2

3

4

GARBIKETA ZEREGINAK SEGURUAGO BURUTZEKO ESKULIBURUA 2011ko iraila Egilea Vitoria-Gasteizko Udalaren Laneko Arriskuen Prebentzio Zerbitzua Funtzio Publikoaren Saila Itzulpena Euskara Zerbitzua Argazkiak

- Internet. - Barne Komunikaziorako Zerbitzua.

Irudiak - http://www.acite.org/enciclopedia/default2.htm

5

Lan Arriskuen Prebentzioari buruzko Legeak, 18. artikuluan, ezartzen duenez, enpresaburuak osasuna eragin dezaketen arriskuen eta horiek ekiditeko ezarri beharreko prebentzio neurrien berri eman beharko die langileei. Xede horretarako, hain zuzen, Gasteizko Udaleko Laneko Arriskuen Prebentzio Zerbitzuak arrisku ohikoenen berri eman nahi dio garbitzaile taldeari, baita horiek prebenitzeko moduaren berri ere. Espero dugu zuen lanpostuaren segurtasuna eta osasuna hobetzeko bidean urrats berria izatea eskuliburu hau.

Gasteizko Udaleko Prebentzio Zerbitzua

6

Aurkibidea LAN ARRISKUEN PREBENTZIOARI BURUZKO LEGEA ETA HAREN ONDORIOAK EGUNEROKO LANEAN 7 HAINBAT DEFINIZIO PREBENTZIOAREN ARLOAN 8 LANGILEEN ESKUBIDE ETA BETEBEHARRAK 10 PREBENTZIO JARDUERAREN ANTOLAKUNTZA GASTEIZKO UDALEAN 12 EKIMENAK, IRADOKIZUNAK ETA KEXAK 13 ARRISKUEN EBALUAZIOA 14 GARBITZAILE TALDEAREN ARRISKUEN EBALUAZIOA 16 Zeregin orokorrak. Materialak eta produktuak. EGUNEROKO LANEAN EMATEN DIREN EGOERETAKO ARRISKUEN EBALUAZIOA 17 Zoruak, korridoreak eta eskailerak. 17 Garbiketa mekanikoa. 19 2 metro baino gutxiagoko altueran dagoena garbitzea. 20 Sabaiak eta luminariak garbitzea. 21 Kristalak garbitzea. 23 Komunak garbitzea. 23 Bestelako instalazioak garbitzea: egoitzak, ziegak... 24 Aparkalekuak, kaleak eta biltegi orokorrak garbitzea. 24 Ikastetxeak garbitzea. 25 Hondakinak kentzea. 26 SEGURTASUN ARAUAK 27 Banakako babes-ekipamendua (EPI). 28 Zamak eskuz manipulatzea. 29 Produktu kimikoak erabiltzea. 34 Makinak erabiltzea. 37 Esku tresnak erabiltzea. 38 Arrisku elektrikoa duten lanak. 39 Altueran lan egitea: eskailerak erabiltzea. 40 LEHEN LAGUNTZAK ETA LAN ISTRIPU ZEIN GERTAKARIAK 42 SUTEAK ETA LARRIALDIAK 44 BIBLIOGRAFIA – LEGEAK 46 IZENPEAK 47

7

Lan arriskuen prebentzioari buruzko legea eta haren ondorioak eguneroko lanean

Lan-arriskuak prebenitzeko arautegia osatzen dute lege honek, lege hau garatu edo osatzen duten xedapenek eta lan-esparruan prebentzio-neurriak hartzeko aginduak jaso dituzten arauek edo esparru horretan halako neurriak sor ditzaketen arauek, horiek lege zein hitzarmen bidezkoak izan arren.

Lan arriskuen prebentzioari buruzko legearen xedea da langileen segurtasuna eta osasuna sustatzea, lanak eratorritako arriskuak prebenitzeko behar diren neurriak aplikatuz eta jarduerak gauzatuz Ondore horietarako, lege honek lanbide-arriskuen prebentzioaren inguruko printzipio orokorrak jaso ditu, segurtasuna eta osasuna babesteko, lanak eratorritako arriskuak ezabatzeko edo gutxitzeko, prebentzio-arloan langileak informatzeko, kontsultatzeko, horien partaidetza orekatua izateko eta langileak eurak prestatzeko.

Lan istripuen eta gaixotasunen arriskua gutxitu edo desagerraraztea xede duen teknika eta prozedura multzoa da lan segurtasun eta osasuna.

8

Hainbat definizio prebentzioaren arloan

• “Prebentzioa” da enpresako jarduera-fase guztietan ezarritako jardueren edo hartutako neurrien multzoa, lanetik eratorritako arriskuak saihesteko edo horiek murrizteko.

• “Lan-arriskua” da lanaren ondorioz langileak kalteren bat izateko

posibilitatea. Arrisku bat larritasunaren ikuspuntutik kalifikatzeko, batera balioetsiko dira kaltea gertatzeko probabilitatea eta kalte horren gogortasuna.

• “Lanetik eratorritako kalteak” dira lanean edo lana dela-bide

izandako gaixotasun, patologia edo lesioak.

• “Lan-arrisku larria edo hur-hurrekoa” da laster gerta daitekeena, horretarako arrazoiak izateagatik, bai eta langileen osasunari kalte handia eragin diezaiokeena ere. Langileen osasunari kalte larriak eragin diezazkioketen agenteekin lan eginez gero, uste izango da arrisku larria eta hur-hurrekoa dagoela, agente horiekin lan egiteagatik, denbora gutxi barru osasunari kalte larriak eragiteko arrazoizko probabilitatea dagoenean, nahiz eta kalte horiek berehala agertu ez.

• “Lan-ekipamendua” da lanean erabilitako edozein makina,

tramankulu, tresna edo instalazio.

9

• “Arriskutsuak izan daitezkeen” prozesu, jarduera, eragiketa, ekipamendu edo produktuak dira, prebentzio-neurri berezirik izan ezean, arriskuak eragiten dituztenak, halakoak gauzatzen edo erabiltzen dituzten langileen segurtasun eta osasunerako.

• “Lan-baldintza“ da lanaren edozein ezaugarri, langilearen

segurtasun zein osasunerako arriskuak sortzeko eragin nabaria izan dezakeena. Definizio honetara beren beregi biltzen dira:

- Lantokiko lokalen, instalazioen, ekipamenduen, produktuen eta gainerako lanabesen ezaugarri orokorrak.

- Lan-inguruneko agente fisiko, kimiko eta biologikoen izaera, eta horien intentsitatea, kontzentrazioak eta presentzia-mailak.

- Aipatu arriskuak sortzeko eragina duten agente horiek erabiltzeko prozedurak.

- Langilearen arriskuen norainokoan eragina duten laneko gainerako ezaugarri guztiak, lana antolatzeko eta sailkatzeko ezaugarriak barne.

• “Banakako babes-ekipamendua” da langileak aldean eramateko

edo erabiltzeko edozein ekipamendu, langilea babesteko, laneko segurtasunaren eta osasunaren aurkakoa izan daitekeen arriskutik edo arriskuetatik, bai eta helburu bera duen edozein osagarri edo gehigarri ere.

Laneko

jantziak

10

Langileen eskubide eta betebeharrak

Lan Arriskuen Prebentzioari buruzko Legeak, haren 14. artikuluan, lan arriskuen aurrean babesa izateko eskubidea ezartzen du. Eskubide horrek harekin dakar langileak lan arriskuen aurrean babesteko enpresaburuaren betebeharra. Babesteko betebehar hori administrazio publikoen betebeharra ere bada, haien langileekiko.

Eskubideak 1. Laneko segurtasun eta osasun arloan babes eraginkorra izatea. 2. Dauden arriskuei buruzko informazioa-bai enpresari, oro har,

dagozkion arriskuak bai lan mota edo zeregin bakoitzari dagozkion arriskuak direla eta-, aplikatzekoak diren babes edo prebentzio neurri eta jarduerei buruzko informazioarekin batera.

3. Larrialdietarako, lehen sorospenetarako eta ebakuaziorako egoera

eta neurriei buruzko informazioa jasotzea.

4. Laneko segurtasun eta osasunari doazkion gai guztiei buruz iritzia eska diezaieten eta haietan parte hartzea.

Laneko segurtasunaren eta osasunaren arloko babes eraginkorra izatea.

Lanarekin zerikusia duten alderdi guztietan langileak babesteko enpresaburuaren betebeharra.

Agintari eskudunak xedatutako betekizunak eta enpresak hartutako prebentzio neurriak betetzea. .

