INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK ARRAUN ETA PIRAGUISMOKO ... · - Produktu arriskutsuak behar den moduan...

INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK ARRAUN ETA

PIRAGUISMOKO INSTALAZIOETAN

222000111222kkkooo oootttsssaaaiiilllaaa

INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK ARRAUN ETA PIRAGUISMOKO INSTALAZIOETAN

1

AURKIBIDEA 1 AURKEZPENAK 2 KREDITUAK 3 GIDAREN PLANTEAMENDUA 4 INGURUMEN EGOERA AZTERTZEA 4.1 INSTALAZIOEN MAINTENIMENDUA 4.2 BULEGOKO JARDUERAK 4.3 INSTALAZIOEN GARBIKETA 4.4 KIROL JARDUERAK 5 INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK


2

1 AURKEZPENA Gipuzkoako Foru Aldundiko Kirol eta Kanpo Ekintzetako Departamentuak, “Kirol instalazioetan jarraitu beharreko ingurumen praktika egokien gida” argitaratuta, kirol instalazioetako ingurumen kudeaketan hobekuntzak lortzeko ekimenari jarraituz, Arraun eta piraguismoko instalazioetan jarraitu beharreko praktika egokien gida hau” aurkezten du oraingo honetan. Gida hau, arraun klubekin nolabaiteko zerikusia duten guztiei (langileak, kirolariak, erabiltzaileak, entrenatzaileak, klubetako kideak, eta beste) zuzendua dago, beren jarduera burutzean instalazioei ematen zaien erabileratik ondoriozta litezkeen ingurumen eraginak eraginkortasun osoz minimiza daitezen.

[ITZULI]

2 KREDITUAK Proiektuaren arduraduna

• Jose Luis Andueza, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kiroletako Zerbitzuko kirol instalazioetako kirol teknikaria.

Proiektuko batzordea:

• Julian Gomez, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kiroletako Zerbitzuko programaburua. Kirolarteko koordinatzaile nagusia.

[ITZULI]

3 GIDAREN PLANTEAMENDUA Gida honekin lortu nahi duguna da, kirolaren alorrean diharduten profesionalei eta, oro har, arraun eta piraguismoko kluben erabiltzaile guztiei, klubek burutzen dituzten jarduera guztietan aplika daitezkeen Ingurumenarekiko praktika egokiak jakinaraztea, eta praktika horiei jarraituz erdietsi daitezkeen ingurumen hobekuntzen berri ematea, argitarapen xume eta erabilgarri batean. Gida honen helburua da, hortaz, arraun eta piraguismoko klubetako kide guztiei aurrezkia eta ingurumena babesteko jarraitu beharreko praktika egokiak jakinaraztea, eta gai horretan sentsibilizatzea. Arreta berezia jarriko diegu, besteak beste, honako praktika hauei: ura aurreztu eta eraginkortasunez erabiltzea, energiaren erabilera minimizatzea, energia


3

berriztagarriak sustatzea, hondakinak murriztea, edota biodibertsitateari eragindako kalteak minimizatzea. Hori horrela, praktika egokiak identifikatzeko bi lan arlo bereizi ditugu:

- Praktika egokiak, instalazioaren esparruan, - Kirola natur ingurunean egiten denean burutu daitezkeen praktika egokiak,

Eta, instalazio horien barruan, honako ingurumen esparru hauei begira egituratu ditugu ingurumen praktika egokiak:

Agua Residuos Energía Ruido Gestión Ambiental Compras (Productos Químicos y Suministros)

Comunicación Ambiental


4

Praktika egokiak fitxetan egituratu ditugu, segidan adierazten den moduan: Praktika Egoki bakoitzak, ingurumenaren gaineko eraginaren eta alderdi hori murrizteko gaitasunaren balorazio kromatikoa jasotzen du bere baitan; horrela, jardunari ekin aurretik, Praktika Egokiak bi faktore horiengan nola eragiten duen jakin daiteke, eta ondorioz, bat edo bestea aukeratzen laguntzen du. Ezaugarri horiek, kirol instalazioetan jarraitu beharreko praktika egokien gida honetako 5. kapituluan, “Ingurumen praktikak ebaluatzea” egindako haztapenaren arabera definitu dira.

[ITZULI]

IMPACTO AMBIENTAL: REDUCCIÓN DEL ASPECTO:

BBUUEENNAASS PPRRÁÁTTIICCAASS DDEE GGEESSIIÓÓNN AAMMBBIIEENNTTAALL EENN IINNSSTTAALLAACCIIOONNEESS DDEEPPOORRTTIIVVAASS

TTííttuulloo:: Título de la acción que se propone

IInnssttaallaacciióónn oo AArreeaa:: Equipo o Lugar donde se puede realizar la buena práctica AAssppeeccttoo:: Aspecto ambiental sobre el que incide la buena práctica

OObbjjeettiivvoo:: Objetivo u objetivos generales a lograr con la buena práctica IInnddiiccaaddoorr:: Indicador asociado a la buena práctica para evaluar su mejora. DDeessccrriippcciióónn:: Descripción de cómo llevarla a cabo. En algunos casos se acompaña de una fotografía NNeecceessiiddaaddeess:: Equipos y recursos necesarios para llevar a cabo la buena práctica RReessuullttaaddooss PPootteenncciiaalleess:: Resultados posibles de lograr mediante la implantación de la buena práctica TTrraannssffeerriibbiilliiddaadd:: Posibilidad de transferir la buena práctica a otras instalaciones deportivas. FFuueenntteess ddee ccoonnssuullttaa:: Fuentes de información como páginas web´s, bibliografía , etc.., donde se puede ampliar el contendido de la misma.


5

4 INGURUMEN EGOERA AZTERTZEA Segidan, arraun eta piraguismoko klubetan garatzen diren jarduerak azalduko ditugu, ingurumenaren arloan bizi dizuten azaroak aztertzeko eta, horrela, jarduera horietan zehar sortzen diren ingurumen alderdiak minimizatuko dituzten praktika egokia proposatzeko. Arraun eta Piraguismoko Klubetan honako jarduerak burutzen dira funtsean:

- INSTALAZIOEN MANTENIMENDU TEKNIKOA,

- BULEGOKO JARDUERAK,

- INSTALAZIOEN GARBIKETA LANAK,

- KIROL JARDUERAK, ARETOETAN ETA NATUR INGURUNEAN

[ITZULI]


6

4.1 INSTALAZIOEN MANTENIMENDUA

Arraun eta piraguismoko klub batek, normalean, honako instalazioak izaten ditu:

• Bulegoak • Aldagelak eta garbilekuak • Gimnasioak eta gorputza prestatzeko aretoak • Botikategia eta sendaketa-gelak • Arraun hobia • Produktu kimikoen, gasolioen biltegia • Untzien biltegia • Ibilgailuak, untziak, • Taberna, salmenta-makinak,

Horietan guztietan egiten diren mantenimendu eta zaintza lanek, honako ezaugarriak izaten dituzte ingurumenaren ikuspegitik begiratuta:

Consumo de energía

Generación de residuos Peligrosos, No Peligrosos, Sanitarios, Asimilables a urbanos

Consumo de agua INSTALACIONES DE LOS CLUBES DE REMO Y

PIRAGÜISMO

• Oficinas • Vestuarios y Aseos • Gimnasios y salas de preparación

física • Botiquín, • Foso de remo, • Almacén de productos químicos,

gasóleos, • Almacén de embarcaciones, • Vehículos, embarcaciones • Bar, máquinas expendedoras,

Consumo de productos químicos

Consumo de material de repuestos, consumibles, …

Vertido de agua

Generación de ruido

Generación de residuos de envases y embalajes

Emisiones dispersas


7

Ingurumen egoera: - Arraun eta piraguismoko klub bateko instalazioen mantenimenduan, lan eta jarduera oso desberdinak burutzen dira, - Lan horietako asko, “profesionalak” ez direnek egiten dituzte, beren borondatez, - Konponketarako eta mantenimendurako materialak kontrolik gabe erosten dira, - Instalzioetan burutzen diren mantenimendu lanak (iturgintza, elektrizitatea, berokuntza, ...) sistematizatu eta kontrolatu egin behar dira, akatsak, ihesak eta abar direla-eta, gehiegizko ur eta energia kontsumorik gerta ez dadin. - Zentro batzuk udalek lagatakoak edo errentan utzitakoak izaten dira, horietan ez dira ezagutzen, ez kontrolatzen, ur kontsumoa, argindar kontsumoa, ... Ez dago eragimen energetikoan hobekuntzak sartzeko aukerarik, ez eta uraren edo energiaren kontsumoa kontrolatzeko edota murrizteko jarduerak burutzeko aukerarik ere. - Ez dute edukiontzi egokirik izaten, sortutako hondakin mota desberdinak, bai arriskutsuak eta bai ez-arriskutsuak, banatuta uzteko: Papera eta kartoia, ontzien eta enbalajeen hondakinak, hondakin arriskutsuak. - Mantenimendu lanek era guztietako produktu kimiko arriskutsuen kontsumoa dakarte, eta kontsumo horrek, hondakin arriskutsuak sortzen ditu; esate baterako, zigilagailuak eta isolatzaileak, pinturak, disolbatzaileak, produktu kimikoak, aerosolak, ... - Ibilgailu eta untzien mantenimendu lanetan erabilitako olioak sortzen dira, eta horiek, jarioei eutsiko dieten kubetetan gorde behar dira. - Produktu arriskutsuak behar den moduan ez gordetzeak segurtasun eta osasun arriskuak sortzen ditu, sute arriskua, eta lurzorua, ura eta natur ingurunea kutsatzeko arriskua. - Produktu kimikoak identifikatu gabeko ontzietara pasatzeak segurtasun eta osasun arriskuak eragiten dizkie langileei, eta baita ingurumenari ere. - Langileei ez zaie esaten produktu kimikoak nola erabili, segurtasun fitxarik ez dute izaten. - Botikategietan, errehabilitazio geletan eta abarretan edukitzen diren sendaketa-produktuek eta sendagaiek hondakinak sortzen dituzte; eta horiek, beren izaera sanitarioa dela-eta, arriskutsuak izaten dira. Iraungitzen diren produktuak kontrolatu egin behar dira. Arazoak sor


8

dakieke, bai osasunari eta baita ingurumenari ere. - Instalazioetan untzi eta ibilgailu ugari gordetzen dira, erregaiez eta bestelako produktu arriskutsuez betetako ontziak egon daitezkeen lekuetan; eta horrek, sute edo leherketa arriskua sortzen du. PROPOSATZEN DITUGUN INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK - Klubeko instalazioen, untzien eta ibilgailuen mantenimendu lan orokorretan sortutako hondakinekin zer egin - Produktu kimikoak biltegiratzeko arauak - Mantenimendu lanetan burutu beharreko ingurumen jarduerak: lan elektrikoetan, iturgintzan, untzien konponketa edo zaintza lanetan, ... - Energia, material, ur eta abarren kontsumoa murriztera bideratutako praktikak ezartzea jardueretan (ikus gidan jasotako fitxak) - Hornidura arauak martxan jartzea, ingurumen kudeaketa egokia bermatuko duten material, produktu eta hornitzaileak aukeratuz, - Ingurumen praktika egokien premia botikategi eta sendaketa-gelatan, eta errehabilitazio guneetan. - Suteak, produktu kimikoen isuriak eta antzeko larrialdiak ekiditekoe ta kontrolatzeko jarduera-arauak.

