan zaio, Bidegoian idazkera ere ofizial bihurturik. Onomastika batzordeak, ordea, adizlagun itxura duen Bi-degoian neotoponimoa bultzatu ordez, Bidania eta Goiatz tradiziozko toponimoak hobestea erabaki du.

4) Izen zaharkituak

1979ko izendegian, Arrasate eta Soraluze euskal izen zaharren aukerarekin batera, hiri horien erdal fundazioizenen egokitzapen herrikoia ere ageri zen, hots Mondragoe (< Mondragón) eta Plaentzia (< Placencia). Urtehauetan Arrasate eta Soraluze normal bilakatu eta hedatu direla ikusirik, besteak kentzea erabaki da.


Arrasate / Mondragón Arrasate = Mondragoe ArrasateSoraluze - Placencia de las Armas Soraluze = Plaentzia Soraluze

5) Araugintza berriari egokitu behar izan direnak.

Gorago aipatu bezala, Euskaltzaindiak azken urte hauetan beste zenbait arau eta gomendio eman ditu. Ho-rien artean, 141. araua dugu Herri izenak, hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera, hartutako zenbait erabakitanondorioak izan dituena. Bertan zehazten da herri izenetan ageri diren zeinu grafikoak nola erabili behar direneta zein hurrenkera aplikatu behar den izen ofizialari eskualdearena edo bestelakoren bat gehitu behar zaionean.Arau berri honen arabera, 1979ko izendegian ageri ziren parentesiak kendu dira eta behar den kasuetan herriizenari gehitu behar zaion osagarria atzean jartzea proposatzen da. Esaterako, Getaria Gipuzkoa jarriko da Gi-puzkoako herri hau Lapurdikotik bereizi behar denean.


Getaria (Gipuzkoa-)Getaria Getaria GipuzkoaLeintz-Gatzaga (Leintz-)Gatzaga Leintz Gatzaga

96SARRERA



Abaltzisketa Abaltzisketa abaltzisketar TolosaldeaAduna Aduna adunar TolosaldeaAia Aia aiar Urola KostaAizarnazabal Aizarnazabal aizarnazabaldar Urola KostaAlbiztur Albiztur albizturtar TolosaldeaAlegia Alegia alegiar TolosaldeaAlkiza Alkiza alkizar TolosaldeaAltzaga Altzaga altzagar GoierriAltzo Altzo altzotar TolosaldeaAmezketa Amezketa amezketar TolosaldeaAndoain Andoain andoaindar TolosaldeaAnoeta Anoeta anoetar TolosaldeaAntzuola Antzuola antzuolar DebagoienaArama Arama aramar GoierriAretxabaleta Aretxabaleta aretxabaletar DebagoienaArrasate Arrasate / Mondragón arrasatear DebagoienaAsteasu Asteasu asteasuar TolosaldeaAstigarraga Astigarraga astigartar Donostia-BeterriAtaun Ataun ataundar GoierriAzkoitia (-a)2 Azkoitia azkoitiar Urola KostaAzpeitia (-a)3 Azpeitia azpeitiar Urola KostaBaliarrain Baliarrain baliarraindar TolosaldeaBeasain Beasain beasaindar GoierriBeizama Beizama beizamar Urola KostaBelauntza Belauntza belauntzar TolosaldeaBerastegi Berastegi berastegiar TolosaldeaBergara Bergara bergarar DebagoienaBerrobi Berrobi berrobitar TolosaldeaBidania (-a) - Goiatz4 Bidegoian bidaniar, goiaztar Urola Kosta


2 Gogoratu behar da Azkoitia herri izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Azkoitia, Azkoitiarekin,Azkoitian..., baina Azkoitiko, Azkoititik, Azkoitira... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile batedo adjektiboa daramanean, adibidez: Azkoiti maitea, Azkoiti osoan, gure Azkoiti hau...3 Deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra.4 Bidania deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra. Bestalde, udalaren izen osoa erabiltzean, honakoa da bidea: Bidania-Goiatz, Bidania-Goiatzekin, Bidania-Goiatzen, Bidania-Goiatzeko nahiz Bidania-Goiazko, Bidania-Goiatzetik nahiz Bidania-Goiaztik, Bi-dania-Goiatzera... Goiatz soilik ere hor bezala deklinatuko da.


Deba Deba debar DebabarrenaDonostia Donostia - San Sebastián5 donostiar Donostia-BeterriEibar Eibar eibartar DebabarrenaElduain Elduain elduaindar TolosaldeaElgeta Elgeta elgetar DebagoienaElgoibar Elgoibar elgoibartar DebabarrenaErrenteria Errenteria errenteriar OiartzualdeaErrezil Errezil errezildar Urola KostaEskoriatza Eskoriatza eskoriatzar DebagoienaEzkio-Itsaso Ezkio-Itsaso ezkiotar, itsasoar GoierriGabiria Gabiria gabiriar GoierriGaintza Gaintza gaintzar GoierriGaztelu Gaztelu gazteluar TolosaldeaGetaria6 Getaria getariar Urola KostaHernani Hernani hernaniar Donostia-BeterriHernialde Hernialde hernialdetar TolosaldeaHondarribia (-a)7 Hondarribia hondarribiar OiartzualdeaIbarra Ibarra ibartar TolosaldeaIdiazabal Idiazabal idiazabaldar GoierriIkaztegieta Ikaztegieta ikaztegietar TolosaldeaIrun Irun irundar OiartzualdeaIrura Irura irurar TolosaldeaItsasondo Itsasondo itsasondoar GoierriLarraul Larraul larrauldar TolosaldeaLasarte-Oria Lasarte-Oria lasartear, oriatar Donostia-BeterriLazkao Lazkao lazkaotar GoierriLeaburu Leaburu leaburuar TolosaldeaLegazpi Legazpi legazpiar GoierriLegorreta Legorreta legorretar GoierriLeintz Gatzaga Leintz Gatzaga gatzagar DebagoienaLezo Lezo lezoar OiartzualdeaLizartza Lizartza lizartzar Tolosaldea


5 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.6 Lapurdin dagoen Getaria izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Getaria Gipuzkoa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Getaria Gipuzkoako eliza berritu dute.

7 Deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra.


Mendaro Mendaro mendaroar DebabarrenaMutiloa Mutiloa mutiloar GoierriMutriku Mutriku mutrikuar DebabarrenaOiartzun Oiartzun oiartzuar OiartzualdeaOlaberria (-a)8 Olaberria olaberritar GoierriOñati Oñati oñatiar DebagoienaOrdizia Ordizia ordiziar GoierriOrendain Orendain orendaindar TolosaldeaOrexa Orexa orexar TolosaldeaOrio Orio oriotar Donostia-BeterriOrmaiztegi Ormaiztegi ormaiztegiar GoierriPasaia Pasaia pasaitar OiartzualdeaSegura Segura segurar GoierriSoraluze Soraluze - Placencia de las Armas9 soraluzetar DebabarrenaTolosa Tolosa tolosar TolosaldeaUrnieta Urnieta urnietar Donostia-BeterriUrretxu Urretxu urretxuar TolosaldeaUsurbil Usurbil usurbildar Donostia-BeterriVillabona-Amasa Villabona10 billabonatar, amasar TolosaldeaZaldibia Zaldibia zaldibiar GoierriZarautz Zarautz zarauztar Urola KostaZegama Zegama zegamar GoierriZerain Zerain zeraindar GoierriZestoa Zestoa zestoar Urola KostaZizurkil Zizurkil zizurkildar TolosaldeaZumaia Zumaia zumaiar Urola KostaZumarraga Zumarraga zumarragar Goierri


8 Deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra.9 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.10 Udalak izena aldatzeko eta Villabona-Amasa ofizialtzeko bideari ekina dio.



Abaltzisketa Abaltzisketa abaltzisketar TolosaldeaAduna Aduna adunar TolosaldeaAia Aia aiar Urola KostaAizarnazabal Aizarnazabal aizarnazabaldar Urola KostaAlbiztur Albiztur albizturtar TolosaldeaAlegia Alegia alegiar TolosaldeaAlkiza Alkiza alkizar TolosaldeaAltzaga Altzaga altzagar GoierriAltzo Altzo altzotar TolosaldeaAmezketa Amezketa amezketar TolosaldeaAndoain Andoain andoaindar TolosaldeaAnoeta Anoeta anoetar TolosaldeaAntzuola Antzuola antzuolar DebagoienaArama Arama aramar GoierriAretxabaleta Aretxabaleta aretxabaletar DebagoienaArrasate / Mondragón Arrasate arrasatear DebagoienaAsteasu Asteasu asteasuar TolosaldeaAstigarraga Astigarraga astigartar Donostia-BeterriAtaun Ataun ataundar GoierriAzkoitia Azkoitia (-a)11 azkoitiar Urola KostaAzpeitia Azpeitia (-a)12 azpeitiar Urola KostaBaliarrain Baliarrain baliarraindar TolosaldeaBeasain Beasain beasaindar GoierriBeizama Beizama beizamar Urola KostaBelauntza Belauntza belauntzar TolosaldeaBerastegi Berastegi berastegiar TolosaldeaBergara Bergara bergarar DebagoienaBerrobi Berrobi berrobitar TolosaldeaBidegoian Bidania (-a) - Goiatz13 bidaniar, goiaztar Urola Kosta


11 Gogoratu behar da Azkoitia herri izenaren bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabiltzean honakoa da bidea: Azkoitia, Azkoitiarekin,Azkoitian..., baina Azkoitiko, Azkoititik, Azkoitira... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile batedo adjektiboa daramanean, adibidez: Azkoiti maitea, Azkoiti osoan, gure Azkoiti hau...12 Deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra.13 Bidania deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra. Bestalde, udalaren izen osoa erabiltzean, honakoa da bidea: Bidania-Goiatz, Bidania-Goiatzekin, Bidania-Goiatzen, Bidania-Goiatzeko nahiz Bidania-Goiazko, Bidania-Goiatzetik nahiz Bidania-Goiaztik, Bi-dania-Goiatzera... Goiatz soilik ere hor bezala deklinatuko da.


Deba Deba debar DebabarrenaDonostia - San Sebastián14 Donostia donostiar Donostia-BeterriEibar Eibar eibartar DebabarrenaElduain Elduain elduaindar TolosaldeaElgeta Elgeta elgetar DebagoienaElgoibar Elgoibar elgoibartar DebabarrenaErrenteria Errenteria errenteriar OiartzualdeaErrezil Errezil errezildar Urola KostaEskoriatza Eskoriatza eskoriatzar DebagoienaEzkio-Itsaso Ezkio-Itsaso ezkiotar, itsasoar GoierriGabiria Gabiria gabiriar GoierriGaintza Gaintza gaintzar GoierriGaztelu Gaztelu gazteluar TolosaldeaGetaria Getaria15 getariar Urola KostaHernani Hernani hernaniar Donostia-BeterriHernialde Hernialde hernialdetar TolosaldeaHondarribia Hondarribia (-a)16 hondarribiar OiartzualdeaIbarra Ibarra ibartar TolosaldeaIdiazabal Idiazabal idiazabaldar GoierriIkaztegieta Ikaztegieta ikaztegietar TolosaldeaIrun Irun irundar OiartzualdeaIrura Irura irurar TolosaldeaItsasondo Itsasondo itsasondoar GoierriLarraul Larraul larrauldar TolosaldeaLasarte-Oria Lasarte-Oria lasartear, oriatar Donostia-BeterriLazkao Lazkao lazkaotar GoierriLeaburu Leaburu leaburuar TolosaldeaLegazpi Legazpi legazpiar GoierriLegorreta Legorreta legorretar GoierriLeintz Gatzaga Leintz Gatzaga gatzagar DebagoienaLezo Lezo lezoar Oiartzualdea


14 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.15 Lapurdin dagoen Getaria izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Getaria Gipuzkoa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Getaria Gipuzkoako eliza berritu dute.

16 Deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra.


Lizartza Lizartza lizartzar TolosaldeaMendaro Mendaro mendaroar DebabarrenaMutiloa Mutiloa mutiloar GoierriMutriku Mutriku mutrikuar DebabarrenaOiartzun Oiartzun oiartzuar OiartzualdeaOlaberria Olaberria (-a)17 olaberritar GoierriOñati Oñati oñatiar DebagoienaOrdizia Ordizia ordiziar GoierriOrendain Orendain orendaindar TolosaldeaOrexa Orexa orexar TolosaldeaOrio Orio oriotar Donostia-BeterriOrmaiztegi Ormaiztegi ormaiztegiar GoierriPasaia Pasaia pasaitar OiartzualdeaSegura Segura segurar GoierriSoraluze - Soraluze soraluzetar DebabarrenaPlacencia de las Armas18

Tolosa Tolosa tolosar TolosaldeaUrnieta Urnieta urnietar Donostia-BeterriUrretxu Urretxu urretxuar TolosaldeaUsurbil Usurbil usurbildar Donostia-BeterriVillabona19 Villabona-Amasa billabonatar, amasar TolosaldeaZaldibia Zaldibia zaldibiar GoierriZarautz Zarautz zarauztar Urola KostaZegama Zegama zegamar GoierriZerain Zerain zeraindar GoierriZestoa Zestoa zestoar Urola KostaZizurkil Zizurkil zizurkildar TolosaldeaZumaia Zumaia zumaiar Urola KostaZumarraga Zumarraga zumarragar Goierri


17 Deklinatzean, gogoan izan Azkoitia izenaren oin-oharra.18 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat baldin badu,bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko direla, Arrasate / Mondragón modura. Marratxoa(-), ordea, bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean erabili behar da, esaterako Ezkio-Itsaso.19 Udalak izena aldatzeko eta Villabona-Amasa ofizialtzeko bideari ekina dio.


Donostia-Beterri


Astigarraga Astigarraga astigartarDonostia - San Sebastián Donostia donostiarHernani Hernani hernaniarLasarte-Oria Lasarte-Oria lasartear, oriatarOrio Orio oriotarUrnieta Urnieta urnietarUsurbil Usurbil usurbildar

Oiartzualdea (-a)20


Errenteria Errenteria errenteriarHondarribia Hondarribia (-a) hondarribiarIrun Irun irundarLezo Lezo lezoarOiartzun Oiartzun oiartzuarPasaia Pasaia pasaitar

Tolosaldea (-a)21


Abaltzisketa Abaltzisketa abaltzisketarAduna Aduna adunarAlbiztur Albiztur albizturtarAlegia Alegia alegiarAlkiza Alkiza alkizar


20 Gogoratu behar da bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabil bedi: Oiartzualdea, Oiartzualdearekin, Oiartzualdean..., baina Oiartzual-deko, Oiartzualdetik, Oiartzualdera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboadaramanean, adibidez: Oiartzualde maitea, Oiartzualde osoan, gure Oiartzualde hau...21 Deklinatzean, gogoan izan Oiartzualdea izenaren oin-oharra.


Altzo Altzo altzotarAmezketa Amezketa amezketarAndoain Andoain andoaindarAnoeta Anoeta anoetarAsteasu Asteasu asteasuarBaliarrain Baliarrain baliarraindarBelauntza Belauntza belauntzarBerastegi Berastegi berastegiarBerrobi Berrobi berrobitarElduain Elduain elduaindarGaztelu Gaztelu gazteluarHernialde Hernialde hernialdetarIbarra Ibarra ibartarIkaztegieta Ikaztegieta ikaztegietarIrura Irura irurarLarraul Larraul larrauldarLeaburu Leaburu leaburuarLizartza Lizartza lizartzarOrendain Orendain orendaindarOrexa Orexa orexarTolosa Tolosa tolosarUrretxu Urretxu urretxuarVillabona Villabona-Amasa billabonatar, amasarZizurkil Zizurkil zizurkildar

Goierri


Altzaga Altzaga altzagarArama Arama aramarAtaun Ataun ataundarBeasain Beasain beasaindarEzkio-Itsaso Ezkio-Itsaso ezkiotar, itsasoarGabiria Gabiria gabiriarGaintza Gaintza gaintzarIdiazabal Idiazabal idiazabaldar




Itsasondo Itsasondo itsasondoarLazkao Lazkao lazkaotarLegazpi Legazpi legazpiarLegorreta Legorreta legorretarMutiloa Mutiloa mutiloarOlaberria Olaberria (-a) olaberritarOrdizia Ordizia ordiziarOrmaiztegi Ormaiztegi ormaiztegiarSegura Segura segurarZaldibia Zaldibia zaldibiarZegama Zegama zegamarZerain Zerain zeraindarZumarraga Zumarraga zumarragar

Urola Kosta


Aia Aia aiarAizarnazabal Aizarnazabal aizarnazabaldarAzkoitia Azkoitia (-a) azkoitiarAzpeitia Azpeitia (-a) azpeitiarBeizama Beizama beizamarBidegoian Bidania (-a) - Goiatz bidaniar, goiaztarErrezil Errezil errezildarGetaria Getaria getariarZarautz Zarautz zarauztarZestoa Zestoa zestoarZumaia Zumaia zumaiar

Debarroa (-a)22

a) Debabarrena (-a)23


Deba Deba debarEibar Eibar eibartarElgoibar Elgoibar elgoibartarMendaro Mendaro mendaroarMutriku Mutriku mutrikuarSoraluze - Placencia de las Armas Soraluze soraluzetar

b) Debagoiena (-a)24


Antzuola Antzuola antzuolarAretxabaleta Aretxabaleta aretxabaletarArrasate / Mondragón Arrasate arrasatearBergara Bergara bergararElgeta Elgeta elgetarEskoriatza Eskoriatza eskoriatzarLeintz Gatzaga Leintz Gatzaga gatzagarOñati Oñati oñatiar


22 Deklinatzean, gogoan izan Oiartzualdea izenaren oin-oharra.23 Gogoratu behar da bukaerako -a artikulua dela. Hortaz, erabil bedi: Debabarrena, Debabarrenarekin, Debabarrenaz..., baina Debabarrenean,Debabarreneko, Debabarrenetik, Debabarrenera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edoadjektiboa daramanean, adibidez: Debabarren maitea, Debabarren osoan, gure Debabarren hau...24 Deklinatzean, gogoan izan Debabarrena izenaren oin-oharra.

2.4. Nafarroa1

1 Herrialde hau Ipar Euskal Herriko Nafarroa Beherea izenekotik bereizi behar denean, horrela erabiltzen ahal da:- Izenburu gisa: Nafarroa Garaia.- Deklinatua: Nafarroa Garaian, Nafarroa Garaiarekin..., baina Nafarroa Garaiko, Nafarroa Garaitik, Nafarroa Garaira... Era be-

rean, bere azken -a galtzen du ondoan determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Nafarroa Garai maitea,Nafarroa Garai osoan, gure Nafarroa Garai hau...

109NAFARROAKO UDALEN IZENDEGIA

2.4.1. Sarrera

1979 eta 1990eko izendegiekin erkatuz gero, ageri diren desberdintasunak sei azpiatal hauetan sailkatzenahal dira:

1) Izen berriak

Azken urteotan zortzi udal berri sortu dira Nafarroan, horietatik sei Iruñerriko zendeetan.


Barañáin Barañain barañaindar Zizur zendeaBeriáin Beriain beriaindar Galar zendeaBerrioplano Berriobeiti berriobeitiar Antsoain zendeaBerriozar Berriozar berriozartar Antsoain zendeaIrurtzun Irurtzun irurtzundar ArakilLekunberri Lekunberri lekunberriar LarraunOrkoien Orkoien orkoiendar Oltza zendeaZizur Mayor <> Zizur Nagusia (-a) zizurtar Zizur zendeaZizur Nagusia (-a)


Aurreko izendegietan ageri ziren bitasun gehienak kendu egin dira, ondoko bi sailkapenetan azaltzen direnarrazoiengatik:

a) 1979ko izendegian zortzi udal bi izenekin ageri ziren


Aguilar de Codés Agilar = Arranotegi* Aguilar KodesCabanillas Kabanillas = Kapanaga* CabanillasCabredo Kabredo = Ahuntzegi* CabredoCárcar Karkar = Karakarre CárcarMonteagudo Monteagudo = Mendikute* MonteagudoRibaforada Ribaforada = Erripazuloaga* RibaforadaTorres del Río Torres = Dorreaga* Torres del RíoVillava <> Atarrabia Atarrabia = Billaba Atarrabia

Izartxoa daramaten bigarren izendapenak asmatuak edo neologismoak zirenez gero, ez zuten lekurik izan1990eko izendegian. Karakarre ere asmatua da. Atarrabia, berriz, kasu berezia da: euskaldunek Billaba erabiliizan dute, baina XX. mendean Atarrabia nagusitu eta izen hau da gaur egun euskaraz erabiltzen dena.

b) 1990eko izendegian lau herriri jarri zitzaien bigarren aldaera oraingoan kendu egin zaie

Izen ofiziala 1990eko izena Euskal izena

Jaurrieta 1. Eiaurrieta, 2. Ihaurrieta JaurrietaOchagavía <> Otsagabia 1. Otsagabia, 2. Otsagi Otsagabia (-a)Olazti / Olazagutía 1. Olatzagutia, 2. Olazti Olatzagutia (-a)Orbaitzeta 1. Orbaitzeta, 2. Orbaizta Orbaizeta

Jaurrietaren kasuan Eaurta proposatu zen 1979an, euskaldunen ahozko erabilera nagusiari lehentasuna ema-nez2. 1990ean, berriz, antzinako agirietako Eiaurrieta edo Ihaurrieta hobetsi ziren. Aldaera hori XI-XIII mendeezgeroztik ageri ez denez gero, zaharkitutzat jo da eta ordutik erabili ohi den Jaurrieta onetsi da. Olazti, Orbaiztaeta Otsagi ahozko aldaera laburtuak alde batera utzi dira, beste hainbat herri izenetan egin den bezalaxe, halanola, Elgorria (Elgorriaga), Ittuna (Ituren), Lekauz (Lekaroz), Sauta (Saragueta), Lixarrango (Lizarragabengoa) etab.Nazioarteko irizpidea idazketan eta goi mailako erabileran forma osoak erabiltzearen alde mintzo den arren,horrek ez du esan nahi forma laburtuen erabilera desegokia dela hizkera arruntean.


1990az geroztik egindako ikerketen ondorioz, datu berriak ezagutu dira eta, honelakoetan egin ohi denbezala, aurretik hartutako zenbait erabaki aldatu behar izan dira. Aldaketa horiek honako hiru atal hauetansailka daitezke:

a) Afrikatuen auziaren ondoriozko aldaketak

Aurreko izendegietan, amaierako -s eta -z txistukariak direla eta, analogia aplikatuz, eskualde batzuetan izanezik, Nafarroan ohikoak diren -ts eta -tz amaiera afrikatuei eman zitzaien lehentasuna. Oraingo honetan,berriz, tokian tokiko ahoskera errespetatu da.


Adiós Adiotz AdiosOitz Oitz OizOrbaitzeta Orbaitzeta, Orbaizta OrbaizetaUrrotz Urrotz Urroz3

110SARRERA

2 “Nagusia” diogu, Igaurta, I(g)orta eta Iaurta aldaerak ere erabiltzen direlako.3 Malerrekan dagoen herriaz ari gara hemen, ez Lizoainibarkoaz.

Orbaitzeta etimologiaz baliatuz proposatu zen, baina ikerketek argi utzi dute Orbaizeta dela euskal formaerabilia. Malerrekako Oiz eta Urroz herri izenetan, Baztangoetan egin zen bezala, bertako ahoskera hobesteaerabaki da.

b) Ikerketa berriek herri eta ibar izenetan eragindako zuzenketak

Azken urteotan egin diren ikerketa berriei esker, hobeki ezagutu izan dira herri batzuen euskal izenak. On-dorioz, aldaketa hauek proposatu dira:


Améscoa Baja Ameskoabarren Ameskoabarrena (-a)Arróniz Arronitz ArroitzArtajona Artaxona ArtaxoaBelascoáin Belaskoain BeraskoainGuirguillano Girgillano GirgillaoJuslapeña Xulapain (ibarra) TxulapainLarraona Larraona LarragoaLizoáin-Arriasgoiti <> Lizoain-Arriasgoiti Lizoain Lizoainibar-ArriasgoitiTiebas - Muruarte de Reta Tiebas - Muru Artederreta Tebas - Muru ArtederretaValdorba Orba (ibarra) Orbaibar

c) Herritar izenetan egindako aldaketak

Atal honetan ageri diren aldaketak maila desberdinekoak dira. Batzuetan, aurreko koadroetan aditzera ematendiren aldaketen ondorioz, euskal izen zuzena zein den jakitean, herritar izena ere aldatu behar izan da: Arta-xona-ren ordez Artaxoa hobestean, herritar izena ere artaxoar erabili beharko da. Beste batzuetan, udal berriadelako edota eskualdearen izenarekin bat datorrelako, herritar izena gehitu behar izan da. Azkenik, aurrekoizendegietan proposatutako zenbait herritar izen ez ziren erabat zuzenak, edo ahozko laburpenak zirelako,edo XX. mendean zabaldutako -tar atzizkiaren lekuz kanpoko erabilera aplikatu zelako.

Izen ofiziala Euskal izena 1979ko herritar izena Herritar izena

Abaurregaina / Abaurrea Alta Abaurregaina (-a) abaurtar abaurrear, abaurregaindarAbaurrepea / Abaurrea Baja Abaurrepea (-a) abaurtar abaurrepetarAmescoa Baja Ameskoabarrena (-a) amezkoar ameskoar, ameskoabarrendarAribe Aribe aribetar aribearEcharri Etxarri, etxarriar etxarriar,

Etxarri Etxauribar etxarrietxauribartarEgüés Eguesibar eguestar eguesibartar



Esparza de Salazar / Espartza, Espartza Zaraitzu espartzar espartzar, espartzazaraitzuarEspartza ZaraitzuEtayo Etaiu etaiuar etaiuar, etaiukoEtxarri-Aranatz Etxarri Aranatz etxarriar etxarriar, etxarriaranaztarGallipienzo <> Galipentzu Galipentzu galipentzar galipentzutarGaraioa Garaioa garaioar garaiotarGoñi Goñerri, Goñibar goñibartar goñerritar, goñibartarGuirguillano Girgillao girgillanoar girgillaoarHuarte <> Uharte Uharte uhartear uhartear, uharteguesibartarLiédena Ledea lediar ledeatarLuquin Lukin lukiaindar lukindarNoáin (Valle de Elorz) <> Noain Elortzibar elortzibartar noaindar, elortzibartarNoain (Elortzibar)Orbara Orbara orbartar orbaratarOroz-Betelu <> Orotz-Betelu orozbeteluar oroztarOrotz-BeteluRomanzado Erromantzatua (-a) urrauldar erromantzatuarSada Zare zarear zarear, zarekoSan Martín de Unx San Martin Unx donamartiriar sanmartindarSorlada Sorlada surusladar sorladatarUrraúl Alto Urraulgoiti urrauldar urraulgoitiarUrraúl Bajo Urraulbeiti urrauldar urraulbeitiarVillamayor de Monjardín Villamayor de Monjardín doneztebar villamayortarZizur Mayor <> Zizur Nagusia (-a) zizurtar zizurtar, zizurnagusitarZizur NagusiaZúñiga Zuñiga eztunigar zuñigar


Gorago aipatu bezala, azken urteetan Euskaltzaindiak beste zenbait arau eta gomendio eman ditu. Horienartean 141. araua dugu, Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera, hartutako zenbait erabakitan ondo-rioak izan dituena. Bertan zehazten da herri izenetan ageri diren zeinu grafikoak nola erabili behar diren etazein hurrenkera aplikatu behar den izen ofizialari eskualdearena edo bestelakoren bat gehitu behar zaionean.Arau berri horren ondorioz, 1979ko eta 1990eko izendegietan ageri ziren parentesiak kendu egin dira. Herriizena gehi eskualde, haran edo ibarraren erabilera oso hedatua badago eta elkartze hori jadanik lexikaldutzatematen denean, erabilera jasoan biak jarriko dira. Honelakoetan, lehendabizi herriaren izena jarriko da etagero, tarteko marratxorik gabe, ibar edo eskualdearena, esaterako Miranda Arga, Uharte Arakil. Zenbait kasutan,

112SARRERA

ordea, herri izenaren erabilera arruntak ez du ezinbestez eskatzen eskualde, haran edo ibarraren argigarria eta,hortaz, ez da jarri beharrik, betiere baldin eta nahasketa sortzeko arriskurik ez badago. Baina testuinguruabehar bezain argia ez denean, herri hori izenkidea den beste batekin nahas litekeelako, herri izenaren ondotik,dagokion ibar edo eskualdearena jarriko da argigarri: Hiriberri Aezkoa, Etxarri Etxauribar...

Izen ofiziala Aurreko proposamena Euskal izena

Aguilar de Codés Agilar = Arranotegi* Aguilar KodesEcharri Etxauri-Etxarri Etxarri EtxauribarEtxarri-Aranatz Etxarri-Aranatz Etxarri AranatzHiriberri / Villanueva de Aezkoa Aezkoa-Hiriberri Hiriberri AezkoaHuarte <> Uharte Egues-Uharte Uharte EguesibarMiranda de Arga Arga-Miranda Miranda ArgaSantesteban de la Solana Iguzkitza-Doneztebe (ibarra) Doneztebe IguzkitzaUharte-Arakil Uharte-Arakil Uharte ArakilUrroz-Villa Lizoain-Urrotz Urrotz-Hiria

Azkenik, badira izen batzuk, Cárcar, Castejón, Cintruénigo, Lapoblación, Marañón, Mélida, San Adrián, Torralbadel Río eta Torres del Río, erdarazkoak izanik azentu grafikoa daukatenak. Horrelakoetan, jakina den bezala,euskal testuetan erabili behar direnean, Akademiak zeinu grafikorik gabeko aldaera gomendatzen du, hots,Marañongo udaletxea edo Castejongo lurrak.

5) Euskal ordain ezagunik ez duten herri izenak

Nafarroan, Araban bezala, zenbait udal izenek ez dute euskal ordain ziurrik edota ezagunik. Hala ere,1979ko izendegian ordain horiek ematearen alde jokatu zen. Kasu batzuetan erdal izena hobetsi zen, halanola, Tafalla edo Sesma. Beste zenbaitetan –gutxitan egia esan– egungo izenaren aldaera zaharrena euskal izen -tzat hartu zen, Zentroniko, adibidez. Beste kasu frankotan, erdal izena euskal idazkerara moldatu zen, Biana,Karkar edo Kaskante esaterako. Azkenik, izen berri gutxi batzuk asmatu ere egin ziren: Ahuntzegi, Kapanaga,Meanuri, Uxanuri. 1990ean argitara emandako izendegian, berriz, izen horiek alde batera utziz, N.t.e.e.c. (Notiene equivalente eusquérico conocido, hau da, Ez du euskal ordain ezagunik) paratu zen argigarri bezala.