11

5. Prestakuntza teorikoa eta praktikoa, nahikoa eta egokia, jasotzea,

kontratatzen diren unean nahiz eginkizunetan edo teknologietan aldaketak gertazen direnetan.

6. Egin behar dituzten zereginetako lan ekipo egokiak izatea.

7. Beren eginkizunak betetzeko behar dituzten banakako babes

ekipoak doan jasotzea.

Betebeharrak 1. Beren segurtasuna zaintzea, bai eta beren lanak eragin

diezaiekeen beste langileena ere. 2. Makinak, tresnak, ekipoak eta abar era egokian erabiltzea.

3. Enpresak eskuratzen dizkien banakako babes ekipoak era egokian

erabiltzea.

4. Lan baliabideetan dauden segurtasuneko gailuak era egokian erabiltzea.

5. Nagusiei eta izendutako langileei edo, hala dagokionean,

Prebentzio Zerbitzuari, langileen segurtasun eta osasunerako arrisku egoeren berri ematea.

6. Eskumena duen agintaritzak ezarritako betebeharrak betetzen

laguntzea.

7. Udal antolakuntzarekin batera lan egitea baldintza seguruak, langileen osasunerako arriskurik gabekoak, lortzeko.

12

Prebentzio jardueraren antolakuntza Gasteizko Udalean Udalaren antolakuntza egitura eta ohiko jarduera sistema direla medio, prebentzioa antolatzeko oinarriak prebentzio zerbitzu mankomunatu bat eta sail bakoitzeko segurtasun koordinatzaileak dira. Sail bakoitzeko zuzendariak izendatzen ditu azken horiek, eta haien eginkizuna da, besteak beste, sailaren eta Prebentzio Teknikoaren Zerbitzuaren arteko bitartekari balioduna izatea laneko arriskuen prebentzioari dagozkionetan.

Hona hemen Gasteizko udaleko egitura hierarkikoa laneko arriskuen prebentzioaren arloan: • Udaleko Segurtasun eta Osasun Batzordea:

14 Kide ditu: Udalaren 7 ordezkari eta prebentziorako 7 ordezkari.

• Laneko Arriskuen Prebentziorako Zerbitzua: Zerbitzuburua eta laneko arriskuen prebentzioko hiru espezialitateetan aritzen diren hiru teknikari, eta Laneko Osasunaren Atala (medikuak eta erizainak).

• Prebentziorako ordezkariak: Udaleko ordezkariak dira, Udalean

dauden sindikatuetako kideak, hain zuzen ELA, CC.OO eta LABekoak.

13

Ekimenak, iradokizunak eta kexak

Langileek prebentziorako ordezkarien bitartez parte hartzeko duten bideaz gain, zuzenean ere proposatu ahalko dituzte prebentzioaren arloko hobekuntzak edo neurri zuzentzaileak.

Era berean, beretzat edo beste langile batzuentzat arriskutsu izan daitekeen edozein gabeziaren berri eman ahalko dute, halakorik aurkituz gero.

Hori jakinarazteko, dagokion orria beteko da; langile guztiek eskura dezakete orri hori honakoetan:

- Funtzio Publikoaren Saileko web-orrian (minfoweb).

- sailetan bertan.

Prebentziorako ordezkariari, Prebentzio Zerbitzuari nahiz dagokion saileko zuzendariari bidali ahal zaio.

14

Arriskuen ebaluazioa

Arriskuen hasierako ebaluazioaren bidez zehazten dugu lan ingurunean dauden arrisku faktoreak zein diren, nolakoak diren, zer arrisku maila duten, zer ondorio izan dezaketen gertatuz gero, eta abar. Ebaluazio horri esker jakin dezakegu lan egoera muga onargarri batzuen barruan dagoen, edo, aitzitik, neurriak hartu behar diren, langileak egon daiteken arriskuaz ohartarazte aldera. Hauek izan daitezke hartuko diren neurriak: - jatorrian prebenitzekoak - antolakuntzakoak - taldea babestekoak - banakakoak babestekoak - langileak prestatu eta informatzekoak... Lan inguruneko arrisku faktoreen sailkapena honela laburbiltzen da:

SEGURTASUN ARRISKUAK: Makinak eta lanabesak erabiltzearen ondoriozkoak, suteek, kontaktu elektrikoek, lan esparruen baldintzek, egoerak, jarduerak berak eta abarrek eragindakoak...

• Pertsonak beste maila batera erortzea. • Pertsonak maila berera erortzea. • Okertu diren objektuak erortzea. • Manipulatzen ari diren objektuak erortzea. • Laxatu diren objektuak erortzea. • Objektuak zapaltzea. • Objektu mugiezinen kontrako talkak eta kolpeak. • Objektu mugikorren kontrako talkak eta kolpeak. • Objektu edo lanabesekin kolpeak hartu edo ebakitzea. • Zati edo partikulen jaurtiketa. • Objektuek harrapatzea edo objektuen artean harrapatuta geratzea. • Makinak edo ibilgailuak iraultzean harrapatuta geratzea. • Kontaktu termikoak. • Kontaktu elektrikoak. • Leherketak. • Suteak. • Ibilgailuek harrapatzea edo jotzea. • Ebakitzeak eta ziztadak.

15

ARRISKU HIGIENIKOAK: Arrisku higieniko fisikoak: langileak ondoan duen i ngurune fisikoak –zaratak, argia, bibrazioak, hezetasuna, t enperatura– eragindakoak. Arrisku higieniko kimikoa eta biologi koak: epe labur edo luzerako eragin kaltegarria izan dezakete n substantziekin kontaktuan egoteak eragindakoak. • Muturreko tenperaturen eraginpean egotea. • Substantzia kaltegarriak. • Substantzia kaustiko-korrosiboak. • Erradiazioen eraginpean egotea. • Izaki bizidunek eragindako istripuak. • Kutsatzaile biologikoen eraginpean egotea. • Kutsatzaile kimikoen eraginpean egotea. • Zarataren eraginpean egotea. • Bibrazioen eraginpean egotea.

ARRISKU ERGONOMIKO ETA PSIKOSOZIALAK: Gorputz nahiz buru esfortzuen ondoriozko arriskuak; estresa eta gogogabetasuna izan ohi dira horien ondorio. • Gehiegizko esfortzuak. • Begietako nekea. • Liluratzeak. • Deserosotasuna. • Distirak. • Estresa, buru zama. • Gorputz-jarreraren nekea. • Buru nekea. • Neke fisikoa.

16

Garbitzaile taldearen arriskuen ebaluazioa Lanpostuaren zereginak

Barnealdeak garbitzea: ikastetxeak, haur eskolak, bulego eraikinak, adinekoentzako zentroak, kirol zentroak...

Kanpoaldeak garbitzea: ikastetxeetako, kiroldegietako, igerilekuetako,... kanpoaldea.

Komunak eta aldagelak garbitzea: tresna sanitarioen azalerak, txorrotak, ispiluak etab... garbitzea. Egoki diren teknikak eta produktuak baliatzea, eta horiei dagozkien erabilera arauak betetzea.

Zoruetan tratamendu bereziak aplikatzea: distira eman, desugertu eta zoruei argizaria ematea egoki diren teknikak eta makinak baliatua, garbitasun baldintza ezin hobean gera daitezen.

Kristalak garbitzea: kanpokoak eta barrukoak. Zaborrak bildu eta lekuz aldatzea: garbituko diren instalazioetatik

horretarako dauden lekuetara eramatea, ezartzen den moduan. Materialak biltegiratzea: materialak manipulatu, bildu eta

garraiatzea (mahaiak, aulkiak, apalak...). Erabiltzen diren material eta produktuak

MATERIALAK-LANABESAK

Garbiketa orga Erratzak

Lanbasak Lanbasa industrialak

Mopak Luzagarriak

Beirak garbitzeko aparatua Palak

Espartzuak Baietak Belakiak

Beira harraskatzeko tresna Borrego delakoak

Hauts xurgagailuak Ur xurgagailuak

Makina birakariak Abiadura handiko makina birakariak

Urez garbitzen duten makinak Fregatzeko makinak

Haize-makina Eskailerak

PRODUKTU KIMIKOAK

Lixiba Hodi-libratzailea (WC-6)

Amoniakodunak Ontzi garbigailuak Kaltzio-kentzailea

Xaboia Leungarria

Intsektu-hiltzailea Desugertzaile

Kloroa Beirak garbitzekoa Deskoipeztatzailea

Argizariak Metalak garbitzekoa

17

Eguneroko lanean ematen diren egoeretako arriskuen ebaluazioa

Zoruak, korridoreak, eskailerak edo bestelako azalerak eskuz garbitzea

Arriskuak

• Pertsonak maila berera etortzea, norbera edo besteren bat, eta apurketa, kolpe, zaintiratu, bihurrituak eta abar gertatzea, igarotzeko eremuetan materialak daudelako edo zorua irristakorra delako.