[ITZULI]


9

4.2 BULEGOKO JARDUERAK Ingurumen alderdi nagusiak: Ingurumen egoera: - Normalean klubarenak diren bulegoetan garatzen dira eta, zeregin horretan energia eta beste hainbat material kontsumitzen denez, ingurumenean eragiten dute. - Hondakin mota desberdinak sortzen dira, arriskutsuak eta bai ez-arriskutsuak. PROPOSATZEN DITUGUN INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK - Energia, material, ur eta abarren kontsumoa murriztera bideratutako praktikak ezartzea administrazio arloko jardueretan - Bulego lanetan sortzen diren hondakinekin zer egin - Hornidura arauak martxan jartzea, ingurumen kudeaketa egokia bermatuko duten material, produktu eta hornitzaileak aukeratuz.

[ITZULI]

ACTIVIDADES DE OFICINA

E. eléctrica Toner y cartuchos

de tinta Papel Pilas

Consumibles de oficina

Toner y cartuchos agotados Residuo de Papel (RNP) Basura (RU) Residuos de Aparatos Eléctricos y Electrónicos (RAEE) Pilas Agotadas (RP)


10

4.3 INSTALAZIOEN GARBIKETA

INGURUMEN EGOERA: - Arraun eta piraguismo klubetako instalazioen garbiketa lanak azpikontraten bitartez egiten dira, - Instalazioen ingurumen kudeaketa behar bezala egiteko jarduera inportanteak burutzen badira, batez ere hondakinen kudeaketari dagokionez: Instalazioetan sortutako hondakinak lekuan bertan modu egokian bereiztea ahalbidetzen da; gerorako birziklatze lana errazten da; eta, instalazioetan egindako hondakin bereizketa ona den, edota bereizketa hori hobetzeko neurriak hartu behar diren jakiteko aukera ematen da. - Garbiketarako erabiltzen diren produktuei buruzko informaziorik ez dago: kantitateak, tipologia, produktu horiek zein lekutan gorde behar diren, - Untzien garbiketan erabiltzen den ura PROPOSATZEN DITUGUN INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK - Klubeko instalazioetan eta untzietan oro har sortzen diren hondakinekin zer egin, - Produktu kimikoak biltegiratzeko arauak - Instalazioen eta ibilgailuen garbiketa lanetan ingurumena errespetatzeko

Consumo de E. Eléctrica

LIMPIEZA DE LAS INSTALACIONES

LIMPIEZA DE VEHÍCULOS Y

EMBARCACIONES

Consumo de agua

Consumo de trapos y consumibles de limpieza

Consumo de productos de limpieza: detergentes

Generación de residuos: Peligrosos, No Peligrosos, Asimilables a urbanos

Vertido de agua

Generación de residuos de envases y embalajes


11

jarraitu beharreko ildoak ezarri behar dira, - Ingurumen irizpideak erabiltzea erosketetan eta materialen horniduran, - Instalazioen, ibilgailuen eta untzien garbiketa lanetan ur fluxua murrizteko sistemak,

[ITZULI]


12

4.4 KIROL JARDUERAK

INGURUMEN EGOERA: - Jarduera fisikoa eta kirola dira pertsona elkarbizitza, solidaritatea, eta ingurumenarekiko errespetua bezalako balioetan prestatzeko heziketa-tresnetako bi. - Kirol jarduerak gimnasioetan burutzen direnean, kirol instalazioen barruan, kirol materiala erabili eta kontsumitzen da, - Kirol jarduera burutzean ura eta edita edari isotonikoak kontsumitzen dira, eta ondorioz, ur botila ugari sortzen dira; beraz, ontzi horiek behar bezala kudeatzeko edukiontziak ipini behar dira, - Bai udan eta bai neguan, ikasleei zuzendutako ikastaroak egin behar dira instalazioetan; ingurumena babesteko arau garbiak ezarri behar dira, hezitzaileei eta entrenatzaileei horien berri emateko, PROPOSATZEN DITUGUN INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK - Instalazioen erabilerarekin zerikusia duten ingurumen arazoei buruz erabiltzaileak sentsibilizatzeko kanpainak, PRAKTIKA EGOKIAK KIROL MATERIALAREN ERABILERAN, - Produktu kimikoak biltegiratzeko arauak - Sortzen diren paper, kartoi, plastiko ontzi eta antzeko hondakinekin zer

Generación de residuos , envases ,. Basuras en general

Consumo de agua

ACTIVIDADES DEPORTIVAS EN EL INTERIOR

Consumo de energía


13

egin - Ontzien bolumena murrizteko sistemak, latan prentsatzea, botilak prentsatzea, - Arrauna eta piraguismoa naturan, uretan, egiten diren kirolak dira, bai itsasoan, bai ur geza natural edo artifizialeko urmaeletan, edo bai ibaietan. - Kirol jarduera burutzen natur ingurunea inportantea da; beraz, naturguneak zaintzeko praktika egokiak ezarri behar dira. PROPOSATZEN DITUGUN INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK - Ur inguruneen kalitatea zaintzeko jokabide-arauak definitzeko eta dibulgatzeko kanpainak, - Ingurumen praktika egokiak, zebra-muskuilua heda ez dadin.

[ITZULI]

Generación de envases Consumo de agua

ACTIVIDADES DEPORTIVAS EN EL EXTERIOR

Consumo de energía Emisiones dispersas de vehículos

Consumo de gasóleos y otros combustibles


14

5 INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK Hona, segidan, Ingurumen Praktika Egokien Fitxen zerrenda, kirol instalazio guztietan eta, bereziki, arraun eta piraguismo klubetan aplikatu beharrekoak, bakoitzak ukitzen duen ingurumen arloaren arabera elkartuta.

INSTALAZIOA:

INGURUMEN ARLOA

PRAKTIKA EGOKIA IE AM

URA Garbiketan ur fluxua murrizteko sistemak.

Ura eraginkortasunez erabiltzeko sistemak ezartzea.

HONDAKINAK Ingurumen praktika egokiak botikategietan.

Ingurumen praktika egokiak mantenimendu lanetan sortutako hondakinekin.

Ingurumen praktika egokiak mantenimendu lanetan.

Ingurumen praktika egokiak garbiketa lanetan.

Ingurumen praktika egokiak hondakinekin, oro har.

Ingurumen praktika egokiak garbiketa lanetan sortutako hondakinekin.

Ontzien bolumena zehaztea.

ENERGIA Balasto elektronikoez hornitutako lanpara fluoreszenteak

Lanparak eta luminariak aldatzea

Eguzki-energia termikoa instalatzea


15

INGURUMEN ARLOA

PRAKTIKA EGOKIA IE AM

Itxiturak egokitzea

ZARATA

INGURUMEN KUDEAKETA

Ingurumen praktika egokiak larrialdien kontrolean.

EROSKETAK Produktu kimikoak biltegiratzeko arauak.

Erosketa berdea

KOMUNIKAZIOA Ingurumen praktika egokiak, zebra-muskuilua heda ez dadin.

Ur inguruneen kalitatea zaintzeko jokabide-arauak dibulgatzeko kanpaina.

Erabiltzaileak sentsibilizatzea.

[[ITZULI]]


16

IINNGGUURRUUMMEENN KKUUDDEEAAKKEETTAAKKOO PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK KKIIRROOLL IINNSSTTAALLAAZZIIOOEETTAANN

IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK BBOOTTIIKKAA--KKAAXXEEKKIINN

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: BOTIKA-KAXAK ETA SENDAKETA-GELAK

AAllddeerrddiiaa:: Hondakinen sorrera

HHeellbbuurruuaa:: - Hondakinen sorrera murriztea.

AAddiieerraazzlleeaa::

Botiken hondakinak / Guztizko hondakinak (kg./kg.).

DDeesskkrriippzziiooaa::

Honakoak dira botikategietan eta sendaketa-geletan sortzen diren hondakin sanitarioak:

- Iraungitako sendagaiak,

- Odolez bustitako materiala, sendaketetako jariakinak,

- Sendagaien ontzi eta enbalajeen hondarrak,

- Biologikoki edo kimikoki kutsatuak dauden hondakinak,

HONDAKIN SANITARIOEN KUDEAKETA EGOKIA

- Bereiz itzazu iraungitako sendagaiak eta hauen ontziak, hurbileneko Sigre1 puntura eramateko (gertueneko farmazian egongo da). Kontuan izan ontzian Sigre gunea SIGRE adierazita duten sendagaiak izango direla.

- Odolez bustitako materiala, jariakinak eta antzekoak hiri hondakin gisa kudea daitezke, zabor orokorren edukiontziaren bitartez.

- Biologikoki edo kimikoki kutsatuak dauden hondakin zorrotz eta ziztakariak, itxitura hermetikoa duen eta arrisku biologikoen piktogramaz identifikatua dagoen ontzi zurrunean utzi behar dira. Hauek, baimendutako kudeatzaileek kudeatu behar dituzte. 1Sigre, sendagai-ontziak gaika biltzeko sistema da, espainiar industria farmazeutikoak farmazien laguntzarekin martxan jarri duen sistema, herritarrek sendagai-ontzi hutsak edo sendagai hondarrak dituztenak, hala nola iraungitako sendagaiak, non utzia izan dezaten.


