DOAN AIARALDEA hemen fileAIARALDEA hemen 2018 · 09 · 26 #92 DOAN MEDERI FERREÑO PATIÑO: "Inundik...

A I A R A L D E A hemen2018 · 09 · 26

WWW.AIARALDEA.EUS

#92DOAN

MEDERI FERREÑO PATIÑO:"Inundik inora espero ez nuen pasioa topatu dut bitxigintzan. Ezustekoa izan da" 14-15 or.

INGURUGIROA:Pinuen onddoaren izurritea: hondamendi ekonomikoa eta ekologikoa ate-joka 1-2 or.

Aiaraldetik Greziako kanpalekuetara, iruditan

AIARALDEA 5Aiaraldea, hamaika

egunez euskaraz

bizitzeko prestAzaroaren 23tik abenduaren 3ra egingo den Euskaraldia ekimena aurkeztu dute

AIARA 715 urteko neska bati

sexu-abusuak egiteagatik

zigortu dute gazte bat2 urteko kartzela zigorra eta 6.000 euroko isuna ezarri diote kondenatutako gazteari

KULTURA 16Euskararen gainbehera

historikoa eskualdean,

pausoz pausoEuskarak Aiaraldean izandako bilakaera historikoa ikertu du Aketza Merinok

KULTURA 17Gorbeiako artzaintzari

buruzko dokumentala

grabatzen ari diraIragan astean aurkeztu zuten proiektua Orozkoko Donibane Aretoan

KIROLA 20Olga Artiñako eta Izaro

Blanco txapeldunorde

munduko txapelketetanArtiñanok zilarrezko domina lortu du sokatiran eta Blancok, aldiz, kick-lightean

2 AIARALDEA #92 2018ko irailaren 26a

Testua eta argazkiak Aitor Aspuru Saez

Orozkoko pinudien jabeen artean urduritasuna bistakoa da egun hauetan, Lecanosticta acicola onddoaren eragina za-baldu baita hainbat lursailetik. Oraindik agerpenaren zabale-ra zehaztea zaila bada ere, uda-lak berretsi du Gallartun, Ola-guenagan eta Bikotxganen be-reziki ikus daitezkeela zuhaitz marroiak. Hala ere, Laudioko bi-dean ere ez da zaila hosto ma-rroiak eta gorriak topatzea.

Horrez gain, eskualdeko baso ingeniari batek azaldu duenez, Arabako Foru Aldundiak komu-nikatu du onddoa agertu dela es-kualde osoan, Luiaondon eta Lau-dion, besteak beste.

Anonimotasunean egon nahi duen jabe batek argitu du ondoe-

za handia dela pinudiak dituzten lagunen artean: “Pinua mozteko 30 urte bete behar dituzte zuhai-tzek, eta 15 urte izan arte ezinez-koa da sortzen dituzten gastuak kitatzea adarren eta garbiketen egurraren salmentarekin. Egun, ez dakigu zer gertatuko den, guz-tiak moztu behar baditugu hon-damendi ekonomikoa izango da”.

Berez, Bizkaiko Foru Aldundiak iragarri du 1.400.000 euro bide-ratuko dituela 25 urte bete ez di-tuzten pinuen jabeak diruz la-guntzeko. Hala ere, basoa pinu insignis espeziearekin ustiatzen dutenek ez dakite hori zertan is-latuko den. Orozkoko Udala al-dundiarekin jarri da harrema-netan, baina ez du lortu hedabi-deetan agertu dena baino infor-mazio gehiago.

Egun hauetan Arkauteko Neka-zaritza Institutuan Arabako baso

ingeniariak trebatzen ari dira eza-gutzeko Zeelanda Berrian pinuak zaintzeko baliatzen den trata-mendu arrakastatsua. Hala ere, horietako batek esan du, momen-tuz, antza, ez dagoela baimenduta horren erabilera. Saiatzen ari di-ren beste teknika da onddoari au-rre egin dioten pinu aleak hauta-tzea eta sustatzea.

30.000 lanpostuEskualdeko zein EAEko lurral-

de osoan zabaldurik, pinudiek industria sortu dute; egurra sor-tzeko eta eraldatzeko zerrategiak, lursailen garbiketak gauzatzeko, garraiatzeko, papera eta altzariak ekoizteko... eta zuhaitzen jabeei ez ezik, jende gehiagori ere ematen diete lana.

Modu anonimoan mintzatzen den baso ingeniariak uste du jen-deak ez duela sumatzen sortu dai-

tekeen hondamendi ekonomi-koa: “Sektorean 30.000 lagun in-guruk lan egiten dute EAEn. Ara-bako mahastiak edo ardi latxak antzeko egoeran egongo balira, alarma soziala eta bitartekoak as-koz handiagoak izango lirateke. Lantegi handi batek -Tubos Reu-nidosek edo Tubacexek, esatera-ko- itxiko balu, gauza bera. Baina kasu honetan ez da aparteko ezer gertatzen, eta jende askok lan egi-ten dugu pinuari esker”.

Horrez gain, diru sarrera han-diak ekartzen die udalei jardue-ra ekonomiko horrek. Esatera-ko, Orozkoko Udalak 2012. urte-tik gaurdaino 670.000 euro esku-ratu ditu baso publikoen bitartez. Okondoko Udalak, adibidez, aur-ten 81.796 euro jaso ditu basoak ustiatuta. Zerbitzu publikoak or-daintzeko bideratzen da diru hori, besteak beste.

Eskualdeko pinudiak arriskuan

Pinuak gorri edo marroi geratzen dira onddoaren eraginez. Aiaraldea.eus

Pinuaren ustiaketan sektorean 30.000 lagun inguruk egiten dute lan EAEn. Izurriteak ekonomian kalte larriak sortu ahalko lituzkeela uste dute adituek

Lecanosticta acicola onddoak eragindako izurritearen agerpena nabarmena da jadanik eskualdeko hainbat tokitan. Onddoak, dena den, ez ditu soilik zenbait jaberen etekinak kolokan jarri, baso industrian, ekonomian -30.000 lanpostu sortzen ditu EAEn- eta ingurumenean ere arazo larriak sor ditzake.

erreportajea

3AIARALDEA #92 2018ko irailaren 26a

Konponbidearen zainIrailaren 14an Bizkaiko pinuen

%25ean agertu zen onddoa eta, momentuz, erakunde publikoek ez dute modurik asmatu izurritea ekiditeko. Hori dela eta, jabeek ez dakite zuhaitzak moztu beharko diren edo negura arte itxarongo duten. Aipatutako jabeak azaldu du: “Adituek diote onddoak inoiz baino modu erasokorragoan jo duela neguko izotzaldiek ez du-telako gelditu. Agian negu gorria izango bagenu, arazoa konpontze-ko aukera izango genukeen”. Edo-nola ere, ezjakintasuna eta beldu-rra da nagusi.

Aiaraldeko baso ingeniariak uste du arriskua mantenduko dela, negua gogorra izan arren: “Udan berriro agertuko da ond-doa”.

Urre berdea agortzearAzaldutako guztiak kolokan jar-

tzen du ez bakarrik zenbait jabe-ren etekinak edo industria, bai-zik eta baso eredua bera, azken 100 urteetan ulertu den moduan behintzat. Izan ere, baserritar as-kok bideratu dituzte euren lursai-lak pinuak landatzera, 30 urteren ostean moztu eta saltzeko.

Hori bi aurpegiko txanpona izan da. Alde batetik, basoek ba-lioa mantendu dute ekonomikoki,

mozkinak sortu dituzte eta, ondo-rioz, jabeek saiakerak egin dituz-te mendiak garbi egoteko. Beste-tik, bioaniztasuna asko murriztu da, paisaia gehiena ia pinudi bi-lakatu arte.

Arazoa: monolaborantza“Jende askok gorroto du pinua,

baina arazoa monolaborantza da. Pinuek ere bere tokia izan behar dute, tokiko espezieek bezala. He-rritarrek ulertu behar dute pinuek eragin ona ere izan dutela. Jabeek zaintzen dituzte euren lurrak, di-rua ematen dutelako. Bestela, ez lukete esfortzua egingo. Abereak jarriko lituzkete, bioaniztasuna-ren kaltean, edo guztiz ahaztu eta abandonutako lituzkete”, adierazi du tokiko ingeniariak.

Halaber, Bizkaiko Basozainen Elkarteak kritika zorrotza plaza-ratu du aste honetan. Bere ustez, jabe askoren asmoa da eukaliptoa erabiltzea pinua ordezkatzeko.

Elkarteak uste du monolabo-rantzan sakontzen duen edozein eredu arriskutsua izango dela, eta bereziki eukaliptoan oinarri-tuta badago: “Tokiko basoa ego-kia da gure landaredia eta fau-na hartzeko, eta pinudiek, neurri batean, gauza bera egin dezake-te behin-behinean (espezie ahu-lenak eta mehatxatuenak barne),

baina eukaliptoek ez. Eukaliptoak bioaniztasunaren txirotasuna da-kar. Zientzialari gehienen iritzia da hori”.

Eukaliptoen arrisku gehigarria da suteena. Papera egiteko erabil-tzen da, besteak beste, bere egurra, eta erraz erretzen da. Bizkaiko Ba-sozainen elkartearen ustetan, pi-nua eukaliptoekin ordezkatuko balitz, iaz Galizian jazotakoa erre-pika daiteke hemen. Berez, 2017ko urrian sute erraldoiak gertatu zi-ren Galizian eta Vigo hirira heldu zen sua, hainbat hektarea kiska-li eta milaka animali hil ostean. Edonola ere, eskualdeko ingenia-riak gogoratu du sute garrantzi-tsuenak Europan ematen dire-la, baso ahaztuetan, inork zain-tzen ez dituen horietan, hain zu-zen. Hori ekiditeko, baso eredu be-rria ezartzea beharrezkoa da, bere aburuz.

Baso eredu berriaBaso ustiaketa eredu berria ga-

ratzeko ardura, gehienbat, era-kundeen esku dago, aldundiene-tan bereziki. Bizkaiko Basozainen Elkarteak proposatu du berehala abiatzea eztabaida hori eta toki-ko espezieen alde egitea. Aldi be-rean, uste dute landaketak diber-tsifikatzea dela onena, berritze-ko, kontserbatzeko edo ekoizteko,

edo hiru gauzak egiteko. Aiaralde-ko baso ingeniariak gogoratu du zaila izango dela tokiko eredua-rekin asmatzea, eta ingurume-na bermatzeko, etekinak eskaini behar zaizkiela jabeei: “Horrela ez bada, jendeak ez du hartuko ardu-ra mendiak eta basoak zaintzeko, eta hori arazo larria izan daiteke. Horregatik uste dut espezie askok tokia izan behar dutela, baita eu-kaliptoak ere, baina neurri ego-kian, ez monolaborantzan”.

Zentzu berean mintzatu da lur-sailen jabeetako bat: “Guk toki ba-tean haritzak jarri ditugu. Kon-tuan hartu beharra dago tokiko espeziea izanik, aldundiek oso arau zorrotzak jartzen dituztela. Egia da diru-laguntza handiagoa dela. Esaterako, pinuak landatze-ko aldundiak ematen ditu aleen, garbiketen eta itxituren balio er-dia. Haritzen kasuetan landarea-ren erosketa eta itxitura %90ean laguntzen du diruz erakundeak. Hori bai, haritza mozteko 120 urte behar dira. Nik ez dut hori ikusi-ko, ezta nire seme-alabek. Etekinik ez du emango, lan handia bai, or-dea. Nik hilero mantenu lanak egi-ten ditut musu-truk, baina ez da lursail handia. Baserritarrei eska-tuko zaie hainbat hektarea zain-tzea ezer eskuratu gabe? Ez dut uste hori jasangarria denik”.

Eskualdeko baso ingeniari batek azaldu du Arabako Foru Aldundiak komunikatu duela onddoa agertu dela eskualde osoan, Luiaondon eta Laudion, besteak beste.

Konponbidea baso ereduan dagoela uste dute adituek

erreportajea


herriz herri

Testua Aitor Aspuru Saez

Ibarran kokatua dagoen aniz-tasun funtzionala duten per-tsonentzako zentroko langileek pankartak jarri dituzte herrian salatzeko esleipen berria lortu duen enpresak -Fundación Gru-po Nortek- langile gutxiago ba-liatzen dituela betebehar berdi-nak asetzeko. Jesús María mese-detakoen zentroko langileek sala-tu dute giza bitarteko gutxiago da-goela orain erabiltzaileentzat, hau da, aniztasun funtzionala duten pertsonentzat. Hori gertatu da es-leipen berria eskuratu zuen enpre-sa berriaren politikaren ondorioz.

Alde batetik, zenbait beharginei kontratua agortu zaie eta ez diete

berritu. Horrek ekarri du txanda guztietan langileak galtzea. Zehaz-ki, goizeko txandan 8 behargine-tik 6ra igaro dira, arratsaldean 7tik 5era, eta gauez 3tik 2ra. Hau da, %27,7an murriztu dute langi-le kopurua.

Bestetik, sindikatuek nabar-mendu dute lan baldintzak oker-tu nahi dituela Fundación Grupo Nortek; kontratu finkoak dituz-tenei egutegia aldatu nahi diete jai egunetan zentrora joan daite-zen. Horrez gain, behin-behineko kontratatuak Aldi Baterako Lane-ko Enpresen bitartez hartzen di-tuzte.Langileen ordezkarien us-tez, beharginen kalterako ez ezik, erabiltzaileen interesen aurkakoak dira Fundación Grupo Nortek har-tu dituen neurriak.

Orozko

Ibarrako zentroan zerbitzuak murriztu dituztela salatu dute

Pankartak jarri dituzte Orozkoko zenbait lekutan. Aiaraldea.eus

Testua Txabi Alvarado Bañares

Yarritu S.A. enpresari esleitu diote ura Askargan mendiaren gainetik Izoriako Ur Edangarria-ren Tratamendurako Estaziorai-no eramateko bidea eraikitzeko obra. 1.217.736 euro eta 10 hila-beteko epea izango du enpresak lan horiek burutzeko. Gauzak hala, uste baino ditu gutxiago gastatuko du Aldundiak obre-tan, 1.849.257 euro baliatzea bai-

tzuten aurreikusia. Ura Larrin-be, Iperraga eta Aspuruko bil-tegietaraino iristeko beharrez-ko azpiegiturak ere eraikiko di-tuzte.

Uraren kalitatea goraAskargan menditik doan sa-

reko urak Aspuruko estazioan tratatu dira orain arte. Izoria-koa, baina, modernogoa da. Hori dela eta, uraren kalitatea han-diagoa izatea ahalbidetu dute obrek.

10 hilabeteren buruan amaituko dituzte ur-sarea hobetzeko lanak

Artziniega

Bi egunez luzatuko dira Motorshow topaketak


Artziniega motorren orroen esku geratuko da urriaren 5ean eta 6an. Izan ere, Motorshow to-paketen IX. edizio a egingo dute hiribilduan. Aurten Goio Llano izango da omendua, aitzinda-ria izateagatik ibilgailuen zale-tasunean herrian. Erakusketak,

herri bazkaria eta kontzertuak ere egongo dira.Baina ekintzarik zaratatsu eta ikusgarriena mo-torshowa bera izango da; hain-bat autok Arteko zelaiak abiadu-ra bizian zeharkatuko baitituzte.