Izendegi berri honetarako, azkeneko urteotan egindako ikerketetan lortu diren datuen oinarriarekin, Aka-demiak gaia berraztertu eta proposamen berriak eskaini ahal izan ditu. Egin diren aldaketa horiek bi multzotansailka daitezke.


a) Euskaraz idazkera propioa dutenak

Izen ofiziala 1979ko izendegia 1990eko izendegia Euskal izena

Armañanzas Armañantzas (N.t.e.e.c.) ArmañantzasEspronceda Esprontzeda (N.t.e.e.c.) EsprontzedaFalces Faltzes (N.t.e.e.c.) FaltzesMarcilla Martzilla (N.t.e.e.c.) MartzillaSansol Santzol (N.t.e.e.c.) SantsolSantacara Santakara (N.t.e.e.c.) Santakara

b) Erdal idazkera gordetzen dutenak

Izen ofiziala 1979ko izendegia 1990eko izendegia Euskal izena

Arguedas Argetas (N.t.e.e.c.) ArguedasCabanillas Kabanillas = Kapanaga* (N.t.e.e.c.) CabanillasCabredo Kabredo = Ahuntzegi* (N.t.e.e.c.) CabredoCadreita Kadereita (N.t.e.e.c.) CadreitaCaparroso Kaparroso (N.t.e.e.c.) CaparrosoCárcar Karkar = Karakarre (N.t.e.e.c.) CárcarCascante Kaskante (N.t.e.e.c.) CascanteCastejón Kastejon (N.t.e.e.c.) CastejónCintruénigo Zentroniko (N.t.e.e.c.) CintruénigoCorella Korella (N.t.e.e.c.) CorellaCortes Kortes (N.t.e.e.c.) CortesEl Busto Busto (N.t.e.e.c.) El BustoLapoblación Meanuri* (N.t.e.e.c.) LapoblaciónLerín Lerin (N.t.e.e.c.) LerinMarañón Marañon (N.t.e.e.c.) MarañónMélida Melida (N.t.e.e.c.) MélidaMonteagudo Monteagudo = Mendikute* (N.t.e.e.c.) MonteagudoMurchante Murtxante (N.t.e.e.c.) MurchanteMurillo el Cuende Murelu(-Konde)* (N.t.e.e.c.) Murillo el CuendeMurillo el Fruto Murelu(-Hautsi)* (N.t.e.e.c.) Murillo el FrutoRibaforada Ribaforada = Erripazuloaga (N.t.e.e.c.) RibaforadaSan Adrián San Adrian (N.t.e.e.c.) San AdriánTorres del Río Torres = Dorreaga* (N.t.e.e.c.) Torres del RíoValtierra Balterra (N.t.e.e.c.) ValtierraViana Biana (N.t.e.e.c.) Viana

114SARRERA

6) Eskualdeak eta Merindadeak

a) Eskualdeei buruzko ohar argigarria

Hurrengo zerrendetan ikusten ahal den bezala, Nafarroako udal izendegiaren laugarren zutabean eskualdeenizen espezifikoak txertatu dira eta horiek erabil daitezke inolako generikorik gehitu gabe. Jakina da Nafarroan,anitzetan, ibarrak eta bertako udaletako batek izen bera izan ohi dutela (Anue ibarra eta udala) eta, beste ba -tzue tan, ibarrak eta udalak ez ezik, hango herri batek ere bai (Aranguren ibarra, udala eta herria). Halakoetan,adierazi nahi den lur eremua zein den zehaztea nahitaezkotzat jotzen bada, aterabidea eskualdearen izen es-pezifikoari generikoa gehitzea izaten da.

Baina zein generiko?

Nafarroan ibarra eta harana dira ohikoenak4. Bien artean, ibarra generikoari eman ohi zaio lehentasuna: Aran-guren ibarra, Baztan ibarra, Lana ibarra, Larraun ibarra, Longida ibarra, Ultzama ibarra..., baina izen espezifikoak berebaitan ibar hitza baldin badarama, kakofonia saihesteko harana erabili ohi da: Ibargoiti harana, Oibar harana...

Dena dela, azpimarratu nahi da nahitaezko kasuetan soilik erabili beharko liratekeela generikoak, normalkiez baita beharrezkoa halakorik gehitzea, eta bereziki kasu hauetan:

· Ibarraren edota eskualdearen izena, aldi berean, udal edo herri batena ez denean: Aezkoa, Bortzi -riak, Malerreka, Zaraitzu...

· -ibar amaiera izanik, udal ez direnak: Egaibar, Erronkaribar, Etxauribar, Iguzkitzaibar, Izarbeibar, Li-zoainibar, Mañeruibar, Orbaibar.

· -aran amaiera izanik, udal ez direnak: Leitzaran.

· -erria amaiera izanik, udal ez direnak: Estellerria, Iruñerria, Zangozerria...

· -aldea amaiera izanik, udal ez direnak: Aranatzaldea, Baztanaldea, Vianaldea.

Honako hauek dira Nafarroako udal izendegian aipatzen diren eskualdeak eta ibarrak:

Eskualdea Merindadea

Aezkoa ZangozaAguilar LizarraAllin LizarraAmeskoa ibarrak5 Lizarra


4 Ez da bailara erabili behar, Hiztegi Batuan ageri denez: “bailara iz. Gip. ‘eskualde txikia’ (ez da haran edo ibar-en sinonimoa)”.5 Gogoratu behar da Ameskoa ibarrak izenaren bigarren zatia generikoa dela, eta izen osoa deklinatzean honela erabili behar dela:Ameskoa ibarrak, Ameskoa ibarrekin, Ameskoa ibarretan, Ameskoa ibarretako, Ameskoa ibarretatik, Ameskoa ibarretara..., baina artikulu pluralagaltzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Ameskoa ibar maiteak, Ameskoa ibar guztietan, gureAmeskoa ibar hauek...


Antsoain zendea IruñeaAnue IruñeaAraitz IruñeaArakil IruñeaAranatzaldea (-a)6 IruñeaAranguren ZangozaArtzibar ZangozaAtetz IruñeaBasaburua (-a)7 IruñeaBaztan IruñeaBaztanaldea (-a)8 IruñeaBerrotza LizarraBortziriak (-ak), Bortzerriak (-ak)9 IruñeaBurunda IruñeaDeierri LizarraDoneztebe Iguzkitza LizarraEgaibar LizarraEguesibar ZangozaElortzibar ZangozaErroibar ZangozaErromantzatua (-a)10 ZangozaErronkaribar ZangozaEstellerria (-a)11 LizarraEstellerriko Erribera LizarraEsteribar ZangozaEtxauribar IruñeaEzkabarte Iruñea

116SARRERA

6 Gogoratu behar da Aranatzaldea izenaren bukaerako -a artikulua dela. Beraz, izena erabiltzean, honakoa da bidea: Aranatzaldea, Ara-natzaldearekin, Aranatzaldean..., baina Aranatzaldeko, Aranatzaldetik, Aranatzaldera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen duondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Aranatzalde maitea, Aranatzalde osoan, gure Aranatzalde hau...7 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.8 id.9 Gogoratu behar da Bortziriak eta Bortzerriak izenen -ak bukaera artikulua dela. Hortaz, eskualdearen izena erabiltzean, honakoa dabidea: Bortziriak, Bortziriekin, Bortzirietan, Bortzirietako, Bortzirietatik, Bortzirietara... Era berean, izen honek azken amaiera hori galtzendu ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Bortziri maiteak, gure Bortziri hauek...10 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.11 id.


Galar zendea IruñeaGesalatz LizarraGoñerri, Goñibar LizarraIbargoiti ZangozaIguzkitzaibar LizarraImotz IruñeaIruñerria (-a)12 Iruñea, ZangozaItza zendea IruñeaItzagaondoa (-a)13 ZangozaIzarbeibar IruñeaLana LizarraLarraun IruñeaLeitzaran IruñeaLizoainibar ZangozaLongida ZangozaLos Arcosko Bostiriak (-ak)14 LizarraMalerreka IruñeaMañeruibar LizarraNabaskoze almiradioa (-a)15 ZangozaOdieta IruñeaOibar ZangozaOlaibar IruñeaOllaran, Olloibar IruñeaOltza zendea IruñeaOrbaibar ErriberriTxulapain IruñeaUltzama IruñeaUntzitibar ZangozaUrraul ibarrak16 ZangozaUrumealdea (-a)17 Iruñea


12 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.13 id.14 Deklinatzean, gogoan izan Bortziriak izenaren oin-oharra.15 Gaztelaniazko Almiradío de Navascués izendapenaren euskal ordaina. Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.16 Deklinatzean, gogoan izan Ameskoa ibarrak izenaren oin-oharra.17 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.


Vianaldea (-a)18 LizarraXareta Iruñea, Lapurdi Garaia19

Zangozerria (-a)20 ZangozaZaraitzu ZangozaZizur zendea Iruñea

b) Merindadeak

Izendegiaren bosgarren zutabean merindadeen izenak gehitu dira, gaur egungo Nafarroa osatzen dutenbost merindadeetatik –Erriberrikoa, Iruñekoa, Lizarrakoa, Tuterakoa eta Zangozakoa–, udal bakoitzari dago-kiona. Jakina denez, seigarrena Nafarroa Beherea zen.

118SARRERA

18 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.19 Lapurdiko eskualdea. Xareta izeneko elkarte honetan Baztanaldeko Urdazubi eta Zugarramurdi ez ezik, Lapurdi Garaiko Ainhoa etaSara ere sartzen dira.20 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.



Izen ofiziala tituluko zutabean ageri diren udal izenak Nafarroako Gobernuak Nafarroako Izendegia 2009-01-01ean liburuan argitaratutako izenak dira. Izen horiek guztiak ez datoz bat Gobernuak orduz geroztik 2010ekoabendua arte zenbait Foru Dekretu eta Erabakitan onartutakoekin. Halakoetan, oin-oharrean txertatu da Dekretuedota Erabakiaren erreferentzia.

Nafarroako Gobernuaren Nafarroako Izendegia 2009-01-01ean argitalpenean ez dira ageri eskualdeen izenak,zerrenda horretatik kanpo geratzeaz gain, Gobernuak ez dituelako izen horiek guztiak ofizialki definituak.Hala ere, lagungarri izanen delakoan, Euskaltzaindiari egoki iruditu zaio, Nafarroan kasu gehienetan ohi denbezala, udal bakoitza kokatua dagoen ibar, eskualde edo eremuaren izena ematea. Azken hauen izen espezifikoatxertatu da Eskualdea zutabean.

Euskal izena Izen ofiziala Herritar izena Eskualdea Merindadea

Abaigar Abáigar abaigartar Egaibar LizarraAbartzuza Abárzuza abartzuzar Deierri LizarraAbaurregaina (-a)21 Abaurregaina / Abaurrea Alta abaurrear22 Aezkoa ZangozaAbaurrepea (-a)23 Abaurrepea / Abaurrea Baja abaurrepetar Aezkoa ZangozaAberin Aberin aberindar Iguzkitzaibar LizarraAblitas Ablitas ablitastar TuteraAdios Adiós adiostar Izarbeibar IruñeaAgoitz24 Aoiz <> Agoitz25 agoiztar, agoizko Longida ZangozaAguilar Kodes Aguilar de Codés aguilartar Aguilar LizarraAiegi Ayegui <> Aiegi aiegiar Iguzkitzaibar LizarraAlesbes Villafranca alesbestar TuteraAllin Allín <> Allin26 allindar Allin Lizarra

21 Kontuan izan behar da izenaren amaierako -a ez dela itsatsia, artikulua baizik. Ondorioz, Abaurregaina izena erabiltzean, honakoa dabidea: Abaurregaina, Abaurregainarekin..., baina Abaurregainean, Abaurregaineko, Abaurregainetik, Abaurregainera... Era berean, izen honekbere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Abaurregain maitea, Abaurregain osoan,gure Abaurregain hau...22 Abaurrepeko herritarrengandik bereizteko abaurregaindar ere erabil daiteke.23 Kontuan izan behar da izenaren amaierako -a ez dela itsatsia, artikulua baizik. Ondorioz, Abaurrepea izena erabiltzean, honakoa dabidea: Abaurrepea, Abaurrepearekin, Abaurrepean..., baina Abaurrepeko, Abaurrepetik, Abaurrepera... Era berean, izen honek bere azken -agaltzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Abaurrepe maitea, Abaurrepe osoan, gure Abaurrepehau...24 Gogoratu behar da Agoitz izenaren bukaerako txistukaria frikari bihurtzen dela hainbat kasu marka hartzean. Hortaz, deklinatzean,honakoa da gomendatzen den bidea: Agoitz, Agoitzen, Agoitzekin..., baina Agoizko, Agoiztik...25 Nafarroan erabili ohi den <> ikur honetaz esan behar da, Euskaltzaindiak bere 141. arauan ezartzen duenaren arabera, hizkuntzadesberdinen izenen arteko aukera hori aditzera emateko zehar marra (/) erabili behar dela: Aoiz / Agoitz.26 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Allin euskal era gaztelaniazko Allín izenarekin batera ofiziala izatea erabaki zuen,eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.


Allo27 Allo alloar Estellerriko Erribera LizarraAltsasu Altsasu / Alsasua altsasuar Burunda IruñeaAmeskoabarrena (-a)28 Améscoa Baja ameskoar29 Ameskoa ibarrak LizarraAndosilla Andosilla andosillar Estellerriko Erribera LizarraAntsoain Ansoáin <> Antsoain antsoaindar Antsoain zendea IruñeaAntzin Ancín <> Antzin antzindar Egaibar LizarraAnue Anue anuetar Anue IruñeaAñorbe Añorbe añorbear Izarbeibar IruñeaAraitz30 Araitz araiztar Araitz IruñeaArakil Arakil arakildar Arakil IruñeaAranaratxe Aranarache <> Aranaratxe aranaratxear Ameskoa ibarrak LizarraAranguren Aranguren arangurendar Aranguren ZangozaArano Arano aranoar Urumealdea IruñeaArantza Arantza aranaztar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaAras Aras arastar Vianaldea LizarraArbizu Arbizu arbizuar Aranatzaldea IruñeaArellano Arellano arellanoar Iguzkitzaibar LizarraAreso Areso aresoar Leitzaran IruñeaArguedas Arguedas arguedastar TuteraAria Aria ariatar Aezkoa ZangozaAribe Aribe aribear Aezkoa ZangozaArmañantzas Armañanzas armañantzastar Los Arcosko Bostiriak LizarraArroitz31 Arróniz arroiztar Doneztebe Iguzkitza LizarraArruazu Arruazu arruazuar Aranatzaldea IruñeaArtaxoa Artajona artaxoar ErriberriArtazu Artazu artazuar Mañeruibar LizarraArtzibar32 Valle de Arce <> Artzibar artzibartar Artzibar ZangozaAtarrabia Villava <> Atarrabia atarrabiar IruñeaAtetz33 Atez ateztar Atetz Iruñea


27 Oteitzan dokumentatu den Alubidia toponimoak, gaur egun Lubiria izenaz ezagun denak, argi erakusten du euskaldunek Alu era-biltzen zutela herri hau izendatzeko. Hala ere, hitz horrek lexiko arruntean duen esanguragatik, ez dirudi berreskuratzea egokia denik.28 Deklinatzean, gogoan izan Abaurregaina izenaren oin-oharra.29 Ameskoabarreneko eta Ameskoagoieneko biztanleak bereizi behar izanez gero, ameskoabarrendar eta ameskoagoiendar erabil daiteke.30 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.31 id.32 Kontuan izan Artzi izena duen herria ere badela.33 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.


Auritz34 Auritz / Burguete auriztar ZangozaAzagra Azagra azagrar Estellerriko Erribera LizarraAzkoien Peralta <> Azkoien azkoiendar ErriberriAzuelo Azuelo azueloar Aguilar LizarraBakaiku Bakaiku bakaikuar Burunda IruñeaBarañain Barañáin barañaindar Zizur zendea IruñeaBarasoain Barásoain barasoaindar Orbaibar ErriberriBarbarin Barbarin barbarindar Doneztebe Iguzkitza LizarraBargota Bargota bargotar Vianaldea LizarraBarillas Barillas barillastar TuteraBasaburua (-a)35 Basaburua basaburuar Basaburua IruñeaBaztan Baztan baztandar Baztan IruñeaBeire Beire beiretar ErriberriBera Bera36 beratar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaBeraskoain Belascoáin beraskoaindar Etxauribar IruñeaBerbintzana Berbinzana berbintzandar ErriberriBeriain Beriáin beriaindar Galar zendea IruñeaBerriobeiti Berrioplano berriobeitiar Antsoain zendea IruñeaBerriozar Berriozar berriozartar Antsoain zendea IruñeaBertizarana37 Bertizarana bertizarandar Malerreka IruñeaBetelu Betelu beteluar Araitz IruñeaBidankoze Vidángoz <> Bidankoze bidankoztar Erronkaribar ZangozaBidaurreta Bidaurreta bidaurretar Etxauribar IruñeaBiurrun-Olkotz38 Biurrun-Olcoz biurrundar, olkoztar Izarbeibar IruñeaBuñuel Buñuel buñueldar TuteraBurgi Burgui <> Burgi burgiar Erronkaribar ZangozaBurlata Burlada <> Burlata burlatar Eguesibar ZangozaCabanillas Cabanillas cabanillastar TuteraCabredo Cabredo cabredoar Aguilar LizarraCadreita Cadreita cadreitar TuteraCaparroso Caparroso caparrosoar Erriberri


34 id.35 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.36 Nafarroako Gobernuak 2009ko abuztuaren 10ean Bera / Vera de Bidasoa udalerriaren izen ofiziala Bera izatea erabaki zuen, eta2009ko irailaren 30eko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.37 Nahiz eta azken -a etimologikoki artikulua izan, aspaldixko bat egin du izenarekin eta deklinatzean haren zatia balitz bezala erabiltzenda: Bertizaranako, Bertizaranan, Bertizaranatik…38 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.


Cárcar39 Cárcar carcartar Estellerriko Erribera LizarraCascante Cascante cascantear TuteraCastejón40 Castejón castejondar TuteraCintruénigo41 Cintruénigo cintruenigoar TuteraCorella Corella corellar TuteraCortes Cortes cortestar TuteraDeierri Valle de Yerri <> Deierri deierriar Deierri LizarraDeikaztelu Dicastillo deikazteluar Iguzkitzaibar LizarraDesoio Desojo desoioar Aguilar LizarraDonamaria Donamaria donamariar Malerreka IruñeaDoneztebe Doneztebe / Santesteban doneztebar Malerreka IruñeaEguesibar42 Egüés eguesibartar Eguesibar ZangozaEl Busto El Busto elbustoar Los Arcosko Bostiriak LizarraElgorriaga Elgorriaga elgorriagar Malerreka IruñeaElizagorria (-a)43 Lazagurría elizagorriar Estellerriko Erribera LizarraElo Monreal <> Elo44 eloar Ibargoiti ZangozaEneritz45 Enériz <> Eneritz eneriztar Izarbeibar IruñeaEratsun Eratsun eratsundar Malerreka IruñeaErgoiena (-a)46 Ergoiena ergoiendar Aranatzaldea IruñeaErriberri Olite <> Erriberri erriberritar ErriberriErroibar47 Erroibar / Valle de Erro erroibartar Erroibar ZangozaErromantzatua (-a)48 Romanzado erromantzatuar Erromantzatua ZangozaErronkari Roncal <> Erronkari erronkariar Erronkaribar ZangozaEsa Yesa esar Zangozerria ZangozaEslaba Eslava eslabar Oibar Zangoza


39 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Carcarko udaletxea berritu dute.40 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Castejongo udaletxea berritu dute.41 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Cintruenigoko udaletxea berritu dute.42 Kontuan izan Egues izena duen herria ere badela.43 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.44 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Elo euskal izena gaztelaniazko Monreal izenarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.45 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.46 Deklinatzean, gogoan izan Abaurregaina izenaren oin-oharra.47 Kontuan izan Erro izena duen herria ere badela.48 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.


Espartza49 Esparza de Salazar <> espartzar50 Zaraitzu ZangozaEspartza Zaraitzu

Esprontzeda Espronceda esprontzedar Aguilar LizarraEsteribar Esteribar esteribartar Esteribar ZangozaEtaiu Etayo etaiuar, etaiuko Egaibar LizarraEtxalar Etxalar etxalartar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaEtxarri51 Echarri etxarriar52 Etxauribar IruñeaEtxarri Aranatz53 Etxarri-Aranatz54 etxarriar55 Aranatzaldea IruñeaEtxauri Etxauri etxauriar Etxauribar IruñeaEulate Eulate eulatear Ameskoa ibarrak LizarraEzkabarte Ezcabarte ezkabartear Ezkabarte IruñeaEzkaroze Ezcároz <> Ezkaroze ezkaroztar Zaraitzu ZangozaEzkurra Ezkurra ezkurrar Malerreka IruñeaEzporogi Ezprogui ezporogiar Oibar ZangozaFaltzes Falces faltzestar ErriberriFitero Fitero fiteroar TuteraFontellas Fontellas fontellastar TuteraFunes Funes funestar ErriberriFustiñana Fustiñana fustiñanar TuteraGalar Galar galartar Galar zendea IruñeaGalipentzu Gallipienzo <> Galipentzu56 galipentzutar Oibar ZangozaGaloze Gallués <> Galoze galoztar Zaraitzu ZangozaGaraioa Garaioa garaiotar Aezkoa ZangozaGarde Garde gardar Erronkaribar Zangoza


49 Euskal Herrian dagoen Espartza izeneko beste herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Espartza Zaraitzu.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Espartza Zaraitzuko eliza berritu dute.

50 Espartzarren artean Zaraitzukoak Galarkoengandik bereizteko espartzazaraitzuar erabil daiteke.51 Euskal Herrian dauden beste Etxarri-etatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Etxarri Etxauribar.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Etxarri Etxauribarko eliza berritu dute.

52 Etxarri Etxauribarkoak beste etxarriarrengandik bereizteko etxarrietxauribartar erabil daiteke.53 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.54 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, marratxoa (-) bi herrik edo gehiagok administrazio elkartebat osatzen dutenean erabili behar dela, esaterako Biurrun-Olkotz. Kontrara, argigarri gisa eskualdearen edo ibarraren izena gehitzendenean, tarte huts batez bereizi behar direla bi hitzak: Etxarri Aranatz.55 Etxarri Aranazkoak beste etxarriarrengandik bereizteko etxarriaranaztar erabil daiteke.56 Nafarroako Gobernuak 2010eko urriaren 18an Galipentzu euskal izena gaztelaniazko Gallipienzo izenarekin batera ofiziala izateaerabaki zuen, eta 2010eko azaroaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.


Gares Puente la Reina <> garestar Izarbeibar IruñeaGares

Garinoain Garínoain garinoaindar Orbaibar ErriberriGarralda Garralda garraldar Aezkoa ZangozaGazteluberri Castillo-Nuevo gazteluberriar Nabaskoze almiradioa ZangozaGenevilla Genevilla genevillar Aguilar LizarraGesalatz57 Guesálaz <> Gesalatz gesalaztar Gesalatz LizarraGirgillao Guirguillano girgillaotar Mañeruibar LizarraGoizueta Goizueta goizuetar Urumealdea IruñeaGoñerri, Goñibar58 Goñi goñerritar, goñibartar Goñerri, Goñibar LizarraGorza Güesa <> Gorza gorztar Zaraitzu ZangozaHiriberri59 Hiriberri / hiriberriar Aezkoa Zangoza

Villanueva de AezkoaIbargoiti Ibargoiti ibargoitiar Ibargoiti ZangozaIgantzi Igantzi igantziar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaIguzkitza Igúzquiza iguzkitzar Doneztebe Iguzkitza LizarraImotz60 Imotz imoztar Imotz IruñeaIrañeta Irañeta irañetar Arakil IruñeaIrunberri Lumbier irunberriar Zangozerria ZangozaIruñea (-a)61 Pamplona <> Iruña iruindar, iruinxeme62 IruñeaIrurtzun Irurtzun irurtzundar Arakil IruñeaIturen Ituren iturendar Malerreka IruñeaIturmendi Iturmendi iturmendiar Burunda IruñeaItza Iza <> Itza itzatar Itza zendea IruñeaItzagaondoa (-a)63 Izagaondoa itzagaondoar Itzagaondoa ZangozaItzaltzu Izalzu <> Itzaltzu itzaltzuar Zaraitzu ZangozaIzaba Isaba <> Izaba izabar Erronkaribar ZangozaJaitz64 Salinas de Oro <> Jaitz jaiztar Gesalatz Lizarra


57 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.58 Kontuan izan Goñi izena duen herria ere badela.59 Izen hau Euskal Herrian dauden Hiriberri izeneko beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Hiriberri Aezkoa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Hiriberri Aezkoako eliza berritu dute.

60 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.61 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.62 Maila apalagoan Iruñeko gizonezkoak izendatzeko iruinxeme erabili izan da.63 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.64 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.


Jaurrieta Jaurrieta jaurrietar Zaraitzu ZangozaKaseda Cáseda kasedar Oibar ZangozaLabaien Labaien labaiendar Malerreka IruñeaLakuntza Lakuntza lakuntzar Aranatzaldea IruñeaLana Lana lanar Lana LizarraLantz65 Lantz lanztar Anue IruñeaLapoblación66 Lapoblación lapoblaciondar Aguilar LizarraLarraga Larraga larragar ErriberriLarragoa Larraona larragoar Ameskoa ibarrak LizarraLarraun Larraun larraundar Larraun IruñeaLeatxe Leache leatxear Oibar ZangozaLedea Liédena ledeatar Zangozerria ZangozaLegarda Legarda legardar Izarbeibar IruñeaLegaria Legaria legariar Egaibar LizarraLeitza Leitza leitzar Leitzaran IruñeaLekunberri67 Lekunberri lekunberriar Larraun IruñeaLeotz68 Leoz <> Leotz leoztar Orbaibar ErriberriLerga Lerga lergar Oibar ZangozaLerin Lerín lerindar Estellerriko Erribera LizarraLesaka Lesaka lesakar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaLezaun Lezáun lezaundar Deierri LizarraLizarra Estella <> Lizarra lizarratar LizarraLizoainibar69- Lizoáin-Arriasgoiti <> lizoainibartar, arriasgoitiar Lizoainibar ZangozaArriasgoiti Lizoain-Arriasgoiti70

Lodosa Lodosa lodosar Estellerriko Erribera LizarraLongida Lónguida <> Longida longidar Longida Zangoza


65 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.66 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Lapoblaciongo udaletxea berritu dute.67 Euskal Herrian dagoen Lekunberri izeneko beste herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Lekunberri Larraun.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lekunberri Larraungo eliza berritu dute.

68 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.69 Kontuan izan Lizoain izena duen herria ere badela.70 Nafarroako Gobernuak 2009ko urtarrilaren 19an Lizoain euskal era gaztelaniazko Lizoáin erarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2009ko martxoaren 4ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.


Los Arcos71 Los Arcos losarcostar Los Arcosko Bostiriak LizarraLukin Luquin lukindar Doneztebe Iguzkitza LizarraLuzaide Luzaide / Valcarlos luzaidar ZangozaMañeru Mañeru mañeruar Mañeruibar LizarraMarañón72 Marañón marañondar Aguilar LizarraMartzilla Marcilla martzillar ErriberriMélida73 Mélida melidar TuteraMendabia Mendavia mendabiar Estellerriko Erribera LizarraMendaza Mendaza mendazar Berrotza LizarraMendigorria (-a)74 Mendigorría mendigorriar ErriberriMetauten Metauten metautendar Allin LizarraMilagro Milagro milagroar ErriberriMirafuentes Mirafuentes mirafuentestar Berrotza LizarraMiranda Arga Miranda de Arga mirandar ErriberriMonteagudo Monteagudo monteagudoar TuteraMorentin Morentin morentindar Iguzkitzaibar LizarraMues Mués muestar Berrotza LizarraMurchante Murchante murchantear TuteraMurieta Murieta murietar Egaibar LizarraMurillo el Cuende Murillo el Cuende murilloar ErriberriMurillo el Fruto Murillo el Fruto murilloar ErriberriMuruzabal Muruzábal muruzabaldar Izarbeibar IruñeaNabaskoze Navascués <> Nabaskoze75 nabaskoztar Nabaskoze almiradioa ZangozaNazar Nazar nazartar Berrotza LizarraNoain Elortzibar76 Noáin (Valle de Elorz) <> noaindar, elortzibartar Elortzibar Zangoza

Noain (Elortzibar)Obanos Obanos obanostar Izarbeibar IruñeaOdieta Odieta odietar Odieta Iruñea


71 XX. mendean Los Arcos hiribildua euskaraz izendatzeko Urantzia erabili izan da, baina oinarri nahikorik gabe. J. M. Jimeno Juriok,dokumentazioan XII. eta XIII. mendean ageri den Arqeta / Arqueta oinarri hartuta, herri horren euskal izena Arkueta zela idatzi zuen(ikus «Arqueta “Los Arcos” (Fuero de Estella)», Fontes Linguae Vasconum 65, 1994, 121-138. orr.). Oraindik, ordea, frogatzeke dago,batetik Arkueta ala Arketa den, eta bestetik toponimo hori Los Arcos herriari dagokion.72 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Marañongo udaletxea berritu dute.73 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Melidako udaletxea berritu dute.74 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.75 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Nabaskoze euskal izena gaztelaniazko Navascués izenarekin batera ofiziala izateaerabaki zuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.76 Kontuan izan Elortz izena duen herria ere badela.


Oibar Aibar <> Oibar oibartar Oibar ZangozaOiz Oitz oiztar Malerreka IruñeaOko Oco okoar Egaibar LizarraOlaibar Oláibar olaibartar Olaibar IruñeaOlatzagutia (-a)77 Olazti / Olazagutía olatzagutiar Burunda IruñeaOlexoa Olejua olexoar Egaibar LizarraOllaran78, Olloibar Ollo ollarandar, olloibartar Ollaran, Olloibar IruñeaOloritz79 Olóriz <> Oloritz oloriztar Orbaibar ErriberriOltza zendea Cendea de Olza <> oltzar Oltza zendea Iruñea

Oltza zendeaOrbaizeta Orbaitzeta orbaizetar Aezkoa ZangozaOrbara Orbara orbaratar Aezkoa ZangozaOrisoain Orísoain orisoaindar Orbaibar ErriberriOrkoien Orkoien orkoiendar Oltza zendea IruñeaOrontze Oronz <> Orontze oronztar Zaraitzu ZangozaOrotz-Betelu Oroz-Betelu <> oroztar Artzibar Zangoza

Orotz-BeteluOrreaga Orreaga / Roncesvalles orreagatar ZangozaOteitza Oteiza oteitzar Iguzkitzaibar LizarraOtsagabia (-a)80 Ochagavía <> Otsagabia otsagabiar Zaraitzu ZangozaPetilla Aragoi Petilla de Aragón petillar Zangozerria ZangozaPiedramillera Piedramillera piedramillerar Berrotza LizarraPitillas Pitillas pitillastar ErriberriPuiu Pueyo puiuar Orbaibar ErriberriRibaforada Ribaforada ribaforadar TuteraSaldias Saldias saldiastar Malerreka IruñeaSan Adrián81 San Adrián sanadriandar Estellerriko Erribera LizarraSan Martin Unx San Martín de Unx sanmartindar ErriberriSantakara Santacara santakarar ErriberriSantsol Sansol santsoldar Los Arcosko Bostiriak LizarraSartaguda Sartaguda sartagudar Estellerriko Erribera LizarraSartze Sarriés <> Sartze sarztar Zaraitzu Zangoza


77 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.78 Udalak euskaraz Ollaran hobetsi du. Kontuan izan Ollo izena duen herria ere badela.79 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.80 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.81 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: San Adriango udaletxea berritu dute.


