Iturri Maketazioa: Erein IvanLanda ©KepaLarrea...

19

Transcript of Iturri Maketazioa: Erein IvanLanda ©KepaLarrea...

  • Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak onetsia (2020-V-27)

    Liburuaren diseinua:IturriMaketazioa:EreinAzala eta marrazkiak:Ivan Landa© Kepa Larrea, Itxaropena Zaballa, Hiart Legarra, Miren Ibarluzea,

    Nora Aranberri, Mari Mar Boillos, Eneko Zuloaga© EREIN. Donostia 2020ISBN: 978-84-9109-482-1L.G.: D 679/2020EREIN Argitaletxea. Tolosa Etorbidea 10720018 DonostiaT 943 218 300e-mail: [email protected]: GertuZubillaga industrialdea 920560 OñatiT 943 78 33 09e-mail: [email protected]

    Obra honen edozein erreprodukzio modu, banaketa, komunikaziopubliko edo aldaketa egiteko, nahitaezkoa da jabeen baimena, le-geak aurrez ikusitako salbuespenezko kasuetan salbu. Obra honenzatiren bat fotokopiatu edo eskaneatu nahi baduzu, jo CEDROra(Centro Español de Derechos Reprográficos, www.conlicencia.com;91 702 19 70 / 93 272 04 47)

  • Kepa LLAARRRREEAA

    Itxaropena ZZAABBAALLLLAA

    Hiart LLEEGGAARRRRAA

    Miren IIBBAARRLLUUZZEEAA

    Nora AARRAANNBBEERRRRII

    Mari Mar BBOOIILLLLOOSS

    Eneko ZZUULLOOAAGGAA

  • AURKIBIDEA

    1. UNITATEA Kalean gora, kalean behera!

    Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

    GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

    2. UNITATEA Zer gertatu da?

    Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

    GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

    3. UNITATEA Jolas-solas

    Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

    GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

    4. UNITATEA Etxeko animaliak

    Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

    GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

    5. UNITATEA Nor ote zen?

    Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

  • Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

    GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

    6. UNITATEA Hamaika ikusteko jaio ginen

    Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 112

    GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

    7. UNITATEA Jolasen altxorra

    Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 133

    GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

    8. UNITATEA Behin batean…

    Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 157

    GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

    9. UNITATEA Izan osasuntsu uda honetan!

    Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

    Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 176

    GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

    Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

  • •Orain, ikus dezagun bideo hau, “Barrio Sesamo, zebra-bidea”, eta konpara dezagun aurreko irudiarekin.� Berdin jokatu al dute oinezko biek?

    • Ikus dezagun irudi hau.� Zer gertatzen ari da?� Zer gertatuko da? Zergatik?

    Zebra-bidean

    6

    Ia denok batera heltzen gara eskolara, etagutako asko, gainera, presaka eta korrika.Batzuk oinez, beste batzuk autobusez edoautoz. Hura iskanbila, hura, goizeko ordue-tan! Korrika ibiltzeagatik edo errepidea be-giratu gabe gurutzatzeagatik, inoiz gertatuda istripuren bat edo beste.

    Zer iruditzen zaizue kalean arretaz ibiltzeko oinezko arduratsuaren txartelaprestatzen badugu? Horretarako, autoen gidabaimena lortzeko egiten denbezala, erantzun egokiak topatu beharko dizkiogu galdera-sorta bati. Azter-keta denon artean prestatzen badugu, baietz lortu!

    11

    11.. UUNNIITTAATTEEAA KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!!

    HHaarraa!!

  • 7

    Ikasi eta jakinOinezko batek hainbat arau eta aholkujakin behar ditu, arduraz jokatzeko. Uni-tate honetan hainbat gauza ikasiko di-tugu oinezko arduratsuaren txartelalortzeko. Hona hemen gure proposa-mena.

    Gelan, komentatu zein poltsikotan ko-katu behar duzuen jarraian aipatzenden ezagutza bakoitza. Eta unitate hauamaitutakoan, itzuli eta pentsatu jakin-tza bakoitza poltsiko batetik bestera al-datu behar duzuen ala ez.

    Badakit…

    Gida -baimenarenezaugarriakbereizten.