Oharra: Albiste hau Artzi-niegako bazkideen ekarpena-ri esker plazaratu da, udalak ez baitio hedabideari diru-la-guntzarik ematen.

Zabortegia segurtasun neurririk gabe erabiltzen ari direla salatu dute


Duela bi aste Saratxoko Ad-ministrazio Batzarrak Ertzain-tzari deitu zion enpresa bat hasi zelako berriro hondaki-nak botatzen herriko zabor-tegian.

Erakundeetan galdetu eta gero, saratxoarrei adierazi zie-ten enpresak baimen guztiak dituela Eusko Jaurlaritzaren aldetik jarduera horretarako.

Hala ere, Administrazio Ba-

tzarrak salatu du herritik iga-ro diren zenbait kamioi ez zu-tela zama estalirik eta, ondo-rioz, hautsa utzi dutela bidean. Euren iritziz, segurtasun neu-rriak ez dira betetzen ari.

Zentzu horretan, Saratxoko herritarren ordezkariek azpi-marratu dute inork ez diela jakinarazi ezer lan horiei bu-ruz eta ez dakitela zein honda-kin mota garraiatzen ari diren. Horregatik, uste dute ura edo lurra kutsatzeko arriskua da-goela.

Saratxon hainbat kamioi aritu dira lanean azken egunetan. Saratxoko A.B.

Saratxo

Auto erakusketa egongo da, besteak beste. Unai Gotxi Kastrexana

AmurrioBidaide fundazioak zuzenduko du Virgen Niña aurrerantzean

Amurrioko Virgen Niña Ikas-tetxeko Zuzendaritza Titularra utzi dute Virgen Niña Kongre-gazioko Ahizpek, jardun horre-tan 64 urte eman ostean. Gau-zak hala, sortutako Bidaide fundazioak kudeatuko du ikas-tetxea aurrerantzean. “Ikaste-txeko ikasleek ez dute inolako aldaketarik sumatuko, hezkun-tza eredua bera izango baita”, adierazi dute zuzendaritzako kideek.

Hitzarmena sinatu du Orozkoko Udalak Gurutze Gorriarekin, herrian gizarte, osasun eta asistentzia alo-rrei lotutako hainbat zerbi-tzu eskaintzeko. Akordio ho-rren bidez “arreta berezia” es-kaini ahalko diete gizartera-tzeko zailtasunak dituzten edo kalteberatasun egoeran dauden bizilagunei. “Gaine-ra, ezbeharrek sortutako kal-teen konponketan, honda-mendi publikoetan, gatazke-tan, gaixotasun edo epidemia egoeretan eta osasun arloko prebentzioan, asistentzian eta konponketan lan egingo da”, tokiko erakundeak azal-du duenez.

Hauek dira Gurutze Go-rriak eskainiko dituen zerbi-tzu nagusiak: elikagaien es-kaerak egiten dituzten fami-lien balorazioak burutzea, horniketa laguntzen kudea-keta, haurren loteak osa-tzea, beste kanpaina batzue-tako loteak kudeatzea, gizar-te zerbitzuetatik eratorrita-koei erantzuna ematea eta formazio saioak eskaintzea edo horiei begirako lagun-tza ematea. Horrez gain, bi erakundeak elkarlanean ari-tuko dira udalak antolatzen dituen ekintza publikoetan.

Hitzarmena sinatu dute udalak eta Gurutze Gorriak



Herritar baten salaketaren ondorioz topatu zituen Er-tzaintzak 600 landare ingu-ru Arrankudiagako landa ere-muan. Antza, 320 hazten ari ziren eta beste horrenbeste lehortze prozesuan zeuden.

Hori dela eta bi gizon atxilo-tu dituzte, 37 eta 40 urtekoak, zonaldea kontrolatzeko ope-razioa egin ostean. Poliziaren ustez, horien lana zen kalamua zaintzea. Osasunaren aurkako delitua leporatu diete.

Horrez gain, lursailaren ja-bea ere ikertzen ari da Ertzain-tza. 38 urteko gizona da.

AiaraldeaLaudio


Hamaika egunez euskaraz bi-zitzea. Hori izango da Euska-raldiaren helburua. Azaroaren 23tik abenduaren 3ra egingo da ekimen hori Euskal Herri osoan. Aiaraldean iragan larunbatean aurkeztu zuten, Laudioko Herri-ko plazan.

Euskararen aldeko “ariketa so-zial erraldoi” gisa definitu dute egitasmoa. Duela urtebete es-kualdean eginiko Ahobizi eta Be-larripresten ekimenari jarraipe-na emateko balioko du. Bi figura horiek baliatuko dira berriz Eus-karaldian.

Ahobizien erronka izango da euskaraz ulertzen dutenei

euskaraz hitz egitea, nahiz eta hauek gazteleraz erantzun. Ho-rrez gain, ezezagunei lehen hi-tza -gutxienez- euskaraz luzatu-ko diete.

Belarriprestek, aldiz, eurekin euskaraz mintzatzeko gonbita luzatuko diete hizkuntza horre-tan moldatzeko gai diren per-tsonei.

Euskaraldiaren antolakuntzan murgilduak dauden kideek na-barmendu dute bi rol horiek ez direla gaitasunei lotuak egon-go. “Baliteke gaitasun handia duen pertsona bat, edozein arra-zoi dela, ez egotea prest inguru-ko pertsona batzuekin hizkuntz ohiturak aldatzeko. Orduan, Be-larriprest moduan parte har de-zake. Aldiz, gaitasun gutxiago

duen bat edo euskara ikasten ari den bat, prest egon daiteke, ahal duen neurrian, euskaraz ulertzen duten guztiekin eus-karaz hitz egiteko. Horrek, Aho-biziaren papera hartuko luke”, azaldu dute.

Izen-ematea zabalikIragan astean ireki zuten eki-

menean izena emateko epea. Inskripzioa betetzeko bi modu egongo dira: Euskaraldia.eus webgunean sartuta edota herrie-tan egongo diren eskuorriak be-tez.

Ekimenaren antolatzaileek aurreratu dute hainbat ekintza prestatuko dituztela eskualdean hamaika eguneko maratoi horri begira.

Iragan larunbatean egin zuten ekimenaren aurkezpena Laudioko Herriko plazan. Aiaraldea.eus

Hamaika egunez euskaraz bizitzeko prestatzeari ekin dio Aiaraldeak


Dena ondo bidean, Ermu Andra Mariko apaiz etxean eta Ugarteko plazan gauzatu behar diren obrak azken urra-tsetan sartzen ari dira. Izan ere, Laudioko Udalak esleipe-nak indarrean jarri ditu. Be-rez, apaiz etxeko lanetara aur-kezteko epea urriaren 10ean bukatuko da.

Horretara 154.205 euro bi-deratzea aurreikusi du era-kundeak eta helburua da tei-latua konpontzea eta barru-ko partea egokitzea. Izan ere, tokiak balio beharko du osta-laritzarako beheko solairuan eta negozioa kudeatuko dute-nak goiko solairuan bizi daite-zen. Tabernak barra, sukaldea,

jantokia eta komunak izango ditu. 4 hilabete izango du en-presak dena amaitzeko.

Ugarte plazan bi ardatz izan-go dituzte obrek. Alde batetik, umeentzako elementuak jarri eta irisgarritasuna bermatu beharra izango du enpresak, zenbait oztopo kenduta -per-gola, adibidez- eta arrapala eginda.

Bestetik, 415 metro karratu-ko zabalerako estaldura ins-talatuko da. 350.700 euro ba-lioko du lehen egitasmoak eta 160.742 bigarrenak.

Haurrentzako jokoakUmeen aisialdirako hainbat

elementu jarriko dute: kulun-kak, txirristak, tirolina, sas-kiak edota aniztasun funtzio-nala dutenentzako jokoak.

herriz herri

Ermuko Apaiz Etxearen eta Ugarteko plazako obren esleipenak abian

Arrankudiaga-ZolloBi gizonezko atxilotu dituzte 600 marihuana landare izateagatik


erreportajea


Aiaraldeko gazte asanbladen martxa egingo dute urriaren 5etik 7ra. Orozkoko, Urduñako, Amurrioko, Aretako eta Lau-dioko gazte asanbladek antola-tu dute egitasmoa, eskualdeko gazteen arteko “saretzea, elkar ezagutza, eztabaidak, hausnar-keta eta gozamena” sustatzeko.

Gazte orori irekiaEskualdeko gazte orori luza-

tu diote martxan parte hart-zeko gonbita. “Inguruko gaz-teek bizi dituzten borroka, ezinegonak,ametsak, kezka eta nahiak ezagutu eta norberare-nak konpartitu nahi ditugu”, azaldu dute ekimena aurkezte-ko eginiko agerraldian.

Orozko, Areta eta Laudio-tik igaroko da martxa. Egita-rau oparoa prestatu dute gaz-te asanbladek. Urriaren 5ean Orozkon bilduko dira arratsal-deko seietan eta asanbladen ar-teko olinpiadak egingo dituzte. Afaria eta zine foruma egongo dira iluntzean. Hurrengo egu-nean Aretarantz abiatuko dira. Untzuetatik igaroko dira, eta “nafar gazteluari buruzko hit-zaldia” eskainiko dute bertan.

Bazkalostean kontzertu akus-tikoa eta Bagara Nor eta Otse-meak talde feministen taile-rra egongo dira, Aretan. Kaleji-ra musikatua egingo dute gero, Laudioraino.

Bertako gaztetxean emango diote amaiera larunbateko egi-tarauari, Voltium, Berandue-gi eta Dantzetan Jarrai taldeen

kontzertuekin. Igande goizean amaituko dute martxa, asanbla-den “iragana, oraina eta geroa” hizpide izango duen mahaingu-ruarekin.

Zortzi urtetan lehenaDuela zortzi egin zen azkene-

koz eskualdeko gazte asanbla-den martxa. Garai hartan Amu-rrio, Laudio eta Urduñako asan-bladak baino ez ziren existitzen. Ordutik hona bikoiztu egin da eskualdeko gazte asanblada kopurua, Aretakoa, Orozkokoa eta Arrankudiaga-Zollokoa sor-tu baitira.

Azken talde horretako kideak beste ekimen batean murgildu-ta daude: Hego Uribeko Urriko Martxan. Urriaren 26tik 28ra egingo da ibilaldi hori, eta 27an igaroko da Arrankudiagatik.

Aiaraldea Aiara

Okondo

15 urteko neska bati sexu-abusuak egiteagatik zigortu dute gizon gazte bat


Iragan asteazkenean epai-tu zituzten Gasteizen Aiara-ko bi gazte sexu-abusuak egi-tea eta bortxa erabiltzea lepo-ratuta. 2017ko ekainean gerta-tu zen erasoa. Adinez nagusiko bi gaztek 15 urteko neska bati proposatu zioten egurra jaso-tzera joatea. Aitzakia hori ba-liatu ostean, alkohola edatera behartu eta bietako batek era-sotu zuen.

Arabako Probintzia-Auzite-gian landu zituzten gertaka-riak eta fiskalak eta defentsak akordioa lortu zuten. Hasiera-ko eskaera fiskala 9 urte eta 11 hilabeteko espetxe zigorra zen. Neska erasotuaren abokatuak onartu zuen akusatu nagusia-ri 2 urteko kartzela zigorra, 6.000 euroko isuna eta bikti-mara hurbiltzeko eta berare-

kin komunikatzeko 5 urteko debekua ezartzea.

Aintzat hartu beharra dago gazte hori kartzelan zegoe-la 2017ko ekainetik eta me-dikuek ziurtatu dutela buru gaixotasuna duela. Horrega-tik, presondegira ez itzultze-ko, tratamendu psikiatrikoa jarraitu beharko du. Gainera, hurrengo 5 urteak zaintzape-ko askatasunean egongo da eta baldintzaren bat errespetatu-ko ez balu berriz espetxeratu ahalko lukete.

Bortxa erabiltzeaGazte hori ez ezik, beste bat

ere zigortu zuten atzo 15 urteko neska alkohola edatera behar-tzeagatik. Akusazioak eta bere abokatuak adostu zuten 1.080 euroko isuna ordaintzea eta 2 urtez debekatua izatea nerabe-ra hurbiltzea edo berarekin ha-rremanetan jartzea.

Ekintzak antolatzeko diru-laguntzak emango ditu Kuadrillak


Diru-laguntzak emango ditu Aiarako Kuadrillak, “eskual-dearentzat interesgarriak di-ren jarduerak eta programak antolatzeko, garatzeko eta gau-zatzeko”. Ireki dute dagoeneko eskaerak aurkezteko epea. Lau-

dion, Amurrion, Aiaran, Artzi-niegan edo Okondon gauzatu beharko dira diruz lagundu-tako ekintza horiek. “Lurralde horietatik kanpo egiten badira, xede gisa izan behar dute Kua-drillaren eskualde-mailako in-teresa edo Kuadrilla bera susta-tzea”, adierazi du Maider Baste-rra Ibarretxek.

Kuadrillako presidenteak adierazi du tokiko erakundea-ren webgunean edo 945 399 122 telefonora deituta eskuratu dai-tekeela deialdiaren gaineko in-formazioa.

Horrez gain, udaletako iragar-ki-tauletan ere kontsultatu dai-teke, bertan baitaude laguntzak arautzen dituzten oinarriak.

Iragan ostegunean egin zuten martxaren aurkezpena. Aiaraldea.eus

Urriaren 5etik 7ra egingo dute Aiaraldeko Gazte Asanbladen ibilaldia

“Mendizaleak ez direnentzat moldatuagoa” izango da aurten Okondo Ibarra ibilaldia


Datorren urriaren 20an egin-go dute Okondo Ibarra ibilaldi neurtuaren VI. edizioa. Urria-ren 17ra arte egongo da izena emateko aukera, Ganekogorta mendi taldearen webgunean.

Hala ere, egunean bertan ere bete ahalko da inskripzioa, 8:00etatik 8:30ak arte. 4 euro balioko du jarduerak federa-tuentzat eta 6 euro gainera-koentzat. 8:30ean abiatuko da zeharkaldia frontoitik. “Bertan hasi eta amaituko da ibilaldia” azaldu du Justino Arto Luar-cak, “dutxak, aldiz, udal igeri-lekuetan egongo dira”. Gane-kogorta mendi taldeko kidea-ren hitzetan, aurtengo ibilbi-dea laburragoa izango da, 13,84

kilometrokoa. “Horren men-dizalea ez den jendearen par-te hartzea sustatu nahi dugu horrela”.

“Goizeko jaia”“Goizeko jaia” atontzea izan-

go da ekimenaren helburua, Artoren arabera. “120-150 par-te hartzaile inguru bertaratu-ko direla uste dugu, aurreko urteetan bezala”. Mendizaleen profila, baina, urtez urte alda-tzen da, antolatzaileen aburuz. “Badaude mendi korrikalariak, ibibilbidea entrenatzeko ba-liatzen dutenak. Baina jende gehiena federatu gabekoa da; hau da, ez du astebururo men-dira joateko ohiturarik". “Ahoz ahokoak” funtzionatzen due-naren seinalea da hori, Arto-ren iritziz.


iritzia ?GALDERA

Beste herrialde batera boluntario gisa laguntzera joango zinateke?

MariasunIrakaslea

Nik nire burua ez dut une honetan horrelako ekimen ba-tean parte hartzen ikusten, baina ondo deritzot. Guk nor-malean ekonomikoki lagun-tzen ditugu horrelako erakun-de eta egitasmoak.