Sesma Sesma sesmar Estellerriko Erribera LizarraSorlada Sorlada sorladar Berrotza LizarraSunbilla Sunbilla sunbildar Malerreka IruñeaTafalla Tafalla tafallar ErriberriTebas - Tiebas - tebastar, Elortzibar ZangozaMuru Artederreta Muruarte de Reta muruartederretarTirapu Tirapu tirapuar Izarbeibar IruñeaTorralba del Río82 Torralba del Río torralbar Aguilar LizarraTorres del Río83 Torres del Río torrestar Los Arcosko Bostiriak LizarraTulebras Tulebras tulebrastar TuteraTutera Tudela tuterar TuteraTxulapain Juslapeña txulapaindar Txulapain IruñeaUharte84 Huarte <> Uharte uhartear85 Eguesibar ZangozaUharte Arakil Uharte-Arakil86 uhartear87 Arakil IruñeaUkar Úcar ukartar Izarbeibar IruñeaUltzama Ultzama ultzamar Ultzama IruñeaUntzitibar88 Unciti untzitibartar Untzitibar ZangozaUntzue Unzué <> Untzue89 untzuetar Orbaibar ErriberriUrdazubi90 Urdazubi / Urdax urdazubiar Baztanaldea IruñeaUrdiain Urdiain urdiaindar Burunda IruñeaUrraulbeiti Urraúl Bajo urraulbeitiar Urraul ibarrak ZangozaUrraulgoiti Urraúl Alto urraulgoitiar Urraul ibarrak ZangozaUrrotz91 Urroz-Villa urroztar Lizoainibar Zangoza


82 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Torralba del Rioko udaletxea berritu dute.83 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Torres del Rioko udaletxea berritu dute.84 Izen hau Euskal Herrian dauden Uharte izeneko beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Uharte Eguesibar.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Uharte Eguesibarko eliza berritu dute.

85 Uharte Eguesibarkoak beste uhartearrengandik bereizteko uharteguesibartar erabil daiteke.86 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, marratxoa (-) bi herrik edo gehiagok administrazio elkartebat osatzen dutenean erabili behar dela, esaterako Biurrun-Olkotz. Kontrara, argigarri gisa eskualdearen edo ibarraren izena gehitzendenean, tarte huts batez bereizi behar direla bi hitzak: Uharte Arakil.87 Uharte Arakilgoak beste uhartearrengandik bereizteko uhartearakildar erabil daiteke.88 Kontuan izan Untziti izena duen herria ere badela.89 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Untzue euskal izena gaztelaniazko Unzué izenarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.90 Nafarroako Urdazubi eta Zugarramurdi herriek Lapurdiko Ainhoa eta Sara herriekin batera Xareta udal elkartea sortu berri dute.91 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra. Beste aldetik, Urroz-Villa izendapen ofizial administratibo berriaren euskalordaina eman nahi izanez gero, Urrotz-Hiria erabili beharko litzateke.


Urroz Urrotz urroztar Malerreka IruñeaUrzainki Urzainqui <> Urzainki urzainkiar Erronkaribar ZangozaUterga Uterga utergar Izarbeibar IruñeaUxue Ujué uxuetar ErriberriUztarroze Uztárroz <> Uztarroze uztarroztar Erronkaribar ZangozaValtierra Valtierra valtierrar TuteraViana Viana vianar Vianaldea LizarraVillamayor de Monjardín92 Villamayor de Monjardín villamayortar Doneztebe Iguzkitza LizarraVillatuerta Villatuerta villatuertar Iguzkitzaibar LizarraXabier Javier xabiertar Zangozerria ZangozaZabaltza Zabalza <> Zabaltza zabaltzar Etxauribar IruñeaZangoza Sangüesa <> Zangoza zangozar Zangozerria ZangozaZare Sada zarear, zareko Oibar ZangozaZarrakaztelu Carcastillo zarrakazteluar TuteraZiordia (-a)93 Ziordia ziordiar Burunda IruñeaZirauki Cirauqui <> Zirauki ziraukiar Mañeruibar LizarraZiritza Ciriza <> Ziritza94 ziritzar Etxauribar IruñeaZizur Cizur zizurtar Zizur zendea IruñeaZizur Nagusia (-a)95 Zizur Mayor <> zizurtar96 Zizur zendea Iruñea

Zizur NagusiaZubieta Zubieta zubietar Malerreka IruñeaZugarramurdi97 Zugarramurdi zugarramurdiar Baztanaldea IruñeaZuñiga Zúñiga zuñigar Berrotza Lizarra


92 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Villamayor de Monjardingo udaletxea berritu dute.93 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.94 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Ziritza euskal izena gaztelaniazko Ciriza izenarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.95 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.96 Zizur Nagusikoak beste zizurtarrengandik bereizteko zizurnagusitar erabil daiteke.97 Nafarroako Urdazubi eta Zugarramurdi herriek Lapurdiko Ainhoa eta Sara herriekin batera Xareta udal elkartea sortu berri dute.


Izen ofiziala titulua daraman zutabean ageri diren udal izenak Nafarroako Gobernuak Nafarroako Izendegia2009-01-01ean liburuan argitaratutako izenak dira. Izen horiek guztiak ez datoz bat Gobernuak zenbait ForuDekretu eta Erabakitan onartutakoekin. Halakoetan, oin-oharrean txertatu da Dekretu edota Erabakiaren erre-ferentzia.

Nafarroako Gobernuaren Nafarroako Izendegia 2009-01-01ean argitalpenean ez dira ageri eskualdeen izenak,zerrenda horretatik kanpo geratzeaz gain, Gobernuak ez dituelako izen horiek guztiak ofizialki definituak.Hala ere, lagungarri izanen delakoan, Euskaltzaindiari egoki iruditu zaio, Nafarroan kasu gehienetan ohi denbezala, udal bakoitza kokatua dagoen ibar, eskualde edo eremuaren izena ematea. Azken hauen izen espezifikoatxertatu da Eskualdea zutabean.

Izen ofiziala Euskal izena Herritar izena Eskualdea Merindadea

Abáigar Abaigar abaigartar Egaibar LizarraAbárzuza Abartzuza abartzuzar Deierri LizarraAbaurregaina / Abaurrea Alta Abaurregaina (-a)98 abaurrear99 Aezkoa ZangozaAbaurrepea / Abaurrea Baja Abaurrepea (-a)100 abaurrepetar Aezkoa ZangozaAberin Aberin aberindar Iguzkitzaibar LizarraAblitas Ablitas ablitastar TuteraAdiós Adios adiostar Izarbeibar IruñeaAguilar de Codés Aguilar Kodes aguilartar Aguilar LizarraAibar <> Oibar101 Oibar oibartar Oibar ZangozaAllín <> Allin102 Allin allindar Allin LizarraAllo Allo103 alloar Estellerriko Erribera LizarraAltsasu / Alsasua Altsasu altsasuar Burunda Iruñea


98 Kontuan izan behar da izenaren amaierako -a ez dela itsatsia, artikulua baizik. Ondorioz, Abaurregaina izena erabiltzean, honakoa dabidea: Abaurregaina, Abaurregainarekin..., baina Abaurregainean, Abaurregaineko, Abaurregainetik, Abaurregainera... Era berean, izen honekbere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Abaurregain maitea, Abaurregain osoan,gure Abaurregain hau...99 Abaurrepeko herritarrengandik bereizteko abaurregaindar ere erabil daiteke.100 Kontuan izan behar da izenaren amaierako -a ez dela itsatsia, artikulua baizik. Ondorioz, Abaurrepea izena erabiltzean, honakoa da bidea:Abaurrepea, Abaurrepearekin, Abaurrepean..., baina Abaurrepeko, Abaurrepetik, Abaurrepera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen duondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Abaurrepe maitea, Abaurrepe osoan, gure Abaurrepe hau...101 Nafarroan erabili ohi den <> ikur honetaz esan behar da, Euskaltzaindiak bere 141. arauan ezartzen duenaren arabera, hizkuntzadesberdinen izenen arteko aukera hori aditzera emateko zehar marra (/) erabili behar dela: Aibar / Oibar.102 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Allin euskal izena gaztelaniazko Allín izenarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.103 Oteitzan dokumentatu den Alubidia toponimoak, gaur egun Lubiria izenaz ezagun denak, argi erakusten du euskaldunek Alu era-biltzen zutela herri hau izendatzeko. Hala ere, hitz horrek lexiko arruntean duen esanguragatik, ez dirudi berreskuratzea egokia denik.


Améscoa Baja Ameskoabarrena (-a)104 ameskoar105 Ameskoa ibarrak LizarraAncín <> Antzin Antzin antzindar Egaibar LizarraAndosilla Andosilla andosillar Estellerriko Erribera LizarraAñorbe Añorbe añorbear Izarbeibar IruñeaAnsoáin <> Antsoain Antsoain antsoaindar Antsoain zendea IruñeaAnue Anue anuetar Anue IruñeaAoiz <> Agoitz Agoitz106 agoiztar, agoizko Longida ZangozaAraitz Araitz107 araiztar Araitz IruñeaArakil Arakil arakildar Arakil IruñeaAranarache <> Aranaratxe Aranaratxe aranaratxear Ameskoa ibarrak LizarraAranguren Aranguren arangurendar Aranguren ZangozaArano Arano aranoar Urumealdea IruñeaArantza Arantza aranaztar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaAras Aras arastar Vianaldea LizarraArbizu Arbizu arbizuar Aranatzaldea IruñeaArellano Arellano arellanoar Iguzkitzaibar LizarraAreso Areso aresoar Leitzaran IruñeaArguedas Arguedas arguedastar TuteraAria Aria ariatar Aezkoa ZangozaAribe Aribe aribear Aezkoa ZangozaArmañanzas Armañantzas armañantzastar Los Arcosko Bostiriak LizarraArróniz Arroitz108 arroiztar Doneztebe Iguzkitza LizarraArruazu Arruazu arruazuar Aranatzaldea IruñeaArtajona Artaxoa artaxoar ErriberriArtazu Artazu artazuar Mañeruibar LizarraAtez Atetz109 ateztar Atetz IruñeaAuritz / Burguete Auritz110 auriztar ZangozaAyegui <> Aiegi Aiegi aiegiar Iguzkitzaibar LizarraAzagra Azagra azagrar Estellerriko Erribera Lizarra


104 Deklinatzean, gogoan izan Abaurregaina izenaren oin-oharra.105 Ameskoabarreneko eta Ameskoagoieneko biztanleak bereizi behar izanez gero, ameskoabarrendar eta ameskoagoiendar erabil daiteke.106 Gogoratu behar da Agoitz izenaren bukaerako txistukaria frikari bihurtzen dela hainbat kasu marka hartzean. Hortaz, deklinatzean,honakoa da gomendatzen den bidea: Agoitz, Agoitzen, Agoitzekin..., baina Agoizko, Agoiztik...107 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.108 id.109 id.110 id.


Azuelo Azuelo azueloar Aguilar LizarraBakaiku Bakaiku bakaikuar Burunda IruñeaBarañáin Barañain barañaindar Zizur zendea IruñeaBarásoain Barasoain barasoaindar Orbaibar ErriberriBarbarin Barbarin barbarindar Doneztebe Iguzkitza LizarraBargota Bargota bargotar Vianaldea LizarraBarillas Barillas barillastar TuteraBasaburua Basaburua (-a)111 basaburuar Basaburua IruñeaBaztan Baztan baztandar Baztan IruñeaBeire Beire beiretar ErriberriBelascoáin Beraskoain beraskoaindar Etxauribar IruñeaBera112 Bera beratar Bortziriak, Bortzerriak LizarraBerbinzana Berbintzana berbintzandar ErriberriBeriáin Beriain beriaindar Galar zendea IruñeaBerrioplano Berriobeiti berriobeitiar Antsoain zendea IruñeaBerriozar Berriozar berriozartar Antsoain zendea IruñeaBertizarana Bertizarana113 bertizarandar Malerreka IruñeaBetelu Betelu beteluar Araitz IruñeaBidaurreta Bidaurreta bidaurretar Etxauribar IruñeaBiurrun-Olcoz Biurrun-Olkotz114 biurrundar, olkoztar Izarbeibar IruñeaBuñuel Buñuel buñueldar TuteraBurgui <> Burgi Burgi burgiar Erronkaribar ZangozaBurlada <> Burlata Burlata burlatar Eguesibar ZangozaCabanillas Cabanillas cabanillastar TuteraCabredo Cabredo cabredoar Aguilar LizarraCadreita Cadreita cadreitar TuteraCaparroso Caparroso caparrosoar ErriberriCárcar Cárcar115 carcartar Estellerriko Erribera LizarraCarcastillo Zarrakaztelu zarrakazteluar Tutera


111 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.112 Nafarroako Gobernuak 2009ko abuztuaren 10ean Bera / Vera de Bidasoa udalerriaren izen ofiziala Bera izatea erabaki zuen, eta2009ko irailaren 30eko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.113 Nahiz eta azken -a etimologikoki artikulua izan, aspaldixko bat egin du izenarekin eta deklinatzean haren zatia balitz bezala erabiltzenda: Bertizaranako, Bertizaranan, Bertizaranatik…114 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.115 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Carcarko udaletxea berritu dute.


Cascante Cascante cascantear TuteraCáseda Kaseda kasedar Oibar ZangozaCastejón Castejón116 castejondar TuteraCastillo-Nuevo Gazteluberri gazteluberriar Nabaskoze almiradioa ZangozaCendea de Olza <> Oltza zendea oltzar Oltza zendea IruñeaOltza zendeaCintruénigo Cintruénigo117 cintruenigoar TuteraCirauqui <> Zirauki Zirauki ziraukiar Mañeruibar LizarraCiriza <> Ziritza118 Ziritza ziritzar Etxauribar IruñeaCizur Zizur zizurtar Zizur zendea IruñeaCorella Corella corellar TuteraCortes Cortes cortestar TuteraDesojo Desoio desoioar Aguilar LizarraDicastillo Deikaztelu deikazteluar Iguzkitzaibar LizarraDonamaria Donamaria donamariar Malerreka IruñeaDoneztebe / Santesteban Doneztebe doneztebar Malerreka IruñeaEcharri Etxarri119 etxarriar120 Etxauribar IruñeaEgüés Eguesibar121 eguesibartar Eguesibar ZangozaEl Busto El Busto elbustoar Los Arcosko Bostiriak LizarraElgorriaga Elgorriaga elgorriagar Malerreka IruñeaEnériz <> Eneritz Eneritz122 eneriztar Izarbeibar IruñeaEratsun Eratsun eratsundar Malerreka IruñeaErgoiena Ergoiena (-a)123 ergoiendar Aranatzaldea IruñeaErroibar / Valle de Erro Erroibar124 erroibartar Erroibar ZangozaEslava Eslaba eslabar Oibar Zangoza


116 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Castejongo udaletxea berritu dute.117 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Cintruenigoko udaletxea berritu dute.118 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Ziritza euskal izena gaztelaniazko Ciriza izenarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.119 Euskal Herrian dauden beste Etxarri-etatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Etxarri Etxauribar.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Etxarri Etxauribarko eliza berritu dute.

120 Etxarri Etxauribarkoak beste etxarriarrengandik bereizteko etxarrietxauribartar erabil daiteke.121 Kontuan izan Egues izena duen herria ere badela.122 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.123 Deklinatzean, gogoan izan Abaurregaina izenaren oin-oharra.124 Kontuan izan Erro izena duen herria ere badela.


Esparza de Salazar <> Espartza125 espartzar126 Zaraitzu ZangozaEspartza ZaraitzuEspronceda Esprontzeda esprontzedar Aguilar LizarraEstella <> Lizarra Lizarra lizarratar LizarraEsteribar Esteribar esteribartar Esteribar ZangozaEtayo Etaiu etaiuar, etaiuko Egaibar LizarraEtxalar Etxalar etxalartar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaEtxarri-Aranatz127 Etxarri Aranatz128 etxarriar129 Aranatzaldea IruñeaEtxauri Etxauri etxauriar Etxauribar IruñeaEulate Eulate eulatear Ameskoa ibarrak LizarraEzcabarte Ezkabarte ezkabartear Ezkabarte IruñeaEzcároz <> Ezkaroze Ezkaroze ezkaroztar Zaraitzu ZangozaEzkurra Ezkurra ezkurrar Malerreka IruñeaEzprogui Ezporogi ezporogiar Oibar ZangozaFalces Faltzes faltzestar ErriberriFitero Fitero fiteroar TuteraFontellas Fontellas fontellastar TuteraFunes Funes funestar ErriberriFustiñana Fustiñana fustiñanar TuteraGalar Galar galartar Galar zendea IruñeaGallipienzo <> Galipentzu130 Galipentzu galipentzutar Oibar ZangozaGallués <> Galoze Galoze galoztar Zaraitzu ZangozaGaraioa Garaioa garaiotar Aezkoa ZangozaGarde Garde gardar Erronkaribar ZangozaGarínoain Garinoain garinoaindar Orbaibar ErriberriGarralda Garralda garraldar Aezkoa Zangoza


125 Euskal Herrian dagoen Espartza izeneko beste herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Espartza Zaraitzu.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Espartza Zaraitzuko eliza berritu dute.

126 Espartzarren artean Zaraitzukoak Galarkoengandik bereizteko espartzazaraitzuar erabil daiteke.127 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, marratxoa (-) bi herrik edo gehiagok administrazio elkartebat osatzen dutenean erabili behar dela, esaterako Biurrun-Olkotz. Kontrara, argigarri gisa eskualdearen edo ibarraren izena gehitzendenean, tarte huts batez bereizi behar direla bi hitzak: Etxarri Aranatz.128 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.129 Etxarri Aranazkoak beste etxarriarrengandik bereizteko etxarriaranaztar erabil daiteke.130 Nafarroako Gobernuak 2010eko urriaren 18an Galipentzu euskal izena gaztelaniazko Gallipienzo izenarekin batera ofiziala izateaerabaki zuen, eta 2010eko azaroaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.


Genevilla Genevilla genevillar Aguilar LizarraGoizueta Goizueta goizuetar Urumealdea IruñeaGoñi Goñerri, Goñibar131 goñerritar, goñibartar Goñerri, Goñibar LizarraGüesa <> Gorza Gorza gorztar Zaraitzu ZangozaGuesálaz <> Gesalatz Gesalatz132 gesalaztar Gesalatz LizarraGuirguillano Girgillao girgillaotar Mañeruibar LizarraHiriberri / Hiriberri133 hiriberriar Aezkoa ZangozaVillanueva de AezkoaHuarte <> Uharte Uharte134 uhartear135 Eguesibar ZangozaIbargoiti Ibargoiti ibargoitiar Ibargoiti ZangozaIgantzi Igantzi igantziar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaIgúzquiza Iguzkitza iguzkitzar Doneztebe Iguzkitza LizarraImotz Imotz136 imoztar Imotz IruñeaIrañeta Irañeta irañetar Arakil IruñeaIrurtzun Irurtzun irurtzundar Arakil IruñeaIsaba <> Izaba Izaba izabar Erronkaribar ZangozaIturen Ituren iturendar Malerreka IruñeaIturmendi Iturmendi iturmendiar Burunda IruñeaIza <> Itza Itza itzatar Itza zendea IruñeaIzagaondoa Itzagaondoa (-a)137 itzagaondoar Itzagaondoa ZangozaIzalzu <> Itzaltzu Itzaltzu itzaltzuar Zaraitzu ZangozaJaurrieta Jaurrieta jaurrietar Zaraitzu ZangozaJavier Xabier xabiertar Zangozerria ZangozaJuslapeña Txulapain txulapaindar Txulapain IruñeaLabaien Labaien labaiendar Malerreka IruñeaLakuntza Lakuntza lakuntzar Aranatzaldea IruñeaLana Lana lanar Lana Lizarra


131 Kontuan izan Goñi izena duen herria ere badela.132 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.133 Izen hau Euskal Herrian dauden Hiriberri izeneko beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Hiriberri Aezkoa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Hiriberri Aezkoako eliza berritu dute.

134 Izen hau Euskal Herrian dauden Uharte izeneko beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Uharte Eguesibar.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Uharte Eguesibarko eliza berritu dute.

135 Uharte Eguesibarkoak beste uhartearrengandik bereizteko uharteguesibartar erabil daiteke.136 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.137 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.


Lantz Lantz138 lanztar Anue IruñeaLapoblación Lapoblación139 lapoblaciondar Aguilar LizarraLarraga Larraga larragar ErriberriLarraona Larragoa larragoar Ameskoa ibarrak LizarraLarraun Larraun larraundar Larraun IruñeaLazagurría Elizagorria (-a)140 elizagorriar Estellerriko Erribera LizarraLeache Leatxe leatxear Oibar ZangozaLegarda Legarda legardar Izarbeibar IruñeaLegaria Legaria legariar Egaibar LizarraLeitza Leitza leitzar Leitzaran IruñeaLekunberri Lekunberri141 lekunberriar Larraun IruñeaLeoz <> Leotz Leotz142 leoztar Orbaibar ErriberriLerga Lerga lergar Oibar ZangozaLerín Lerin lerindar Estellerriko Erribera LizarraLesaka Lesaka lesakar Bortziriak, Bortzerriak IruñeaLezáun Lezaun lezaundar Deierri LizarraLiédena Ledea ledeatar Zangozerria ZangozaLizoáin-Arriasgoiti <> Lizoainibar143- lizoainibartar, Lizoainibar ZangozaLizoain-Arriasgoiti Arriasgoiti arriasgoitiarLodosa Lodosa lodosar Estellerriko Erribera LizarraLónguida <> Longida Longida longidar Longida ZangozaLos Arcos Los Arcos145 losarcostar Los Arcosko Bostiriak LizarraLumbier Irunberri irunberriar Zangozerria Zangoza


138 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.139 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Lapoblaciongo udaletxea berritu dute.140 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.141 Euskal Herrian dagoen Lekunberri izeneko beste herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Lekunberri Larraun.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lekunberri Larraungo eliza berritu dute.

142 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.143 Nafarroako Gobernuak 2009ko urtarrilaren 19an Lizoain euskal era gaztelaniazko Lizoáin erarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2009ko martxoaren 4ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.144 Kontuan izan Lizoain izena duen herria ere badela.145 XX. mendean Los Arcos hiribildua euskaraz izendatzeko Urantzia erabili izan da, baina oinarri nahikorik gabe. J. M. Jimeno Juriok,dokumentazioan XII. eta XIII. mendean ageri den Arqeta / Arqueta oinarri hartuta, herri horren euskal izena Arkueta zela idatzi zuen(ikus «Arqueta “Los Arcos” (Fuero de Estella)», Fontes Linguae Vasconum 65, 1994, 121-138. orr.). Oraindik, ordea, frogatzeke dago,batetik Arkueta ala Arketa den, eta bestetik toponimo hori Los Arcos herriari dagokion.


Luquin Lukin lukindar Doneztebe Iguzkitza LizarraLuzaide / Valcarlos Luzaide luzaidar ZangozaMañeru Mañeru mañeruar Mañeruibar LizarraMarañón Marañón146 marañondar Aguilar LizarraMarcilla Martzilla martzillar ErriberriMélida Mélida147 melidar TuteraMendavia Mendabia mendabiar Estellerriko Erribera LizarraMendaza Mendaza mendazar Berrotza LizarraMendigorría Mendigorria (-a)148 mendigorriar ErriberriMetauten Metauten metautendar Allin LizarraMilagro Milagro milagroar ErriberriMirafuentes Mirafuentes mirafuentestar Berrotza LizarraMiranda de Arga Miranda Arga mirandar ErriberriMonreal <> Elo149 Elo eloar Ibargoiti ZangozaMonteagudo Monteagudo monteagudoar TuteraMorentin Morentin morentindar Iguzkitzaibar LizarraMués Mues muestar Berrotza LizarraMurchante Murchante murchantear TuteraMurieta Murieta murietar Egaibar LizarraMurillo el Cuende Murillo el Cuende murilloar ErriberriMurillo el Fruto Murillo el Fruto murilloar ErriberriMuruzábal Muruzabal muruzabaldar Izarbeibar IruñeaNavascués <> Nabaskoze150 Nabaskoze nabaskoztar Nabaskoze almiradioa ZangozaNazar Nazar nazartar Berrotza LizarraNoáin (Valle de Elorz) <> Noain Elortzibar151 noaindar, Elortzibar ZangozaNoain (Elortzibar) elortzibartarObanos Obanos obanostar Izarbeibar IruñeaOchagavía <> Otsagabia Otsagabia (-a)152 otsagabiar Zaraitzu Zangoza


146 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Marañongo udaletxea berritu dute.147 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Melidako udaletxea berritu dute.148 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.149 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Elo euskal izena gaztelaniazko Monreal izenarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.150 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Nabaskoze euskal izena gaztelaniazko Navascués izenarekin batera ofiziala izateaerabaki zuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.151 Kontuan izan Elortz izena duen herria ere badela.152 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.


Oco Oko okoar Egaibar LizarraOdieta Odieta odietar Odieta IruñeaOitz Oiz oiztar Malerreka IruñeaOláibar Olaibar olaibartar Olaibar IruñeaOlazti / Olazagutía Olatzagutia (-a)153 olatzagutiar Burunda IruñeaOlejua Olexoa olexoar Egaibar LizarraOlite <> Erriberri Erriberri erriberritar ErriberriOllo Ollaran154, Olloibar ollarandar, olloibartar Ollaran, Olloibar IruñeaOlóriz <> Oloritz Oloritz155 oloriztar Orbaibar ErriberriOrbaitzeta Orbaizeta orbaizetar Aezkoa ZangozaOrbara Orbara orbaratar Aezkoa ZangozaOrísoain Orisoain orisoaindar Orbaibar ErriberriOrkoien Orkoien orkoiendar Oltza zendea IruñeaOronz <> Orontze Orontze oronztar Zaraitzu ZangozaOroz-Betelu <> Orotz-Betelu oroztar Artzibar ZangozaOrotz-BeteluOrreaga / Roncesvalles Orreaga orreagatar ZangozaOteiza Oteitza oteitzar Iguzkitzaibar LizarraPamplona <> Iruña Iruñea (-a)156 iruindar, iruinxeme157 IruñeaPeralta <> Azkoien Azkoien azkoiendar ErriberriPetilla de Aragón Petilla Aragoi petillar Zangozerria ZangozaPiedramillera Piedramillera piedramillerar Berrotza LizarraPitillas Pitillas pitillastar ErriberriPuente la Reina <> Gares Gares garestar Izarbeibar IruñeaPueyo Puiu puiuar Orbaibar ErriberriRibaforada Ribaforada ribaforadar TuteraRomanzado Erromantzatua (-a)158 erromantzatuar Erromantzatua ZangozaRoncal <> Erronkari Erronkari erronkariar Erronkaribar ZangozaSada Zare zarear, zareko Oibar ZangozaSaldias Saldias saldiastar Malerreka Iruñea


153 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.154 Udalak euskaraz Ollaran hobetsi du. Kontuan izan Ollo izena duen herria ere badela.155 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.156 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.157 Maila apalagoan Iruñeko gizonezkoak izendatzeko iruinxeme erabili izan da.158 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.


Salinas de Oro <> Jaitz Jaitz159 jaiztar Gesalatz LizarraSan Adrián San Adrián160 sanadriandar Estellerriko Erribera LizarraSan Martín de Unx San Martin Unx sanmartindar ErriberriSangüesa <> Zangoza Zangoza zangozar Zangozerria ZangozaSansol Santsol santsoldar Los Arcosko Bostiriak LizarraSantacara Santakara santakarar ErriberriSarriés <> Sartze Sartze sarztar Zaraitzu ZangozaSartaguda Sartaguda sartagudar Estellerriko Erribera LizarraSesma Sesma sesmar Estellerriko Erribera LizarraSorlada Sorlada sorladar Berrotza LizarraSunbilla Sunbilla sunbildar Malerreka IruñeaTafalla Tafalla tafallar ErriberriTiebas - Tebas - tebastar, Elortzibar ZangozaMuruarte de Reta Muru Artederreta muruartederretarTirapu Tirapu tirapuar Izarbeibar IruñeaTorralba del Río Torralba del Río161 torralbar Aguilar LizarraTorres del Río Torres del Río162 torrestar Los Arcosko Bostiriak LizarraTudela Tutera tuterar TuteraTulebras Tulebras tulebrastar TuteraÚcar Ukar ukartar Izarbeibar IruñeaUharte-Arakil163 Uharte Arakil uhartear164 Arakil IruñeaUjué Uxue uxuetar ErriberriUltzama Ultzama ultzamar Ultzama IruñeaUnciti Untzitibar165 untzitibartar Untzitibar ZangozaUnzué <> Untzue166 Untzue untzuetar Orbaibar Erriberri


159 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra.160 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: San Adriango udaletxea berritu dute.161 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Torralba del Rioko udaletxea berritu dute.162 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Torres del Rioko udaletxea berritu dute.163 Kontuan izan behar da Euskaltzaindiak bere 141. arauan dioena, hots, marratxoa (-) bi herrik edo gehiagok administrazio elkartebat osatzen dutenean erabili behar dela, esaterako Biurrun-Olkotz. Kontrara, argigarri gisa eskualdearen edo ibarraren izena gehitzendenean, tarte huts batez bereizi behar direla bi hitzak: Uharte Arakil.164 Uharte Arakilgoak beste uhartearrengandik bereizteko uhartearakildar erabil daiteke.165 Kontuan izan Untziti izena duen herria ere badela.166 Nafarroako Gobernuak 2010eko abenduaren 13an Untzue euskal izena gaztelaniazko Unzué izenarekin batera ofiziala izatea erabakizuen, eta 2010eko abenduaren 29ko Nafarroako Aldizkari Ofizialean eman zen argitara.


Urdazubi / Urdax Urdazubi167 urdazubiar Baztanaldea IruñeaUrdiain Urdiain urdiaindar Burunda IruñeaUrraúl Alto Urraulgoiti urraulgoitiar Urraul ibarrak ZangozaUrraúl Bajo Urraulbeiti urraulbeitiar Urraul ibarrak ZangozaUrrotz Urroz urroztar Malerreka IruñeaUrroz-Villa Urrotz168 urroztar Lizoainibar ZangozaUrzainqui <> Urzainki Urzainki urzainkiar Erronkaribar ZangozaUterga Uterga utergar Izarbeibar IruñeaUztárroz <> Uztarroze Uztarroze uztarroztar Erronkaribar ZangozaValle de Arce <> Artzibar Artzibar169 artzibartar Artzibar ZangozaValle de Yerri <> Deierri Deierri deierriar Deierri LizarraValtierra Valtierra valtierrar TuteraViana Viana vianar Vianaldea LizarraVidángoz <> Bidankoze Bidankoze bidankoztar Erronkaribar ZangozaVillafranca Alesbes alesbestar TuteraVillamayor de Villamayor de villamayortar Doneztebe Iguzkitza LizarraMonjardín Monjardín170

Villatuerta Villatuerta villatuertar Iguzkitzaibar LizarraVillava <> Atarrabia Atarrabia atarrabiar IruñeaYesa Esa esar Zangozerria ZangozaZabalza <> Zabaltza Zabaltza zabaltzar Etxauribar IruñeaZiordia Ziordia (-a)171 ziordiar Burunda IruñeaZizur Mayor <> Zizur Nagusia (-a)172 zizurtar173 Zizur zendea IruñeaZizur NagusiaZubieta Zubieta zubietar Malerreka IruñeaZugarramurdi Zugarramurdi174 zugarramurdiar Baztanaldea IruñeaZúñiga Zuñiga zuñigar Berrotza Lizarra


167 Nafarroako Urdazubi eta Zugarramurdi herriek Lapurdiko Ainhoa eta Sara herriekin batera Xareta udal elkartea sortu berri dute.168 Deklinatzean, gogoan izan Agoitz izenaren oin-oharra. Beste aldetik, Urroz-Villa izendapen ofizial administratibo berriaren euskalordaina eman nahi izanez gero, Urrotz-Hiria erabili beharko litzateke.169 Kontuan izan Artzi izena duen herria ere badela.170 Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da: Villamayor de Monjardingo udaletxea berritu dute.171 Deklinatzean, gogoan izan Abaurrepea izenaren oin-oharra.172 id.173 Zizur Nagusikoak beste zizurtarrengandik bereizteko zizurnagusitar erabil daiteke.174 Nafarroako Urdazubi eta Zugarramurdi eta Lapurdiko Ainhoa eta Sara herriek Xareta udal-elkartea sortu berri dute.

