Animalien alfabetoa

AA Animali erreinuaAnimali erreinua

Animali guztiek ezaugarri hauek dituzte:Animali guztiek ezaugarri hauek dituzte:

-Zelulaniztunak dira.-Zelulaniztunak dira.

-Zelula eukariotoak dituzte.-Zelula eukariotoak dituzte.

-Nutrizio heterotrofoa dute.-Nutrizio heterotrofoa dute.

-Sentikortasun handia dute.-Sentikortasun handia dute.

-Lekualdatzeko gai dira.-Lekualdatzeko gai dira.

BBBelarjaleakBelarjaleak

Heterotrofoak dira baina bakarrik landare-jatorrikoa den guztia Heterotrofoak dira baina bakarrik landare-jatorrikoa den guztia jaten dute. Ez dute beste ezer jaten.jaten dute. Ez dute beste ezer jaten.

DDDortokaDortoka

DORTOKADORTOKA(Emys Orbicularis)(Emys Orbicularis)

Animalien erreinuko reptila da.Animalien erreinuko reptila da.Helduen oskola zapala, 20-30 cm-koa izaten da. Gazteek erdiko gila bat dute eta plastrona Helduen oskola zapala, 20-30 cm-koa izaten da. Gazteek erdiko gila bat dute eta plastrona nahiko malgua da; helduena zurrunagoa da, baina hauek, gorantz eta beherantz mugitzen nahiko malgua da; helduena zurrunagoa da, baina hauek, gorantz eta beherantz mugitzen laguntzen dien aurreko zeharkako txanga bat dute. Orokorrean, emeak arrak baino laguntzen dien aurreko zeharkako txanga bat dute. Orokorrean, emeak arrak baino handiagoak dira. Dimorfismo sexuala badago. Estaltzea errazteko, arren isatsa luzeago da handiagoak dira. Dimorfismo sexuala badago. Estaltzea errazteko, arren isatsa luzeago da eta plastrona sakonduagoa. Askotan horiak dira. Bere gorputz-adarrak luzeak dira eta oin eta plastrona sakonduagoa. Askotan horiak dira. Bere gorputz-adarrak luzeak dira eta oin palmatuak dituzte igeriketarako ondo moldatuak.palmatuak dituzte igeriketarako ondo moldatuak.

Orojalea da baina intsektu, har, molusku eta arrain txikiak jaten ditu batik bat. Ibai ertzean Orojalea da baina intsektu, har, molusku eta arrain txikiak jaten ditu batik bat. Ibai ertzean eguzkia hartzea gogoko du. Luzaroko bizitza dute eta 100 urte baino gehiagoko adinara irits eguzkia hartzea gogoko du. Luzaroko bizitza dute eta 100 urte baino gehiagoko adinara irits daitezke.daitezke.Gorteiatzea ikustea zaila da. Ez da oso konplexua ,arra emearen atzetik ibiliko da heldu arte Gorteiatzea ikustea zaila da. Ez da oso konplexua ,arra emearen atzetik ibiliko da heldu arte eta,uretan estaltzea burutu ondoren, emeak, maiatza-ekainean, eguskitsu eta babestuta eta,uretan estaltzea burutu ondoren, emeak, maiatza-ekainean, eguskitsu eta babestuta dagoen toki bateko kabian 3-18 arrautza errungo ditu. Kumeak 8-10 aste pasa ondoren jaioko dagoen toki bateko kabian 3-18 arrautza errungo ditu. Kumeak 8-10 aste pasa ondoren jaioko dira .dira .

E E ELEFANTEAELEFANTEA

Elefantea, munduan bizi den lurtarrikhandiena da. Pleistozenoan, Elefantea, munduan bizi den lurtarrikhandiena da. Pleistozenoan, kontinenteguztietatik zabaltzen zen, Antartidan etaAustralian izan kontinenteguztietatik zabaltzen zen, Antartidan etaAustralian izan ezik. Gaur egun bielefante mota besterik ez daude: asiarraeta ezik. Gaur egun bielefante mota besterik ez daude: asiarraeta afrikarra, Elefanteen arbasoen arteanmamutak eta mastodonteak afrikarra, Elefanteen arbasoen arteanmamutak eta mastodonteak daude; biespezie hauek Paleolitikorarte biziraunzuten; kobetan daude; biespezie hauek Paleolitikorarte biziraunzuten; kobetan aurkitutako pinturei ezker dakigu bizi izan zirelaaurkitutako pinturei ezker dakigu bizi izan zirela..