NaniErizaina

Gure garaian oso zaila zen ho-rrelako ekimen batean parte hartzea, talde erlijioso baten ba-rruan ez bazen behintzat. Nik ekonomikoki lagundu izan ditut batzuetan horrelako ekimenak.

MirenGizarte langilea

Bai, parte hartuko nuke ho-rrelako ekimen batean. Behin Ekuadorreko eskola batean la-guntzen egon nintzen Eusko Jaurlaritzaren beka batekin, eta oso esperientzia ona izan zen.

MarijoseIrakaslea

Ez dut inoiz horrelako eki-menetan parte hartu ez eta di-rurik eman ere. Batzutan ez dakizu ematen den dirua iritsi-ko den, baina begi onez ikus-ten ditut horrelako ekimenak.

Jendez betetako metrotik jaitsi bezain laister ondoko eskaileren amaieran ikusi genuen argi izpia. Gure helmuga zen, Atenas. Baina hori ez zen espero genuen errealitatea. Krisiak zigortutako hiri-buru batekin egin genuen topo; drogaz, pobreziaz eta zikinkeriaz betetako hiriburua. Hala ere, zai-la egiten zaigu ulertzea nola bihurtu den hain ekomomia txarra duen hiriburu bat Europa osoko errefuxiatu askoren helmuga.

Anabasa horren guztiaren erdian, “Victoria Social Center” dago. Bertan egin ge-nuen gure boluntariotza eta esan dezakegu errefuxiatuen euskarri garrantzitsu bat dela. Bertan beste boluntario batzuekin egin genuen lan, ingeleseko klaseak ematen, hainbat motako es-kulanak egiten, umeak zaintzen edota janaria banatzen.

Zalantzarik gabe, janaria banatzea izan zen gogorrena eta harrigarriena. Orduak ematen zituzten eguzki azpian itxaroten, janariz betetako poltsa soil baten esperoan. Haien aurpegietan ikusten zen desesperazioak inpotentzia sorrarasten zigun. Haien azalean jarrita eta bertan bizitako guztiaz oroi-tuz, errefuxiatuei ematen zaien tratua ez zaigu batere justua iruditzen. Horregatik, gure kasuan, bi-daia hau, injustizia honen aurrean hartu beharreko jarrera berriaren hasiera izango dela uste dugu. Oraindik lan asko eta aldatu beharreko gauza asko ditugu aurrean. Beti prest!

Ukaezina da goruntz doala Gobernuz Kanpoko Erakundeekin egiten den boluntariotza eta elkar-lana. Baina dena da dirudien bezain polita? Boluntariotzaren arazoa da bere indiosikrasiak (bere al-truismoak eta behartsuenak laguntzeko gogoak) itsutu egiten duela bere jarduerak eta horien on-dorioak ispiritu kritikoarekin aztertzerako orduan. Kontuz, horrekin ez dut esan nahi laguntzea berez txarra denik: beti izango da laudagarria behar duenari laguntzea. Hori egiteko baliabideek laguntza jasoko duen komunitateari zer onura ematen dioten argi ez dagoenean sortzen da arazoa.

Boluntariotzaren boomak eragin du hori maiztasun handiegiarekin gertatzea. Herrialde abera-tsetatik txiroetara dagoen gazte eta diru emari jarraituak GKEn inguruan industria bat sortzea era-gin du, bereziki kaltegarriak diren bi ondoriorekin. Horietako bat da boluntariotza bolunturismo bihurtzea. Negozio hutsa da hori, zeinetan kalitatea eta eragina neurtzeko irizpideak leundu egiten diren pertsona orori moldatu daitezen, bereiztu gabe benetan prestatuak dauden pertsonak Insta-grama apaintzeko esperientzia on bat baino nahi ez duten horietatik. Beste ondorio bat da botere-harremenak ilundu egiten direla, eta iparraldeak (zuri eta aberatsak) hori baliatzen duela bere pa-radigma gainontzekoei ezartzeko.

Benetako boluntariotzak, lagundu egiten duen horrek, modu kontziente eta kontzientziatu ba-tean eragin behar du. Ondo neurtu behar ditu ematen dituen pausoak, tokiko biztanleak inplikatu eta programek askotan duten “salbatzailearen” konplexu oro albo batera utzi. Horregatik, mota horretako esperientzia batean izena eman baino lehen, pentsatu beharra dago zergatik eta zerta-rako nahi den horretan parte hartu. Bolunturismoa kolonialismo berria izatetik banatzen duen haria oso-oso mehea baita.

Aldatu beharreko gauza asko

'Bolunturismoa' ala kolonialismoa?

ANE EIZAGIRRE ETA SANDRA CASTAÑO Aisia Eskaut Taldea

DAVID DEL RIO CARRERONazioarteko ekonomia politikoko ikaslea

“Zaila egiten zaigu ulertzea nola bihurtu

den hain ekomomia

txarra duen hiriburu bat

Europa osoko errefuxiatu

askoren helmuga”

“Oso-oso mehea da

bolunturismoa kolonialismo

berritik banatzen

duen haria”

Aimar Gutierrez Bidarte


Testua Izar Mendiguren Cosgaya

Astebete luze pasa duzue Greziako errefuxiatuen kanpamentuetan. Nolako esperientzia izan da?

Ezberdina. Ohikoan ondo pasatzeko bidaiak egiten ditugu. Dena den, egunerokotasunaren atzean dagoena da gogorrena. Umeak han pozik zeuden, baina egun gutxi behar izan ditugu ikusteko zer nolako bizitza gogorra duten. Emakumeen gunean, esaterako, ez zuten apenas hitz egiten.

Umeen eta emakumeen errealitatea ezagutzeko aukera izan duzue, beraz.

Victoria Social Centerren egon gara astelehenetik ostiralera lanean, asteburuetan itxi egiten baitute. Horregatik, City Place Hotel okupatuan eman ditugu gainontzeko egunak. Victoria Social Centerren 11:00eta-tik 16:00ak arte egon gara hainbat ekintza egiten: umeen tailerrak, hizkuntza klaseak ematen...

Solairuka banatua dago: haurtzaindegia, umeen gunea, emakumeena, zumbakoa... Eraikina SOS Errefu-xiatuak erakundeak kudeatzen du, boluntarioen bidez. Jende ugari elkartzen da bertan: batzuk klaseetara doaz, beste batzuk janari edo pardel bila, tailerretara... Grezie-ra, frantsesa, alemana, ingelesa... irakasten dira, besteak beste.

Hezitzaileak boluntarioak dira. Dena den, beste zentro batzuk ikusi ditugu; gainontzekoetan boluntarioak ez ziren astebete egoten, denbora gehiago baizik (adi-nagatik gu salbuespena izan gara). Arazoa neguan izan ohi dute: boluntarioak lortzeko zailtasunak dituzte.

Nola kudeatzen da errefuxiatuen horrelako gune sozial bat?

Gu Zaporeak erakundearen bidez jarri ginen harre-manetan, eurek pasa ziguten jabearen kontaktua. 16:00etan, auzolana bukatzean, garbiketa egiten genuen, eta bazkalostean hurrengo eguneko lana antolatzeko bilera. Hortaz, etxera 18:30ean iristen ginen, gutxi gora-behera. Bilera horietan boluntario sare guztia elkartzen ginen.

Nongo errefuxiatuak ezagutu dituzue? Gehienak Afganistangoak, Siriakoak eta Iranekoak

ziren; nahiz eta Kurdistango jendea ere egon. Kultura nahasketan bizi ohiturak ere nabaritzen ziren, edo erli-jioa. Ume batzuk burkarekin zetozen, beste batzuk ez... Hortzak apurtuta eta beltz zituzten, egoera eta baldintza oso gogorretan bizi dira.

Hori bai, ez dute ezer kontatzen. Ez dugu izan beraien benetako errealitatea ezagutzeko aukera.

Emakumeen egoera nolakoa da han?Victoria Social Centerreko Women Space delakoa

itxaron gela gisa ulertzen dute han. Gure taldeko bi ez geundenez konforme, Atenasen materiala erosi genuen mural bat margotzeko. Emakumeak harremantzeko gela da, baina umeen zain zeuden batez ere. Mutilentzat beste gela bat zegoen: mugikorrarekin, telebista ikusten... egoten ziren.

Genero rolak nabarmenak dira orduan.Bai. Sarreran egonez gero, gizonak sakelakoekin eta

eta edaten ikusi daitezke; eta beste aldean emakumeak umeekin, hitzik egin gabe, espazio itxi batean... Aldea oso agerikoa da. Espazio bereizketa hori kulturala da, emakumeek ez dituzte onartzen gizonezkoak euren espazioetan.

Zenbat boluntario behar dira Victoria Social Center kudeatzeko?

Hoge bat. Batzuk finkoak dira, eta beste batzuk -gu bezala- bolada baterako doazenak. Katalanekin egon gara, errefuxiatu boluntarioekin, Ingalaterrakoekin, Gineakoekin... Komunikazio hizkuntza ingelesa izan da, nahiz eta batzuetan gazteleraz ere mintzatu. Inprobisa-zio asko dago Victoria Social Centerren, baina ondo funtzionatzen du.

Zazpi egunetan zer egin duzue han? Eta ikasi?Ingelesa irakatsi dugu, alemana ere bai, idazkari lanak

gauzatu ditugu, Women Spacen egon gara... Taldeka

“Greziako errefuxiatuen kanpamentuetan baldintza oso gogorretan bizi dira”

GREZIAKO ERREFUXIATUEN KANPAMENTUETAN ZAZPI EGUN IGARO

DITUZTE LAGUNTZEN LAUDIOKO 12 GAZTEK. HESIHES IKASLE

KOOPERATIBA SORTU ZUTEN HORRETARAKO.

erreportajea


bestelako hezkuntza sistema aldarrikatzeko sortu genuen: liburuez aparte, poemak eta bestelako baliabideak era-bili ditugu.

Zaila al da horrelako proiektu komunitarioetan parte hartzea?

Hasieran, Batxilergoko lehen mailako ikasleoi eskai-ni ziguten aukera. Bidaira 12 gazte joan gara, baina urte osoko proiektua izan da. Greziara gogotsuen geundenak joan gara bakarrik.

Zergatik Hesihes izena?Hitz jokoa da: hesietatik ihes. Helburuak argi genituen

hasieratik: errefuxiatuak laguntzea, hezkuntza sistema aldatzea eta eskualdea kontzientziatzea.

Urtean zehar zuen misioa ezagutarazteko hainbat ekintza egin dituzue...

Hainbat azoketan hartu dugu parte, kamisetak egin ditugu, kontzertuak antolatu... Bidaia ordaindu ahal izateko Amurrion eta Laudion eskatu dugu laguntza, batez ere.

Bidaia bukatu duzue. Zein misio izango du hemen-dik aurrera Hesihesek?

Ez dugu oraindik hitz egin. Igandean Donostian izan ginen boluntario lanetan, eta elikagai bilketa egiteko asmoa dugu. Alabaina, garraioa ez da hain erraza edo merkea. Ekonomikoak dira oztopo gehienak. Guk hara ez genuen ezer eraman, baina hurrengo urtean motxi-lak, kuadernoak eta beste gauza batzuk lortzen saiatuko gara.

Itzuli berri zarete. Zer utzi duzue han?Umeak eta lagun zein maitasun asko. Kontaktu fisi-

ko handia izan dugu. Sekulako zortea izan dugu jendea-rekin egoteko lana egokitu zaigulako; sukaldean koka-tu izan bagintuzte ez genuke hainbeste loturarik izango. Nolako bizitza izan dute? Zer nolako etorkizuna edukiko dute? Hobea opa diegu, baina ezinegona sortzen digu hori ezin bermatzeak.

“Greziako errefuxiatuen kanpamentuetan baldintza oso gogorretan bizi dira”

banatu ginen. Lehen solairuan umeen txokoa zegoen, bigarrenean gimnasioa eta edertasun zerbitzuak, eta hirugarrenan informatika eta hizkuntza gelak. Azken solairua, laugarrena, boluntarioena zen: jateko eta bile-rak egiteko. Egun gehienetan umeekin tailerrak egin ditugu, eta hizkuntza klaseak eman. 12 urtetik beherakoak ziren haur gehienak, eta hiru multzotan bereizten zituz-ten, adinka. Gazte gehienak, berriz, hizkuntzak ikastera joaten ziren.

Ikasle zareten heinean, nola ikusi dituzue bertako hezkuntza sistema eta baldintzak?

Batzuk eskolaratzen dira, baina beste batzuk ez. Oso autonomoak dira. 8 urteko haurrak bakarrik joaten ziren Victoriara, ez daukate beldurrik. Duten adinerako oso helduak dira.

12 urteko neska batek kontatu ziguna sekulakoa izan zen... Afganistandik etorri zela esan zigun, eta han 12 orduz ibiltzen zirela gauez, eta egunez atseden hartzen zutela. Irribarre batekin esan zigun lo egiteko kamioien azpian sartzen zirela, eta askotan ez zela jendea esnatzen. Behin Turkiara helduta, Iranetik pasatzeko ‘patera’ har-tu omen zuten askok, baina oso gutxi iritsi ziren. Hori dena irribarre batekin kontatzen zuen... ikaragarria da.

Ama, gainera, haurdun zegoen bidaia abiatu zutenean eta, eskizofrenia duenez, alabak pultserak saltzen ditu bere amaren tratamendua ordaindu ahal izateko.

Errealitate gogorra, ezbairik gabe.Oso jende kontzientziatua da, aipatutako neskak

gainontzeko errefuxiatuak laguntzen dihardu bolunta-rio gisa. 12 urterekin Victoria Social Centerreko bolun-tarioa da. Batzuk eskolaratu egiten dira, baina beste batzuk ez. Hala ere, sekulako erraztasuna dute ikasteko; eurek nahi dutelako baitoaz eskoletara.

Bitxia da, baina Suitza edo Alemania -eta alemana- dute paradisutzat! Oso argi zuten Alemaniara joan nahi zutela, nahiz eta zergatia ez ulertu!

City Place eraikin okupatuan ere izan zarete, ezta?Bai, asteburuetan. Han sukaldari eta garbitzaile

zereginei heldu diegu. Hotel okupatua da, baina oso zaharra. Gaur egun, 250 lagun bizi dira, baina 400 ego-tera heldu dira. 2016an okupatu zuten, eta arkitekto batek esan zienez, edozein unetan erori daitezke balkoiak. Gela bakoitzean familia bana dago. Oso prekarioa da: sukaldean labezomorroak daude... Oso zikin dago. Guz-tira 10-12 boluntario daude, proiektuaren zati handiena etxebizitza “pribatuena” baita. Geletan ezin denez jana-ria prestatu, txandak egiten dituzte. Horretan lagundu dugu guk.

Bestelako errefuxiatuen gune edo gune okupaturik

ezagutu duzue?Batzuk bai. Squat deitzen diete errefuxiatuen gune

okupatuei, Atenasen pila bat daude. Bakoitzak modu batean funtzionatzen du, autogestio bidez. Esaterako, Victoria Centerretik egunero bi squatera eramaten dute bazkaria. Victoriak aholkularitza funtzioa ere betetzen du: haurrak eskolaratzeko, lo-lekuak bilatzeko, itzultzai-leak lotzeko eta abar.

Hesihes ikasle kooperatiba sortu zenuten ekimena gauzatu ahal izateko. Ez da ohikoa ikasleek koopera-tiba sortzea.. Nolatan egin zenuen apustu hori?