2.4.4. Merindadeka banatuak

1. Erriberriko merindadea


Artajona Artaxoa artaxoarBarásoain Barasoain barasoaindar OrbaibarBeire Beire beiretarBerbinzana Berbintzana berbintzandarCaparroso Caparroso caparrosoarFalces Faltzes faltzestarFunes Funes funestarGarínoain Garinoain garinoaindar OrbaibarLarraga Larraga larragarLeoz <> Leotz Leotz leoztar OrbaibarMarcilla Martzilla martzillarMendigorría Mendigorria (-a) mendigorriarMilagro Milagro milagroarMiranda de Arga Miranda Arga mirandarMurillo el Cuende Murillo el Cuende murilloarMurillo el Fruto Murillo el Fruto murilloarOlite <> Erriberri Erriberri erriberritarOlóriz <> Oloritz Oloritz oloriztar OrbaibarOrísoain Orisoain orisoaindar OrbaibarPeralta <> Azkoien Azkoien azkoiendarPitillas Pitillas pitillastarPueyo Puiu puiuar OrbaibarSan Martín de Unx San Martin Unx sanmartindarSantacara Santakara santakararTafalla Tafalla tafallarUjué Uxue uxuetarUnzué <> Untzue Untzue untzuetar Orbaibar


2. Iruñeko merindadea


Adiós Adios adiostar IzarbeibarAltsasu / Alsasua Altsasu altsasuar BurundaAñorbe Añorbe añorbear IzarbeibarAnsoáin <> Antsoain Antsoain antsoaindar Antsoain zendeaAnue Anue anuetar AnueAraitz Araitz araiztar AraitzArakil Arakil arakildar ArakilArano Arano aranoar UrumealdeaArantza Arantza aranaztar Bortziriak, BortzerriakArbizu Arbizu arbizuar AranatzaldeaAreso Areso aresoar LeitzaranArruazu Arruazu arruazuar AranatzaldeaAtez Atetz ateztar AtetzBakaiku Bakaiku bakaikuar BurundaBarañáin Barañain barañaindar Zizur zendeaBasaburua Basaburua (-a) basaburuar BasaburuaBaztan Baztan baztandar BaztanBelascoáin Beraskoain beraskoaindar EtxauribarBera Bera beratar Bortziriak, BortzerriakBeriáin Beriain beriaindar Galar zendeaBerrioplano Berriobeiti berriobeitiar Antsoain zendeaBerriozar Berriozar berriozartar Antsoain zendeaBertizarana Bertizarana bertizarandar MalerrekaBetelu Betelu beteluar AraitzBidaurreta Bidaurreta bidaurretar EtxauribarBiurrun-Olcoz Biurrun-Olkotz biurrundar, olkoztar IzarbeibarCendea de Olza <> Oltza zendea Oltza zendea oltzar Oltza zendeaCiriza <> Ziritza Ziritza ziritzar EtxauribarCizur Zizur zizurtar Zizur zendeaDonamaria Donamaria donamariar MalerrekaDoneztebe / Santesteban Doneztebe doneztebar MalerrekaEcharri Etxarri etxarriar EtxauribarElgorriaga Elgorriaga elgorriagar MalerrekaEnériz <> Eneritz Eneritz eneriztar IzarbeibarEratsun Eratsun eratsundar Malerreka

142MERINDADEKA BANATUAK


Ergoiena Ergoiena (-a) ergoiendar AranatzaldeaEtxalar Etxalar etxalartar Bortziriak, BortzerriakEtxarri-Aranatz Etxarri Aranatz etxarriar AranatzaldeaEtxauri Etxauri etxauriar EtxauribarEzcabarte Ezkabarte ezkabartear EzkabarteEzkurra Ezkurra ezkurrar MalerrekaGalar Galar galartar Galar zendeaGoizueta Goizueta goizuetar UrumealdeaIgantzi Igantzi igantziar Bortziriak, BortzerriakImotz Imotz imoztar ImotzIrañeta Irañeta irañetar ArakilIrurtzun Irurtzun irurtzundar ArakilIturen Ituren iturendar MalerrekaIturmendi Iturmendi iturmendiar BurundaIza <> Itza Itza itzatar Itza zendeaJuslapeña Txulapain txulapaindar TxulapainLabaien Labaien labaiendar MalerrekaLakuntza Lakuntza lakuntzar AranatzaldeaLantz Lantz lanztar AnueLarraun Larraun larraundar LarraunLegarda Legarda legardar IzarbeibarLeitza Leitza leitzar LeitzaranLekunberri Lekunberri lekunberriar LarraunLesaka Lesaka lesakar Bortziriak, BortzerriakMuruzábal Muruzabal muruzabaldar IzarbeibarObanos Obanos obanostar IzarbeibarOdieta Odieta odietar OdietaOitz Oiz oiztar MalerrekaOláibar Olaibar olaibartar OlaibarOlazti / Olazagutía Olatzagutia (-a) olatzagutiar BurundaOllo Ollaran, Olloibar ollarandar, olloibartar Ollaran, OlloibarOrkoien Orkoien orkoiendar Oltza zendeaPamplona <> Iruña Iruñea (-a) iruindar, iruinxemePuente la Reina <> Gares Gares garestar IzarbeibarSaldias Saldias saldiastar MalerrekaSunbilla Sunbilla sunbildar MalerrekaTirapu Tirapu tirapuar Izarbeibar



Úcar Ukar ukartar IzarbeibarUharte-Arakil Uharte Arakil uhartear ArakilUltzama Ultzama ultzamar UltzamaUrdazubi / Urdax Urdazubi urdazubiar BaztanaldeaUrdiain Urdiain urdiaindar BurundaUrrotz Urroz urroztar MalerrekaUterga Uterga utergar IzarbeibarVillava <> Atarrabia Atarrabia atarrabiarZabalza <> Zabaltza Zabaltza zabaltzar EtxauribarZiordia Ziordia (-a) ziordiar BurundaZizur Mayor <> Zizur Nagusia Zizur Nagusia (-a) zizurtar Zizur zendeaZubieta Zubieta zubietar MalerrekaZugarramurdi Zugarramurdi zugarramurdiar Baztanaldea

3. Lizarrako merindadea


Abáigar Abaigar abaigartar EgaibarAbárzuza Abartzuza abartzuzar DeierriAberin Aberin aberindar IguzkitzaibarAguilar de Codés Aguilar Kodes aguilartar AguilarAllín <> Allin Allin allindar AllinAllo Allo alloar Estellerriko ErriberaAméscoa Baja Ameskoabarrena (-a) ameskoar Ameskoa ibarrakAncín <> Antzin Antzin antzindar EgaibarAndosilla Andosilla andosillar Estellerriko ErriberaAranarache <> Aranaratxe Aranaratxe aranaratxear Ameskoa ibarrakAras Aras arastar VianaldeaArellano Arellano arellanoar IguzkitzaibarArmañanzas Armañantzas armañantzastar Los Arcosko BostiriakArróniz Arroitz arroiztar Doneztebe IguzkitzaArtazu Artazu artazuar MañeruibarAyegui <> Aiegi Aiegi aiegiar IguzkitzaibarAzagra Azagra azagrar Estellerriko ErriberaAzuelo Azuelo azueloar AguilarBarbarin Barbarin barbarindar Doneztebe Iguzkitza



Bargota Bargota bargotar VianaldeaCabredo Cabredo cabredoar AguilarCárcar Cárcar carcartar Estellerriko ErriberaCirauqui <> Zirauki Zirauki ziraukiar MañeruibarDesojo Desoio desoioar AguilarDicastillo Deikaztelu deikazteluar IguzkitzaibarEl Busto El Busto elbustoar Los Arcosko BostiriakEspronceda Esprontzeda esprontzedar AguilarEstella <> Lizarra Lizarra lizarratarEtayo Etaiu etaiuar, etaiuko EgaibarEulate Eulate eulatear Ameskoa ibarrakGenevilla Genevilla genevillar AguilarGoñi Goñerri, Goñibar goñerritar, goñibartar Goñerri, GoñibarGuesálaz <> Gesalatz Gesalatz gesalaztar GesalatzGuirguillano Girgillao girgillaotar MañeruibarIgúzquiza Iguzkitza iguzkitzar Doneztebe IguzkitzaLana Lana lanar LanaLapoblación Lapoblación lapoblaciondar AguilarLarraona Larragoa larragoar Ameskoa ibarrakLazagurría Elizagorria (-a) elizagorriar Estellerriko ErriberaLegaria Legaria legariar EgaibarLerín Lerin lerindar Estellerriko ErriberaLezáun Lezaun lezaundar DeierriLodosa Lodosa lodosar Estellerriko ErriberaLos Arcos Los Arcos losarcostar Los Arcosko BostiriakLuquin Lukin lukindar Doneztebe IguzkitzaMañeru Mañeru mañeruar MañeruibarMarañón Marañón marañondar AguilarMendavia Mendabia mendabiar Estellerriko ErriberaMendaza Mendaza mendazar BerrotzaMetauten Metauten metautendar AllinMirafuentes Mirafuentes mirafuentestar BerrotzaMorentin Morentin morentindar IguzkitzaibarMués Mues muestar BerrotzaMurieta Murieta murietar EgaibarNazar Nazar nazartar BerrotzaOco Oko okoar Egaibar



Olejua Olexoa olexoar EgaibarOteiza Oteitza oteitzar IguzkitzaibarPiedramillera Piedramillera piedramillerar BerrotzaSalinas de Oro <> Jaitz Jaitz jaiztar GesalatzSan Adrián San Adrián sanadriandar Estellerriko ErriberaSansol Santsol santsoldar Los Arcosko BostiriakSartaguda Sartaguda sartagudar Estellerriko ErriberaSesma Sesma sesmar Estellerriko ErriberaSorlada Sorlada sorladar BerrotzaTorralba del Río Torralba del Río torralbar AguilarTorres del Río Torres del Río torrestar Los Arcosko BostiriakValle de Yerri <> Deierri Deierri deierriar DeierriViana Viana vianar VianaldeaVillamayor de Monjardín Villamayor de Monjardín villamayortar Doneztebe IguzkitzaVillatuerta Villatuerta villatuertar IguzkitzaibarZúñiga Zuñiga zuñigar Berrotza

4. Tuterako merindadea


Ablitas Ablitas ablitastarArguedas Arguedas arguedastarBarillas Barillas barillastarBuñuel Buñuel buñueldarCabanillas Cabanillas cabanillastarCadreita Cadreita cadreitarCarcastillo Zarrakaztelu zarrakazteluarCascante Cascante cascantearCastejón Castejón castejondarCintruénigo Cintruénigo cintruenigoarCorella Corella corellarCortes Cortes cortestarFitero Fitero fiteroarFontellas Fontellas fontellastarFustiñana Fustiñana fustiñanarMélida Mélida melidar



Monteagudo Monteagudo monteagudoarMurchante Murchante murchantearRibaforada Ribaforada ribaforadarTudela Tutera tuterarTulebras Tulebras tulebrastarValtierra Valtierra valtierrarVillafranca Alesbes alesbestar

5. Zangozako merindadea


Abaurregaina / Abaurrea Alta Abaurregaina (-a) abaurrear AezkoaAbaurrepea / Abaurrea Baja Abaurrepea (-a) abaurrepetar AezkoaAibar <> Oibar Oibar oibartar OibarAoiz <> Agoitz Agoitz agoiztar, agoizko LongidaAranguren Aranguren arangurendar ArangurenAria Aria ariatar AezkoaAribe Aribe aribear AezkoaAuritz / Burguete Auritz auriztarBurgui <> Burgi Burgi burgiar ErronkaribarBurlada <> Burlata Burlata burlatar EguesibarCáseda Kaseda kasedar OibarCastillo-Nuevo Gazteluberri gazteluberriar Nabaskoze almiradioaEgüés Eguesibar eguesibartar EguesibarErroibar / Valle de Erro Erroibar erroibartar ErroibarEslava Eslaba eslabar OibarEsparza de Salazar <> Espartza espartzar ZaraitzuEspartza ZaraitzuEsteribar Esteribar esteribartar EsteribarEzcároz <> Ezkaroze Ezkaroze ezkaroztar ZaraitzuEzprogui Ezporogi ezporogiar OibarGallipienzo <> Galipentzu Galipentzu galipentzutar OibarGallués <> Galoze Galoze galoztar ZaraitzuGaraioa Garaioa garaiotar AezkoaGarde Garde gardar Erronkaribar



Garralda Garralda garraldar AezkoaGüesa <> Gorza Gorza gorztar ZaraitzuHiriberri / Hiriberri hiriberriar AezkoaVillanueva de AezkoaHuarte <> Uharte Uharte uhartear EguesibarIbargoiti Ibargoiti ibargoitiar IbargoitiIsaba <> Izaba Izaba izabar ErronkaribarIzagaondoa Itzagaondoa (-a) itzagaondoar ItzagaondoaIzalzu <> Itzaltzu Itzaltzu itzaltzuar ZaraitzuJaurrieta Jaurrieta jaurrietar ZaraitzuJavier Xabier xabiertar ZangozerriaLeache Leatxe leatxear OibarLerga Lerga lergar OibarLiédena Ledea ledeatar ZangozerriaLizoáin-Arriasgoiti <> Lizoainibar- lizoainibartar, LizoainibarLizoain-Arriasgoiti Arriasgoiti arriasgoitiarLónguida <> Longida Longida longidar LongidaLumbier Irunberri irunberriar ZangozerriaLuzaide / Valcarlos Luzaide luzaidarMonreal <> Elo Elo eloar IbargoitiNavascués <> Nabaskoze Nabaskoze nabaskoztar Nabaskoze almiradioaNoáin (Valle de Elorz) <> Noain Elortzibar noaindar, elortzibartar ElortzibarNoain (Elortzibar)Ochagavía <> Otsagabia Otsagabia (-a) otsagabiar ZaraitzuOrbaitzeta Orbaizeta orbaizetar AezkoaOrbara Orbara orbaratar AezkoaOronz <> Orontze Orontze oronztar ZaraitzuOroz-Betelu <> Orotz-Betelu oroztar ArtzibarOrotz-BeteluOrreaga / Roncesvalles Orreaga orreagatarPetilla de Aragón Petilla Aragoi petillar ZangozerriaRomanzado Erromantzatua (-a) erromantzatuar ErromantzatuaRoncal <> Erronkari Erronkari erronkariar ErronkaribarSada Zare zarear, zareko OibarSangüesa <> Zangoza Zangoza zangozar ZangozerriaSarriés <> Sartze Sartze sarztar ZaraitzuTiebas - Tebas - tebastar, ElortzibarMuruarte de Reta Muru Artederreta muruartederretar



Unciti Untzitibar untzitibartar UntzitibarUrraúl Alto Urraulgoiti urraulgoitiar Urraul ibarrakUrraúl Bajo Urraulbeiti urraulbeitiar Urraul ibarrakUrroz-Villa Urrotz urroztar LizoainibarUrzainqui <> Urzainki Urzainki urzainkiar ErronkaribarUztárroz <> Uztarroze Uztarroze uztarroztar ErronkaribarValle de Arce <> Artzibar Artzibar artzibartar ArtzibarVidángoz <> Bidankoze Bidankoze bidankoztar ErronkaribarYesa Esa esar Zangozerria


2.4.5. Merindadeka eta eskualdeka banatuak

1. Erriberriko merindadea

Udal solteak:


Artajona Artaxoa artaxoarBeire Beire beiretarBerbinzana Berbintzana berbintzandarCaparroso Caparroso caparrosoarFalces Faltzes faltzestarFunes Funes funestarLarraga Larraga larragarMarcilla Martzilla martzillarMendigorría Mendigorria (-a) mendigorriarMilagro Milagro milagroarMiranda de Arga Miranda Arga mirandarMurillo el Cuende Murillo el Cuende murilloarMurillo el Fruto Murillo el Fruto murilloarOlite <> Erriberri Erriberri erriberritarPeralta <> Azkoien Azkoien azkoiendarPitillas Pitillas pitillastarSan Martín de Unx San Martin Unx sanmartindarSantacara Santakara santakararTafalla Tafalla tafallarUjué Uxue uxuetar

Orbaibar:


Barásoain Barasoain barasoaindarGarínoain Garinoain garinoaindarLeoz <> Leotz Leotz leoztarOlóriz <> Oloritz Oloritz oloriztarOrísoain Orisoain orisoaindarPueyo Puiu puiuarUnzué <> Untzue Untzue untzuetar

150MERINDADEKA ETA ESKUALDEKA BANATUAK

2. Iruñeko merindadea

Udal solteak:


Pamplona <> Iruña Iruñea (-a) iruindar, iruinxemeVillava <> Atarrabia Atarrabia atarrabiar

Antsoain zendea


Ansoáin <> Antsoain Antsoain antsoaindarBerrioplano Berriobeiti berriobeitiarBerriozar Berriozar berriozartar

Anue


Anue Anue anuetarLantz Lantz lanztar

Araitz


Araitz Araitz araiztarBetelu Betelu beteluar

Arakil


Arakil Arakil arakildarIrañeta Irañeta irañetarIrurtzun Irurtzun irurtzundarUharte-Arakil Uharte Arakil uhartear


Aranatzaldea (-a)175


Arbizu Arbizu arbizuarArruazu Arruazu arruazuarErgoiena Ergoiena (-a) ergoiendarEtxarri-Aranatz Etxarri Aranatz etxarriarLakuntza Lakuntza lakuntzar

Atetz


Atez Atetz ateztar

Basaburua (-a)176


Basaburua Basaburua (-a) basaburuar

Baztan


Baztan Baztan baztandar

Baztanaldea (-a)177


Urdazubi / Urdax Urdazubi urdazubiarZugarramurdi Zugarramurdi zugarramurdiar


175 Aranatzaldea izenaren bukaerako -a artikulua da. Beraz, erabiltzean honakoa da bidea: Aranatzaldea, Aranatzaldearekin, Aranatzaldean...,baina Aranatzaldeko, Aranatzaldetik, Aranatzaldera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaile batedo adjektiboa daramanean, adibidez: Aranatzalde maitea, Aranatzalde osoan, gure Aranatzalde hau...176 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.177 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra. Eskualde honetako bi herriek Lapurdi Garaiko Ainhoa eta Sara he-rriekin batera Xareta izeneko elkartea osatzen dute.

Bortziriak (-ak), Bortzerriak (-ak)178


Arantza Arantza aranaztarBera Bera beratarEtxalar Etxalar etxalartarIgantzi Igantzi igantziarLesaka Lesaka lesakar

Burunda


Altsasu / Alsasua Altsasu altsasuarBakaiku Bakaiku bakaikuarIturmendi Iturmendi iturmendiarOlazti / Olazagutía Olatzagutia (-a) olatzagutiarUrdiain Urdiain urdiaindarZiordia Ziordia (-a) ziordiar

Etxauribar


Belascoáin Beraskoain beraskoaindarBidaurreta Bidaurreta bidaurretarCiriza <> Ziritza Ziritza ziritzarEcharri Etxarri etxarriarEtxauri Etxauri etxauriarZabalza <> Zabaltza Zabaltza zabaltzarEzcabarte Ezkabarte ezkabartear


178 Gogoratu behar da Bortziriak eta Bortzerriak izenen -ak bukaera artikulua dela. Hortaz, eskualdearen izena erabiltzean, honakoa dabidea: Bortziriak, Bortziriekin, Bortzirietan, Bortzirietako, Bortzirietatik, Bortzirietara... Era berean, izen honek azken amaiera hori galtzendu ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Bortziri maiteak, gure Bortziri hauek...

Galar zendea


Beriáin Beriain beriaindarGalar Galar galartar

Imotz


Imotz Imotz imoztar

Itza zendea


Iza <> Itza Itza itzatar

Izarbeibar


Adiós Adios adiostarAñorbe Añorbe añorbearBiurrun-Olcoz Biurrun-Olkotz biurrundar, olkoztarEnériz <> Eneritz Eneritz eneriztarLegarda Legarda legardarMuruzábal Muruzabal muruzabaldarObanos Obanos obanostarPuente la Reina <> Gares Gares garestarTirapu Tirapu tirapuarÚcar Ukar ukartarUterga Uterga utergar

Larraun


Larraun Larraun larraundarLekunberri Lekunberri lekunberriar


Leitzaran


Areso Areso aresoarLeitza Leitza leitzar

Malerreka


Bertizarana Bertizarana bertizarandarDonamaria Donamaria donamariarDoneztebe / Santesteban Doneztebe doneztebarElgorriaga Elgorriaga elgorriagarEratsun Eratsun eratsundarEzkurra Ezkurra ezkurrarIturen Ituren iturendarLabaien Labaien labaiendarOitz Oiz oiztarSaldias Saldias saldiastarSunbilla Sunbilla sunbildarUrrotz Urroz urroztarZubieta Zubieta zubietar

Odieta


Odieta Odieta odietar

Olaibar


Oláibar Olaibar olaibartar

Ollaran, Olloibar


Ollo Ollaran, Olloibar ollarandar, olloibartar


Oltza zendea


Cendea de Olza <> Oltza zendea Oltza zendea oltzarOrkoien Orkoien orkoiendar

Txulapain


Juslapeña Txulapain txulapaindar

Ultzama


Ultzama Ultzama ultzamar

Urumealdea (-a)179


Arano Arano aranoarGoizueta Goizueta goizuetar

Zizur zendea


Barañáin Barañain barañaindarCizur Zizur zizurtarZizur Mayor <> Zizur Nagusia Zizur Nagusia (-a) zizurtar


179 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.

3. Lizarrako merindadea

Udal soltea:


Estella <> Lizarra Lizarra lizarratar

Aguilar


Aguilar de Codés Aguilar Kodes aguilartarAzuelo Azuelo azueloarCabredo Cabredo cabredoarDesojo Desoio desoioarEspronceda Esprontzeda esprontzedarGenevilla Genevilla genevillarLapoblación Lapoblación lapoblaciondarMarañón Marañón marañondarTorralba del Río Torralba del Río torralbar

Allin


Allín <> Allin Allin allindarMetauten Metauten metautendar

Ameskoa ibarrak180


Améscoa Baja Ameskoabarrena (-a) ameskoarAranarache <> Aranaratxe Aranaratxe aranaratxearEulate Eulate eulatearLarraona Larragoa larragoar


180 Gogoratu behar da Ameskoa ibarrak izenaren bigarren zatia generikoa dela, eta izen osoa deklinatzean honela erabili behar dela:Ameskoa ibarrak, Ameskoa ibarrekin, Ameskoa ibarretan, Ameskoa ibarretako, Ameskoa ibarretatik, Ameskoa ibarretara..., baina artikulu pluralagaltzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Ameskoa ibar maiteak, Ameskoa ibar guztietan, gureAmeskoa ibar hauek...

Berrotza


Mendaza Mendaza mendazarMirafuentes Mirafuentes mirafuentestarMués Mues muestarNazar Nazar nazartarPiedramillera Piedramillera piedramillerarSorlada Sorlada sorladarZúñiga Zuñiga zuñigar

Deierri


Abárzuza Abartzuza abartzuzarLezáun Lezaun lezaundarValle de Yerri <> Deierri Deierri deierriar

Doneztebe Iguzkitza


Arróniz Arroitz arroiztarBarbarin Barbarin barbarindarIgúzquiza Iguzkitza iguzkitzarLuquin Lukin lukindarVillamayor de Monjardín Villamayor de Monjardín villamayortar

Egaibar


Abáigar Abaigar abaigartarAncín <> Antzin Antzin antzindarEtayo Etaiu etaiuar, etaiukoLegaria Legaria legariarMurieta Murieta murietarOco Oko okoarOlejua Olexoa olexoar


Estellerriko Erribera


Allo Allo alloarAndosilla Andosilla andosillarAzagra Azagra azagrarCárcar Cárcar carcartarLazagurría Elizagorria (-a) elizagorriarLerín Lerin lerindarLodosa Lodosa lodosarMendavia Mendabia mendabiarSan Adrián San Adrián sanadriandarSartaguda Sartaguda sartagudarSesma Sesma sesmar

Gesalatz


Guesálaz <> Gesalatz Gesalatz gesalaztarSalinas de Oro <> Jaitz Jaitz jaiztar

Goñerri, Goñibar


Goñi Goñerri, Goñibar goñerritar, goñibartar

Iguzkitzaibar


Aberin Aberin aberindarArellano Arellano arellanoarAyegui <> Aiegi Aiegi aiegiarDicastillo Deikaztelu deikazteluarMorentin Morentin morentindarOteiza Oteitza oteitzarVillatuerta Villatuerta villatuertar


Lana


Lana Lana lanar

Los Arcosko Bostiriak (-ak)181


Armañanzas Armañantzas armañantzastarEl Busto El Busto elbustoarLos Arcos Los Arcos losarcostarSansol Santsol santsoldarTorres del Río Torres del Río torrestar

Mañeruibar


Artazu Artazu artazuarCirauqui <> Zirauki Zirauki ziraukiarGuirguillano Girgillao girgillaotarMañeru Mañeru mañeruar

Vianaldea (-a)182


Aras Aras arastarBargota Bargota bargotarViana Viana vianar


181 Deklinatzean, gogoan izan Bortziriak izenaren oin-oharra.182 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.

4. Tuterako merindadea

Udal solteak


Ablitas Ablitas ablitastarArguedas Arguedas arguedastarBarillas Barillas barillastarBuñuel Buñuel buñueldarCabanillas Cabanillas cabanillastarCadreita Cadreita cadreitarCarcastillo Zarrakaztelu zarrakazteluarCascante Cascante cascantearCastejón Castejón castejondarCintruénigo Cintruénigo cintruenigoarCorella Corella corellarCortes Cortes cortestarFitero Fitero fiteroarFontellas Fontellas fontellastarFustiñana Fustiñana fustiñanarMélida Mélida melidarMonteagudo Monteagudo monteagudoarMurchante Murchante murchantearRibaforada Ribaforada ribaforadarTudela Tutera tuterarTulebras Tulebras tulebrastarValtierra Valtierra valtierrarVillafranca Alesbes alesbestar

5. Zangozako merindadea

Udal solteak


Auritz / Burguete Auritz auriztarLuzaide / Valcarlos Luzaide luzaidarOrreaga / Roncesvalles Orreaga orreagatar


Aezkoa


Abaurregaina / Abaurrea Alta Abaurregaina (-a) abaurrearAbaurrepea / Abaurrea Baja Abaurrepea (-a) abaurrepetarAria Aria ariatarAribe Aribe aribearGaraioa Garaioa garaiotarGarralda Garralda garraldarHiriberri / Villanueva de Aezkoa Hiriberri hiriberriarOrbaitzeta Orbaizeta orbaizetarOrbara Orbara orbaratar

Aranguren


Aranguren Aranguren arangurendar

Artzibar


Oroz-Betelu <> Orotz-Betelu Orotz-Betelu oroztarValle de Arce <> Artzibar Artzibar artzibartar

Eguesibar


Burlada <> Burlata Burlata burlatarEgüés Eguesibar eguesibartarHuarte <> Uharte Uharte uhartear


Elortzibar


Noáin (Valle de Elorz) <> Noain Elortzibar noaindar, elortzibartarNoain (Elortzibar)Tiebas - Muruarte de Reta Tebas - Muru Artederreta tebastar, muruartederretar

Erroibar


Erroibar / Valle de Erro Erroibar erroibartar

Erromantzatua (-a)183


Romanzado Erromantzatua (-a) erromantzatuar

Erronkaribar


Burgui <> Burgi Burgi burgiarGarde Garde gardarIsaba <> Izaba Izaba izabarRoncal <> Erronkari Erronkari erronkariarUrzainqui <> Urzainki Urzainki urzainkiarUztárroz <> Uztarroze Uztarroze uztarroztarVidángoz <> Bidankoze Bidankoze bidankoztar

Esteribar


Esteribar Esteribar esteribartar


183 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.

Ibargoiti


Ibargoiti Ibargoiti ibargoitiarMonreal <> Elo Elo eloar

Itzagaondoa (-a)184


Izagaondoa Itzagaondoa (-a) itzagaondoar

Lizoainibar


Lizoáin-Arriasgoiti <> Lizoainibar-Arriasgoiti lizoainibartar, arriasgoitiarLizoain-ArriasgoitiUrroz-Villa Urrotz urroztar

Longida


Aoiz <> Agoitz Agoitz agoiztar, agoizkoLónguida <> Longida Longida longidar

Nabaskoze almiradioa (-a)185


Castillo-Nuevo Gazteluberri gazteluberriarNavascués <> Nabaskoze Nabaskoze nabaskoztar


184 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.185 Gaztelaniazko Almiradío de Navascués izendapenaren euskal ordaina. Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.

Oibar


Aibar <> Oibar Oibar oibartarCáseda Kaseda kasedarEslava Eslaba eslabarEzprogui Ezporogi ezporogiarGallipienzo <> Galipentzu Galipentzu galipentzutarLeache Leatxe leatxearLerga Lerga lergarSada Zare zarear, zareko

Untzitibar


Unciti Untzitibar untzitibartar

Urraul ibarrak186


Urraúl Alto Urraulgoiti urraulgoitiarUrraúl Bajo Urraulbeiti urraulbeitiar

Zangozerria (-a)187


Javier Xabier xabiertarLiédena Ledea ledeatarLumbier Irunberri irunberriarPetilla de Aragón Petilla Aragoi petillarSangüesa <> Zangoza Zangoza zangozarYesa Esa esar


186 Deklinatzean, gogoan izan Ameskoa ibarrak izenaren oin-oharra.187 Deklinatzean, gogoan izan Aranatzaldea izenaren oin-oharra.