17

Sigre gunean, soil-soilik honako hondakinak utz daiteke:

- Jada bukatutzat eman diren sendagai hondarrak dituzten ontziak,

- Sendagai-ontzi hutsak, beren kaxa eta prospektuarekin,

- Iraungita edo egoera txarrean dauden sendagaiak,

HONDAKIN SANITARIOEN SORRERA MURRIZTEKO JARDUERAK

- Produktu arriskutsuen ontziak behar bezala ixtea, isuririk gerta ez dadin,

- Material esterilak, material arriskutsuak ukituta kutsa ez daitezen begiratzea,

- Behin bakarrik erabiltzeko produktuen kontsumoa murriztea, bestela hondakin gehiago sortzen baita,

- Eskatu beharreko materiala ondo kalkulatzea, hondakin soberakinik gera ez dadin.

PPrreemmiiaakk:: Botika-kaxen kopurua eta horien gutxieneko edukia zehaztu behar da. Era berean, behar den materiala hornitzeko erantzukizuna finkatu behar da. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Material sanitarioaren kudeaketa hobetzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan. KKoonnttssuullttaa iittuurrrriiaakk:: Sigre: www.sigre.es

[[ITZULI]]

http://www.sigre.es/


18


IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK LLAARRRRIIAALLDDIIEENN KKOONNTTRROOLLEEAANN IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Denak.

AAllddeerrddiiaa:: Ingurumen kudeaketa Sutea eta leherketa gertatzeko, produktu kimikoak isurtzeko, uholdea sortzeko arriskua.

HHeellbbuurruuaa:: Segurtasunaren ikuspegitik begiratuta:

- Instalazioetan larrialdi egoeraren bat sortzeko arriskua minimizatzea, Ingurumenaren ikuspegitik begiratuta:

- Larrialdi egoeren ondorioz sortutako hondakinen kopurua murriztea, - Suteek ingurumenean eragindako igorpenak murriztea, - Ustekabean produktu arriskutsuak uretara isurtzeko arriskua murriztea, - Lurzorua jarioen ondorioz kutsatzeko arriskua murriztea.


Sortutako larrialdi egoerak.

Egindako simulakro kopurua


Arraun eta piraguismo klubetan Larrialdi Egoera ugari gerta daiteke; besteak beste:

- Eraikinek su hartzea, - Itsasontziak edo ibilgailuek su hartzea, - Sutea/Leherketa, substantzia arriskutsuak dauden guneetan, - Produktu kimikoen jarioa: erregaiak edo hidrokarburoak lehorrean, - Produktu kimikoen jarioa: erregaiak edo hidrokarburoak uretan, - Pertsona uretara erori eta razoak izatea, - Itsasontzien talka / Abordajea - Itsasontzian istripua izan dutenak ateratzea - Itsas denboralea, - …

Klub orok Larrialdi Plan bat behar du derrigorrez; eta horretan, unean uneko arriskuaz aztertzeaz gain, larrialdietan jarduteko dauden giza baliabideak eta bitarteko materialak deskribatu behar dira. Bitarteko horiek larrialdiaren izaeraren araberakoak izango dira.

Larrialdi Planean, larrialdien lehen kontrolean garatu beharreko esku-hartzeen hurrenkera zehaztu behar da.

Larrialdi Plana instalazioen arriskuetara moldatu behar da, eguneratua eduki behar da, planean parte hartzen duten kideek eta instalazioen erabiltzaileek ezagutu eta ulertu egin behar dute, eta eskura dauden giza baliabideekin eta bitarteko materialekin gauzatzeko modukoa izan behar du.


19

LARRIALDI PLANA ERAGINKOR EGITEKO PRINTZIPIOAK

- Klubeko pertsonal guztiak, bere jarduera gara dezakeen aretoetan gerta litezkeen arriskuak ezagutu behar ditu, eta prebentzio lanetan parte hartu.

- Larrialdi egoera sortzen den unean instalazioan dagoen orok, larrialdi planean adierazitako moduan jardun behar du.

- Pertsonal guztiak, antzemandako anomalia ororen berri eman behar du, eta konpontzen saiatu.

- Larrialdi planeko kide guztiek, eskura dauden bitarteko material guztiak ezagutu eta horien funtzionamendua jakin behar dute, bakoitzaren zereginaren arabera.

- Klubeko pertsonalaren prestakuntza, honako egiteko hauei dagokienez:

- Alarma transmititzea planean izendatutako pertsonei,

- Larrialdi planeko kideek burutu beharreko egintzak; esate baterako, argindarra etetea, material sukoiak isolatzea, itzailgailuak erabiltzea, jarioei eustea, xukatzeko ponpak martxan jartzea, denboralea aurreikusten denean jardutea, lehen laguntza ematea,...

Hona, segidan, aurretiaz egin beharreko oharpen orokor batzuk, bai suteen eta jariakinen prebentziorako, baita hainbat larrialdi egoeratan beharrezkoak izan litezkeen oinarrizko jardueretarako ere.

PREBENTZIO ARAUAK

SUTEEN PREBENTZIORAKO ARAUAK

Lokalak ahalik eta ordenatuen eta txukunen edukitzea.

Paperontzietan eta zaborrontzietan zigarrokinik ez botatzea.

Jardunaldia bukatzean hautsontziak eta paperontziak begiratzea.

Segurtasun bermerik gabe, konexio edo egokitzapen elektrikorik ez egitea.

Argindar hariak ez gainkargatzea.

Ezarritako debekuak zorroztasun osoz errespetatzea.

Material erregai eta sukoiak ez pilatzea edo metatzea. Produktu kimiko eta erregaiak gordetzerakoan arreta berezia jartzea.

Jardunaldia bukatzean lan-tresna guztiak itzaltzea.


20

JARIOAK PREBENITZEKO ARAUAK

Lokalak ahalik eta ordenatuen eta txukunen edukitzea.

Produktu kimikoen ontziak begiratzea, ihesak antzemateko.

Barruan produktu likidoak edo oretsuak dituzten ontzi guztiak erretiluen gainean gorde behar dira, isuriak eragotziko dituzten kubetetan.

Produktu kimikoak arreta handiz erabili behar dira, segurtasun arauak betez uneoro.

Ezarritako debekuak errespetatzea.

JARDUTEKO ARAUAK

SUTE EDO LEHERKETA KASUETAN JARDUTEKO ARAU OROKORRAK


21

OHARPEN OROKORRAK

Ez zaitez alferrik arriskatu

Bakarrik ez inoiz jardun

OHARRA

Larrialdietako buruarekin jar zaitez harremanetan

JAKINARAZPENA

Larrialdietarako buruak gertaeraren berri emango die dagokion Itsas Kapitaintzari eta suhiltzaileei. Mediku larrialdiak gertatzen badira, osasun zerbitzuei abisatuko zaie.

ESKU HARTZEA

Sutea txikia bada, saia zaitez itzalgailu eramangarriekin itzaltzen, zurrusta garren oinera zuzenduz.

Eraikinaren barruan jar zaitez beti barrutiko sarreraren parean, ateari atzea emanda.

Eten ezazu ukitutako eremuko argindar hornidura, suak kableak eta argindar kutxak uki ditzake-eta. Kontuan izan bitartekoak badaudela.

Suteetarako aho ekipatuak (SAE) erabili aurretik ziurta ezazu eremu horretako argindarraren hornidura eten dela.

Sutearen sorburutik hurbil dagoen eta ukitu ez den material erregaia kendu egin behar da.

Sutea handia denean, ukitutako lokaleko ateak itxi, eta sutearen bilakaera kanpotik kontrolatuko da, ateak eta hormak hoztuz.

Ekipo elektrikoak ukitzen dituzten sute txikien kasuan, CO2 itzalgailuak erabiliko dira; eta halakorik izan ezean, hauts kimiko balioanitzekoak. Ez ahaztu “ELEKTRIZITATEA dagoen lekuan Ur itzalgailurik EZ erabiltzea”, ez eta urarekin erreakziona dezakeen produkturik ere.

Kanpoko laguntza zerbitzuak iristen direnean, bete itzazu haien aginduak eta esaiezu zer gertatu den eta gero zer egin den.

EBAKUAZIOA

Zauritutakoak eraman itzazu leku seguru batera

LARRIALDI-OSTEKO JARDUERAK

Sutearen ondoren, sortutako hondakinak beren izaeraren arabera kudeatu behar dira, indarrean dagoen araudiarekin bat (arriskutsuak eta ez arriskutsuak), baita itzaltzeko erabilitako ontziak ere. Zalantzarik izanez gero, hondakin arriskutsu moduan kudeatu.

Errautsak eta sortu diren gainerako hondakinak, ahal bada behintzat, ez ezabatu urez, isurketa kutsatzailerik gerta ez dadin. Bereziki, ziurta ezazu kutsatutako urik ez doala gainerako uretara.

SUBSTANTZIAK NAHIGABE URETARA ISURTZEAN JARDUTEKO ARAU OROKORRAK


22

OHARPEN OROKORRAK

Bakarrik ez inoiz jardun

OHARRA

Jar zaitez harremanetan Larrialdietako buruarekin, edota artapen orduez kanpo lanean den jagolearekin.

JAKINARAZPENA

Isuritako bolumena aintzat hartzeko modukoa bada, Larrialdietako buruak gertaeraren berri emango die dagokion Itsas Kapitaintzari eta suhiltzaileei.

ESKU HARTZEA

Saia zaitez jarioari eusten, bere sorburuan bertan, isurkina zabal ez dadin.

Eutsi isurkinari, hesi mugikorrak zabalduz, eta bildu isuritako ura propileno oinarrizko zurgagarriekin; hauek, tutu-erakoak edo lauak izan daitezke.

Jaso substantzia zurgatzeko erabilitako bitartekoak, eta kudea itzazu hondakin arriskutsu moduan, horretarako baimendua dagoen enpresa baten bitartez.

UHOLDE KASUETAN JARDUTEKO ARAU OROKORRAK

Hondakin eta produktu arriskutsuak, normalean, ziurtatuta eduki behar dira, urak eramango ez dituen moduan.

Hondakin edo produktu arriskutsuak urak herrestan eraman baditu, eman abisua eramandako materialaren arriskugarritasunaren arabera eskumena duen agintariari.

Uholde arrisku aurreikusten bada, produktu edo hondakin arriskutsuak dituzten ontzien egoera begiratuko dute langileek, zirtatzeko edota, bidezkoa bada, leku itxi batean gordetzeko.


23

EBAKUAZIO ARAUAK

Zaude soseguz, garrasirik ez egin.

Bete itzazu jasotako aginduak.

