1. NOVO CURRCULO DE LINGUA GALEGA E LITERATURA DE SECUNDARIA.IMPLICACINS E PROPOSTAS DIDCTICAS.

• • Un ensino baseado en competencias

• As competencias

• As competencias bsicas

• Contribucin da rea

• Grandes lias do borrador do currculo

• Estrutura. A gradacin da aprendizaxe

• Contidos centrados nas habilidades ou destrezas

• Criterios de avaliacin

• Implicacins e propostas didcticas

• Proxectos interdisciplinarios

• Metodoloxa de proxectos ou tarefas integradoras

• Algunhas posibilidades

2. NOVO CURRCULO DE LINGUA GALEGA E LITERATURA DE SECUNDARIA.IMPLICACINS E PROPOSTAS DIDCTICAS.

• Construcin do currculo

3. As competencias

• informacin

• + comprensin=saber

• + comprensin do marco lxico=coecemento

• + relacin co contexto real=capacidade

• + condicins para modificar a realidade=habilidade + emprego de actitudes e valores para dialogarcoa realidade complexa empregando ashabilidades=competencia .

• CAPACIDADE : posibilidade de actuar (ex. capacidade de realizarplans e proxectos)

• COMPETENCIA : actuacin idnea (ex. autonoma e iniciativapersoal)

LGL: implicacins e propostas didcticas 4. As competencias

• Orixes e intencins de fondo

• Organismos internacionais

• Consello de Europa

• COMPETENCIAS

• Razns econmicas para a modelacin do cidadn/traballador hbil (flexbel, polivalente)

• Subordinacin da educacin ao racionalismo utilitarista do mercado OLGASES CABRAL MAUS

LGL: implicacins e propostas didcticas 5. As competencias

• CONTIDOS

LGL: implicacins e propostas didcticas DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS saber saber sersaber facer saber convivir 6. As competencias

• Que son?

• Mobilizacin conxunta de habilidades (cognitivas, procedementais e actitudinais) para resolver con pertinencia e eficacia unha serie de situacins da vida real.

• No marco escolar: resposta efectiva a demandas complexas a travs de tarefas de aplicacin integrada de contidos.

LGL: implicacins e propostas didcticas 7. As competencias

• Que tipos de competencias hai?

CLAVE : as que permiten conseguir outras

TRANSVERSAIS : as necesarias en todas as disciplinas

ESPECFICAS : as dunha disciplina particular

BSICAS : as necesarias no contexto social para a formacinde cidadns autnomos; son as que debe garantir osistema educativo

LGL: implicacins e propostas didcticas 8. Con que finalidades se inclen no currculo?[Adaptado de CECD Canarias] As competencias bsicas LGL: implicacins e propostas didcticas Formais Integrar as diferentes aprendizaxes Permitirlle ao alumnado Orientar o ensino Informais e non formais Poelas en relacin con diferentes contidos Usalas en situacins e contextos necesarios Permitindo identificar contidos e criterios de avaliacin bsicos Axudando a tomar decisins no proceso de ensino-aprendizaxe Integrar as sas aprendizaxes C o m p e t e n c i a sB s i c a s 9. As competencias bsicas

• Que supoen no ensino?

- Deben existirsituacins reais ou simuladas que esixan operacins mentais complexasque permitan realizar accins adaptadas situacin

- Cadarea contribe ao desenvolvemento da maiora das competencias . Cada competencia desenvlvese como resultado do traballo en distintas reas/materias

- Tamn atinxen organizacin dos centros ( medidas organizativas e funcionais ): a participacin activa do alumnado na vida do centro, a organizacin e funcionamento da biblioteca escolar, a disposicin de recursos...

LGL: implicacins e propostas didcticas 10. As competencias bsicas Potencialidades -Entender que darlle relevancia social ao que se ensina promove a participacin na construcin do saber e na sociedade -Impeler ao traballo interdisciplinario -Encarreirar a adaptacin ao suxeito da aprendizaxe -Implicar o uso de metodoloxas activas (resolucin de problemas...) LGL: implicacins e propostas didcticas Perigos -Entendelas como un saber facer utilitario e desvencellado da reflexin crtica -Identificar reas con competencias -Avaliar o proceso cos resultados -Arrombar os contidos conceptuais ou consideralos s instrumentos 11. As competencias bsicas

• Cales son as competencias bsicas?