Zaraitzu


Esparza de Salazar <> Espartza Zaraitzu Espartza espartzarEzcároz <> Ezkaroze Ezkaroze ezkaroztarGallués <> Galoze Galoze galoztarGüesa <> Gorza Gorza gorztarIzalzu <> Itzaltzu Itzaltzu itzaltzuarJaurrieta Jaurrieta jaurrietarOchagavía <> Otsagabia Otsagabia (-a) otsagabiarOronz <> Orontze Orontze oronztarSarriés <> Sartze Sartze sarztar


2.5. Lapurdi

169LAPURDIKO UDALEN IZENDEGIA

2.5.1. Sarrera

1979ko izendegiarekin erkatuz gero, ageri diren desberdintasunak hiru azpiatal hauetan sailkatzen ahal dira:

1) Gehitu den bitasuna

Aurreko izendegian ageri ez zen Biarritz, Miarritze bitasuna sartu da, hain zuzen ere, Lapurdiko hiri horretakoudalak eskatuta, Euskaltzaindiak 1994an hala onartu baitzuen.


Biarritz Miarritze Biarritz, Miarritze

2) Ikerketa berrien ondorioz zehaztutako herritarren izenak


Bayonne Baiona baiones baiones, baionarBiarritz Biarritz, Miarritze miarriztar biarriztar, miarriztar

3) Araugintza berriari egokitu behar izan diren herri izenak

Gorago aipatu bezala, Euskaltzaindiak azken urte hauetan beste zenbait arau eta gomendio eman ditu. Ho-rien artean, 141. araua dugu, Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera, hartutako zenbait erabakitanondorioak izan dituena. Bertan zehazten da herri izenetan ageri diren zeinu grafikoak nola erabili behar direneta zein hurrenkera aplikatu behar den izen ofizialari eskualdearena edo bestelakoren bat gehitu behar zaionean.Arau berri honen arabera, 1979ko izendegian ageri ziren parentesiak kendu egin dira eta behar den kasuetanherri izenari gehitu behar zaion osagarria atzean jartzea proposatzen da. Esaterako, Getaria Lapurdi erabilikoda Lapurdiko herri hau Gipuzkoakotik bereizi behar denean.


Guéthary (Lapurdi-)Getaria Getaria LapurdiJatxou (Lapurdi-)Jatsu Jatsu Lapurdi

Aipaturiko arauan ezarritakoarekin bat etorriz, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat dueneanzehar marra (/) erabili behar da. Ez, ordea, aukeran euskaraz bi izen dituenean.


Biarritz Miarritze Biarritz, Miarritze1

1 Araua plazaratu zenean, zehar marraz (/) bereizturik ageri ziren bi aukerak. 141. arauan, ordea, zeinu grafiko horren erabilera bestekasu batzuetarako erabaki zen. Hortaz, zehar marra ordez koma jarri da hautazko bi izen hauek bereizteko.



Ahetze Ahetze aheztar Lapurdi erdialdeaAhurti Urt ahurtiar Lapurdi ekialdeaAinhoa Aïnhoa ainhoar Lapurdi garaiaAngelu Anglet angeluar Baiona-Angelu-BiarritzArbona Arbonne arbonar Lapurdi erdialdeaArrangoitze Arcangues arrangoiztar Lapurdi erdialdeaAzkaine Ascain azkaindar Lapurdi itsasegiaBaiona Bayonne baiones, baionar Baiona-Angelu-BiarritzBardoze Bardos bardoztar Lapurdi ekialdeaBasusarri Bassussarry basusartar Lapurdi erdialdeaBeskoitze Briscous beskoiztar Lapurdi ekialdeaBiarritz, Miarritze2 Biarritz biarriztar, miarriztar Baiona-Angelu-BiarritzBidarte Bidart bidartar Lapurdi itsasegiaBiriatu Biriatou biriatuar Lapurdi itsasegiaBokale Boucau bokales Baiona-Angelu-BiarritzDonibane Lohizune Saint-Jean-de-Luz donibandar Lapurdi itsasegiaEzpeleta Espelette ezpeletar Lapurdi garaiaGetaria3 Guéthary getariar Lapurdi itsasegiaGixune Guiche gixundar Lapurdi ekialdeaHaltsu Halsou haltsuar Lapurdi erdialdeaHazparne Hasparren hazpandar Lapurdi ekialdeaHendaia Hendaye hendaiar Lapurdi itsasegiaHiriburu Saint-Pierre-d’Irube hiriburutar Lapurdi behereaItsasu Itxassou itsasuar Lapurdi garaiaJatsu4 Jatxou jatsuar Lapurdi erdialdeaKanbo Cambo-les-Bains kanboar Lapurdi garaiaLarresoro Larressore larresoroar Lapurdi erdialdea


2 Lapurdiko izendegiaren araua plazaratu zenean, zehar marraz (/) bereizturik ageri ziren bi aukerak. 141. arauan, ordea, zeinu grafikohorren erabilera beste kasu batzuetarako erabaki zen. Hortaz, zehar marra ordez koma jarri da hautazko bi izen hauek bereizteko.3 Gipuzkoan dagoen Getaria izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Getaria Lapurdi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Getaria Lapurdiko eliza berritu dute.

4 Nafarroa Beherean dagoen Jatsu izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Jatsu Lapurdi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Jatsu Lapurdiko eliza berritu dute.


Lehuntze Lahonce lehunztar Lapurdi behereaLekorne Mendionde lekondar Lapurdi ekialdeaLekuine Bonloc lekuindar Lapurdi ekialdeaLuhuso Louhossoa luhusoar Lapurdi garaiaMakea Macaye makear Lapurdi ekialdeaMilafranga Villefranque milafrangar Lapurdi behereaMugerre Mouguerre mugertar Lapurdi behereaSara Sare saratar Lapurdi garaiaSenpere Saint-Pée-Sur-Nivelle senpertar Lapurdi erdialdeaUrketa Urcuit urketar Lapurdi behereaUrruña Urrugne urruñar Lapurdi itsasegiaUztaritze Ustaritz uztariztar Lapurdi erdialdeaZiburu Ciboure ziburutar Lapurdi itsasegiaZuraide Souraïde zuraidar Lapurdi garaia




Ahetze Ahetze aheztar Lapurdi erdialdeaAïnhoa Ainhoa ainhoar Lapurdi garaiaAnglet Angelu angeluar Baiona-Angelu-BiarritzArbonne Arbona arbonar Lapurdi erdialdeaArcangues Arrangoitze arrangoiztar Lapurdi erdialdeaAscain Azkaine azkaindar Lapurdi itsasegiaBardos Bardoze bardoztar Lapurdi ekialdeaBassussarry Basusarri basusartar Lapurdi erdialdeaBayonne Baiona baiones, baionar Baiona-Angelu-BiarritzBiarritz Biarritz, Miarritze5 biarriztar, miarriztar Baiona-Angelu-BiarritzBidart Bidarte bidartar Lapurdi itsasegiaBiriatou Biriatu biriatuar Lapurdi itsasegiaBonloc Lekuine lekuindar Lapurdi ekialdeaBoucau Bokale bokales Baiona-Angelu-BiarritzBriscous Beskoitze beskoiztar Lapurdi ekialdeaCambo-les-Bains Kanbo kanboar Lapurdi garaiaCiboure Ziburu ziburutar Lapurdi itsasegiaEspelette Ezpeleta ezpeletar Lapurdi garaiaGuéthary Getaria6 getariar Lapurdi itsasegiaGuiche Gixune gixundar Lapurdi ekialdeaHalsou Haltsu haltsuar Lapurdi erdialdeaHasparren Hazparne hazpandar Lapurdi ekialdeaHendaye Hendaia hendaiar Lapurdi itsasegiaItxassou Itsasu itsasuar Lapurdi garaiaJatxou Jatsu7 jatsuar Lapurdi erdialdeaLahonce Lehuntze lehunztar Lapurdi behereaLarressore Larresoro larresoroar Lapurdi erdialdea


5 Lapurdiko izendegiaren araua plazaratu zenean, zehar marraz (/) bereizturik ageri ziren bi aukerak. 141. arauan, ordea, zeinu grafikohorren erabilera beste kasu batzuetarako erabaki zen. Hortaz, zehar marra ordez koma jarri da hautazko bi izen hauek bereizteko.6 Gipuzkoan dagoen Getaria izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Getaria Lapurdi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Getaria Lapurdiko eliza berritu dute.

7 Nafarroa Beherean dagoen Jatsu izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Jatsu Lapurdi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Jatsu Lapurdiko eliza berritu dute.


Louhossoa Luhuso luhusoar Lapurdi garaiaMacaye Makea makear Lapurdi ekialdeaMendionde Lekorne lekondar Lapurdi ekialdeaMouguerre Mugerre mugertar Lapurdi behereaSaint-Jean-de-Luz Donibane Lohizune donibandar Lapurdi itsasegiaSaint-Pée-Sur-Nivelle Senpere senpertar Lapurdi erdialdeaSaint-Pierre-d’Irube Hiriburu hiriburutar Lapurdi behereaSare Sara saratar Lapurdi garaiaSouraïde Zuraide zuraidar Lapurdi garaiaUrcuit Urketa urketar Lapurdi behereaUrrugne Urruña urruñar Lapurdi itsasegiaUrt Ahurti ahurtiar Lapurdi ekialdeaUstaritz Uztaritze uztariztar Lapurdi erdialdeaVillefranque Milafranga milafrangar Lapurdi beherea



Baiona, Angelu eta Biarritzeko kantonamenduak


Anglet Angelu angeluarBayonne Baiona baiones, baionarBiarritz Biarritz, Miarritze biarriztar, miarriztarBoucau Bokale bokales

Lapurdi beherea (-a)8

Hiriburuko kantonamendua


Lahonce Lehuntze lehunztarMouguerre Mugerre mugertarSaint-Pierre-d’Irube Hiriburu hiriburutarUrcuit Urketa urketarVillefranque Milafranga milafrangar

Lapurdi ekialdea (-a)9

Hazparne, Bastida eta Bidaxuneko kantonamendua


Bardos Bardoze bardoztarBonloc Lekuine lekuindarBriscous Beskoitze beskoiztarGuiche Gixune gixundarHasparren Hazparne hazpandarMacaye Makea makearMendionde Lekorne lekondarUrt Ahurti ahurtiar


8 Lapurdi beherea izenaren amaierako -a artikulua da eta deklinatzean honela egin behar da: Lapurdi beherea, Lapurdi beherearekin, Lapurdibeherean..., baina Lapurdi behereko, Lapurdi beheretik, Lapurdi beherera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan bestedeterminatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Lapurdi behere maitea, Lapurdi behere osoan, gure Lapurdi behere hau...9 Deklinatzean, gogoan izan Lapurdi beherea izenaren oin-oharra.

Lapurdi erdialdea (-a)10

Uztaritzeko kantonamendua


Ahetze Ahetze aheztarArbonne Arbona arbonarArcangues Arrangoitze arrangoiztarBassussarry Basusarri basusartarHalsou Haltsu haltsuarJatxou Jatsu jatsuarLarressore Larresoro larresoroarSaint-Pée-Sur-Nivelle Senpere senpertarUstaritz Uztaritze uztariztar

Lapurdi garaia (-a)11

Ezpeletako kantonamendua


Aïnhoa Ainhoa ainhoarCambo-les-Bains Kanbo kanboarEspelette Ezpeleta ezpeletarItxassou Itsasu itsasuarLouhossoa Luhuso luhusoarSare Sara saratarSouraïde Zuraide zuraidar


10 Deklinatzean, gogoan izan Lapurdi beherea izenaren oin-oharra.11 id.

Lapurdi itsasegia (-a)12

Donibane Lohizune eta Hendaiako kantonamenduak


Ascain Azkaine azkaindarBidart Bidarte bidartarBiriatou Biriatu biriatuarCiboure Ziburu ziburutarGuéthary Getaria getariarHendaye Hendaia hendaiarSaint-Jean-de-Luz Donibane Lohizune donibandarUrrugne Urruña urruñar


12 Deklinatzean, gogoan izan Lapurdi beherea izenaren oin-oharra.

2.6. Nafarroa Beherea (-a)1

1 Nafarroa Beherea izenaren amaierako -a artikulua da eta deklinatzean honela egin behar da: Nafarroa Beherea, Nafarroa Beherearekin,Nafarroa Beherean..., baina Nafarroa Behereko, Nafarroa Beheretik, Nafarroa Beherera... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen duondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Nafarroa Behere maitea, Nafarroa Behere osoan, gure NafarroaBehere hau...

179NAFARROA BEHEREA UDALEN IZENDEGIA

2.6.1. Sarrera

1979ko izendegiarekin erkatuz gero, nabariak dira desberdintasunak. Kontuan izan behar da aurreko izendegiharen oinarri nagusia Louis Dassancek 1966an egindako Ipar Euskal Herriko “Herrien eta herritarren izenakeskuaraz” izan zela2. Ikerketa berrien ondorioz, han proposatutako zenbait forma, herri ahoskerak batik bat,alde batera utzi behar izan dira. Desberdintasun horiek lau azpiatal hauetan sailkatzen ahal dira:

1) Kasu berezia

Zuberoa eta Nafarroa Behereko mugan dagoen Pagola herria, 1979an Nafarroa Behereko udal gisa sailkatuzen, Phagola idazkerarekin. 1998an Euskaltzaindiak 92 eta 99. arauak onartu zituenean, ordea, Zuberoako herribezala jartzea erabaki zen eta, ondorioz, 2002an onarturiko Nafarroa Behereko zerrendetan aipatu ez bazen ere,izendegi honetan gehitu da.


a) Herri izenak.

Forma laburtuen ordez izen osoak hobetsi dira.


Arraute-Charritte Arruta Arrueta3

Ibarolle Ibarla IbarrolaMasparraute Martxuta Martxueta

b) Herritar izenak.

Batzuetan amaierako -ar eta -tar hobetsi dira aurreko izendegian -iar eta -tiar zeramatenen ordez.


Ainhice-Mongelos Ainhize-Monjolose ainhiztiar ainhiztar4

Ascarat Azkarate azkaratiar azkaratearBustince-Iriberry Buztintze-Hiriberri bustintziar bustintzear5

Gamarthe Gamarte gamartiar gamartear

2 “Herrien eta herritarren izenak eskuaraz”, Gure Herria, Baiona, 1966.3 Udala osatzen duten herrien elkartearen euskal izen osoa Arrueta-Sarrikota da. Aldaketa lehenengoari bakarrik dagokio.4 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldatutako herritar izena.5 id.


Labets-Biscay Labetze-Bizkai bizkaitiar bizkaitar6

Uhart-Cize Uharte Garazi uhartiar uhartear

Beste hainbatetan, herri izenetan izandako aldaketen ondorioz, nahitaezko egokitzapenak edota zuzenketakegin behar izan dira.


Ahaxe-Alciette-Bascassan Ahatsa-Altzieta-Bazkazane ahastar, artzietar ahatsar, altzietar7

Amendeuix-Oneix Amendüze-Unaso amenduztar amendüztar8

Amorots-Succos Amorotze-Zokotze zokhoztar zokoztar9

Arhansus Arhantsusi arhantsusar arhantsuiar, arhantsuitarArraute-Charritte Arrueta-Sarrikota arrutar arruetar10

Beyrie-sur-Joyeuse Bithiriña mithiriñdar bithirindarBustince-Iriberry Buztintze-Hiriberri iribertar hiriberritar11

Garris Garrüze garruztar garrüztarIbarolle Ibarrola ibarlar ibarrolarIsturits Izturitze isturiztar izturiztarJaxu Jatsu jatsiar jatsuarLecumberry Lekunberri lekunbertar lekunberritarLuxe-Sumberraute Lüküze-Altzümarta lukuztar, altzumartar lüküztar, altzümartarMasparraute Martxueta martxutar martxuetarMendive Mendibe mendibar mendibetarOssés Otzaize orzaiztar ortzaiztarSaint-Esteben Donoztiri donostiriar donoztiritarSaint-Jean-Pied-de-Port Donibane Garazi doniandar donibandar,

donibanegaraztar

180SARRERA

6 Udala osatzen duten bi herrietarik bigarrenari dagokio aldatutako herritar izena.7 Udala osatzen duten hiru herrietarik lehen biei dagozkie aldatutako herritar izenak.8 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldatutako herritar izena.9 Udala osatzen duten bi herrietarik bigarrenari dagokio aldatutako herritar izena.10 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldatutako herritar izena.11 Udala osatzen duten bi herrietarik bigarrenari dagokio aldatutako herritar izena.

3) Lekukotasunen arabera zuzendu behar izan direnak

Batzuetan, euskaraz oraindik bizirik dagoen ahoskera hobetsi da.


Saint-Esteben Donostiri DonoztiriIsturits Isturitze IzturitzeBeyrie-sur-Joyeuse Mithiriña BithiriñaOssés Orzaize OrtzaizeBussunarits-Sarrasquette Sarrasketa Sarasketa12

Besteetan, Zuberoako izendegian egin den bezalaxe, ü bokala errespetatu da hala ahoskatzen duten lurraldehorretako mugako herri izenetan.


Amendeuix-Oneix Amenduze Amendüze13

Garris Garruze GarrüzeLuxe-Sumberraute Lukuze, Altzumarta Lüküze, Altzümarta

Hasperenketa ere aintzat hartu da egiten den herri izenetan.


Bustince-Iriberry Iriberri Hiriberri14


Gorago aipatu bezala, Euskaltzaindiak azken urte hauetan beste zenbait arau eta gomendio eman ditu. Ho-rien artean, 141. araua dugu Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera, hartutako zenbait erabakitanondorioak izan dituena. Bertan zehazten da herri izenetan ageri diren zeinu grafikoak nola erabili behar direneta zein hurrenkera aplikatu behar den izen ofizialari eskualdearena edo bestelakoren bat gehitu behar zaio-nean. Arau berri honen arabera:

181NAFARROA BEHEREKO UDALEN IZENDEGIA

12 Udala osatzen duten bi herrietarik bigarrenari dagokio aldaketa.13 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.14 Udala osatzen duten bi herrietarik bigarrenari dagokio aldaketa.

1979ko izendegian ageri ziren parentesiak kendu egin dira eta behar den kasuetan herri izenari gehitubehar zaion osagarria atzean jartzea proposatu da.


Jaxu (Garazi-)Jatsu Jatsu GaraziLabastide-Clairence (Nafarroa Beherea -) Bastida Bastida ArberoaLecumberry (Garazi-)Lekunberri Lekunberri Garazi

Marra (-) herri batek baino gehiagok elkarte administratibo bat osatzen dutenean soilik erabiliko da. Hortaz,hiru egokitzapen egin behar izan dira.


Arraute-Charritte Sarrikota-Amikuze Sarrikota Amikuze15

Saint-Jean-Pied-de-Port Donibane-Garazi Donibane GaraziUhart-Cize Uharte-Garazi Uharte Garazi

Azkenik, Uhartehiri hobetsi da, lehengo Uharte-hiri formaren ordez, -hiri hori ez dagokiolako ez ibarrari ezeskualdeari, ez eta elkarte administratibo bati ere.


Uhart-Mixe Uharte-hiri Uhartehiri

182SARRERA

15 Udala osatzen duten bi herrietatik bigarrenari dagokio aldaketa.



Ahatsa-Altzieta-Bazkazane Ahaxe-Alciette-Bascassan ahatsar, altzietar, bazkazandar GaraziAiherra Ayherre aihertar ArberoaAinhize-Monjolose Ainhice-Mongelos ainhiztar, monjolostar GaraziAintzila Aincille aintzildar GaraziAiziritze Aïcirits aiziriztar AmikuzeAkamarre Came akamartar AgaramontAldude Les Aldudes aldudar Baigorri-OrtzaizeAmendüze-Unaso Amendeuix-Oneix amendüztar, unastar AmikuzeAmorotze-Zokotze Amorots-Succos amoroztar, zokoztar AmikuzeAnhauze Anhaux anhauztar Baigorri-OrtzaizeArberatze-Zilhekoa Arbérats-Sillègue arberaztar, zilhekoar AmikuzeArboti-Zohota Arbouet-Sussaute arbotiar, zohotar AmikuzeArhantsusi Arhansus arhantsusiar, arhantsusitar OztibarreArmendaritze Armendarits armendariztar ArberoaArnegi Arnéguy arnegitar GaraziArrosa Saint-Martin-d’Arrossa arrosatar Baigorri-OrtzaizeArrueta-Sarrikota16 Arraute-Charritte arruetar, sarrikotar AmikuzeAzkarate Ascarat azkaratear Baigorri-OrtzaizeBaigorri Saint-Étienne-de-Baïgorry baigorriar Baigorri-OrtzaizeBanka Banca bankar Baigorri-OrtzaizeBastida17 Labastide-Clairence bastidar ArberoaBehaskane-Laphizketa Béhasque-Lapiste behaskandar, laphizketar AmikuzeBehauze Béguios behauztar AmikuzeBehorlegi Béhorléguy behorlegitar GaraziBidarrai Bidarray bidarraitar Baigorri-OrtzaizeBidaxune Bidache bidaxundar AgaramontBithiriña Beyrie-sur-Joyeuse bithirindar AmikuzeBunuze Bunus bunuztar OztibarreBurgue-Erreiti Bergouey-Viellenave burguetar, erreitiar Agaramont


16 Izen hau Zuberoan dauden Sarrikota izeneko beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Sarrikota Amikuze.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Sarrikota Amikuzeko eliza berritu dute.

17 Izen hau Euskal Herrian dagoen beste Bastida-tik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Bastida Arberoa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Bastida Arberoako eliza berritu dute.


Buztintze-Hiriberri Bustince-Iriberry buztintzear, hiriberritar GaraziDonaixti-Ibarre Saint-Just-Ibarre donaixtiar, ibartar OztibarreDonamartiri Saint-Martin-d’Arbéroue donamartiritar ArberoaDonapaleu Saint-Palais donapaleutar AmikuzeDonazaharre Saint-Jean-le-Vieux donazahartar GaraziDonibane Garazi Saint-Jean-Pied-de-Port donibandar18 GaraziDonoztiri Saint-Esteben donoztiritar ArberoaDuzunaritze-Sarasketa Bussunarits-Sarrasquette duzunariztar, sarasketar GaraziEiheralarre Saint-Michel eiheralartar GaraziErango Arancou erangoar AgaramontEzterenzubi Estérençuby ezterenzubitar GaraziGabadi Gabat gabadiar AmikuzeGamarte Gamarthe gamartear GaraziGamue-Zohazti Camou-Mixe-Suhast gamuar, zohaztiar AmikuzeGarrüze Garris garrüztar AmikuzeHeleta Hélette heletar ArberoaHozta Hosta hoztar OztibarreIbarrola Ibarolle ibarrolar OztibarreIholdi Iholdy iholdiar ArberoaIlharre Ilharre ilhartar AmikuzeIrisarri Irissarry irisartar ArberoaIrulegi Irouléguy irulegitar Baigorri-OrtzaizeIzpura Ispoure izpurar GaraziIzturitze Isturits izturiztar ArberoaIzura-Azme Ostabat-Asme izuratar, azmetar OztibarreJatsu19 Jaxu jatsuar GaraziJutsi Juxue jutsiar OztibarreLabetze-Bizkai Labets-Biscay labeztar, bizkaitar AmikuzeLakarra Lacarre lakartar GaraziLandibarre Lantabat landibartar OztibarreLarribarre-Sorhapürü Larribar-Sorhapuru larribartar, sorhapürtar AmikuzeLarzabale-Arroze-Zibitze Larceveau-Arros-Cibits larzabaldar, arroztar, zibiztar Oztibarre


18 Donibane Garazikoak beste donibandarrengandik bereizteko donibanegaraztar erabil daiteke.19 Lapurdin dagoen Jatsu izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:

- Izenburu gisa: Jatsu Garazi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Jatsu Garaziko eliza berritu dute.


Lasa Lasse lasar Baigorri-OrtzaizeLekunberri20 Lecumberry lekunberritar GaraziLüküze-Altzümarta Luxe-Sumberraute lüküztar, altzümartar AmikuzeMartxueta Masparraute martxuetar AmikuzeMehaine Méharin mehaindar ArberoaMendibe Mendive mendibetar GaraziOragarre Orègue oragartar AmikuzeOrtzaize Ossès ortzaiztar Baigorri-OrtzaizeOstankoa Orsanco ostankoar AmikuzePagola Pagolle pagolar Oztibarre21

Samatze Sames samaztar AgaramontSuhuskune Suhescun suhuskundar GaraziUharte Garazi Uhart-Cize uhartear22 GaraziUhartehiri Uhart-Mixe uhartear AmikuzeUrepele Urepel urepeldar Baigorri-OrtzaizeZaro Çaro zaroar Garazi


20 Euskal Herrian dagoen Lekunberri izeneko beste herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Lekunberri Garazi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lekunberri Garaziko eliza berritu dute.

21 Zuberoako Arbaila Txipian ere sartu ohi da.22 Uharte Garazikoak beste uhartearrengandik bereizteko uhartegaraztar erabil daiteke.



Ahaxe-Alciette-Bascassan Ahatsa-Altzieta-Bazkazane ahatsar, altzietar, bazkazandar GaraziAïcirits Aiziritze aiziriztar AmikuzeAincille Aintzila aintzildar GaraziAinhice-Mongelos Ainhize-Monjolose ainhiztar, monjolostar GaraziAmendeuix-Oneix Amendüze-Unaso amendüztar, unastar AmikuzeAmorots-Succos Amorotze-Zokotze amoroztar, zokoztar AmikuzeAnhaux Anhauze anhauztar Baigorri-OrtzaizeArancou Erango erangoar AgaramontArbérats-Sillègue Arberatze-Zilhekoa arberaztar, zilhekoar AmikuzeArbouet-Sussaute Arboti-Zohota arbotiar, zohotar AmikuzeArhansus Arhantsusi arhantsusiar, arhantsusitar OztibarreArmendarits Armendaritze armendariztar ArberoaArnéguy Arnegi arnegitar GaraziArraute-Charritte Arrueta-Sarrikota23 arruetar, sarrikotar AmikuzeAscarat Azkarate azkaratear Baigorri-OrtzaizeAyherre Aiherra aihertar ArberoaBanca Banka bankar Baigorri-OrtzaizeBéguios Behauze behauztar AmikuzeBéhasque-Lapiste Behaskane-Laphizketa behaskandar, laphizketar AmikuzeBéhorléguy Behorlegi behorlegitar GaraziBergouey-Viellenave Burgue-Erreiti burguetar, erreitiar AgaramontBeyrie-sur-Joyeuse Bithiriña bithirindar AmikuzeBidache Bidaxune bidaxundar AgaramontBidarray Bidarrai bidarraitar Baigorri-OrtzaizeBunus Bunuze bunuztar OztibarreBussunarits-Sarrasquette Duzunaritze-Sarasketa duzunariztar, sarasketar GaraziBustince-Iriberry Buztintze-Hiriberri buztintzear, hiriberritar GaraziCame Akamarre akamartar AgaramontCamou-Mixe-Suhast Gamue-Zohazti gamuar, zohaztiar AmikuzeÇaro Zaro zaroar GaraziEstérençuby Ezterenzubi ezterenzubitar Garazi


23 Izen hau Zuberoan dauden Sarrikota izeneko beste herrietatik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Sarrikota Amikuze.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Sarrikota Amikuzeko eliza berritu dute.


Gabat Gabadi gabadiar AmikuzeGamarthe Gamarte gamartear GaraziGarris Garrüze garrüztar AmikuzeHélette Heleta heletar ArberoaHosta Hozta hoztar OztibarreIbarolle Ibarrola ibarrolar OztibarreIholdy Iholdi iholdiar ArberoaIlharre Ilharre ilhartar AmikuzeIrissarry Irisarri irisartar ArberoaIrouléguy Irulegi irulegitar Baigorri-OrtzaizeIspoure Izpura izpurar GaraziIsturits Izturitze izturiztar ArberoaJaxu Jatsu24 jatsuar GaraziJuxue Jutsi jutsiar OztibarreLabastide-Clairence Bastida25 bastidar ArberoaLabets-Biscay Labetze-Bizkai labeztar, bizkaitar AmikuzeLacarre Lakarra lakartar GaraziLantabat Landibarre landibartar OztibarreLarceveau-Arros-Cibits Larzabale-Arroze-Zibitze larzabaldar, arroztar, zibiztar OztibarreLarribar-Sorhapuru Larribarre-Sorhapürü larribartar, sorhapürtar AmikuzeLasse Lasa lasar Baigorri-OrtzaizeLecumberry Lekunberri26 lekunberritar GaraziLes Aldudes Aldude aldudar Baigorri-OrtzaizeLuxe-Sumberraute Lüküze-Altzümarta lüküztar, altzümartar AmikuzeMasparraute Martxueta martxuetar AmikuzeMéharin Mehaine mehaindar ArberoaMendive Mendibe mendibetar GaraziOrègue Oragarre oragartar Amikuze


24 Lapurdin dagoen Jatsu izeneko herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Jatsu Garazi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Jatsu Garaziko eliza berritu dute.

25 Izen hau Euskal Herrian dagoen beste Bastida-tik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Bastida Arberoa.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Bastida Arberoako eliza berritu dute.

26 Euskal Herrian dagoen Lekunberri izeneko beste herritik bereizi behar denean, honela erabiliko da:- Izenburu gisa: Lekunberri Garazi.- Testuetan, deklinaturik eman behar denean: Lekunberri Garaziko eliza berritu dute.


Orsanco Ostankoa ostankoar AmikuzeOssès Ortzaize ortzaiztar Baigorri-OrtzaizeOstabat-Asme Izura-Azme izuratar, azmetar OztibarrePagolle Pagola pagolar Oztibarre27

Saint-Esteben Donoztiri donoztiritar ArberoaSaint-Étienne-de-Baïgorry Baigorri baigorriar Baigorri-OrtzaizeSaint-Jean-le-Vieux Donazaharre donazahartar GaraziSaint-Jean-Pied-de-Port Donibane Garazi donibandar28 GaraziSaint-Just-Ibarre Donaixti-Ibarre donaixtiar, ibartar OztibarreSaint-Martin-d’Arbéroue Donamartiri donamartiritar ArberoaSaint-Martin-d’Arrossa Arrosa arrosatar Baigorri-OrtzaizeSaint-Michel Eiheralarre eiheralartar GaraziSaint-Palais Donapaleu donapaleutar AmikuzeSames Samatze samaztar AgaramontSuhescun Suhuskune suhuskundar GaraziUhart-Cize Uharte Garazi uhartear29 GaraziUhart-Mixe Uhartehiri uhartear AmikuzeUrepel Urepele urepeldar Baigorri-Ortzaize


27 Zuberoako Arbaila Txipikotzat ere hartu ohi da.28 Donibane Garazikoak beste donibandarrengandik bereizteko donibanegaraztar erabil daiteke.29 Uharte Garazikoak beste uhartearrengandik bereizteko uhartegaraztar erabil daiteke.