    22

    Zer dakit (orain) Zer ikasi nahi dutZer ikasi dut (amaieran

    )

    Kalean seguru eta arrisku gabe

    ibiltzeko aholku eta arau batzuk

    erabiltzea, inork gu

    ez kaltetzeko eta

    guk inor ez kaltetzeko.

    Irakur- tzen denean ulermena ziurtatzen.

    Galdera bakoitzarierantzun

    egokia ematen.

    Galderakegiten.

    Erantzun

    egokiak

    asmatzen.

    Galderamotak

    bereizten.

    Gero eta hobeto idazteko

    ortografia-arauak

    erabiltzen.

    KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!! 11.. UUNNIITTAATTEEAA

    HHaarraa!!

  • 8

    Gidabaimena

    •Hurrengo orrialdean dauden galderak dira gidariekautoen gidabaimena eskuratzeko gainditu behardituzten galderetako batzuk. Arretaz irakurri behardira, ondoren erantzun egoki bakarra aukeratubehar da eta!

    •Kontuz! Batzuetan, erantzun egokia zein den jakindaere, gaizki ulertzen bada, gaizki erantzun daiteke. Ho-rregatik, irakurtzen ari garela, STOP deituriko estrate-gia erabiliko dugu, ondo ulertu dugula ziurtatzeko.Honela egiten da:� Irakurri.� Puntuaren amaieran, etena egin.� Pentsatu: esanahia ulertu dut?� Esaldia ulertu ez badut, honelako zerbait egindezaket:

    IRAKURTZEARI UTZI ETA PENTSATU ONDO ULERTU DUZUN

    Zer gertatu da?

    • Hitzen bat ez dut ondoirakurri?

    • Arinegi irakurri dut?

    • Hitzen bat ez dut ulertu?

    Zer egin?

    • Berriro irakurri.

    • Aurreko zatia edo atzekoaberriro irakurri, ea horrekarrastorik ematen didan.

    • Lagunen artean hitzarenesanahia argitu.

    • Hiztegian begiratu.

    Irakurketa eten……esaldi edo paragrafoaren amaieran.

    Denbora hartu irakurritakoa ulertzen duzun pentsa-tzeko:– Hitzen bat txarto irakurri dut?– Arinegi irakurri dut?– Hitzen bat ez dut ezagutzen?

    Irakurritakoaren esanahia argitzeko:– Berriz irakurri.– Hitz ezezagunaren aurrekoa edo atzekoa irakurri.

    Pentsatu orain hobeto ulertzen duzun: zeure hitzekin esan dezakezu irakurritakoa?

    33

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT

    11.. UUNNIITTAATTEEAA KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!!

  • 1. Auto-istripuetan, egunez ere gertatzen dira logurari lotutako ezbeharrak?

    Bai.

    Ez, gauez gertatzen dira soilik.

    Bai, baina arratsaldeko lehen orduetan bakarrik.

    2. Garraiolariek gida dezake gerrikorik gabe?

    Bai, banaketa egiten ari denean.

    Ez, ezin du inoiz gerrikorik gabe gidatu.

    Bai, beti gida dezake gerrikorik gabe.

    3. Nekeari aurre egiteko, zein da erremediorik egokiena?

    Jesarlekuaren buru-euskarrian kokatzea burua.

    Leiho guztiak irekitzea.

    Gidatzeari uztea, atseden hartzea eta, beharrezkoa bada, tarte batean lo egitea.

    4. Zer egin behar du logura den gidari batek?

    Edari freskagarri bat hartu.

    Lehenbailehen gidatzeari utzi leku egoki batean atseden hartu.

    Gidatzen jarraitu, eta, 2 ordu edo 200 kilometro pasatu ondoren, atseden hartu.

    5. Udaltzain batek besoa gorantz altxatzen badu, zertara behartzen ditu ibilgailuak?

    Gelditzera.

    Abiadura murriztera.

    Gidatzen jarraitzera.

    6. Oinezkoek nondik gurutzatu behar dituzte plazak eta glorietak?

    Bereziki gurutzatzeko ezarritako bideetatik.

    Galtzadaren erdigunetik.

    Ibilbide motzenetik.

    7. Non ezin dira ibili oinezkoak?

    Autopistetan, baina ez autobietan.

    Autobietan, baina ez autopistetan.

    Autopistetan eta autobietan.

    8. Autoa gidatzen ari naizela pilota bat ikusten badut errepidean, abiadura moteldu behar dut?

    Bakarrik batzuetan.