Agintzari proiektuko bi kide etorri ziren Laudio Ikastolara egitasmoak azaltzera. Euskal Herrian badira ikastetxeetako kooperatibak, baina ekintza xumeak izan dira orain arte: herrialdeak laguntzeko pultseren edo pastelen salmenta gauzatu dute, besteak beste. Zaporeak erakundekoekin bilera egin zuen Laudio Ikastolak, eta hortik atera zen Greziako errefuxiatuen gunea lagun-tzeko ideia.

Gure kooperatiba, errefuxiatuak laguntzeaz gain,

“Errefuxiatuek ez dute euren egoeraren inguruko aferarik kontatzen. Ez dugu euren benetako errealitatea ezagutzeko aukerarik izan”

“12 urteko neskatila batek irribarre batekin esan zigun lo egiteko kamioi azpian sartzen zirela eta jendea askotan ez zela esnatzen”

erreportajea

Argazkiak Julen Zubiete Iza

Irailaren 13an itzuli ziren He-siHes kooperatibako kideak Lau-diora, Greziako errefuxiatuen kan-palekuetan astebete igaro ostean. Makina bat esperientzia bizitzeko parada izan zuten zazpi egun ho-rietan. Aiaraldea hedabideak eki-menaren jarraipen berezia egin du, hainbat argazki galeriak, kronikak eta bidaiaren nondik norakoak la-burbiltzen dituen bideo-erreporta-jea plazaratuta.

HesiHesekoak ez dira izan Gre-ziara jo duten aiaraldear bakarrak. Aisia Eskaut Taldeko zenbait kidek ere antzeko bidaia egin dute. Abuz-tuaren 20tik irailaren 2ra egon dira SOS Refugiados-ek kudeatzen duen Victoria Social Centerren lanean.

Zazpi egun

hamaikabizipen

Atenaseko arratsaldeko azken argiak Licabeto menditik. Julen Zubiete

Astebete igaro dute HesiHes kooperatibako ikasleek Greziako errefuxiatuen kanpalekuetan. Bertako hainbat proiektu eta bizipen lehen eskutik ezagutzeko parada izan dute. Baina ez dira egotera mugatu, hainbat gauza egin baitituzte: ingelesa klaseak eman edota hainbat gune atontzen lagundu dute, besteak beste. Igande honetan -irailak 30- bidaiari buruzko bideo-erreportajea argitaratuko da Aiaraldea.eus atarian.

EMAKUMEEN ESPAZIOA ATONTZEN

Hainbat auzolanetan parte hartzen aritu dira HesiHeseko kideak Grezian eginiko egonaldian. Ezkerreko irudian, City Plazako emakumeen espazioko terrazan eginiko garbiketa lanak.

erreportajea

ZUMBA SAIOA

Ezkerreko irudian, emakume errefuxiatu zein aiaraldearrak zumba klasean murgildurik.

"SINGLE MEN"

Ezkerrean, Exarcheiako "Single Men" izeneko squatean bizi den gizon bati ateratako argazkia. Behean, City Plazako bi kide Tauli izeneko jokoarekin hotel okupatuko tabernan.

INGELES KLASEAK EMATEN

Errefuxiatuei ingelera klaseak ematen aritu dira Hesiheseko kideak. Ezkerreko argazkian, taldeki bat ikasleetako baten zalantzak argitzen.

BI LAGUN

Goiko irudian, Victoria Social Centerren elkar ezagutu zuten Irakeko Kurdistango bi emakume errefuxiatu. Ezkerrekoa ingelera irakaslea da; eskumakoa, aldiz, haren ikaslea.

DANTZAN

City Plazako hallean eginiko kontzertuko musika probestuta, HesiHeseko kideek euskal dantzak dantzatzeari ekin zioten. Berehala umeak batu zitzaizkien eta denak jarri ziren dantzan.

JOLASEAN

Errefuxiatuen kanpalekuetako umeekin jolasean egoteko parada izan dute HesiHeseko kideek.

erreportajea


ag

en

da

2018

/09/2

6

Pa

tin

atz

ail

ez

bete

ko

d

a L

au

dio

igan

dean

Ud

a am

aitu

ber

ri d

en a

rren

, au

-rr

era

dar

rai e

sku

ald

eko

her

riet

a-ko

jaie

n m

arat

oiak

. Gau

r -i

rail

ak

26-

has

iko

dir

a M

enag

arai

eta

B

eote

giko

jai

ak, b

ain

a la

run

ba-

ta iz

ango

da

egu

n n

agu

sia.

Dat

o-

rren

ast

ebu

ruan

izan

go d

ira

bai

ta

ere

Oro

zkok

o B

eraz

a au

zoko

jaia

k.

Egit

arau

op

aro

a p

rest

atu

du

te ja

i b

atzo

rdek

o k

idee

k. T

xer

ri S

win

g ta

ldea

k jo

ko d

u o

stir

alea

n, e

ta H

i-le

an B

arik

u B

at e

ta Jo

selu

An

ayak

,

ald

iz, l

aru

nb

atea

n. H

erri

baz

ka-

ria,

mu

s tx

apel

keta

, um

een

tzak

o

tail

erra

k et

a p

aell

a le

hia

keta

ere

eg

ongo

dir

a, b

este

ak b

este

.

Op

ello

ra, L

ekam

aña,

Bañ

uet

a...

Laru

nb

at h

on

etan

osp

atu

ko

dir

a b

aita

Op

ello

rako

jai

ak e

re.

Mez

a, l

un

txa

eta

trik

iti

eman

al-

dia

ego

ngo

dir

a h

erri

an.

Ask

oz

opar

oag

oa

izan

go d

a B

añu

etak

o

Jaie

n e

gita

rau

a: m

ito

logi

a ir

tee-

ra,

du

atlo

ia,

Ibiz

an o

inar

ritu

ta-

ko j

ai t

emat

iko

a et

a b

este

hai

n-

bat

eki

ntz

a eg

ongo

dir

a la

run

ba-

tean

. Lar

un

bat

eta

igan

dea

n iz

an-

go d

ira

bai

ta L

ekam

añak

o j

aiak

er

e. H

aurr

entz

ako

jola

s et

a ta

ile-

rrak

, od

olki

jan

a et

a to

rtil

la t

xa-

pel

keta

ego

ngo

dir

a, b

este

ak b

es-

te. U

rria

ren

5et

ik 7

ra, a

ldiz

, Oko

n-

dok

o Ir

abie

n a

uzo

ko fe

stak

osp

a-tu

ko d

itu

zte.

Pat

in E

gu

na

egin

go d

ute

Al-

dai

ko e

ta L

autx

irri

nk

a ta

ldee

k ig

and

ean

-ir

aila

k 3

0-

Lau

dio

n.

Ald

ai p

laza

n h

asik

o d

a eg

un

a,

11:0

0et

an

. H

aurr

ek 2

kil

om

e-

tro

ko

ib

ilb

idea

eg

itek

o a

uk

era

izan

go d

ute

, eta

10 k

ilo

met

roko

a,

ald

iz, h

eld

uek

. Ize

n e

mat

ea d

o-

hak

oa

izan

go d

a et

a 10

:30

etat

ik

aurr

era

egin

ah

alko

da,

pla

zan

b

erta

n.

Ma

rtx

en o

stea

n,

irri

sta

ket

a a

rtis

tik

o e

rak

ust

ald

iak

eg

on

-go

dir

a. S

arie

n z

ozk

etar

ekin

eta

“e

zuzt

eko

arek

in” a

mai

tuko

du

te

goiz

eko

ek

imen

a.

20

18/1

0/0

9

Eg

un

oso

ko p

rog

ram

a p

rest

bu

ru

osa

sun

aren

ald

eEg

un

oso

ko e

gita

rau

a p

rest

a-tu

du

ASA

SAM

elk

arte

ak d

ato

-rr

en u

rria

ren

6ra

ko, B

uru

Osa

-su

nar

en N

azio

arte

ko E

gun

a o

s-p

atze

ko. L

aud

ioko

Ald

ai p

laza

n

egin

go d

itu

zte

goiz

eko

ek

int-

zak

. Arr

atsa

ldea

n, a

ldiz

, ole

rki

eman

ald

ia e

skai

nik

o d

ute

Ka-

sin

oan

.

Piz

tek

e d

au

de

ora

ind

ik

hain

bat

herr

ieta

ko s

uzi

riak

Last

erke

ta b

iko

itza

an

tola

tu

du

Urd

uñ

ako

Gu

ald

etx

u M

en-

di

Biz

ikle

ta T

rail

Ta

ldea

k d

a-to

rren

la

run

bat

era

ko

-ir

ail

ak

29-.

Kro

no

esk

ala

eg

ingo

du

te

16:0

0et

an, e

ta g

auek

o m

artx

a, a

l-d

iz, 2

1:0

0et

an. B

iak

ala

bia

k Fo

ru

Plaz

atik

ab

iatu

ko d

ira.

K

ron

oes

kal

adak

4,5

kil

om

e-tr

ok

o l

uze

ra i

zan

go

. G

ua

lde

-tx

uko

itu

rria

n a

mai

tuko

da

no

r-ge

hia

gok

a. G

auek

o i

bil

ald

ia, a

l-d

iz, e

z d

a le

hia

korr

a iz

ango

eta

26

k

ilo

met

roko

ibil

bid

ea iz

ango

du

. O

stir

al

ho

net

an -

irai

lak

28

- a

ma

itu

ko

da

ize

na

emat

eko

ep

ea. R

ock

thes

po

rt.c

om

web

gu-

nea

n e

gin

dai

teke

insk

rip

zio

a.

Tx

irrin

du

lan

ga

uez,

Urd

uñ

ako

K

ron

oesk

ala

dan

MU

SIK

A

09

.29

La

ru

nb

ata

22:3

0 L

AU

DIO

VO

R +

Ho

rzd

un

Orb

eko

etx

ea

09

.29

La

ru

nb

ata

22:3

0 L

AU

DIO

Am

an

ko

mu

n,

A M

ala

s, B

oo

t B

oy

s e

ta B

ell

ato

rG

azte

txea

HIT

ZA

LD

IAK

09

.28

Ost

ira

la18

:00

LA

UD

IO“D

ek

lin

ab

ide

ak

” fi

lma

ren

eta

“M

erk

ata

ritz

a e

ta e

usk

ara

” b

ide

oa

ren

pro

iek

zio

ak

Era

bile

ra a

nit

zeko

ud

al are

toa

JA

IAK

09

.26

Ast

ea

zk

en

aM

EN

AG

AR

AI

ME

NA

GA

RA

I-B

EO

TE

GIK

O

JA

IAK

19:3

0 /

/ K

an

pa

i-jo

tze

a,

suz

iria

k p

izte

a e

ta t

xo

riz

o

da

sta

tze

a2

0:0

0 /

/ T

xo

ko

lata

da

21:

00

//

Su

art

ifiz

iala

k

09

.27

Ost

eg

un

aM

EN

AG

AR

AI

ME

NA

GA

RA

I-B

EO

TE

GIK

O

JA

IAK

12:0

0 /

/ M

ez

a s

an

tua

13:0

0 /

/ L

un

txa

eta

zo

zk

eta

h

err

iko

ia

09

.28

Ost

ira

laL

AU

DIO

EU

SK

AL

JA

IA17

:30

//

Um

ee

ntz

ak

o

tail

err

ak

He

rrik

o p

laz

an

19:0

0 /

/ D

isk

o T

xa

ntx

a.

H

err

iko

pla

za

n2

0:0

0 /

/ P

arr

illa

da

ja

na

h

err

iko

ia.

He

rrik

o p

laz

an

09

.28

Ost

ira

laO

RO

ZK

OB

ER

AZ

AK

O J

AIA

K17

:30

//

Ta

ile

rra

: B

irz

ikla

tu e

ta j

ola

stu

18:3

0 /

/ P

ail

az

oa

k C

ia.

No

gu

san

o-r

en

esk

uti

k.

On

do

ren

tx

ok

ola

tea

um

e

gu

zti

en

tza

ko

21:

00

//

Ko

ntz

ert

ua

: T

xe

rri

sw

ing

. B

ita

rte

an

pin

txo

po

tea

e

go

ng

o d

aB

era

za a

uzo

a

09

.29

La

ru

nb

ata

AM

UR

RIO

BA

ÑU

ET

AK

O J

AIA

K9

:00

//

Me

nd

i tx

an

go

m

iko

log

iko

a10

:00

-11:

30

//

Pa

tata

to

rtil

la

txa

pe

lke

ta11

:00

//

Tx

irri

nd

ula

ri

last

erk

eta

12:0

0 /

/ T

xu

pin

az

oa

e

ta

om

en

ald

iak

12:3

0 /

/ T

rik

ipo

teo

a14

:30

//

He

rri

ba

zk

ari

a16

:30

//

Yu

ma

s B

an

d

tald

ea

ren

em

an

ald

ia17

:00

//

Mu

s tx

ap

elk

eta

18:0

0 /

/ D

ua

tlo

ia18

:00

//

Um

ee

ntz

ak

o

dis

ko

da

ntz

a18

:30

//

Tx

ok

ola

tad

a19

:30

//

Sa

lsa

eta

se

vil

lan

a

era

ku

sta

ldia

20

:30

//

Sa

ri b

an

ak

eta

21:

00

//

Pa

rril

lad

a2

1:0

0 /

/ S

ab

in G

ua

rest

ire

n

ko

ntz

ert

ua

22

:30

//

DJ

Im

an

ol

09

.29

La

ru

nb

ata

LA

UD

IOE

US

KA

L J

AIA

10:0

0 /

/ L

au

dio

ko

ek

oiz

lee

n

az

ok

a12

:00

//

Urr

ez

ko

ma

kil

are

n

ha

uta

ke

ta.

On

do

ren

,

Itx

ark

un

dia

da

ntz

a t

ald

ea

ren

e

rak

ust

ald

ia.

13:3

0 /

/ K

an

tuji

ra N

afa

rro

a

ka

nta

ta

lde

are

kin

15:0

0 /

/ H

err

i b

az

ka

ria

17:0

0 /

/ K

an

tuji

ra,

Na

farr

oa

k

an

ta t

ald

ea

rek

in18

:30

//

“Pa

txi

Pe

rez

eta

k

on

pa

nia

rek

in”

da

ntz

ap

laz

a2

1:0

0 /

/ E

rro

me

ria

09

.29

La

ru

nb

ata

ME

NA

GA

RA

IM

EN

AG

AR

AI-

BE

OT

EG

IKO

J

AIA

K12

:00

//

Me

za

sa

ntu

a13

:00

//

Bo

la ja

urt

ike

ta e

ta

lun

txa

17:0

0 /

/ U

me

en

b

ola

tx

ap

elk

eta

18:0

0 /

/ T

ok

iko

b

ola

tx

ap

elk

eta

19:0

0 /

/ A

iara

d

an

tza

ta

lde

are

n e

ma

na

ldia

20

:00

//

Pa

rril

lad

a2

0:3

0 /

/ B

erb

en

a:

Za

ba

l D

J2

2:0

0 /

/ A

reto

da

ntz

ak

23

:30

//

Tx

ok

ola

tad

a

09

.29

La

ru

nb

ata

LE

KA

MA

ÑA

LE

KA

MA

ÑA

KO

JA

IAK

12:0

0 /

/ J

aie

i h

asi

era

e

ma

tea

13:0

0 /

/ M

ez

a16

:30

-20

:00

//

Ha

urr

en

tza

ko

jo

lasa

k18

:00

//

Ha

urr

en

tza

ko

tx

ok

ola

te-j

an

a2

0:3

0 /

/ D

oa

ko

od

olk

i-ja

n

tra

diz

ion

ala

20

:30

//

Da

ntz

ald

ia G

an

ek

o

tald

ea

ren

esk

uti

k

09

.29

La

ru

nb

ata

OR

OZ

KO

BE

RA

ZA

KO

JA

IAK

12:0

0 /

/ M

ez

a s

an

tua

14:3

0 /

/ H

err

i b

az

ka

ria

17:3

0 /

/ M

us

az

ka

r tx

ap

elk

eta

19:0

0 /

/ K

on

tze

rtu

a:

Hil

en

Ba

rik

u B

at.