2.6.4. Eskualdeka banatuak:

Agaramont


Arancou Erango erangoarBergouey-Viellenave Burgue-Erreiti burguetar, erreitiarBidache Bidaxune bidaxundarCame Akamarre akamartarSames Samatze samaztar

Amikuze30


Aïcirits Aiziritze aiziriztarAmendeuix-Oneix Amendüze-Unaso amendüztar, unastarAmorots-Succos Amorotze-Zokotze amoroztar, zokoztarArbérats-Sillègue Arberatze-Zilhekoa arberaztar, zilhekoarArbouet-Sussaute Arboti-Zohota arbotiar, zohotarArraute-Charritte Arrueta-Sarrikota arruetar, sarrikotarBéguios Behauze behauztarBéhasque-Lapiste Behaskane-Laphizketa behaskandar, laphizketarBeyrie-sur-Joyeuse Bithiriña bithirindarCamou-Mixe-Suhast Gamue-Zohazti gamuar, zohaztiarGabat Gabadi gabadiarGarris Garrüze garrüztarIlharre Ilharre ilhartarLabets-Biscay Labetze-Bizkai labeztar, bizkaitarLarribar-Sorhapuru Larribarre-Sorhapürü larribartar, sorhapürtarLuxe-Sumberraute Lüküze-Altzümarta lüküztar, altzümartarMasparraute Martxueta martxuetarOrègue Oragarre oragartarOrsanco Ostankoa ostankoarSaint-Palais Donapaleu donapaleutarUhart-Mixe Uhartehiri uhartear


30 Zernahi gisaz, Amiküze erabil daiteke eskualde mailan.

Arberoa


Armendarits Armendaritze armendariztarAyherre Aiherra aihertarHélette Heleta heletarIholdy Iholdi iholdiarIrissarry Irisarri irisartarIsturits Izturitze izturiztarLabastide-Clairence Bastida bastidarMéharin Mehaine mehaindarSaint-Esteben Donoztiri donoztiritarSaint-Martin-d’Arbéroue Donamartiri donamartiritar

Baigorri-Ortzaize


Anhaux Anhauze anhauztarAscarat Azkarate azkaratearBanca Banka bankarBidarray Bidarrai bidarraitarIrouléguy Irulegi irulegitarLasse Lasa lasarLes Aldudes Aldude aldudarOssès Ortzaize ortzaiztarSaint-Étienne-de-Baïgorry Baigorri baigorriarSaint-Martin-d’Arrossa Arrosa arrosatarUrepel Urepele urepeldar

Garazi


Ahaxe-Alciette-Bascassan Ahatsa-Altzieta-Bazkazane ahatsar, altzietar, bazkazandarAincille Aintzila aintzildarAinhice-Mongelos Ainhize-Monjolose ainhiztar, monjolostarArnéguy Arnegi arnegitarBéhorléguy Behorlegi behorlegitarBussunarits-Sarrasquette Duzunaritze-Sarasketa duzunariztar, sarasketar



Bustince-Iriberry Buztintze-Hiriberri buztintzear, hiriberritarÇaro Zaro zaroarEstérençuby Ezterenzubi ezterenzubitarGamarthe Gamarte gamartearIspoure Izpura izpurarJaxu Jatsu jatsuarLacarre Lakarra lakartarLecumberry Lekunberri lekunberritarMendive Mendibe mendibetarSaint-Jean-le-Vieux Donazaharre donazahartarSaint-Jean-Pied-de-Port Donibane Garazi donibandar, donibanegaraztarSaint-Michel Eiheralarre eiheralartarSuhescun Suhuskune suhuskundarUhart-Cize Uharte Garazi uhartear

Oztibarre


Arhansus Arhantsusi arhantsusiar, arhantsusitarBunus Bunuze bunuztarHosta Hozta hoztarIbarolle Ibarrola ibarrolarJuxue Jutsi jutsiarLantabat Landibarre landibartarLarceveau-Arros-Cibits Larzabale-Arroze-Zibitze larzabaldar, arroztar, zibiztarOstabat-Asme Izura-Azme izuratar, azmetarPagolle31 Pagola pagolarSaint-Just-Ibarre Donaixti-Ibarre donaixtiar, ibartar


31 Zuberoako Arbaila Txipikotzat ere hartu ohi da.

2.7. Zuberoa

195ZUBEROAKO UDALEN IZENDEGIA

2.7.1. Sarrera

1979ko izendegiarekin erkatuz gero, nabariak dira desberdintasunak. Nafarroa Behereko udalen izendegian be -za latsu, Zuberoakoan ere zuzenketa franko egin behar izan dira. Aldaketa nagusiak lau azpiatal hauetan sailkatu di ra:

1) Bi herriren kasu berezia

Zuberoa eta Nafarroa Behereko mugan dagoen Pagola herria, 1979an Nafarroa Behereko udal gisa sailkatuzen, Phagola idazkerarekin. 1998an Euskaltzaindiak 92 eta 99. arauak onartu zituenean, ordea, Zuberoako herribezala jartzea ere erabaki zen.

Bai 1979an eta bai oraingo arauan ere, ordea, lurraldez Bearnokoa den Eskiula herria ageri da Zuberoakoherrien artean, han oraindik euskarak bizirik dirauelako.

2) Izen zaharren berreskuratzeak


Sainte-Engrâce Santa-Grazi Urdatx, Santa Grazi


Ñ grafema Urdiñarbe herri izenean soilik mantendu da. Gainerakoetan, -aiñ(e)-, -añ(e)-, -eiñ(e)- taldeak -ain(e)-,-ein(e)- bihurtu dira.

Udalaren izen ofiziala 1979ko izena Euskal izena

Aïnharp Aiñharbe AinharbeAlos-Sibas-Abense Omizegañia Onizegaine1

Berrogain-Laruns Berrogañe Berrogaine2

Espès-Undurein Ündüreiñe Ündüreine3

Garindein Garindañe GarindaineGotein-Libarrenx Gotañe Gotaine4

Lacarry-Arhan-Charritte-de-Haut Sarrikota-gañia Sarrikotagaine5

Larrau Larrañe LarraineOsserain-Rivareyte Ozeraiñe Ozaraine6

1 Udala osatzen duten hiru herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa.2 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.3 Udala osatzen duten bi herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa.4 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.5 Udala osatzen duten hiru herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa.6 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.

Aurreko izendegian ageri ziren -pia amaierako ahozko gertakariak alde batera utzi eta -pea idazkerahobetsi da, azkeneko -a artikulua dela adieraziz.

Izen ofiziala Udalaren 1979ko izena Euskal izena

Charritte-de-Bas Sarrikota-pia Sarrikotapea (-a)Hôpital-Saint-Blaise (L ) Ospitale-pia Ospitalepea (-a)Viodos-Abense-de-Bas Onizepia Onizepea (-a)7

Aldiz, Zuberoan hain arrunta den amaierako -e paragogikoa erabat errotua dagoen herri izenetan man-tendu da: Arhane, Barkoxe, Bildoze, Domintxaine, Larraine eta abarretan.

Ikerketa nahiz datu berrien ondorioz, beste zenbait zuzenketa ere egin da izen batzuen idazkeran.


Alos-Sibas-Abense Omizegañia Onizegaine8

Berrogain-Laruns Lahüntze Larüntze9

Domezain-Berraute Domintxine-Berrueta Domintxaine-BerroetaMontory Muntori MontoriÜrrüstoi-Larrabile Urrüxtoi Ürrüstoi10

Zuberoako ezaugarri tradizionala den ü bokala bizirik dagoenetan mantendu da, hots, Altzürükü, Arüe,Astüe, Larüntze, Lexantzü, Lohitzüne, Sohüta, Sorholüze, Ündüreine, Ürrüstoi eta Zühara herri izenetan. Moduberean jokatu da kontsonante ondoko h-arekin: Ainharbe, Arhane, Atharratze, Atherei, Ithorrotze, Olhaibi, Sor-holüze, Zunharre eta Zunharreta izenetan mantendu da, ez ordea, Mitikile eta Pagola herrienetan.


Moncayolle-Larrory-Mendibieu Mithikile Mitikile11

Pagolle Phagola Pagola12

Aurreko ataletan herri izena zuzendu den gehienetan, herritar izena ere egokitu behar izan da. Bestezenbaitetan, herri izena zuzendu ez bada ere, herritarrena egokitu behar izan da informazio berrien on-dorioz.

196SARRERA

7 Udala osatzen duten bi herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa.8 Udala osatzen duten hiru herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa hau.9 Udala osatzen duten bi herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa hau.10 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.11 Udala osatzen duten hiru herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.12 Esan bezala, Nafarroa Behereko herri bezala ageri zen 1979ko zerrendan.

Udalaren izen ofiziala Euskal izena 1979ko herritar izena Herritar izena

Lacarry-Arhan-Charritte-de-Haut Lakarri lakartar lakarrar13

Licq-Athérey Atherei atheiar athereiar14

Lohitzun-Oyhercq Lohitzüne lohitzündar lohitzüntar15

Mauléon-Licharre Lextarre lextarrestar lextarrar16

Ossas-Suhare Zühara züharatar züharar17

Roquiague Arrokiaga arrokiages arrokiagatar


Gorago aipatu bezala, Euskaltzaindiak azken urte hauetan beste zenbait arau eta gomendio eman ditu. Ho-rien artean, 141. araua dugu Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera, hartutako zenbait erabakitanondorioak izan dituena. Bertan zehazten da herri izenetan ageri diren zeinu grafikoak nola erabili behar direneta zein hurrenkera aplikatu behar den izen ofizialari eskualdearena edo bestelakoren bat gehitu behar zaio-nean.

1979ko izendegian ageri ziren parentesiak kendu dira eta behar den kasuetan herri izenari gehitu beharzaion osagarria atzean jartzea proposatu da.


Etcharry (Zuberoa-)Etxarri Etxarri Zuberoa, Etxarri Pettarra

141. arauan ezartzen denaren arabera, marra (-) herri batek baino gehiagok elkarte administratibo bat osatzendutenean soilik erabiliko da. Hala gertatzen da Zuberoako udalerrietarik %60an. Elkarketarik ez denean, ordea,ez da marrarik erabili behar.


Sainte-Engrâce Santa-Grazi Santa Grazi

Aipaturiko araua aplikatuz, herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat duenean zehar marra (/)erabili behar da. Ez, ordea, aukeran euskaraz bi izen dituenean.


Montory Muntori = Berorize Montori, BerorizeSainte-Engrâce Santa-Grazi Urdatx, Santa Grazi


13 Udala osatzen duten hiru herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.14 Udala osatzen duten bi herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa.15 Udala osatzen duten bi herrietarik lehenengoari dagokio aldaketa.16 Udala osatzen duten bi herrietarik azkenekoari dagokio aldaketa.17 id.



Ainharbe Aïnharp ainharbear PettarraAloze-Ziboze-Onizegaine Alos-Sibas-Abense aloztar, ziboztar, oniztar IbarresküinAltzai-Altzabeheti- Alçay-Alçabéhéty- altzaiar, altzabehetiar, IbarresküinZunharreta Sunharette zunharretarAltzürükü Aussurucq altzürükütar Arbaila TxipiaArrokiaga Roquiague arrokiagatar Arbaila HandiaArüe-Ithorrotze- Aroue-Ithorots- arüetar, ithorroztar, PettarraOlhaibi Olhaïby olhaibitarAtharratze-Sorholüze Tardets-Sorholus atharraztar, sorholüztar IbarrezkerBarkoxe Barcus barkoxtarBerrogaine-Larüntze Berrogain-Laruns berrogaintar, larünztar PettarraBildoze-Onizepea (-a)18 Viodos-Abense-de-Bas bildoztar, oniztar PettarraDomintxaine-Berroeta Domezain-Berraute domintxaintar, berroetar PettarraEskiula Esquiule eskiulatarEtxarri Etcharry etxarriar PettarraEtxebarre Etchebar etxebartar IbarrezkerEzpeize-Ündüreine Espès-Undurein ezpeiztar, ündüreintar PettarraGamere-Zihiga Camou-Cihigue gamerear, zihigar IbarresküinGarindaine Garindein garindaintar Arbaila TxipiaGotaine-Irabarne Gotein-Libarrenx gotaintar, irabarnetar Arbaila HandiaHauze Haux hauztar IbarrezkerIdauze-Mendi Idaux-Mendy idauztar, mendiar Arbaila HandiaIruri Trois-Villes iruritar IbarrezkerJeztaze Gestas jeztaztar PettarraLakarri-Arhane- Lacarry-Arhan- lakarrar, arhantar, IbarresküinSarrikotagaine Charritte-de-Haut sarrikotarLarraine Larrau larraintar IbarrezkerLexantzü-Zunharre Lichans-Sunhar lexanztar, zunharrar IbarrezkerLigi-Atherei Licq-Athérey ligiar, athereiar IbarrezkerLiginaga-Astüe Laguinge-Restoue liginagar, astüar IbarrezkerLohitzüne-Oihergi Lohitzun-Oyhercq lohitzüntar, oihergiar PettarraMaule-Lextarre Mauléon-Licharre mauletar, lextarrar


18 Gogoratu behar da Onizepea izenaren amaierako -a artikulua dela. Ondorioz, deklinatzeko modu egokia honako hau da: Onizepea,Onizepearekin, Onizepean..., baina Onizepeko, Onizepera, Onizepetik... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du beste determi-natzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Onizepe maitea, Onizepe osoan, gure Onizepe hau...


Mendikota Menditte mendikotar Arbaila HandiaMitikile-Larrori- Moncayolle-Larrory- mitikiltar, larroritar, PettarraMendibile Mendibieu mendibiltarMontori, Berorize19 Montory montoriar, beroriztar IbarrezkerMuskildi Musculdy muskildiar Arbaila TxipiaOspitalepea (-a)20 Hôpital-Saint-Blaise, L’ ospitaletar PettarraOzaraine-Erribareita Osserain-Rivareyte ozaraintar, erribareitar PettarraOzaze-Zühara Ossas-Suhare ozaztar, züharar Arbaila HandiaPagola Pagolle pagolar Arbaila TxipiaSarrikotapea (-a)21 Charritte-de-Bas sarrikotar PettarraSohüta Chéraute sohütar PettarraUrdatx, Santa Grazi22 Sainte-Engrâce urdaxtar, santagraztar IbarrezkerUrdiñarbe Ordiarp urdiñarbetar Arbaila TxipiaÜrrüstoi-Larrabile Arrast-Larrebieu ürrüstoitar, larrabiltar PettarraZalgize-Doneztebe Sauguis-Saint-Etienne zalgiztar, doneztebear Arbaila Handia


19 Zuberoako izendegiaren araua plazaratu zenean, zehar marraz (/) bereizturik ageri ziren bi aukerak. 141. arauan, ordea, zeinu grafikohorren erabilera beste kasu batzuetarako erabaki zen. Hortaz, zehar marra ordez koma jarri da hautazko bi izen hauek bereizteko.20 Deklinatzean, gogoan izan Bildoze-Onizepea izenaren oin-oharra.21 id.22 Zuberoako izendegiaren araua plazaratu zenean, zehar marraz (/) bereizturik ageri ziren bi aukerak. 141. arauan, ordea, zeinu grafikohorren erabilera beste kasu batzuetarako erabaki zen. Hortaz, zehar marra ordez koma jarri da hautazko bi izen hauek bereizteko.



Aïnharp Ainharbe ainharbear PettarraAlçay-Alçabéhéty- Altzai-Altzabeheti- altzaiar, altzabehetiar, IbarresküinSunharette Zunharreta zunharretarAlos-Sibas-Abense Aloze-Ziboze-Onizegaine aloztar, ziboztar, oniztar IbarresküinAroue-Ithorots-Olhaïby Arüe-Ithorrotze-Olhaibi arüetar, ithorroztar, olhaibitar PettarraArrast-Larrebieu Ürrüstoi-Larrabile ürrüstoitar, larrabiltar PettarraAussurucq Altzürükü altzürükütar Arbaila TxipiaBarcus Barkoxe barkoxtarBerrogain-Laruns Berrogaine-Larüntze berrogaintar, larünztar PettarraCamou-Cihigue Gamere-Zihiga gamerear, zihigar IbarresküinCharritte-de-Bas Sarrikotapea (-a)23 sarrikotar PettarraChéraute Sohüta sohütar PettarraDomezain-Berraute Domintxaine-Berroeta domintxaintar, berroetar PettarraEspès-Undurein Ezpeize-Ündüreine ezpeiztar, ündüreintar PettarraEsquiule Eskiula eskiulatarEtcharry Etxarri etxarriar PettarraEtchebar Etxebarre etxebartar IbarrezkerGarindein Garindaine garindaintar Arbaila TxipiaGestas Jeztaze jeztaztar PettarraGotein-Libarrenx Gotaine-Irabarne gotaintar, irabarnetar Arbaila HandiaHaux Hauze hauztar IbarrezkerHôpital-Saint-Blaise, L’ Ospitalepea (-a)24 ospitaletar PettarraIdaux-Mendy Idauze-Mendi idauztar, mendiar Arbaila HandiaLacarry-Arhan- Lakarri-Arhane- lakarrar, arhantar, IbarresküinCharritte-de-Haut Sarrikotagaine sarrikotarLaguinge-Restoue Liginaga-Astüe liginagar, astüar IbarrezkerLarrau Larraine larraintar IbarrezkerLichans-Sunhar Lexantzü-Zunharre lexanztar, zunharrar IbarrezkerLicq-Athérey Ligi-Atherei ligiar, athereiar IbarrezkerLohitzun-Oyhercq Lohitzüne-Oihergi lohitzüntar, oihergiar Pettarra


23 Gogoratu behar da Sarrikotapea izenaren amaierako -a artikulua dela. Ondorioz, deklinatzeko modu egokia honako hau da: Sarriko-tapea, Sarrikotapearekin, Sarrikotapean..., baina Sarrikotapeko, Sarrikotapera, Sarrikotapetik... Era berean, izen honek bere azken -a galtzendu beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Sarrikotape maitea, Sarrikotape osoan, gure Sarrikotape hau...24 Deklinatzean, gogoan izan Sarrikotapea (Charritte-de-Bas) izenaren oin-oharra.


Mauléon-Licharre Maule-Lextarre mauletar, lextarrarMenditte Mendikota mendikotar Arbaila HandiaMoncayolle-Larrory- Mitikile-Larrori- mitikiltar, larroritar, PettarraMendibieu Mendibile mendibiltarMontory Montori, Berorize25 montoriar, beroriztar IbarrezkerMusculdy Muskildi muskildiar Arbaila TxipiaOrdiarp Urdiñarbe urdiñarbetar Arbaila TxipiaOssas-Suhare Ozaze-Zühara ozaztar, züharar Arbaila HandiaOsserain-Rivareyte Ozaraine-Erribareita ozaraintar, erribareitar PettarraPagolle Pagola pagolar Arbaila TxipiaRoquiague Arrokiaga arrokiagatar Arbaila HandiaSainte-Engrâce Urdatx, Santa Grazi26 urdaxtar, santagraztar IbarrezkerSauguis-Saint-Etienne Zalgize-Doneztebe zalgiztar, doneztebear Arbaila HandiaTardets-Sorholus Atharratze-Sorholüze atharraztar, sorholüztar IbarrezkerTrois-Villes Iruri iruritar IbarrezkerViodos-Abense-de-Bas Bildoze-Onizepea (-a)27 bildoztar, oniztar Pettarra


25 Zuberoako izendegiaren araua plazaratu zenean, zehar marraz (/) bereizturik ageri ziren bi aukerak. 141. arauan, ordea, zeinu grafikohorren erabilera beste kasu batzuetarako erabaki zen. Hortaz, zehar marra ordez koma jarri da hautazko bi izen hauek bereizteko.26 id.27 Deklinatzean, gogoan izan Sarrikotapea (Charritte-de-Bas) izenaren oin-oharra.

2.7.4. Eskualdeka banatuak28

1. Basabürüa (-a)29

Ibarresküin


Alçay-Alçabéhéty-Sunharette Altzai-Altzabeheti-Zunharreta altzaiar, altzabehetiar, zunharretarAlos-Sibas-Abense Aloze-Ziboze-Onizegaine aloztar, ziboztar, oniztarCamou-Cihigue Gamere-Zihiga gamerear, zihigarLacarry-Arhan-Charritte-de-Haut Lakarri-Arhane-Sarrikotagaine lakarrar, arhantar, sarrikotar

Ibarrezker


Etchebar Etxebarre etxebartarHaux Hauze hauztarLaguinge-Restoue Liginaga-Astüe liginagar, astüarLarrau Larraine larraintarLichans-Sunhar Lexantzü-Zunharre lexanztar, zunharrarLicq-Athérey Ligi-Atherei ligiar, athereiarMontory Montori, Berorize montoriar, beroriztarSainte-Engrâce Urdatx, Santa Grazi urdaxtar, santagraztarTardets-Sorholus Atharratze-Sorholüze atharraztar, sorholüztarTrois-Villes Iruri iruritar

2. Pettarra (-a)30


Aïnharp Ainharbe ainharbearAroue-Ithorots-Olhaïby Arüe-Ithorrotze-Olhaibi arüetar, ithorroztar, olhaibitarArrast-Larrebieu Ürrüstoi-Larrabile ürrüstoitar, larrabiltarBerrogain-Laruns Berrogaine-Larüntze berrogaintar, larünztar


28 Ez dira hemen agertuko Maule-Lextarre, Barkoxe eta Eskiula, Zuberoako eskualde tradizionaletan sailkatzerik ez dagoelako.29 Gogoratu behar da Basabürüa izenaren amaierako -a artikulua dela. Ondorioz, deklinatzeko modu egokia honako hau da: Basabürüa,Basabürüarekin, Basabürüan..., baina Basabürüko, Basabürüra, Basabürütik... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du beste deter-minatzaile bat edo adjektiboa daramanean, adibidez: Basabürü maitea, Basabürü osoan, gure Basabürü hau...30 Gogoratu behar da Pettarra izenaren amaierako -a artikulua dela. Ondorioz, deklinatzeko modu egokia honako hau da: Pettarra, Pettarrarekin..., baina Pettarrean, Pettarreko, Pettarretik... Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du beste determinatzaile bat edoadjektiboa daramanean, adibidez: Pettar maitea, Pettar osoan, gure Pettar hau...


Charritte-de-Bas Sarrikotapea (-a) sarrikotarChéraute Sohüta sohütarDomezain-Berraute Domintxaine-Berroeta domintxaintar, berroetarEspès-Undurein Ezpeize-Ündüreine ezpeiztar, ündüreintarEtcharry Etxarri etxarriarGestas Jeztaze jeztaztarHôpital-Saint-Blaise, L’ Ospitalepea (-a) ospitaletarLohitzun-Oyhercq Lohitzüne-Oihergi lohitzüntar, oihergiarMoncayolle-Larrory-Mendibieu Mitikile-Larrori-Mendibile mitikiltar, larroritar, mendibiltarOsserain-Rivareyte Ozaraine-Erribareita ozaraintar, erribareitarViodos-Abense-de-Bas Bildoze-Onizepea (-a) bildoztar, oniztar

3. Arbaila

Arbaila Handia (-a)31


Gotein-Libarrenx Gotaine-Irabarne gotaintar, irabarnetarIdaux-Mendy Idauze-Mendi idauztar, mendiarMenditte Mendikota mendikotarOssas-Suhare Ozaze-Zühara ozaztar, zühararRoquiague Arrokiaga arrokiagatarSauguis-Saint-Etienne Zalgize-Doneztebe zalgiztar, doneztebear

Arbaila Txipia (-a)32


Aussurucq Altzürükü altzürükütarGarindein Garindaine garindaintarMusculdy Muskildi muskildiarOrdiarp Urdiñarbe urdiñarbetarPagolle Pagola pagolar


31 Deklinatzean, gogoan izan Basabürüa izenaren oin-oharra.32 id.

2.7.5. Kantonamenduka banatuak

1. Atharratzeko kantonamendua


Alçay-Alçabéhéty- Altzai-Altzabeheti- altzaiar, altzabehetiar, IbarresküinSunharette Zunharreta zunharretarAlos-Sibas-Abense Aloze-Ziboze-Onizegaine aloztar, ziboztar, oniztar IbarresküinCamou-Cihigue Gamere-Zihiga gamerear, zihigar IbarresküinEtchebar Etxebarre etxebartar IbarrezkerHaux Hauze hauztar IbarrezkerLacarry-Arhan- Lakarri-Arhane- lakarrar, arhantar, IbarresküinCharritte-de-Haut Sarrikotagaine sarrikotar Laguinge-Restoue Liginaga-Astüe liginagar, astüar IbarrezkerLarrau Larraine larraintar IbarrezkerLichans-Sunhar Lexantzü-Zunharre lexanztar, zunharrar IbarrezkerLicq-Athérey Ligi-Atherei ligiar, athereiar IbarrezkerMontory Montori, Berorize montoriar, beroriztar IbarrezkerOssas-Suhare Ozaze-Zühara ozaztar, züharar Arbaila HandiaSainte-Engrâce Urdatx, Santa Grazi urdaxtar, santagraztar IbarrezkerSauguis-Saint-Etienne Zalgize-Doneztebe zalgiztar, doneztebear Arbaila HandiaTardets-Sorholus Atharratze-Sorholüze atharraztar, sorholüztar IbarrezkerTrois-Villes Iruri iruritar Ibarrezker

2. Mauleko kantonamendua


Aïnharp Ainharbe ainharbear PettarraArrast-Larrebieu Ürrüstoi-Larrabile ürrüstoitar, larrabiltar PettarraBarcus Barkoxe barkoxtarBerrogain-Laruns Berrogaine-Larüntze berrogaintar, larünztar PettarraCharritte-de-Bas Sarrikotapea (-a) sarrikotar PettarraChéraute Sohüta sohütar PettarraEspès-Undurein Ezpeize-Ündüreine ezpeiztar, ündüreintar PettarraGarindein Garindaine garindaintar Arbaila TxipiaGotein-Libarrenx Gotaine-Irabarne gotaintar, irabarnetar Arbaila HandiaHôpital-Saint-Blaise, L’ Ospitalepea (-a) ospitaletar PettarraIdaux-Mendy Idauze-Mendi idauztar, mendiar Arbaila Handia

204KANTONAMENDUKA BANATUAK


Mauléon-Licharre Maule-Lextarre mauletar, lextarrarMenditte Mendikota mendikotar Arbaila HandiaMoncayolle-Larrory- Mitikile-Larrori- mitikiltar, larroritar, PettarraMendibieu Mendibile mendibiltarMusculdy Muskildi muskildiar Arbaila TxipiaOrdiarp Urdiñarbe urdiñarbetar Arbaila TxipiaRoquiague Arrokiaga arrokiagatar Arbaila HandiaViodos-Abense-de-Bas Bildoze-Onizepea (-a) bildoztar, oniztar Pettarra

3. Donapaleuko kantonamendua


Aroue-Ithorots-Olhaïby Arüe-Ithorrotze-Olhaibi arüetar, ithorroztar, olhaibitar PettarraDomezain-Berraute Domintxaine-Berroeta domintxaintar, berroetar PettarraEtcharry Etxarri etxarriar PettarraGestas Jeztaze jeztaztar PettarraLohitzun-Oyhercq Lohitzüne-Oihergi lohitzüntar, oihergiar PettarraOsserain-Rivareyte Ozaraine-Erribareita ozaraintar, erribareitar PettarraPagolle Pagola pagolar Arbaila Txipia

4. Oloroe-sartaldeko kantonamendua


Esquiule Eskiula33 eskiulatar


33 Lurraldez Bearnokoa da.

Eranskinak

57. araua.- Euskal herrialdeen, herritarren eta euskalkien izenak

Ez zaizkigu era bakar batean heldu Euskal Herriko probintzien izenak, ezta herritarrenak eta euskalkienakere. Baina literatura tradizioari so eginez, halaber egungo erabilera kontuan hartuz, garbi dago ez garela bata-sunetik zenbaitek uste dezakeen bezain urruti, bizpahiru izenetan dagokeen zalantza gorabehera.

Probintziaz probintzia goazelarik, eta lekukotasunen mukuruan galdu gabe, honako hau aipa daiteke:

1. Araba da, jakina, probintziaren izena euskaraz, Alaba, jatorrian latinezko planus-ekin lotua. Halaz guztiz,leku askotan arrunta den Araba-herria deitura (gogora bedi Axularren Alaba-herria) ez da gaitzestekoa.

Herritarra arabar da (cf. Orti Arauarra, XII. mendean). Arabatar aldaerak ez du inolako pisurik euskara jasoan.

Euskalki zaharra eta, batez ere, Mediterraneoko isurialdekoa, izendatzeko, Arabako euskara da, Euskaltzaindiareniritziz, forma egokiena, azken urteotan erabili den eta nahasgarri gerta daitekeen arabera formaren aldean.

2. Bizkaia izenaren inguruan ez da ezein dudarik agertzen. Garai batez hitz arrunta zen honetan, bizkarhitza ren kidekoa, dirudienez (cf. Iheldo Bizchaya, 1141. urtean, egungo Igeldo; Nafarroako La Vizcaya eskualdea;Biscaye, etab.), ez da ahantzi behar -a hori artikulua dela, eta horrenbestez, lekuko kasuetan Bizkaiko, Bizkaitik,Bizkaian, Bizkai osoan direla forma zuzenak.

Herritarra bizkaitar deitzen da.

Euskalkiaren izena bizkaiera da. Bereizi behar denean Ekialdeko, Mendebaldeko, etab. ezar daiteke aurretik.

3. Gipuzkoa da euskara jasoan gomendatzen den probintziaren forma (Ipuzkoa, 1025. urtean). Euskara batuanbaztertzekoak dira, Euskaltzaindiaren aburuz, Gipuzko eta Gipuzku aldaerak. Gipuzkoa izenean -a hori berezkoada, jakina denez: Gipuzkoako, Gipuzkoatik, Gipuzkoan, etab.

Herritarraren deitura gipuzkoar edo giputz da (historian zehar, iputz Erdi Aroan, cf. Enecho de Ypuça, don Ypuçade Nauaz, etab.), baina gipuzkoar orokorragoa da.

Euskalkia gipuzkera da. Bereizi behar denean erants daiteke Goierriko, Beterriko, etab.

4. Lapurdi, lapurtar eta lapurtera izenetan ez da inolako zalantzarik, euskara batuko idazkeran kontsonanteondoko aspirazioa kentzea erabaki zenetik. Laburdi, ezaguna denez, oso bakana da euskal testuetan.

5. Nafarroa, Gipuzkoa bezala, -a organikoduna da: Nafarroako, Nafarroatik, Nafarroan. Bereizi behar deneanNafarroa Garaia esan daiteke, Axularrez gero bederen erabiltzen den gisara. Horrela bada, Nafarroa Garaiko, Na-farroa Garaitik, Nafarroa Garaian, etab. dira forma zuzen bakarrak, hots, Garaia-ren -a hori artikulua dela. Naparro,Naparru eta Nabarra ez dira hain erabiliak, eta horrenbestez ez dira gomendatzen.

Nafar da herritarraren izena, napar, napartar edo nafartar baino egokiagoa, guztiek nabar dutelarik iturburu(cf. orobat Nabarra edo Nafarra pertsona izenak, baita Nabarrina ere). Nafarroa Garaiko ere esan daiteke, beharizanez gero, edota Hegoaldeko nafar.

Euskalkia nafarrera da. Zehazteko premia denean, (Iparraldeko eta Hegoaldeko) goi nafarrera, (marra aukeranutziz).

6. Nafarroa Beherea da probintzia honen izena. Beherea artikuludun denez, Nafarroa Behereko, Nafarroa Beheretik,Nafarroa Beherean, etab. esan behar da. Baxenabarre ere erabil daiteke (Tartasek Bassanauarre), baina maila jasoanNafarroa Beherea gomendatzen du Euskaltzaindiak. Behenafarroa, Benabarra, Benaparra, Benaparroa eta abar ezdira inola ere zuzenak.