FFFlamenkoaFlamenkoa

Flamenkoa (Phoenicopterus ruber ruber) hegaztia den eta animalien Flamenkoa (Phoenicopterus ruber ruber) hegaztia den eta animalien erreinukoa den izaki biziduna da. erreinukoa den izaki biziduna da.

Hegazti hauek mendebaldeko eta ekialdeko hemisferioetatik zabalduta Hegazti hauek mendebaldeko eta ekialdeko hemisferioetatik zabalduta daude. Amerikan, lau Flamenko mota daude. Uretan nahiz lurrean bizi daude. Amerikan, lau Flamenko mota daude. Uretan nahiz lurrean bizi daiteke, zingiretan batez ere.daiteke, zingiretan batez ere.

Flamenkoek krustazeoz eta algaz elikatzen dira. Beren mokoak Flamenkoek krustazeoz eta algaz elikatzen dira. Beren mokoak garrantzitsuak dira bere janaria lokatzetik bereizteko. Animalia hau, garrantzitsuak dira bere janaria lokatzetik bereizteko. Animalia hau, omniboroa da; hau da, haziak, algak eta abar jan ditzake. Baita ere, omniboroa da; hau da, haziak, algak eta abar jan ditzake. Baita ere, artemia (krustazeo mota bat) jaten dute eta honek beren kolore arrosa artemia (krustazeo mota bat) jaten dute eta honek beren kolore arrosa ematen die.ematen die.

GGGazelaGazela GazelaGazela izen arruntarekin izen arruntarekin AntilopinaeAntilopinae

azpifamiliako hiru genero ezberdinetako azpifamiliako hiru genero ezberdinetako animaliak izendatzen dira:animaliak izendatzen dira:

GazellaGazella generoa generoa NangerNanger generoa generoa EudorcasEudorcas generoa generoa

HHHegaztiakHegaztiak HegaztiakHegaztiak hanka biko, odol beroko eta hanka biko, odol beroko eta

animaliaanimalia ornodunornodun eta eta obiparoakobiparoak dira. Batzuk dira. Batzuk migratzaileak dira. Batzuetan, taldeka migratzaileak dira. Batzuetan, taldeka dabiltza, hegazti-saldoetan.dabiltza, hegazti-saldoetan.

Bestela, Bestela, txoritxori izena hegazti txikiak izena hegazti txikiak izendatzeko erabiltzen da.izendatzeko erabiltzen da.

IIIguanaIguana Iguana izeneko narrastiak, lagarto Iguana izeneko narrastiak, lagarto

familiakoak dira, leku beroetan bizi dira familiakoak dira, leku beroetan bizi dira adibidez Ameriketan bizi dira edo baita ere adibidez Ameriketan bizi dira edo baita ere Australian edo Galapagoetan. Orduak eta Australian edo Galapagoetan. Orduak eta orduak ematen dituzte eguzkipean hain odol orduak ematen dituzte eguzkipean hain odol hotsa daukatenez eguzkipean egon behar hotsa daukatenez eguzkipean egon behar dira. dira.

JJJirafaJirafa JirafaJirafa ( (Giraffa camelopardalisGiraffa camelopardalis) jatorriz ) jatorriz AfrikakoaAfrikakoa den den ugaztunugaztun

ungulatuaungulatua da. Lurrean bizi den da. Lurrean bizi den animaliarikanimaliarik altuena eta altuena eta hausnarkaririkhausnarkaririk handiena da. Azalean orban handi irregularrak ditu, handiena da. Azalean orban handi irregularrak ditu, horixkatik hasi eta beltz kolorerainokoak, marra zuri, horixka edo horixkatik hasi eta beltz kolorerainokoak, marra zuri, horixka edo beltzez banatuak. Jirafa heldu arren batez besteko pisua 1.191 beltzez banatuak. Jirafa heldu arren batez besteko pisua 1.191 kilokoa da, eta eme helduena 828 kilokoa. Beren altuera 4,3 eta kilokoa da, eta eme helduena 828 kilokoa. Beren altuera 4,3 eta 5,2 metro artekoa da batez beste, eta inoiz aurkitutako alerik 5,2 metro artekoa da batez beste, eta inoiz aurkitutako alerik altuena 6 metrokoa izan zenaltuena 6 metrokoa izan zen . .