On

do

ren

b

arb

ak

oa

21:

30

//

Jo

selu

An

ay

ak

Bera

za a

uzo

a

09

.30

Iga

nd

ea

OR

OZ

KO

BE

RA

ZA

KO

JA

IAK

11:0

0 /

/ P

ae

lla

Tx

ap

elk

eta

11:0

0 /

/ M

ez

a s

an

tua

. O

nd

ore

n d

an

tza

e

rak

ust

ald

ia13

:30

//

Pa

ell

en

a u

rke

zp

en

a

eta

sa

ri b

an

ak

eta

.B

az

ka

lost

ea

n b

ing

oa

eta

a

ulk

ien

jo

lasa

Bera

za a

uzo

a

KIR

OL

JA

RD

UE

RA

K

09

.29

La

ru

nb

ata

AR

RA

NK

UD

IAG

A-Z

OL

LO

AR

RA

NK

UD

IAG

A-Z

OL

LO

KO

V

II.

TR

AIL

LA

ST

ER

KE

TA

15:3

0 /

/ D

ort

sal

ba

na

ke

ta15

:45

//

Tx

ikie

n k

rosa

16:3

0 /

/ T

rail

la

ste

rke

ten

h

asi

era

Arr

an

ku

dia

gako

pla

za

BE

ST

EL

AK

O

EK

INT

ZA

K

09

.28

Ost

ira

la22:0

0 L

AU

DIO

BE

RT

SO

AF

AR

IAO

iha

ne

Pe

rea

eta

Un

ai

Ga

zte

lum

en

dir

ek

in.

Tik

eta

k 5

eu

rota

n s

alg

ai

Ila

rgi

tab

ern

an

Gazte

txea

09

.29

La

ru

nb

ata

LA

UD

IOS

OR

GIN

LA

RR

EN

EN

2

. U

RT

EU

RR

EN

JA

IA17

:30

//

Um

ee

ntz

ak

o

jola

sak

eta

ta

ile

rra

k19

:00

//

Ka

leji

ra m

usi

ka

tua

h

err

itik

21:

00

//

Err

om

eri

a e

ta V

LC

P

lay

er

Herr

iko

pla

za

10

.04

Ost

eg

un

a18

:00

AM

UR

RIO

OT

SE

ME

AK

TA

LD

E

FE

MIN

IST

AR

EN

BIL

ER

A

IRE

KIA

Ku

ltu

r etx

ea


Ka

rtele

ra

AM

UR

RIO

AN

TZ

OK

IA

Yu

ca

tán

UR

RIA

K 7

eta

8,

IGA

ND

EA

/ A

ST

EL

EH

EN

AS

arr

era

: 4

,9 /

3,7

eu

ro

19:3

0 /

20

:00

LA

UD

IOA

LD

E

AR

ET

OA

Sie

mp

re

jun

tos

UR

RIA

K 6

,L

AR

UB

AT

AS

arr

era

: 3

eu

ro

17:3

0 /

20

:00

AM

UR

RIO

AN

TZ

OK

IA

Lo

s In

cre

ible

s 2

UR

RIA

K 1

2 e

ta 1

4,

OS

TIR

AL

A E

TA

IG

AN

DE

AS

arr

era

: 3

,7 e

uro

17:3

0

AM

UR

RIO

AN

TZ

OK

IA

Ho

tel

Tra

silv

an

ia 3

UR

RIA

K 7

,IG

AN

DE

AS

arr

era

: 3

,7 e

uro

17:3

0

INF

O +

aia

rald

ea.e

us

“B

errea

g

au

ak”

g

iro

tuko

du

B

ara

nb

io

laru

nb

ate

an

“Ber

rea

gau

a” e

gin

go d

ute

laru

nb

at h

on

e-ta

n -i

rail

ak 2

9- B

aran

bio

n. H

iru

tald

e ig

oko

d

ira

oh

olt

zara

21:

30et

atik

au

rrer

a: Il

argi

ak,

Ast

arte

eta

Vo

ltai

a. G

aua

luza

tzek

o a

uke

-ra

ego

ngo

del

a ja

kin

araz

i d

ute

an

tola

tzai

-le

ek,

mu

sik

a ja

rrik

o b

aitu

te k

on

tzer

tuen

o

stea

n. G

arra

stat

xu

ko t

xo

snak

eta

Bel

aik

i el

kar

teak

an

tola

tu d

ute

ek

imen

a.

Hain

bat

ald

ake

tekin

dato

rL

au

dio

ko

Eu

ska

l Ja

iaA

zken

urt

eeta

n b

ezal

a, i

rail

aren

29

an i

zan

go d

a La

ud

ioko

eu

skar

aren

jaia

, hil

a-b

etek

o a

zken

laru

nb

atea

n. O

stir

alea

n, o

rdea

, hau

rren

tzat

ek

intz

ak e

gon

go d

ira

he-

rrik

o p

laza

n: t

aile

rrak

eta

dis

kotx

antx

a ik

usk

izu

na.

La

run

bat

ean

eko

izle

en a

zoka

k ab

iatu

ko d

u e

gun

a, B

atza

larr

in k

alea

n k

oka

tuko

d

ira

10:0

0et

atik

au

rrer

a. 1

2:0

0et

an e

gin

go d

ute

urr

ezko

mak

ilar

en e

kit

ald

ia. O

n-

do

ren

, Itx

arku

nd

ia d

antz

a ta

ldea

ren

era

kust

ald

iak

har

tuko

du

fes

tare

n l

eku

koa.

D

antz

atu

ez

ezik

, kan

tatz

eko

par

ada

ere

eska

inik

o d

u B

asal

arri

na

elka

rtea

k, N

afa -

rro

a K

anta

Tal

dea

rek

in k

alej

iran

ab

iatu

ko b

aiti

ra 1

3:30

ean

. A

zken

urt

eeta

n h

erri

baz

kari

ak a

nto

latu

dir

a gu

nek

a. A

urt

en, o

rdea

, eli

zako

ark

u-

pee

tan

au

lkia

k et

a m

ahai

ak ip

inik

o d

itu

zte

anto

latz

aile

ek, n

orb

erak

ber

e ja

nar

ia

eram

atek

o. D

ena

den

, Itx

arku

nd

ia d

antz

a ta

ldea

k 40

.urt

emu

gako

baz

kari

a p

rest

a -tu

ko d

u. A

rrat

sald

ean

ere

ari

tuko

dir

a N

afar

roa

Kan

ta T

ald

eako

ak k

aler

ik k

ale

he-

rria

gir

otz

en. "

Pat

xi P

erez

eta

ko

np

ain

iare

kin

" d

antz

apla

zaz

goza

tzek

o a

uke

ra e

re

izan

go d

a 18

:30

ean

. 21:

00

etan

bu

katu

ko d

a eg

un

a er

rom

eria

rek

in H

erri

ko p

laza

n.

MU

SIK

A

09

.29

La

ru

nb

ata

22:3

0 L

AU

DIO

VO

R +

Ho

rzd

un

Orb

eko

etx

ea

09

.29

La

ru

nb

ata

22:3

0 L

AU

DIO

Am

an

ko

mu

n,

A M

ala

s, B

oo

t B

oy

s e

ta B

ell

ato

rG

azte

txea

HIT

ZA

LD

IAK

09

.28

Ost

ira

la18

:00

LA

UD

IO“D

ek

lin

ab

ide

ak

” fi

lma

ren

eta

“M

erk

ata

ritz

a e

ta e

usk

ara

” b

ide

oa

ren

pro

iek

zio

ak

Era

bile

ra a

nit

zeko

ud

al are

toa

JA

IAK

09

.26

Ast

ea

zk

en

aM

EN

AG

AR

AI

ME

NA

GA

RA

I-B

EO

TE

GIK

O

JA

IAK

19:3

0 /

/ K

an

pa

i-jo

tze

a,

suz

iria

k p

izte

a e

ta t

xo

riz

o

da

sta

tze

a2

0:0

0 /

/ T

xo

ko

lata

da

21:

00

//

Su

art

ifiz

iala

k

09

.27

Ost

eg

un

aM

EN

AG

AR

AI

ME

NA

GA

RA

I-B

EO

TE

GIK

O

JA

IAK

12:0

0 /

/ M

ez

a s

an

tua

13:0

0 /

/ L

un

txa

eta

zo

zk

eta

h

err

iko

ia

09

.28

Ost

ira

laL

AU

DIO

EU

SK

AL

JA

IA17

:30

//

Um

ee

ntz

ak

o

tail

err

ak

He

rrik

o p

laz

an

19:0

0 /

/ D

isk

o T

xa

ntx

a.

H

err

iko

pla

za

n2

0:0

0 /

/ P

arr

illa

da

ja

na

h

err

iko

ia.

He

rrik

o p

laz

an

09

.28

Ost

ira

laO

RO

ZK

OB

ER

AZ

AK

O J

AIA

K17

:30

//

Ta

ile

rra

: B

irz

ikla

tu e

ta j

ola

stu

18:3

0 /

/ P

ail

az

oa

k C

ia.

No

gu

san

o-r

en

esk

uti

k.

On

do

ren

tx

ok

ola

tea

um

e

gu

zti

en

tza

ko

21:

00

//

Ko

ntz

ert

ua

: T

xe

rri

sw

ing

. B

ita

rte

an

pin

txo

po

tea

e

go

ng

o d

aB

era

za a

uzo

a

09

.29

La

ru

nb

ata

AM

UR

RIO

BA

ÑU

ET

AK

O J

AIA

K9

:00

//

Me

nd

i tx

an

go

m

iko

log

iko

a10

:00

-11:

30

//

Pa

tata

to

rtil

la

txa

pe

lke

ta11

:00

//

Tx

irri

nd

ula

ri

last

erk

eta

12:0

0 /

/ T

xu

pin

az

oa

e

ta

om

en

ald

iak

12:3

0 /

/ T

rik

ipo

teo

a14

:30

//

He

rri

ba

zk

ari

a16

:30

//

Yu

ma

s B

an

d

tald

ea

ren

em

an

ald

ia17

:00

//

Mu

s tx

ap

elk

eta

18:0

0 /

/ D

ua

tlo

ia18

:00

//

Um

ee

ntz

ak

o

dis

ko

da

ntz

a18

:30

//

Tx

ok

ola

tad

a19

:30

//

Sa

lsa

eta

se

vil

lan

a

era

ku

sta

ldia

20

:30

//

Sa

ri b

an

ak

eta

21:

00

//

Pa

rril

lad

a2

1:0

0 /

/ S

ab

in G

ua

rest

ire

n

ko

ntz

ert

ua

22

:30

//

DJ

Im

an

ol

09

.29

La

ru

nb

ata

LA

UD

IOE

US

KA

L J

AIA

10:0

0 /

/ L

au

dio

ko

ek

oiz

lee

n

az

ok

a12

:00

//

Urr

ez

ko

ma

kil

are

n

ha

uta

ke

ta.

On

do

ren

,

Itx

ark

un

dia

da

ntz

a t

ald

ea

ren

e

rak

ust

ald

ia.

13:3

0 /

/ K

an

tuji

ra N

afa

rro

a

ka

nta

ta

lde

are

kin

15:0

0 /

/ H

err

i b

az

ka

ria

17:0

0 /

/ K

an

tuji

ra,

Na

farr

oa

k

an

ta t

ald

ea

rek

in18

:30

//

“Pa

txi

Pe

rez

eta

k

on

pa

nia

rek

in”

da

ntz

ap

laz

a2

1:0

0 /

/ E

rro

me

ria

09

.29

La

ru

nb

ata

ME

NA

GA

RA

IM

EN

AG

AR

AI-

BE

OT

EG

IKO

J

AIA

K12

:00

//

Me

za

sa

ntu

a13

:00

//

Bo

la ja

urt

ike

ta e

ta

lun

txa

17:0

0 /

/ U

me

en

b

ola

tx

ap

elk

eta

18:0

0 /

/ T

ok

iko

b

ola

tx

ap

elk

eta

19:0

0 /

/ A

iara

d

an

tza

ta

lde

are

n e

ma

na

ldia

20

:00

//

Pa

rril

lad

a2

0:3

0 /

/ B

erb

en

a:

Za

ba

l D

J2

2:0

0 /

/ A

reto

da

ntz

ak

23

:30

//

Tx

ok

ola

tad

a

09

.29

La

ru

nb

ata

LE

KA

MA

ÑA

LE

KA

MA

ÑA

KO

JA

IAK

12:0

0 /

/ J

aie

i h

asi

era

e

ma

tea

13:0

0 /

/ M

ez

a16

:30

-20

:00

//

Ha

urr

en

tza

ko

jo

lasa

k18

:00

//

Ha

urr

en

tza

ko

tx

ok

ola

te-j

an

a2

0:3

0 /

/ D

oa

ko

od

olk

i-ja

n

tra

diz

ion

ala

20

:30

//

Da

ntz

ald

ia G

an

ek

o

tald

ea

ren

esk

uti

k

09

.29

La

ru

nb

ata

OR

OZ

KO

BE

RA

ZA

KO

JA

IAK

12:0

0 /

/ M

ez

a s

an

tua

14:3

0 /

/ H

err

i b

az

ka

ria

17:3

0 /

/ M

us

az

ka

r tx

ap

elk

eta

19:0

0 /

/ K

on

tze

rtu

a:

Hil

en

Ba

rik

u B

at.

On

do

ren

b

arb

ak

oa

21:

30

//

Jo

selu

An

ay

ak

Bera

za a

uzo

a

09

.30

Iga

nd

ea

OR

OZ

KO

BE

RA

ZA

KO

JA

IAK

11:0

0 /

/ P

ae

lla

Tx

ap

elk

eta

11:0

0 /

/ M

ez

a s

an

tua

. O

nd

ore

n d

an

tza

e

rak

ust

ald

ia13

:30

//

Pa

ell

en

a u

rke

zp

en

a

eta

sa

ri b

an

ak

eta

.B

az

ka

lost

ea

n b

ing

oa

eta

a

ulk

ien

jo

lasa

Bera

za a

uzo

a

KIR

OL

JA

RD

UE

RA

K

09

.29

La

ru

nb

ata

AR

RA

NK

UD

IAG

A-Z

OL

LO

AR

RA

NK

UD

IAG

A-Z

OL

LO

KO

V

II.