Herritarraren izena nafar da, baina Hegoaldeko beste nafarretarik bereizketa egin nahi bada baxenabartar edoIparraldeko nafar nahiz Nafarroa Behereko erabil bedi.

Euskalkiez denez bezainbatean nafarrera edo behe nafarrera (marrarekin nahiz gabe) erabil bedi, aurretik Ekial-deko nahiz Mendebaldeko ezar daitekeelarik.

7. Zuberoa dugu, dudarik gabe, euskara baturako forma gomendagarria. Horren aldamenean, Xibe(r)ú(a), Xi-bero(a) eta antzekoak ere zilegi dira, baina maila dialektalerako gordeko dira. Cf. Petri Çuberoa, 1378. urtean(Petri de Sole erdal itxuran), eta Çuberoa XVI. mendez gero. Bukaerako bokala berezkoa da honetan ere: Zube-roako, Zuberoatik, Zuberoan, etab.

Herritarra zuberotar da. Beranduegi dirudi Etxeberri Sarakoak, adibidez, darabilen zuberoar forma aldezteko.Xiberotar eta antzeko aldaerak maila dialektalean erabil daitezke, X-z hasten diren probintziaren izenen aldaerakbezalaxe.

Euskalkia izendatzeko zuberera da gehien erabiltzen dena eta hori da Akademiak hobetsia; xiberera eta ant-zekoak zilegi dira, baina euskara jasotik at.

Hortaz, hau da Euskaltzaindiaren erabakia probintzien, herritarren eta euskalkien izenez:

Herrialdea Herritarra Euskalkia

Araba arabar Arabako euskaraBizkaia bizkaitar bizkaieraGipuzkoa gipuzkoar, giputz gipuzkeraLapurdi lapurtar lapurteraNafarroa (Garaia) (Hegoaldeko) nafar, Nafarroa Garaiko (goi) nafarrera, (goi-)nafarreraNafarroa Beherea, (Iparraldeko) nafar, Nafarroa Behereko, (behe) nafarrera, (behe-)nafarreraBaxenabarre baxenabartarZuberoa zuberotar zuberera

Euskaltzaindiak Zarautzen 1996ko apirilaren 26an onartua.

210ERANSKINAK: 57.ARAUA

139. araua.- Euskal Herria izena

Aspaldiko mendeetatik hedatua izan da Euskal Herria izena, kultura ezaugarri aski jakinak dituen herrialdeaadierazteko, politika eta administrazio mugen nahiz ezberdintasun historikoen gainetik erabilia.

Izen hori euskara + herri hitzetatik sortua da, hots, ‘euskararen herria’. Euskal forma hori ohikoa da hitz el-kartuetan, cf. aizkora, baina aizkol apustu ‘aizkora -apustua’; gari, baina galburu etab.

Letra xehez ageri da maiz testuetan, adibideetan ikusiko denez, bai eta pluralean ere. Bi kasuetan garbi era-kusten da jatorrizko esanahia: euskal herria(k), hots, ‘euskararen lurraldea(k)’.

Euskal Herria-ren erabilera orokor honen lehen lekukoa dugu Joan Perez de Lazarraga arabarra (1564 in-guru). Hirutan aurkitzen da haren eskuizkribuan eusquel erria:

“beti çagie laudatuçegaiti doçun eusquel erriaaynbat bentajaz dotadu”. (f. 18)

“çegayti eusquel errian diraederr guztioc dotadu”. (f. 18v)

“çeñetan ditut eçautueusquel erriau oy nola ebenerregue batec pobladu”. (f. 18v)

Orobat ikusten dugu gure Herriaren izena Joanes Leizarragaren lanean. Lapurdiko apaiz higanot honek,1571n argitaratu Testamentu Berriaren eta beste zenbait testuren itzultzaileak, honela zioen, irakurle guztiekaise ulertzeko moduko hizkera aurkitzeko zailtasunaz:

“...bat bederac daqui heuscal herrian quasi etche batetic bercera-ere minçatzeco ma-nerán cer differentiá eta diuersitatea den”.1

Eta izena, marra batekin, beste bi aldiz darabil Leizarragak ABC edo christinoen instructionea... liburuxkan,urte berekoan. Hitzaurrearen titulua honako hau da:

“Heuscal-herrian gaztetassunaren iracasteco carguä dutenér eta goitico guciér, I. Lei-çarraga Berascoizcoac Iaincoaren gratia desiratzen”.

211NAFARROA BEHEREA UDALEN IZENDEGIA

1 Pasarte hau “Heuscalduney” izenaz irakurleentzako hitzaurrean ageri da, Joana Nafarroako erreginari bidali gutun elebidunaren on-doan (euskaraz eta frantsesez). Ez du orrialde-zenbakirik. Bai, ordea, Euskaltzaindiak egindako facsimile edizioan, Bilbo, 1990, HugoSchuchardtek eta Theodor Linschmannek 1900ean Estrasburgon argitaratu I. Leiçarragas baskische Bücher von 1571 liburutik abiatua.Hor 254. orrialdean aurkitzen da.

Testu barrenean, berriz, hau irakurtzen dugu:

“Eta minçatzeco maneraz den beçembatean, Heuscal-herrian religionearen exercitioaden lekuco gendetara consideratione guehiago vkan dut, ecen ez bercetara”.2

Pedro Axular idazle nafarrak ere darabil izen hori, 1643ko Gero aszetika liburuan. Irakurleari zuzendurikohitzaurrean, gai berberaz mintzo delarik, honela dio:

“Badaquit halaber ecin heda naitequeyela euscarazco minçatce molde guztietara.Ceren anhitz moldez eta differentqui minçatcen baitira euscal herrian, Naffarroa gara-yan, Naffarroa beherean, Çuberoan, Lappurdin, Bizcayan, Guipuzcoan, Alaba-herrian etabertce anhitz leccutan”.3

Tartasek, orobat, erabiltzen du izena Onsa hiltzeko bidia liburuan. Hartaz ari dela, honako hau dio:

“ibilico da buria gora euscal herri orotan”.4

Letra xehez idatziak dira adibide horiek oro. Ohitura horren beste adibide asko eman daitezke. Jose PauloUlibarrik (1775-1847) hau idatzi zuen Gutun liburua izenekoan:

“... etorri cen euscal errira”.5

Eta egileak pluralean darabil bizpahiru aldiz izena.

“... egun zariyetan sermoyac euskal erriyen eta uritan”.6

Letra xehez Azkueren hiztegian bertan (1905-1906) ikus daiteke izena. Hiztegiaren sarrerak letra larrizezarri zituen egileak, baina bigarren aldaera letra xehez aurkitzen dugu:

“Eskualerri (B-l), eskualherri (L), país vasco, pays basque”.7

Gaztelaniazko eta frantsesezko ordainak ere letra xehez ageri dira adibide horretan; ohitura hori oso zabal-durik egon da.

Hurrengo mendeetan bere hartan jarraitu zuen erabilera honek. Euskal Herria izena (grafia batzuekin), zazpiherrialdeak izendatzeko, behin eta berriz edireten da, adibidez, Laphitzen Bi saindu hescualdunen bizia liburuan.San Ignazioz hau idatzi zuen:


2 Ibidem, 1393 eta 1394. orrialdeetan, hurrenez hurren.3 Guero, Bordele 1633, 17. or. Ikus, halaber, Euskaltzaindiak 1988an Bilbon plazaraturiko facsimile edizioa.4 Juan de Tartas: Onsa hilceco bidia. Ortheze 1666. Facsimile edizioa, Julio Urquijoren ardurapean, Revista Internacional de Estudios Vascos1, 1907, 27-30, 185-199. or.; 2, 1908, 569-581. or., eta 3, 1909, 561-636. or. Aipatu dugun adibidea hitzaurreari dagokio, “Gomendioscolettra” deituari, aldizkari horretan, 1, 1907, 28. or.5 Gutun liburua. Arabako Diputazioa, Gasteiz, 1975, 16. or.6 Ibid., 9. or. (gogora bedi egun zari, eguzari ‘jaia’ dela).7 Diccionario vasco-español-francés, Bilbo, 1905-1906. Facsimile argitalpena, Euskaltzaindia, Bilbo, 1984.

“oinez abiatu zen Hescual herrirat”.8

Ildo beretik Gratien Adéma Zaldubi (1828-1907) apaiz lapurtarraren Gauden gu eskualdun eta Eskualdunakpoemetan, non tradiziozko zazpi probintziak azaltzen diren. Dakusagun, esaterako, bigarrenaren atal hau:

“Lapurdi, Nabarpe ‘ta Zubero,Eskualherriak Frantzian;Bizkai, Gipuzko, Alaba, Nabarro,berdin dire Espainian”.9

Are gehiago, denboraren joanean Euskal Herria izena gaztelaniara eta frantsesera hedatu zen. Estatu artekomugaz alde bateko eta besteko erakunde eta agerkari batzuek izen hori izan dute, esaterako: Sociedad Euska-lerria elkarteak, XIX. mendearen azken herenean Jaurerriko diputatu nagusi izandako Fidel de SagarminagakBilbon fundatuak, eta Euskal-Erria aldizkariak, Jose Manterolak 1889an Donostian sortuak. Orobat Ameri-ketan: Los Angelesko Californiako Eskual Herria astekariak, 1893-1898; La Platako Eskual Herria astekariak,Buenos Airesen 1898an argitaratuak, edo Baionako Eskual Herria astekariak, 1898an sortuak. Geroago ereohitura hori ez da eten. Besteak beste, Philippe Veyrinek, Les Basques bere liburu ospetsuan10, Eskual-Herri darabilbehin baino gehiagotan.

Euskal kantutegiak, halaber, ezin konta ahaleko aipamenak dakartza Euskal Herria-z. Besteak beste, DoneMikel Aralarkoaren herri kanta tradizionala dugu, errepika hau duena:

“Miguel, Miguel, Miguel guria,Zaizu, zaizu Euskal Herria”.

Juan de Bera kaputxino nafarrak Oiartzunen predikatu zuen 1834an. Sermoiaren lehen bi orrialdeak eus-karaz idatzi zituen, eta gainerako testua gaztelaniaz, eta Frantzisko Xabierkoaz ari zelarik, honela zioen:

“Jayo cela gure Españian, vskal Errian, Nafarruan”.11

Euskal Herria eskuarki erabili izan da, bestalde, ideologia eta pentsamolde alor guztietan. Hona hemen adibidebatzuk, ediren litezkeen ugarien artetik jasoak:

213EUSKAL HERRIA IZENA

8 Francisco Laphitz: Bi saindu hescualdunen bizia: san Iñazio Loiolacoarena eta san Francisco Zabierecoarena. Baiona, 1867. Adibidea 140.orrialdean aurkitzen da.9 Neurtitz hauek guztiok Revista Internacional de Estudios Vascos 3, 1909, 396 eta 399. orrialdeetan irakur daitezke. Ediziorik eskuraga-rriena, ordea, Alex Bengoetxearena dateke: Kantikak eta neurtitzak, Ediciones Mensajero-Gero, Donostia, 1991. Hemen aipaturiko pa-sarteok, 166 eta 177. orrialdeetan daude edizio horretan.10 1. argitaraldia, Baiona, 1943. 2a, Paris, 1975.11 Patxi Ondarra: “Polikarpo Aitak zituen euskal esku-idatzi zaharren aurkezpena”. Euskera 26, 1981:2, 640. or. Ikus orobat egileberaren “España, País Vasco, Navarra”. Diario de Navarra, 2003ko otsailaren 2koa, 21. or.

Salvador Castilla Alzugaray (Iruñea 1819 - Donostia 1884), errepublikazaleak, 1878ko uztailaren 15ean hi -tzaldi bat egin zuen Iruñean, Asociación Euskara de Navarraren batzar batean, eta han bilduei Euskal-Erriamaitatzen jarrai zezaten eskatu.12

Vianako semea zen Francisco Navarro Villoslada eleberrigileak (1818-1895), tradizionalistak, “De lo pre-histórico en las Provincias Vascongadas” idazlanean (1877) honela dio:

“...pero ellos no se dan a sí propios ese apelativo, ni el de vascongados, ni otro más queel de escualdunas bajo cuya denominación comprenden a todo el que habla la lenguaeuscara, sea español o francés, llamando asimismo escualherria, literalmente tierra de es-cualdunas, a todas las provincias que hablan la lengua euscara y pueblan ambas vertientesde los Pirineos occidentales: navarros, guipuzcoanos, alaveses y vizcaínos, españoles; sule-tinos y laburdinos, franceses”.13

Román Zubiaga buruzagi karlista bizkaitarrak, orduan kadete zen Santiago Palaciorekin Gernikako BatzarEtxerako bisitan zihoala, honetara esan zion:

“...las tribus más celosas de su independencia refugiáronse en las montañas deaquende y allende el Pirineo, constituyendo la Euskalerria, es decir, el país de euscaldu-nac, de los que hablan el idioma éuskaro...”.14

Iruñeko alaba zen Dolores Baleztena (1895-1989) idazle karlista nafarrak Euskalerria izena maiz erabiltzendu, adibidez, euskal zibilizazioari buruz ari denean:

“...la figura del bersolari, ese admirable bardo de la Euskalerría genuinamente popu-lar, que con asombrosa agilidad de imaginación y habilidad en versificar, riñe torneos deingenio discurriendo por los temas más dispares [...] Dignos discípulos del inmortal Ipa-rraguirre, también voluntario de Carlos V, que con su voz arrebatadora, subyugaba audi-torios de naciones extranjeras, cantando a la amacho maitia, al blanco querube deEuskalerría, a España, “lur oberikan ez da Europa Guziyan”, la tierra mejor cual no hayotra en Europa...”.15


12 Angel García-Sanz Marcotegui: “Los liberales navarros ante la irrupción del euskerismo”, Roldán Jimeno Arangurenen zuzendari -tzapean agertu liburuan: El euskera en tiempo de los éuskaros. Nafarroako Gobernua - Nafarroako Ateneoa, Iruñea, 2000, 145-218. or.;Salvador Castilla Alzugarayren aipua 152-153. orrialdeetan dator.13 Carlos Mata Induráin: “Amaya da asiera: la actitud de Navarro Villoslada ante el vascuence”, aurreko oharrean aipatu liburuan, 113-144. or. Pasarte hori 120. orrialdean dago.14 José Javier López Antón: Escritores carlistas en la cultura vasca, Pamiela, Iruñea, 2000, 134. or. Santiago M. Palaciok Zubiagaren ahotikentzundakoa El batallón de Guernica bere liburuan bildu zuen, Editorial Tradicionalista, Bartzelona, 1917, 80. or.15 Dolores Baleztena Azcárate: Saski naski de Leiza. Nafarroako Foru Diputazioa, Iruñea, 1976, 28. or. (“Temas de Cultura Popular”sailean 272. zenbakia du liburuxkak).

Jesús Etayok 1921eko maiatzaren 17an El Pensamiento Navarro-n “Ante el cuarto centenario de la herida deIñigo de Loyola” artikulua idatzi zuen. Besteak beste, honako hau irakur daiteke: “...como vascos, porque, apesar de la gran desviación histórica padecida por nuestra raza, Ignacio era vasco y todos los vascos somosparticipantes de las glorias de Euskalerria...”.16

Honen kontura egoki datorke Oriamendi ere aipatzea, karlisten himnoa, honela baitio:

“Gora Espainia eta Euskal Herria!Ta bidezko errege.Maite degu Euskal Herria,Maite bere fuero zaharrak”.

Erabilera guztiz ohiko horren ispilua José María Iribarrenen Vocabulario navarro (1952) deritzanean ere edirendaiteke. Honela dio:

“Euskalerría: “Nombre que dan al País Vasco; es decir, a Vizcaya, Guipúzcoa, Álava yNavarra en España, y Laburdi, Benabarre y Zuberoa en el país vasco-francés”.17

Ikusten ari garen kontzeptu hau gaztelaniaz eta frantsesez era batzuetara adierazi da: Vasconia, País Vasco, PaísVasco-Navarro, Vasconie, Pays Basque. Azpimarratzekoa da País Vasco frantsesezko Pays Basque-ren oihartzuna delaeta XIX. mendean zehar hedatu zela. Lehenago Basque forma hutsa erabiltzen zen frantsesez, substantibo gisa.Esaterako, Jean Baptiste Nolin-en mapa famatuan (Paris, 1704) Mer de Basque ikus daiteke, eta horren azpianTarbellicus sinus latinezko ordaina.

Aipatuez gainera, bada liburu usaineko izen bat: Euskaria, eta hortik datoz euskaro eta euskarien adjektiboak.Hiru izenok, begi bistakoa denez, hizkuntzaren izenetik datoz, hots, euskara-tik. Gogora ditzagun, besteak beste,Asociación Euskara de Navarra, 1877an fundatua, eta beronek hurrengo urtean sortu zuen Revista Euskara.

XIX. mendea amaitu baino lehentxeago Sabino Arana-Goirik (1865-1903) Euskadi izena sortu zuen, usteizanik Euskal Herria izenak ez zuela izaki politikorako balio. Horretarako, gorago aipatu dugun Euskaria edukizuen gogoan, eta -di leku atzizkia erantsi zion. Izen horrek –bere asmatzaileak aurrenik s-rekin idatzi (Euskadi)eta geroago z-rekin (Euzkadi) hobetsi zuenak– erabilera nabarmena izan du. Hala ere, haste-hastetik izen berrihorrekin bat ez zetozen anitzen iritziak entzun ziren. Haien artetik Arturo Campión iruindar poligrafo etahistorialaria nabarmendu zen. Gai horri buruz artikulu garratzak idatzi zituen, eta bereziki “Sobre el nuevobautizo del País Basko” deritzana18. Halako egitasmo politiko batengatik Euskal Herria ordezkatzeko saiohorrek gorabehera sonatu batzuk ekarri zituen aldean, esaterako, 1918an, Eusko Ikaskuntzaren Oñatiko LehenBiltzarraren hitzaldi batean, Resurrección Mª Azkuek, hurrengo urtetik 1951n hil arte euskaltzainburua izangozenak, pairatu behar izan zuen zenbaiten protesta.


16 José Javier López Antónek aipatua: Escritores carlistas en la cultura vasca, 191. or.17 José María Iribarren: Vocabulario navarro. Nafarroako Diputazioa, Iruñea, 1952. Adibidea, s.u., 229. or. Ikus 2. argitaraldia, RicardoOllaquindiaren ardurapean. Diario de Navarra egunkariaren argitaletxea, Iruñea, 1995, s.u., 226. or.18 Revista Internacional de Estudios Vascos 1, 1907, 148-153. or.

Urteak aurrera joan ahala, Euskal Herria izenak bere adiera neutroarekin iraun du, Euskadi-ren lehiakidetzaizan arren. Alferlana litzateke adibide gehiago hona ekartzea. Aski dateke Bonifacio Etxegarai jaunak, EpaitegiGoreneko idazkari eta euskaltzain osoak, Espasa entziklopediarako (1929) idatzi zuen Vasconia artikulua go-goratzea; Batzorde Eragileen (Diputazioen) Proyecto de Estatuto Vasco-Navarro delakoa (1932), euskaraz Euskalerriaerdarazko País Vasco-Navarro-ren baliokidea erabiltzen duena, edo TVE-ren Euskal Herria programaz oroitzea,demokraziarako bidea hasi bezain laster eman zena (1976-1977).

Azpimarratzekoa da Euskal Herriko Autonomia Estatutuaren (1979) 1. artikuluaren testu nahasia, honelabaitio: “Euskal Herria [...] Espainol Estatuaren barruan Komunitate Autonomo gisa eratzen da. Beronen izenaEuskadi zein Euskal Herria izango da [...]”.19

Eusko Kontseilu Nagusiaren garaian, Euskaltzaindiak, Baionako ordezkaritzan 1979.eko urtarrilaren 26anegindako batzarrean, aho batez erabaki zuen lehendakariari gutun bat bidaltzea; erabaki hori “Euskal Herrihitza ez baztertzeaz” tituluarekin argitaratu zen Euskera aldizkarian.20

Horrez gainera, itzal handiko pentsalari batzuek, hala nola José Miguel de Azaola saiakeragileak, artikuluhorren testuarekin ados ez zeudela argi erakutsi zuten, bai eta Euskal Herria –agerian edo ezkutuan– saihestekoasmoaren aurka ere.

Euskaltzaindiak, politika alorretik landa eta sineste zein ideologia guztien gainetik, otsailaren 26ko 573/1976Errege Dekretuan finkaturiko xedeetako bati erantzunez, zeinetan Euskaltzaindiari hizkuntza jagoteko hel-burua onartzen zaion, nahitaezkoa dakusa Euskal Herria izenaren egokitasuna eta zehaztasuna berrestea. Izenhori guztiena da, eta horregatik ezin daiteke alderdikeriaz erabil, zoritxarrez inoiz gertatu eta orain ere gertatzenbada ere. Hori, jakina, herrialde bakoitzaren deitura bereziari eta izen politiko-administratiboei kalterik egingabe.

Gorago adierazi guztiaren argitan, Euskaltzaindiak, zazpi probintzia edo herrialdeen osotasuna adierazteko,Euskal Herria izenaren egokitasuna, zuzentasuna eta zehaztasuna berresten du, eta izen hori ez dela izate politikoadministratibo konkretu baten baliokide. Aldi berean, gogorarazi nahi du mendez mendeko tradizio luzearibegirunea zor zaiola, eta inork eta ezerk ez du tradizio hori hausteko edo bere gogara aldatzeko eskubiderik.


19 Gaztelaniaz: “El Pueblo Vasco o Euskal-Herria [...] se constituye en Comunidad Autónoma dentro del Estado Español bajo la de-nominación de Euskadi o País Vasco“. Abenduaren 18ko 3/1979 Lege Organikoa, Boletín Oficial del Estado, 306. zk, 1979ko abenduaren22koa.20 Ikus testu osoa Euskera aldizkarian, 24, 1979:1 , 115-117. or.

Araua

Gauzak horrela direlarik, eta 2003ko uztailaren 18an Euskaltzaindiak, Donostian onarturiko adierazpeneanoinarriturik, honako Araua plazaratzen du:

1. Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa (Beherea eta Garaia) eta Zuberoa batera izendatzeko erabilbedi Euskal Herria izena.

2. Idazkerari dagokionez, bi hitzetan eta biak letra larriz.

3. Gogoratu behar da bukaerako -a hori artikulua dela. Hortaz, erabil bedi: Euskal Herria, Euskal Herrian,Euskal Herriaren..., baina Euskal Herriko, Euskal Herritik, Euskal Herrira. Beraz, gaizki daude *Euskal Herriako,*Euskal Herriatik, *Euskal Herrin edo *Euskal Herriren bezalakoak.

Era berean, izen honek bere azken -a galtzen du ondoan beste determinatzaileren bat edo adjektibo bat da-ramanean. Adibidez: Euskal Herri maitea, Euskal Herri osoan, gure Euskal Herri hau, zein Euskal Herri litzateke?...Hortaz, ez daude ongi *Euskal Herria maitea, *Euskal Herria osoan. *gure Euskal Herria hau eta *zein EuskalHerria litzateke.

Euskaltzaindiak Abadiñon 2004ko uztailaren 23an onartua.


141. araua.- Herri izenak:hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera

1) Sarrera

Neurri eta erritmo diferenteekin bada ere, azken garai hauetan aldaketa handiak ezagutu ditugu Euskal He-rriko lekuen euskarazko izenen lege-onarpen eta erabilera publikoaren eremuetan. Horren ondorioz, gureherri, ibar, udal eta, oro har, leku asko izen ofizial bat baino gehiago izatera pasatu da. Konpetentziadun erakundebakoitza, bere egoera soziolinguistiko eta aukera politiko demokratikoaren arabera, dagokion esparruaren izen-dapen ofizialen erabakien arduradun izan da eta, aurretik, derrigorrean Euskaltzaindiaren aholkua ere eskatueta aintzat hartu behar izan du. Hala ere, herriek “elebitasun” hori ulertzeko erak desberdinak izan dira eta,ondorioz, izen ofizialen forma ez da beti bera izan. Batzuek hizkuntza bakoitzean dagokion eran erabiltzekoproposamena egin dute: Donostia / San Sebastián, Lizarra / Estella... Beste batzuek edozein hizkuntzatan biakerabiltzeko aukera hautatu dute: Vitoria-Gasteiz, Ugao-Miraballes... Hainbatek, diferentziak grafiazkoak zirela joeta euskal forma hutsa onartu dute ofizial legez: Aramaio, Arrankudiaga, Mutriku... Kontrara, beste batzuek izenofizialak lehendik zuten gaztelaniazko grafian utzi dituzte: Elciego, Laguardia, Pueyo, Ribera Alta, Roncal... Esandugun bezala, legeriak eta egoera soziolinguistikoak ez dira bat bera Euskal Herriko barruti politiko guztietan.

Beste alde batetik, administrazioak hala erabakita, maiz lur-erakunde berriak sortzen dira. Ordu arte bereizirikegon diren entitateak elkartu egiten dira maiz eta kasu horietan, normalena izaten da udal, herri edo auzo “be-rriak” bi zaharren izenak jasotzea edo izen berri bat hartzea. Era honetan, Bizkaiko Durangaldeko Apatamonas-terio, Arrazola eta Axpe elizateak elkartzetik, udal berri bat sortu zen eta Atxondo izena jaso zuen. Beste zenbaitkasutan, herri elkarte horrek izenen elkartea besterik ez du hartzen eta honela sortu ziren Ligi-Atherei, Mar-kina-Xemein, Atharratze-Sorholüze, Aratz-Matxinbenta, Arraitz-Orkin, Beotegi-Menagarai, Añezkar-Oteitza...

Euskal Herrian, zenbaitetan, herri izen bera ageri da herrialde batean eta bestean (Getaria Gipuzkoan etaLapurdin, Jatsu Lapurdin eta Nafarroa Behereko Garazin, Gamiz Bizkaian eta Arabako lautadan, Gaintza Gi-puzkoan eta Nafarroa Garaiko Araitzen...) edo herrialde beraren barrenean (Ametzaga, Durruma, Subilla... Ara-ban; Arteaga, Axpe, Elexalde... Bizkaian; Alegia, Garagartza, Zubieta... Gipuzkoan; Espartza, Etxarri, Hiriberri …Nafarroa Garaian etab.). Garbi dago horrelako izen bikoitzak nahasgarri gerta daitezkeela eta, beharrezkoadenean, bereizgailuren bat erabili behar dela gauzak argi uzteko. Hau da administrazio publikoek jarraitzenduten bidea. Garai batean Espainiakoak, esate baterako, Miranda de Arga, Sada de Sangüesa, Vera de Bidasoa etab.eman zituen, Frantziakoak lehenago hartutako erabaki batean oinarrituta: Saint-Jean-sur-Richelieu, Saint-Jean-de-Niost, Saint-Jean-d’Angély, Saint-Jean-de-Maurienne etab. Euskaltzaindiak ere bereizteko irizpidea segitu zuen1979ko Euskal Herriko Udalen Izendegia-n eta egun, besteak beste, Kataluniako Institut d Estudis Catalans-eketa Galiziako Real Academia Galega-k bide horri jarraitzen diote.

Azkenik, euskaraz leku izen askoren amaierako -a ez da berezkoa, artikulua baizik. Halako kasuak ondoidentifikatuta edukitzea, oso da garrantzitsua erabiltzailearentzat, zeren baldintzatzen baitu zeharo deklinabidea

219HERRI IZENAK: HURRENKERA ETA ZEINU GRAFIKOEN ERABILERA

burutzeko bidea. Bereziki euskara lan-tresna duten kazetari, esatari, irakasle, idazle eta abarrek, bide argiakbehar dituzte kasu horiek identifikatzeko eta behar bezala jokatzeko. Esaterako, Bizkaia izenak -a hori artikuluduelako, Bizkaitik, Bizkaira eta Bizkaiko esan behar da, ez ordea *Bizkaiatik, *Bizkaiara eta *Bizkaiako eraarrotzak, aipatu profesionalek maiz erabiltzen dituztenak. Ez da orobat gertatzen Donostia hitzarekin, -a horiberezkoa du eta ez da deklinabidean galdu behar. Ondorioz, Donostiatik, Donostiara, Donostiako esan behar daeta ez *Donostitik, *Donostira, *Donostiko, noiz edo behin ere iraku rri eta aditzen den bezala.

Euskal Herrian Euskaltzaindiari dagokio –hizkuntza gaietan erakunde aholkulari ofiziala denez gero–, gaihauek arautzea eta bere irizpideak euskal eremu osorako ematea. Eta halaxe egin du orain arte plazaratu dituenlan, agiri, argitalpen nahiz irizpen batzuen bidez. Ikus dezagun orain arteko bidea.

2) Euskaltzaindiak oraintsu arte emandako izendegiak

Euskaltzaindiak 1979an Euskal Herriko Udalen Izendegia plazaratu zuen eta 1986an Euskal Herriko AutonomiElkarteko herrien izenak izeneko liburua. Azken honetan, Eusko Jaurlaritzak argitara emana, biztanleria entitateguztien izen ofiziala eta euskal ordaina eman zen lehenengoz, ez soilik udalena. 1990ean bide beretik abiatuta,Nafarroako Gobernuak erkidego horri zegokion herri izenen bilduma argitaratu zuen, Nafarroako Herri Izen-degia izenburupean. 1999an Zuberoako Herri Izendegia izeneko araua onartu eta Euskera agerkarian argitaratuzen, separata eta guzti. 2000. urtean, izen ofizialetan gertaturiko zenbait aldaketa aitzaki, Nafarroako Toponimiaizeneko argitalpena kaleratu zuen Nafarroako Gobernuak. Era xumeago batean, Foru Erkidegoko herrienizen ofiziala, euskal ordaina eta elebitasunaren erregimena arautu nahi izan zen argitalpen horrekin, besteakbeste. Urte berean Zuberoarekin egin bezala, Lapurdiko Udalen Izendegia arautu eta Euskera agerkarian plazaratuzen eta Euskal Autonomia Erkidegoko herri izenen berrikusteari ekin zitzaion, EUDEL-ek eskatuta. 1986tikaitzina aldaketa ugari gertatuak ziren izendapen ofizialen eta aldaera zuzenen kontuan, udal batzuen sentibe-ratasun handiagoagatik eta, bereziki, to ponimia ikerketaren alorrean gero eta lan gehiago egiten ari zirelako,datu berri askok iraganean hartutako erabakiak zuzentzea eskatzen zuten eta. Horren ondorioz, 2000.ean Eus-kera agerkarian E.A.E.ko Biztanle Entitateak izeneko zerrenda argitaratu zen, apur bat beranduago EUDEL-ek berak liburu batean plazaratuko zuena. 2002 eta 2004 bitartean Nafarroa Behereko Herri Izendegia izenekoarauak eskualdeka argitaratu dira Euskera agerkarian. Bitartean ere, udalek eskatuta, Euskaltzaindiko Onomastikabatzordeak sarri egin behar izan ditu herri izenen gaineko txosten, irizpen eta aholkuak. Lan horietan guztietanagertu dira, neurri batean edo bestean, hemen tratatzen ari garen gai hauek.

a) Egoera elebidunaren ondorioak: zehar marra

Kontuan izan behar da euskara hizkuntza ofizialtzat hartu aurretik sortutako beharrak bestelakoak zirela.Koldo Mitxelenak berak argi utzi zuen Euskaltzaindiak 1979an kaleratu zuen izendegiaren xedea zein zen:herri izenen euskal ordainak ematea, jendeak ehunka kontsulta egiten zizkiolako Euskaltzaindiari eta nor berekabuz ari zelako euskal ordainak ematen “lehen zeudenen aldamenean edo gainetik”; hortaz, Euskaltzaindiak,presaka bazen ere, herri izendegia kaleratu behar izan zuen:


“Euskaltzaindiak, eta ez Euskaltzaindiak bakarrik, ehundaka izan ditu deiak, honi edohari euskaraz nola deritzan jakin nahiz. Hor dabiltza, besteak beste, horrenbeste lurkarta,mapa edo lurtamu, eskualde eta hirien izenak euskaraz omen dakarzkienak: zorigaitzez,haatik, euskaraz baldin badaude ere, ez datoz beti, ezta alderatzeko ere, itxura berean...Euskara ofizialkidetasun bideetan abiatu baino lehen ere, eta luzaro gabe bide horietanbarrena sartua beharko du gure hizkuntzak, jendea hasi da, nor bere kabuz, direlako izeneneus kal ordainak leku askotan agerian ipintzen, lehen zeudenen aldamenean edo lehenzeudenen gainetik, beraz, egoki iruditu zaio Euskaltzaindiari gidaritza moduko zerbaitbere herritarrei eskaintzea, izendapen kontuan guztiok, han eta hemen, bateratsu ibil gai-tezen”.