KKKomodoko dragoiaKomodoko dragoia

Komodoko dragoiaKomodoko dragoia ( (Varanus komodoensisVaranus komodoensis) munduan dagoen ) munduan dagoen narrastiriknarrastirik handiena da, 3 handiena da, 3 metro luze eta 80-140 kg-ra iritsi daitekeelako. metro luze eta 80-140 kg-ra iritsi daitekeelako. IndonesiakoIndonesiako Komodo, Rinka, Gillimontag eta Komodo, Rinka, Gillimontag eta Flores uharteetan bizi da.Flores uharteetan bizi da.

IUCNren Zerrenda Gorrian dago, 6000 banako bakarrik geratzen baitira.IUCNren Zerrenda Gorrian dago, 6000 banako bakarrik geratzen baitira.EzaugarriakNarrasti sarraskijale honek harrapakina hiltzeko behin hozka egiteaz aski du. Mingainak 82 bakterio mota ditu, eta hozka egitean bakteria hauek septizemia deritzon gaixotasuna kutsatzen dute.Komodoko dragoiek ez dute ezer egiten egunez, baina gauez benetako ehiztariak dira. Oso azkarrak dira 20 km/h abiadura hartzeraino. Oso trebeak dira uretan eta, gainera, ez dute arrik behar kumeak izateko. 25 arrautza errun dezakete aldi batean.Uhartean bizi den animaliarik handiena da. Gehienetan, 7 edo 10 dragoiko taldeak osatzen dituzte.Mosasaurioaren familiakoa da, Mosasaurioa duela 136 milioi urte bizi izan zen eta 17 metro neurtzen zuen.

LLLehoiaLehoia

LehoiaLehoia ( (Panthera leoPanthera leo) ) ugaztunugaztun bat da, bat da, FelidaeFelidae familiakoa. Arra oso erraz familiakoa. Arra oso erraz bereizten da duen ileagatik. Ar batek 250 bereizten da duen ileagatik. Ar batek 250 kilogramokokilogramoko pisua izan pisua izan dezake. Emeak txikiagoak dira, 180 kg. ingurukoak. Lehoiak dezake. Emeak txikiagoak dira, 180 kg. ingurukoak. Lehoiak haragijaleak dira eta erlazio familiarretan oinarritutako bizimodua dute. haragijaleak dira eta erlazio familiarretan oinarritutako bizimodua dute. Emeek taldea sortzen dute eta eurekin familiarki harremanduta ez Emeek taldea sortzen dute eta eurekin familiarki harremanduta ez dagoen ar batekin, eta kume guztiekin, bizi dira. Emeek ehizatzen dute dagoen ar batekin, eta kume guztiekin, bizi dira. Emeek ehizatzen dute eta arrek lurraldea zaintzen dute. Kume arrak heltzean familiagunetik eta arrek lurraldea zaintzen dute. Kume arrak heltzean familiagunetik kanporatuak dira.kanporatuak dira.

Lehoiak poligamoak dira. Emeak 18 eta 26 hilabete artean izaten ditu Lehoiak poligamoak dira. Emeak 18 eta 26 hilabete artean izaten ditu kumeak. Zoologikoetan daudenean, urtean behin dute kumaldia. Lehoi kumeak. Zoologikoetan daudenean, urtean behin dute kumaldia. Lehoi emearen ernaldiak 110 egun irauten du: kume bat eta lau artean izaten emearen ernaldiak 110 egun irauten du: kume bat eta lau artean izaten ditu aldi bakoitzean. Zoologikoetan 30 urte arte bizi izaten dira, baina ditu aldi bakoitzean. Zoologikoetan 30 urte arte bizi izaten dira, baina basatiak direnean arrek 12 urte eta emeek 16 urte inguru bizi ohi dira.basatiak direnean arrek 12 urte eta emeek 16 urte inguru bizi ohi dira.

