Lehen Hezkuntza 2.maila

32. taldea

Eider Chaves

Tamara Castro

Naroa Castaño

Igone de la Peña

Erika de las Heras

Laiene Pérez

KONPETENTZIA DIGITALA 7.2

AURKIBIDEA

Gizartea, hezkuntza, demokrazia eta herritartasuna..........................…... 3

Komunikazio eta hezkuntza medioak.................................................…... 3

Oinarrizko gaitasunak.........................................................................…... 5

Oinarrizko gaaitasunen irakaskuntza eta ikaskuntza.........................…... 6

Alfabetatze mediatikoa eta oinarrizko gaitasunak..............................…... 7

Komunikabideak LOE-ren curriculumean...........................................…... 8

Hezkuntza mediatikoaren edukiak......................................................…... 9

Eskola, ikaskuntzarako ingurune sortzailea.......................................…. 11

Leku pribilegiatua, eskolako liburutegia baliabide-zentro bihurtuta....…. 12

Metodologia aktiboak oinarrizko gaitasunak garatzeko hedabide-

bateratzearen testuinguruan...............................................................…. 13

Eskolarako hezkuntza mediatikorako plana.......................................…. 16

2

1. GIZARTEA, HEZKUNTZA, DEMOKRAZIA ETA

HERRITARTASUNA

Gizarteak gero eta aldaketa handiagoa jasotzen ari dira teknologiak direla eta horren

ondorioz, erlazio sozialak zein familiarrak aldatu egin dira ere eta “brecha digital” sortu

egin da IKT-ekin erlazioa daukaten pertsonen eta inolako harremana ez daukaten

beste horien artean.

IKT-ak aberastasuna dira, izan ere, garapen ekonomikoa pertsonen gaitasun

teknologikoetan oinarrituta dago gaur egun.

Aldaketak direla eta (umeak inguru birtual batekin izaten dute elkar eragina, ez soilik

inguruko ingurugiroarekin) hezkuntza instituzioak zeintzuk diren helburuak birplanteatu

dituzte. Adimenaren gizartean, garrantzitsuena ez da gizabanakoaren ezagutza, baizik

eta aldaketen aurrean egokitzeko ahalmena izatea.

Lehen hezkuntza ezagutzen transmisioan oinarrituta zegoen; orain, berriz, ikaskuntzan

oinarrituta dago, hau da, ikaslea berak sortzen du. Horrek esan nahi du hezkuntza

birplanteatu egin behar dela eta zer irakatsi, nola eta zertarako erabaki. Gainera,

irakaslegoaren gaitasunak eta jarrerak aldatu behar dira ere.

Horrela, hezkuntza paradigma berri honek, gizarteak eskatzen dituen eskaerei egoki

erantzuteko kapazak diren gizabanakoak sortzea du helburu. Horretarako,

konpetentzia berriak garatu behar dira, haien ezagutzak, abilitateak eta jarrerak

martxan jarriz.

2. KOMUNIKAZIO ETA HEZKUNTZA MEDIOAK

2.1 Alfabetatze mediatikoa:

Alfabetatze mediatikoak telebista, grabaketa musikalak, zinema.. bereganatzea esan

nahi du.

2.2 Ibilbide nazionala

3

2.3 Eskola bitartekariak. Bitartekarien erabilera pedagogikoa:

Teknologiak irakaskuntza hobetzen du klase barruan. Hauek dira irakasleek orain arte

IKT-ei eman dizkioten funtzioak:

Errekurtso didaktiko modura

Informazio iturri gisa

Erabilpen sortzaile eta ludiko bezala

Hausnartzeko

2.4 “Mediascopio proiektua”

Formazioa eskaintzen du jakintza eskuratzeko

Material didaktikoa diseinatu eta hedatu egiten du

Kolaborazioa lortzen du komunikabideen bitartez

Familiak bideratu eta zuzendu

2.5 Alfabetatze tradizionala eta alfabetatze berriak

Alfabetatze mota ezberdinak daude:

Alfabetatzen mediatikoa. Honen helburuak dira:

1. Gaitasun kognitiboen garapena

2. Herritartasun globalaren kontzientziaren garapena

Ikus-entzunezko alfabetatzea

Alfabetatze informatzailea

Alfabetatze teknologikoa

2.7 Hezkuntza mediatikoa denen kontua da

Eskolan denek hartu behar dute parte horrelako hezkuntza aurrera egin dezan. IKT-ak

irakasleen eskuetan gelditu dira baina, familien kontua ere bada, eskolan sortzen diren

4

aldaketak kontuan hartu eta haien seme-alabak lagundu behar baitituzte. Eskolak

beharrezkoak diren materialez hornitu behar dira, soilik horrela burutuko baita gaur

egungo munduak eskatzen duen hezkuntza mota.