• Objektuak zapaltzea, garbiketa egiteko materialekin edo kableekin behaztopa egitea, edo behar bezala biltegiratu ez denarekin.

• Lunbalgia, distentsioak eta abar eragin ditzaketen gehiegizko esfortzuak egitea, behartutako edo zuzenak ez diren jarrerengatik.

• Kontaktu elektrikoa ematea, makina elektrikoak erabili eta garbiketa hezea egiteagatik kable asko dagoen tokietan.

• Erredurak produktu kimikoen erabilera dela eta. • Erabiltzen ari diren objektuak erortzea. • Produktu kimikoak inhalatzeko, irensteko, horien zipriztinak

norberaren gainean erortzeko arriskua, ondo aireztatuak ez dauden tokietan manipulatzean edo produktu nahasketa ez egokiak egitean.

ARRISKU ELEKTRIKOAK Ez erabili inoiz aparailu elektrikoak eskuak bustita badituzu edo zorua heze badago. Makina matxuratu edo berotu bada, edo ari osagarriak aldatzeko, DESKONEKTATU.

18

Arriskuak ekiditeko modua

• Garbitu beharreko eremua seinaleztatzea, sektoretan banatzea edo pertsonen joan-etorria txikiagoa izan arte itxarotea.

• Garbitu behar den tokian ordena zaintzea; tresnak horretarako den organ bilduta eraman behar dira.

• Produktuak ez nahastea, taparik gabe ez uztea eta seinaleztatzea.

• Produktuak ondo etiketatuta dauden potoetan baino ez sartzea.

• Etiketak arretaz irakurtzea eta jarraibideei kasu egitea. • Zuloak eta eskailerekin kontuz ibiltzea, erabiltzen diren

objektuak ez zapaltzeko edo ez askatzeko arreta berezia jartzea.

• Eskularru egokiak erabiltzea, beti. • Produktuak ondo aireztatutako tokietan aldatzea ontziz, eta

segurtasun fitxak jasotzen dituen gomendioei jarraiki. • Ahal den guztietan garraiatzeko baliabide mekanikoak

erabiltzea, eta bestela, zamak mugitzeko metodo egokia baliatua, bizkarreko lesioak ekiditeko.

NAHASKETA ARRISKUTSUAK EZ nahastu INOIZ desinfektatzaileak lixiba edo amoniakorekin, ez eta bi produktu horiek ere. EZ sartu produktuak jatekoak gordetzeko ontzietan. Nahastezinak diren eta ondo etiketatuak dauden ontziak erabili. EZ jan produktuen ondoan.

ETIKETA Garbitzeko produktu bakoitzak baditu bere baliagarritasun espezifikoak. ETIKETAn adieraziko da, zikinkeria eta azalera mota kontuan harturik, produktuaren erabilera egokiena eta erabili beharreko dosia ere.

ARRISKU KIMIKOA Erabili BETI eskularru egoki eta eraginkorrak, jantzi aurretik apurtuta ez daudela egiaztatu. Produktua edukiontziz aldatzen baduzu, KONTUZ ONTZIAREKIN!

19

Zoruak makinaz garbitzea

Arriskuak

• Makinak edo haren osagarriek –uhala, altzairu-ilea, arrasteko platera– harrapatzea, zauriak edo higadurak eragitea.

• Irristaketak direla eta maila berera erortzea eta horren ondorioz zaintiratuak, bihurrituak, apurketak eragitea, batez ere garbitzeko prozesua hezea bada.

• Kolpeak hartzea makinekin zein lanabesekin. • Objektuak zapaltzea eta erorketen ondorio berberak izatea. • Gehiegizko esfortzua egitea makinen, produktuen eta lanabesen

pisua eta erabilera direla eta. • Kontaktu elektrikoa egotea, makinaren deribazioak, entxufeen zein

kableen egoera direla eta. • Kontaktua egotea produktu kimikoekin eta horren ondorioz

narritadura edo itotzea eragitea arnas bideetan, narritadura begietan edo erupzioak larruazalean.

• Garbitzeko produktuak irenstea.

Arriskuak ekiditeko modua

• Behar bezalako lanabeseria eramatea. • Eremua seinaleztatzea, posible bada (hezetasunaz

ohartaraztea). • Makinak erabiltzeko edo osagarriak aldatzeko, babesteko

eskularruak erabiltzea. • Zamak era egokiz mugitzea. • Makinen, kableen, entxufeen egoera zaintzea eta horien

segurtasun osagarriak ez kentzea; halaber, beharrezko azterketak pasa dituztela ziurtatzea.

• Erabiltzen diren produktu kimikoak ezagutzea, erabiltzeko jarraibideak irakurtzea eta ez nahastea.

• Jardute eremua zaintzea eta eskailerak, zuloak, eskudelak kontuan hartzea.

AURRETIK, BEGIZ IKUSKATU Entxufatu makina, eta osagarriak muntatu aurretik, junturak ondo daudela ziurtatu. Korronte hargune egokian entxufatu makina, beti. EZ erabili entxufe apurtuak edo egoera txarrean dauden kableak.

20

Garbiketa orokorrak –hormak, apalak, kristalak– 2 metro baino gutxiagoko altueran

Arriskuak

• Maila berera erortzea eta horren ondorioz zaintiratuak, kontusioak, hematomak, apurketak eta abar gertatzea.

• Beste maila batera erortzea aurreikusi ezin diren ondorioekin.

• Objektuak zapaltzea eta lan egiteko eremuan behaztopa egitea, hain zuzen, erorketak eragingo dituztenak.

• Ebaketak erabiltzen ari garen edo leku batetik bestera eramaten dugun lanabesekin.

• Objektuak erortzea edo askatzea, lantokien barruan edo kanpoan.

• Erabiltzen diren produktu kimikoek hainbat kalte eragitea, ez

jakintasunagatik edo ez egiteagatik, besteak beste, erredurak, narritadura begietan edo arnasa hartzean, lurrin edo zipriztinak direla eta.

Arriskuak ekiditeko modua

• Garbitu beharreko eremuan ordena zaintzea eta mater ialak kontrolatzea.

• Garbitu beharreko objektua sorbaldaren gainetik bad ago, eskailera egokiak erabiltzea, eta debekatua dago to ki altuetara aulki, mahai, kutxa eta abarren bidez heltzea.

• Lan eremua seinaleztatzea, lankideen istripuak ekid iteko. • Produktu kimikoen etiketak arretaz irakurtzea eta j arraibideei

kasu eginez erabiltzea. • Makina egoera onean dagoela zaintzea eta edozein ar azo edo

gorabehera antzemanez gero gertueneko arduradunari berehala jakinaraztea.

21

Esku eskailerak erabili beharra ekartzen duten sabaiko eremu edo objektuak (luminariak) garbitzea

Arriskuak

Atal honen barruan gure arreta bereganatu behar duten arriskuak sabaietan (luminarien garbiketa), apaletarako sarbideetan, eskaileretan, pertsianetan, ateetan daude. • Altueratik erortzea eta ondorioz lesio larri edo apurketak gertatzea. • Kontaktu elektrikoa egoteko arriskua, luminariak, elektrizitate

deribazioak, erabilitako makinak manipulatzeagatik horretarako egoki den lanabeseria izan gabe.

• Arnas bideetan, larruazalean eta begietan eragina izango duen produktu kimikoekin kontaktua egotea, eta horren ondorioz erredurak, itotzea edo narritadura sortzea.

• Objektuak zapaltzea eta horren ondorio zuzena altueratik erortzea. • Gehiegizko esfortzuak egitea, jarrera bortxatuengatik edo zamak

eskuz mugitzeagatik. • Ebaketak egitea mozteko lanabesekin, adibidez, garbitzeko

xaflekin.

Arriskuak ekiditeko modua • Eskailera eta luzagarri teleskopikoak behar bezala erabiltzea,

sabaiak eta abarrak zuzen garbitzeko. • Garbituko den eremuan ordena zaintzea, eta beharrezko bada

seinaleztatu edo pertsonak zein lankideak igaro daitezen eragoztea.

• Instalazioak, makinak, luminariak manipulatzean tentsiorik ez dagoela ziurtatzea; korrontea beti deskonektatu behar da. Zereginak behar bezalako lanabeseria erabilita burutzea, arreta zorrotzarekin; ez da ahaztu behar ura eta elektrizitatea ez direla bateragarri.