MMMuskerraMuskerra

MuskerraMuskerra saurioensaurioen ordenako animalia da, buru luzea, aho ordenako animalia da, buru luzea, aho handia, lau hanka eta buztan luzea duena. handia, lau hanka eta buztan luzea duena. ErtamerikanErtamerikan izen hau izen hau krokodilo eta kaimanak izendatzeko erabiltzen da.krokodilo eta kaimanak izendatzeko erabiltzen da.

Munduko narrastien ia erdiak muskerrak dira. 3500 bat espezie Munduko narrastien ia erdiak muskerrak dira. 3500 bat espezie daude; gehienak klima epelean bizi dira. Hankak eta buztana daude; gehienak klima epelean bizi dira. Hankak eta buztana luzeak izaten dituzte. Larrialdietan askok ihes egin dezakete luzeak izaten dituzte. Larrialdietan askok ihes egin dezakete buztana bertan utzirik, izan ere, hau berriz haziko da.buztana bertan utzirik, izan ere, hau berriz haziko da.

NNNarbalNarbal NarbalaNarbala ( (Monodon monocerosMonodon monoceros) ) odontozetoenodontozetoen familiakofamiliako

zetazeoazetazeoa da, da, ArtikoArtiko eta eta AtlantikoAtlantiko ozeanoetako ozeanoetako itsasoetan bizi dena. itsasoetan bizi dena. MonodonMonodon generoko generoko espezieespezie bakarra da, eta bakarra da, eta belugarekinbelugarekin batera batera monodontidaemonodontidae bakarrak.bakarrak.

Arrek Arrek kortxo-kentzekokortxo-kentzeko itxura duen itxura duen letaginletagin luzea dute, bi luzea dute, bi metrokoa eta hamar kilogramokoa izan daitekeena. metrokoa eta hamar kilogramokoa izan daitekeena. Adituek Adituek zentzumen-errezeptorezentzumen-errezeptore bat dela uste dute. bat dela uste dute.

ÑÑÑuÑu Ñuak itxura baldarra du eta bigantxa eta antilopearen gurutzatze Ñuak itxura baldarra du eta bigantxa eta antilopearen gurutzatze

arraro baten antza du, zurda luzea eta zaldi isatsa. Bizar luzeak arraro baten antza du, zurda luzea eta zaldi isatsa. Bizar luzeak zintzilika, kokotsetik bularreraino, eta apo zorrotzez amaitutako zintzilika, kokotsetik bularreraino, eta apo zorrotzez amaitutako hanka oso luzeak. Itxuraz arlote, hanka oso luzeak. Itxuraz arlote, AfrikanAfrikan aurrera egiten duen aurrera egiten duen belarjalebelarjale bat da eta animalia talde handienetakoak sortzen bat da eta animalia talde handienetakoak sortzen dituzte. Serenguetiko Parke Nazionalean, dituzte. Serenguetiko Parke Nazionalean, TanzanianTanzanian, milioi batek , milioi batek baino gehiagok urtero migratu ohi dute belar freskoaren bila. baino gehiagok urtero migratu ohi dute belar freskoaren bila. ÑuÑu izena animalien orroak egiten duen soinutik dator.izena animalien orroak egiten duen soinutik dator.

Emeek euri urtaroaren hasieran erditzen dute eta, minutu gutxira, Emeek euri urtaroaren hasieran erditzen dute eta, minutu gutxira, kumeak korri egiteko gai izaten dira. Gaztaroan ñuak azkarragoak kumeak korri egiteko gai izaten dira. Gaztaroan ñuak azkarragoak dira helduak baino, 80 km/h-ko abiadurara iritsiz, helduak 60 km/h-dira helduak baino, 80 km/h-ko abiadurara iritsiz, helduak 60 km/h-ko abiadurara iristen diren bitartean.ko abiadurara iristen diren bitartean.