3. OINARRIZKO GAITASUNAK

3.1 LOE-ren berritasunak:

Oinarrizko helburuak: herritar guztiek kalitatezko hezkuntza eta formazioa

izatea, komunitatearen kide guztien parte hartzea aurreko helburua betetzeko

eta Europar Batasunean planteatutako hezkuntza helburuak lortzea.

Berritasunak: hezkuntza, betirako jaso den ikaskuntzatzat sortzea, hezkuntza =

zerbitzu publikoa, autonomia sustatzea eta hezkuntza sistemaren ebaluazioan

nabarmendu du.

3.2 Konpetentzia kontzeptuaren jatorria:

Gaitasuna: abilitate praktikoen, ezagutzen, motibazioaren, balore etikoen, jarreren,

emozioen eta beste osagai sozialen baterako mobilizazioa ekintza eraginkorra

lortzeko.

Irakaskuntza tradizionalaren eta konpetentzien oinarritutako

irakaskuntzaren arteko ezberdintasunak

Irakaskuntza

tradizionala

konpetentzien

oinarritutako

irakaskuntzaren

Zer sortzen du

irakaskuntzak?

Diziplina akademikoen

edukia

Prozesu kognitibo eta

afektiboak

Nola lortzen da? Irakaskuntza abstraktua Irakaskuntza konkretua

Non lortzen da

irakaskuntza?

Gelan bertan, batez ere Hezkuntza eremu

ezberdinetan

Zer motatako

irakaskuntza nagusitzen

da?

Memoristikoa. Indibiduala Irakaskuntza funtzionala.

Kooperatiboa

5

Zein da irakaskuntzaren

helburua?

Ikasketa gorenak

betetzeko kapaz diren

indibiduoak sortu

Bizitzari aurre egiteko

prestatzea

Zein da irakaslearen

papera?

Jakintzak transmititu Irakaskuntza prozesuen

gidari eta bitartekaria izatea

Nolakoa da hezkuntza

zentroa?

Zatitua eta bakartua Sareetan konektatuta.

Ingurugiroarekin

harremanetan

4. OINARRIZKO GAITASUNEN IRAKASKUNTZA

ETA IKASKUNTZA

Ikastetxeetan konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntza gero eta gehiago gauzatzen

ari da; hala ere prozesu konplexua da. Izan ere, irakaskuntza mota honek aldaketak

eskatzen ditu ikastetxe zein ikasgelako dinamikan.

Konpetentzietan oinarritzen den irakaskuntza honako elementu hauetan oinarritzen da:

Ezagutu

Egiten jakin

Transferitu

Baloratu

Irakaskuntza mota honekin ikaskuntzan zentratzen den irakaskuntzara heldu nahi da,

ikaskuntza autonomoa sustatuz non irakaslea gidaria baino ez da eta ikasleen eta

irakasleen artean lan kooperatiboa eginez. Lortu beharreko irakaskuntzan ere

ebaluazioa birplanteatuko da, hau jarraitua izango da eta ekintzetan oinarriturikoa eta

ez soilik azterketetan. Eta azkenik, eta bizi garen gizartera egokitzeko irakaskuntza

berri honek IKT-ei behar duten garrantzia eskainiko die irakaskuntza-ikaskuntza

prozesuan.

4.1. Ikasleen egin beharrekoa konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntzan

6

Ikaslea lehendabizi bere aurre ezagutzak aktibatu behar ditu eta arazoak gainditzeko

erabili, hauek haien artean erlazionatuz, etorkizunean ikasitakoa egoera errealetan

aplikatzeko.