• 1. C. en comunicacin lingstica

• 2. C. matemtica

• 3. Coecemento e interaccin co mundo fsico

• 4. Tratamento da informacin e competencia dixital

• 5. C. social e cidad

• 6. C. cultural e artstica

• 7. C. para aprender a aprender

• 8. Autonoma e iniciativa persoal

LGL: implicacins e propostas didcticas 12. As competencias bsicas. Contribucin da rea LGL: implicacins e propostas didcticas Competencia en comunicacin lingstica(coecemento reflexivo, habilidades e actitudes) Competencia Lingstica Competencia Socio-Lingstica Competencia Discursiva ou Textual Competencia Estratxica Competencia Semiolxica Competencia Literaria 13. As competencias bsicas. Contribucin da rea

• Contribucin ao coecemento e interaccin co mundo fsico

.: Comprensin da realidade por medio do traballo detextos expositivo-argumentativos

.: Aprehensin da nosa visin do mundo recollida nasestruturas lxico-semnticas

...

LGL: implicacins e propostas didcticas 14. As competencias bsicas. Contribucin da rea

• Contribucin ao tratamento da informacin e competencia dixital

.: Seleccin, anlise critica, organizacin, relacin esntese da informacin

.: Emprego das ferramentas e recursos das novastecnoloxas de xeitoactivo e crtico

.: Realizacin de intercambios comunicativos coas diversaslinguaxes dos medios e tecnoloxas de difusin social

...

LGL: implicacins e propostas didcticas 15. As competencias bsicas. Contribucin da rea

• Contribucin competencia social e cidad

• .:Aproximacin crtica realidade co traballo dediferentes tipos de texto e situacins de comunicacin

• .: Comunicacin coas institucins, colectivos sociais...

• .: Desenvolvemento de destrezas dialxicas quepreparan para compartir e respectar

• .: Comprensin da historia social da lingua e darealidade sociolingstica

• .: Achegamentoaos mltiplos mundos que converxen notexto creativo, entre eles o do perodo literario e o seucontexto histrico

LGL: implicacins e propostas didcticas 16. As competencias bsicas. Contribucin da rea

• Contribucin competencia cultural e artstica

• .: L ectura, anlise e comentario de obras literarias enrelacin co contexto histrico-social, as correntesestticas, as convencins, tcnicas e recursos dalinguaxe artstica nos seus diferentes xneros e enrelacin con outras artes

• .: Obradoiros de creacin de textos con intencinesttica

• .: Comprensin da diversidade lingstica como riquezacultural

LGL: implicacins e propostas didcticas 17. As competencias bsicas. Contribucin da rea

• Contribucin competencia para aprender a aprender

• Estruturacin do pensamento e control da aprendizaxe ao traballar:

• .: a lectura comprensiva

• .: a composicin de resumos e esquemas

• .: a composicin de exposicins e conclusins sobre tarefas

• .: a interpretacin das informacins lingsticas dosdicionarios

• ...

LGL: implicacins e propostas didcticas 18. As competencias bsicas. Contribucin da rea

• Contribucin autonoma e iniciativa persoal

.: Contacto activo e continuo con distintos espazos decomunicacin

.: Uso progresivamente autnomo dos medios e recursoslingsticos

.: Estratexias lingsticas para a anlise de problemas,elaboracin de plans e toma de decisins

