Gaur egun Euskal Herrian

Aritz Fernández

eta

Patricia Fernández

HISTORIA BB2

AURKIBIDEA:

• Hauteskundeak Euskal Herrian

• Sabino Policarpo Arana:

*zein den?

*zer egin zuen?

• Euskal Herrian dauden partidu politikoak

*PNV, PP, PSE-EE, ARALAR, EZKER BATUA BERDEAK

• Esker abertzalea

*noiz sortu?

*zer da?

*zer nahi dute?

*zenbat plataforma daude?

• Lehendakariak

*lehenengo lehendakaria

*zeintzuk izan dira kargu hori izan dutenek

*oraingo lehendakaria

• ETA-ren egoera gaur egun

HAUTESKUNDEAK EUSKADIN (2010)

Azkenean, hautapen munizipalak maiatxaren 22 izan dute lekua. Hautapenaren aurretik urte bat besterik ez zaie gelditzen Euskadiko partidu politikoei haien gobernu-proiektu eta hutezkunde-kanpaina prestatzeko.

Normala den bezala, hauteskundeak Euskadin inoiz baino gogorrago eta lehiagarriagoak aurkezten dira, Ohikoa den moduan, Batasunak, berriz ere kanpoan geldituko da dirudienez, ETA-rekin harremanak izateagatik.

Nagusiki, hauteskundeen helburua, Ajuria Enea-n PP-ren laguntzaz Partidu Sozialistak hasitako aldaketa, Euskadiko beste erakundeetara ailegatuko den ala ez jakitea izango da.

Beste aldetik, hauteskunde munizipalak eta foru hauteskundeak mundu nazionala, PNV-rengatik kudeatuta, zer nolakoak sufritzen ari den jakitea izango da hainbat eta hainbat inkestak dioten bezala.

Sortzen den galdera hurrengoa da: kapaz izango da PNVek gaur egun duen botere lokala mantentzea?. Horretarako, kontuan izan beharko dugu partiduak Gasteizeko oposiziora pasa dela eta Euskadiko hiru diputazioen kontrola duela

PSE eta PP-ren arteko ituna aurrera aterako balitz, nazionalistak, Bizkaiko eta Arabako diputazioak galdu ez ezik, Bilboko alkatekoa ere galdu zitekeen.

Beste aldetik, konstituzionalek, Patxi Lopez Ajuria Enean egin dituen aldaketak herri instituzioetara eta udaletara eramatera mugatuko dira.

SABINO ARANA GOIRI

Sabino Arana Goiri Abandoko Elizatean Bilbo, jaio zen 1865eko urtarrilaren 26an eta Sukarrieta, Bizkaia, 1903ko azaroaren 25an hil egin zen.

Euzko Alderdi Jeltzalearen sortzailea izan zen; baita ere Eusko nazionalismoaren hainbat sinbolo sortu eta hedatu zituen, ikurrinaesate baterako edo euskararentzako ortografia berri bat ere.

18 urte zituela, euskal aberri baten izateaz jabetu zen, Luis anaiaren laguntzaz, eta euskara ikasten hasi zen. 1892. urtean "Bizcaya por su Independencia" liburua idatzi zuen. Haren pentsamoldearen oinarriak “Jaungoikoa ta Lagi Zaŕak”(JEL) leloan laburbildu zuen. Aranak, Bizkaiaren independentzia eskatu zuen, beste gainerako euskal herriekin batera "Euzkadi" izeneko nazio federalean batzeko. Horretarako, ikur eta esaera bat eman sortu zituen.

“Euzkadi” hitza, Aranak euskal lurraldeak izendatzeko sortutako kontzeptua da eta Euskal Herriko zazpi herrialdeei egiten die erreferentzia. Bere ustez Euskalerri tradizionala baino egokiagoa zen Euzkadi, lehenak hizkuntzari egiten zion erreferentzia, politikoari baino.

Sabinok eta bere anaiak izan ziren lehen ikurrina sortu zutena 1896. urtean. Ikurrina irudikatu zuen eta bere anaia Luis izan zen marraztu zuena. Hasieran Bizkaia independentearentzat pentsatu zuen, baina

herrialde guztietan zabalduz joan zenez, azkenean Euskal Herriaren bandera bilakatu da.