Ekipo elektrikoak deskonektatu, ahal izanez gero behintzat.

Jarrai iezaiozu agindutako bideari, kasuan kasuko irteerara iritsi arte.

Ez hartu maleta, gurditxo, zorro, kutxa edo pakete handirik, eta antzekorik.

Arin ibili, baina korrika egin gabe.

Igogailuak ez erabili, inolaz ere.

Ez zaitez itzuli agirien eta gauza pertsonalen bila.

Atzera ez egin.

Ez zaitez gera irteerako ateen ondoan. Zoaz berehala, agindutako bilgunera.

Bilgunetik ez zaitez irten larrialdia amaitutzat deklaratu arte.

LEHEN LAGUNTZAKO TALDEAK JARDUTEKO ARAUAK

Zauriturik izanez gero bakarrik jardungo dute, larrialdiko zerbitzua iritsi arte.

Zauritutakoa ez da mugitu behar, aurrez begiz aztertu gabe.

Argindarra (kablea, entxufea, makina, edo beste) ukitzen ari dela ikusten baduzu, eten ezazu korrontea edo bestela, baztertu material isolatzailea erabiliz.

Arnas gelditzea, odoljarioa, edota lepo, beso, hanka edo abarretan posizio arraroren bat antzematen baduzu, eska ezazu mediku laguntza.

Bat-bateko burutaziorik ez egin. PPrreemmiiaakk:: Instalazioaren larrialdiko arriskuak aldez aurretik aztertu behar dira, erabili daitezkeen bitartekoak eta egoera horrek eskatzen dituenak bezalaxe. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Instalazioen segurtasun baldintzak hobetzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

ITZULI]]


24


IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK MMAANNTTEENNIIMMEENNDDUU LLAANNEETTAANN SSOORRTTUUTTAAKKOO HHOONNDDAAKKIINNEEKKIINN

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: DENAK.


HHeellbbuurruuaa:: - Hondakinen sorrera murriztea mantenimendu lanetan.


Mantenimendu lanetako hondakinak / guztizko hondakinak (kg./kg.)


Kirol instalazioen mantenimendu lanetan askotariko hondakinak sortzen dira.

Lanen garapenean eta hondakinen kudeaketan ingurumen praktika egokiak erabilita, nabarmen murrizten dira eragiketa horietan sor daitezkeen eragin kaltegarriak.

MANTENIMENDU LANETAN SORTZEN DIREN HONDAKIN MOTAK

HIRI HONDAKINEN PAREKOAK: Papera, kartoia, beirazko botilak, latak, materia organikoa, produktu ez-arriskutsuen ontziak, zatarrak eta arropa, sailkatu gabeko produktuen hondarrak. Udal edukiontzietan utzi behar dira, kasuan kasuko udalean indarrean dagoen bereizketa-araudiari jarraituz.

INDUSTRIAKO HONDAKIN INERTEAK ETA OBRA HONDAKINAK: Obra hondakinak, hodierien hondarrak, aparailu sanitarioak, zur hondarrak, zerrautsa eta antzekoak bilketa-guneen bitartez kudea daitezke; edo bestela, baimendutako kudeatzaile baten esku utzi, bolumenaren, ezaugarrien eta abarren arabera.

HONDAKIN ARRISKUTSUAK: Olioak, makineria eta ekipoen likidoak, aerosolak, fluoreszenteak, produktu arriskutsuak eta hauen ontziak, pilak eta bateriak, pintura ontziak eta produktu arriskutsuez edo olioez bustitako materiala. hauek, baimendutako kudeatzaile batek eraman behar ditu, edo bestela, bilketa-guneetan utzi.

HONDAKINEKIN JARDUTEKO FUNTSEZKO JARRAIBIDEAK:

- Sortzen diren hondakin motak ezagutzea,

Hondakinak behar bezala bereiztea,

- Hondakinak dagozkien edukiontzietan uztea.

MANTENIMENDU LANETAN HONDAKINEN SORRERA MURRIZTEKO JARDUERAK:

- Hobetsi itzazu arriskutsuak ez diren eta gutxien kutsatzen duten materialak,

- Materialak berrerabil itzazu, ahal den neurrian,

- Fabrikatzaileak gomendatutako dosia erabil ezazu, arriskua murrizteko,


25

- Produktu arriskutsuen ontziak behar bezala identifikatu eta itxi itzazu, lurrinketa, jario eta arriskurik izan ez dadin,

- Ezabatu aurretik ontziak erabat hustu itzazu; horrela, produktua aurrezteaz gain hondakinak murriztuko dituzu,

- Tutuak, kableak eta bestelako materialak moztu aurretik, beren luzera behar bezala neurtu ezazu, ezertarako balio ez duen hondakinik gera ez dadin,

- Materia edo produktu guztien iraungipen data begira ezazu, gordeta egon daitezkeen denborak zehazteko eta erabili baino lehen iraungi ez daitezen,

- Produktu arriskutsuak urrundu itzazu besteetatik, inolako kutsadurarik gerta ez dadin, Gogoan izan,legeriaren arabera zenbat denboran gorde daitezkeen eta zer nolako ezaugarriak dituzten. PPrreemmiiaakk:: Jarduera egokiak jakinaraztea bai kanpoko enpresei eta baita barruko arduradunei ere. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Kanpoko zein barruko langileek burututako mantenimendu lanetan sortzen diren hondakinen kudeaketa hobetzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


26

IINNGGUURRUUMMEENN KKUUDDEEAAKKEETTAAKKOO PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK

KKIIRROOLL IINNSSTTAALLAAZZIIOOEETTAANN

IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK MMAANNTTEENNIIMMEENNDDUU LLAANNEETTAANN

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Denak.

AAllddeerrddiiaa:: Hondakinak sortzea.

HHeellbbuurruuaa:: - Hondakinen sorrera murriztea,


Mantenimendu lanetako hondakinak /guztizko hondakinak (kg./kg.)


hauek dira kirol instalazioetan burutzen diren mantenimendu lan nagusiak:

- Iturgintzako lanak,

- Mantenimendu elektrikoko lanak,

- Girotzeko eta ur bero sanitarioa ekoizteko sistemen mantenimendu lanak

- Ibilgailu eta itsasontzien mantenimendu lanak,

Mantenimendu lanen garapenean ingurumen praktika egokiak erabilita, nabarmen murrizten dira eragiketa horietan sor daitezkeen eragin kaltegarriak.

ITURGINTZAKO LANAK Iturgintzako lanek modu positiboan eragin dezakete kirol instalazioetako guztizko ur kontsumoan. Horretarako, lanak burutzeko garaian praktika egokiak aplikatzeaz gain, hartutako neurriei esker erabiltzaileen ur kontsumo jasangarria sustatuko duten jarduerak burutu behar dira.

INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK ITURGINTZAKO LANETAN

- ur kontsumoari lotutako sistema guztien aldikako mantenimendu lanak egitea, sistema horien (txorrotak, hodieriak, ureztaketa sistemak, ...) eragimena mantentzearren

Segundoko ur tanta bat galtzen duen txorrotak, egunean 30 litroko ur galera eragiten du alferrik.

- Egiaztatzea, txorrotetan, konketetan eta zisternetan ura aurrezteko gailuak ipini direla, eta behar bezala funtzionatzen dutela: BARREIAGAILUAK, IXTE AUTOMATIKOAK, DESKARGA BIKOITZEKO ZISTERNAK


27

Zisternan ur deskarga eten dezaketen sistemek edota deskarga bikoitzeko zisternek, ur bolumena 6 litro arte murrizten dute, bestela 10 litro behar direnean.

- Ur hornidura kontrolatzea, ihesak antzemateko eta matxuren eta ihesen ondoriozko ur kontsumoa ekiditeko.

- Txorroten presioa jaistea, ura alferrik ez botatzeko.

- Konketen hustubideetan sareta bereziak ipintzea, isurbideen butxadura ekiditeko eta hondakin uren araztegietako lana errazteko.

PRAKTIKA EGOKIAK ITURGINTZAKO LANAK EGITERAKOAN

- Ingurumen irizpideak erabiltzea materialen horniduran –tutuak eta iturgintzako beste hainbat pieza–

- Komunak edo aldagelak birmoldatzean, presioa mugatuko duten gailuak, barreiagailuak, txorrotak automatiko ixteko eta zisternen deskargarako sistemak hobestea.

- Energia berriztagarriak sartzeko aukera balioestea (ur sanitarioa berotzeko)

- Ekipo berriak erosteko garaian, kontsumo energetikoa aintzat hartzea erosketarako irizpide gisa...

ARGINDAR SISTEMAREN MANTENIMENDU LANAK

Argindar sistema eta instalazioen argiztatze sistema era egokian mantentzeak, energiaren kontsumoa murrizten laguntzen du.

INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK ARGINDAR SISTEMAREN MANTENIMENDU LANETAN

- Bonbilak eta luminariak garbitzea; izan ere, hautsa pilatzen denean, argiztapen maila % 50a arte jaitsi daiteke.

- Pizteko eta itzaltzeko sistema kirol instalazioko bertako langileek bakarrik kontrolatu behar dute (kontrol hori ez dezatela erabiltzaileek egin)


28

PRAKTIKA EGOKIAK LANAK EGITERAKOAN

- Eguzki-argia ahalik eta gehien baliatuko dela ziurtatu instalazioak, handitzeak eta abar diseinatzerakoan.

- Energia berriztagarrien erabilera bultzatuko duten aukerak sustatzea, ahal den neurrian.

- Argindar kutxa, sektore bakoitzean aurreikusitako eremu eta erabileren arabera zonakatu eta planifikatzea. - Kontratatu beharreko potentzia modu egokian aukeratzea. - Sailkapen energetiko handieneko luminariak, lanparak eta abar aukeratzea.

- Ekipo berriak erosteko garaian, kontsumo energetikoa aintzat hartzea erosketarako irizpide gisa...

ITSASUNTZIEN MANTENIMENDU LANAK

- Arraunean, palen pinturak, babesleen identifikazio markak, kroskoan edo salbamendu-arropetan egindako aplikazio oro, eta lehiaketan erabilitako seinaleak, produktu kutsagarririk ez duten materialez egin behar dira (metal astunak, organoestatuak edo bestelako organokloratuak ez dituzten materialez).

Ez erabili BERUNA, KOBREA, KADMIOA, EZTAINUA, ORGANOKLORATUAK (PCB) edo PESTIZIDA duen pinturarik.