Herri batzuen izenak grafia bera dute euskaraz eta erdaraz. Kasu horietan, konpetentziadun era kundeek ezdute buruhauste handirik kartel, agiri ofizial eta halakoak idaztean. Hala gertatzen da Altzai (NB), Amurrio(A), Berango (B), Tolosa (G), Urdiain (NG) eta antzerakoetan. Beste kasu batzuetan, zeinu diakritiko huts ba -tzuetan baizik ez dira desberdinak: Abaigar / Abáigar (NG), Ainhoa / Aïnhoa (L), Baigorri / Baïgorry (NB), Beasain/ Beasáin (G), Ondarroa / Ondárroa (B) etab. Kasu hauetan badirudi arazoa gutxitu egiten dela berez, nahiz eta,egoera soziolinguistiko eta soziopolitikoaren arabera, toki bakoitzean tildea erabiltzea ala ez erabakitzen den.Beste kasu batzuetan izen bera eduki arren, hizkuntza bien ezaugarri morfofonetikoen ondorio, desberdintasungrafiko txikiak daude hizkuntza batetik bestera: Gernika / Guernica (B), Zumaia / Zumaya (G), Murgia / Murguía(A), Lekunberri / Lecumberri (NG) etab. Kasu hauek konplexuago bihurtuz joaten dira, desberdintasun grafikohoriek, ahoskera desberdinak adie razten dituztenean, orduan beste hizkuntzako idazkera ikastea ez ezik, ahos-kaera propioa eta zenbait ka sutan hots berri batzuk ere ikasi beharko baititu erabiltzaile elebakarrak: Leitza /Leiza (NG), Urruña / Urrugne (L), Zuhatza / Zuaza (A), Gerrikaitz / Gerricaiz (B) etab. Aldaera hauen artekodesberdintasunak bortitzago bihurtuko dira, hizkuntza-sistema bietan izen beraren eboluzio desberdinak di-tugunean: Guardia / La Guardia (A), Abadiño / Abadiano (B), Lazkao / Lazcano (G), Igantzi / Yanci (NG), Angelu/ An glet (L), Larraine / Larrau (Z) etab. Azkenik, herri batek izen desberdin bat eduki dezake hizkuntza ba -koitzean, bata bestearen itzulpena izan nahiz ez: Iruri / Trois Villes (Z), Donostia / San Sebastián (G), Alegría /Dulantzi (A), Ugao / Miravalles (B), Donapaleu / Saint Palais (NB) etab. Esan bezala, Euskal Herrian dauden er-kidego politiko desberdinen legeriaren arabera eta, halaber, herri bakoitzeko egoera soziolinguistikoaren ara-bera, erakundeek hizkuntza aberastasun anitz hori kudeatzeko erabaki desberdinak hartu ohi dituzte.

Euskaraz aritzean erdal toponimoen idazkera euskalduntzaileak hedatu ez diren bezala, erdaraz aritzean eus-karazko izenen grafia gaztelaniartzaileak ekiditeko joera zabaltzen ari dela dirudi. Hala, euskara ofiziala denerkidegoetan, Beasáin, Guernica, Guerricaiz, Lecumberri, Murguía, Ondárroa eta era honetako grafiak gero etagutxiago erabiltzen dira, gaztelaniaz ere euskal grafiak nagusitzen ari baitira erakundeen bultzadaz. Era bienarteko aldeak bortitzagoak direnean, egoera soziolinguistiko eta soziopolitikoaren arabera jokatu ohi da, nahizeta askotan toponimoa ondare den hizkuntzako grafiaz besteko erak ibili eta ofizialdu: Arkauti / Arcaute (A),Burlata / Burlada (NG), (Sopela /) Sopelana (B), (Ligi /) Licq (Z), (Sara / ) Sare (L) etab. Hala ere, kontuan izan


behar da, hizkuntzen artean maila-desberdintasunik onartzen ez badugu bederen, Añezcar grafia gaztelaniar -tzailea ontzat ematea, Kaparroso grafia euskalduntzailea bezain zilegi (edo ez) dela. Ez dirudi bide hori segitzeakomenigarria denik ezein hizkuntzaren osasunerako. Bestelako egoera baten aurrean gaude, izenak nabarmendesberdinak direnean. Normalean biak onartu ohi dira ofizial gisa eta erabiltzaile bakoitzak bere hizkuntzaridagokiona hauta dezake: Donostia / San Sebastián (G), Agurain / Salvatierra (A), Areatza / Villaro (B), Hiriberri /Villanueva (NG) etab.

Hala ere, kontuan izan bedi erabilera hau herrien zerrenda, izendegi, kartel eta abarretan agertzeko bidekomentzionala dela, Euskal Herriko elebitasun egoeraren erakusgarri eta baliabide erabilgarri. Euskararen era-bilera arruntean, ordea, emandako bi izen horietarik, esaldi barruan euskarari dagokion era jasoko dugu ba-karrik. Gaztelaniaz eta frantsesez beste horrenbeste egingo dugu, erdal izena erabiliz. Hortaz, euskaraz honakoerabilerak dira zuzenak:

Arkautitik etorri dira gaztagile horiek, Burlatara ezkondu da haren arreba, Sopelako tabernak beti egoten dira beterik,Ligin ikusi genuen maskarada aurten, Sarak oso inguru ederrak ditu, Agurainentzat izan dira azkeneko diru laguntzaguztiak, Areatzari ez dio horrek mesederik egingo, Hiriberrirekin batera joango gara festara...

Batzuetan, hala ere, egoera hauek adierazteko zehar marraz gainera beste ikur batzuk erabili dira. Adibidez,Nafarroako toponimia liburuan (2000), egoera desberdinak adierazi nahi omen dira Doneztebe / Santesteban etaBurlada <> Burlata ikurren erabilerarekin. Gainera izen guztien euskal ordaina ematen den arren, kasu askotanez da ofiziala (eremu ez-euskaldunean edo mistoan dagoelako). Kasu horretan zer egin behar du eremu eus-kalduneko erabiltzaileak izen hori idatzi nahi badu?

Bestalde, zenbait administrazio publikok bere kabuz hartutako erabaki batzuk nahasgarri bihur tu dira, halanola, Vitoria / Gasteiz eta Donostia / San Sebastián eman beharrean, Vitoria-Gasteiz, Donostia-San Sebastián ida -tzita ematea. Gainera, lehenbiziko kasuan, udalbatzaren helburua izan zen, izen hori bere horretan hizkuntzabietan erabil dadin eta, ondorioz, hala egiten da gaur egun agiri ofizial guztietan: Ayuntamiento de Vitoria-Gasteiz / Vitoria-Gasteizko udala. Gogoratu beharko litzateke Vitoria-Gasteiz ez dela zuzena ez gaztelaniaz ezeuskaraz.

Bestalde, jakinarazi behar da zehar marra beste esanahi batez erabili duela inoiz Euskaltzaindiak. JadanikEuskal Herriko Autonomi Elkarteko Herrien Izenak argitalpenean (1986), zehar marra agertzen zen ontzat har-tutako bi euskal izen zuzen ematen zirenean. Honen adibide, Elgoibarren San Pedro / Idotorbe (G) agertzen daeuskaraz bietarik edozein zuzen dela adierazteko. Geroztik tradizio horri eutsi dio Euskaltzaindiak onartutakoazkeneko izendegietan, hala nola Zuberoako Herri Izendegian (1999): Urdatx / Santa Grazi (Z) eta LapurdikoUdal Izendegian (2000): Biarritz / Miarritze (L) etab.

b) Herri elkarteak: marratxoa

Asko dira Euskal Herriko erkidego politiko guztietan, udalerriak osatzeko tradizioan bereiz egon direnudalak elkartuz sortutakoak. Eta ez bakarrik udalerriak (Altzai-Altzabeheti-Zunharreta (Z)). Kasu batzuetan


kontzeju elkartuak (Aiarako Beotegi-Menagarai (A)), udalaz gaineko barruti bereziak (Baiona-Angelu-Biarritz(L)) etab.

Segituan ikusiko dugunez, marratxoak erabilera eta esanahi ugari izan ditu leku izenekin erabiltzean. Bainabadirudi ohikoena, eta hiztun arruntak errazkien ulertzen duena, zenbait herriren elkarketarena dela. Ondo-rioz, argitalpen guztietan izan dugu elkarte horien berri, marra erabiltzeari esker: Ainhize-Monjolose (NB)1979an, Gernika-Lumo (B) 1986an, Arraitz-Orkin (NG) 1990ean, Lexantzü-Zunharre (Z) 1999an, Gorrontz-Olano (NG) 2000.ean, Zeinka-Zearregi (B) 2000.ean, Labetze-Bizkai (NB) 2002an.

Frantsesez erabilera ofizialean marratxoa hitz bat baino gehiagoz osatutako leku izen guztietan era bili ohida, izendapenaren hitz-batasuna nolabait adierazi nahian. Irizpide hau oinarri, Lichans-Sunhar elkarketaren ka-suan ez ezik, Cambo-les-Bains (L), Saint-Martin-d’Arrosse eta honelako izen konposatuetan ere ageri da. Eus-kaltzaindiak araututako Santa-Grazi (Z) euskal izenaren eran, erabilera horren islada da goela dirudi, euskarazkohagiotoponimoak frantsesezko Sainte-Engrace izen ofizial marratxodunaren itxura bera hartzen baitu.

Gorago ikusi dugun bezala, erakunde batzuek marratxoa ofizialdu dute hizkuntza biei dagozkien leku-izenak bereizteko, batzuetan “batasun” banaezina adierazi nahian (Vitoria-Gasteiz) eta beste batzuetan aukeraegin dadin (Donostia-San Sebastián).

Euskaltzaindiaren izendegien tradizioan marratxoa erabili da halaber herri izenkideen kasuan, bereizte alderaargigarri bezala herriaren izenari ibar edo eskualdearena gaineratzen zitzaionean. Gainera tradizio hau oraintsuartekoa izan da: (Araba-)Bastida (A) 1979an, (Arrati-)Arteaga eta Albizuelexaga-San Martin (B) 1986an, (Arakil-)Uharte eta Etxarri-Aranatz (NG) 1990ean, Hiriberri(-Arakil) (NG) 2000.ean...

c) Herri izenkideak bereizteko bide tradizionala

Euskal Herrian zehar izen berbera duten herri asko aurkitu ahal da. Hiztuna testuinguru geografiko esan-guratsu edo murriztu batean dagoenean, ez da arazorik sortzen. Kontrara, zehaztu gabeko eremu geo grafikoedo Euskal Herri osoaz aritzean, gerta daiteke aski ez izatea Donibane, Getaria edo Lekunberri izenak aipatzea,entzulea zein herriz ari garen ohartzeko.

1979ko Euskal Herriko Udalen Izendegia delakoan, argibide oharretan honako hau esaten zen:

«Euskal Herrian herri bat baino gehiago izen berekoak daudela adierazteko da. Euskaldun batek (Markin-)Etxebarri esaten du, Markina merindadekoa Uribekoaz bereizteko, baina bereiztu behar denean bakarrik, herrianbertan Etxebarri esango du. Adibideak: (Leintz-)Gatzaga, (Lapurdi-)Getaria.»

Irizpide honen arabera herri izen franko agertzen dira egoera berean, eta are gehiago udal ez diren gainerakokontzejuak, herriak, lekuak etab. normalizatuz doazen neurrian:

(Etxauri-)Etxarri, (Lapurdi-)Jatsu, (Garazi-)Jatsu, (Garazi-)Lekunberri, (Lizoain-)Urrotz, (Gipuzkoa-)Getaria, (La-purdi-)Getaria, (Araba-)Bastida, (Nafarroa Beherea -) Bastida etab.


Baina, aldi berean, 1979ko lan horretan bertan ikusten ahal da zenbait izenetan (gutxi gorabehera hirutikbatean) irizpide hori ez zela errespetatu, eta aipatutako modu horretan eman beharreko herri izen batzukbeste honetan ere eman zirela:

Donibane-Garazi, Uharte-Garazi, Etxarri-Aranatz, Uharte-Arakil...

Hau da, ez zen kontuan izan, marraren erabilera beste kasu batzuetarako arautu zela, hain zuzen ere, argibideoharretan aipatzen dituen hauetarako, gorago esan bezala:

“Herri bik udal bakarra osatzen dutela adierazten du, biak maiuskulaz daudenean: Gamiz-Fika, Ezkio-Itsaso,Biurrun-Olkotz, Ürrüstoi-Larrabile”.

Alderantzizkoak ere aurkitzen dira, hots, izenen ordena aldatuz emandakoak, Murelu(-Konde) esaterako, eta,bestalde, ez da falta irizpide horrekin zerikusirik ez duen herri izenen bat (Arga-)Miranda, edota irizpide horrenarabera idatzia, beste modu batera adierazi beharrekoa, hala nola, Olite(-Erriberri), zeinetan era biak euskarazzuzenak direla eman nahi baita aditzera.

1986ko Euskal Herriko Autonomi Erkidegoko Herrien Izendegian eta 1990eko Nafarroako Herri Izendegian,1979ko Euskal Herriko Udalen Izendegia hartu zen oinarritzat eta ondorioz, ibar edo eskual deak modu bereaneman ziren:

(Gulibar-)Aginaga, (Lizoain-)Aginaga, (Arakil-)Uharte, (Baztan-)Uharte, (Arrati-)Arteaga, (Gautegiz-)Arteaga, nahizeta Derio-Arteaga izena ere agertu.

Euskararen ofizialtasunaren ondorioz, Euskal Autonomia Erkidegoko eta Nafarroako Foru Komunitatekoherri izenak udaletako agirietan eta errepideetako karteletan jartzen hasi zirenean, zenbait udal eta kontzejukEuskaltzaindiaren Onomastika batzordeari kontu hau argitzeko eskatu zioten. Arrazoi osoz planteatzen zuten,agiri ofizialetan, eta bereziki karteletan, lehendabiziko erreferentziak herriaren izena behar zuela izan, eta ezibar edo eskualdearena. Horretaz gainera, euskara teknikari eta itzultzaileei testu ofizialak euskaraz eman beharizaten dituztenean eta, bereziki, deklinatuak eman behar dituztenean, ara zoak eta zailtasunak sortzen zaizkie.

Jasotako eskarien ondorioz, Onomastika batzordeak egindako ikerketan ikusi ahal izan da Euskal Herrian,ohikoena, lehendabizi herriaren izena eta gero ibar edo eskualdearena ematea zela:

Donibane Garazi (euskaraz XV. mendean ageri dena), Etxarri Aranatz, Uharte Arakil...

Eta ez alderantzizkoa, salbuespenak salbuespen, adibidez, Markin Etxebarri, nahiz eta azken joka bide hau,ustez, egokiagoa izan oikonimoetan.

Hona hemen esandakoa frogatzen duten lekuko batzuk:

Donibane Garazi:

“Et[a] jaquiçu done Johane garacicoec dute[la] gracia…” (1415, F. Idoate, “Una cartadel siglo XV en vascuence”, FLV 2, 1969, 290. or.).


“Hilabete hunen hamarrean, etzi zortzi, Donibane-Garazin pesta baten egitera doaziEskual-Herriko ta inguruetako framazonak” (J. Hiriart-Urruti, Mintzaira, Aurpegia: Gizon,1971, 171. or.).

“Bihurtzen nitzaie bizi-bizia. Diotet Doniane-Garaziz gozatu nahi duenak ez duela (…)”(J. Etxepa re, Berebilez, Klasikoak 17, Euskal Editoreen Elkartea & Eusko Jaurlaritza, 1987,43. or.).

“Eiharalarre (frantsesez Saint Michel), Doniane Garazitik hiru kilometra urrundua da(…)” (E. Zu biri, Artikulu Bilduma, R. M. Pagolak paratu argitalpena, Klasikoak 41, EuskalEditoreen Elkartea & Eusko Jaurlaritza, 1990, 104. or.).

“Erran eguneko, seiak eta erdietan tank, hantxet zen Piarres, Doniane Garaziko garan”(Barbier, Su pazter sokoan, Klasikoak 16, Euskal Editoreen Elkartea & Eusko Jaurlaritza,1987, 92. or.).

“Oihenartek dio, hamaseigarren mende erditsutan Etchegaray delako batek DonibaneGarazin Artzain Gorria agerrerazi zuela” (Lafitte, Euskal Literaturaz, Klasikoak 35, EuskalEditoreen Elkartea & Eusko Jaurlaritza, 1990, 45. or.).

“Don[j]áne Garázi” (P. Salaberrik E. Etxarren uhartearrarengandik jasotako ahozko era).

Uharte Arakil:

“Bere joan-etorri oyetan, Arbizu, Altsasua, Uarte-Arakil, Egilorr, Beasoain, Urrotz, Etxaleku, Ororbia, Ibero, Gaintza, Errea, Ongotz, Nuin, Aristregi; Berastegi, Asteasu, Azkoitia eta batek daki bertze zenbat errietan ibiliko zen” (Andre Lizartza, Mendiburu’tarSebastián A’z, 1926).

“Herrira heldu zelarik, Uharte Arakilen aurkitzen zen gure gizona biziki gaizki eta han,hil aurretik, testamentua baietsi zueneko ondorioa izan zen” (J.B. Aierbe, Hijos Ilustres deSegura / Herriko Seme Ospe tsuak. Segura, 1978).

“Uarte, Uerte, Uberte, Uartearakil, uartearakildar” (Nafarroako Herri Izendegia. Iruñea,1990. Ahoz ko lekukotzetarik azkenengo biak, seguraski, Arakil ibarretik eta Iruñetik gertudagoen beste Uharte hartatik bereizteko).

Etxarri Larraun:

“Etxarrilarraungo apeza” (J. M. Satrustegik Sakanan ahoz bildutako testigantza).

Hau guztia ikusirik, esan daiteke euskal jokaera arrunta dela, ahal delarik, herri edo auzunearen izen hutsaematea. Ordea, testuingurua behar bezain argia ez denean eta nahastea ekar dezakeela ikusten denean, bereiztenlaguntzeko biderik erabiliena, ondotik eskualdea, ibarra, herrialdea eta kasuren batean handik pasatzen denibaiaren izena jartzea dela.


Zenbait kasutan era konposatu horren lexikalizazio maila altua da eta, beharrezkoa ez izanik ere, hala erabiliohi da ia beti. Izen hauekin, hain da era konposatu hau normala, non egiten ez denean, toponimoaren eraapokopatua dabilela ematen baitu. Honelakoetan, badirudi leku-izena bi hitzez osatuta dagoe la arautzea delaegokiena:

Artatza Foronda (A), Donibane Garazi (NB), Durruma Kanpezu (A), Miranda Arga (NG), Uhar te Arakil (NG),Arteaga Derio (B)...

Salbuespen gisa, zenbait kasutan argigarria aurretik doa: Leintz Gatzaga (G), Pasai Antxo (G), Pa sai Donibane(G), Pasai San Pedro (G), Markin-Etxebarria (B), azken honetan marrak konposaketa azpi marratzen duela, Mar-kina merindade zaharraren izenaren azken -a galdu dela adieraziz.

Kontrara, bigarren osagarria argigarri gisa bakarrik erabiltzen dela adierazi nahi dugunean, parentesi arteanemango da eta aukerakoa izango da erabilera, betiere une bakoitzeko zehaztasun beharraren neurria erabil -tzailearen esku geratzen delarik:

Aretxabaleta (Gasteiz) (A), Elexalde (Amoroto) (B), Aginaga (Gulibar) (NG), Jatsu (Lapurdi) (L), Lekunberri (Ga-razi) (NB)...

d) Artikulua eta berezko -a herri izenetan

Orain arte gure izendegietan maiz gaineratu dugun -a ohar argigarriaz zerbait esatea ere beharrezko deri -tzogu. Herri askoren izenek berezkoa dute amaierako -a bokala, eta kasu horietan ez dugu inolako oharrikegiten, bokalez amaituriko beste edozein izenen moduan deklinatzen direlako. Kasu marka jasoz gero, hone-lakoak bere horretan emango dira, oso-osorik:

Ainhoa (L), Ostankoa (NB), Aria (NG), Donostia (G), Eskiula (Z), Lemoa (B), Zanbrana (A)...

Beste kasu batzuetan, ordea, amaierako -a hori ez da berezkoa izaten, jatorriz izen horiek darama ten artikuluabaizik, eta ondorioz, artikulu arruntari gertatu ohi zaion bezala, ezkuta daiteke deklinabidea eranstean. Kasuhauek dira, hain zuzen ere, -a ohar argigarriaz seinalatu ohi ditugunak. Ohar horrekin aditzera eman nahi daherri izenari zein eratan erantsi behar zaion deklinabidea. Argigarri didaktiko hutsa den aldetik, ez dugu ize-naren parte bezala ulertu behar eta ondorioz, gure izendegietan, aurkibideetan eta halako dokumentuetanerabilgarri izan daitekeen arren, ez da seinaleztapenetan edo hizkuntza-erabileretan agerrarazi behar. Orainarte argitara emandako izendegi gehienetan eman da datu hau, baina ez beti:

· 1979ko udalen izendegian: Busturia -a (B), Hondarribia -a (G), Urizaharra -a (A), Ziordia -a (NG)...

· 1986ko EAEko herrien-izendegian: Busturia (B), Hondarribia (G), Urizaharra (A)...

· 1990eko Nafarroako herri izendegian: Elizagorria, -a; Itzagaondoa, -a; Ziordia, -a...

· 1999ko Zuberoako herri izendegian: Basabürüa (-a), Onizepea (-a), Ospitalepea (-a), Pettarra (-a), Sarrikotapea(-a).


· 2000.eko Nafarroako toponimia liburuan: Arribiltoa, (-a); Bortziriak, (-ak) (plural horri deklina bidea erans-tean dauden ondorioak bereziak dira, -ak galdu ondoren -eta- artizkia hartu behar baitu); Otsagabia, (-a); Ziordia,(-a)...

· 2000.eko EAEko biztanle entitateen zerrendan: Barrundia, -a; Mallabia, -a; Olaberria, -a...

Bistan da joera nagusia, izendegietan oharra agerraraztea izan dela. Bai komunikabideek, bai lekua ezagutzenez duten erabiltzaileek, beharrezko duten datua da, -a hori kengarria den ala ez jakitea, esan bezala, deklina-bidean ondorio garrantzitsuak dituelako. Ezin da onartu euskal esatariek, kazetariek, testu liburuek, aldizkarieketa abarrek *Bizkaiatik, *Donostira, *Iruñakoa eta halakoak setati aireratzen aritzea, oso kaltegarria delako hiz-kuntzaren normalizaziorako, erabilera baldar tradiziorik gabeko horiek hedatzen jardutea. Honenbestez, oharrajartzen segitzea dirudi bidezkoena, gainera erabiltzaile, aditu eta profesionalei, dei berezia egiten zaiela, horrekdakartzan ondorioez eta erabilera desberdinez ondo ohartu daitezen eta halaxe joka:

· Bizkaia, -a: Bizkaiari, Bizkaian, Bizkaiko, Bizkaitik, Bizkaira...

· Donostia: Donostiak, Donostian, Donostiako, Donostiatik, Donostiara...

· Iruñea, -a: Iruñeaz, Iruñean, Iruñeko, Iruñetik, Iruñera...

Honen guztiaren ondorioz, herri izenen hurrenkeraz eta jarri beharreko zeinu grafikoez hau da Euskaltzaindiaren araua:

1) Herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat duenean, bi izenak elkarrekin erabi li behar direneanzehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko dira, adibidez, izendegi, zerrenda, seinale eta antzekoetan:

Agurain / Salvatierra (A), Areatza / Villaro (B), Baiona / Bayonne (L), Barkoxe / Barcus (Z), Doneztebe / Santes-teban (NG), Donostia / San Sebastián (G), Izura / Ostabat (NB)...

Euskarazko testu jarraituetan, ordea, emandako bi izen horietatik euskarari dagokiona soi lik hartuko da,esaterako:

Aguraindik etorriko gara; Areatzari mesede handia egingo dio enpresa horrek; Baionan erosi dugu etxea; Piarres Topet“Etxahun” koblakaria Barkoxeko semea zen; Donezteberaino hel du ziren ibilgailu zahar horrekin; Donostiara hurbildukozaitugu; Izurak ez du hazkunderik izan azken urteotan...

2) Bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean, bi izenak beti ma rratxo (-) batenbidez bereiziko dira, izendegi, zerrenda, seinale eta abarretan:

Arratzua-Ubarrundia (A), Beintza-Labaien (NG), Ezkio-Itsaso (G), Gamiz-Fika (B), La betze-Bizkai (NB), Maule-Lextarre (Z)...

Erabilera arruntean deklinabide-marka azken izenari jarriko zaio:


Arratzua-Ubarrundian bizi da nire laguna; pagadi horiek Beintza-Labaienenak dira; Ez kio-Itsasoko Udalak halaxeerabaki du; Gamiz-Fikak bere batasunari eutsiko dio aurrerantzean ere; Labetze-Bizkairi ondo letorkioke industria hori;Maule-Lextarretik irteten zen trena…

3) Lekua gehi eskualdea, harana edo ibarra adierazten duten herri izenetan, lehendabizi herriaren izena ja-rriko da eta gero, tarteko marratxorik gabe, ibar edo eskualdearena. Konposaketa kasu hauetan, ordea, bi egoerabereizi behar dira:

3.1. Zenbaitetan herri izena gehi eskualde, haran edo ibarraren erabilera oso hedatua dago. Elkartzehori jadanik lexikaldutzat ematen denez gero, erabilera jasoan biak jarriko dira:

Donibane Garazi (NB), Donibane Lohizune (L), Uharte Arakil (NG), Etxarri Aranatz (NG)…

Eta deklinabide atzizkia amaieran doan izenak jasoko du:

Donibane Garazin, Donibane Lohizunera, Uharte Arakilen, Etxarri Aranazko…

3.2. Beste askotan, herri izenaren erabilera arruntak ez du ezinbestez eskatzen eskualde, haran edoibarraren argigarria eta bere horretan utz daiteke, betiere baldin nahasketa sortzeko arriskurik ez ba-dago:

Bastida (A eta BN), Getaria (G eta L), Jatsu (L eta NB), Lekunberri (NG eta NB)…

Baina testuingurua behar bezain argia ez denean, herri hori izenkidea den beste batekin nahas lite-keelako, herri izenaren ondotik, dagokion ibar edo eskualdearena jarriko da argigarri:

Bastida Arberoa, Getaria Gipuzkoa, Jatsu Lapurdi, Lekunberri Larraun… (vs. Bastida Araba, Getaria La-purdi, Jatsu Garazi, Lekunberri Garazi…).

Konposaketa osagarri hau erabiltzea erabakiz gero, deklinabide-marka azken izenari jarriko zaio:

Bastida Arberoan nahiz Bastida Araban, Getaria Gipuzkoatik nahiz Getaria Lapurditik, Jatsu Lapurdiranahiz Jatsu Garazira, Lekunberri Larraungoa nahiz Lekunberri Garazikoa…

Hala ere, tradiziorik ez dagoen kasuetan, testu jarraituetan egokia da Gipuzkoako Ge tariako txakolinaedo Lapurdiko Jatsu herrian moduko egiturak erabiltzea.

4) Herri izenetan maiz ageri den amaierako -a dela eta, kontuan izan beharrekoa:

4.1. Herri izen askok berezkoa dute amaierako -a hori:

Ainhoa (L), Aintzila (NB), Arraia (A), Donostia (G), Garaioa (NG), Zierbena (B), Zühara (Z)... Izenhoriek bokalez amaitutako beste edozein izenen moduan deklinatuko dira: Ainhoatik, Aintzilara, Arraia-rantz, Donostiako, Garaioatik, Zierbenaz, Züharan…

4.2. Beste anitz herri izenetan, ordea, amaierako -a hori ez da berezkoa, artikulua baizik. Kasu hauek,hain zuzen ere, Euskaltzaindiaren izendegietan -a ohar argigarriaz ageri dira, esaterako:


Abaurrepea (-a) (NG), Azkoitia (-a) (G), Ermua (-a) (B), Ospitalepea (-a) (Z), Zigoitia (-a) (A)...

Azkeneko -a hori artikulua denez gero, erabil bedi:

Abaurrepean, Azkoitiarekin, Ermuan, Ospitalepearekin, Zigoitian..., baina Abaurrepera, Azkoitiko, Ermuko,Ospitalepetik, Zigoitira... Era berean, izen hauek azken -a galtzen dute ondoan beste determinatzailebat edo adjektiboa daramatenean, adibidez: Abaurrepe maitea, Azkoiti osoan, gure Ermu hau...

Euskaltzaindiak Gasteizen 2004ko azaroaren 26an onartua.



Euskaltzaindiaren Onomastika lanak euskal izenen ikerketa du helburu,bai antroponimoena (ponte izenak, deiturak...) bai toponimoena

(toponimia nagusia, txikia, exonimia, kale izendegiak, etxe izenak...).Izen horiek bildu, sailkatu, ikertu eta arautu ondotik, beharrezkotzat

jotzen du Euskaltzaindiak izenen forma zuzenak plazaratzea, euskararenerabileran eta normalizazioan eragina izan dezaten.

Hori da, hain zuzen ere, IZENAK bilduma honen xedea.

IZ

EN

AK

BIL

DU

MA

IZENAKBILDUMA Euskaltzaindia 2011 I B ILDUMA ...garri eta lagungarri badira ere, nabarmentzekoa da...

Documents

Transcript of IZENAKBILDUMA Euskaltzaindia 2011 I B ILDUMA ...garri eta lagungarri badira ere, nabarmentzekoa da...