Etxebarriko ume eta gaztetxoen aldizkaria44. alea 2018ko ABENDUA

1 23 4 5 6 7 8 910 11 12 13 14 15 1617 18 19 20 21 22 2324

31 25 26 27 28 29 30

2018

abendua / diciembre

1 2 3 4 5 67 8 9 10 11 12 1314 15 16 17 18 19 2021 22 23 24 25 26 2728 29 30 31

2019urtarri la / enero

2

E T X E B A R R I T X I K I 4 4 . A L E A 2 0 1 8 K O A B E N D U A

94 426 70 05

UDALAAYUNTAMIENTO

E T X E B A R R

I

94 426 70 00

AURKIBIDEA

1.- Eskolako jarduerak

- Flysch-ak

- Zientzia astea

- Kolore magikoak

- Elkarrizketa bhiko zuzendaritza berriari

- Ze gauza bitxiak

- Denborapasak

2.- Etxebarriko Ludotekak

3.-Euskarazko libururik

irakurrienak Etxebarrin

3

FLYSCH-ak

Zumaian egon ginenean gauza berri asko ikasi genituen; horietako batzuk hementxe dituzue. Ea gai zareten zenbakiak bere tokian jartzen. ANIMO!!!

1. Erlauntzen itxura gogorarazten duten aztarnak, hexagono txikiz osatutako saretxo bat osatzen dutelarik.

2. Izar tankerako hutsune ildoek osatzen duten aztarna. Hodi formako animaliek euren ibilbide inguruan egindakoak direla uste da.

3. Narraste aztarna dela interpretatu ohi da. Baliteke ltsas trikuren batek sedimentuaren gainean “arraunean” desplazatuz sortzea arrastoa hau.

4. Labirinto itxurako arrastoa da. ltsaspeko sedimen-tuak janaz elikatzen zen har edo zizare batek era-tutakoa dela pentsatzen da.

5. ltxura adarkatua eta trazatu konplexua duen lo-rratz fina da. Alga baten irudia gogorarazten du.

6. Lurpean bizi zen izakiak sortutako elikadura-gale-ria. Jalkinak “garbituz” irekitzen zuen galeria, mu-gimendu zirkularrean eta goranzko.

7. Kusku biko bibalbioen fosila da, zenbaitetan me-tro bat izatera irits daiteke. Espiral formako mugi-mendua deskribatuz.

8. Molusku zefalopodo igerilarien fosila, egungo nautilo edo txibien arbasoa.

Egileak. Kukukullagako 5.-6. mailakoak

Paleodictyon

Chondrites Amonitea

Lorenzina

Scolicia

Zoophycos

InozeramidoaHelminthorhaphe

4

Egileak. Kukullaga ikastetxeko 5-6 mailakoak

Zientzia astea

Ostiral batean Onda Vasca etorri zen Etxebarrira Zientzia Astean parte hartzen zuen

jendeari galdera batzuk egiteko asmoz. Markel Ontañon izan zen haien arteko bat.

Markel Espainiako WRO-ean (World Robotik Olympiad)

parte-hartu zuen 10-12 urte bitartekoen artean eta

Espainiako bostgarrena geratu zen. Markeli hiru galdera egin zizkioten:

• Zelan pasatu zenuen Espainiako finalean, Bizkaian irabazi eta gero?

Oso ondo baina baita nahiko urduri ere nire errobotak posibilitate asko zituelako ira-bazteko eta azkenean bosgarrena geratu nintzen.

• Zeintzuk proiektu dituzu hurrengo urteetan egiteko?

Sumo txapelketa baterako errobot bat prestatzea bi martxa dituena, bat arin hartzeko posizio irabazlea, eta bestea, torke (indar gehiago edukitzeko, nahiz eta astiroago joan) asko izateko, aurkaria kanpora botatzeko.

• Zer espero duzu etorkizuneko errobotei buruz?

Nik uste dut etorkizuneko errobotak etxeko lanetarakoak izango direla, eta lan asper-garri edota nekagarri guztiak egingo dituztela.

Egileak: Kukullagakoa 6. mailakoak

Kolore gorria:Sua gogoratzen duen kolore ahaltsua da; bes-te kolore ba-tzuekin nahasia agertzen denean arreta erakartzen du.