- Lehiaketarako ontzi-kroskoak material heterogeneoez (Kevlar, karbono-zuntzaz edo beira-zuntzaz) eginak daude nagusiki. Oso astiro degradatzen diren materialak dira.

Horrela bada:

• Ahalik eta gehien atzeratu behar da itsasontzia txatar bihurtuko den unea: goi mailako lehiaketatik baztertutako itsasontzi bat, oraindik ere urteetan zehar erabili daiteke entrenamendurako eta prestakuntzarako;

• Krosko zaharrak ez ezabatu, inoiz, urperatuz

• Krosko zaharrak ez abandonatu, inoiz, naturan

• Krosko zaharrak erretzeko material heterogeneorik ez erabili, lurrun toxikoak bota ditzakete-eta.


29

• Krosko zaharrak eta osagarriak birziklatzeko edo desegiteko, jo profesionalengana; kasuren batean, kontrolpeko deskarga-gune batera ere eraman daitezke. PPrreemmiiaakk:: Kirol instalazioen arduradunei zuzendutako jardunaldiak, mantenimendu lanen garapenean jarraitu beharreko praktika egokiak ikas ditzaten. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Instalazioen arduradunak eta mantenimendu lanak burutzen dituzten langileak, ingurumena babesteko jarduerak garatzeaz kontzientziatzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


30


IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK HHOONNDDAAKKIINNEEKKIINN,, OORROO HHAARR

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: DENAK

AAllddeerrddiiaa:: Hondakinen sorrera.

HHeellbbuurruuaa:: Hondakinen sorrera murriztea

AAddiieerraazzlleeaa:: SORTUTAKO hondakinak, kg.


Kontsumo arduratsuko ohitura gisa, honako hiru printzipioak jarraitzea proposatzen dugu: MURRIZTEA, BERRERABILTZEA eta BIRZIKLATZEA, jardueretan sortutako hondakinen bolumena murriztuko den moduan.

MURRIZTEA: nolabait alferrikako hondakin bat sor dezakeen guztia ekiditea: produktua, papera eta abar dosi egokitan erabiltzea.

BERRERABILTZEA: gauzei ahalik eta erabilpenik handiena ematea, horiek ezabatu edo desegin beharrik izan gabe.

BIRZIKLATZEA: sortutako hondakinak bereiztea, zabortegietan produktu berrietan birzikla ditzaten, natur baliabide gutxiago erabilita. Horretarako, hondakinak honako honela bereizi behar dira:

HONDAKINEKIN JARDUTEKO FUNTSEZKO JARRAIBIDEAK:

- Sortzen diren hondakin motak ezagutzea.

- Hondakinak behar bezala bereiztea,

- Hondakinak dagozkien edukiontzietan uztea. Hona, segidan, hondakin mota desberdinen helmuga adierazten duen taula:

SORTUTAKO HONDAKINAK TARTEKO BILGUNEA UDAL EDUKIONTZIA

* Plastikozko ontzi edo

potoak, piktogramarik gabeak (ez toxikoak, ez arriskutsuak, ...)

* Kontserba-latak * Edari-potoak

(freskagarriak, etab.) * Aluminiozko plater eta

erretiluak (aurrez prestatutako janarienak, esaterako)

* Metalezko xaflak eta latak

* Esne, esnegain, irabiatu, zuku eta abarren brik ontziak.

* Plastikozko botilak: ura, zukua, olioa, etab.

* Plastikozko eta aluminiozko poltsa eta bilkariak.


31

* Kartoia * Papera

* Edozein koloreko beirazko botilak

* Beirazko poto, botilatxo, etab.

* Gainerako hondakinak: janariak, organikoak, etab.

* Tinta * Tonner

Kudeatzailea

edo Garbigunea * Bukatutako pilak eta bateriak

Kudeatzailea

edo Garbigunea PPrreemmiiaakk:: Hondakinen kudeaketa egokia hedatzeko jardunaldiak. Informazio kartelak argitaratzea. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Sortutako hondakinen kudeaketa hobetzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


32


IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK GGAARRBBIIKKEETTAA LLAANNEETTAANN SSOORRTTUUTTAAKKOO HHOONNDDAAKKIINNEEKKIINN



HHeellbbuurruuaa:: - Hondakinen sorrera murriztea GARBIKETA lanetan.


GARBIKETAKO hondakinak / guztizko hondakinak (kg./kg.)


Garbiketa lanek funtsezko zerikusia dute instalazioen ingurumen kudeaketa egokian; zehazki, hondakinen kudeaketan.

- Instalazioetan sortutako hondakinak lekuan bertan modu egokian bereiztea ahalbidetzen dute

- Hondakinen geroko birziklatze lana errazten dute

- Instalazioetan egindako hondakin bereizketa ona den, edota bereizketa hori hobetzeko neurriak hartu behar diren jakinarazten dute.

Garbiketa kanetan sortutako hondakinak, hondakin orokorrak izaten dira nagusiki, hau da, hondarrak, papera eta kartoia, beira eta ontziak jasotzeko edukiontzietan utzi behar direnak, kasuak kasu, eta gero bilduta eduki behar direnak, udal zerbitzuek xede horretarako prestatutako guneetatik eramaten dituzten arte.

HONDARRAK PAPERA ETA KARTOIA

BEIRA ONTZIAK

Garbiketako produktu kimikoek, erabili eta gero, ontziak sortzen dituzte. Pirktogramaren batez etiketatuak daudenak, hondakin arriskutsuak dira eta horiek kudeatzeko, berariazko ildoak jarraitu behar dira.


33

• PRODUKTU HIDROSOLUBLEEN ONTZI TXIKIAK (5 litro baino gutxiagokoak): ontziak 3 bider garbitu behar dira urez eta ur hori, produkzio prozesuan berrerabili. Ontziak 3 bider garbitu ondoren, pentsatu behar da ontziak ez direla arriskutsuak, eta edukiontzi horiaren bitartez birziklatuko dira.

• Produktu kimiko ez hidrosolubleen ONTZIAK eta AEROSOLAK: bereizi eta gero aparte gordeko dira behar bezala etiketatuak egongo diren edukiontzietan (BUKATUTAKO AEROSOLA, edo PLASTIKO KUTSATUEN ontziak) enpresako pertsona batek Hondakin Arriskutsuen Kudeatzailera edo GARBIGUNERA eraman ditzan.

PPrreemmiiaakk:: Instalazioen arduradunak eta garbitzaileak kontzientziatzeko jardunaldiak. Informazio kartelak argitaratzea. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Sortutako hondakinen kudeaketa hobetzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


34


GGAARRBBIIKKEETTAANN UURR FFLLUUXXUUAA MMUURRRRIIZZTTEEKKOO SSIISSTTEEMMAAKK


AAllddeerrddiiaa:: Ur kontsumoa murriztea

HHeellbbuurruuaa:: Ur kontsumoa murriztea ibilgailu eta itsasontziak garbiketa lanetan.

AAddiieerraazzlleeaa:: Kontsumitutako ura (litroak)


ZERGATIK JARDUN?

Txorrotetatik irteten den ur emaria, behar dena baino handiagoa izaten da normalean. Irekia dagoen txorrotaren ur emaria 10 litrokoa izan daiteke minutuko.

Ibilgailuak eta itsasontziak eskuz garbitzen direnean, mahuka erabiliz (prozesu osoan zehar ura itxi gabe) kontsumoa 500 litro artekoa izan daiteke ibilgailu bakoitzeko. hori

Hori horrela, jardun beharra dago eta ur kontsumoaren eragimena areagotu, ibilgailuen eta itsasontzien garbiketan batez ere.

Hona, segidan, praktika egokiak eta ur kontsumoa murrizteko teknologiak. Uraren isurketa puntua aintzat hartzea ere inportantea da, ingurumena babesteko.

TXORROTETAN UR AURREZKAILUAK IPINTZEA

Ur kontsumoa murrizteko hainbat sistema daude: Aurrezkailuak. Hauek ipini aurretik, ura txorrotatik zein presiotan irteten den jakin behar da. Txorrota, dutxa edo komunetan ezar daitezke. Ur emaria murrizteko sistemei esker, erabilitako ur bolumena jaitsi egiten da, prestazioak kaltetu gabe.

Konketarako ur murrizkailua

Dutxarako ur murrizkailua

Zisternarako ur murrizkailua


35

ESKUZ GARBITZEA, BELAKIA ETA PERTZA, EDOTA ITXI DAITEKEEN PITAZ HORNITUTAKO MAHUKA ERABILITA.

Era horretan nabarmen murrizten da batez ere xaboia kentzeko erabilitako ur kontsumoa.

PRESIO HANDIKO LANTZEKIN GARBITZEA

Makina hidrogarbigagailuak erabili daitezke, esate baterako, itsasuntziei goroldioa kentzeko. Makina hauekin, betidaniko mahuka erabilita baino ur gutxiago kontsumitzen da. Hori, dena den, erabiltzailearen esku dago neurri handi batean.

PPrreemmiiaakk:: Ura aurrezteko sistemarik komenigarriena zehaztea (txorrotak, presioko urlantzak, ixteko pitaz hornitutako mahuka, ...), garbiketako urari emango zaion erabileraren arabera. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Sareko ur kontsumoa murriztea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


36


IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK.. OONNTTZZIIEENN BBOOLLUUMMEENNAA MMUURRRRIIZZTTEEKKOO SSIISSTTEEMMAAKK


AAllddeerrddiiaa:: Hondakinen sorrera murriztea

HHeellbbuurruuaa:: - Ontzi-hondakinen bolumena murriztea.


Sortutako ontzi-hondakinen kopurua (kg).


Kirol jardueretan, ur botilak kontsumitzen dira, edo makinetan erositako edari isotonikoen edo freskagarrien latak.

Ontzi horiek bolumen handia hartzen dute edukiontzietan; beraz, era honetako hondakinen kudeaketa hobetze aldera, laten eta botilen prentsagailu bat ezartzea proposatzen da.

Gailu horiek eskuz erabiltzekoak edo elektrikoak izan daitezke. Esku-makinak dira gomendagarrienak.