OOOiloaOiloa

Artikulu hau hegaztiari buruzkoa da; arraina gaitzat duena beste hau Artikulu hau hegaztiari buruzkoa da; arraina gaitzat duena beste hau da: da: Oilar (arraina)Oilar (arraina)

OiloaOiloa ( (Gallus gallusGallus gallus, batzuetan , batzuetan Gallus gallus domesticusGallus gallus domesticus) ) hegaztihegazti etxekotu emea, hegan egiten ez duena, moko sendoa, gandor etxekotu emea, hegan egiten ez duena, moko sendoa, gandor gorria eta luma ederrak dituena. Mundu osoan hedatua dago.gorria eta luma ederrak dituena. Mundu osoan hedatua dago.

Sexuaren eta adinaren arabera, hainbat izen hartzen du Sexuaren eta adinaren arabera, hainbat izen hartzen du euskaraz: arra euskaraz: arra oilarraoilarra da, emea da, emea oiloaoiloa, ar gaztea, janaritarako , ar gaztea, janaritarako akabatzen dena, akabatzen dena, oilaskoaoilaskoa eta kume jaioberria eta kume jaioberria txitatxita..

PPPelilkanoaPelilkanoa

Askok uste dute pelikanoak arrainak gordetzen dituela mokoan duen Askok uste dute pelikanoak arrainak gordetzen dituela mokoan duen poltsaren barruan. Ez da horrela, baina. Moko luzearen beheko aldean poltsaren barruan. Ez da horrela, baina. Moko luzearen beheko aldean duen mintz malgu batek osatzen du poltsa, eta han ez du ez arrainik ez duen mintz malgu batek osatzen du poltsa, eta han ez du ez arrainik ez urik gordetzen. Berez, arrantza-sare moduan erabiltzen du poltsa. urik gordetzen. Berez, arrantza-sare moduan erabiltzen du poltsa. Sareek, ordea, zuloak dituzte, eta poltsak ez; beraz, arraina harrapatu Sareek, ordea, zuloak dituzte, eta poltsak ez; beraz, arraina harrapatu eta gero, ur guztia botatzen du, eta arraina, berriz, irentsi egiten du.eta gero, ur guztia botatzen du, eta arraina, berriz, irentsi egiten du.

Halaber, uraren gainean egoten laguntzen dio poltsak, eta baita urpean Halaber, uraren gainean egoten laguntzen dio poltsak, eta baita urpean igerian ari denean airea gordetzen ere. Gainera, uraren aurka jotzean, igerian ari denean airea gordetzen ere. Gainera, uraren aurka jotzean, talka leuntzeko ere lagungarria zaio poltsa.talka leuntzeko ere lagungarria zaio poltsa.

RRRattus rattus (arratoia)Rattus rattus (arratoia)

La La rata negrarata negra ( (Rattus rattusRattus rattus), también conocida como ), también conocida como rata de rata de barcobarco, , rata del tejadorata del tejado, , rata comúnrata común, o , o pericotepericote,,22 es una es una especieespecie de de roedorroedor miomorfomiomorfo de la de la familiafamilia MuridaeMuridae, originaria de , originaria de AsiaAsia tropical que está presente en tropical que está presente en EuropaEuropa desde el desde el siglo VIIIsiglo VIII, y desde , y desde allí se dispersó por el resto del mundo, adaptándose a casi todos allí se dispersó por el resto del mundo, adaptándose a casi todos los los hábitatshábitats, aunque predomina en los ambientes cálidos., aunque predomina en los ambientes cálidos.

SSSiluroSiluro Siluro, urtegi eta ibai batzuetan bizi den arrain Siluro, urtegi eta ibai batzuetan bizi den arrain

handi bat da.handi bat da. 3 metro neurtzera ailegatu daiteke. Pisuz, 3 metro neurtzera ailegatu daiteke. Pisuz,

120kg-tan dago media.120kg-tan dago media.

TTTigreaTigrea

Tigrea Asian bizi den eta lehoiaren familiako den felido handia da.Tigrea Asian bizi den eta lehoiaren familiako den felido handia da.Tigrea felidoetan handiena da, horregatik, 300kg inguru pisatzera hel Tigrea felidoetan handiena da, horregatik, 300kg inguru pisatzera hel daiteke eta 3m-ko luzeera edukitzera. buztanaren luzeera 75 daiteke eta 3m-ko luzeera edukitzera. buztanaren luzeera 75 zentimetrokoa da. Tigreek gauean ikusteko ikusmen izugarria daukate, zentimetrokoa da. Tigreek gauean ikusteko ikusmen izugarria daukate, horrez gain, haren biboteek ilunpean bideaaurkitzen laguntzen diete. horrez gain, haren biboteek ilunpean bideaaurkitzen laguntzen diete. Tigreak 20 urteetara hel daiteke. Ilea horia eta beltza dauka.Tigreak 20 urteetara hel daiteke. Ilea horia eta beltza dauka.