TR

AIL

LA

ST

ER

KE

TA

15:3

0 /

/ D

ort

sal

ba

na

ke

ta15

:45

//

Tx

ikie

n k

rosa

16:3

0 /

/ T

rail

la

ste

rke

ten

h

asi

era

Arr

an

ku

dia

gako

pla

za

BE

ST

EL

AK

O

EK

INT

ZA

K

09

.28

Ost

ira

la22:0

0 L

AU

DIO

BE

RT

SO

AF

AR

IAO

iha

ne

Pe

rea

eta

Un

ai

Ga

zte

lum

en

dir

ek

in.

Tik

eta

k 5

eu

rota

n s

alg

ai

Ila

rgi

tab

ern

an

Gazte

txea

09

.29

La

ru

nb

ata

LA

UD

IOS

OR

GIN

LA

RR

EN

EN

2

. U

RT

EU

RR

EN

JA

IA17

:30

//

Um

ee

ntz

ak

o

jola

sak

eta

ta

ile

rra

k19

:00

//

Ka

leji

ra m

usi

ka

tua

h

err

itik

21:

00

//

Err

om

eri

a e

ta V

LC

P

lay

er

Herr

iko

pla

za

10

.04

Ost

eg

un

a18

:00

AM

UR

RIO

OT

SE

ME

AK

TA

LD

E

FE

MIN

IST

AR

EN

BIL

ER

A

IRE

KIA

Ku

ltu

r etx

ea



Arte Ederrak ikasi zenituen. Nola amaitu zenuen-bitxigintzaren munduan?

Oso irekiak dira Arte Ederren graduko lehen bi urteak. Adar guztiak erakusten dizkizute eta zuk gero horieta-ko batzuetan jartzen duzu arreta. Niri grabatuen alorrak erakarri ninduen, eta uste dut hortik iritsi naizela bitxien mundura, bietan metalak lantzen direlako.

Leioan egin nituen karrerako lehen hiru urteak. Azken ikasturtean, aldiz, Milanera joan nintzen, Eramusean. Askatasun handia eman zidaten bertan. Aukera nuen beste gai batzuetako klaseetara joateko; moda edo eszenografiari buruzkoetara, esaterako. Bertako graba-tu irakasleak bitxigintzari buruzko klaseak ere ematen zituen. Hor hasi nintzen metalak lantzen, eta kontura-tu nintzen plantxetan lantzen nuen guztia bitxietara

eraman nezakeela. Lan eta lan aritu nintzen eta espero ez nuen grin batekin egin nuen topo. Ezuztekoa izan zen.

Zerk erakarri zintuen bitxigintzatik?Irakasleak asko bultzatzen gintuen dena eskuz eta

tresna zaharrekin lantzera. Gaur egun aukera dago 3D teknologiak baliatzeko, baina nik lehen unetik ekin nion aspaldiko garaietan bezala lan egiteari, dena eskuz eraikiz. Oso interesgarria iruditu zitzaidan nire marraz-ki batetik abiatuta zerbait ukigarria sortu ahal izatea, asko asetzen nau hori egin ahal izateak.

Beti pentsatu izan dut gustuko izango nukeela moda ikastea. Gauzak hala, adar horretan espezializatu nintzen Milanen, behin gradua amaituta. Bi urtez aritu nintzen horretan, eta aukera izan nuen gai horretan zein bitxi-gintzan ordura arte baino askoz gehiago sakontzeko.

Zure bitxi propioak diseinatzeari ekin zenion orduan.

Hala da. Modaren hiriburua da Milan, eta bertan egon nintzenean aukera izan nuen jendea ezagutzeko. Kon-taktuak egiten hasi nintzen eta horrela lortu nuen nik eginiko bitxi batzuk Amsterdameko Cool Uk moda aldizkariko azalean agertzea. Berlinen lan egiten duen galiziar baten bidez lortu nuen hori.

Laudion tailer bat irekitzeko asmoa duzu. Laborategi bat sortzeko asmoa dut, bitxi bilduma oso

bat sortzeko beta emango lidakeena. Orain arte ez dut horretarako aukerarik izan, 20 pieza inguru landu ahal izan ditut aldi berean. Proiektu oso bat eratzeko asmoa daukat, gero balizko bezeroei plazaratzeko.

Tailer itxia izango da momentuz, baina etorkizunean gustatuko litzaidake zoezer irekia egitea, herriko jendeak ere parte hartzeko aukera izan dezan.

Posible izango duzu tailerra Laudion izanda maila altuko modaren munduarekin harremanetan egotea?

“Kaian lanean geratzen ziren itsasandreetan inspiratuak daude nire bitxiak”

BITXIGINTZAN MURGILDUA DAGO MEDERI FERREÑO GOIRIGOLZARRI (Laudio, 1993). TAILERRA IREKIKO DU LASTER LAUDION, ESKU ARTEN DUEN BILDUMA GARATZEKO.

erreportajea


bitxiak urreztatu egiten ditut, mantenu hobea berma-tzeko.

Baduzu bilduma gehiago egiteko asmorik?Bai, beti bururatzen zait ideia andana. Arazo handia

da hori: proiektu batean murgildua nagoenean ahale-gintzen naiz beste ideiarik ez garatzen, bestela arreta galduko nukeelako. Egingo dudan hurrengo bilduma euskal jantzi tradizionaletan oinarritua egongo da, zapi portugaldarrean batez ere. Datorren udari begira gara-tuko nuke proiektu berri hori.

Eperen bat duzu buruan bildumak egiterako orduan?Piezak eskuz egiten dituzunez ez dakizu zehatz mehatz

zenbat denbora beharko duzun bilduma osoa egiteko. Ez dut epemugekin lan egiten. Prozesu bat burutzen dut lehenbizi, eta hori amaitzean plazaratzen dut egi-niko lana. Nire asmoa da orain egiten ari naizen bildu-ma neguan ateratzea, baina ez dakit ziur. 150-200 pieza inguru ditut une honetan. Belarritakoak egitera mugatzen ari naiz, baina badut eraztun edo lepokoren bat ere diseinatzeko asmoa. Belarritakoak egiten hasi nintzen eta horrela jarraituko dut.

Zergatik?Belarritakoek duten gauza ona da ipini arte ez daki-

zula gustuko izango dituzun edo ez. Arrisku horrekin jokatzea gustatzen zait.

Posible ikusten duzu bitxigile izatetik bizitzea?Une honetan ez dut hori egiteko asmorik. Milanen

lana eta hainbat proiektu nituen, baina tartea hartu nahi nuen egin nahi nuen hori garatu ahal izateko. Une honetan bakarrik nago proiektuan. Etorkizunean, gau-zak ondo joango balira, jende gehiago batu ahalko litzateke egitasmora. Baina une honetan nahiko muga-tua nago, bi esku dituen pertsona bat baino ez naizela-ko.

“Laborategi bat sortzeko asmoa dut, bitxi bilduma osoa sortzeko aukera emango lidakeena”

“Egingo dudan hurrengo bilduma euskal jantzi tradizionaletan oinarritua egongo da, Portugaleko zapian batez ere. Datorren udari begira garatuko nuke proiektu berri hori”

Bai. Gaur egun teknologia berriekin munduko edozein txokotatik jarri zaitezke harremanetan. Horrek ahalbi-detuko dit jaio naizen herrian lan egitea, nire familia-ren jostundegia zegoen lokalean.

Zorte handia izan dut, arestian aipatutako Berlineko sormen zuzendariak -galiziarra- nire lanagatik intere-sa azaldu duelako. Esperientzia handia du berak, eta hasiberriak diren pertsonei laguntzen die. Hasieran oso zaila da bidea egitea, eta are gehiago eskuz eginiko piezekin.

Gustatuko litzaidake nire bitxiak nik neuk saltzea, baina oso zaila da hori, inork ez zaituelako ezagutzen. Beharrezkoa da lehenbizi zure burua ezagutzera ema-tea.

Zer nolako bitxiak egiten dituzu?Orain garatzen ari naizen bilduman denak du esanahi

eta prozesu bat. Material nobleekin lan egin dut. Kobrea da nire oinarria. Faltan sumatzearen afera jorratzen dut nire proiektuetan. Milanen igaro nuen azken urtean Euskal Herriko kultura eta tradizioak faltan sumatzen hasi nintzen, eta horren inguruan informatzeari ekin nion.

Liburu batekin egin nuen topo: Isabel Leteren La galerna y la mar. Liburu hori izan zen proiektu hau sortzeko behar nuen inspirazioa eman zidana. 1912. urtean hildako Bermeoko arrantzaleen istorioa zuen hizpide, baina ez zuen arrantzaleen inguruan hitz egiten, kaian lanean geratzen ziren itsasandreen ingu-ruan baizik. Eurak ziren eleberri horretako heroiak. Liburu horretako istorioak islatu ditut bitxietan. Bitxi pisutsuak direla dirudi, urdin koloreko zatiak dituzte, eta formek ere gauza asko iradokitzen dituzte.

Zuretzat zer da bitxigintza, artea edo artisautza?Niretzako artea oso kontzeptu konplexua da, eta oso

kutsatua dago gaur egun. Edozer gauzari deitu ahal zaio arte. Gauzak hala, nik ez dut nire lana arteari lotu nahi izan. Tematika eta inspirazio zehatz batzuen bidez sortutako proiektua da nirea. Inspirazio batetik abiatzen naiz beti. Irudiak bilatzen ditut eta horiek oinarritzat hartuta hasten naiz sortzen eta materialak bilatu eta nola landu pentsatzen. Jarraituko dut sorkuntza modu artisauan egiten, bilduma oso handi bat eskatzen badi-date bestelako teknologiak baliatu beharko ditudan arren, denborak ez duelako denerako ematen.

Eskuz eginiko bitxi bakoitza ezberdina da, ez du parekorik.

Bitxiak luxutzat hartzen dira normalean. Hala ikusten dituzu zuk?

Hala da, bitxiak beti lotu izan dira luxuarekin eta aberastasunarekin. Niretzako material orok du bere luxu eta kalitate propioa, egiten duzun lanketaren eta ematen diozun esentziaren araberakoa da. Urrea beti izan da oso preziatua, baina kobrea ere bai. Hala ere, urreak duen abantaila da ez dela zahartzen. Nik nire

“Orain

garatzen ari naizen bilduman denak du esanahai eta prozesu bat”

erreportajea


Behin baino gehiagotan galdetu didate noiz gal-du zen euskara Aiaral-

dean. Gehienek erantzun soil bat espero dute, data zehatza, bes-terik ez. Askok frankismoaga-tik izan behar zela sinesten dute. Baina historiaren kontuak gutxi-tan dira hain errazak eta gauzak behar bezala azaltzeko erantzun laburrak ez dira nahikoak.

Hurrengo ataletan, Aiaraldeko euskararen historia laburbilduko dugu gaur egun eskuragarri dauz-kagun testigantzak baliatuz. Urte honetan Kondaira aldizkarian ar-gitaratu dudan artikulu batean oinarritzen dira atal hauek. Bai-na hemen datuak era informala-goan aurkeztuko dira irakurme-na errazteko.

Lehenengo eta behin esan behar dugu Orozko, Arakaldo eta Arrankudiaga lan honetatik kan-po utziko ditugula. Izan ere, he-rri horietako dinamika linguis-tikoak ezberdinak izan ziren eta gaur arte euskara bizirik man-tendu dute, Orozkon batez ere. Be-raz, Aiaraldean edo Goi Nerbioi al-dean gaur egungo Artziniega, Aia-ra, Okondo, Laudio eta Amurrio-ko udal arabarrak sartuko ditu-gu, bizkaitarra den Urduñarekin batera.

Bigarrenez, soberan dago esa-tea euskararen desagerpena aipa-tzen denean hizkuntza hori iraga-nean erabili izana segurutzat jo-tzen dela. Bai, garai batean euska-raz mintzatzen zen Aiaraldean: horrela erakusten du eskualde-ko toponimiak eta hurrengo ata-letan aurkeztuko ditugun testi-gantzek. Baina... noiztik? Ez dugu eztabaida honetan sartuko baina ezin dugu baztertu gure eskual-deko herri-izen batzuk jatorri in-doeuropearra erakusten dutela.

Beraz, noiz galdu zen euska-ra Aiaraldean? Nolakoa izan zen

galtze-prozesua? Inon erregistra-tzen ez dena azkar gal daiteke: do-kumentazio idatzian edo erregis-tro arkeologikoan arrastorik uz-ten ez duena jendearen oroime-nean baino ez da bizi. Baina oroi-tzapenak ere jabearekin batera hiltzen dira. Beraz, nola iker de-zakegu guztiz desagertuta dagoe-na eta arrastorik uzten ez duena? Nola ikertu iraganeko egoera lin-guistikoa? Oso urriak dira gai hau ikertzeko eskuragarri dauzkagun informazio-iturriak. Baina, hala ere, bilatuz gero daturen bat topa dezakegu eta horrekin, informa-zio gehiagoren faltan, hipotesiak egiteko gai izan gintezke, gure ja-kingura asetzeko.

XV. mendean, Lope García de Salazarrek Aiara Herriko lehenen-go biztanleak euskaldunak eta er-daldunak izan zirela idatzi zuen. F. Barrenengoaren ustez, Santa Ko-

loma, Añes, Soxo edo Erretes Tu-dela herri erdaldunak izan ziren antzinatik. Iritzi horri eusteko, Sa-lazarrek esandakoaz gain, Barre-nengoak herri horietan euskal to-ponimoak nahiko eskasak dire-la azpimarratu zuen. Ezin dugu ahaztu Asturiasko erresumaren politika birpopulatzailea horrai-no heldu zela IX. mendean eta, gainera, logikoa denez, harre-man estuak izan dituztela beti Tudela eta Menako lurralde gaz-telauekin.

Horrela, printzipioz, Aiaraldeko mendebaldean gaztelania izango zen hizkuntza nagusia gutxienez Erdi Arotik aurrera. Baina euska-raren arrastoak ere badira hor, Le-xartzu eta Soxoguti herrien ize-nek adierazten dutenez. Dirudie-nez, Erdi Aroan euskararen men-debaldeko muga hor egon zen, baina muga hori ez zen inon-

dik ere zehatza izan. Horrega-tik oraindik aurki ditzakegu eus-kal toponimoak Artziniega bai-no mendebalderago: Artieta eta Mendieta herrien izenak, Ygaña ataka, Ulibarri auzoa eta abar. Ziur aski, euskara eta gaztelania luza-roan biziko ziren elkarrekin in-guru horietan; nagusi izango zen elebitasuna, baina hizkuntza ba-teko edo besteko elebakarrak ere egongo ziren.

Hizkuntza-giro horretan, 1682ko azaroan, Artziniegako Er-mandadeak romancerik ez ze-kien prokuradore bat aukeratu zuen Arabako Biltzar Nagusieta-ra joateko. Horren ondorioz, Bil-tzar Nagusiek gaztelaniarik ez ze-kiten prokuradorerik ez bidaltze-ko agindu zieten Arabako Erman-dade guztiei. Xabi Zalbidek azaldu zuen bezala, hautatuaren izena Manuel Mezcorta Santa Coloma

zen, Mendieta herriko Los Heros auzoan 1661ean jaioa. Normalean, Ermandadeek aukeratutako pro-kuradoreak pertsona boteretsuak ziren, norbere komunitatean oso ezagunak eta, ia ziur, eskolara joandakoak; beraz, gaztelania ja-kingo zuten. Horregatik deritzogu hain deigarria euskaldun eleba-karra izatea. Euskaldun elebaka-rra izendatu bazuten, pentsa dai-teke Artziniegan egiten ziren bil-tzarretan euskara zela hizkuntza bakarra. Bestela, nola aukeratuko zuten euskaldun bat?