Latak eta botilak prentsatzeko esku-makinen adibideak

Latak prentsatzeko esku-makinaren funtzionamendua


37

Lata eta botila txikiak prentsatzeko makina elektrikoen adibideak

PPrreemmiiaakk:: Latak eta botilak prentsatzeko bitartekorik egokiena erostea. Berorren erabilera eta ingurumenerako dituen abantailak adieraztea. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Sortutako ontzi-hondakinen bolumena murriztea, zaborren kudeaketa hobetzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


38


UURR IINNGGUURRUUNNEEEENN KKAALLIITTAATTEEAA ZZAAIINNTTZZEEKKOO JJOOKKAABBIIDDEE--AARRAAUUAAKK DDIIBBUULLGGAATTZZEEKKOO KKAANNPPAAIINNAA

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Arraun eta piraguismo klubak

AAllddeerrddiiaa:: Ingurumen Komunikazioa

HHeellbbuurruuaa::

- Ingurumena babesteko praktika egokiei buruzko komunikazioa hobetzea. AAddiieerraazzlleeaa::

Burututako dibulgazio ekitaldiak.

DDeesskkrriippzziiooaa:: Arrauna eta piraguismoa naturan, uretan, egiten diren kirolak dira, bai itsasoan, bai ur geza natural edo artifizialeko urmaeletan, edo bai ibaietan. Kirol jarduera burutzeko eta gozatzeko oso inportantea da jarduera hori garatzen den natur ingurunea zaintzea. Hona, segidan, kirol jarduera burutzen den bitartean natur ingurunean babesteko praktika egokitzat jo daitezkeen jokabide-arau batzuk. UR INGURUNEEN KALITATEA ZAINTZEKO JOKABIDE-ARAUAK

• Uretara ez bota inoiz plastikozko poltsak, olioa edo fuelolioa, produktu kimikoak (garbikariak, lixibak, disolbatzaileak, etb.), fruta edo barazkien azalak (oso biodegradagarriak ez direnak) edota etxeko hondakin solidoak.

• Komun eta harrasketako hondakin urak edota janari-hondarrak ez bota inoiz ibai, laku, kai edota badia itxietan, kostaldetik 3 itsas milia baino gerturago.

• Ainguratze bakoitzaren ondoren aingura ondo garbitu, espezie arrotzen inbasiorik gerta ez dadin.

• Motorrak eta ibilgailuak modu egokian zaindu, martxan dauden bitartean olio edo karburante ihesik gerta ez dadin.

• Errekuntza-motorra ahalik eta gutxien erabili.

• Ez erabili tributiletanoz (TBT) egindako zikinkeria-aurkako pinturarik.

• Aingura ez bota koralen gainean edo posidoniak izan daitezkeen lekuetan.

• Ez gehiegi hurbildu itsas hegaztiek habiak egiten dituzten lekuetara, itsasertzetik gertu.


39

Partehartzaileen erantzukizuna, lehiaketan zehar, arraun eta piraguismoko kluben kudeaketan.

• Ontziraleku edo babesgunerik ez ezartzea interes ekologiko bereziko ur bazterretan, esate baterako: kanaberadietan, habiak egiteko lekuetan, mangladietan, koralak dauden guneetan,

• Klubeko lokaletan eta karina-guneetan sortutako hondakin urak bildu eta dagokien tratamendua ematea,

• Hondakinak, zaborrak eta plastikozko ontziak biltzeko behar beste deposito jartzea, erabiltzeko moduan

• Garraio publikoko sistema komun bat sustatzea eta jendearen eskura jartzea, ikuskizunera joateko.

• Ingurumena babesteko bete behar diren arauak erabiltzaileei argi eta garbi adieraztea, eta noiz edo noiz, isunak aurreikustea;

• Estropadetan, urmaelean untzi motordunak ahalik eta gehien murriztea komeni da (untzi partikularrak, batik bat), eta horien abiadura zorrotz mugatzea.

- Lehiaketarako ontzi-kroskoak material heterogeneoez (Kevlar, karbono-zuntzaz edo beira-zuntzaz) eginak daude nagusiki. Oso astiro degradatzen diren materialak dira.

Horrela bada:

• Ahalik eta gehien atzeratu behar da itsasontzia txatar bihurtuko den unea: goi mailako lehiaketatik baztertutako itsasontzi bat, oraindik ere urteetan zehar erabili daiteke entrenamendurako eta prestakuntzarako;

• Krosko zaharrak ez ezabatu, inoiz, urperatuz

• Krosko zaharrak ez abandonatu, inoiz, naturan

• Krosko zaharrak erretzeko material heterogeneorik ez erabili, lurrun toxikoak bota ditzakete-eta.

• Krosko zaharrak eta osagarriak birziklatzeko edo desegiteko, jo profesionalengana; kasuren batean, kontrolpeko deskarga-gune batera ere eraman daitezke.

PPrreemmiiaakk:: Arraun eta piraguismoko klubetako kirolari, hezitzaile, arduradun eta langileei praktika egokiak irakasteko jardunaldiak. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Kirolariak, ingurumenaren babesean dagokien erantzukizunaz kontzientziatzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia hau balia daiteke kirola natur ingurunean egiten duten beste kirol klub eta instalazioetan.

[[ITZULI]]


40


PPRROODDUUKKTTUU KKIIMMIIKKOOAAKK BBIILLTTEEGGIIRRAATTZZEEKKOO AARRAAUUAAKK

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Denak

AAllddeerrddiiaa:: Produktu kimikoen erosketa eta kontsumoa

HHeellbbuurruuaa:: - Produktu kimikoek su hartzeko edota ustekabean isurtzeko eta hedatzeko arriskua murriztea



PRAKTIKA EGOKIAK PRODUKTU KIMIKOEN BILTEGIETAN - Produktu kimikoen erosketa kontrolatzea, soberan geratu edota iraungiko ez diren moduan. - Produktu kimikoen etiketak irakurtzea, edukia jakitea eta behar bezala ez erabiltzeak eragiten dituen arriskuez jabetzea. - Arriskuak, hondakinak ezabatzeko baldintzak, intoxikazio-kasuetan egin beharreko tratamenduak eta abar erakusten dituzten produktuen fitxa teknikoak bistan jartzea. - Produktuak modu egokian gordetzea, horretarako prestatutako lekuetan. - Produktuak gordetzeko gelen aireztapen egokia ziurtatzea, eta gordetzerakoan, bateraezintasunak aintzat hartzea. - Produktu likido edo oretsuen jarioei eutsiko dioten kubetak ipintzea. - Produktuak erabili beren jatorrizko ontzietan erabiltzea, ahalik eta gutxien manipulatzeko. - Ontzi batetik bestera pasa behar direnean, edukia ontzian identifikatzea beti. - Produktu bateraezinak ez nahastea, gas kaltegarriak sor ez ditzaten, Produktuak gordetzeko segurtasun armairua


41

PPrreemmiiaakk:: Produktu kimikoak gordetzeko eremu seguru bat zehaztea. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Instalazioen segurtasuna hobetzea. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


42


IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK ZZEEBBRRAA--MMUUSSKKUUIILLUUAA HHEEDDAA EEZZ DDAADDIINN

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Arraun eta piraguismo klubak.

AAllddeerrddiiaa:: Biodibertsitatea babestea

HHeellbbuurruuaa:: - Espezie arrotz inbaditzaileen hedapena ekiditea



Lurralde berri batera iritsi eta berehala hedatzen direnei esaten zaie espezie arrotz inbaditzaileak. Lurralde berri horretako egitura eta ekosistemen funtzionamendua aldatu egiten dute, kalte ekologiko, sozioekonomiko eta sanitarioak eraginez.

Zebra-muskuilua 2007. urtean antzeman zen Gipuzkoan, Ataungo Lareo utegian, hain zuzen. Ur gezako molusku bibalboa da, 3 cm-koa, eta marra argiak eta ilunak ditu maskorrean. Berez, Itsaso Beltzeko, Kaspioko eta Araleko arroetakoa da.

Untzien eta arrantzarako tresnen garraioaren bitartez sartu da Espainian. Europan, berriz, ibaiarteko nabigazioaren bitartez.

Eragiten duen inpaktu ekologikoa, fitoplanktona gutxitzea da. Uren gardentasuna, ur landareen gehikuntza. Ur hondoak hartzea. Beste bibalbo autoktonoekiko burruka.

Eragiten duen inpaktu sozioekonomikoa, era guztietako hodieria artifizialak butxatzea da. Industrian, ureztatzeko instalazioetan eta ur hartuneetan eragiten ditu kalteak. Turismo jarduerak eta ibai portuak ere kaltetu egiten ditu.

Belaontziak, arraunontziak edo beste edonolako flotagailuak ur masa batetik bestera pasatzeak, hedatzeko arriskua dakar berarekin. Espezie honen larba txikiek, uretan egondako gauzei itsasteko ahalmena dute, eta horrela, polizoi moduan joan daitezke beste ibai edo urtegietara.


43

Betebehar batzuk ezarri dira zebra-muskuilua ez dadin Gipuzkoako uretan sartu eta hedatu, eta horrela, espezie horrek eragiten dituen kalte ekologiko eta ekonomikoak ekiditeko. Honako hauek:

Lareo urtegia

URETAN SARTU AURRETIK

- Urtegiei buruzko informazioa jaso behar da: sailkapena eta gaitasuna, ur konfederazioek onartutako berariazko desinfekzio-protokolorik ba ote dagoen, zer nolako baimenak eskuratu eta zein arau bete behar diren, ...

- Untzia, bereziki xede horretarako ezarritako puntu finkoetan uretaratu behar da.

URETATIK IRTETERAKOAN

- Untzia lurreratzen den lekuan bertan, untziko ura hustu egin behar da.

- Kroskoari edo motorrari itsatsitako organismo eta landare hondarrak ezabatu egin behar dira, halakorik izanez gero.

UNTZIA ONDORENGO EGUNETAN BERRIZ ERABILTZEKO ASMOA BADUZU

- Untzia garbi ezazu, zehatz-mehatz, ur klorodun soluzio batekin: mg 1 kloro librea/litro.

- Soluzio desinfektagarri horrekin fumiga itzazu untziaren lekurik ezkutuenak eta ura ukitu duen kirol ekipoaren gainerakoa (salbamendu-txalekoa, palak, kaskoak, arropa, oinetakoak, ...)

- Begira ezazu, arreta bereziaz, garbiketan erabilitako ura ez doala ur ibilguetara, beste organismo bizidunei kalterik ez eragiteko.

UNTZIA ONDORENGO EGUNETAN EZ BADUZU ERABILI BEHAR

- Untzia eta ura ukitu duen gainerako ekipoa ez badira aurki erabili behar, desinfektatu ordez eguzkitan lehortzeko aukera dago, berriro beste ur masa batean erabili aurretik. Eguzkitan 5 egunez eduki behar da gutxienez (eta 10, hezetasunak eta tenperaturak hala agintzen badute).