4.2. Irakasleen egin beharrekoa konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntzan

Irakasleek bi egiteko nagusi dituzte irakaskuntza mota honetan: alde batetik,

esperientzia eta ekintzak planifikatu eta diseinatu behar ditu lortu nahi diren emaitzak,

espazioak eta baliabideak kontuan izanik, hauek ikasleei egokitzeko. Eta beste alde

batetik, ikasleak motibatu, gidatu eta lagundu behar ditu ikaskuntza prozesuan.

Modu horretan, metodologiak ezagutzak barneratzeko, ahalmenak lortzeko eta

aptitude berriak garatzeko bide bihurtzen dira; hau da, gaitasunak garatzeko.

Metodologia hauekin antzinako hezkuntza sistema baztertu egiten da era bat eta

irakasgaiari soilik garrantzia ematen ez dion, kooperazioa sustatzen duen eta formula

berritzaileei ezetza ematen ez dion hezkuntza bat sortu egiten da.

5. ALFABETATZE MEDIATIKOA ETA OINARRIZKO

KONPETENTZIAK

7

Gaur egungo gizartean prest egoteko alfabetatze mediatikoa jasan behar du

gizabanako bakoitzak.

Alfabetatze mediatikoa hezkuntzan hiru ikuspegi desberdinetatik gauzatu behar da

ikasketa esanguratsua emateko:

Ikuspegia Erabilera Erlazionatutako

konpetentziak

Hezkuntza medioekin Medioak informazio iturri

bezala.

Guztiak; baina bereziki

ikasten ikasteko gaitasuna

eta gaitasun digitala eta

informazioaren trataerakoa.

Hezkuntza medioetan Medioak ikasteko eta

bakoitzaren

sormenerako.

Hizkuntza komunikaziorako

gaitasuna eta kultura

humanistiko eta artistikorako

gaitasuna.

Hezkuntza medioen

aurrean

Medioak errealitatearen

erreflexu bezala.

Baloreak transmititzeko

tresna.

Guztiak; baina bereziki

norberaren autonomia eta

ekimenerako gaitasuna eta

gizarterako eta

hiritartasunerako gaitasuna.

6. KOMUNIKABIDEAK LOE-REN

CURRICULUMEAN

Alfabetatze mediatikoa Haur Hezkuntzan gauzatzen hasi behar da eta derrigorrezko

hezkuntza osoan zehar bere garapena jarraitu. LOE-ren curriculum berriak gai horrekin

zehazki erlazionatutako edukiak ditu jadanik bai Haur Hezkuntzako 2. ziklorako, zein

Lehen eta Bigarren Hezkuntzarako.

6.1. Haur Hezkuntzako curriculuma

8

Etapa honetan haurrak gehienbat gaitasun komunikatiboak landu egiten ditu eta

ikasleak alfabetatze tradizionalean hezten dira. Horretaz gain, azken urteotan,

informazioaren eta komunikazioaren teknologiekin kontatuan sartzen dira, beraien

inguru kultural eta sozialera eramanez.

Haur Hezkuntzako curriculuma osatzen duten ezagutza alderdiak honako hauek dira:

1. Norberari buruzko ezagutza eta autonomia pertsonala: honen helburua norbera

bere buruaren irudi positiboa lortzea da besteekiko duten harremanen ondorioz.

2. Inguruaren ezaguera: bakoitzak bere ingurunea ikertzea eta honen aurrean

interesa piztea du helburu.

3. Komunikazioa eta errepresentazioa: azken honen helburuak hizkuntza

ikaskuntza, komunikazio eta adierazpen tresna moduan erabiltzea; bakoitzaren

egoerari hobeto atxikitzen diren emozioak, sentimenduak eta ideiak adieraztea;

ikaskideen eta nagusien mezuak ulertzea; zenbait testu literario ulertu eta sortu

eta irakurketan eta idazmenean murgiltzea dira.

Alderdi hauetatik IKT-ei garrantzi gehien ematen diena inguruaren ezaguera da; izan

ere, teknologiak umeen inguruan aurkitzen direnez, umeak hauekin erlazioa izatea

lortu nahi da eta beraien bidez ingurunea ezagutzeko erraztasunak izatea.