• Lana azterketa pasa ez duten aparailu elektrikoekin inoiz ez egitea.

• Produktu kimikoek etiketa zuzena eramatea, horien jarraibideak irakurtzea eta horien arriskuak ezagutzea, baita prebentzio neurriak hartzea ere.

• Lanabesek ebaki ahal badute eskularruak erabiltzea.

22

Kristalak garbitzea

Arriskuak

Barnealdeko zein kanpoaldeko kristalak garbitzean, helezinezko edo altueran daudenetara heltzeko dagoen zailtasuna kontuan harturik, honakoak dira arriskuak: • Pertsonak maila berera erortzea. • Pertsonak beste maila batera erortzea eta horren

ondorioz bihurrituak, zaintiratuak, kolpeak edo larriagoak diren apurketak, maila berera erortzean gertatzen direnak baino.

• Erabiltzen ari diren objektuak erortzea eta horren ondorioz kontusioak, ebaketak eta abar gertatzea.

• Objektuak zapaltzea eta ondorioz bihurritua gertatzea.

• Gai kimikoekin kontaktua egotea eta ondorioz arnas bideetan, begietan, mukosan eta abarretan narritadura eragitea.

• Gai kimikoekin kontaktua egon delako erretzea. • Ebaketak gertatzea esku lanabesekin. • Arrisku elektrikoak. • Gehiegizko esfortzuak egitea zamak altxatu edo garraiatzean.

Arriskuak ekiditeko modua

• Garbitzen den eremuan ordena zaintzea eta hura seinaleztatzea.

• Altueran egiten diren lanei, esku eskaileren erabilerari eta abarrei buruzko jarraibideak zuzen betetzea.

• Esku lanabesak, xaflak eta abar zuzen erabiltzeko eskularru egokiak erabiltzea.

• Produktu kimikoen etiketak irakurtzea eta jarraibideei kasu egitea; ontziak etiketa zuzena izan dezala zaintzea.

• Makinek dagokion azterketa pasa dutela ziurtatzea; edozein anomalia sumatuz gero gertueneko arduradunari jakinaraztea.

• Ingurunea zaintzea, eremuan kableak, material solteak eta abar ez daitezela egon.

• Tresnak eta materialak haiek gordetzeko diren kutxa eta poltsetan eramatea, debekatua baitago leku batetik bestera solte eramatea.

• Debekatua dago altueran dauden tokietara horretarako ez diren elementuak erabilita heltzea, edo altueran dauden tokietan dagozkion segurtasun neurriak hartu gabe egotea.

• Zamak zuzen mugitzea, ahal den guztietan baliabide mekanikoak erabilita.

23

Komunak garbitzean egon daitezkeen arriskuak

Beste ataletan aipatutako arriskuez gain, honakoak nabarmendu behar dira: • Erretzekoa, produktu korrosiboak

erabiltzeagatik. • Intoxikatu eta itotzekoa, gutxi aireztatuak

dauden tokiak izateagatik. Edo produktu kimikoak era ez egokian nahasteagatik.

• Arrisku biologikoak bakterio eta onddoengatik.

• Ziztatzekoa eta ebakitzekoa.

Arriskuak ekiditeko modua

• Behar bezalako eskularruak eramatea, beti eta derrigorrez. • Komuneko tangetan, paperontzietan eta barrualdea ikusten ez

den edozein ontzitan eskuak ez sartzea. • Produktu kimikoak inoiz ez nahastea. • Produktuen etiketak arretaz irakurtzea eta jarraibideei kasu

egitea. • Eskuak maiztasunez garbitzea, zereginak burutu aurretik eta

ondoren; eskularruak erabiltzeak ez du horretatik salbuesten. • Lantokian ez jan, ez edan edo ez erretzea.

24

Beste mota bateko instalazioak –egoitzak, ziegak eta abar– garbitzean egon daitezkeen arriskuak

Zereginak eta horiekin lotutako arriskuak oso antzekoak badira ere, infekzioen arrisku espezifikoa gehitu behar da hemen, kutsatzaile biologikoekin kontaktuan egoten delako. Hona ohikoenak: tuberkulosia, barizela, errubeola, gripea, tetanos, hepatitis B eta C, GIB.

Arriskuak ekiditeko modua

• Zentroaren barne arau espezifikoak betetzea garbike tako lanabeseria erabiltzean.

• Babesteko lanabeseria egokia erabiltzea: eskularrua k, mantalak...

• Langile guztiek Laneko Osasunaren Atalak egoki jotz en dituen txertoak jartzea.

• Laneko Osasunaren Atalari edozein gertaera edo istr ipuren (ebaketak, ziztadak, zipriztinak, etab...) berri em atea, haren jarraipen eta tratamendu zuzena egiteko.

Zeregina aparkaleku, kale edo biltegi orokorretan burutzean egon daitezkeen arriskuak

Arrisku orokorrez gain, ibilgailuek harrapatzea edo kolpe ematea gerta daiteke. Era berean, biltegietan gaizki pilatutako objektuak eror daitezke, edo egon behar ez den tokian dagoen materiala.

Arriskuak ekiditeko modua

• Lana ikuspen gutxiko baldintzapean eginez gero, ere mua seinaleztatzea eta arropa islatzailea erabiltzea de rrigorrezkoa da.

• Materialak horretarako dauden tokietan biltzea eta ez bestetan. • Gainera, pisu gehiago dutenak beheko apaletan jarri ko dira. • Beste arriskuetarako antzeko prebentzio neurriak ba liatzea.

25

Ikastetxeak garbitzea

Arriskuak

Arrisku orokorretan aipatutakoez aparte, gaixotasun infekto-kutsakorren agerraldiak, onddoak, bakterioak ere egon daitezke; hori dela eta, edozein gertaera edo istripu gertatuz gero Laneko Osasunaren Atalera jo beharko da. Gainera, haur hezkuntzako ikastetxeetan altzarien tamaina txikia ere kontuan hartu behar da, horrek lan egiteko jarrera ez egoki edo bortxatuak hartzea ohikoa izatea eragin dezake eta.

Arriskuak ekiditeko modua

• Lan egiteko lanabeseria, eskularruak, oinetako irristagaitzak behar bezala erabiltzea.

• Txertaketa kanpainak jarraitzea. • Eskuak maiz garbitzea, nahiz eta eskularruak erabili. • Lantokian ez jan, ez edan edo ez erretzea. • Eskuak paperontzi edo ikuskapen txarra duten tokietan ez

sartzea. • Garbiketa egitean hartzen diren jarrerak zaintzea. • Altzariak garbitzerakoan, garbiketa zereginak txandakatzea.

LANALDIA AMAITUTAKOAN... Ez utzi lanbasa ura duen pertzan. Produktu desinfektatzaileen indarra 60 minutu baino gutxiagotan desagertzen da eta orduan hasten dira mikroorganismoak ugaltzen. Lanbasa garbitu eta lehortzen utzi, makilatik zintzilikatua.

JARRERA ARRISKUAK Lunbalgia, dorsalgia eta diskoko hernia gehienak jarrera txarrak behin eta berriro hartzearen ondorio dira. Mugimendu bortitzak ekiditu eta burua makurtzeko, bizkarra tolestu beharrean belaunak tolestu.

26

Hondakinak kentzea

Arriskuak

Hondakin mota desberdinak daude haien jatorria kontuan hartzen badugu: bulego, ikastetxe, egoitza eta abar.

• Kolpeak hartzea objektu mugiezinekin eta ondorioz ebaketak edo kontusioak eragitea.

• Gehiegizko esfortzuak egitea, zamak altxatu edo garraiatzean. • Objektuak zapaltzea eta ondorioz erorketa, zaintiratuak,

bihurrituak eta apurketak gertatzea. • Erabiltzen ari diren objektuak erortzea eta horren ondorioz

ebaketak edo kontusioak gertatzea.

Arriskuak ekiditeko modua

• Behar bezalako lanabeseria eramatea: eskularruak erabiltzea derrigorrezkoa da, beti.

• Ebaki edo zizta dezaketen materialak garraiatzean mantalak erabiltzea.

• Paperontziak husteko poltsa, orga edo edukiontzietan iraultzea. Eskua poltsetan ez sartu!

• Poltsak ez konprimitzea, ebaketak edo ziztadak eragin daitezke eta.

• Zamak altxatu edo garraiatzeko teknika egokia baliatzea, eta posiblea den guztietan, baliabide mekanikoak erabiltzea.

• Ingurunean enbarazua eragin dezaketen elementuak ez daitezela izan zaintzea eta segurtasun oinetakoak erabiltzea.

• Zentroko arduradun edo gertueneko buruari lanabeseriari eta barne araudiari buruz galdetzea.