Ez ahaztu espezie hau barreiatzean ari dela bete-betean, eta inork ez dakien lekuetan egon daitekeela; beraz, bertan balego bezala joka ezazu

beti.


44

PPrreemmiiaakk:: Kirolariei, hezitzaileei eta abarri praktika egokiak irakasteko jardunaldiak. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa::

[[ITZULI]]


45


EERRAABBIILLTTZZAAIILLEEAAKK SSEENNTTSSIIBBIILLIIZZAATTZZEEAA IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Denak

AAllddeerrddiiaa:: Ingurumen komunikazioa

HHeellbbuurruuaa:: - hezitzaileak eta kirol instalazioen erabiltzaileak, kirol jarduerak burutzean ingurumena babesteko kontzientziatzea.

AAddiieerraazzlleeaa:: - Materialen erosketa - Energiaren kontsumoa


Erabiltzaileak sentsibilizatzeko Praktika Egokien helburua da kirol jardueren erabiltzaileak kontzientziatzea, kirola egiterakoan ingurumenaren babesa ziurtatuko duten baldintza hoberenak kontrola daitezen.

Praktika egokiak hezitzaileei zabaldu behar zaizkie, hauek aplika ditzaten.

HEZITZAILEEK, ENTRENATZAILEEK ETA INSTALAZIOETAKO ARDURADUNEK APLIKATU BEHARREKO INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK - Kirol jarduerak burutzen direneko aretoen tenperatura zaintzea

- Jarduera bukatzean, aretoek aireztapen naturala jaso dezaten ahalbidetzea, -Aretoen edo instalazioen argitasuna, emango zaien erabilerara eta okupaziora egokitzea, - Kirol jarduerak, ahal den guztietan, eguzki-argia baliatuz egitea, - Ur kontsumoarekin arduratsua izan beharra komunikatzea, dutxei eta aldagelei dagokienez batez ere. - Kirolgunera joateko garraiobide hoberenez informatzea: Ahal bada behintzat, kirolgunera ariketa fisikoa eginez joatera bultzatzea: oinez, bizikletaz, garraio


46

publikoan, ... - Aretoetan, papera eta errotuladoreak erabili ordez, arbela eta klariona ipintzea, komunikazioak egiteko, - Jardunaldia bukatzean itzaltzen diren ariketa-makinak kontrolatzea, - Jarduera burutzen den bitartean musikaren bolumena jaistea, - Makina elektrikoen erabilera murriztea, - Kirolerako arropa, oinetako, ekipamendu eta materialei buruz aholkatzea, gehiegizko kontsumismoa baztertzearren, - Birziklatutako produktuez egindako kirol ekipamenduak erosteko aukera sustatzea eta bidezko aholkuak ematea. PPrreemmiiaakk:: OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa::

[[ITZULI]]


47


UURRAA EERRAAGGIINNKKOORRTTAASSUUNNEEZZ EERRAABBIILLTTZZEEKKOO SSIISSTTEEMMAAKK EEZZAARRTTZZEEAA

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Igerilekua, aldagela/komunak, taberna/jatetxea

AAllddeerrddiiaa:: Ur kontsumoa

HHeellbbuurruuaa::

- Era guztietako instalazioetan ur kontsumoa murriztea AAddiieerraazzlleeaa::

m3-ko kontsumoa/urtean, m3-ko kontsumoa/urtean - instalazioan DDeesskkrriippzziiooaa::

Ura eraginkortasunez erabiltzeko sistemak ezartzea, hala nola ixte automatikoko txorrotak, eta dutxetan nahiz konketetan emaria murrizteko sistemak, fluxor edota gelditze sistemak komunetan, baina betiere, instalazio hauetako zerbitzuaren kalitatea kaltetu gabe. Era berean, zerbitzu-presio moderatuekin jardun behar da.

PPrreemmiiaakk::

Ura eraginkortasunez erabiltzeko sistemak, gaur egungo instalazioetan ezar daitezke, hauetan aldaketarik egin gabe. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Hasierako baldintzen arabera, % 50 arteko ur aurrezkia lor daiteke. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegi eta antzeko instalazioetan gaur egun dauden komun eta dutxetan.

[[ITZULI]]


48


IINNGGUURRUUMMEENN PPRRAAKKTTIIKKAA EEGGOOKKIIAAKK GGAARRBBIIKKEETTAA LLAANNEETTAANN

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Denak.

AAllddeerrddiiaa:: Erosketak, hondakinen sorrera,

HHeellbbuurruuaa:: - Hondakinen sorrera murriztea,


Garbiketa lanetako hondakinak /guztizko hondakinak (kg./kg.)


Garbiketa lanek funtsezko zerikusia dute instalazioen ingurumen kudeaketa egokian. Garbiketa lanen garapenean ingurumen praktika egokiak erabilita, nabarmen murrizten dira eragiketa horietan sor daitezkeen eragin kaltegarriak.

INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK GARBIKETA LANETAN

- Produktuak neurri egokitan erabili, ez gehiegi. Behar baino produktu kimiko gehiago erabiltzeak ez du emaitza hobea ziurtatzen.

- Garbiketako materialak (zoru-garbigailuen aldakinak, zatarrak, eskularruak, ...) ez dira erabili eta botatzeko. Optimiza ezazu baliabide horien iraupena eta behar baino hondakin gehiago sortzea eragotziko duzu.

- Erabili itzazu material berrerabilgarriak, oihalezko zatarrak esaterako, eta baztertu erabili eta botatzekoak, papera esaterako, hondakinak sortzen baititu.

- Eskura dauzkazunean, erabili garbiketa-produktu ekologikoak, substantzia kaltegarririk ez dutenez, ingurumena errespetatzeaz gain zure osasuna babesten baitute.

- Komunetarako materiala hornitzerakoan, sar itzazu ingurumena hobetzeko neurriak; esate baterako, xaboi likidoa tantaka ematen duten gailuak, kopuru zehatza dosifikatzeko aukera ematen dutenak. Edota, komuneko papera eros ezazu bilkari industrialetan.


49

PRAKTIKA EGOKIAK GARBIKETAKO PRODUKTUEKIN - Garbiketa-produktuen etiketak irakurtzea, edukia jakitea eta behar bezala ez erabiltzeak eragiten dituen arriskuez jabetzea. - Arriskuak, hondakinak ezabatzeko baldintzak, intoxikazio-kasuetan egin beharreko tratamenduak eta abar erakusten dituzten garbiketa-produktuen fitxa teknikoak bistan jartzea. - Garbiketa-produktuak modu egokian gordetzea, horretarako prestatutako lekuetan. - Produktuak erabili itzazu beren jatorrizko ontzietan, ahalik eta gutxien manipulatzeko. - Garbiketa produktu bateraezinak ez itzazu nahastu, gas kaltegarriak sor ez ditzaten,

INGURUMENA BABESTEKO JARDUERAK - Txorrotak itxiak eduki, ontzi edo pertzen bat betetzen ari ez bazara. - Garbiketako urak eta pertzeko edukia ez bota euri uren sareko kutxeta edo hustubideetara. Garbiketan sortutako ur zikinen edukiak saneamendu orokorreko sarera joan behar du. - Eremu batzuen eta besteen garbiketan sortutako ur zikin guztiak komunean hustu ondoren bakarrik eragin zisternari. - Eskura badauzkazu behintzat, erabili itzazu ur kontsumoa murrizteko aukera ematen duten garbiketa-sistema mekanikoak.


50

- Hautsiak ez dauden edo hondakin organikorik ez duten zabor-zakuak hustu itzazu, bota ordez, berriro erabili ahal izateko. - Argiak itzali, barruti bateko garbiketa bukatu ostean.

PPrreemmiiaakk:: Garbiketa-lanen arduradunen eta langileei praktika egokiak irakasteko jardunaldiak. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: IInngguurruummeenn bbaallddiinnttzzaakk hhoobbeettzzeeaa.. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Esperientzia oso erraz balia daiteke kiroldegietan eta antzeko instalazioetan.

[[ITZULI]]


51


BBAALLAASSTTOO EELLEEKKTTRROONNIIKKOOEEZZ HHOORRNNIITTUUTTAAKKOO LLAANNPPAARRAA FFLLUUOORREESSZZEENNTTEEAAKK

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Igerilekua, makina-gela, aldagela/komunak, kirol aretoak, taberna/jatetxea

AAllddeerrddiiaa:: Argindarraren kontsumoa

HHeellbbuurruuaa:: - Argindarraren kontsumoa murriztea.

AAddiieerraazzlleeaa:: Argindarraren kontsumoa (kW/h)


Lanpara fluoreszenteak dira, normalean, kalitate oneko argia behar duten eta gutxitan piztu beharra eskatzen duten eremuetan gehien erabiltzen diren lanparak. Lanpara mota honek elementu laguntzaile bat behar izaten du korrontearen intentsitatea erregulatzeko; eta elementu hori, erreaktantzia edo balastoa da. Erreaktantzia konbentzionalen ordez frekuentzia altuko balasto elektronikoak erabiltzea gomendatzen dugu. Balasto elektronikoek ez dute izaten indukzioaren edota nukleoaren ondoriozko galerarik; beraz, energia nabarmen gutxiago kontsumitzen dute. Era berean, frekuentzia altuko balasto energetikoen teknologiari esker, lanpararen intentsitatea ere erregula daiteke, argitasun maila kasuan kasuko lekuaren premiara egokitzeko aukera ahalbidetuz.

PPrreemmiiaakk:: Balasto elektronikoa aplikatzeak, konbentzional batek baino inbertsio handiagoa eskatzen du hasieran. Horregatik, ordezte hori, ordu askotan lan egin duten luminarietan egitea gomendatzen dugu. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Lanparen potentziaren arabera, argindarraren kontsumoa eremu espezifiko horretan % 20 arte murriztea lor daiteke. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Aukera hau aztertu egin beharko da funtzionatzen ordu asko daramaten eremu espezifikoetan, eta esparru berrietan. KKoonnttssuullttaa iittuurrrriiaakk:: Energia Dibertsifikatu eta Aurrezteko Institutua - IDAE – http://www.idae.es/ Energiaren Euskal Erakundea –EEE- http://www.eve.es/ Institut Català de l’Energia –ICAEN-: www20.gencat.cat/portal/site/icaen

[[ITZULI]]

http://www.idae.es/

http://www.eve.es/

http://www20.gencat.cat/portal/site/icaen


52


LLAANNPPAARRAAKK EETTAA LLUUMMIINNAARRIIAAKK AALLDDAATTZZEEAA

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Igerilekua, makina-gela, aldagela/komunak, kirol aretoak, taberna/jatetxea


HHeellbbuurruuaa:: - Argindarraren kontsumoa murriztea.

