C:\Fakepath\12 Neolitikoa Eta Metal Aroa 09 10 Zs Rg

$: C:\Fakepath\12 Neolitikoa Eta Metal Aroa 09 10 Zs Rg$
NEOLITOA ETA METAL AROA GEOGRAFÍA E HISTORIA 1. DBH – 11. gaia

Neolitoa

Metal Aroa


Hau bai aldaketa !!! IRAULTZA NEOLITIKOA


Hau bai aldaketa !!! IRAULTZA NEOLITIKOA

Ehiza eta fruitu bilketatik...

... nekazaritza eta abeltzaintzara


Historiaurrea - Denboraren lerroa

B E G


Denboraren lerroa – Neolitoa eta Metal Aroa

13000 a.C. 11000 a.C. 9000 a.C. 7000 a.C. 5000 a.C. 3000 a.C. 1000 a.C.

NEOLÍTICO EDAD DE LOS METALESPALEOLÍTICO HISTORIA

Idazkeraren asmakuntza

Asmakuntzak: gurpila,

bela, goldea

Metalurgiaren garapena

Hirien sorrera

Nekazaritza eta

abeltzaintza

Glazioazioen amaiera


Neolitoko mapa


Historiaurrea eta Historia

2,5 milioi 120.000 35.000 10.000 7.000 4.000 1.000

Behe Paleolitoa

Erdi Paleolitoa

Goi Paleolitoa

Mesolitoa

Neolitoa

Brontze Aroa

Burdin Aroa

Paleolitoa

Harri Aroa Metal Aroa

Historiaurrea Historia

Lehen agiri idatziak


Neolitoa

• Neo = berria ( nuevo)• Lito = harria

• Neolito = harri berriaren aroa

• Nolakoa da harri berri hori ?

LeunduaNeolit

o

Paleolito


Nekazaritza


• Lurrera jausitako haziak, fruitua ematen zutela konturatu ziren.

• Haziak ereitea pentsatu zuten.

• Zer hazi mota? Ekialde Hurbilean garia, Txina aldean arroza eta Amerikan artoa.

• Nomadak izaten jarraituko zuten?

Nekazaritza


Abeltzaintza


• Ehizatutako animalia txikiak etxean hazten zituzten.

• Zeintzuk izango ziren?

• Ardiak, zerriak, ahuntzak, zaldiak, txakurrak...

Abeltzaintza


Nomada izatetik ... sedentarioak izatera

• Haziak erein ondoren, uzta batu behar zuten, beraz leku berdinean egonkortu beharra zuten.

• Ondorioz, herrixkatxoak sortu zituzten.• Janari gehiago zutenez, polulazioak gora egin zuen.


Lanbidea?

Lanbidea?

Lanbidea?Lanbidea?

Lanbidea?

Lan-banaketa – Landibe berriak


Jabetza pribatua

Pertsonen arteko desberdintasuna

Lanbideak... eta

desberdintasuna !


Klase gizartea

Zer sortzen dute?


Neolitoko iraultza

• Hemen bai aldaketa !• Lehen janaria lortzeko,

ehiza eta fruitu bilketa.• Orain landareak erein

eta uzta bildu, animaliak etxean hasi.

• Lehen animalien atzean, nomadak.

• Orain sedentarioak. Herrixkak.

• Lanabes berriak, haitzurrak, igitaiak, errotak, zertarako ?


Neolitoko iraultza, aldaketa

Haziak erein ondoren, uzta bildu behar da, Beraz, ...

Ez da beharrezkoa animaliak ehizatzea, etxean dauzkate

Sedentarioak badira, etxeak

gero eta hobeagoak izango dira

Aleak (Grano) batu ondoren, hirina egin behar da errotarekin

Aleak (grano) gordetzeko zeramika

asmatzen dute


Jarduera berriak tresna berriak



Zertarako ?


Labea

Zeramika


Neolitoko bizitza berriaAsmakuntza berriak


Asmakuntza berriak non ?

MESOPOTAMIA

Meso – erdia

Potamo - ibaia

Gaur egungo IRAK


Nekazaritzaren hedapena

Mesopotamia

Duela zenbat

urte Euskal

Herrira?


Hego Amerikako yanomaniak Neolitoan bizi dira

GEOGRAFÍA E HISTORIA 1º ESOTEMA 11


Neolitoko iraultzaren ondorioak

Defensa beharra

Etxe bilketa

Bizileku finkoak

Demografia igoera

Produkzioa ugaritzea Zeramika

LAN BANAKETA

Merkataritza

Izadi-jainkoak

Ehungintza

TRESNERIA BERRIA

Gurpila ???

Lanabesak


Neolitoa – Mapa kontzeptuala

FINAL DE LA ÚLTIMA GLACIACIÓN

NEOLITOA

NEKAZARITZAREN SORRERA

ABELTZAINTZAREN SORRERA

BERRIKUNTZA TEKNIKOAK LAN-BEREIZKETA / ESPAZIALIZAZIOA

SEDENTARIZAZIOA

LANBIDE desberdinak:

NekazariakAbeltzainakArtisauak

HERRIXKAK elementu hauekin:

Heziak Etxebizitzak

KortakBiltegiak

Gaziazioaren amaiera

HARRI LANDUA tresnak egiteko:

AitzurrakIgitaiakErrotak


Azken ariketa

Lan espezialitatea

Bizimoduan aldaketak

Berrikuntza teknikoak

Elikagaiak lortzeko aldaketa

Neolitikoko iraultzak

Eragiten du


Metal Aroa

http://www.flickr.com/photos/terraeantiqvae/1571600640/


Metal Aroa – Zer abantaila dute metalek harriarekiko?