    Ez, ez baitago seinalerik autoa geldiarazteko.

    Bai, umeren bat irten ahal delako pilotaren atzetik korrika.

    9. Semaforoa berde dagoela, argia keinuka hasten bada, errepidea gurutzatzen hasiko naiz?

    Bai, oraindik denbora dut errepidea gurutzatzeko.

    Ez, espaloian geldituko naiz.

    Bai, korrika gurutzatuko dut.

    9

    GIDABAIMENA ESKURATZEKO GALDERA-SORTA

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    A

    B

    C

    TESTA

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT

    KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!! 11.. UUNNIITTAATTEEAA

  • Irakurri dugun testua . . . . . . . . . . . . . . . da.

    Galderak . . . . . . . . . . . . . . . . . idazten dira.

    . . . . . . . . . . erantzun posible daude,

    baina . . . . . . . . . . bakarra da zuzena.

    Hausnarketarako galderakIrakurri ondoren, mintza gaitezen aurreko galdetegiaz:

    • Irakurri duzuen testua, zer testu mota da? Deskribapena, narra-zioa, galdetegia, elkarrizketa…

    • Zuen ustez, zergatik daude esaldi batzuk letra lodiz idatzita etabesteak ez?

    • Galdera bakoitzean zenbat erantzun zuzen daude?• Zergatik daude hiru erantzun posible?• Norentzat dira galderak?

    10

    Egia ala gezurra

    •Oinezkoek zaindu behar dituzten arauei erreparatukodiegu orain.

    Esaldi hauekin multzo bi egingo ditugu: batean egiazkoakjarriko ditugu; besteetan, berriz, gezurrezkoak. Irakurri arre-taz, eta, erantzun baino lehen, erabili STOP estrategiaesaldi guztietan.

    1. Semaforoei autoek baino ez diete kasu egin behar.

    2. Semaforoa gorri dagoenean, gelditu egiten naiz.

    3. Kalea gurutzatu ondoren, alde bietara begiratzen dut.

    4. Bizikletan noanean, kaskoa janzten dut beti.

    5. Segurtasun-uhala gidariak bakarrik lotzen du.

    6. Errepidearen aldetik (eta ez espaloiaren aldetik)jaisten naiz autotik.

    7. Gurutzatu baino lehen, espaloian itxaroten dut.

    8. Ez naiz joaten pilotaren atzetik korrika errepidera.

    9. Autoan eramaten nautenean, txintxo portatzennaiz, gurasoek atzera begiratu ez dezaten.

    10. Bizikletan errepide erditik joaten naiz.

    44

    55

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT

    11.. UUNNIITTAATTEEAA KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!!

    •Orain, gezurrezko esaldiak hartuko ditugu, eta, launaka bildurik, eztabaidatukodugu zergatik erakusten duten jokabide okerra.

  • 11

    Semaforoko ipuina

    “Arratsaldeko bostak dira. Berandu egin da, eta maistrakezin izan digu arratsalderoko ipuina kontatu. Ni amorra-tzen jarri naiz, ipuin horren zain egoten bainaiz arratsal-dero. Eta gaur ipuinik gabe geratu naiz…” (Iturria: ManuLópez Gaseni: Semarofoko ipuina. Aizkorri argt.)

    • Zer ipuin ote da semaforokoa?• Erreparatu irudiari:

    � Zer ikusten duzu?

    � Nor daude?

    � Zertan ari dira?

    � Zer gertatuko da gero?

    • Entzungo dugu Manu López Gasenik idatzitako ipuin hau? Bi zatitan entzungo dugu. Adi!

    Aurreko puntuan, galdetegi bat zer den eta zer atal di-tuen ikasi dugu. Baina badakigu nola ibili behar dugunkalean? Arretaz begiratzen badugu, ikusiko dugu guri la-guntzeko seinaleak, semaforoak eta hainbat ikur dau-dela. Ezagutzen al ditugu? Zer gertatzen da, adibidez,semaforoetan?

    66

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT,, BBII

    KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!! 11.. UUNNIITTAATTEEAA

  • 12

    Nola ibiltzen gara kalean?Irudi hauetan, jendearen hainbat jokabide ikusten dira. Ba-tzuk jokabide egokiak dira, baina beste batzuk ez.