7. HEZKUNTZA MEDIATIKOAREN EDUKIAK

7.1. Dimentsioak eta eduki- blokeak

Hezkuntza mediatikoaren helburuak kontuan hartuta, 4 dimentsio ezberdindu daitezke:

9

a) Medioen karakterizazioa eta medioen hizkuntza:

b) Informazioaren bilketa medioetan: Medioak informazio iturri dira. Bloke

honek “zelan lortu, ebaluatu eta gestionatu medioek eskaintzen duten

informazio guztia?”. Bloke honetan informazio iturri ezberdinen lanketa egiten

da, baita dokumentu ezberdinen ebaluazio eta aukeraketa ere. Horrez gain,

medioen erabilera etikoa eta arduratsua ere jorratzen dira.

c) Kontzientzia kritikoaren garapena: Bloke honetan medioen eragina aztertzen

da. Alde batetik, medioek hartzaileei zuzentzen dizkieten edukiak lantzen dira,

baita horiek mezuari ematen dioten esanahia ere. Bestetik, medioen funtzio

sozialaren gaineko kontzientzia jorratzen da. Horrela, adierazpen askatasuna,

medioen ideologia e.a. lantzen dira.

d) Medioen bidezko adierazpena: Medioak eta sormena lantzen dira. “Zelan

espresatu/adierazi ni eta nire barne mundua medioen bidez?”. Mezu

pertsonalak sortzeko estrategiak eta ezagutzak jorratzen dira.

7.2. Hezkuntza mediatikoarekin erlazionatutako GAITASUNAK:

o Teknologia mediatikoak era egokian erabiltzeko gaitasuna

10

o Medio ezberdinetara heltzeko gaitasuna

o Eduki mediatikoak zelan eta zergatik sortzen diren ulertzeko gaitasuna

o Era kritikoan analizatzeko gaitasuna

o Medioak sormenaz erabiltzeko gaitasuna, ideiak eta iritziak

espresatzeko.

o Mingarriak izan daitezkeen edukiak identifikatzeko eta saihesteko

gaitasuna

o Medioen erabilera efektiboa egiteko gaitasuna

Horrela, aipatzekoa da, Hezkuntza mediatikoaren EDUKIEN BANAKETAREN

PROPOSAMEN bat dagoela derrigorrezko hezkuntzan zehar jarraitzeko

Proposamenean zehar, hiru bloke ezberdintzen dira: ezagutzea (edukiak), egiten

jakitea (prozedurak), eta izatean jakitea (baloreak/jarrerak)..

8. ESKOLA, IKASKUNTZARAKO INGURUNE

SORTZAILEA

Ikastetxeak ikaskuntzarako gune sortzaile bihurtzeko lau baldintza bete behar dira:

1. Ikastetxe eta geletan atmosfera edo giro sortzailea eragin: Lortu behar dena da

geletan hein berdinean alderdi intelektual eta afektiboak egotea, ez bakarrik

produktua edo azken emaitza baloratzea, prozesu osoa baizik, iritzi desberdinak

onartzea, bai banakako bai taldeko ekintzak burutzea…

2. Antolakuntzari eta espazioen diseinuari malgutasun gehiago eman: Espazio

zabalak, ondo argiztatu eta aireztatuak… Horrela, garrantzitsua da altzairuak

modu desberdinetan jartzeko aukera egotea, egingo den ekintzaren arabera.

Gainera, ezinbestekoa da beharrezkoak diren baliabide materialak eskura

edukitzea eta horien guztien bitartez, talde-lana eta komunikazioa erraza izatea.

Modu honetan, espazioak horrelakoak izatekotan askatasuna, motibazioa,

errespetua, irudimena… bultzatu egingo dira.

11

3. Hezitzaileek gida eta orientatzaile rola har dezaten lortzea: beharrezkoa da

irakasleak talde-prozesuak errazteko gai izatea, ikasleei dakitenaren eta jakin nahi

dutenaren arteko zubia eraikitzen laguntzea, iritzi desberdin guztiak onartzeko

prest egotea, errespetua eta parte-hartzea bultzatzea…

4. Ikastetxean kultura komunikatiboa bultzatzea:

Ekintza desberdinen bitartez (irakurketa isila, lan indibiduala, erlaxazioa

ariketak…) norberarekiko komunikazioari garrantzia eman.

Kooperazio ekintzak sustatzea, horrela, ideia desberdinak onartzen,

bestearen lekuan jartzen, enpatia edukitzen… ikasteko.

9. LEKU PRIBILEGIATUA, ESKOLAKO LIBURUTEGIA

BALIABIDE-ZENTRU BIHURTUTA

Komunikabide-alfabetizazioak baliabide testualen, grafikoen, ikus-entzunezkoen eta

digitalen erabilera eskatzen du. Horrela, horiek guztiak biltzen dituen lekua da eskola-

liburutegia.

Modu honetan, liburutegia baliabide-zentrua dela esan dezakegu, izan ere, bertan

material guztiak eskuragarri daude eta elkarrekintzarako leku bikaina da. Esan bezala,

mota askotako baliabideak aurki daitezke liburutegian: liburuak, aldizkariak, mapak eta

argazkiak, ordenagailuak, DVD-ak…

Gainera, kontuan hartzekoa da eskola-liburutegian bai lan-kooperatiboa bai ikasketa

autonomia ahalbidetzen da eta irakurketa ohitura bultzatu egiten da besteak beste.

Beraz, esan daiteke Eskola-libutegiak hainbat “funtzio” dituela, besteak beste:

Espazio hezitzailea eta sortzailea da.

Etengabeko laguntza ematen dio irakaskuntza-ikaskuntza programari eta

hezkuntza-aldaketa bultzatzen du.

Ikastetxeko komunikazio-kulturaren oinarria eta bultzatzailea da.

12

10. METODOLOGIA AKTIBOAK OINARRIZKO

GAITASUNAK GARATZEKO, HEDABIDE-

BATERATZEAREN TESTUINGURUAN.

Orokorrean, irakaskuntza guztiek ikaskuntza prozesu bat sortzea dute helburu, eta

horretarako irakasleek metodologiak erabiltzen dituzte. Horrela, metodo batek hainbat

aldagai hartu behar ditu kontuan, esaterako, ikasle kopurua eta haien ezaugarriak,

landu beharreko ikasgaia…

Hurrengo eskeman, erabil daitezkeen estrategia desberdinak aipatzen dira:

Metodo bakar baten planteamendua bateraezina da lortu beharreko helburu desberdin

guztiak kontuan hartuta. Dena den, azpimarratu beharra dago irakaskuntza metodo

aktiboak, hau da, ikasleen parte-hartze handiagoa eta inplikazio gehiago eskatzen

dutenak, ikaskuntza sakon, esanguratsu eta iraunkorragoak sortzen dutela.

Jarraian, ikasleak oinarrizko gaitasunetan hezteko estrategia eta irakaskuntza-metodo

desberdin batzuk azalduko ditugu:

10.1. Ikaskuntza kooperatiboa

Ikaskuntza kooperatiboa, metodo bat baino gehiago, irakaskuntza ulertzeko modu bat

da. Ikuspegi honetatik planteatzen diren ariketak burutzeko, beharrezkoak dira

13

kooperazioa eta elkarrekintza. Azken honi dagokionez, ez dugu ahaztu behar

besteekiko interakzioaz gain, talde-kide bakoitzak bere eginbeharrak dituela eta

ahalegin indibiduala ezinbestekoa dela.

Modu honetan, taldeak arrakasta izateko ezinbesteko baldintza da kide guztiek ikastea.

Beraz, gaitasun interpertsonala, komunikatiboa eta gestio-gaitasuna ezinbestekoak

dira taldeko lagun guztiek ezarritako helburuak lor ditzaten. Prozesu honetan irakaslea

ere garrantzitsua izango da, izan ere, gida eta prozesuaren bitartekaritzat jokatuko du,

informazioa eskainiz, arazoak sortzen direnean horiek konpontzen lagunduz…;

ikasleak, bestalde, protagonistak izango dira, taldean rol desberdinak betez, arazoak

konpontzeko ideia sortzaileak adieraziz…

Gainera, aipatzekoa da teknika honetan prozesua lanaren emaitza bezain

garrantzitsua dela.

10.2. Arazoetan oinarritutako ikasketa (aoi)

Zer da? Teknika honen bitartez, pertsonak esperimentazioaren bitartez, motibazioa

bultzatuz jakiteko nahia sortzen du.

Nola funtzionatzen du? Ikasleriak taldeka egiten dute lan, arazo batetik abiatuz

informazioa bilatzen dute arazoa ulertzeko eta soluzioa bilatzeko, beti ere tutorearen

gainbegiradaz.