AAddiieerraazzlleeaa:: Argindarraren kontsumoa (kW/h)


Lanpara inkandeszente goriak erabiltzen badira, kontsumo txikiko lanparetara aldatzea gomendatzen dugu. Lanpara fluoreszente trinkoak oso aproposak dira betidaniko lanpara inkandeszenteen ordez, edota lanpara halogeno konbentzionalen ordez.

Lanpara ezartzen deneko elementua da luminaria. Honen zeregin nagusia da argi-iturriak sortutako argia banatzea, eta banaketa hori, premien arabera ahalik eta modurik egokienean egitea. Luminaria moderno askok arreta osoz diseinatutako sistema erreflektoreak dituzte, lanparen argia nahi den norabidean bideratzeko. Horregatik, instalazio zaharrak errendimendu handiko luminariak erabiliz birmoldatzen direnean, normalean energia asko aurrezten da, eta begien bistarako baldintzak hobetzen dira. PPrreemmiiaakk:: Lanpara fluoreszente trinkoak bateragarriak dira normalean erabiltzen diren luminaria inkandeszenteekin. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Lanpara fluoreszente trinkoek % 80 inguru murrizten dute argindarraren kontsumoa; era berean, lanpararen iraupena 8-10 bider luzatzen dute lanpara inkandeszenteekin alderatuta. Eta lanpara


53

halogeno konbentzionalekin alderatuta, argindarraren kontsumoa % 70 inguru murrizten dute. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Aukera hau aztertu egin beharko da funtzionatzen ordu asko daramaten eremu espezifikoetan, eta esparru berrietan. KKoonnttssuullttaa iittuurrrriiaakk:: Energia Dibertsifikatu eta Aurrezteko Institutua - IDAE – http://www.idae.es/ Energiaren Euskal Erakundea –EEE- http://www.eve.es/ Institut Català de l’Energia –ICAEN-: www20.gencat.cat/portal/site/icaen

[[ITZULI]]

http://www.idae.es/

http://www.eve.es/



54


EEGGUUZZKKII--EENNEERRGGIIAA TTEERRMMIIKKOOAA IINNSSTTAALLAATTZZEEAA

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Igerilekua, makina-gela, aldagela/komunak


HHeellbbuurruuaa::

Berotze premia gutxitzea. Energia berriztaezinaren kontsumoa murriztea AAddiieerraazzlleeaa:: Igorri gabe geratzen diren CO2 kiloak.


Eguzki-energia termikoaren helburua da, eguzki-energia biltzeko kolektoreak edo panela erabiliz, eguzkiaren beroa baliatzea. Gero, bero hori, kontsumora bideratutako ur beroa sortzeko erabili daiteke. Eguzki kolektoreak edo panelak eguzki-izpiak bereganatzen ditu, eta horrela, izpi horien energia bero moduan xurgatzen du. Gero, eguzki-paneletik barrena fluido bat iragazita (ura, normalean) panelak xurgatutako beroaren zati bat fluido horretara transferitzen da, fluido horren tenperatura igoaraziz. Eta bero hori, biltegiratu edo bestela, kontsumitzeko puntura eramaten da zuzenean.

Eraikinetako Instalazio Termikoen Erregelamenduak (RITE) debekatu egiten du igerileku estali gabeak berotzeko energia-iturri konbentzionalak erabiltzea. PPrreemmiiaakk::

Instalazio osoa hartu behar da aintzat, ur beroaren bilketa, pilaketa eta banaketa, eta baita kontrolatzeko eta trukatzeko sistema ere (halakorik izanez gero). Teknologikoki oso sistema sinpleak dira, instalatzen errazak. Sistema lagungarri konbentzionala behar dute, erradiaziorik gabe gera daitekeenerako. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Eguzki-energia termikoaren instalazioa ur bero sanitarioaren eskaerari erantzuteko erabil daiteke, eta baita igerilekuak berotzeko ere. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Eguzki-indarra biltzeko, pilatzeko eta banatzeko ekipoen kokaleku izango diren eremu espezifikoak aztertu beharko dira. KKoonnttssuullttaa iittuurrrriiaakk:: Eguzki ataria: www.portalsolar.com Energia Dibertsifikatu eta Aurrezteko Institutua - IDAE – http://www.idae.es/ Energiaren Euskal Erakundea –EEE- http://www.eve.es/ Institut Català de l’Energia –ICAEN-: www20.gencat.cat/portal/site/icaen

[[ITZULI]]

http://www.portalsolar.com/

http://www.idae.es/

http://www.eve.es/



55


IITTXXIITTUURRAAKK EEGGOOKKIITTZZEEAA

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Igerilekua

AAllddeerrddiiaa:: Energiaren kontsumoa

HHeellbbuurruuaa::

-Ingurugiroa berotzeko premia gutxitzea. -Energiaren kontsumoa murriztea AAddiieerraazzlleeaa:: Energiaren kontsumoa (kW/h, litroak edo kg.)


Sarri askotan, kirol instalazio zaharretan batez ere, igerileku estalien bueltan eraikitako itxiturek ez dute beren zeregina betetzen. Hori horrela, igerilekuaren gunean berogailu kontsumoa murrizteko neurri egokiak izan daitezke, besteak beste, itxituraren barruko eremua murriztea, itxitura hori igerilekura hurbilduz, edota materialak eta itxiturak aldatzea.

Era berean, gune batetik bestera igarotzeko ateek ere itxita egon behar dute. Horregatik, ate horietan elementu automatikoak ipini behar dira, aire beroa irten ez dadin.

PPrreemmiiaakk::

Aintzat hartu behar dira begien bistarako aldaketa, eta gerta litezkeen egitura-eraginak. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Igerilekuaren gunean gaur egun dagoen eta etorkizunerako aurreikusi den egoeraren araberakoak izango dira. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Hori kasuan kasuko gunean aztertu behar da, eta aurreikusitako obretan baliatu.

[[ITZULI]]


56


EERROOSSKKEETTAA BBEERRDDEEAA

IInnssttaallaazziiooaa eeddoo eerreemmuuaa:: Igerilekua, makina-gela, aldagela/komunak, kirol aretoak, belar zelaiak, lorategiak, taberna/jatetxea

AAllddeerrddiiaa:: Materialen kontsumoa

HHeellbbuurruuaa::

Erosketen ingurumen eragina murriztea kirol instalazioan.

AAddiieerraazzlleeaa:: Zerbitzu kopurua, erosketa berdearen ezaugarriak betetzen dituzten materialak. Kontuan hartzea, kontratua edo erosketa esleitzeko ebaluaketan.


Erosketa berdea egitea da, kirol instalazioek erositako produktu eta zerbitzuetan ingurumen irizpenak sartzea, inpaktua gutxitzeko sistema gisa. Aplikatu beharreko irizpideen artean, materialen erabilerarekin eta hondakinen sorrerarekin lotutakoak nabarmentzen dira bereziki. Baina, dena den, badaude ingurumen eragina gutxitzen lagun dezaketen beste hainbat irizpide ere.

Produktuaren bizi-zikloaren azterketaren ikuspegitik begiratuta, erabilitako materialek zerikusia izango dute produktu horren fabrikazio prozesuan, erabilpenean eta ezabatze prozesuan eragingo duen ingurumen inpaktuan. Ingurumen alderdiak erosketa prozesuko hainbat fase desberdinetan txerta daitezke:

- Produktuen inbentarioa egitea: ingurumenaren ikuspegitik begiratuta,

eta premien arabera, hautabiderik hoberenak identifikatzea.

- EErroosstteekkoo zzeehhaazzttaappeennaakk // EEsskkaaiinnttzzaakk bbaalloorraattzzeekkoo iirriizzppiiddeeaakk:: eskaera bat egiterakoan, edo jasotako eskaintzak baloratzerakoan, ohiko irizpideez aparte, ingurumen arloko beste hainbat irizpide ere har daitezke kontuan; esate baterako, dituzten substantzia arriskutsuak, enbalatzeko erabiltzen dituzten materialak, edota energia aprobetxatzeko aukerak.

- Hornitzaileak homologatu eta ebaluatzea: dituzten produktuen

inbentarioaren arabera identifika daitezke hornitzaileak, hauei buruzko balorazio irizpideak ezarriz; esate baterako, “Ingurumen kudeaketako sistema bat izatea”, “Ingurumena errespetatzen duten materialak erabiltzea”, eta abar.

- Behin betiko eskaeran ingurumen irizpideak sartzea: behin betiko

eskaeran, ingurumen klausulak sar daitezke: “produktu ez-arriskutsuak erabiltzea” eta antzekoak.


57

PPrreemmiiaakk::

Materialak ingurumenaren ikuspegitik kudeatzeko gaitasuna izan behar dute; eta gainera, hornitzaileen sentikortasuna ere aintzat hartu behar da. OOnnddoorriioozzttaa ddaaiitteezzkkeeeenn eemmaaiittzzaakk:: Ezarritako irizpideen arabera, material edo zerbitzu batzuen ordez, ingurumen inpaktu txikiagoa eragiten duten beste batzuk ezar daitezke, material horien bizi-zikloan zehar. TTrraannssffeerriittzzeekkoo aauukkeerraa:: Era guztietako instalazioetan egin daiteke. KKoonnttssuullttaa iittuurrrriiaakk:: Ihobe: www.ihobe.net Kontratatzeko eta erosketa publiko berdea egiteko gidaliburua. Euskal administrazio publikoak eredu horiek ezartzeko ereduak eta adibideak, Ihobe argitarapena, PUB-2008-017. Gida: Egizu + baliabide –rekin. Sar ezazu ingurumena zure erosketetan, Bioaniztasuna Fundazioa.

[[ITZULI]]

http://www.ihobe.net/

INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK ARRAUN ETA PIRAGUISMOKO ... · - Produktu arriskutsuak behar den moduan...

Documents

Transcript of INGURUMEN PRAKTIKA EGOKIAK ARRAUN ETA PIRAGUISMOKO ... · - Produktu arriskutsuak behar den moduan...