Elebakartasun euskalduna ez da Aiaraldeko bazter honetan es-pero daitekeena. Artziniega hiri-bildua da, eta hiriguneak beti izan dira erakargarriak inguruko biz-tanleentzat. Kasu honetan, Artzi-niega non dagoen kontuan har-tuta, Gaztelatik hurbil, popula-zio horren zati handia erdalduna izango zen, ziur. Gainera, Gastei-zen kasua ikusita, badakigu hiri-guneetan gaztelania izan zitekee-la nagusi, nahiz eta ingurua eus-kalduna izan. Baina, hala ere, ba-dirudi Artziniega XVII. mendea-ren amaieran euskalduna zela edo, gutxienez, euskara ezaguna zela eta nahiko hedatua zegoela.

Dena den, Artziniega inguruko eskualdean, biztanleen arteko ha-rremanak estuak ziren: era asko-tako mugak gainditzen zituzten eta etengabeak izaten ziren mugi-menduak, alokairuen eta ezkon-tza-politikaren arabera. Sarritan aldatzen zuten familiek bizitzeko herria, eta ohikoa zen beste herri batean ezkontzea. Hori kontuan hartuta, ez litzateke egokia izan-go alde euskalduna eta alde erdal-duna zeudela pentsatzea. Agian, uste izan dugun baino hedatua-go egongo zen elebitasuna, ez he-men bakarrik baizik eta Aiaraldea osoan, eta herri guztietan biziko ziren elkarrekin bi hizkuntzak.

Aiaraldeko euskararen historia I. Artziniega eta Aiaraldeko mendebaldea: Euskararen eta gazteleraren arteko muga

AKETZA MERINOHistorialaria

HISTORIAREN ISTORIOAKKultura


Gorbeiako artzaintzari buruzko dokumentalaren aurkezpena egin dute


Gorobelgo artzainei buruzko dokumentalaren grabaketen lehen fasea bete eta “teaser” bat aur-keztu dute. Gorobeli buruzko dokumentala sustatu eta egin zuen taldea bultzatzen ari da. Hori bai, jende berri ugari batu da egitasmora.

Josu Luis Urrutia zuzendariak adierazi du proiektuaren helbu-rua dela aztertzea artzaintzaren iragana, oraina eta etorkizuna Gorbeian.

Horretarako Gorbeialdeko hain-bat artzainekin harremanetan daude eta elkarrizketa sorta egin dute. Orozkoko hainbat lagun agertuko dira filmean.

Momentuz, lehen fasea beste-rik ez dute grabatu. Izan ere, urte-ko sasoi guztiak islatu nahi dituz-te. Gorobeli buruzko pelikulan, ordea, urtaro bakarra jaso zuten, uda, alegia.

Emakumea eta euskaraEnrique Arberas biologoa

proiektuan parte hartzen ari da Luiso Lopez Aztarnako kidearekin batera, eta ardatz gehiago txer-tatu dituzte gidoian, ez soilik artzaintza.

Horrela, Jesus Angel Santa Kruz orozkoarrak, Itxina Abeltzainen Elkarteko kideak, goraipatu du filmak emakumearen garrantzia erakutsiko duela ogibide horretan. Alde batetik, antzina emakumez-koek hartzen zuten euren gain familia osoaren ardura gizonez-koa mendian zegoen bitartean. Bestetik, egun hainbat emakumek lan egiten dute abereekin Gorbeian

eta “lehen lerroan kokatu dira artzaintzan”, Santa Kruzek azaldu duenez.

Horrez gain, abeltzainak aipa-tu du xedeen artean dagoela Gorbeiako euskararen aberasta-suna jasotzea: “hainbat hitz eta esamolde gorde nahi ditugu, galdu baino lehen.”

FinantzazioaEgitasmoa anbizio handikoa

da, ez soilik helburuei dagokienez, baita ekonomikoki ere. Hori dela eta, finantzazio bila ari dira eki-menaren sustatzaileak.

Momentuz, zenbait udalen -Orozkokoa barne- babesa lortu dute, eta norbanakoen ekarpenak ere onartzen dituzte. Arabako Foru Aldundiak ere lagunduko du, baina oraindik lanean ari dira egitasmoaren bideragarritasuna bermatzeko.

Orozkoko Donibane Aretoan aurkeztu zuten proiektua. Aiaraldea.eus

Gorobelgo artzainei buruzko filma grabatu zuen talde bera da proiektu honen bultzatzailea

Artzaintzak, emakumeek eta euskarak izandako presentzia aztertuko dute dokumentalean

Antzezle lanetan estreinatu da Iñigo Martinez Trèvols de 4 fulles telesailean


Dantzari gisa aritzetik aktore izatera pasa da Iñigo Martinez Trèvols de 4 fulles izeneko tele-sailean. “Abenduan grabatu genituen atalak. Bartzelonako Betevék telebistak lehiaketa egin zuen eta gure proiektua izan zen garailea”, azaldu du artista laudioarrak, “telesailaren zuzendariak aukeratu ninduen seriea egiteko”.

Ordu erdiko 13 atalGauzak hala, telebista horre-

tan ikusi ahal izango da ikus-entzunezko egitasmoa. Bi hila-bete behar izan dituzte telesai-laren 13 atalak grabatzeko. Ordu

erdiko iraupena dute kapituluek, eta fikzioa eta errealitatea nahas-ten dituzte, aniztasun funtzio-nala hizpide hartuta.

Martinezek nabarmendu du esperientzia “oso ona” izan dela

berarentzat. “Oso eroso sentitu naiz telesailaren grabaketan. Nire lehenengo aldia izan da alor honetan, espero dut aurre-r a nt z e a n au ke r a g e h i a g o sortzea”.

Iñigo Martinez telesailaren une batean. Betevé

Emakumea izango da Ondarearen Europako Jardunaldien ardatza aurten, Orozkon eta Urduñan


18 urte beteko dituzte Onda-rearen Europako Jardunaldiek eta aurtengo ediziorako egoki-tzat jo dute emakumeen ekar-penari zein historiari errepara-tzea. Horrela, Orozkoko eta Urduñako udalerriek emaku-mezkoak erdigunean jartzeari ekin diote.

Urrian izango dira ekintzak eta hilaren 6an abiatuko dituz-te. Horretarako Orozko Museoan elkartuko dira interesdunak Juanjo Hidalgo Aunia elkarteko kidearekin eta emakume talde batekin 10:00etan. Hidalgok hitzaldia eskainiko du eta bitar-tean emakumezkoek erakutsi-ko dute nola garbitzen zen arro-pa aspaldi, antzinako baliabi-deekin. Azalpenak euskaraz eta gazteleraz izango dira.

Urriaren 13an Urduñan egin-go den hitzaldia, ordea, gazte-leraz izango da. 11:30ean eta 14:00etan Florencio Arza Aldaik Lucia de Ripak 1547. urtean bizi-tako esperientziak deskribatu-ko ditu. Urduñako Turismo

Bulegoan egingo dituzte bi hitzorduak. Leku eta egun berean Adratan Kultur Elkarteak Urduñan inauguratuko du era-kusketa XX. mendeko emaku-meei buruz. Urriaren 21ean bukatuko da epea bilduma ikus-teko. Urriaren 20an eta 21ean Urduñako Turismo Bulegoak hartuko ditu hitzaldiak 11:30ean eta 14:00ean. Nere Jon Intxaus-tegi historialaria eta Garbiñe Erdocia fededuna mintzatuko dira 1883. urtean ireki zen Maria Lagundiaren Ikastetxeari buruz.

Urriaren 18an Alondegian 19:00etan María Barbero motor gidariak hitzaldia emango du bere esperientzia azaltzeko.

Orozkora berriroJardunaldiak urriaren 21ean

itzuliko dira Orozkora. Egun horretan eskaintza bikoitza izango da. Alde batetik, Itzina Abeltzainen Elkarteak ibilaldia egingo du artzaintza garaiko emakumeen lanak hobeto eza-gutzeko. Usabel auzoko apar-kalekuan batuko dira 10:00etan eta, lekuak mugatuak direnez, aurretik izena eman beharra

dago 946 122 695 telefono zen-bakira deituta.

Egun horretan Orozkoko Museoan garrafak eta emaku-meek zer nolako harremana izan duten argituko du Felix Mugurutzak. Izan ere, horri lotutako negozioa emakume batzuk abiatu zuten eta asma-tzailea, berez, emakumezkoa izan zen. 09:30ean hasiko da saioa eta 13:30ean amaituko dute Orozkoko Museoan.

Azkenik, urriaren 27an Manue-la Uribarriren kasua jorratuko dute, 18:00etatik 21:00ak arte. Okeluriko neskamea haurdun geratu zen 1787an eta aitak ez zuen semea aitortu. Garai horre-tako ohiturei eta emakumeek sufritzen zuten zapalkuntzei buruz arituko da Mugurutza Orozkoko Museoan.

Jardueretan parte hartzeko ezinbestekoa da izena aurretik ematea; Orozkon 946 339 823 telefono zenbakian edota [email protected] helbidean, eta Urduñan 945 384 384 telefono zenbakian edo [email protected] posta elektronikoa baliatuta.

kultura


Testua Aimar Gutierrez Bidarte

Gorobeleko mendilerroan, San Iuson hain zuzen, Tologorri men-ditik gertu dagoen pagadian aur-kitzen da Goizalde aterpea. Men-diko Lagunak talde amurrioarrak 50 urte darama eraikina kudeatzen.

1967an hasi ziren Amurrioko mendizaleak aterpea eraikitzen eta 1968ko urriaren lehenengo asteburuan inauguratu zuten. 18 lagunentzako espazioa du, komun, sukalde eta dutxa batekin dago ekipaturik. Gainera, bi lagunen-tzako toki librea ere badauka, Gorobelen zehar dabilen edozein mendizalerentzako eskuragarri.

Mendiko Lagunek bi egunetako egitaraua antolatu dute Goizale-ren mende erdiko ibilbidea ospa-tzeko. Urriaren 6an eta 7an egin-go dituzte ospakizunak. Urriaren 6an, larunbata, 19:00etan abia-tuko dira Amurriotik aterpera.Afaltzeko eta kontzertu batez gozatzeko aukera egongo da ber-tan. Igandean, Lendoñotik mar-txa bat abituko da, gaua aterpean

pasa duten mendizaleekin batze-ko. Eguerdian, 50. urteurreneko pregoia irakurtzearekin batera, talde argazkia atera eta herri baz-karia egingo dute, 3 euroren tru-ke. Igela txapelketak itxiko du egitaraua.

Mendizaleen babeslekuAiaraldeko mendietan badira

mendizaleentzako aterpe gehia-go. Laudioko Goikogane Mendi Taldeak, adibidez, Gorbeiako Par-ke Naturalean dagoen Austiarmin mendi magaleko aterpe itxia kudeatzen du. Eraikin hori 1973ko uztailaren 1ean inauguratu zen. Bi solairuko egitura da eta 32 lagu-nentzako espazioa eskaintzen du bi gelatan banatuta.

Gorobelera itzuliz, Tologorritik gertu, Ponata inguruko pagadian, Larruazabaleko Administrazio Batzarrak aterpe bat kudeatzen zuen, egun artzain borda bezala erabiltzen dena. Eskutxi mendia-ren magalean, San Bitores base-lizatik gertu, Kobatako aterpea dago. 1966an eraiki zen eta “El Nido” izenarekin bataiatu zuten.

“Salbada Aterpea” izendatu zuten 1988an eta azkenik “Kobata Ater-pea” deitu zuten, hamar urte geroago, kudeaketa Aiarako Uda-laren esku geratu zenean. Koba-tako babeslekuak sukaldea, dutxa eta bi logela ditu mendizaleen-tzako erabilgarri. Horrez gain, badu baita ere edozein larrialdi unetan erabili daitekeen aterpe libre bat, bi lagunentzako espa-zioarekin.

Aterpe libre gehiago ere badira Gorobel inguruan, urteko egun guztietan zabalik mantentzen direnak beharra duen edonorren-tzat. Horietako bat da Txolopeko aterpe irekia, “Corralejo” deituri-ko artzain borda zahar bat zegoen tokian dagoena. Gorobeleko laba-rrean eskegita dago aterpe hori, Txarlazo mendiaren parean. Urduñako Txarlazo Mendi Taldeak eraiki zuen 1971. urtean, orduko udaletxe frankistaren traba buro-kratiko ete errepresiboak gaindi-tuz. Azken hilabeteetako harri-erorketek, baina, aterpeko sarbi-dea itxi egin dute eta debekatuta dago bertaratzea.

Urriaren 6 eta 7an hainbat ekintza egingo dituzte Mendiko Lagunak taldeko kideek Goizalde aterpeak 50 urte bete dituela ospatzeko. 1968. urtean inauguratu zuten eta orduz geroztik makina bat mendizaleren babesleku izan da. Ez

da, baina, funtzio hori betetzen duen eskualdeko eraikin bakarra. Beste hainbat aterpe daude Aiaraldeko mendietan barreiaturik, 60-80. hamarkaden artean eraikitakoak gehienak.

Goizale: 50 urtez Gorobelen mendizaleen aterpe

1968. urtean inauguratu zuten Goizalde aterpea. Mendiko Lagunak

Urriaren 6 eta 7an egingo dituzte Goizalderen mende erdiko ibilbidea ospatzeko ekintzak

Eskualdekoaterpeak

Kobata

Txolope

Austiarmin

Goizale

Men

dik

at.net

Txarlazo

Men

di T

aldea

Go

ikogan

e Men

di T

aldea

Men

diko

Lagu

nak

Kokapena: Kobatako landa-eremuaKudeatzailea: Aiarako Udala

Kokapena: Txolope mendiaren azpianEgun sarbidea itxita dago

Kokapena: Gorbeiako ParkeaKudeatzailea: Goikogane M.T.

Kokapena: San IusoKudeatzailea: Mendiko Lagunak

Kirola



Urduña Hiria Herri Krosa pro-baren antolakuntzako azken txanpan dago Arando Korrika-lari Taldea. Aurten XIV. edizioa egingo dute eta, herrigunean abiatu dituzten lanen ondorioz, ibilbidea aldatuko dute.

Hala ere, lasterketaren muina ez da oso ezberdina izango; 10 kilometro inguru bete beharko dira eta horretarako Urduñako erdigunea 3 edo 4 aldiz zeharka-tu beharko da. Arbietora eta Ga-mara ere joko dute lasterkariek.

800 parte hartzaileYolanda Remirez de Ganuza

Arando taldeko kideak iraga-rri du 800 lasterkari espero di-tuztela. Hasteko, 320 helduk, 35 paralinpikok, 180 “minitxikik” eta 300 “txikik” eman dute ize-na eta oraindik epea ez da amai-tu. Berez, Internet bidez edo Bil-boko Bikila dendan egin daite-

ke, eta baita egunean bertan ere, proba hasi baino lehen. Gaine-ra, hilaren 26an eta 27an Alon-degian egiteko parada eman-go dute. Yolandak nabarmen-du du partaidetzaren aldetik kopuruak mantentzen direla, baina azken aldian herriko jen-de gehiago animatzen dela. Ha-laber, uste du emakumeen parte hartzea gehiago sustatu behar dela: “gutxik ematen dute ize-na”.

ParalinpikoakAntolatzaileek nabarmendu

dute eurentzat bereziki hun-kigarria dela kirolari paralin-pikoen parte hartzea. Bereziki, La Muerako erabiltzaileek eta Javier Conde Klubeko lasterka-riek ematen dute izena.

Paralinpikoak ez ezik, hel-duak, “minitxikiak” eta “txi-kiak” ere lehiatzen dira Ur-duñan. Kategoria bakoitzaren ibilbideak berezko ezaugarriak ditu eta txikiena oso motza da.

Yolanda Remirez de Ganuzak azaldu du horri esker familia hi-tzordua dela Herri Krosa, maiz kide guztiek korrika egiten bai-tute.

Lasterketen ordenari dago-kienez, helduak hasiko dira eta ondoren aterako dira paralin-pikoak, gero “txikiak” (2003 eta 2009 urte bitartean jaioak) eta, azkenik, “minitxikiak” (2010ean edo geroago jaioak).

TxipaAurtengo berritasuna izan-

go da txipa erabiliko dutela las-terkarien denborak kontrola-tzeko. “Orain arte eskuz egin dugu dena, baina etorkizunean baliabide elektronikoak balia-tu nahi ditugu, lan gutxiago eskatzen baitute. Horregatik, inskripzioak 7 euro balioko du helduentzat eta paralinpikoen-tzat, iaz baino euro bat gehiago. “Umeek euro bakarra ordaindu-ko dute” argitu du Remirez de Ganuzak.

KROSA

Urduña Hiria Herri Krosak ibilbide aldaketa dakar aurten

Testua Aimar Gutierrez Bidarte

Irailaren 1ean ekin zion lehen jardunaldiari Arabako Biraren XLI. edizioak. Orotara hiru lasterketa izan dira; Arroiaben, Artziniegan eta Dulantzin. Aiara Txirrindulari Elkarteko gazteek bertan parte har-tu dute eta oso emaitza onak erdie-tsi dituzte. Artziniegako lasterketan lortu zuten taldekako sailkapenean

buru jartzea, eta Mikel Berazak po-diumeko hirugarren postura igo-tzea lortu zuen, txirrindulari araba-rren sailkapenean lehenengo pos-tuan jarrita.

Azken lasterketa teknikoa izan zen eta sprintean ebatzi zen sailka-pena. Aiara Txirrindulari Taldeak talde moduan lehen postuari eus-tea lortu zuen. Mikel Beraza biga-rren postuan geratu zen txirrindu-lari arabarren sailkapenean.

TXIRRINDULARITZA

Aiararrak garaile Arabako Birako taldekako sailkapenean

Aiara Txirrindulari Elkarteko kideak Dulantzin. Aiara Txirrindulari Elkartea

Aldama: Ibilbide luzeko arrandegi gaztea, zerbitzu pertsonalizatua helburu

Oso denda gaztea da Aldama arrandegia, 2017ko martxoaren 7an inauguratu zuten, eta orduz geroztik egunero dago irekita, asteartetik larunbatera. Hala ere, bertako lan-gileek ibilbide luzea dute sektorean. Establezimenduaren jabea, Ohiane Aldama, duela 14 urte hasi zen arrain saltzaile, bere gurasoekin. Haiek jubilatu zirenean erabaki zuen denda berria irekitzea, belaunaldi berri bati ateak zabaltzeko.

Kalitatezko zerbitzu pertsonalizatua eskaintzen dute Aldaman, “konfiantzazko eta gertuko tratuarekin”. “Bezeroari lana erraztea da helburua, badakigulako denbora urrea dela”, azaldu du Ohiane Aldamak. Produktuen eskaintzari dagokionez, aniztasuna da nagusi. “Produktu bereziak eskaintzen ditugu -itsaskiak, arrain basatiak...- modu ho-rretan laudioarrak hirira mugitu behar ez izateko”. Horrez gain, aurrez prestatutako produktuak ere eskaintzen dituzte, oso denbora gutxian otordu osasuntsuak presta-tzeko balio dutenak. Asteazkenetan horrelako bi eskaintzen dituzte baten prezioan, eta arrakasta nabarmena izan du ekimenak. Produktu horiei bideratutako espazioa han-ditzeko asmoa dute, eta sorta bereziak eskaini nahi dituzte Gabonei begira, “familiako kide guztiek gozatu ahal izateko, betikoek sukaldean ordu asko igaro behar izan gabe”.

Irizpide ekologikoakEguneko jardunean irizpide ekologikoak txertatzeari ere ekin diote Aldamakoek.

Plastikoaren erabilpena murriztea dute helburu, eta poltsa ekologiko eta berrerabil-garriak erabiltzeari ekin diote horretarako.

Duela urtebete ireki zuten Laudion Aldama arrandegia. Hala ere, dendako kideek esperientzia handia dute sektorean, eta ezagu-tza hori baliatzen ari dira bezeroari zerbitzu erosoago, bereziago, pertsonalizatuago eta ekologikoago bat eskaintzeko.

BABESTUTAKO EDUKIA

Oso zerbitzu anitza eskaintzen du Aldama arrandegiak. Aiaraldea.eus

Zumalakarregi 37, Laudio Tel.: 94 672 62 07 / 608 46 61 34 Aldama Arrandegia

kirola



Iragan astean jokatu zen Munduko Sokatira Txapelke-ta Hegoafrikan. Olga Artiña-no laudioarra bertan egon zen Gaztedi taldearekin batera, eta zilarrezko domina lortu zuen 540 kiloko kategorian. Taipei talde txinatarraren aurka joka-

tu zuten finala, baina ez zuten irabazterik izan.

Munduko txapeldunakMartxoan munduko txapel-

duna izan zen Artiñano Txinan bere taldearekin 540 kilo azpi-ko kategorian eta duela 2 urte zilarrezko domina lortu zuen Euskal Herriko Selekzioarekin, 500 kilo azpiko kategorian.

SOKATIRA

Olga Artiñanok zilarrezko domina eskuratu du Munduko Txapelketan

Gaztedi taldearekin joan da Olga Artiñano Hegoafrikara.


Fidel Alonso artzain lau-dioarrak eta "Luki" txakurrak bigarren postua erdietsi zu-ten igandean Oñatiko Santa Luziako zelaietan eginiko Ar-tzain Txakurren Txapelketaren

IX. edizioan. Oso lorpen esan-guratsua da hori, Euskal He-rria, Katalunia, Espainia eta Frantziako txakurrak bertara-tu baitziren lehian parte har-tzera.

Gilles Etxegoien artzaina eta "Gaua" txakurra izan ziren txa-peldunak.

ARTZAIN TXAKURRAK

Fidel Alonsok eta “Luki” txapeldunorde Oñatiko norgehiagokan

Igandean izan zen txapelketa. Zuin

KICK-LIGHT

Zilarrezko domina Izaro Blancorentzat Kick Lighteko Munduko Txapelketan


Espainiako Federazioak hau-tatu zuen Izaro Blanco Mundu-ko Kick Light Txapelketan lehia-tzeko eta emaitza oso positiboak lortu ditu orozkoarrak bertan: Txapeldunorde geratu da Lido di Iesolon (Venezia) iragan astean eginiko proban. 65 kilotik gora-ko kategorian neurtu da kirola-ri aiaraldearra.

Australiako borrokalari baten aurka aritu zen Blanco txapel-ketaren finalean. Lehia handi-

ko norgehiagoka izan zen, baina azkenean orozkoarrak ez zuen

lehen postua eskuratzeko beta-rik izan.

Venezian lehiatu da Izaro Blanco. I.B.

Kirola


ZozketaUrduña Hiria Herri Krosean parte hartzeko dortsal baten zozketa

Denborapasak

DENBORAPASEN SOLUZIOAK

Sudoku, hitz-gurutzatu eta hitz gezidunen soluzioak web-gunean ikusgai: http://www.aiaraldea.eus/users/denborapasak

ZAILAERRAZA

HaizeaMendian edo hondartzan ospat-zen jarraitu dezagun, zorionak eta urte askotarako!

Lagunak

IraiaMila kilo zorion ta beste ho-rrenbeste muxu guerrera!!

Lagunak

AnderZorionak Hui! 26 urte jada, apurka-apurka zahartzen... ondo pasa ezazu!!

Lagunak

Urduña Hiria Herri Krosaren XIV. edizioan parte hartzeko dortsal bat zozketatuko du Aiaraldea hedabideak. Zozketa data: irailak 30, 12:00etan www.aiaraldea.eus web atarian.

JulenBeste urte bat ondo pasatzen eta gauza berriak egiten zurekin. Zorionak Julen!! Maite zaitugu!!

Familia

@_BIDALI ZU-REA!

Idatzi zure mezua eta bidali argazkia [email protected] urriaren 5a baino lehen.

HOTELEKO HARRERA LANGILEA OrozkoZONALDEKO LAN HARREMANEN MANAGERRA ArabaZERBITZARI LAGUNTZAILEA LaudioGALDARAGILE. 1. OFIZIALA LaudioSOLDATZAILEA LaudioMAHATS BILKETARAKO LANGILEA LaudioINFORMATIKARIA AmurrioORGATILA GIDARIA LaudioORGATILA GIDATZEKO LANGILEAK Orozko

LAN-ESKAINTZA GEHIAGO AIARALDEA.EUS ATARIAN

Lan-eskaintzak

Herriko plaza


Aiaraldea


Kontra

Argitaratzailea: Aiaraldea Kooperatiba ElkarteaTirada: 10.000 ale. Maiztasuna: HamabostekariaLege gordailua: BI-1230-2013 Posta elektronikoa:[email protected]@[email protected]: [email protected]: 688 62 53 94Helbidea: Nerbioi Kalea 12, behea. Laudio. Araba. 01400Telefonoak: 94 656 85 54/688 62 59 00 Web-gunea: www.aiaraldea.eusERREDAKZIO OHARRA: Aiaraldea Aldizkariak ez du bere gain hartzen iritzi artikuluetan, zein egindako elkarrizketetan adierazitakoaren erantzukizuna.

PERU

DESKRIBAPENA

Oso historia aberatsa du

Peruk. K.A 5500. urteko

eraikinen arrastoak topatu

dira. Inka Inperioaren

bihotza izan zen herrialdea,

XVI. mendean Espainiar

Inperioak lurraldea

konkistatu zuen arte. 1824.

urtean aldarrikatu zen

Peruren independentzia.

Hala ere, ordutik hona oso

historia gorabeheratsua

bizi izan du herrialdeak,

hainbat gobernu

motarekin.

AZALERA

1.285.216 kilometro koadro.

BIZTANLEAK

32.162.184 biztanle.

HIZKUNTZA

Hizkuntza ofiziala gaztelera

da, baina tokiko hainbat

hizkuntzek koofizial

estatusa dute

“Hizkuntza gutxituaren sustapena berez askatzailea ez izateak liluratu ninduen”

Noiztik bizi zara Perun eta zergatik joan zinen hara bizi-tzera?

Perukoa dut emaztea. Han ezagutu nuen, Liman, bera Cuzcokoa bada ere. Ezkondu eta hona etorri ginen bizitzera. Zortzi urte egon ginen Amu-rrion, eta hemen jaio ziren gure bi semeak. Gero, lanagatik batez ere, hara joatea erabaki genuen, duela lau urte eta erdi pasatxo.

Zer iruditu zitzaizun arrotza Perura heltzean?

Gauza asko, noski. Kaleko bi-zitza zurrunbiloa zen niretzat, Liman batez ere. Cuzcon, berriz, gauza somatiko bat gogoratzen dut bereziki: alturako gaitza, itsasoaren mailatik 3.400 me-trora baitago hiria. Ohitu arte ez zara ondo oxigenatzen eta itolarrizko flakia, arnastu ezi-na bezala, egiten zaizu. Ez da ba-tere atsegina.

Desberdina da bizimodua, la-

neko nahiz eskolako ordutegie-tatik hasi eta urtemugak ospa-tzeko moduraino. Egutegi kato-likoak ere gurean ez hain aspal-di oraino zeukan presentzia pu-blikoa du eta aski arraroa egiten zait hori.

Lan egiteko modua ere, akaso pausatuagoa ikusten dugu bai-na ordu gehiagoan egiten da lan bertan.

Zer da gehien gogoko duzu-na eta zer gutxien?

Bazterrak ederrak dira, batere duda gabe. Bestela ere, nahiko klasista gertatzen zait sarritan Peruko gizartea. Aski matxista eta arrazista ere bai, tamalez. Ez uneoro, jakina, baina bai kez-ka sozial larria eragiteko bezain modu zabal eta errotuan.

Nolanahi ere, baikorra ere ba-naiz, uste dudalako azken urte hauetan berdintasunaren alde-ko aldarrikapenetan asko au-rreratu dela.

Interes berezia jarri diozu bertako kulturari eta kitxua-ri, bereziki. Zergatik?

Peruko 47 hizkuntzetako bat da kitxua. Identifikazio etniko handia dute gainerako hizkun-tzek, baina kitxua etnia, gizar-te-klase edo kultura batera mu-gatzea zailagoa da. Lurralde ba-tera mugatzea ere bai.

Garai batean hizkuntza nagu-sia izatearen ondorioa da hori, noski. Inkek lehenbizi, baina baita Koloniaren hasieran es-painiarrek ere, kitxua sustatu zuten, hizkuntza txikiagoen kaltetan. Lehendik bereak ez zituen eremuak bereganatu zi-tuen konkistaren ondoren ere.

Liluratu egiten ninduen aur-kikuntza horrek: hizkuntza gu-txituaren sustapena eta babe-sa ez izatea, berez askatzailea. Erabateko menperatzaile kal-kulatuak ere izan daitezke ho-riek: leku seguru eta subalter-noa bermatzen zaio hizkuntza-

ri, haragoko lekuak ez eskatze-ko baldintzarekin. Oso “mo-dernoa” da Cuzcoko kitxua, eta hiria inola ere ez hizkuntza ho-rren “sorburua”, famak bestela badio ere.

Horrek ez du linguistikoki du-darik ematen, baina oso gai po-lemikoa da oraindik ideologi-koki eta politikoki, eta alferrik luzatzen ari dira horren ingu-ruko eztabaidak, hizkuntzaren normalizazio benetan eragin-kor baten kaltetan.

Cuzcon bizi zara, zer uste duzu dela ezinbestekoa jaki-tea hiriari buruz?

Turismoari begira bizi da Cuz-co, horrek dakartzan abantai-la eta arazoekin. Ostalaritza-ren esku daude herri barrene-ko eraikuntza zibil zahar guz-tiak, eta turisten eros-ahalme-na da erabiltzen den neurria. Horrek desplazatu egiten ditu bertako lagunak.

Javier CuadraJAIOTERRIAAMURRIO (1965)

BIZILEKUACUZCO (PERU)

BIDAIAREN XEDEALANA

Mariano Mantel

Arantzar, z/gLAUDIO (Araba)

946 721 200 // [email protected]

Tellería 2, Laudio (Araba)94 672 65 43// [email protected]

ARTZINIEGAKOUDALA

EGUNKARI HAU LAGUNTZEN DUTE:

Aiaraldetik mundura

DOAN AIARALDEA hemen fileAIARALDEA hemen 2018 · 09 · 26 #92 DOAN MEDERI FERREÑO PATIÑO: "Inundik...

Documents

Transcript of DOAN AIARALDEA hemen fileAIARALDEA hemen 2018 · 09 · 26 #92 DOAN MEDERI FERREÑO PATIÑO: "Inundik...