• Gertueneko buruari antzematen den edozein anomalia jakinaraztea.

27

Segurtasun arauak

1. Banakako babes-ekipamendua (EPI).

2. Zamak eskuz mugitzea eta bestelako aholkuak ergonomiari dagokionez.

3. Produktu kimikoak erabiltzea.

4. Makinak erabiltzea.

5. Esku lanabesak erabiltzea.

6. Arrisku elektrikoa duten lanak.

7. Altueran egiten diren lanak: esku eskaileren erabilera.

8. Lehen laguntza. Istripuak eta gertaerak.

9. Suteak eta larrialdiak.

28

BANAKAKO BABES-EKIPAMENDUA (EPI) Hauxe da banakako babes-ekipamenduaren definizioa: langileak aldean eraman edo eutsi dezakeen edozein ekipamendu, lanean haren segurtasunari edo osasunari mehatxu egin diezaiokeen arrisku batetik edo gehiagotik babes dezan, baita xede hori bera duen beste edozein osagarri edo gehigarri ere. Banakako babes-ekipamendua erabili beharko da nahitaez:

- Lantokian horrela adierazten denean. - Arriskuen ebaluazioan adierazten diren lantokietan. - Gertueneko buruak horrela agintzen duenean. - Istripua aurreikusten den arrisku zeregina burutzen denean.

Gogoan izan:

• Banakako babes-ekipamenduak nahitaez erabili behar dira lanposturako beharrezko direla xedatu bada, eta enpresak berak hornitu beharko ditu.

• Babesteko jantzi guztiek dute bizitza mugatua. • Norberak eta ez beste inork erabiltzeko dira. • Ziurtagiririk gabeko edo iraungialdia pasatua duten

pertsonentzako babesgarriak erabiltzea ezer ez erabiltzearen pareko da.

• Segurtasun lanabeseria behar bezala zaindu behar da. Hondatzen denean aldatzeko eskatu behar da.

• Erabiltzaileak banakako babes-ekipamenduak erabiltzeko modu egokia ezagutu behar du.

1

29

ZAMAK ESKUZ MUGITZEA Lan guztietan daude behin eta berriro errepikatzen diren mugimenduak, jarrera bortxatuak, zamak altxatzen dira eta salgaiak leku batetik bestera eramaten dira, eta horiek modu ez egokiz eginez gero, bizkarrean arazo larriak eragin daitezke. Hori dela eta, tresnak lanabesak eta bestelako zamak zuzen manipulatzeko modu egokia zein den gogorarazi behar da, bizkarreko lesioak, mikrotraumatismoak eta abar ekiditeko. Hona hemen gomendio garrantzitsuenak:

• Oinak pixka bat bereizi elkarrengandik, zamaren markoarena egiteko eta bat bestea baino pixka bat aurrerago jarrita. Objektua goian dagoen oinarri baten gainean egonez gero, hurbildu eta oinarri sendo eta finkoa lortu harentzat.

• Makurtzeko belaunak tolestu eta bizkarra zuzen mantendu. • Zama gorputzetik ahalik eta hurbilen jarri. • Eutsi zamari esku ahurrarekin, finkotasunez, eta eskularruak

erabili. • Zama hanken laguntzaz altxatu eta ez bizkarrarenaz. • Ibilbidean zehar zama gorputzetik hurbil izan denbora guztian,

urrats motzak egin eta gorputza osotasunean biratu.

Lesioak prebenitzeko honakoak ere gomendatzen dira:

• Ahal den guztietan baliabide mekanikoak erabili. • Zama bultzatu eta ez tiratu harengandik. • Material erabilienak gerriaren eta sorbalden artean gelditzen

den mailan bildu. • Eskailera erabili sorbaldaren gainetik dauden objektuak

hartzeko. • Segurtasun botak edo oinetakoak erabili, zama erori eta

istripua eragin baitezake.

30

Jarduteko modua

Bizkarra zuzen eduki, beti!

2

BESTELAKO ARRETAGUNE ERGONOMIARI DAGOKIONEZ: Garbitzeko jardueretan lesio muskulu-eskeletikoak (LME) dira aldi baterako ezintasunagatik lanera joan ahal ez izateko arrazoi nagusia. Lesio horien prebentzioa bereziki konplexua da burutzen diren zereginen ezaugarriengatik (esku lanak dira, eta gehienetan jarrerari edo maiztasunari dagokionez, eskakizun oso fisikoak dituztenak, baita horietan egoteko denbora desberdinak ere...) eta burutzen diren tokien baldintzengatik. Horregatik oso garrantzitsua da honako hiru alderdiak kontuan hartzea jarrera higienea hobetu nahi badugu gure lanpostuan. 1) Lanpostuaren diseinu fisikoa (lana egiteko tresnak eta

laguntzeko lanabeseria).

Lan egiteko tresnen tamainak langileen ezaugarri desberdinetara egokitzea ahalbidetu behar du (dimentsio antropometrikoak).

Horri dagokionez, nahiko altura duten kirtenak gomendatzen dira, eskuak bularraren eta aldaken arteko mailan mantentzea ahalbidetuko dutenak. Eskuarekin zabal heltzea (indarreko heltzea) ahalbidetuko dute kirtenek, beraz, 3 zentimetro inguruko diametroa izango dute.

31

Garbiketako orgak erraz mugitzekoak izan beharko dira; gurpil egokiak izango dituzte mugitzeko, garbi egon beharko dutenak. Bultzatzeko eta arrastaka eramateko altura 90 zentimetrokoa izango da, gutxi-gorabehera. Objektu pisutsuenak aldaken eta ukondoen arteko mailan egon daitezen gomendatzen da.

Xurgagailuaren kasuan ere garbi eduki behar dira gurpilak, horrela arrastaka eraman behar denean ez da aparteko esfortzurik egin beharko.

Altueran dauden eremuetako garbiketa egin behar izatekotan

lan gunera heltzea ahalbidetuko duten eskailerak eta luzagarriak dituzten tresnak hornituko dira.

Mahaien azpikoa garbitzeko belauniko jarri behar izanez gero,

belaun-babesa erabiltzea gomendatzen da.

Baietak ez dira handiak izango ura kentzeko orduan hainbeste indar egin behar ez izateko. Gainera, baietari ura kentzeko, ez dira eskumuturrak okertu beharko eta horrela horien lesioak ekidituko dira, baita bizkarrekoak ere.

ORGA Garbi eta ondo ordenatua mantendu beti: garbitu eta lehortu egunero, lanaldia amaitutakoan. Zaindu GURPILAK, hariek blokeatu ditzaten ekiditeko.

LESIO ARINAK Baietak gaizki erabiltzeak eskumutur eta ukondoetako lesio asko eragiten ditu. Horiek ekiditeko, xukatzeko eta tolesteko jarduna zuzen burutu. Bizkarrezurreko gerrialdean izaten diren lesioak prebenitzeko jarrera egokiak hartu garbitzean.

32

Zabor poltsen tamaina: Gehiegizko esfortzuak ekiditeko poltsa handiak goraino ez betetzea gomendatzen da edo tamaina txikiagoko poltsa edo edukiontziak baliatzea. Era egokian garraiatu behar dira materialak, eta posiblea denean mekanikoki, beharrezko ez denean zamak eskuz mugitzea ekiditeko, batez ere produktu kimiko edo antzekoak garraiatzen ditugunean.

Ur pertzak 5 litrorekin baino gehiagorekin ez betetzea gomendatzen da.

2) Antolamendu neurriak (lan egiteko denbora eta zereginen

banaketa).

Zereginak era egokian txandakatu behin eta berriro errepikatzen diren mugimenduen eragina gutxitzeko (betiere lanak ahalbidetzen badu). Horrela gihar multzo desberdinak mugitzen dira eta aurretik mugitu direnek atsedena har dezakete beste batzuk mugitzen hastean. Adibidea: xurgatzeko eta hormetatik mopa pasatzeko zereginak bata bestearen atzetik egitea, edo komunak eta mahaien azpikoak garbitzearenak. Lan etenaldiak egin behar dira.

3) Jarrera ohiturak eta ariketa fisikoa (langileen prestakuntza). Lanpostu hauetan jarrera higienearen gaineko prestakuntza oso garrantzitsua da, lesioetako asko hartutako ohitura txarren ondorio baitira. Hona hemen kontuan hartu beharreko funtsezko hainbat puntu:

Beso aldaketa: Garbiketa zereginak esku lanak dira gehien bat eta langileak nahi duen besoa erabil dezake, baina normalean beso dominanteak gehiegizko esfortzua egiten du. Egiten den lana orekatu behar da eta bi besoak erabili.