Metal Aroa – Zer abantaila dute metalek ?


• Metalaren abantailak:• Gogorragoa zen• Moldeatu zitekeen, forma

eman• Gehiago irauten zuen

• Lehena kobrea izan• Gero kobrea eta

eztainuaren aleazioa (nahastea) den brontzea

• Azkenik gogorragoa den burdina

• Burdina lortu zutenek botere militarra eskuratu zuten

Metal Aroa – Zer abantaila dute metalek ?


Metalen hedapena

K.a. 2500K.a. 1600

K.a. 2100

K.a. 1500-1400

K.a. 1500

K.a. 1500K.a. 1300


Metal Aroa – Mapa kontzeptuala

METALAROA

KobreAroa

BrontzeAroa

BurdinAroa

Bela

Goldea

Ureztatzea

Kanalak

Gurpila

JARDUERA BERRIAK

HABITAT BERRIAK

LANBIDE BERRIAK

PRIBILEGIATUEN KLASE BAT AGERTU ZRN

Merkataritzaren garapena

Hirien sorrera MerkatariakGerlariakApaizak

GerlariakApaizak

Aberatsak

Metalurgiaren aurkikuntza

Banatzen daAsmakuntza eta aurrerakuntzak


Metalezko tresnak

Urrea Burdina


Gurpila eta goldea

Goldea

Idiak


Urrezko besokoaUrrezko besokoa, pitxarra eta

katillua

Urrezko bularrekoa Brontzeko lanparaUrrezko belarritakoak


Metal Aroa Euskal HerrianLa Hoya (Biasteri – La Guardia)


Lanbide berriak

Klase sozialen sorrera

Aldaketa ekonomikoak

Asmakuntza eta aurrerakuntza garrantzitsuak

Lehenengoz eralibi ziren metalak

Metal Aroa

Eragiten du

Metal Aroari buruzko jarduera


Sinismenak

Tapa Buztinezkoa

Lurperatu egiten zen


Neolitikoko pinturak

Erleak

Abaraska

Otzara eztiarekin


Historiaurreko punturen konparazioa

Pertsonak eta animaliak nahastatuta. Eskematismoa. Pintura monokromoa.

Bakarkako animalien irudiak. Naturalismoa. Polikromía.

NEOLITOAPALEOLITOA


Ama-Lurraren eskultura Zeramika dekoratua


MEGALITISMOA

MEGALITO

Mega = handi

Lito = harri


Iruinarri / Menhir

Harrespila - Cromlech

Trikuharri / Dolmen


Neolitoa - Trikuharrien kultura

Harrespila - Cromlech Harrespila - Cromlech

Iruinarriak - MenhirrakTrikuharria - Dolmen


MEGALITISMOA


MEGALITISMOA EUSKAL HERRIANJentilarriko dolmena Akolako dolmena

Txoritokietako menhirraEgilazeko dolmena


Neolitoa eta Metal Aroa – Azken jarduera

Objetuak:

Dekorazioa:

Eraikuntzak:

Metal

Aroa

Dekorazioa:Gaia:

Mota:

Koloreak:

Neolitoa

UrregintzaZeramikaArkitekturaPintura


Iraganaren ikertzaileak

Pertsonai hau oso garrantzitsua izan da

Euskal Herriaren iragana

aztertzerakoan.

Merezi du kontsultatxo bat

egitea eta jakitea nor izan zen, zer egin zuen eta abar...


Historiaurrea Durangaldean

• Anboto inguruko mendietan (Untzillatx, Alluitz ) daude gizakiaren lehen aztarnak: Bolinkoba, Astokoba, Atxarte inguruko beste koba batzutan aurkitu izan dira.

• Hau bazekien bai Joxe Migel Barandiaranek. Horregatik, bertako landa, haitz, kobak eta abar aztertu nahian zebilen.



• 1931ean etorri zen Barandiaran Durangaldera, Abadiño aldera. Bere asmoa, Anboto inguruko kobazuloak ezagutzea zen: Atxarte eta Atx Txiki, Untzillatx ...

• Untzillatxen, Kristo Andako ermita ondoan, Astokoba, Urrekoba eta Bolinkoba ikusi zituzten.

• Atx Txikin, Albistei, Oialkoba, Kobailun eta Sorginkoba.


Ohialkoba• Giza eta animalia-

hezurrak, • Zeramika, • Sílex piezak, eta • Ardi edo ahuntzaren

tibia hezur zati zapal bat erdian zulo batekin

• Aurkitutako materialaren arabera, brontze aroan hainbat gorpu lurperatu zela bertan esan daiteke



ALBIZTEI• Atxarte barrenetik 75

metrotara aurkitzen da. • Lurrezko ontzi zakarrak• ontzi zati txiki ugari • Giza falange bat

(Hatzaparreko hezurra) • Zeramika zatiak eta sukarri

lamina bat.• Aurkitu izan diren

elementuekin Neolitiko eta Brontze aroaren bitartean aurkitzen garela esan dezakegu



BOLINKOBA• Hezurrezko lantza

bat. Ehiza markak ditu luzetara bost zatitan banaturik


C:\Fakepath\12 Neolitikoa Eta Metal Aroa 09 10 Zs Rg

Documents

Transcript of C:\Fakepath\12 Neolitikoa Eta Metal Aroa 09 10 Zs Rg