    • Erreparatu irudiei, eta, launaka, esan lauki bakoitzeanzer gertatzen ari den. Arrazoitu jokabide hori egokiaden ala ez.

    • Irudietako egoerak kontuan harturik, idatz ditzagunhainbat aholku, kalean kontuz eta arretaz ibiltzeko(kontuan izan idazten duguna unitatearen amaieranerabiliko dugula).

    77

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT,, BBII

    11.. UUNNIITTAATTEEAA KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!!

  • Helduko ote da?

    • Zuen ustez, helduko ote dagidaria etxera?

    • Eta oinezkoak helduko otedira?

    • Zergatik?

    13

    Txistuka

    •Udaltzainak hainbat jokabide desegoki ikusi ditukalean, eta oso haserre ari da txilibitua jokaerrieta egiteko. Lagunduko diogu lanean?

    • Hona hemen jokabide oker horietako batzuk:batzuek korrika zeharkatu dute errepidea; bestebatzuek arretarik gabe gurutzatu dute; auto ba-tzuk ez dira gelditu zebra-bidean, eta zenbaitekaurreratze arriskutsuak egin dituzte. Hori bai na-hastea!

    • Honelaxe egingo dugu JOKOA:1. Hirunaka jarrita, irakasleak fitxa batzukemango dizkizue. Zuetako bakoitzak zereginbat izango du.

    2. Lehenengoak buruz behera jarritako fitxa bathartuko du, eta, besteei erakutsi gabe, zerikusten duen azalduko die.

    3. Bigarrenak azalduko du zein izan den fitxa ho-rretako jokabide desegokia.

    88

    99

    4. Azkenak epaia emango du, eta adieraziko du zer egin behar den era horretakoegoeretan zuzen jokatzeko.

    5. Hori egindakoan, taldeko beste partaide batek beste fitxa bat hartuko du, eta zereginak aldatuko dira, txandaka.

    Amaieran, aipatutako jokabide zuzen eta egokien zerrenda bat egin, eta horma-irudibatean idatziko dugu.

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT,, BBII

    KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!! 11.. UUNNIITTAATTEEAA

  • Arauak eta aholkuak betetzen ikasi behar dute oinezko ar-

    duratsuek, baita galderak egiten eta erantzunak asmatzen

    ere. Galdera eta erantzunen artean nolako erlazioa da-

    goen ikusiko dugu.

    14

    NOIZ? ZEIN? ZER? ZERTARA? NONDIK? NON?

    Zer?Norentzat?

    Nondik?Nork?

    Zertarako?Norekin?Nora?Nori?

    Norena? Nongoa?

    Non?

    •Ezagutzen duzu beste gako-hitzik galderak egiteko?Zein?

    • Galderetan gako-hitz horietako bat dagoenean, nolaformulatzen da erantzuna?Laguntza: Begiratu gidabaimena ateratzeko galdera-sortari, eta azpimarratu zein den galdera bakoitzari zu-zenean erantzuten dion hitza.

    • Hauetako galdera bakoitzari zein erantzun dagokio?

    Galderak eta erantzunak

    Informazioa eskatzen dugunean, horrelako gako-hitzak

    agertzen dira galderetan (galde-izenordainak).

    1100

    Lagunekin Kaleetara Udaltzainari

    Oinezkoentzat GidariakAdiskideena

    Zebra-bideanGurutzatzeko

    Garajetik

    Hirikoa Espaloietatik

    Lagunarekin

    Garraiolariek

    Txirrindularientzat Kontuz ibiltzeko

    Ibilgailuetan

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT,, BBII eettaa HHIIRRUU

    11.. UUNNIITTAATTEEAA KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!!

    Semaforoak

  • Ekintzak adierazten dituzten hitzak

    Aditzak dira ekintzak adierazten dituzten hitzak. Gertatzen dena era askotara adie-razten da, noiz gertatu den kontuan harturik: atzo, lehen, orain, normalean eta gero.

    Normalean gertatzen diren ekintzak nola adierazten diren aztertuko dugu. Adibidez:

    � geratzen dira

    � behartzen ditu

    � hurbiltzen dira

    15

    Galdezka

    Launaka, galdera hauei erantzungo diezue. Baina KONTUZ! Erreparatu galderetako gako-hitzari erantzun zuzena emateko.