Eskuragarri diren tresna eta lanabeseria era egokian

erabiltzea: Erratza eta lanbasa altuera egokian hartzea, gorputzetik hurbil (eskuak bularraldearen eta aldaken arteko altueran), eta pertzak, zabor poltsak eta abar gehiegi ez betetzea.

33

Era berean, xurgagailuak eta makinak erabiltzen direnean saiatu jarrera zuzena zaintzen.

Makurdurak eta bizkarreko biraketak ekiditea: Behean dauden eremuak garbitzeko hankak tolestea eta belauniko jartzea, angelu handiarekin makurtu behar izanez gero eusteko puntua bilatzea.

Goiko gorputz adarren jarrera ez egokiak ekiditea: Lan

egiteko tresnei ongi heltzea, lan eremura heltzeko hankak mugitu eta ez besoak luzatu, goiko aldeetara heltzeko eskailerak edo aulkitxoak erabiltzea.

Zamak mugitzeko teknikak (lehen aipatu dira).

URAREKIN FREGATZEA Etxean erabiltzen den lanbasa sistema azalera txikietarako baino ez da baliagarri. Bi pertzadun sistema praktikoagoa da, eta ura denbora gehiagoz egoten da garbi. Gainera, pertza gutxiago mugitu behar da.

ERNE: JARRERA Ez hartu jarrera bortxatua edo ez erosoa. Bizkarra zuzen mantendu eta xurgatzeko jarduera burutzean xurgagailuaren tutua bizkarraren atzean egon dadila zaindu. Horrela errazagoa izango da sigi-saga eran xurgatzea hodi malguaren edo xurgagailuaren beraren enbarazua izan gabe.

34

PRODUKTU KIMIKOAK ERABILTZEA Garbitzeko jardueretan substantzia kimiko asko erabiltzen dira. Substantzia horiek kaltegarriak izan daitezke langile eta ingurumenerako. Produktu kimikoak honakoetatik sar daitezke organismoan:

• Arnasketaren bidez: sudurretik, ahotik, birikietatik eta abar. • Dermisaren bidez: larruazaletik. • Aparatu digestiboaren bidez: ahotik, urdailetik. • Digestiboa ez denaren bidez: zaurietatik.

Produktu toxikoek giza gorputzean eduki dezaketen eragina: Gomendioak:

• Garbitzeko produktuak erabiltzeko fabrikatzaileak ematen dituen jarraibideei kasu egitea, produktuaren etiketan edo fitxa teknikoetan daude.

• Identifikaziorik ez duten produktuak baztertzea.

PRODUKTU TOXIKOEN ERAGINA

Korrosiboak Narritagarriak

Neumopatia eragileak Itogarriak

Anestesikoak Sentikortzaileak eta narkotikoak

Sistemikoak Kantzerigenoak, mutagenikoak eta

teratogenikoak

ARRETAZ IRAKURRI Ez erabili ondo etiketatuak ez dauden produktuak. Arrisku adierazpen eta zuhurtasun aholkuez gain, etiketan agertzen diren piktogramak produktua era seguruaz erabiltzeko gako dira.

35

• Banakako babes-ekipamenduak zuzen erabiltzea, adibidez, produktu korrosibo eta kaustikoekin eskularru eta betaurrekoak, eta narritagarriekin, horietaz gain, betaurreko eta maskarak.

• Jatorrizko ontziak erabiltzea, edo ondo etiketatuak daudenak eta nahasteko aukera ematen ez dutenak.

• Ontziz aldatu behar bada poliki eta ondo aireztatutako tokietan egitea.

• Horiek erabili ondoren, eskuak garbitzea, maiztasunez, eskularruak erabiltzeak ez baitu salbuesten hori egiteko, bereziki jan aurretik eta lanetik ateratzean.

• Lantokian ez jatea, ez edatea edo ez erretzea. • Ontziak bero iturrietatik urrun gordetzea, itxita eta behar

bezala etiketatuak. • Produktu kimikoak inoiz ez nahastea, nahasketak substantzia

toxikoak sor ditzake, produktuak beraiek baino arriskutsuago direnak. Ad.: Ez nahastu lixiba amoniakoarekin.

• Ordena eta garbitasuna gordetzea substantzia arriskutsuak

manipulatzen diren tokietan. • Erabiliko den produktu kimikoa uretara botatzea, beti, eta ez

aldrebes, horrela balizko zipriztinetan azido kontzentrazio handiegia egon dadin ekidituko da.

• Begiak balizko zipriztinetatik babestea, babesteko betaurrekoekin.

• Tapoiak ahoarekin edo potoak behartuz ez kentzea. • Hutsik dauden potoak garbi eta etiketarik gabe gorde behar

dira.

MANIPULATZEA ETA GARRAIATZEA Ez garraiatu produktuak “eskolako karpeta bailiran”. Nahi gabeko isurketak atzeraezinezko lesioak eragin ditzake. Lixiba eta amoniakorekin hartu aparteko zuhurtasun neurriak.

PRODUKTUA ERABILTZEA EZ lainoztatu INOIZ produktuak sorbaldaren gainetik (begiak zipriztindu daitezke edo likidoa besotik isuri). EPI egokiak erabili larru, arnas bide eta begietako lesioak ekiditeko.

36

Produktu kimikoetako etiketak: Produktu kimiko bakoitzak etiketa du non arrisku adierazpenak eta haiek manipulatzean kontuan hartu beharreko zuhurtasun aholkuak jasotzen baitira.

GAI ARRISKUTSUEN ETIKETAK JASO BEHAR DUTEN INFORMAZIOA

Hornitzailearen izena, helbidea eta telefono zenbak ia. Gai edo nahasketa baten zenbateko nominala erosleei saltzen

zaien ontzian, substantzia hori ontziko beste tokir en batean adierazita ez badago.

Produktuaren identifikatzaileak. Arrisku piktogramak, egoki denean. Ohartarazpen hitzak, egoki denean. “Arriskutsua” (larriagoa) /

“Erne” (ez hain larria). Arrisku adierazpenak, egoki denean (H adierazpenak –arriskuen

izaera– R esaldiak ordezten dituzte). Ad.: H200 Lehergai ez-egonkorra (arrisku adierazpenak).

Zuhurtasun aholku aproposak, egoki denean (gaiaren ondoan egoteagatiko kontrako eragina gutxitu edo ekiditeko gomendatzen diren neurriak).

Informazio osagarria ematen duen atala, egoki denea n.

ARRISKU PIKTOGRAMAK leherkaria erraz sukoia erabat sukoia korrosiboa toxikoa oso toxikoa Adierazpenei kasu egin arren istripua gertatuz gero:

• Arrisku adierazpenak kontsultatu eta medikuarenera joan. • Nahi gabe irentsiz gero, Toxikologia Institutu Nazi onalera jo.

Tel. 91 562 04 20

37

MAKINAK ERABILTZEA Askotan eskuan eramateko moduko makina eta lanabes elektrikoak erabiltzen dira lanaren etekina handitu eta langilearen nekea ekiditen laguntzen dutenak. Jakin behar da horiek erabiltzen istripu iturri izan daitezkeelako, batzuetan istripu larriak gainera.

Makina abiarazi aurretik, burutuko den zeregina ezagutu beharko da behar bezalako lanabeseria eramateko.

Makinak beharrezko azterketak pasa dituela eta beren babesteko gailuak egoera onean daudela ziurtatu behar da. Debekatua dago horiek aldatu, ordeztu edo baliogabetzea.

Hondatuta dauden kable eta entxufeak aldatu behar dira, inoiz ez konpondu.

Makinaren irekiduretan ez da trabarik egongo, gehiegi bero dadin ekiditeko.

Diskoak edo piezak aldatu behar badira makina deskonektatu behar da.

Bateriek azidoak eta leher daitezkeen gasak dituzte, beraz, horien manipulazioa txinpartetatik urrun egingo da, ezingo da momentu horretan erretzen aritu eta larruarekiko kontaktua ekiditu beharko da. Horiek manipulatzeko beti erabili beharko dira eskularruak eta betaurrekoak.

Zeregina amaitzen denean, makina behar bezala gorde behar da eta kablea arretaz bildu.

Makina elektriko batean gertatutako sutea ez da inoiz urez itzali behar.

MATXURA TXIKIAK Xurgagailuak indarra galdu, kea bota edo berotzen bada, iragazia GARBITU (ez busti) eta poltsa aldatu. BUXADURA dagoen edo ez ziurtatzeko: hodi malgua eta osagarriak kendu (eskuarekin ziurtatu).

