KOLONIA INGELESAK ETA KOLONIA INGELESAK ETA EEBB-etako EEBB-etako

INDEPENDENTZIAINDEPENDENTZIA

IES MUNGIA BHI – DBH-4 - Marije AGUILLO

EE BB-etako Sorrera:

1- Kolonien eraketa

• Gobernu forma

2- Gerra frantziar- ingelesa

• Ingalaterrako jokaera

• Bostongo Tea-Party

3- Independentzia Gerra

• 1776 Independentziaren

aldarrikapena

4- EEBBetako Konstituzioa

Lehenengo kolono ingelesek “ Acción de Gracias” egun ospatzen dute

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Lehenengo kolonoak• 1620.ean Plymouth-tik Ipar, Amerikara lehenengo kolono

ingelesak bidaiatuko dira, Virginiara joan nahi zuten.

• Kolonoak, “Aita pelegrinak”,

puritanoen multzo bat ziren eta

jazarpen erlijiosoetatik ihes egiten

zutenak.

• Mayflower untzian joaten zirenean

ekaitz batek iparralderantz eraman

zituen, Massachusetts -era.

• “Jainkoari eskerrak ematen eguna” ezarri zuten.• Puritanoen garrantzia itzela izango da EBBetako kulturan.

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

First Thanksgiving day

Lehenengo Eskerrak-ematen eguna

KOLONIEN SORRERA ETA ERAKETA• Ingalaterrako koroak: ezarpen-gutunak

banatzen zitue.

• Merkataritza konpainiak nahiz jende pribatua joan ziren Ipar Amerikara han ezartzera.

• Indioen kontrako gerrak.

• Gobernu forma:- Gobernadorea- Legebiltzarra

• Nabigazio Legea (1660): Edozein artikulua ezin da inportatu edo esportatu ez bada egiten untzi ingelesetan.

Zezen Eseria (siuxen buruzagia) eta Buffalo Bill (Estatu Batuetako militarra eta abenturazalea)

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

ZAZPI URTEKO GERRA

Independentzia gerraren aitzindaria

(1756-1763)

-Gerra Kolonial franko-britaniarra.

-Gerra hau Europan nahiz Amerikan aurrera eraman zen.

-Espainia Frantziaren alde egon zen.

--Pariseko Bakea (1763)

-Irabazlea: Ingalaterra.

-Frantziak Kanada eman behar dio Ingalaterrari.

-Espainiak Florida galdu zuen.

-Espainiak Frantziatik Luisiana jaso zuen konpensazio moduan.

-Kolono ingelesek Frantziako mehatsua eta merkataritza konpetentzia urrundu zituzten.DBH 4. maila - Marije AGUILLO

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

13 Kolonien egoera13 Kolonien egoera• Britainia Handiak kolonien laguntzarekin gerra irabazi zion

Frantziari.• Kolonoak ez ziren sentitzen errekonozituta.• Zerga asko ordaintzen zuten, baina ezin zuten erabakiak

hartzen.• Parlamentuan

ez zuten ordezkapenik. • Alderantziz, BH-k zerga

berriak inposatu nahian.• Bostongo “Te Motina”:

errepresio bortitza.

Boston-go Tea-Party (1773)

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Stamp-Act 1765

Zazpi urteko gerrak sortutako gastuak ordaintzeko, Ingalaterrak zerga berri batzuk inposatu nahi zizkien kolonoei, besteen artean Stamp-Act.

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Stamp-Act-en kontrako protestak (1765)

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Ipar amerikako iraultzaren Ipar amerikako iraultzaren arrazoiakarrazoiak

• Arrazoi politikoak– Amerikarrek britaniar parlamentuan ez zuten ordezkaririk– Denborarekin kolonoak gero eta amerikarragoak sentitzen ziren– Ilustrazioaren ideiek gobernu

injustuaren kontra joateko

argudioak eman zizkieten

• Arrazoi ekonomikoak– Nabigazio legea eta merkataritza

-menpekotasuna.

• Lurraldearekin lotutako arrazoiak– Mendebaldeko lurraldeak britaniarrentzat erreserbatuta.

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Filaldelfiako Kongresua (1775)

• 1774.nean kolonoen kongresua bildu zen britaniar morrontzaren kontra protestatzeko, eskubideak aldarrikatzeko eta independentziaren alde.

• 1775.nean Filadelfiako 2. Kongresua bildu zen:– gobernu nazionalaren funtzioak

hasi zen egiten. – George Washington-en aginte-

pean ejerzito bat antolatu.DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Independentzia Gerra Independentzia Gerra (1775-1783)

3.000.000 kolonok ejerzito finkorik ez dute ezta aginte baturik ere.

-G. Washington (lurdun handia) tropen komandantea izendatzen dute II Filadelfiako Kongresuan (1775)

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Independentziaren aldarrikapenaIndependentziaren aldarrikapena

• Gerraren erdian, 1776.eko uztailaren

4an, Independentzia aldarrikatu zen:

– “Kolonia batu hauek dira eta

eskubide osoz estatu aske eta

subiranoak izan behar dira”

• Thomas Jefferson-ek idatzitako

EEBBen independentziaren

aldarrikapena.DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Thomas Jefferson

EEBBen Independentziaren Adierazpena

-Gizaki guztiak berdinak dira

-Gizaki guztiek eskubideak dituzte:

-Bizia

-Askatasuna

-Zoriona

-Gobernu injustuen kontra joateko eskubidea dute

-Eskubide horiek bermatzeko gobernua antolatzen dute.

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Saratoga-ko Bataila ( 1786)

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Burgoyne Jeneralaren errendizioa – Saratogan (1786)

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

George Wahington

EEBBetako lehenengo presidentea

EEBBetako Konstituzioa

- Locke, Rousseau eta Montesquieu-ren eraginez

- Munduko lehenengo konstituzio idatzita.

- Botere banaketa

- Estatu Federala-Hamar enmendakinak

“Bill of Rights”

-Legebiltzarra bi ganbarekin

-Kongresua

-SenatuaDBH 4. maila - Marije AGUILLO

DBH 4. maila - Marije AGUILLO

Ipar Amerikako iraultzaren ekarpenakIpar Amerikako iraultzaren ekarpenak

• Ilustrazioaren ideiak mundu osotik zabaltzea

• Norbanakoen baloreen goraipena

• Demokratismoa: gizartearen jatorria hitzarmena da.

• Teismoa

• Herritarren subiranotasuna

• Legearen nagusitasuna

• Gobernu injustuen kontra

altxatzeko eskubidea

• Europarako iraultza eredua.

DBH 4. maila - Marije AGUILLO