10.3 Proiektuen bidezko lanak

Zer da? Ikasleek edukiak bilatu egiten dituzte eta horrela haien pentsamenduak

antolatzen dituzte.

Nola funtzionatzen du? Ikasleek proiektu bat egiten dute denbora zehatz batean

eta jarduera desberdinen bitartez

10.4. Kasuen ikerketa

Zer da? Egoera erreal batetik abiatuz erreflexioa eta ikasketa bultzatzen duen

teknika da.

14

Nola funtzionatzen du? Faseetan garatzen da:

1. Kasuaren aurkezpena : irakasleak kasuaren aurkezpena egin eta berak

gidatutako lehenengo analisia egin

2. Kasuaren analisia : arazoa identifikatuz, hipotesiak planteatuz eta alde/kontrako

ideiak ateraz

3. Ondorioak : ikasleak ondorioak atera eta amaierako hausnarketa pertsonala

egin.

10.5. Portafolioa

Zer da? ikasleek egindako lan guztiak baldintza eta ezaugarri batzuen arabera

biltzen dituen artxibagailua da. Ikasleek haien lanaren eta garapenaren jarraipena

egitea ahalbitzen du. Ikaslearen gaitasuna kritikoa bultzatu.

10.6. Elkarrizketa analogiko kreatiboa

Zer da? Pentsatzea eta sentiaraztea ahalbidetzea laguntzen duen ariketa da. Honen

bitartez ikasleek haien irudimena eta eguneroko esperientzien inguruko garapena

bultzatzen dute.

10.7. Interes zentruak

Zer da? behar sozialei, intelektualei eta fisikoei erantzuna emateko teknika da, baita

ikasleei interes naturalei erantzuteko ere.

Nola funtzionatzen du? Hurrengo faseetan antolatzen da:

1. Behaketa : ingurunearen gaitasunak eta bere elementuak zeintzuk diren jakiten

usten du.

2. Asoziazioa : ikasleek haien aurretiko ezagutzak behaketetan eskuratutako

ezagutzekin lortzen dituzte , hauek konparatuz eta mailakatuz.

3. Adierazpena : egindako ikerketaren bukaeratzat ulertzen da.

15

10.8. Baliabide digitalak gelan

Gaur egun oso garrantzitsuak dira teknologia berriak ikasketaren arloan. Horrela

Eskola 2.0 izeneko programa sortu da.

Ordenagailuaren inkorporazioa gelan metodologia berri ugari sartzeko ahalmena

ekartzen du: eremu birtualak, internetarekin konexioa, foroak....ç

Ikasleak informazio gehiena lortu: aurretiko eta oraingo ezagutzak lotu.

Gela kolaboratiboak : ideien elkartrukea

Testuinguran dauden gaiak : egunerokotaunarekin loturikoak

Ikasten ikasi : feedback-a dago (ikasle-teknologia; ikasle- taldea; taldea.

irakasle)

CAIT proiektua

Proposamen praktiko desberdinak eta anitzak eskaintzen dituen paradigma berriak

dira. "Ikasketa Konstruktiboa, Autorregulatzailea, Interaktiboa, Teknologikoa".

11. ESKOLARAKO HEZKUNTZA MEDIATIKORAKO

PLANA

Kontuan hartu beharreko oinarriak:

1. Ikuspegi zabala: jadanik ditugun ezagutzak zabaldu, metodologia aktiboak eta

kooperatiboagoak erabiliz.

2. Eguneroko egoera

3. Oinarrizko antolamendua: mundu guztiak horren berri jakitea

4. Progresiboa: hainbat faseak jarraitzea.

JARRAITU BEHARREKO FASEAK

1. Hezkuntza Mediatikoa sortzeko akordiora ailegatu

2. Planaren ardura izango duen talde a sortu

3. Eskolaren testuinguruaren azterketa egin

4. Proiektuaren elaborazioa

16

5. Zentruaren kurrikulumaren inklusioa

6. Mantenimenduaren eta antolakuntzaren estrukturaren definizioa (bilerak)

7. Proiektuaren garapena

8. Ebaluazioa

9. Baliabideen eskaintzarako lekua sortu

17