...ETA AMAITZEAN Makina utzi aurretik, ondo garbitu xurgagailuaren iragazkiak eta osagarriak, eta dagoen tokian jarri. Bukatzeko, bildu kablea.

38

ESKU LANABESAK ERABILTZEA 5 Esku lanabesak zerbait altxatu edo arrastaka eramateko edo heltzea zaila den tokietara heltzeko baliabide dira, eta xede horretarako erabili behar dira. Gogoratu:

Zaindu behar da haien aplikazio egokia zailtzen duten edo arrisku berriak eragiten dituzten akatsak edo higadura ez dituztela.

Garbi eta lehor egon behar dute lanabesak, erabiltzen ditugunean ihes egin ez diezaguten.

Ebaki dezaketen lanabesak, adibidez, xaflak, behar bezala zorroztuak egongo dira eta babesgarria eduki beharko dute erabili ez edo leku batetik bestera eramaten direnerako.

Aparailu elektriko edo tentsioa dutenekin lan egiten denean, xede horretarako ziurtatuak egongo dira eta dagokion kirten isolatzailea izango dute.

Xede horretarako diren kutxa eta poltsetan eraman behar dira leku batetik bestera.

Horietan eman daitezkeen anomalia edo gorabeheren berri eman arduradun edo gertueneko buruari.

39

6 ARRISKU ELEKTRIKOA DUTEN LANAK

Elektrizitatea oso arriskutsu izan daiteke, eta haren arrisku nagusia da ez dela ikusi, entzun edo usaintzen. Istripu gehienak konexioetan, luzagarrietan eta larakoetan ematen dira.

Elektrizitateak lesio larriak eragiten ditu: kanpoko edo barruko

erredura larriak edo heriotza ekartzen dutenak, itotzeagatik edo bihotza gelditzen delako.

Arrisku hori ekiditeko modua:

• Eroale elektrikoak ez manipulatzea eta ez ukitzea. • Instalazio elektrikoak langile espezializatuek manipulatzea eta

konpontzea. • Instalazio, makina edo kableak erabili aurretik eta ondoren

ikuskatzea. • Anomaliarik antzemanez gero, makina gelditzea,

deskonektatzea eta arduradunari ohartaraztea. • Argi etengailuak, entxufeak eta hartzaile elektrikoak ez

erabiltzea, eskuak bustita badituzu edo zorua heze badago. • Aparailuak deskonektatzeko larakotik tiratzea, ez kabletik. • Lanbasa dorretxoetatik edo lotuak dauden oinarri anitzetatik ez

pasatzea. • Elektrizitatea sorburu duen sutea urez ez itzaltzea. • Goi tentsioko eremuetan ez sartzea.

Istripua izanez gero:

• Korrontea deskonektatzea. • Kontaktuagatik istripua izan duena istripuaren lekutik

urruntzea, horretarako gai isolatzaileak, gomazko eskularruak, egurra, aulkia erabilita, eta EZ UKITU ZUZENEAN ISTRIPUA IZAN DUENA.

• Arnasketa artifiziala egitea. • Medikuari deitzea edo harengana lehenbailehen eramatea.

KONTUZ ELEKTRIZITATEAREKIN EZ desentxufatu xurgagailua kabletik tiratuz: LARAKOTIK TIRATU. EZ konektatu hainbat makina korronte hargune bakarrean: GAINKARGAK ZIRKUITULABURRA ERAGIN DEZAKE ETA. Etxean egiten diren instalazioen modukoak baztertu

40

ALTUERAN EGITEN DIREN LANAK

Altueran daudenen garbiketa lanak egiteko orduan, eraikinen barruan zein kanpoan, baliabide osagarriak behar ditugu gure eskura ez dauden azalera edo objektuetara heltzeko. Lan horiek goitik behera erortzeko arriskua eragiten dute, eta erorketa horien emaitzak larriak izan daitezke langilearentzat, heriotza ere eragin dezakete eta. Altueran lan egin behar denean arreta handiz egin behar da, eta ondoren ezartzen diren segurtasun jarraibideak bete behar dira:

Garbitu beharreko objektua sorbaldaren gainetik badago, esku eskailerak erabili behar dira, eta debekatua dago makina edo apalen gainean igotzea, edo taburete, aulki, mahai eta kutxak erabiltzea.

Eskailera erabili aurretik egoera onean dagoela ziurtatu behar da. Igo aurretik, eskailera ondo bermatua dagoela ziurtatu behar da. Inguruan kableak egon ez daitezen zaindu behar da, eta 3 metro

baino gutxiagoko distantziara lan egitea ekiditu behar da. Posiblea bada, eremua seinaleztatu behar da.

ESKU ESKAILERAK 7

Sendotasun eta egonkortasun bermea izan behar dute eskailerek, egoera onean egon, hau da, langet eta maila guztiak izango dituzte, baita oinarrian elementu irristagaitzak ere. Zuzen erabiltzeko modua:

• Eskailera erabili aurretik, egin behar den lana aztertzea. Toki zehatz batera maiztasunez igo behar bada, hobe da eskala edo eskailera finkoa erabiltzea.

• Eskailera toki batetik bestera behar bezala eramatea.

1. irudia: Eskailera toki batetik

bestera eramateko modu zuzena

2. irudia: Eskailera toki batetik bestera eramateko modu ez zuzena

41

• Ez erabiltzea 5 metro baino gehiagoko eskailerak ha ien erresistentzia bermatua ez badago, eta debekatua da go esku eskailera inprobisatuak erabiltzea.

• Erabili aurretik, eskaileraren egonkortasuna ziurta tzea. Oinarria ondo finkatua gelditu behar da eta eskaile ra ez da elementu ez egonkor edo mugikorren gainean jarriko.

• Esku eskailera goian dauden tokietara heltzeko erab iltzen bada, bere langetek, azkenengo mailatik gora, gutxi enez, metro bat gehiago izatea.

• Esku eskailera arruntak horizontalarekiko 75º-ko an gelua egiten jartzea. Inklinazio bertikalagoa jarriz gero , eskailera atzerantz kulunkatu daiteke eta.

• Oinetako irristagaitzak erabiltzea, eta koipe edo l okatzik ez

dutela zaintzea. • Guraize eskailerek segurtasun elementuak izatea, er abiltzen

direnean ireki daitezen ekiditeko. Segurtasun tenka gailua erabat zabaldua edukitzea.

• Debekatua dago guraize eskailera itxita dagoela har ekin lan egitea, haren gainean “zaldiaren gainean” bezala ja rrita. Gainera, eskaileraren alde batetik bestera ezin da pasatu.

• Gehiegi ez kargatzea; gogoratu esku eskailerek muga batzuk dituztela.

• Eskaileretara aurrez aurre jarrita igo eta jaistea, bi eskuekin heltzea, eta aldi berean bi langilek edo gehiagok e z erabiltzea.

• Zamak edo lanabesak eskuan ez igotzea. Igo edo jait si baino lehen poltsa batean sartuko dira horiek.

• Eskaileratik urrun dauden objektuak hartzen ez saia tzea. • Egurrezko eskailerak ez pintatzea, horrek balizko a katsak

antzematea eragozten du eta. • Aldian behin gainbegiratzea, eta anomaliarik ikusiz gero

arduradunari edo gertueneko buruari horien berri em atea.

42

Lehen laguntza Istripua izanez gero, lehen laguntza emango zaio lesionatu denari, berehala, eta jardun horren agintea pertsona egokiek eta horretarako trebatu direnek hartuko dute. Oinarrizko laguntza hiru urratsetan emango da:

Istripuak eta gertaerak ISTRIPUA: Langileari lanaldian gertatzen zaiona, edo etxetik lanera zein lanetik etxera doala gertatzen zaiona da lan istripua. Azken kasu horretan in itinere istripua izena ematen zaio. GERTAERA: Langileei lesio edo kalteak eragin ez, baina eragin ahal zien gertaera edo ezbeharra, baldintzak pixka bat desberdin izan balira. “Kaltea eragin dezakeen gertakari edo jazoera” izan daiteke definizio egokia. Gertaerak agerian uzten ditu lanaren ondoriozko arriskuak, hain zuzen, aztertu beharko direnak, ekiditu ahal izateko.

Babestu: Laguntza eman aurretik, norberaren babesa eta istripua izan duenarena ziurtatu. .

Ohartarazi: Deitu larrialdi-zerbitzuei (112).

Sorotsi: Istripua izan duena aztertu eta honakoak adierazitako hurrenkeran egiaztatu: 1. kontziente dagoen edo ez, 2. arnasa hartzen duen edo ez eta 3. pultsurik duen edo ez.