1895. urtean Euzko Alderdi Jeltzalea sortu zuen. Politikagintzan hamar urtez jardun zen eta gero, 38 urterekin hil zen. Espainiako Bigarren Errepublika garaian, Aberri Eguna Pazko Igandean ezarri zuen EAJk, zeren tradizio abertzalearen arabera, Sabin Aranak euskal aberriaren berri ona egun honetan jaso omen baitzuen

PSOE

Euskadiko Ezkerreko Alderdia (Partido Socialista de Euskadi ),euskal alderdi politiko sozialista da 1979an sortua. 1993az geroztik, (PSOE) Euskadin duen ordezkari politikoa da. 1993. urtean Euskadiko Ezkerra alderdi abertzalea PSEn sartu zen. 2002. urtetik, Patxi Lopez da idazkari nagusia.

Alderdiak, bere izenean Euskadi hitza darama, euskal nazionalismoak sortua. 1936ko Gerra Zibilararte, alderdiaren printzipioen aurka zegoena. Euskadiko mehatzalde eta eremu industrialetan batik bat izan ohi du indarra partiduak gehien bat.

1993an PSE eta Euskadiko Ezkerra alderdiek bat egiten dute, Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra alderdia sortuz, eta Espainiako Alderdi Sozialistarekin (PSOE) federatzea erabaki zuen.

PP

Euskadiko Alderdi Popularra edo Euskadiko Alderdi Herritarra, Espainiako Alderdi Popularraren (PP) zati da.

Ideologikoki estatu terrorismoa babesten dute, espainiar identitatearen zabalkuntza nahi dute. Francoren teoria nazionalsozialistetan oinarritzen dira.

2008tik Antonio Basagoiti bilbotarra da alderdiaren presidentea. Gaur egun, PP Eusko Legebiltzarreko hirugarren alderdia da eserlekuen kopuruarekiko, EAJ eta PSE-EEren atzetik. Guztira 3 udalerrietako alkatetzak ditu, 2 Araban eta

PNV

Euzko Alderdi Jeltzalea edo Partido Nacionalista Vasco erdaraz, euskal alderdi politiko abertzale da.

Alderdia Sabino Arana Goirik sortu zuen 1895. urtean. Jatorriz alderdi sep aratista izanik, Euzkadiren independentzia defendatzen zuen.

Egun EAJk euskaldun, demokratiko, parte hartzaile, plural, akonfesional eta humanista modura definitzen du bere burua. Alderdi nazionalista moderatua da,

1921. urtean mugimendua banandu egin zen: Comunión Nacionalista Vasca moderatuak alde batetik eta Aberri independentistak bestetik.

Azkenik, Miguel Primo de Riveraren alderdi bakarreko diktadurapean, alderdi nazionalistak legez kanpo utzi zituzten.

ARALAR

Nafarroan eta Euskal autonomian lan egiten duen partidu politikia da, ideologia independentista duelarik; ezker abertzalea. Estatu soberanoa, laikoa eta errepublikarra aldarrikatzen dute Euskal Herriarentzat.

Patxi zabaleta da bere buruzagia eta indarraren aurkako jarrera du.

2000. urtean ETAren su etena amaitzean.

Aralar korrontearen inguruan bildutakoek, ezker abertzale ofizialari borroka armatuaren inguruan hausnarketarik ez egitea leporatu eta alderdiaren barne antolakuntza kritikatu zuten.

EZKER BATUA

Ezker Batuak Euskal Autonomia Erkidegoko mugimendu politiko da, bertan, alderdiek, taldeek eta pertsonek parte hartzen dute. Partiduak, erabateko subiranotasuna du.2009ko martxoaren 13tik, bere buruzagia Mikel Arana da, 2005eko hauteskundeetan, Eusko Legebiltzarrean 3 eserleku lortu zituen, eta Eusko Jaurlaritzan egon zen EAJ eta EArekin. 2009ko hauteskunde

autonomikoetan ordezkari bakarra lortu zuen.

Ezker Batuak ez du alkatetzarik Euskal Autonomia Erkidegoan izan 2009rarte non Arabako Bastida udalerrikoa eduki zuen, baina EAJk PPren laguntzaz EB-Bren aurkako mozioa onartu zuten.

EA

Eusko Alkartasuna ideologia soziodemokratikoa, nazionalista eta inde pendista duen Euskal partidu politikoa da. Espainian eta Frantzian egiten du lan. Carlos Garaikoetxea izan zen bere sortzailea 1986ko

irailan. Bere lehengo burua, Manuel Ibarrondo izan zen.

Gaur egun, PNVaz banatuta dago, gehien bat haien idea politikoen ezberdintasunengatik.

1986.eko irailaren 30ean EA lehenbiziko aldiz aurkeztu zen hautagai eta 180.000 boto baino gehiago lortu zituen.

1987. urtean egin zen alderdiaren lehen kongresua, eta bertan aukeratu zen Garaikoetxea alderdiko presidente.

EZKER ABERTZALEA:

Ezker abertzalea 1978.urtetik hona 13 etiketa desberdin erabili dituzte. Azkenengo bat Sortu izan da,hau zortzigarren marka izan da, baina Auzitegi Gorenak frenatu dute aurkezteko saiakera hauteskundeetan. 2003. urtean Batasuna ilegalizatu zuten,Partidu Politikoen Legea aplikatzerakoan eta orain azken formazio berri hau (Sortu) debekatu dute.

Herri Batasuna 1978.urtean sortu zen ezker abertzalea erabili ditu hamahiru etiketa desberdinak, baina Sortu izan da lehenengoa erakundeetan berriz egoteko ETA indarkeri terrorista utzi eta gero.

Bi hauteskunde hitzorduetan, 2005.urtean eta 2007.urtean lortu zuten errepresentazioa Eusko Legebiltzarran, “Partido Comunistas de las Tierras Vascas” eta “Acción Nacionalista Vasca”, nahiz eta azkenean biak ilegalizatuak izan.

Beste hauek baita ere izan dira ilegalizatuak:

• Autodeterminaziorako Bilgunea (AuB): plataforma hau udal-hauteskundeetan aurkeztu ziren 2003.urtean. Haien zerrenda auzitegiak deuseztatu zuten.

• Herritarren Zerrenda: bigarren saiakera baita deuseztatu zuten, kasu honetan 2004ko ekainetan hauteskunde europarretan.

• Aukera Guztiak: 2005.urteko hauteskunde autonomikoetan aurkeztu ziren,baina baita ere deuseztatu zuten.

• Abertzale Sozialisten Batasuna (ASB): Sorturen aurrekaria izan zen. Martxoaren 2007.urtean inskribatu nahi zuten partidu politikoen erregistroan,baina berriz Auzitegi Gorenak deseuztatu zuten.

• Abertzale Sozialistak (AS): 2007.urteko udal-hauteskundeetan,baina berriz ezeztatu zuten.

• Askatasuna: 1998.urtean sortu zuten, baina ez zen 2009 martxoaren 1 ean aurkeztu, Eusko Legebiltzarraren hauteskundeetan.Baina baitan debekatu zuten.

• Demokrazia Hiru Milioi (D3M): plataforma hau Askatasuna aurkeztu zen momentuan aurkeztu zen.

Hauek izan ziren ezker abertzaleen plataforma desberdineekin aurkeztu nahi zuten.

AZKEN LEHENDAKARIAK:

Euskal Autonomi Erkidegoaren historian lehendakari desberdinak agertu ziren, gehienak PNV partidukoak. Lehenengo lehendakaria, Carlos Garaikoetxea izan zen 1980ko urriaren 13an.

Momentu honetak daukagun lehendakaria Patxi López da (PSE-EE) 2009.urtean maiatzaren 5ean bereganatu zuten presidentzia beste alderdi politiko botoei ezke,hau da;PSE-EE, PP eta UPD 39 eskainuekin. Beste aldean EAJ-PNV, Aralar eta Eusko Alkartasuna 35 eskainuekin.

Aldiz Ezker Batua abstentzioa baliatu zuen.

Eusko Legebiltzarreko presidentea Arantza Quiroga Cia ,lehen emakumea kargu honetan eta PPko partaidea da.

1980.urtean Euskal Herriko lehenengo hauteskundeak ospatu ziren eta gaur egun arte bederatzi legislatura ospatu ziren.

• Legislatura (1980-1984) --- Lehendakaria, Carlos Garaikoetxea Urriza (EAJ-PNV)

• II. Legislatura (1984-1987) --- Lehendakaria, Carlos Garaikoetxea Urriza (EAJ-PNV)

• III. Legislatura (1987-1991) --- Lehendakaria, Jose Antonio Ardanza Garro (EAJ-PNV)

• IV. Legislatura (1991-1995) --- Lehendakaria, Jose Antonio Ardanza Garro (EAJ-PNV)

• V. Legislatura (1995-1999) --- Lehendakaria, Jose Antonio Ardanza Garro (EAJ-PNV)

• VI. Legislatura (1999-2001) --- Lehendakaria, Juan Jose Ibarretxe Markuartu (EAJ-PNV)

• VII. Legislatura (2001-2005) --- Lehendakaria, Juan Jose Ibarretxe Markuartu (EAJ-PNV)

• VIII. Legislatura (2005-2009) --- Lehendakaria, Juan Jose Ibarretxe Markuatu (EAJ-PNV)

• IX. Legislatura (gaur egungoa), (2009-2013) --- Lehendakaria, Patxi Lopez Alvarez (PSE-EE)

• (…)Jose Antonio Ardanza Garro (EAJ-PNV), bigarren lehendakaria:

Juan José Ibarretxe (EAJ-PNV), hirugarren lehendakaria:

Patxi López-en zentratuko gara:

Francisco Javier López Álvarez, Patxi López izenez ezaguna, Euskal Autonomia Erkidegoko lehendakaria eta PSE-EEko idazkari nagusia da. Portugaleten jaio zen 1959an langile familia batean,baina Bilbon bizi zen. Ezkonduta dago eta ez du seme-alabarik. Gurasoak ezkerraldekoak zituen, ez dauka goi mailako ikasketarik,bere ingeniaritza ikasketak azken urtean bertan utzi zituen, graduatu gabe.Ez da euskara hiztuna, baina ikasten omen ari da. Beti politikari lotuta egon da.

2005ean lehendabizikoz izan zen lehendakarigaia. Bere alderdiak aurreko hauteskundeetan baino bost eserleku gehiago lortu baizituen ere, EAJko Juan Jose Ibarretxek irabazi zituen. 2006ko uztailaren 6an,ETAk su-etena aldarrikatu eta gero, Batasunako zenbait kiderekin bildu ondoren, PPk eta Foro de Ermua erakundeak kereila aurkeztu eta Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiak epaiketa hasi zuen haren kontra. Epaiketa 2009ko urtarrilaren 11n artxibatua izan zen. Azken batean 2009ko Eusko Legebiltzarrerako Hauteskundeetan lehendakarigai izan zen.

E uskadi T a A skatasuna-ren EGOERA GAUR EGUN:

Euskadi Ta Askatasuna, ETA singlez esagunagoak dira,talde honel Euskal Herriaren independentzia eta sozialismoa lortu nahi duen erakunde armatu klandestinoa da,1958.urtean bukaeran 1959.aren hasieran sortua da.

Talde hau politikariak eta segurtasun indarretako

kideak hil ditu,adibidez; zinegotziak, guardia zibilak, militarrak, poliziak, ertzainak, udaltzainak, epaileak, enpresaburuak, kazetariak eta langile normalak, hau da, inongo kargurik ez zuten lagunak ere.

1989.urtean Espainiako Gobernuarekin

negoziatu zuen Aljerreko elkarrizketak izan zituen. 2003tik aurrera hildakorik eragin gabe aritu ostean, 2006ko martxoan su-eten iraunkorra aldarrikatu zuen. Baina abenduan Madrilen, bi hildako eraginez su-etena ofizialki hautsitzat eman zuen. Bestetik, Ezker Abertzaleak 2011ko

urtarrilaren 10ean su-eten egiaztagarri eta orokorra aldarrikatu zuen.

BIBLIOGRAFIA:

• http://www.rtve.es/noticias/20110323/sortu-octava-marca-abertzale- ts-impide-participar-elecciones/419192.shtml

• http://www.patxilopez.com/

• http://es.wikipedia.org/wiki/Euskadi_Ta_Askatasuna

• http://www.elmundo.es/eta/historia/index.html

• http://es.wikipedia.org/wiki/Partido_Socialista_de_Euskadi- Euskadiko_Ezkerra

• http://eu.wikipedia.org/wiki/Euskadiko_Alderdi_Popularra

• http://www.paisvasco-informacion.com/2010/03/objetivo-elecciones- municipales-del-29.html

• http://es.wikipedia.org/wiki/Sabino_Arana#Del_carlismo_al_nacionalismo_.281882.E2.80.931893.29

• http://eu.wikipedia.org/wiki/Sabin_Arana

• http://eu.wikipedia.org