LGL: implicacins e propostas didcticas 19. As competencias bsicas Conclusins (implicacins) en relacin coas CCBB 1.Predominio dunha metodoloxa baseada no descubrimento -organizar o traballo sobre procesos (de procura, creacin...) -desear tarefas sobre contextos de realidade complexos -integrar a aprendizaxe na vida coti -atender os procesos e ofrecer os recursos necesarios ... 2.Construcin dunha cultura de cooperacin na aula -coidar a organizacin da aula -favorecer a interaccin ... 3.Fomento e prctica da interdisciplinariedade LGL: implicacins e propostas didcticas 20. Grandes lias do borrador do currculo Estrutura Introducin. Contribucin da rea ao desenvolvemento das competencias bsicas Obxectivos Cursos Cinco bloques de contidos Criterios de avaliacin especficos LGL: implicacins e propostas didcticas 21. Grandes lias do borrador do currculo Comunicacin oral Comunicacin escrita Funcionamento da lingua Lingua e sociedade Educacin literaria LGL: implicacins e propostas didcticas -habilidades de escoita e lectura -producin de textos de distintosmbitos, tipos e xneros -reflexin sobre a lingua no marcodiscursivo-textual -comprensin dos condicionamentossociolingsticos e da realidadeplurilinge -lectura por xneros recoecendo (a evolucin d)as convencins formais -(re)creacin de textos literarios Bloques de contidos 22. Grandes lias do borrador do currculo A gradacin da aprendizaxe.Un exemplo LGL: implicacins e propostas didcticas EDUCACIN LITERARIA, 1 ESO Seleccin guiada e lectura orientada de obras adecuadas idade que estimulen o hbito e pracer lector ao tempo que amplan o coecemento do mundo. Lectura expresiva e comprensiva e mais audicin de poemas recitados ou cantados, captando o uso dos recursos estilsticos principais do nivel semntico e os que conforman o ritmo potico. Creacin de textos de intencin literaria partindo dos trazos formais dos traballados na aula e das posibilidades ldico-estticas da lingua. Aproveitamento guiado dos fondos e recursos que ofrecen as bibliotecas, includas as virtuais.EDUCACIN LITERARIA, 4 ESO Seleccin e lecturaautnomade obrasfundamentais da literatura galega desde comezos do sculo XX ata a actualidade adecuadas idade . Lectura expresiva e comprensiva e mais audicin de textos poticos recitados ou cantadosdas distintas etapas da literatura galega desde o 1900 , entendendo e apreciando os recursos empregados,sobre todo os que manifestan as innovacins dos principais movementos, grupos ou autores/as . Creacin de textos de intencin literaria partindo das caractersticas dos traballados na aula. Aproveitamentopracticamente autnomodos fondos e recursos que ofrecen as bibliotecas, includas as virtuais. 23. Grandes lias do borrador do currculo Contidos centrados nas habilidades ou destrezas LGL: implicacins e propostas didcticas Inducin, a partir de usos contextualizados, da estrutura das palabras flexivas, especialmente substantivo e verbo, e recoecemento dos seus aspectos morfolxicos mis precisos para a mellora da comprensin e producin textuais. Coecemento xeral da situacin das linguas minorizadas e das internacionais, con manexo e interpretacin de mapas, tboas, textos e informacin dos medios e tecnoloxas da comunicacin, valorando positivamente o plurilingismo como expresin da riqueza cultural da humanidade.Consciencia da necesidade e das potencialidades de enriquecemento persoal e colectivo do uso normalizado da lingua galega, afirmando o plurilingismo. 24. Grandes lias do borrador do currculo Criterios de avaliacin con orientacins LGL: implicacins e propostas didcticas Participar de maneira activa na creacin de textos de intencin esttica tomando como modelo os lidos e comprendendo os recursos a empregar; explicar as relacins das obras co contexto histrico e literario en que aparecen e os autores mis relevantes, realizando un traballo de informacin e de sntese ou de resolucin de problemas. Este criterio comprobar se se comprende o fenmeno literario como una actividade comunicativa esttica nun contexto histrico determinado. Avaliarase a implicacin en obradoiros literarios de (re)creacin a partir dos textos lidos na aula e, asemade, a realizacin, en soporte papel ou dixital, dun traballo persoal de sntese e tratamento da informacin obtida sobre perodos, movementos, autores ou obras ou a participacin nun labor colectivo de resolucin de problemas no campo literario. 