UUUBARROIAUBARROIA

UbarroiaUbarroia da  da PhalacrocoraxPhalacrocorax generoko  generoko hegaztieihegaztiei ematen zaien izen  ematen zaien izen generikoa. Uretako hegaztia da, generikoa. Uretako hegaztia da, arrainakarrainak dira bere elikaduraren  dira bere elikaduraren oinarria.oinarria.

[[aldatualdatu]Espezieak]Espezieak Munduan 30 espezie inguru dira, eta horietako bi Euskal Herrian bizi diraMunduan 30 espezie inguru dira, eta horietako bi Euskal Herrian bizi dira

[1][1], kostaldean eta itsasotik gertuko ibai tarteetan:, kostaldean eta itsasotik gertuko ibai tarteetan:

WWWALABIAWALABIA

Walabia BennettaWalabia Bennetta, , kangur Bennettakangur Bennetta ( (Macropus rufogriseusMacropus rufogriseus syn.  syn. Protemnodon Protemnodon rufogrisearufogrisea) – gatunek ) – gatunek torbaczatorbacza z rodziny  z rodziny kangurowatychkangurowatych. redniego rozmiaru Ś. redniego rozmiaru Ś ssakssak ro lino erny yj cy samotnie lub tworz cy ś ż ż ą ą ro lino erny yj cy samotnie lub tworz cy ś ż ż ą ą stadastada. Samce mog osi ga ponad 20 ą ą ć. Samce mog osi ga ponad 20 ą ą ćkg wagi i d ugo cia a 90 cm. M ode wielko ci orzecha w druje po porodzie do ł ść ł ł ś ękg wagi i d ugo cia a 90 cm. M ode wielko ci orzecha w druje po porodzie do ł ść ł ł ś ętorby l gowejętorby l goweję  matki, gdzie rozwija si jeszcze przez osiem miesi cy. Walabie ę ę matki, gdzie rozwija si jeszcze przez osiem miesi cy. Walabie ę ęBennetta wyst puj na terenach przybrze nych wschodnieję ą żBennetta wyst puj na terenach przybrze nych wschodnieję ą ż AustraliiAustralii i  i TasmaniiTasmanii. S ą. S ąaktywne noc , nad ranem lub pó nym popo udniem. ywi si g ównie li mi i ą ź ł Ż ą ę ł śćaktywne noc , nad ranem lub pó nym popo udniem. ywi si g ównie li mi i ą ź ł Ż ą ę ł śćtraw . S po awiane dla mi sa i futra, a w pobli u farm hodowlanych s t pione ą ą ł ę ż ą ętraw . S po awiane dla mi sa i futra, a w pobli u farm hodowlanych s t pione ą ą ł ę ż ą ęjako szkodniki.jako szkodniki.

ZZZANGAZANGA

ZangaZanga (Morus bassanus) euskal kostaldeko  (Morus bassanus) euskal kostaldeko hegaztirikhegaztirik eder eta  eder eta handienetakoa da. handienetakoa da. PelikanoenPelikanoentalde berekoa (talde berekoa (PelecaniformesPelecaniformes). Ipar ). Ipar AtlantikoanAtlantikoan dago hedatua. dago hedatua.

[[aldatualdatu]Ezaugarri fisikoak]Ezaugarri fisikoak Metro beteko garaiera, eta 1,75 metroko hego-zabalera. Hego luze eta Metro beteko garaiera, eta 1,75 metroko hego-zabalera. Hego luze eta

zorrotzak, punta beltzekoak; luma zuriak eta buru horixka; buztan zorrotzak, punta beltzekoak; luma zuriak eta buru horixka; buztan bereizgarria. Gazteak nabarrak dira.bereizgarria. Gazteak nabarrak dira.