Gaitasun soziolinguistikoa
5
GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA A. TESTUINGURUARI LOTUTAKO ALDAGAIAK ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA 1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa o Hartzailea limurtzea, iritziz aldaraztea. o Funtzio apelatiboa, adierazkorra eta erreferentziala . 2. Partaideak. Ezaugarriak o Lehenengo eta bigarren pertsona. o Igorlea inplikatuta. o Igorleak legitimaturik egon behar du. o Igorleak hartzailearen argudioei aurre hartzen dio, kontra-argudiatzeko. o Igorle subjektiboa. o Igorlearen eta hartzailearen arteko paperak trukagarriak dira. o Igorle eta hartzailearen arteko izaera dialogikoa da. o Izaera polifonikoa. 3.Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora o Enuntziazioaren lekuari eta denborari lotua. 4. Kanala o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa. 1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa o Xedea: :informazioa ematea edo ulertaraztea. o Funtzio erreferentziala eta metalinguistikoa. 2. Partaideak. Ezaugarriak o Igorlea ez da testuan agertzen. o Objektiboa da, ez du baloraziorik egiten. o Igorlea eta hartzailea ez dira trukagarriak. o Igorleak hartzaileak baino informazio gehiago du. o Edukiak hartzailearen arabera egokituak. 3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora o Ez dago loturarik enuntziatuaren eta enuntziazioaren artean. 4. Kanala o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa. 1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa o Xedea: informatzea. o Xedea: entretenitzea. o Funtzio erreferentziala. o Funtzio poetikoa. 2. Partaideak. Ezaugarriak Enuntziazio mailan: o Igorle eta hartzaile rolak ez dira trukagarriak. o Enuntziazioari dagokion hartzailea, hartzaile unibertsala. Enuntziatu mailan, fikziozko narrazio testuetan: o Igorlea = Narratzailea • Narratzaile motak: pertsonaia (1./ 2. pertsona), lekukoa, orojakilea. o Hartzailea = Pertsonaiak (fikziozko markoan sortutako hartzailea) • Pertsonaia motak: pertsonaia nagusiak, bigarren mailakoak, aipamen hutsezkoak edo 3.mailakoak. o Polifonia: ahots asko nahasten dira: estilo zuzena, zehar estiloa. 3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora o Lekua: Enuntziazio mailan: Hartzaileak bere egin dezake
-
Upload
bnhizkuntzak -
Category
Documents
-
view
196 -
download
4
Transcript of Gaitasun soziolinguistikoa
GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
A. TESTUINGURUARI LOTUTAKO ALDAGAIAK
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa
o Hartzailea limurtzea, iritziz aldaraztea.
o Funtzio apelatiboa, adierazkorra eta erreferentziala .
2. Partaideak. Ezaugarriak
o Lehenengo eta bigarren pertsona.
o Igorlea inplikatuta.
o Igorleak legitimaturik egon behar du.
o Igorleak hartzailearen argudioei aurre hartzen dio, kontra-argudiatzeko.
o Igorle subjektiboa.
o Igorlearen eta hartzailearen arteko paperak trukagarriak dira.
o Igorle eta hartzailearen arteko izaera dialogikoa da.
o Izaera polifonikoa.
3.Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora
o Enuntziazioaren lekuari eta denborari lotua.
4. Kanala
o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.
1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa
o Xedea: :informazioa ematea edo ulertaraztea.
o Funtzio erreferentziala eta metalinguistikoa.
2. Partaideak. Ezaugarriak
o Igorlea ez da testuan agertzen.
o Objektiboa da, ez du baloraziorik egiten.
o Igorlea eta hartzailea ez dira trukagarriak.
o Igorleak hartzaileak baino informazio gehiago du.
o Edukiak hartzailearen arabera egokituak.
3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora
o Ez dago loturarik enuntziatuaren eta enuntziazioaren artean.
4. Kanala
o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.
1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa
o Xedea: informatzea.
o Xedea: entretenitzea.
o Funtzio erreferentziala.
o Funtzio poetikoa.