25. Implicacins e propostas didcticas Bases psicopedagxicas para o desenvolvemento das competencias [] Dewey, Bruner, Ausubel, Vygostky... [] Socioconstrutivismo, Mtodo de proxectos, Interaccionismosociodiscursivo... Enfoque metodolxico procesual Papel do profesorado:desear, aplicar e regular situacins de aprendizaxe con sentido para o alumnado. Ser un recurso permanente: desbloquear, cuestionare reorientar, axudar a reflexionar... LGL: implicacins e propostas didcticas 26. Implicacins e propostas didcticas LGL: implicacins e propostas didcticas Proxectos interdisciplinarios Facilitan a comprensin significativa de temas curriculares que precisan a relacin de contidos de varias disciplinas. Centros de interese A partir de Temas transversais Necesidades naturais e sociais ...Implican localizar e seleccionar obxectivos e contidos, temporalizar en comn, consensuar a avaliacin, etc. 27. Implicacins e propostas didcticas LGL: implicacins e propostas didcticas Metodoloxa de proxectos 1: as secuencias didcticas Caractersticas: Adptase s capacidades e dificultades do alumnado. Ten obxectivos concretos e compartidos co alumnado Incorpora e soe integrar as catro capacidades ou habilidades lingsticas. Organzase a partir dun xnero textual ou dun tipo discursivo. Manxase un corpus textual autntico. Tres grandes etapas: borrador, obradoiros sobre dimensins textuaisproblemticas e producin final para a posta en prctica das habilidades. Propn instrumentos para resolver os problemas (por ex., facilitandorecursos lingsticos para a textualizacin, como bateras de unidades) e parasistematizar os coecementos. Guase a planificacin e a anlise daproducin. Sempre se aborda a revisin dos textos. O alumnado toma o seu propiotexto como obxecto de traballo. Incle actividades diversas e diferentes modos de traballo. Integra os distintos tipos de avaliacin, priorizando a formativa. Soen durar de 6 a 12 horas de clase. 28. Implicacins e propostas didcticas LGL: implicacins e propostas didcticas Metodoloxa de proxectos 1: as secuencias didcticas Esquema secuencial tpico: 1.Presentacin do contido do proxecto, da proposta e do xnero, con achegamentoa algns modelos. Cntase cos intereses, experiencia e nivel do alumnado.Cntrase ben a tarefa final en relacin cos obxectivos e establcense os criterios eprocedementos de avaliacin. 2.Producin inicial, sen apoios. 3.Mdulos ou obradoiros de aprendizaxe, con tarefas comunicativas eposibilitadoras (abordar a situacin comunicativa, recoecer tipo discursivo,extraer caractersticas, clasificar elementos constitutivos, establecer criterios deescolla e aplicalos...) 4.Revisin da producin inicial e reescrita / nova intervencin oral. 5.Nova producin individual (para comprobar a funcionalidade dos contidostraballados) 29. Implicacins e propostas didcticas LGL: implicacins e propostas didcticas Metodoloxa de proxectos 2: a Aprendizaxe por proxectos Ten moitas das caractersticas das SD, mais: :.Esixe facer unha pesquisa, resolver problemas ou seleccionare integrar informacin ante un desafo. :.Diferentes tarefas de relacin para xestionar, s vecespartindo dunha hiptese a contrastar:.Orintase a unha producin no sentido amplo (unha publicacin, un espectculo, unha exposicin...) e pchase cun informe.:.Crase un contexto social para o traballo en grupo, asumindo o alumnado roles como o reporteiro, o organizador... Plananse, implemntanse e avalanse proxectos con aplicacin posbel no mundo real mis al da aula.:.Desenvlvese durante un tempo moi varibel, pode durarvarios meses. 30. Implicacins e propostas didcticas