Gomendaga-rria da kolore hori erabiltzea gehienbat bu-ru-lan handia egiten den le-kuetan.

Kolore horia:Kolore bizia da. Eta berarekin nahasten diren koloreak argitzen ditu.

Oso kolore ego-kia da beste ba-tzuekin, kantitate txikietan, konbi-natzeko; eta giro argia eta alaia lortzen du, sor-men lana egiten diren tokietan.

Kolore urdina:Kolore urdinak itsasoa gogora-tzen du.Urdinak lasaitasuna eta erlaxazioa trans-mititzen ditu, kolore urdina egokia da.

Kolore berdea:Naturaren ar-moniaren eta baikortasunaren kolorea da eta lasaitasuna sor-tzen du, horre-gatik atsedena hartzeko lekue-tan jartzen da.

6 mailako ikasleok Plastikan koloreen garrantzia eza-gutzen ari gara.

Zuek bazenekiten koloreek zaindu ahal dutela? Txina-tarrek urte asko daramate hori esaten. Eskolan kolore hotzak eta beroak aztertzen ari gara eta oso bitxiak dira atera zaizkigun ondorioak

Gauza hauetaz gehiago jakiteko, hemen duzue infor-mazioa.

Egileak: Kukullagakoa 6. mailakoak

KOLORE MAGIKOAK

5

6

Etxebarri BHIko zuzendari-tza talde berriari egindako elkarrizketa.

Zeintzuk dira zuen izenak? Zenbat denbora daramazue zuzendaritza taldean? Eta ins-titutuan lanean? Harro zaudete hemen lan egiteagatik?Ainhoa Artesano, zuzendaria; Elia Revuelta, ikasketa burua eta Rafa Ruiz, idazkaria. Uztai-lean hasi ginen hirurok zuzendaritza taldean lanean eta institutuan Ainhoak aurtengoa bi-garren urtea du, eta Elia eta Rafarentzat berriz aurtengoa hirugarren urtea da. Hirurok gaude oso harro hemen egoteaz.

Gustura al zaudete institutu honetan? Zer-bait aldatuko zenukete?Bai, oso gustura gaude. Badago zer hobetu eta zer aldatu, baina horretan ari gara.

Ikasketa berezirik egin duzue zuzendaritzan aritzeko?Ikasketa buruak eta idazkariak ez, baina zu-zendariak hainbat ordutako formakuntza saio bat egin behar izan du.

Asko kostatu zaizue lanpostu hau lortzea? Ondo egiten duzue lan elkarrekin?“Geuk erabakita” gaude lanpostu honetan, irakaskuntzan esperientzia handia daukagu hirurok eta uste dugu lan honetarako ezin-bestekoa dela hezkuntza barrutik ezagutzea. Hirurok elkarrekin oso ondo egiten dugu lan.

ELKARRIZKETA

“HEMENGO IKASLEEKIN OSO GUSTURA GAUDE”

Norbaitek zuen lekuan egon nahi balu, zein aholku emango zeniokete?Lana lasaitasunez hartzeko, mundu guztia en-tzuteko eta gogor lan egiteko prest egon behar duela.

Zuzendari lanean, zer da onena eta zer txa-rrena? Zure familiak ondo darama?Onena: guk, taldeak, proposatutako berrikun-tzak hezkuntza komunitate osoaren (ikasle, fa-milia eta irakasle) gustukoak direla ikustea. Txarrena: gatazka batzuetan bitartekari lanak egin behar izatea. Bai, nire familiak ondo darama. Irakasle mo-duan ere etxean ordu asko ematen nituen la-nean eta orain ere bai.

Gustuko duzue zuen lana zuzendaritza tal-dean? Ardura handia da?Bai, oso gustuko. Oso pozik eta gogotsu ari gara. Ardura, zertan esanik ez, ikaragarria da.

Txikitan nahi zenuten lanpostua da hau? Ez genuen nahi. Hobeto esanda, ez genuen inoiz pentsatu, institutu bateko zuzendaritza taldean egongo ginenik, baina bizitza horrela-koa da eta momentu honetan hemen egotea egokitu zaigu.