2. Partaideak. Ezaugarriak
Enuntziazio mailan:
o Igorle eta hartzaile rolak ez dira trukagarriak.
o Enuntziazioari dagokion hartzailea, hartzaile unibertsala.
Enuntziatu mailan, fikziozko narrazio testuetan:
o Igorlea = Narratzailea
• Narratzaile motak: pertsonaia (1./ 2. pertsona), lekukoa, orojakilea.
o Hartzailea = Pertsonaiak (fikziozko markoan sortutako hartzailea)
• Pertsonaia motak: pertsonaia nagusiak, bigarren mailakoak, aipamen hutsezkoak edo 3.mailakoak.
o Polifonia: ahots asko nahasten dira: estilo zuzena, zehar estiloa.
3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora
o Lekua:
Enuntziazio mailan:
� Hartzaileak bere egin dezake
GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
edo ez igorlearen testuingurua.
� Igorlearen testuingurua enuntziatuaren testuinguruarekin bat etor daiteke edo ez.
Enuntziatu mailan, fikziozko narrazioetan:
� Lekua enuntziazioaren planoarekin bat etor daiteke edo ez.
� Leku errealak edo egileak bereziki sortuak izan daitezke.
o Denbora:
� Enuntziazio mailan: hartzaileak igorlearen denbora parteka dezake edo ez.
� Enuntziatu mailan, fikziozko narrazioetan, enuntziazio-denbora enuntziatuaren denbora bera izan daiteke edo ez.
� Enuntziatu mailan, denbora erreala edo egileak bereziki sortua izan daiteke.
a. 4. Kanala
o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.
GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
B. ENUNTZIAZIO EGOERARI LOTUTAKO HIZKUNTZA MARKAK
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Denbora deixia
o Aditzondoak, adizlagunak, denbora esamoldeak.
2. Leku deixia
o Aditzondoak, adizlagunak, esamoldeak, erakusleak izenordain gisa.
3. Pertsona deixia
o Pertsona izenordainak, erakusleak eta posesiboak lehen eta bigarren pertsonari lotuak.
o Pertsona aditz morfemak.
4. Deixi soziala
o Solaskideen giza paperari lotutako tratamendu esapideak eta formulak.
5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura inpertsonalak
6. Modalizazio-baliabideak
o Lexiko markatua, konnotatiboa.
o Balorazioa adierazten duten adjektiboak eta adberbioak..
o Zalantza, modua, ziurtasuna adierazteko aditzondoak eta esaerak.
o Interjekzioak.
o Galdegaia.
o Aditz perifrasiak, aukera, posibilitatea adierazteko.
o Subjuntiboa.
o Indikatiboa/Baldintza.
1. Denbora deixia
o Denbora deikitikoak ez dira aipagarriak.
o Enuntziazioaren denbora: orainaldia.
2. Leku deixia
o Ez da aipagarria.
3. Pertsona deixia
o 3. pertsonari lotua.
4. Deixi soziala
o Lehenengo pertsona plurala (autoritate akademikoa...) .
o 2.pertsona dibulgazio testuetan, hartzailea inplikatzeko.
5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura inpertsonalak
o Perpaus inpertsonalak.
o Hartzailea barne hartzen duen plurala.
6. Modalizazio-baliabideak
o Lexiko denotatiboa.
o Adjektibo murriztaileak.
o Modu indikatiboa.
o Perpaus modalitatea: adierazpen perpausak.
o Ez dago zalantza adierazten duen esapiderik edo aditzondorik.
7. Informazioa hautatzeko eta helarazteko hizkuntza baliabideak
1. Denbora deixia
o Enuntziatuari, fikziozkoa zein ez, dagozkion denbora deiktikoak.
o Aditzondoak, denbora adizlagunak eta esapideak...
2. Leku deixia
o Enuntziatuari, fikziozkoa zein ez, dagokion tokiari lotutako deiktikoak
o Erakusleak,aditzondoak, adizlagunak.
3. Pertsona deixia
o Enuntziatuari, fikziozkoa zein ez, dagozkion deiktikoak .
o Pertsona-izenordainak, determinatzaileak, erakusleak, aditzaren pertsona-morfemak.
4. Deixi soziala
o Enuntziatuaren barruan, pertsonaiei eta narratzaileari lotutako formulak.
5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura inpertsonalak
6. Modalizazio-baliabideak
o Maila ezberdineko modalizazioa:
o Neutroa
o Balorazioa egiten duena
o Epistemikoa (zalantza-ziurtasuna)
o Esaldien modalitatea: esaldi mota desberdinak
GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
o Beste ahots batzuk sartzeko prozedurak.
o Ahozko testuen prozedura adierazkorrak (enfasia, doinua, proxemia, kinesia).
o Esaldien modalitatea: harridura, galdera, zalantza, desioa eta agindua adierazteko perpausak.
7. Informazioa hautatzeko eta helarazteko hizkuntza baliabideak
8. Hizkuntza aldaerak
o Aldaera diafasikoak edo erregistroak, komunikazio egoerari lotuak.
� Erregistro alternantzia.
o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko aldaerak), alderdi historiko-geografikoei lotuak.
o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak), hizkuntzaren gizarte ezaugarriei lotuak.
9. Kortesia arauak
o Igorleak eta hartzaileak gizarte irudi egokiari eusteko, hizkuntza baliabideak hautatzeko estrategiak.
o Birformulazioak: aposizioak, erlatiboak, parafrasiak, adibideak...
o Sinonimoak.
o Nominalizazioak.
8. Hizkuntza aldaerak
o Aldaera diafasikoak edo erregistroak, komunikazio egoerari lotuak.
• Erregistro formala.
• Maila estandarra, jasoa edo teknikoa izan daiteke.
o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko aldaerak), alderdi historiko-geografikoei lotuak.
o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak), (hizkuntzaren gizarte ezaugarriei lotuak.
9. Kortesia arauak
igorlearen ikuspuntuaren eta narratzaile motaren arabera.
7. Informazioa hautatzeko eta trinkotzeko hizkuntza baliabideak
8. Hizkuntza aldaerak
o Aldaera diafasikoak edo erregistroak, komunikazio egoerari lotuak.
• Erregistro aniztasuna, igorlearen eta hartzailearen arabera.
o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko aldaerak), alderdi historiko-geografikoei lotuak.
o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak), (hizkuntzaren gizarte ezaugarriei lotuak.
• Pertsonaien hizkera ezaugarri soziolinguistikoetara egokituta.
9. Kortesia arauak
GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
C. HIZKUNTZAZ KANPOKO ALDAGAIAK
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Proxemikoak
o Hiztunen arteko espazio antolaketa eta beraien arteko distantzia diskurtsoaren formaltasun mailaren arabera.
2. Kinesikoak
o Keinuak, mugimenduak eta gorputz jarrerak.
3. Paralinguistikoak
o Ahots aldaketak, tonua, abiadura…
1. Proxemikoak
o Ahozko testuetan, solaskideen arteko distantzia.
2. Kinesikoak
o Ahozko testuetan, mugimenduen, jarreren, eta keinuen kontrola .
3. Paralinguistikoak
o Ahots aldaketak, tonua, abiadura, ahotsa indartzea...
1. Proxemikoak
o Solaskideen arteko espazio antolaketa ahozko narrazioetan.
2 . Kinesikoak
o Solaskideen mugimenduak, keinuak, imintzioak, ahozko narrazioetan.
3. Paralinguistikoak
o Ahozkoetan, ahots aldaketak, intentsitatea, tonua, abiadura...
D. ALDAGAI KULTURALAK.
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Munduaren ezaguera
o Solaskideek, neurri handi batean, munduaren ezagutza bera dute.
1. Munduaren ezaguera
o Aldea dago igorleak eta hartzaileak duten ezagutzen artean. Alde horrek markatuko du edukien hautaketa.
1. Munduaren ezaguera
o Enuntziazio mailan, igorleak eta hartzaileak munduaren ezaguera partekatzen dute.
o Enuntziatu mailan fikziozko testuetan, intertestu literarioaren garrantzia.