    • Zein da kalea zeharkatzeko lekurik egokiena?• Zer egingo dut kalea zeharkatu nahi badut eta, oinezkoentzako igarobidea egonikere ez badago semafororik?

    • Zer egingo dut semaforoa berde dagoela argia keinuka hasten bada?• Autoaren zein aldetatik jaitsi behar dut?• Nola zeharkatuko dut trenbide-pasagunea?

    Atzo Lehen Oraintxe bertan Normalean Bihar

    Geratu ziren Geratu dira Geratzen ari dira Geratzen dira Geratuko dira

    Behartzen ditu

    Hurbiltzen dira

    1111

    1122

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT,, BBII eettaa HHIIRRUU

    KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!! 11.. UUNNIITTAATTEEAA

    Normalean egiten direnekintzak adierazteko, adi-tzek -tzen edo -ten duteamaiera.

    • Nola esango genituzke adibide horiek,hurrengo egoeretan gertatuz gero?Idatzi taulan.

  • GGOOGGOORRAA EEKKAARRRRIIZZ

    •Hona hemen bide-hezkuntzarekin zerikusia duten hainbat ekintza. Baina “lehen”gertatu beharrean “normalean” gertatuko balira, nola esango genituzke?

    16

    Lehen Normalean

    Bidea amaitu da

    Autoa hurbildu da

    Kamioia urrundu da

    Oinezkoa igo da

    Gidaria jaitsi da

    Gerrikoa lotu du

    Zebra-bidea gurutzatu du

    Galtzada zeharkatu du

    Kontrol-zerrenda

    Kontuan izan orain arte ikasitakoa: galdetegi bat nolakoa den, nola hartu kon-tuan aholku eta arauak, nola erabili irakurtzeko estrategiak eta zein diren gal-dera eta erantzunen ezaugarriak.

    • Denon artean, ikasitako jarraibideak gogora ekarri, eta kontuan hartuko di-tugu, galdetegia betetzeko. Atzera itzuliko gara (3. jarduera), eta, “Gida-baimena eskuratzeko galdera-sorta”ri erreparatuta, esaldi hauek osatukoditugu:

    1. Galderen amaieran . . . . . . . . . . . dago.

    2. Erantzunen amaieran . . . . . . . . . . . dago.

    3. Aditzek . . . . . . . . . . . adierazten dute.

    4. Galderak . . . . . . . . . . . daude.

    5. Galdera bakoitzari . . . . . . . . . . . erantzun posible dagozkio.

    6. Hiru erantzunetatik . . . . . . . . . . . izan ohi de zuzena.

    7. Galdera batzuk . . . . . . . . . . . erantzun behar dira.

    8. Beste galdera batzuek . . . . . . . . . . . eskatzen dute, gako-hitzen bitartez(non?, nora?, zer?…).

    9. Erantzunak lotura zuzena du . . . . . . . . . . . .

    1133

    AArriiaann--aarriiaann!! BBAATT,, BBII eettaa HHIIRRUU

    11.. UUNNIITTAATTEEAA KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!!

  • 17

    Prestatu oinezko arduratsuaren txartela eskuratzeko galdetegia Ordua da orain arte ikasitako guztia praktikan jartzeko eta zuen oinezko arduratsua-ren txartela ateratzeko; horretarako, galdera-sorta bati erantzun behar diozue.

    • Nola egin? Lauko taldetan antolatuko zarete, eta galderen ustezko erantzunak asmatuko dituzue.

    • Gogoratu ikasitakoa: � Galdera bakoitzari hiru erantzun posible dagozkio.

    � Hiru erantzunetatik bat bakarra izan ohi da zuzena eta beste biak okerrak.

    � Galderen amaieran galdera-ikurra dago.

    � Erantzunen amaieran puntua dago.

    � Galderak nabarmenduta daude.

    � Ohikotasuna adierazteko aditzak “gurutzatzen, hurbiltzen” eta era horretako for-mak erabiliz idazten dira.

    � Galderek eta erantzunek lotura zuzena dute.

    1144

    •Hemen dituzue galdera-sortako galderak.1. Zein kolorek egon behar du piztuta semafo-roan aurrera joateko?