43

Gasteizko Udalak FREMAP mutuarekin ditu kontratatuak lanean ematen diren istripuen aurreko osasun laguntza. Istripua gertatzen denean, lanean edo etxetik lanera zuzenean doan ibilbidean edo alderantzizkoan, bi egoera suerta daitezke: 1. Berehalako ospitaleko asistentziaren beharra. Larria, presakoa! Anbulantziaz (SOS 112) edo norberaren ibilgailuan Santiago Apostol edo Txagorritxu ospitalera eramatea. 2. Osasun laguntzaren beharra. Arina FREMAP mutuaren arreta zentroetako batera eramatea.

- Manuel Iradier kalea, 2 behea, 8:00etatik 20:30era, astelehenetik ostiralera.

- Honduras kalea, 14-16 behea, 8:00etatik 20:00etara, astelehenetik ostiralera.

Laneko Osasunaren Atalari jakinarazi behar zaizkio lan istripuak, ahalik eta azkarren. Gainera, arduradunak edozein lan gertaeraren edo istripuren gainean behar diren datuak bilduko ditu eta Prebentzio Zerbitzuan emango du horien berri dagokion inprimakia erabilita. Lehen laguntzen inguruan kontuan hartu beharreko printzipio orokorrak dira:

• Lasai egotea eta ahalik eta azkarren ekitea. • Istripua izan duena arretaz mugitzea. • Istripua izan duena lasaitzea. • Istripua izan duena lurrean etzanda jartzea, ahal dela toki

berean, lesioa zein den jakin arte, eta konortea galdu edo goitika ari bada gorputzaren albo baten gainean jartzea, burua alboratua.

• Istripua elektrokuzioa dela eta eragindakoa bada, ISTRIPUA IZAN DUENA EZ UKITZEA, korrontea moztea edo horretatik aldentzea gai isolatzaileak erabiliz.

• Haren arnasketa eta balizko odoljarioak zaintzea. • Istripua izan duenari edatekorik inoiz ez ematea. • Itxaron behar bada, istripua izan duena hoztu dadin ekiditea;

horretarako mantekin estaliko da. • Hurbilen dauden zerbitzu mediko edo anbulantziari (112)

deitzea, eta datu zehatzak ematea lesionatu denaren egoeraren eta dagoen tokiaren gainean.

• Lesionatua lekualdatzea.

44

Suteak eta larrialdiak

Zer egin larrialdia edo sutea gertatzen bada lanean zauden bitartean Balizko bi egoera eduki behar dira kontuan:

1- Larrialdia lantokia irekita dagoen ordutegiaren barruan lanean ari zarela gertatzen da.

Larrialdi taldeko kideek ematen dituzten jarraibideei kasu egingo zaie (larrialdi burua, lehen esku-hartzeko taldea...). 2- Larrialdia lantokia irekita dagoen ordutegitik kanpo lanean ari

zarela gertatzen da. A) Kasu honetan bakarrik zaude edo lankideekin. Sute txikia bada, eta

hori itzaltzeko prestatuta dauden su-itzalgailuekin itzal dezakezula uste baduzu, itzaltzen saiatuko zara, baina zure burua arriskuan jarri gabe eta horien funtzionamendua ezagutzen baduzu, ez bestela.

Horretarako, ondorengo urratsak jarraitu behar dira:

1. Hurbilen dagoen su-itzalgailua hartu (gogoratu CO2-ko su-itzalgailuak eta suaren kontrako mantek kalte gutxiago egiten dietela ekipo delikatuei, baina hautsezko su-itzalgailuak eraginkorragoak direla). Apurtu zigilua eta kendu segurtagailua.

2. Jarri 2-3 metroko distantziara eta sugarren oinarrira zuzendu su-itzalgailuaren ahoa.

3. Estutu palanka su-itzalgailua bertikalean duzula. Mugitu ahoa sigi-saga eginez eta suaren oinarrira zuzenduta. Ez ahaztu irtenbidea utzi behar duzula zure bizkarraldean.

45

B) Itzali ezin baduzu edo sutearen dimentsioa dela eta ezin dela kontrolatu edo gai ikusten ez baduzu zeure burua, honako jarraibideei egingo diezu kasu.

• Sutea isolatzen saiatuko zara, zentroko ate eta leihoak itxita. • Larrialdi zerbitzura (112) deituko duzu eta eraikina hustuko.

Larrialdia

Balizko alarma egoeraren aurrean honakoa da jarduteko prozedura:

• Telefono deien banagunera alarma helaraztea, edo zuzenean. • Nor zaren, zer gertatzen den eta non lasaitasunez adieraztea. • Mezua ulertu dela ziurtatzea. • Lasai egotea, ez oihukatzea eta korrika ez egitea, izua ez

eragiteko. • Keak inguratzen bazaitu, lau hankatan ibiltzen edo lurretik

arrastaka ateratzea tokitik. • Ebakuazioa egin behar izanez gero, igogailuak eta karga-

jasogailuak ez erabiltzea, eta lasaitasunez, baina azkar, toki segurura joatea.

Suteak

• Erretzearen inguruko arauak gordetzea beti. Horretarako dauden tokietan baino ezingo da erre.

• Lantokian su-itzalgailuak non dauden eta nola erabiltzen diren jakitea. Elektrizitateak eragindako suteetan ura inoiz ez erabiltzea.

• Korridoreak, eskailerak, irteerak eta abar ez dira inoiz blokeatuak egongo.

• Larrialdien irteerak non dauden jakitea. • Baimenduak dauden ontziak baino ez erabiltzea likido

sukoientzat, eta aireztatutako tokietan baino ez. • Arropak hartzen badu sua, laguntza eskatzea eta korrika ez

egitea.

Arriskuen prebentzioa guztion lana da. Lan egin

dezagun gure lanaren segurtasunez.

46

BIBLIOGRAFIA - LEGEAK

1. Lan arriskuen prebentzioari buruzko legea. Azaroaren 8ko 31/1995 Legea.

2. Lantokietako segurtasunaren eta osasunaren arloko gutxieneko

xedapenak finkatu zireneko apirilaren 14ko 486/1997 Errege Dekretua.

3. Langileentzako arrisku –bereziki dorsal eta lunbareetan– ekar

dezaketen zamak eskuz manipulatzearen inguruko segurtasunaren eta osasunaren arloko gutxieneko xedapenak finkatu zireneko apirilaren 14ko 487/1997 Errege Dekretua.

4. Lanean segurtasunaren eta osasunaren arloko seinaleztapenaren

inguruko gutxieneko xedapenak finkatu zireneko apirilaren 14ko 485/1997 Errege Dekretua.

5. Langileek banakako babes-ekipamenduak erabiltzearen inguruko

segurtasunaren eta osasunaren arloko gutxieneko xedapenak finkatu zireneko maiatzaren 30eko 773/1997 Errege Dekretua.

6. Langileen estatutuaren legearen testu bategina finkatu zeneko

martxoaren 24ko 1/1995 Errege Dekretua. 7. Produktu kimikoak biltegiratzeko araudia eta horien jarraibide

tekniko osagarriak –MIE APQ-1, MIE APQ-2, MIE APQ-3, MIE APQ-4, MIE APQ-5, MIE APQ-6 eta MIE APQ-7– onetsi zireneko apirilaren 6ko 379/2001 Errege Dekretua.

8. Substantzia eta nahasketak sailkatu, etiketatu eta ontziratzeari

buruzko 2008ko abenduaren 16ko EUROPAKO PARLAMENTUAREN ETA KONTSEILUAREN N1272/2008 Araudia, 67/548CEE eta 1999/45/CE zuzentarauak aldatu eta indargabetzen dituena, eta N1907/2006 (CE) araudia aldatzen duena.

9. Langileek lanabeseria erabiltzearen inguruko segurtasunaren eta osasunaren arloko gutxieneko xedapenak finkatu zireneko uztailaren 18ko 1215/1997 Errege Dekretua.

10. Aldian behin altueran egiten diren lanei dagokienez, langileek

lanabeseria erabiltzearen inguruko segurtasunaren eta osasunaren arloko gutxieneko xedapenak finkatu zireneko azaroaren 12ko 2177/2004 Errege Dekretua.

47

IZENPEAK

(LANGILEAREN IZEN-DEITURA)

GARBIKETA ZEREGINAK SEGURUAGO BURUTZEKO ESKULIBURUA izenekoaren alea eta haren edukiaren inguruko orientazioa jaso dudala ziurtatzen dut.

Eskuliburuaren arauak baita nire lan eremuan osagarri diren bestelako araudiak martxan jarriko ditudala ONARTZEN dut.

Eguna: Izenpea Saila: