“Euskal kulturaren kohesioa

arriskuan dago eguneroko

politika zitalak estalita”

4. orr.

Laugarren aldiko 10. zenbakia

Informazioa elkarbanatzea helburu mundu osoan zehar

Mark Zuckerberg Facebook-eko fundatzai-le eta presidenteak hitzaldi bat eman zuen Nafarroako Unibertsitateko Komunika-zioko Fakultatean urriak 14an arratsaldeko lauretan. Pertsonai ospetsu honek ikasle, maisu, nahiz pertsona interesatu asko bildu zituen 6. gelan, izan ere, bere hitzak entzu-teko asmoz Donostiako Tecnun-eko ikas-leak ere etorri ziren. Hara hurbildu zirenek Mark berari galderak egiteko aukera izan zuten hitzaldi eramangarri eta baita diber-tigarrian hartan ere. Europan zehar ibilaldia amaitu ostean 110 milioi erabiltzailetik 115 milioi erabiltzaile izatera iristea espero du. Bere hitzetan, Es-painiar mailan biztanleria onlinaren %6ek soilik erabiltzen dute Facebook eta urte bete barru, portzentaia hori %30era igotzea du helburu. Hau da, berak ezarritako hel-buruetariko bat erabileraren hedapenean hazkuntza nabarmen bat ematea da. Dena den, duela lau urte Harvard unibertsitate-ko egoitza batean sorturiko Facebookak hedapen oso ona du mundu osoan zehar. Hori dela eta, hogei hizkuntza desberdi-netan aurki dezakegu eta beste hainbeste hizkuntza zein dialektotara itzultzeko la-nak egiten ari direla ziurtatu zuen, euskara, katalana eta gailegoa kasu.Mark Zuckerbergen plataforma teknolo-gikoaren printzipio garrantzitsuenetarikoa erabiltzaileen artean informazio elkarba-natzeko aukera izatea da ikusgarritasun eta pribazitatea emanaz erreminten erabileran

eroso senti daitezen. Gai honen inguruan, aldaketak egon direla eta diseinu berria es-treinatu dela baieztatu zuen, Facebookeko itxura berriak jendeak informazioa elkar-banatzea gehiago ahalbideratzen omen duelako. Zenbait pertsona diseinu berria-ren aurka agertu badira ere, informazio elkar-trukaketa zabaldu egin da sistema honen bitartez. Facebook neutrala izatearen nahiaz ere hitz egin zuen. Jendeak bere iritziak utz ditzake, baina hedagarriren bat Facebookeko prin-tzipioen aurka badoa ezaba- t u egiten dela argitu zuen. Gai-nera, ez zuen ikasle uni-bertsitarioengana iriste-ko aukera galdu nahi izan eta “Facebook for good” izeneko txapelketa aur-keztu zuen, non bakoitzak adie-razten duen nola eta zertarako era-biltzen duen plata-forma hau. Ekitaldi honetan ai-pagarria da Javier Oli-vánen laguntza, izan ere, Tecnun-eko ikasle ohi hau Facebookeko produktuaren eta mar-keting internazionale-rako arduraduna baita.

Mark Zuckerberg Nafarroako Unibertsitatean.

Testua: Naroa GalarzaArgazkiak: Manuel Castells

hotsa2

The city of Pam-plona in the Spanish pro-vince of Na-

varre is situated on the periphery of the Basque country and France. The north-western border that Spain shares with France neglects the e x i s t e n c e of a people whose life and language cros-ses the border between these nations and is somewhat arbitrarily divided by their boundaries. Navarra, the province just south-east of the Basque country, is a place where the Basque people maintain a cons-tant presence on the margins of one’s ex-perience. After having lived only one year in this place, an “American” can have little more than an impression of the Basques. Nevertheless, their ambiguous presence is significant: for the Basques’ emphatically distinct and lingering traditional identi-ty offers only a peripheral enigma to the modern mind. It is the impression of some grey, serious resistance in the blind spot of progress. Undoubtedly, the Basques present the weathered and flint-like face of resistance. They resist the ambiguous forces of social change that threaten to dilute their culture - a culture that still remembers a time when it took delight in long-preserved customs. Perhaps the earliest inhabitants of Europe, the Basques have never been either their own nation nor a fully integrated part of any other since the Roman empire. Yet in the time before the Romans, the nation-state and the formalized tenuous unity it represents were not yet born. The Vascones possessed a more intense bond of kinship and community, the kind typical of a people whose culture and life provides more than a constitution ever can. Their inclusion in Spain on the one hand and France on the other masks a unity more subtle yet per-

haps more durable than that of a nation-state. Indeed, the thoroughly modern no-tion of a nation-state seems oddly foreign to the Basque culture and region. At the same time, however, the distinctive unity requisite to the nationhood they strive for is undoubtedly recognizable. Thus their se-rious call for resistance and cry for recog-nition is understandable given the possi-bility of their slow and frustrating cultural dissipation under the weight of inclusion in more thoroughly modern nations. Nevertheless, behind their rough exterior, the Basques aspire to the warmth of a tra-ditional hearth, home and hospitality in an overcast and rainy but religious mountai-nous region of the Iberian peninsula. One can glimpse these old ways and ways of life carved out of and into the mountains. One sees it in the once and sometimes still she-pherd people who love hiking, picking mus-hrooms, chopping trees for sport, drinking each other’s unique blend of Pacharan (a locally made aperitif), or the art of singing Bertsolaritza (a traditional, structured im-prov duet). One sees it in the small towns scattered across the Basque country that have not yet undergone the same degree

of urbanization as the rest of the modern world. One still senses that the inhabitants possess a familiarity that bespeaks all the years they have passed in the same valley and all the things that have passed between friends and townsmen. The problem is that this way of life - worth preserving in some significant ways against some of the often less than beneficent cultural innovations of 20th and 21st centuries’ economic and so-cial progress - has begun to disappear. Un-derneath the hardened exterior the Basques have developed while attempting to main-tain their distinction, their more recent industrial accomplishments stoke the fire of their movement for independence from Spain - this fire and struggle now seems to be transforming whatever remains of their once Christian traditions. In other words, an outsider’s impression is that Basque culture has become more than accustomed to resistance and repea-ted efforts at self-preservation; the im-pression is that Basques have become so accustomed to this habit of resistance that they now keep to themselves and conceal the very communities of custom and cus-toms of community that they wish to keep alive. In the face of an encroaching world, Basque culture increasingly shows only an uncompromising determination to pre-serve itself. They wish to draw their own national boundary to fix a cultural dis-tinction that has only now, after so many centuries of silent endurance, begun to feel the influences of modernity in the depths of its heart. Thus, increasingly isolated and solitary, they march resiliently through the wet streets of Pamplona, dressing in the industrial grey characteristic of their place in the Spanish economy, chanting occa-sionally in a language few Spaniards and probably no foreigners understand. Yet in this movement toward difference, that very warmth they first set out to preserve and what it is they are resisting seem increa-singly forgotten - increasingly lost behind

An American Impression of

Basque CultureMARC HANSEN

““An outsider’s impression is

that Basque culture has be-come more than accustomed to resistance and repeated efforts at self-preservation.

In the face of an encroaching world, Basque culture in-creasingly shows only an un-compromising determination

to preserve itself.

hotsa 3hotsaa facade of difference. It is a facade of di-fference that masks the extent to which the warmth and personality of their traditions and their latent Christianity have begun to fade. This warmth seems to have given way to a darker, gloomier, colder and more pessimistic view of the world. It is a view that thrives on and is proud of its new in-dustrial powers of production - and, some-times, is twisted into the shape of a violent separatist ethos. This ethos of industry can no longer recall whether it is the relatively recent industrialization that defines Basque identity or whether, in taking on this new distinction as an identity, the Basques have already begun to forget their ancient cus-toms and fidelities. This, at least, is an impression - perhaps it is neither very accurate in it details nor very acute in its understanding. However, even if it lacks the accuracy and complexity of reality and possesses the simplification ty-pical of an impression, it remains expressive of the fact that something is transforming, or has transformed, in the Basques’ attach-ment to the wilderness and their attach-ment to a simpler - or, for some, a cruder - way of life. This struggle is incomprehen-sible to a certain type of American. Indeed, many Americans have long since yoked their frontier spirit of individualism to the spirit of business, driving their own unta-med wilderness, regional autonomy, pro-vincial customs and religious mind toward the limits of economic progress, govern-ment centralization, cultural organization and secular innovation. If the Basques’ less circumscribed and less formalized way of life now claims an industrial and progres-sive identity desirous of nationhood and a share of modernity, then this kind of Ame-rican can hardly understand this people as truly different. Now that the Basques are on the road to progress, such Americans can safely view the Basque’s lingering traditions with passing curiosity, a hint of nostalgia and a dash of patronization. Now that the Basques are fast on the road to progress, an “American” is not confronted with a poten-tially dangerous and infectious alternative that might transform and reform the cha-racter of “progress.” Instead, he is presented with a culture whose difference is easily di-sarmed by a linear view of social evolution that conveniently situates Basque culture as a phase already passed through by modern nations. Thus the “American” can view the Basques, smile wistfully at history and wonder about the road of progress and the things lost along it.

Niri Aingeru Epaltzaren hitzal-ditik gehien harritu ninduena berak literaturan sentitzen zuen gatazkaren beharra izan zen, edo zehatzago esateko, euskal literaturak duen gatazka poli-tikoaren beharra. Asko harritu ninduen berak hori aipatzea, agian kazetaria izateagatik, agian euskalduna izateagatik edo agian nafartar euskalduna izateagatik; edo dena batera. Jakina da literaturak haria izan dezan gatazka behar duela, korapilo bat etabar, baina nire iritziz euskal literaturak ez du zertan oinarritu gatazka poli-tikoan. Honen eredu izan da hainbat eta hainbat lanetan Bernardo Atxaga, berak artea-rekiko egin duen konpromezua dela eta. Nik pertsonalki ez dut euskal literaturatik gustokoen dudan idazlea baina bere idaz-teko modua, beste estilo ezber-din bat daitekeela izan uste dut. Azken finean iruditu baizitzai-dan Aingeru Epaltza atxikitue-gia zegoela gatazka (gataxka) politikora, eta horrek ein ba-tean mugatu diezaiokeela idaz-teko orduan. Ez dut esan nahi honekin literatura politikoa,

edo entsegu politikoa etabar ez direla beharrezko, noski baietz; baina adierazi nahi dudana da gatazka politikoa ez dela euskal literaturaren ezaugarri nagusiena izan behar, bereizi egin behar direla batetik idaz-teko eta irakurtzen gozatzeko egindako literatura eta ikuspe-gi politiko bat adierazten, de-fendatzen duen literatura. Eta noski batera ager daitezkela, biekin lan egin daitekela, baino nire ustetan ez du gatazka poli-tikoak euskal literatura muga-tu behar. Egia da errealitateak hala ere batzuetan kontra egi-ten duela, eta salmentak ere batzuetan gatazkaren bidetik egiten dutela. Hala ere uste dut azken aldian euskal literatura-ren mugak haratago joan direla eta pixkanaka ari garela sort-zen literatura literarioago bat, gatazka politikoari pixkanaka nagusitasuna murriztuz.. Eta ez dut zalantzan jarriko gata-zka politikoaren inguruan, edo iturritik sortu diren obren kali-tatea, “hamaika pauso” kasu, baina nire apostua behintzat literatura apolitikoago baten bidetik egiten dut.

Euskal literaturaz, Aingeru Epaltzarekin

Idazleak Unibertsitatean emandako hitzaldiari buruzko iritzia eman digu ikasle batek.

XABIER PEREZ DE ARENAZA

hotsa4

Xabier Irujo Nevadako Unibertsitateko irakaslea erbestean euskarak izan duen sustapenaz aritu zen ikuspegi historikoa emanez. Euskal emigrazioa eta diasporari buruzko datu eta azalpen batzuk eman os-tean, Gerra Zibilaren ondorenean zenbait erakundek egindako lana azaldu zuen. Alde batetik Atzerriko Eusko Jaurlaritzaren eki-menak eta lan-ildoak aipatu eta deskribatu zituen, euskarak jasaten zuen jazarpena au-rre eginez eta literatura, itzulpengintza zein haur zein helduen irakaskuntza bultzatuz. Gerra Zibileko 32.000 haur erbesteratuen heziketa nolakoa eta zein lekutan burutu zen ere azaldu zuen. Bestaldetik, Amerike-tan Euskal Etxeen lanak eta ekimen harri-garri eta goraipagarri batzuk aipatu zituen. AEBetan azken hamarkadetan izan diren proiektuan azaldu zituen.

Lehenengo hitzaldia, Euskaltzaindiari buruzkoa, oso interesgarria iruditu jatan, ezagutzen ez nebazan gauza asko azaldu ebazalako Andres Urrutiak bertan. Inoiz ez dot oso ondo ulertu zelan jarduten

Patziku Perurena Komunikazioko bi ikaslerekin: Mikel Otaegi eta Unai Cañas.

Ustez kazetaritzaren eginkizunak diren begiratu, galdetu, kontatu ekintzei, Pa-tziku Perurenak laugarren bat gehituko lioke: ikusi. Berak langintza horretan “ikusi” horretan nola aritu den erakutsi zigun, 1978an edo Zeruko Argia aldizka-rian argitaratutako lehenengo artikulutik hasi eta bere ibilbidean zehar argitaratu-tako beste zenbait artikuluren berri ema-nez. Toponimian, etnologian, kulturaren politikan, eta abarrean egindako ikerke-tatxoek bete dituzte Patziku Perurenaren artikuluak azken urteotan. Komunikabi-deek, oro har, eta euskal komunikabideek batzuetan duten kopiatzeko joera, besteak

beste, jendeari kultura lantzeko aukera murritza eskainiz ere iruzkindu zuen. Euskal Herri kulturala baten aldeko apos-tua egin zuen; izan ere, politikak sarri as-kotan hainbat egileren lan oparo, emankor eta eskuzabalak egindako kohesioa apurt-zen baitu. Egile horien artean, Resurrección María de Azkue, Aita Donostia, Joxemiel Ba-randiaran, Antonio Zavala, Jorge Oteiza, Etxenike, Eduardo Gil Bera, Jokin Muñoz, Etxahun Irurikoa, Xabier Lete edota Ru-per Ordorika aipatu ziten. Hitzaldia bukatuta, galdera-erantzun bizi eta tinkoa izan zen ondorenen.

“Euskal kulturaren kohesioa arriskuan dago eguneroko politika zitalak estalita”Patziku Perurena idazlea izan genuen urtarrilean unibertsitatean

dan holango akademia baten edo zein dan zehazki bertan egiten dan lana, eta horregatik atsegin izan neban alderdi ho-negaz erlazionatutako guztia. Adibidez, kontuan hartu beharreko eus-

Nevadatik Nafarroara

Xabier Irujo. || MANUEL CASTELLS

Euskaltzaindia eta kazetaritza aztergai kararen kanpo (gizarte egoera, ofizialta-suna...) eta barne baldintzak (inguruko hizkuntzak, euskalkiak eta alor landuga-beak) zeintzuk ziran azaldu zan, eta lan egiteko orduan “iker” eta “jagon” atalen bereizketa ere interesgarria iruditu jatan. Gai nabarmengarrienen artean, alor lan-dugabeena aipatuko neuke, izan ere, egia da oraindik eremu askotan ez dala erraza euskara behar edo nahi beste erabiltzea. Bigarren hitzaldiari buruz, lehenengo argitalpenei buruz esandakoa gustatu jatan gehien, euskara kazetaritzan nola murgildu zan ezagutzea oso jakingarria iruditu jatan eta. Horretaz gain, asko harritu nindua-neredu periodistiko baten ezak, ba-tez ere, jasandako jarraitasun faltaren ondoriozkoa.

Urrutia eta Bidador izan ziren NUan hitzaldi bana eskaintzen

ANE BERNAS