Zeintzuk dira zuen hurrengo helburuak? Helbururik orokorrena, ikasleek, gurasoek zein irakasleok egin dugun lanarekin pozik egotea da.

7

Zergatik ez doa WIFIA? Zergatik behar da giltza komunera joateko? Zergatik ez du-zue uzten klasean mugikorrarekin egoten? Zergatik ez dituzue blokeatzen ordenagai-luak gelan gauden bitartean eta ateratzen garenean desblokeatu?

– Ikasle eta irakasleen artean, jende gehiegi gaudelako aldi beran konektatuta, baina arazo hau laster konpontzea espero dugu, wifi indartsuago bat ari baikara jartzen. – Kontrolatuta izateko eta komunen erabilera okerrik ez egiteko. – Erabat debekatuta dagoelako, gelan ikasi egin behar dugulako eta ezin dugulako deskuidatu. – Egunerokotasunean oso zaila izango li-tzatekeelako eta ordenagailua ikasteko tresna delako.

Noiz egingo dute institutu berria? Zergatik egingo duzue beste institutu bat?Lau urte inguru behar izango dituzte institutu berria egiteko. Institutu berria, daukagun hau oso txikia dela-ko egingo dute. Gero eta ikasle gehiago datoz Kukullagatik eta ez dago denontzat lekurik.

Zer iritzi duzue hemengo ikasleei buruz?Orokorrean oso ikasle jatorrak, langileak, arauak betetzen dituztenak, … direla uste dugu. Ezagutzen ditugu beste errealitate ba-tzuk ere eta hemengo ikasleekin oso gustura gaude.

Egileak: Etxebarri BHIko 1.mailakoak.

Ezkerretik eskuinera: Rafa, Ainhoa eta Elia.

8 Egileak. Kukullagako 5.-6. mailakoak

HOBE BAINUJANTZI MARRADUNAK ERABILTZEAEsperimentuen bitartez ia-ia ziur jakin ahal izan da marrazoek sekulako beldurra diotela marrak dituen edozeri. Zergatik ote? Seguru asko guk halako beldurra diegulako itsas suge marradunei. Azken honen pozoia ezagutzen den indartsuena da.

HARRIZKO ZUHAITZIK BA AL DA? Aspaldi eroritako arbola zahar batzuk fosildu egin ziren. Hauek dira harri bihurtutako zuhaitzak, eta handienak Argentinako Patagonian daude: batzuek ehun metroko luzera dute eta hiru metro t`erdiko diametroa.

ITSASOKO UR GUZTIA GAZIA AL DA?

Itsasoan badira izotz pusk

a izugarri handiak,

izeberg izenez ezagutzen d

itugunak. Glaziar

handienak itsasora iristea

n, haietatik askatzen

diren izotz-puska erraldoi

ak dira izebergak, eta

horregatik ur izoztu hori

geza da, ez gazia.

HORTZ BITXI BAT

Krokodiloa hortz berezi ba

tekin jaiotzen da,

horrela arrautza azala hau

steko. Geroxeago,

erori egiten zaio. Hegazti

ei ere antzeko zerbait

gertatzen zaie.

9

LETRA-ZOPA

IGARKIZUNAK

U E E E G U Z K I A K A B D X Z A

T R N T I L A I K I H L A U B T T

I O E M U L A M E U Z L B E E E U

I S K P L A N E T A L A X M M L U

L K R I M A T K A D D Z O I K I K

A I A M R I K T P M P K L I L D O

R T N A T A R K I N T Z Z S X E K

G R S G G R A B I T A T E A E L P

I I L Z I R I K T K B Z O O T P D

A K P E G R I N E X G N T D T P O

K A E K T K R R R N F A D O B U K

P N C L I N K E P E L N A R R U L

A E D I O R E T S A O M G F D E P

T T E P R N M S A D M N A N L T D

A E E S N P M E T E O R I T O A R

P N I E N E R S E U D T X Z O L R

N A U A R S I T N A G A R R A Z I

EGUZKI-SISTEMA:

• ASTEROIDEA • IZARRA • EGUZKIA • KOMETA • EKLIPSEA

• LURRA • GRABITATEA • METEORITOA • ILARGIA • PLANETA

Janzten naiz zilarrezosorik, erdizka edo batere ez.

Argi egiten dutnahiz neurez argirik izan ez.

( I L A R G I A )

Etzanik lokartzen da,etzanik esnatzen,poliki jaikitzen da,

pixka batean zutik egoneta berriro hasten da etzaten.

Egunaren erdia egoten da loeta egunaren erdia esna.

( E G U Z K I A )

Gizon bat nahiko lodia,erlojua baino hobeto dabil,goizean goliz jaiki ohi daeta oheratu iluntzean.

( E G U Z K I A )

Ziba bat bezalamundua inguratzen.

Beti dago birakaeta ez da nekatzen.

( I L A R G I A )

Kriseilu pilo batgoian zintzilik

ederrak dira benetaninork piztu barik

( I Z A R R A K )

Zuria eta borobila,gaueko eguzkia

( I L A R G I A )

1 2 3

4 5 6

LUDOTEKAK

ETXEBARRIKO

10

Kaixo lagunok! Zelan kurtso berria? Guk, kurtso berriarekin ba-

tera Ludotekako jarduerari ere hasiera eman dio-

gu, beste urteko lagunekin berriro elkartzeko eta

lagun berriei ongi etorria emateko.

Bertan guztiok batera hainbat

jolas, jarduera eta jai desber-

din egin ditugu, disfrutatzen

esperimentatzen, gauza be-

rriak ezagutzen eta gauzarik ga-

rrantzitsuena, DIBERTITZEN.

Hauen artean, udazkeneko esku-

lan erakargarriak egin ditugu lu-

dotekak apaintzeko zein etxera

eramateko, Halloween eguneko

jai ikaragarria, zientziarekin es-

perimentatu dugu, margoekin

teknika desberdinak frogatu di-

tugu erakusketa bat sortuz eta

Kide – txo!! jaiak ere izan ditugu

hilero!

Aurten gure Kide – txo!! jaie-

tan denboran zehar bidai ezberdinak egingo

ditugu gure Denboraren Makinan. Ez galdu

gure hurrengo bidaia!

Ludotekan hasi baino ez dugu egin, oraindik jolas, eskulan, jai eta ha-

maika gauza gehiago geratzen zaizkigu!

Hauetan guztietan parte hartu nahi baduzue, lu-doteketatik pasatu behar zarete izena emateko.

Gu prest egongo gara zuekin egoteko bai Kultur Etxeko bai Metakaleko ludoteketan 17:00etatik 19:00etara. Oraindik egin ez baduzu, lasai epean zaude nahi duzun momentuan zure izena emate-ko ludoteketan!

Anima zaitez gurekin disfrutatzera!

Egileak: Ludotekako erabiltzaileak eta begiraleak

11

Izenburua: Alex nire laguna.Egilea: Mikel gurrutxaga.Argitaletxea: Pamiela, 2010.

Izenburua: Liburuzaina eta gaizkileak.Egilea: Margaret Mahy. Argitaletxea: Begiko, 2017.

Izenburua: Katxin.Egilea: Antton Irusta. Argitaletxea: Argitaletxea: Begiko, 2017.

Izenburua: Nur eta Irlandarako bidaia.Egilea: Toti Martínez de Lezea. Argitaletxea: Erein, 2017.

Izenburua: H gabe. Egilea: Sustrai Colina.Argitaletxea: Begiko, 2018.

Izenburua: Elurpean.Egilea: Jokin de Pedro. Argitaletxea: Elkar, 2016.

Izenburua: Dantzaria.Egilea: Liesbet Slegers. Argitaletxea: Ibaizabal, 2016.

Izenburua: Max eta Mia itsaslaminekin.Egilea: Rosser Calafell. Argitaletxea: La Galera, 2016.

Izenburua: Rita eta zilarrezko txoria.Egilea: Mikel Valverde. Argitaletxea: Elkar, 2011.

Izenburua: Txango zoroa.Egilea: Jeff Kinney. Argitaletxea: Mezulari, 2017.

Izenburua: Ihes.Egilea: Jasone Osoro. Argitaletxea: Elkar, 2018.

Izenburua: Beti Iparralderantz.Egilea: Jon Arretxe. Argitaletxea: Erein, 2017.