    2. Nondik gurutzatu behar da kalea?3. Kalea gurutzatu baino lehen, nora begiratubehar da?

    4. Autoan zoazenean, zer lotzen duzu jesarri be-zain pronto?

    5. Parkean pilotarekin jolasten ari zarete. Pilotaitzuri bazaizu, zer egin behar duzu?

    6. Amak autoz eraman zaitu ikastetxera. Auto-aren zein aldetatik jaitsi behar duzu?

    7. Zer adierazten du semaforoaren argi gorriak?8. Autoan atzean zoazenean, nola portatubehar duzu?

    9. Autoan, aitak telefonoa har dezake?10. Espaloitik zoazenean, nondik joan behar duzu?

    Erantzunak osatu eta gero, taldeen erantzun guztiak bildu, eta

    osatuta edukiko duzue “Oinezko arduratsuaren galdetegia”.

    Gero, galdera eta erantzun guztiak ondo irakurri, eta egin

    STOP esaldi eta galdera guztietan, ulertu duzuela ziurtatzeko.

    Animo: eskura duzue oinezko arduratsuaren txartela!

    BBaaiieettzz eeggiinn!!

    KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!! 11.. UUNNIITTAATTEEAA

  • Eta orain zer dakigu?

    Badakigu kalean ibiltzen

    Gauza asko ikasi ditugu kaleei buruz, eta ikasi dugu, hala-

    ber, nola jokatu behar dugun bertan gabiltzanean. Go-

    goratuko ditugu?

    • Aukera ezazu erantzun egokia, eta, horrela, nola jokatubehar dugun gogoratuko dugu:

    18

    1155

    1. Jakin badakigu…

    a) arriskutsua dela autoetako leihatiletatik burua ateratzea.

    b) komeni dela autoetako leihatiletatik burua ateratzea, haizea hartzeko etajendea agurtzeko.

    2. Autotik edo autobusetik jaitsiko gara…

    a) errepidearen aldetik.

    b) espaloiaren aldetik.

    3. Andere haurdun bat edo agure bat autobusera igotzen denean…

    a) gure eserlekua utziko diogu.

    b) ez ikusiarena egingo dugu, eserlekurik ez uzteko.

    4. Jolasten ari garela pilota errepidera badoa,…

    a) korrika irtengo gara pilotaren atzetik, inork har ez dezan.

    b) laguntza eskatuko dugu, baten batek har dezan.

    5. Garaje baten ondotik igarotzean,…

    a) arretaz begiratuko dugu autorik ateratzen den.

    b) axolagabe jarraituko dugu, autoek itxaron behar dute-eta.

    11.. UUNNIITTAATTEEAA KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!!

    BBaaiieettzz eeggiinn!!

  • 6. Agure edo itsu batek errepidea gurutzatu

    nahi duenean,…

    a) adi-adi geratuko gara begira, ea

    zer gertatzen den.

    b) gurutzatzen lagunduko diogu.

    7. Bide-seinaleak…

    a) bakarrik autoetako gidarientzat dira.

    b) gidarientzat eta oinezkoentzat dira.

    8. Autoan goazenean…

    a) beti jantziko dugu segurtasun-uhala.

    b) batzuetan baino ez dugu segurtasun-uhala jantziko.

    9. Nola gurutzatuko dugu errepidea?

    a) Korrika, ahalik eta arinen beste aldera heltzeko.

    b) Lasai eta arreta handiz.

    10. Nondik gurutzatuko dugu errepidea? (Aukera bat

    baino gehiago izan daiteke zuzena).

    a) Edozein tokitatik.

    b) Aparkatuta dauden auto biren artetik.

    c) Zebra-bidetik.

    d) Bidegurutzetik.

    e) Semaforoaren ondotik, berde dagoenean.

    Eta amaitzeko…

    “Kalean gora, kalean behera!” unitatea amaitu dugu. Lan handia egin dugu,eta gogoeta egiteko unea heldu da, orain. Galdera hauei erantzungo diegu,bakarka:

    • Gustura egin duzu lana?• Nola sentitu zara?• Nola moldatu zara taldeko lanean?• Baduzu zalantzarik? Zein?• Zer aldatuko zenuke hobeto lan egiteko?

    19

    1166

    KKaalleeaann ggoorraa,, kkaalleeaann bbeehheerraa!! 11.. UUNNIITTAATTEEAA

    BBaaiieettzz eeggiinn!!