• Proxectos: estrutura padrn

LGL: implicacins e propostas didcticas 31. Implicacins e propostas didcticas LGL: implicacins e propostas didcticas 32. Implicacins e propostas didcticas

• Exemplo de integracin de actividades:

• Actividades-tipo :Exposicin+ Texto modelo+ Actividade+ Proposta de

• terico-prcticapara anlise dinmicacreacin

• Adaptacin a proxecto :Obxectivo - Producin inicial - Obradoiros - Nova producin

LGL: implicacins e propostas didcticas 33. Implicacins e propostas didcticas Que contidos se van estudar e integrados de que xeito? Que obxectivo lle pode dar sentido a todo o proceso? Como facer a presentacin do proxecto (enunciado, propsitos, roles...) para involucrar o alumnado? Como formular os problemas ou tarefas? Como problematizar un tema para que se converta en desafo atraente? Como coecer as curiosidades e intereses do alumnado sobre o tema? Como detectar os coecementos e concepcins previas do alumnado? Que habilidades se deben desenvolver? Que contidos deben ser descubertos investigando e cales hai que expoer e achegar? Que instrumentos fan falta para a recollida e tratamento da informacin? Que actividades son imprescindbeis para facer avanzar o proxecto? Como ordenalas? Que recursos e tempo se necesitan? Que gua se precisa para o manexo dos materiais? Como dinalizar e mellorar as interaccins? Como facer o seguimento do proceso? LGL: implicacins e propostas didcticas 34. Implicacins e propostas didcticas Os proxectos ou tarefas progrmanse atendendo: Eleccin dunha rea ou contido de interese-> Especificacin dos obxectivos (de comunicacin/investigacin) -> Planificacin da tarefa final en funcin dos obxectivos-> Especificacin das compoentes necesarias para a realizacin da tarefa (distribucin de roles, recursos...)-> Planificacin do proceso secuenciando tarefas-> Incorporacin da avaliacin ao proceso-> Temporalizacin LGL: implicacins e propostas didcticas 35. Implicacins e propostas didcticas Unha consideracin final. Non se trata de rebaixar o nivel de contidos.Ensinar a escribir apropiadamente ten mis valor ca ensinaros paradigmas gramaticais. Formar un lector crtico misdifcil ca ensinar os datos biogrficos dos literatos.Aln diso, todo proxecto debe estar acompaado dunhasistematizacin da aprendizaxe. LGL: implicacins e propostas didcticas 36. Implicacins e propostas didcticas Unha posibilidade en esquema Proxecto de producin .Esixir pola lingua. A carta de reclamacin . *Presentacin. Centramos a finalidade do proxecto (facer unha reclamacin escrita en defensa dos dereitos lingsticos) e decdese en gran grupo, dentro dun abano sociolingstico, o tema a tratar. Barllanse diferentes circunstancias e posibilidades de uso da carta de reclamacin, mis ou menos prximas ao alumnado, lendo algns exemplos reais. *Producin inicial. Situados nun contexto determinado, presntase unha simulacin na que diferentes colectivos sociais reaccionan diante dunha accin contraria aos dereitos lingsticos. Reflexinase sobre os dereitos negados e sobre o cambio que cumprira producir no destinatario (unha institucin, unha empresa, un comercio...), para posteriormente elaborar unha carta de reclamacin asumindo o papel activo dalgn dos colectivos sociais. Os textos resultantes orientarn a lia de traballo, mais non sern corrixidos (anda). Frmanse grupos para realizar as actividades seguintes. *Obradoiro 1. A exposicin e a argumentacin a travs de cartas. Sern clasificadas diferentes cartas encadrbeis nun deses tipos textuais e recllense as diferenzas principais. *Obradoiro 2. As reclamacins escritas. Trabllanse diferentes circunstancias lesivas para os nosos dereitos e as opcins posbeis de actuacin verbal escrita (carta direccin dun xornal, queixa, etc.). Revsanse textos correspondentes s distintas posibilidades e extrense, por contraste, as caractersticas da carta de reclamacin (estrutura...). *Obradoiro 3. Reconstrucin de situacins de comunicacin que subxacen en varias cartas de reclamacin de dereitos lingsticos. Valoracin das reclamacins unha vez revisada a lexislacin bsica en que se apoian ou poderan apoiarse. *Obradoiro 4. A solicitude argumentada. hora de requirir unha solucin a un conflito deste tipo, hai que utilizar poucos argumentos, pero ben slidos. Cada grupo crear unha batera de argumentos posbeis e planificar a sa sucesin (organizacin) e articulacin segundo contextos. A seguir, farase un contraste oral, en gran grupo, de lias argumentativas, procurando eventuais contraargumentos e a sa refutacin. *Revisin e reescrita da producin inicial, seguindo unha gua que atenda os diferentes aspectos (a adecuacin situacin de comunicacin, a estrutura, as estratexias argumentativas, etc.). *Nova producin individual. Partindo dunha situacin real (experiencial, da prensa...), redactarn unha nova carta de reclamacin. Planificarase, textualizarase con apoio de, cando menos, conectores de implicacin persoal, causa e consecuencia, conclusin, etc. e ser revisada antes de ler ou entregar a versin final. LGL: implicacins e propostas didcticas 37. Implicacins e propostas didcticas Escolma de documentos e recursos na rede. a) Competencias bsicas e currculo Borrador do currculo: http://www.cig-ensino.com/descargas/00776.pdf Reflexin de Joan Mateu sobre as competencias: http://phobos.xtec.cat/xarxacb/inici/doc/mateo_joan_confe.pdf Anlise de fondo dapedagoxa das competenciasde Olgases Cabral Mau: http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0100-15742003000100005&script=sci_arttext&tlng=pt O traballo das competencias no contexto brasileiro: http://novaescola.abril.com.br/ed/135_set00/html/repcapa.htm b) Traballo por proxectos Declogo de Joaquim Dolz e Auguste Pasquier: http://www.luciaakemi.com.br/htpc/index.php Presentacin de Traballando con proxectos, de Selma Garrido: http://www.c7s.com.br/simposio/III/palestras/Palestra_trabalhando_com_projetos_Selma_Garrido_Pimenta.ppt Fundamentos da aprendizaxe baseada en proxectos e na resolucin de problemas:http://www.prof2000.pt/users/j.pinto/Novos_Encontros_no_Secundario/encontros.html Reseas-propostas de secuencias didcticas: http://www.propostesdellengua.info/ Presentacin de varias secuencias didcticas (no ensino primario), de Ana Mara de Mattos Guimares: http://www3.unisul.br/paginas/ensino/pos/linguagem/0603/01.htm Secuencia didctica completa (en francs): http://fapsesrvnt2.unige.ch/Fapse/grafe.nsf/f1a1f471b798972dc1256d4800430c03/3d9eaad2e4eee1a4c125716a00589026/$FILE/ExposeEcritmaitre.pdf Luciano Fernndez. http://ligamabitacora.blogspot.com LGL: implicacins e propostas didcticas